Zuhal Demir belooft een frisse wind op onderwijs “Af en toe streng zijn kan geen kwaad. Ik ben zelf een drilmama”
In het zog van de nieuwe Vlaams Belangafdelingen
“Het cordon breekt toch, maar wij willen de eerste zijn”
Ingrid Vermeiren ontsnapte aan femicide “Ik voelde het gewicht van al die dode vrouwen op mijn schouders”
commentaar
Bart Brinckman
Afbraaktransfersysteem nietmeerdanlogisch
Eigenlijk kunnen we een transfersom als een verbrekingsvergoeding bekijken. Clubs lokken/verpatsen een speler voor het contract is uitgediend. Alleen rijzen die sommen de pan uit, waardoor hij de speelbal wordt van dealende clubs. Het transfersysteem volgde uit het zogeheten Bosman-arrest. Dat bezorgt voetballers alle vrijheid zodra het contract is uitgediend.
Spelers kunnen hun contract niet eenzijdig verbreken, ze zijn eigendom van de club. Het was wachten tot een voetballer de moed vond om die wurgcontracten aan te vechten. Een behoorlijke uitdaging, want een jongere speler dreigde zijn hele carrière in de waagschaal te werpen. Een oudere speler kon protesteren, maar zou er zelf niet meer van genieten.
De Franse international Lassana Diarra durfde een zaak tegen de Fifa aan te spannen. De wereldvoetbalbond had hem op een schandalige manier een transfer ontzegd, nadat hij zijn club voortijdig had verlaten. Het Europees Hof van Justitie geeft hem gelijk en vindt het transfersysteem een inbreuk op de Europese arbeidsregels. Die vertrekken van de vrijheid van verkeer. Daarbij mogen we ons niet blindstaren op de topspelers. Exorbitante transfersommen schaden de voetballende meerderheid. Heel wat spelers worden onderbetaald en hangen vast aan (soms malafide) makelaars die veel te grote commissielonen opstrijken. De afwezigheid van transfersommen komt het loon van voetballers ten goede.
De afwezigheid van transfersommen komt het loon van voetballers ten goede
De gevolgen kunnen voor opleidingscompetities rampzalig uitdraaien. Belgische clubs proberen talent goedkoop aan te trekken – het woord mensenhandel is soms niet overdreven – om het met veel winst door te verkopen. Dat zakenmodel komt onder druk. Het viel op dat er bij de jongste mercato voor veel geld werd verkocht (329 miljoen euro), maar voor erg weinig geld werd ingekocht (99 miljoen euro). Waarnemers interpreteerden die vinger op de knip als een voorafname op dit arrest.
Het arrest laat de ruimte om dat transfersysteem dichter bij de Europese regelgeving te brengen. Zo kunnen de opleidingskosten in rekening worden gebracht. Bovendien moet de continuïteit van de competitie worden gewaarborgd. Als te veel spelers tijdens het seizoen van club veranderen, wenkt de chaos. Maar het doorbreekt alvast een corporatistisch systeem en geeft de sociale partners – de clubs en de spelersvakbonden – de kans om los van de Fifa een oplossing uit te werken. Misschien worden de clubs in de toekomst wat armer, en de spelers wat rijker. Daarbij blijft interne solidariteit noodzakelijk om het internationale voetbal als een open systeem overeind te houden.
Doffe knallen van vliegtuigbommen, zoemende drones in de lucht, ruim een miljoen Libanezen op de vlucht: de ‘beperkte’ Israëlische invasie van Libanon voelt in de hoofdstad Beiroet allesbehalve beperkt aan. “We vrezen een erg lange oorlog.”
vlucht zijn geslagen.
“Donderdagavond waren de bombardementen niet meer te houden en heb ik het opgegeven”, zegt Abdo Sheikh (33) op het binnenplein van een kantorencomplex in Beiroet, waar hij samen met 1.700 anderen een geïmproviseerde slaapplek op de grond heeft gevonden. Tot donderdag woonde Sheikh, een kapper die fier de Instagramfoto’s van zijn werk toont, in de zuidelijke wijken van de hoofdstad.
Die gordel van wijken tussen het centrum van Beiroet en de luchthaven wordt de ‘Dahiyeh’ genoemd, is overwegend sjiitisch en wordt vaak omschreven als ‘het bolwerk van de Hezbollah-militie’. Al weken vallen er meerdere keren per dag Israëlische bommen. Er woonden tot voor kort ook ruim een half miljoen burgers, die sindsdien massaal op de
“In mijn wijk is misschien nog 10 procent gebleven, vooral mannen die hun flat willen bewaken”, zegt kapper Sheikh. “Bij elke bom in de wijk leek mijn gebouw in te storten.” Sheikh overnacht nu tussen andere ontheemden van wie velen al weken geleden op de vlucht moesten voor de Israëlische bombardementen op het diepe zuiden van Libanon. Hun ‘vluchtelingenkamp’ is het grotendeels leegstaande Azariehkantorencomplex, waarvan de voorzijde onder meer de Belgische ambassade huisvest. Hele families slapen op de vloer van vroegere winkeltjes op het gelijkvloers of kantoren hogerop. Nieuwkomers zoals Sheikh belanden op het binnenplein, tot er een plekje met een dak boven wordt gevonden.
In geen tijd lijkt de situatie in Libanon uitzichtloos te zijn geworden. De ‘wederzijdse beschietingen’ tussen de Hezbollah-mili-
tie en het Israëlische leger, die begonnen vlak na de Hamas-aanval op Israël van 7 oktober vorig jaar, maakten in de voorbije weken plaats voor steeds intensievere Israëlische bombardementen, waarmee premier Benjamin Netanyahu een ‘nieuwe orde’ in het Midden-Oosten zegt te willen inluiden. Dinsdag kondigde het Israëlische leger het begin aan van “beperkte, lokale en gerichte raids” van zijn landmacht binnen Libanon: ook de grondoorlog is daarmee een feit.
Snerpend geluid
Ook in de hoofdstad Beiroet, tachtig kilometer noordwaarts van de grens met Israël, sijpelt de oorlog steeds dieper binnen. Met precisiebombardementen op de zuidelijke Dahiyeh onthoofde Israël al een groot deel van de top van Hezbollah, waaronder zelfs de almachtige leider Hassan Nasrallah, die de militie 32 jaar leidde. Maar die bombardementen
blijven voortduren, elke dag en vooral elke nacht, wanneer de doffe knallen steeds weer de stilte boven de hoofdstad doorbreken. De bommenregen kruipt ook ‘naar boven’, noordwaarts vanuit de Dahiyeh, nu tot op de drempel van het hart van de hoofdstad. Israëlische drones gonzen voortdurend in de lucht, het snerende geluid van Israëlische gevechtsvliegtuigen kondigt steevast de volgende doffe knal aan. Wel lijkt Israël tot nu toe de centrumwijken van de stad te sparen, misschien in de hoop dat de gemengde bevolking van soennieten, christenen, Druzen en ook sjiieten zich tegen Hezbollah keert. Hoe dat in de praktijk moet verlopen, is minder duidelijk. “Een meerderheid van de be-
volking was al tegen Hezbollah, maar zij hebben de wapens”, zegt Rania, een bankbediende die niet met haar familienaam in de krant wil, tijdens een zonnige namiddagwandeling op de lange Corniche-promenade langs de zee. Politieke uitspraken liggen in Libanon, dat van 1975 tot 1990 al eens door een bloedige burgeroorlog van vijftien jaar ging, op dit moment nog gevoeliger dan gewoonlijk. “Ik ben tegen Hezbollah, maar ik ben nog meer tegen Israëlische bommen”, zegt ze.
Het ‘strafblad’ van Israël in Libanon is in de ogen van de meeste Libanezen al te lang. Er waren al twee Israëlische invasies tijdens de Libanese burgeroorlog. De laatste, in 1982, liep uit op een Israëlische bezetting van het Libanese zuiden die liefst achttien jaar aanhield, tot het jaar 2000. Israël staat hier ook synoniem voor zijn rol in de slachting in Shatila in 1982, met duizenden doden, of die in Qana in 1996, toen de Israëlische beschieting van een VNvluchtelingenkamp 106 Libanese burgers doodde.
Dorp in de bergen
Libanezen die nu Hezbollah verwensen voor de nieuwe oorlog, zien doorgaans evenmin heil in de ‘nieuwe orde’ van Netanyahu, die zich aandient in de vorm van bombardementen, drones en eindeloze vluchtelingenstromen. Bankbediende Rania heeft, zoals veel Libanese middenklassers, haar ouders veilig naar “het dorp in de bergen” gestuurd – bemiddelde Libanezen blijven vaak een band en een huis onderhouden in het voorouderlijke dorp. Maar zelf weet ze niet goed wat gedaan. Sommige van haar vrienden hebben ‘tijdelijk’ het vliegtuig genomen naar Dubai of Europa: of ze nog terug raken, hangt af van het verloop van de oorlog en van de cruciale vraag of Israël ook de ene Libanese luchthaven van Beiroet bombardeert. Die wordt nu nog ‘gewoon’ gebruikt door de Libanese maatschappij Middle East Airlines, en sinds deze week steeds vaker voor evacuatievluchten van buitenlanders. Zo blijft er voorlopig tenminste luchtverkeer, met de rookwolken van bombardementen op de aangrenzende Dahiyeh als decor.
Nieuwe podcastreeks Stoffelijk
Wat gebeurt er met een lichaam dat je aan de wetenschap schenkt?
Gaza 2.0
“De hele situatie voelt als Gaza 2.0”, zegt Maha Yahya, directrice van de Carnegie-denktank in Beiroet. “In Gaza begon Israël in het noorden, inwoners moesten evacueren naar het zuiden. Daarna moesten ze weer op de loop toen Israël het zuiden aanviel. In Libanon zijn de evacuaties begonnen in het zuiden en nu drijft Israël, eerst met waarschuwingen en dan met bommen, burgers stelselmatig verder noordwaarts. Alleen in de voorbije dagen werden liefst 250.000 Libanezen gedwongen hun huizen te verlaten.”
“Bij elke bom in de wijk leek mijn gebouw in te storten. Het was niet meer te houden en ik ben gevlucht”
Abdo Sheikh (33) Kapper
“Net als in Gaza zien we burgers die meermaals op de vlucht moeten, verplegend personeel en journalisten die worden geviseerd, ziekenhuizen die onder militaire druk moeten sluiten. In de zuidelijke stad Marjeyoun, die overwegend christelijk is, is vrijdag het ziekenhuis gesloten na de inslag van een Israëlische bom bij de ingang.”
De totale vluchtelingenstroom bedraagt nu al 1,2 miljoen, op een bevolking van vijf miljoen.
“Israël probeert het zuiden helemaal leeg te maken, mensen hebben geen idee of en wanneer ze ooit terug kunnen”, stelt Yahya. “We vrezen dat de Israëliërs ook Beiroet steeds meer aan een soort beleg onderwerpen, en dat dit een erg lange oorlog wordt. Bij de vorige oorlog tussen Israël en Hezbollah, in 2006, was er grote internationale druk – daarvan merken we nu niets. Bovendien is er nu gelijktijdig het conflict tussen Israël en Iran, waardoor Libanon een dominosteen lijkt in een grotere regionale oorlog.”
Veerle Duflou verloor tien jaar geleden haar partner Valère, een kunstenaar die ze had leren kennen via een zoekertje in De Standaard. Toen Valère wist dat hij terminaal ziek was, koos hij ervoor om zijn lichaam ‘aan de wetenschap’ te schenken. Nu wil Veerle te weten komen wat er dan met die lichamen gebeurt. In de vijfdelige podcastreeks Stoffelijk trekt ze naar het anatomielab van de UAntwerpen. Ze maakt kennis met professoren en studenten, anatomen én de prosector, de man die lichamen voorbereidt voor onderzoek of dissectie. Wat doen ze? Hoe voelen ze zich daarbij? En wat gebeurde er met het lichaam van Valère? Een podcast op de raaklijn van leven en dood, human interest en wetenschap.
24
Johan Bonny
“Het voelt alsof de paus een bommetje dropte en vertrok”
de podcast in onze app
vooraan 2-9, weekend 10-27, economie 28-33, cultuur & media 34-37, regio 38-39, sport 40-44, in memoriam 46-47, parbleu 52, opinie 53-56
cursief
Sardienenpupu
Populair bij jonge mensen, toch bij die van ons: sardienen pupu. Vanuit zijn tijdelijke studeerplek in Birmingham vraagt onze middelste zoon aan onze oudste zoon hoe je ze moet klaarmaken. Ik weet van geen Hawaïaanse sardienen pupu, maar ik hoef niet alles te weten. Ze zijn helemaal los als ze hun eigen koksmuts dragen. Natuurlijk wisselen ze op afstand recepten uit, dat had ik kunnen weten, zoals ze vroeger elkaars fietsen en koptelefoons gebruikten, elkaars truien en broeken droegen, meestal koloniaal ongevraagd, soms matriarchaal onderhandeld. Af en toe is een gezin een markt. Meestal is het een klepperend doorgeefluik, een ruilbeurs. En het is een veldje, net vochtig genoeg om voetsporen in achter te laten. Zoals onze jongste zoon het boek van het vak kreeg dat hij nu ook moet lezen en leren, met een bundel nette notities als extraatje. Een boek is zelf een voortzetting van wat mijn vrouw en ik dertig jaar geleden al moesten lezen en leren. Er verandert wel wat, maar veel blijft toch ook lang goed. Zoals een blik sardienen op olie. Verhit de olie in de pan. Snipper vier of meer tenen look en chilipepers naar believen en fruit ze in de olie. Voeg de sardienen toe. Besprenkel met sojasaus en appelciderazijn en bedruip de sardienen met de saus. Serveer met fijngesneden zoete ui en citroenolijfolie, in Birmingham en elders. Hans Cottyn
Waarom Melania Trump zich plots uitspreekt voor abortus
Verenigde Staten
In haar autobiografie verdedigt Melania Trump het recht op abortus. Daarmee doorkruist ze de campagnestrategie van haar man, de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump. Wat zit er achter haar woorden?
Wilde Melania Trump haar man, de Republikeinse ex-president en presidentskandidaat Donald Trump, publiek in verlegenheid brengen? Of zijn haar uitlatingen over abortus – een van de gevoeligste thema’s in een presidentiële campagne die nog maar een maand te gaan heeft – onderdeel vaneenslinksmanoeuvreomhem juist te helpen? Sinds de Britse krant The Guardian donderdag enkele passages publiceerde uit haar memoires, die dinsdag zullen verschijnen, doen uiteenlopende theorieën de ronde.
“Het fundamentele recht van een vrouw op individuele vrijheid, op haar eigen leven, geeft haar de bevoegdheid om haar zwangerschap af te breken als zij dat wil”, staattelezeninhaarboekMelania “De beperking van het recht van een vrouw om te kiezen of ze een ongewenste zwangerschap wil afbreken, staat gelijk aan haar de controle over haar eigen lichaam ontzeggen. Die overtuiging draag ik al mijn hele volwassen leven mee.” Donderdag lanceerde de voormalige first lady ook nog eens eenfilmpjeopsocialemedia,waarin ze verklaarde dat er “over dit essentiële recht geen ruimte bestaat voor een compromis”.
Sceptici lazen de woorden van
MelaniaTrumpmeteenalseenmanier om aan twijfelende kiezers te signaleren dat ook haar man geen extremist was op het gebied van abortus. “Dit is slechts een wanhopige zet van een wanhopige campagne om te blijven doen waar ze goed in is: liegen tegenover het Amerikaanse publiek”, verklaarde Mini Timmaraju, de voorzitter van de organisatie Reproductive Freedom for All, aan de krant The New York Times
Gewrongen
Het lijkt plausibel in de cynische wereld van de Amerikaanse politiek. Donald Trump zit al een tijdje gewrongenmetabortus.Hijklopte zichzelf nog op de borst toen het Hooggerechtshof in 2022 komaf maakte met het Roe vs. Wade-arrest, dat het recht op abortus in de VS vastlegde. Hij had daarvoor de weg geëffend door tijdens zijn termijn drie conservatieve rechters te benoemen.
Abortus is sindsdien een bevoegdheid van de staten. Enkele Republikeinse staten stelden meteen een abortusverbod of strenge restricties in. De conservatieve antiabortusvleugel van Trumps achterban – vooral evangelische christenen en katholieken – was verheugd: de president had zijn
campagnebeloftes uit 2016 ingelost.
Maar Amerikanen die vóór het recht op abortus zijn, reageerden gechoqueerd Veel vrouwen die voordien op de Republikeinen stemden, kozen voor de Democraten tijdens de Midterm-verkiezingen van 2022. Ook in de campagne van de Democratische presidentskandidate Kamala Harris is het recht op abortus een centraal thema.
Backlash
De Republikeinen leken verrast door de backlash. Trump bleef schipperen over het thema in een poging ook proabortuskiezers gerust te stellen – vóór hij Republikeinse presidentskandidaat was, stondhijoverigensnietbekendals een tegenstander van abortus. Hij zegt nu tegen een federaal verbod op abortus te zijn, en vindt dat de kwestie beter staat per staat geregeld wordt, zoals nu het geval is. Tegelijk richt hij zijn pijlen op sommige Democratische staten die laat in de zwangerschap abortus toelaten. Zo hoopt hij zichzelf als redelijk voor te stellen, en de Democratenalsextreem.Inzijntvdebat met Harris verklaarde hij zelfs dat haar running mate Tim Walz een voorstander was van
abortus “na de geboorte”, of “executie” in de woorden van Trump. Een flagrante leugen. AlshetkloptdatMelaniaTrump alleen haar man wou helpen, had de voormalige first lady zich kunnen beperken tot de eenvoudige melding dat ze voorstander is van hetrechtopabortus.Zegingechter verder dan dat en doorkruiste ook Trumpsdiscoursoverlateabortussen. Zo wees ze er – terecht – op dat die “extreem zeldzaam” zijn en doorgaans “het resultaat van ernstigeafwijkingenvandefoetus,die waarschijnlijk zouden leiden tot de dood of doodgeboorte van het kind”.
“De steun van Melania Trump voor abortus is antifeministisch en valt duidelijk buiten de leer van ons katholieke geloof”
Kristan Hawkins Voorzitter Students for Life of America
Enzegingnógeenstapjeverder, merkte de krant The Washington Post op. Ze stelde dat er over het recht op abortus “geen compromis” kan bestaan, terwijl de presidentskandidaat beloofde dat hij een“deal”zousluitenrondabortus dieallezijdentevredenzoustellen.
Zakelijke belangen
Hoedanookishetdevraaghoeveel kiezers die het recht op abortus gevrijwaard willen zien, zich zouden laten overtuigen door de uitlatingen van Melania Trump. Omgekeerd reageerden sommige antiabortusactivistenwelalgepikeerd. “De steun van Melania Trump voor abortus is antifeministisch en valt duidelijkbuitendeleervanonskatholieke geloof. Ze zit fout”, verklaarde Kristan Hawkins, voorzitter van de Students for Life of America,ophetsocialenetwerkX.“Wat eengemistekansomeengeneratie jonge vrouwen te inspireren.” Demeestvoordehandliggende conclusielijktdanookdatMelania Trump gewoon haar echte mening heeftgeuitineenboekwaarvoorze nu maximale aandacht probeert te vergaren. In een huishouden waar de publieke affectie vaak beperkt lijkt,jaagtookzijhaarzakelijkebelangen na.
Onderzoek naar zelfdoding ex-politieagente: “Zelfs na haar ontslag bleven ze haar pesten”
pesterijen
Het parket van West-Vlaanderen voert een onderzoek naar de dood van een 29-jarige gewezen politieagente. In haar afscheidsbrief en in een videoboodschap verwees ze expliciet in de richting van ex-collega’s van het Oostendse politiekorps.
“De politie blijft me achtervolgen. Ik wil rust.” In de videoboodschap en afscheidsbrief die ex-politieagenteK.(29)eindseptemberachterliet voor haar familie, verwijst ze expliciet naar haar ex-collega’s van de lokale politie. Ze werkte er van eind 2018 tot eind januari 2020bijdedienstinterventie.Niet alleen tijdens haar carrière bij de Oostendse politie, maar ook ruim na haar ontslag zou ze gepest zijn door leden van het korps.
K. schreef de voorvallen ook neer in een soort dagboek, dat agenten – van een andere zone dan Oostende – vonden op haar laptop en USB-sticks.
Het parket van West-Vlaande-
ren bevestigt dat er een onderzoek loopt naar de zelfdoding van de agente. Ook de Algemene Inspectie – het onafhankelijke controleorgaan van de politie – onderzoekt de zaak.
In haar boodschappen stelt K. dat ze getuige was van ongeoorloofd politiegeweld. Zo zouden agenten slagen uitgedeeld hebben op een fuif waar ze opgetrommeld waren voor geluidsoverlast. “Toen ze daarover klaagde bij haar oversten, beschouwden collega’s haar al snel als een ‘klikspaan’”, vertelt een vriendin van K., die anoniem wil blijven, aan het Nieuwsblad “Vanaf dan werd ze het mikpunt van pesterijen.”
K. was al sinds januari 2020 niet meer aan de slag bij de Oostendse politie, maar de laatste keer dat ze zou zijn lastiggevallen door korpsleden dateert van 31 augustus dit jaar
“Die gingen ver, heel ver”, zegt Pieterjan Dens, de advocaat van de familie van K. Hij zal een klacht indienen met burgerlijke partijstelling. “Het slachtoffer werd zowel mentaalalsfysiekgepest”,vervolgt hij. “Het is duidelijk dat de reden van de zelfdoding daar ligt.” “Dramatische zaak” Zo zou de ex-agente zijn opgesloten in een combi, zou ze met een matrak zijn geslagen tijdens het douchen op het politiecommissariaat en zouden er ’s nachts combi’s met loeiende sirenes en blauwe lichten voor haar deur hebben geparkeerd.Injanuari2020diende K. uiteindelijk haar ontslag in. In een mail naar de korpschef en andere oversten verduidelijkte ze waarom. Volgens informatie van het Nieuwsblad gaf ze concrete voorbeelden van politiegeweld en verwees ze ook naar de pesterijen “Niemand greep in”, zegt advocaatDens.“Ergernog,haarontslag
bleek niet het eindpunt van de pesterijen. Ook nadien bleven ze haar zoeken. Zo werd ze op 31 augustus ditjaardooreencombiaandekant gezet toen ze met haar auto onderweg was. Ze moest plaatsnemen in het voertuig en werd daar opnieuw geïntimideerd.”
K. pleegde drie weken later zelfmoord. “Ze was enorm zachtaardig, een makkelijk slachtoffer”, aldus nog haar vriendin.
Philip Caestecker, korpschef vandepolitiezone,spreektvaneen “dramatische zaak”: “Wij zullen voor de volle honderd procent meewerken aan het onderzoek. Wat mij betreft mag elke steen omgedraaid worden. Als blijkt dat er fouten gemaakt zijn, zullen wij maatregelen nemen.”
Annelies Baeten, Dirk Coosemans
Wie met vragen zit over zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op de website www.zelfmoord1813.be
Wie is nog bereid een transfersom van zeven cijfers neer te tellen voor een jonge voetballer? Na een arrest van het Europees Hof van Justitie in de zaak-Diarra zijn profvoetballers een beetje meer gewone werkmens geworden.
1Wat is er beslist?
Het Europees Hof van Justitie heeft vrijdag geoordeeld dat enkele artikels uit het transferreglement van de wereldvoetbalbond Fifa niet in overeenstemming zijn met het Europees recht over het vrij verkeer van werknemers en de eerlijke concurrentie. Zo ziet het Hof geen juridische grond voor de zware sancties die een voetballer krijgt als hij zijn contract eenzijdig verbreekt, of voor clubs die zo’n speler willen aanwerven. De zaak wordt nu teruggestuurd naar het hof van beroep in Bergen. De Franse speler Lassana Diarra had de zaak aangespannen. In 2014 verbrak hij zijn contract bij Lokomotiv Moskou. Door de Fifa-regels kon hij niet aansluiten bij Sporting Charleroi. De club zag, uit schrik voor sancties, af van de transfer. Diarra eiste daarop een schadevergoeding.
2Wat zijn de eerste reacties?
De wereldvoetbalbond Fifa verkeert nog in de ontkenningsfase. “De Fifa is tevreden dat de basisbeginselen van het transfersysteem bevestigd worden in de uitspraak”, klinkt het in een mededeling. “De uitspraak stelt enkel twee paragrafen uit het Fifa-reglement inzake de status en de transfer van spelers ter discussie. Het is nu aan de nationale rechtbank (het hof in Bergen, red.) om het arrest te beoordelen.”
De advocaten van Diarra reageren volstrekt anders. “Voor Diarra is dit een totale overwinning, zowel moreel als juridisch”, jubelt de Belgische advocaat JeanLouis Dupont, 29 jaar geleden ook al de raadsman van Jean-Marc Bosman. In de jaren 90 was Bosman einde contract bij RC Luik, maar zijn club vroeg toch een transfersom toen USL Dunkerque hem wilde. Bosman kreeg gelijk bij het Europees Hof van Justitie: spelers die einde contract zijn, zijn sindsdien ‘vrij’ om naar een andere club te gaan.
“Het arrest-Diarra haalt het actuele transfersysteem onderuit en opent een wit blad. Het Hof heeft aangegeven dat het niet langer de Fifa, maar de sociale partners toekomt dat witte blad in te vullen. Autocratie maakt plaats voor democratie.” 3
Wat zal er op korte termijn gebeuren?
De meeste juristen gaan ervan uit dat de Fifa drie maanden heeft om een keuze te maken. In januari opent een nieuwe transferperiode waarin clubs en spelers duidelijkheid verwachten.
De Fifa kan ervoor kiezen haar tranferreglement op de schop te gooien en alles over te laten aan de nationale wetgeving. In dat geval zouden er verschillende transferregels gelden in de verschillende landen. Ten tweede kan ze een poging doen de regels aan te passen, met het risico opnieuw juridisch uitgedaagd te worden. Tot slot kan ze doen waar het Hof op lijkt aan te sturen: meer inspraak geven aan de sociale partners.
In die sociale dialoog lijkt een belangrijke rol te zijn weggelegd voor de FIFPro, de internationale spelersvakbond, en de ECA, de Europese associatie van clubs. De FIFPro ging vrijdag meteen in de aanval.
“Alle spelers die schade hebben geleden door de illegale Fifa-regels, moeten compensatie kunnen krijgen”, zegt interim-secretaris-generaal Stephane Burchkalter. Ook de European Leagues, het samenwerkingsverband van nationale competities, eist een plaats op aan de onderhandelingstafel.
4Wat zijn de gevolgen voor België? Vorige zomer maakten de Belgische eersteklassers samen 225 miljoen euro winst op de transfermarkt. Als die transferinkomsten wegvallen, verliezen onze clubs een pak inkomsten en dreigen de grootste talenten ons land te verlaten. Omgekeerd kunnen Belgische clubs goedkoper talenten uit kleinere markten wegplukken.
Club Brugge “wacht de reactie van de Fifa en de Uefa af”. Racing Genk en Anderlecht geven toe dat ze vorige zomer weinig spelers aankochten precies vanwege de onzekerheid in de zaak-Diarra. Het arrest bevestigt hen in die voorzichtige aanpak. “Welke club zal vandaag nog 10 miljoen euro uitgeven voor een speler, wanneer ze
De beste voetballers zullen nog meer verdienen. Het geld dat vroeger aan transferinkomsten werd betaald, zal nu naar hogere lonen gaan
niet de zekerheid heeft dat die waarde overeind blijft”, vraagt Thibault Dochy, de juridisch directeur van Anderlecht, zich af. “Dit arrest is een gamechanger. Iedereen is gebaat bij duidelijkheid. De sociale partners moeten nu hun verantwoordelijkheid nemen.” Ook Pro League-ceo Lorin Parys vraagt dat werkgevers en werknemers cao’s uitwerken of dat de Fifa clubs en liga’s mee een plek aan tafel geeft. “Drie principes zijn voor ons belangrijk: solidariteit, een vergoeding voor opleidende clubs en stabiliteit.”
Wat gebeurt er op de lange termijn? “Het arrest verandert in elk geval de machtsverhoudingen tussen speler,
verkopende club en aankopende club”, schrijft Sven Demeulemeester, sportadvocaat bij Altius, in een opiniebijdrage in De Standaard. “De macht verschuift naar de (top)spelers en de veelal aankopende Europese (top)clubs.”
Ook zijn collega Sébastien Ledure (Cresta) gelooft dat de beste spelers nog meer zullen verdienen. “Het geld dat vroeger aan transferinkomsten werd betaald, zal nu naar hogere lonen gaan.” Middelmatige spelers zullen dan weer minder krijgen. Profvoetballers zullen meer gewone werkmensen worden, met verbrekingsvergoedingen in plaats van transfervergoedingen. Demeulemeester ziet ook voordelen in de opheffing van de transfermarkt. “Recente schandalen hebben duidelijk gemaakt dat transfers ook gebruikt worden om te frauderen. Mogelijk leidt het wegvallen van het transfersysteem ertoe dat minder wordt ingezet op buitenlandse spelers en meer op de eigen jeugd. Ook schaalvergroting zal weer op de agenda komen.”
Bart Lagae
De Franse speler Lassana Diarra heeft de Fifaregels met succes aangevochten.
“Ik heb één rode lijn”, zegt kersvers minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA). “Alles wat ik doe, is in het belang van het kind. Als dat betekent dat zaken die al honderd jaar hetzelfde zijn moeten sneuvelen, is dat zo.”
Zuhal Demir is in haar nopjes als ze ons thuis ontvangt in Genk, ook al is haar huishouden “maanden verwaarloosd”. De leading lady van de N-VA heeft tijdens de nachtelijke onderhandelingen van de voorzitters gekregen wat ze wou: Onderwijs, Werk en Justitie, “de mooiste en belangrijkste bevoegdheden”.
De schrik – of is het eerder nieuwsgierigheid – zit er in het onderwijsveld alvast in. Demir blijft er koeltjes onder en belooft haar eigengereide stijl aan te houden. “Het onderwijs heeft nood aan daadkracht en een frisse wind”, vat ze haar mood samen. “Ik heb maar één rode lijn. Alles wat ik doe, is in het belang van het kind. En als dat betekent dat zaken die al honderd jaar hetzelfde zijn moeten sneuvelen, dan is dat zo. Ik ben daarin heel pragmatisch.”
In de fruitschaal op de tafel liggen kaartjes om de tafels te oefenen met haar dochter, die in het tweede leerjaar zit. “Ik ben zelf een drilmama”, vertelt ze. “Als de juf zegt dat mijn dochter de woordjes één
keer moet herhalen, doe ik het vijf keer.”
Hoe Demir haar dochter steunt, is tekenend voor haar blik op onderwijs. “Ik ben heel klassiek”, zegt ze meermaals tijdens het gesprek. “Herhalen. Leren in volzinnen te schrijven. Discipline. Respect voor de leraar. Dat zijn voor mij de fundamenten.”
Aan uw voorzitter, Bart De Wever, liet u weten: “Het is onderwijs of niets.” Vanwaar die passie voor onderwijs?
“Alles wat ik heb bereikt, heb ik te danken aan goed, sterk en degelijk onderwijs. Ik ben een kind van een arbeider. Van mij werd niet veel verwacht. Maar dankzij goeie leerkrachten die aan mijn oor trokken omdat ik geen Nederlands sprak op de speelplaats, heb ik een mooi parcours afgelegd. Door mijn ervaringen geloof ik écht in de emancipatie en sociale mobiliteit die onderwijs kan bieden aan ieder kind, ongeacht de afkomst. De afgelopen jaren heb ik een gevecht geleverd voor betere natuur en een beter milieu. Nu wil ik strijden voor
de toekomst van onze kinderen. Ik merk dat het veel mensen met een migratieachtergrond raakt. Ik krijg veel berichtjes dat ze trots zijn dat iemand als ik minister van Onderwijs is.”
Waarom vond u dat u recht had op die post?
Als je gedragen wordt, een politiek gewicht hebt en je stemmen hebt gehaald in de provincie, vind ik dat dat vertaald moet worden. Ik heb de vorige keer echt zitten blèten na de bevoegdheidsverdeling. Ik heb ook tegen Bart gezegd: omgeving, energie, toerisme, klimaat, handhaving, been there, done that, got the T-shirt. Nu wil ik echt dit. Het belangrijkste wat de Vlaamse overheid moet doen, is goed onderwijs mogelijk maken. Trouwens, ik denk dat Ben (Weyts, red.) ook gelukkig is als viceminister-president en minister van Begroting”
Een eerste keuze lijkt alvast duidelijk: ouders responsabiliseren en desnoods straf-
fen. Staan ouders te veel aan de kant?
“Kijk, ik sta elke ochtend aan de schoolpoort. Ik maak daar een hoofdzaak van Wel, aan die schoolpoort zie ik dat de middenklasse zich te pletter werkt. Wij komen aan, ploeter ploeter, nadenkend of we de sporttas en de boterhammen mee hebben. Dus ik snap wel dat gezinnen minder betrokken zijn.”
“Maar als het over Nederlands gaat, dan moet er wél meer ouderlijke verantwoordelijkheid komen. Ik vind het belangrijk dat ouders Nederlands leren om de schoolcarrière van hun kinderen te volgen. Wie geen Nederlands kent, moet bewijzen dat ze de taal gaan leren. Zo niet, gaan we aan de oren van die ouders trekken en aan de portefeuille komen door de schoolbonus niet uit te betalen tot dat bewijs is geleverd.”
“Maar dat is geen doel op zich. We willen vooral dat ouders die thuiskomen, kunnen toezien op het huiswerk: ‘Allee, schrijf dat nog eens tien keer ’ of ‘Lees dat
stuk nog eens’. Hier in Genk, bijvoorbeeld, spreekt een op de drie leerlingen thuis geen Nederlands. Een op de vijf kinderen haalt geen diploma. Dat zijn weggegooide kansen. Als je thuis geen Nederlands spreekt, is de kans drie keer groter dat je geen diploma haalt. Je moet dan geen genie zijn om te weten wat van tel is. Ik zeg al tien jaar: Nederlands, Nederlands, Nederlands. Daarom ben ik zo blij dat er extra budget is voorzien vanaf de kleuterklas.”
Met deze regels hadden uw ouders verplicht taallessen moeten volgen?
“Taallessen zouden op zich goed geweest zijn voor hen. Mijn ouders spraken geen Nederlands. Ze gingen wel mee naar het oudercontact, maar ik moest alles vertalen. Hetzelfde bij de huisarts.”
“Toen ik naar de kleuterklas ging, sprak ook ik geen woord Nederlands. Ik heb dat als kind ervaren als een shock. Je verstaat de leerkracht niet, hé. Ik heb het geluk gehad dat mijn vader, die hier mijnwerker was, eigenlijk leraar is. Hij reed elke zondag met ons naar de bib, verplichtte ons naar Samson en Gert te kijken en naar de buren te gaan om Nederlands te spreken. Hetzelfde geluk had ik op school. Ik ben de leraars die aan mijn oor trokken het meest dankbaar. Af en toe streng zijn: daar is niets verkeerd mee.”
Wie gaat beoordelen of ouders voldoende inspanningen leveren?
“Dat moet nog uitgeklaard worden, in samenspraak met het onderwijsveld. Het belangrijkste is dat we voor de eerste keer politiek duidelijk het signaal geven dat ouders Nederlands moeten leren.”
Het beleid van uw voorganger werd overschaduwd door het lerarentekort. Hoe gaat u dat aanpakken?
“Dat is samen met Nederlands mijn absolute topprioriteit. Vanaf dag één ga ik samen met de onderwijskoepels en het veld kijken wat we kunnen doen. Er komen maatregelen om te maken dat leerkrachten die starten niet opstappen na het eerste jaar. We zetten ook door met een efficiëntere organisatie. Als er op een paar straten van elkaar twee scholen dezelfde richting aanbieden, moeten we dat anders organiseren. Idem met de herschikking van de levensbeschouwelijke vakken. Het is in het belang van het kind dat er een leerkracht
voor de klas staat. We zullen out of the box moeten denken.”
Over een echt lerarenloopbaanpact staat in het akkoord niets, hoewel tal van experts en directeurs daar al jaren om vragen. “Daarover is gesproken, maar de term is wellicht te beladen. Ik denk dat het goed is dat er enkele zaken in het regeerakkoord staan waarmee de minister met experts, koepels en partners aan de slag kan.”
“Maar waarom haken zoveel leraars af? Dat is ook omdat het respect voor de leraar weg is. Voor mij is dat cruciaal. Mijn vader zei: de leraar heeft altijd gelijk. Als kind vond ik dat vaak onrechtvaardig, maar we moeten daar wel naar terug. De komende vijf jaar gaan we daar hard aan werken. Er moet weer respect komen voor de leraar die voor de klas staat.”
“Ik ben heel klassiek. Herhalen. Leren in volzinnen te schrijven. Discipline. Respect voor de leraar. Dat zijn voor mij de fundamenten”
“Ja, wij willen de vrijheid van onderwijs terug aan de leerkracht geven. Degene die het beste weet wat het kind in de klas nodig heeft, is de leraar.”
Is een smartphoneverbod in het lager onderwijs echt nodig?
“We doen dat niet omdat we per se willen verbieden, maar het is een politiek signaal. Ik vind dat we er als samenleving dringend een breder debat over moeten voeren. Hoe gaan we om met smartphones bij jonge kinderen? Want dat heeft een effect op de ontwikkeling van hun hersenen. Ik laat mijn dochter bijvoorbeeld geen Tiktok zien. Dat is echt uitgesloten. Ze mag lange films bekijken, maar geen filmpjes van één minuut. Dat ontneemt je een langere concentratie.”
“Eigenlijk vind ik dat kinderen vooral moeten spelen, naast huiswerk maken en al die andere zaken. Gewoon buiten spelen. In de openlucht. We hebben toch nooit iets anders gedaan?”
Vooruit maakte een breekpunt van de gratis gezonde maaltijd. Uiteindelijk is daar in het onderwijsluik amper iets van terug te vinden. Hoe komt dat?
kende maatregelen te strippen en de vrijheid aan de leraar terug te geven.”
Er is tijdens de onderhandelingen lang gepraat over de hoofddoek aan het loket en in het onderwijs. Hoe staat u in die discussie?
“Ik ben blij dat het verbod opnieuw bevestigd is voor het officieel onderwijs. En ja, ik spreek dan ook als vrouw. Welk beeld geef je aan leerlingen als je voor de klas staat met een hoofddoek? In Turkije gaven vrouwen onder Atatürk (eerste president van Turkijke, red.) les zonder hoofddoek. Dat was de moderniteit. Onder Erdogan is dat teruggeschroefd. Door die ingreep zie je toch ook in de samenleving iets veranderen. Dus ik ben zeer blij dat het verbod blijft gelden.”
“Wij willen de vrijheid van onderwijs terug aan de leerkracht geven. Degene die het beste weet wat het kind in de klas nodig heeft, is de leraar”
En als verschillende vrouwelijke leerkrachten zeggen dat dat een drempel vormt? Zou dat het lerarentekort niet een stukje kunnen oplossen?
“Die vrouwen mogen lesgeven, hé. Maar voor de klas moeten ze in het officieel onderwijs de hoofddoek afdoen.”
Staan er ook in het hoger onderwijs veranderingen op til?
“Daar ga ik me nog niet over uitspreken. Maar het is belangrijk dat de UHasselt bijkomende richtingen krijgt.”
Echt? Strookt dat met de nood aan meer efficiëntie?
“In het kader van de braindrain in Limburg en de kostprijs van de koten in de grote steden is het volgens mij zeker niet slecht om te kijken wat er beter gespreid kan worden.”
U bent de eerste minister sinds Frank Vandenbroucke (Vooruit) twintig jaar geleden die Onderwijs en Werk combineert. Wie had ooit gedacht dat u in zijn voetsporen zou treden?
U neemt uw reputatie mee. Andere media omschreven u deze week als “sloopkogel” of potentiële “olifant in een porseleinwinkel”. Verwacht u veel weerstand?
“Die weerstand was er met de Boerenbond ook en daar ben ik ook door geraakt. Maar voor iedereen die denkt dat ik de verzuiling ga aanpakken: dat is onzin. Wat wel correct is: voor mij primeert het belang van het kind op de school en niet het belang van de koepel. Ik ben een heel pragmatisch politicus in dat opzicht. En ik denk dat die gedachte niet zo revolutionair is. Ik ga ervan uit dat de koepels ook zo denken. En als dat zo is, gaan wij goed overeenkomen.”
Maar het regeerakkoord heeft toch de ambitie om minder via de tussenstructuren te laten passeren?
“Ik ben ook van mening: een kind met een lege maag kan niet studeren. Net zoals een kind dat geen Nederlands kan. Dus ik vind het een goede maatregel die de socialisten op tafel hebben gelegd. Alleen niet zoals zij dat gedaan hebben: gratis maaltijden voor iedereen. Ik vind dat wij dat als samenleving niet moeten doen. Dat het lokale bestuur er samen met de school sociaal beleid rond kan voeren, met een focus op de groep die het nodig heeft, is wel een goede zaak. Uiteindelijk is het zo bij armoedebestrijding terechtgekomen.”
In het regeerakkoord staan enkele opvallende zaken, bijvoorbeeld dat er geen smileys maar punten gegeven moeten worden, dat er in ieder vak punten voor Nederlands afgetrokken mogen worden en dat herexamens aangemoedigd worden. Moet een regering zich daarmee bezighouden?
“Het akkoord is op dat vlak inderdaad zeer gedetailleerd, maar waarom zou een leraar geen taalfout mogen corrigeren in een ander vak en daar punten voor aftrekken? Wij willen als overheid zeggen: dat moet op alle scholen kunnen. Dat past voor mij binnen de rol om administratieve en beper-
“Het mooie aan die combinatie is dat je het beleid vormgeeft van de kleuterklas tot het pensioen. Wat werk betreft, is de VDAB écht aan een grote herziening toe. Vandaag is het te veel ‘vrijheid blijheid’, zoals hier in Genk. Veel vrouwen van buiten de EU zijn zelfs niet ingeschreven. Ik vind dat de VDAB in de wijken aanwezig moet zijn en niet alleen vanachter een bureau mensen aan het werk moet zetten. Voor veel van die vrouwen is een opleiding op maat voor jobs in de zorg bijvoorbeeld perfect mogelijk.”
“De kerntaken moeten volgens mij ook anders. De VDAB moet zich niet focussen op mensen zoals u of ik die van job veranderen. Hun focus moet liggen op mensen die de grootste afstand hebben van de arbeidsmarkt. Ze moeten mensen helpen die zich niet gemeld hebben of zoeken naar wat nog kan voor langdurig zieken.”
Wat met uw ambities in Genk om burgemeester te worden? De combinatie is onmogelijk.
“Als de Genkenaar mij roept, dan word ik burgemeester en laat ik het ministerschap schieten. Maar ik heb niet de pretentie om voor 13 oktober de sjerp te claimen. De vorige verkiezingen lagen we nog zes zetels achter op CD&V, dat in Genk al 75 jaar het bestuur in handen heeft. De huidige meerderheid breken, wordt al een huzarenstuk.”
Klaas Maenhout en Christof Vanschoubroek
“Hetcordonbreekt
hoedanook,maarwij willendeeerstezijn”
reportage Vlaams Belang
Met een resem nieuwe afdelingen, een indrukwekkende campagnemachine en een doorgedreven screening laat Vlaams Belang niets aan het toeval over om het cordon lokaal te breken. Toch blijken niet alle kandidaten even onberispelijk. De Standaard nam de nieuwe troepen onder de loep.
Het is een druilerige maandagavond in Koolskamp, een deelgemeente van het West-Vlaamse Ardooie. Een grote, verweerde reiskoffer ligt plompverloren op het voetpad aan een pleintje. “Weer wat sluikstort, eens kijken of er geen lijk in zit”, grapt Vincent Vanhecke, lijsttrekker van de gloednieuwe lokale Vlaams Belang-afdeling. Zijn team trekt erop uit om te flyeren in de wijk Heuvelhove. Die buurt, met veel sociale woningen, had jarenlang een kwalijke reputatie.
Om dat beeld te counteren, investeerde het gemeentebestuur deze regeerperiode nog fors in een gloednieuw gemeenschapscentrum met een pleintje. Er kwamen ook camera’s om het veiligheidsgevoel te vergroten. Toch reageert een buurtbewoonster, die anoniem wil blijven, wat geërgerd. “Natuurlijk heb ik liever dat pleintje dan extra huizen, want wie gaan ze daar dan weer in steken. Maar ik ben Mooimaker (lid van een initiatief tegen zwerfvuil, red.) en ik moet nu telkens weer de sigarettenpeuken uit de beplanting halen en de boel opkuisen. De schommel ging ook al een paar keer stuk. Het is zeker niet altijd vandalisme, maar toch. Ge ga gidder da goe doen”, klinkt het richting de Vlaams Belangers.
Verkiezing van “verankering”
Bij de nationale verkiezingen op 9 juni stemde 29,8 procent van de inwoners van Ardooie en Koolskamp voor Vlaams Belang. Ardooie is een van de vele gemeenten waar Vlaams Belang na jaren afwezigheid toch weer een lokale lijst indiende. Geïnspireerd door het nationale succes komt de partij straks bij de gemeenteraadsverkiezingen op in 200 gemeenten, terwijl dat er in 2018 nog maar 149 waren. “De verkiezingen van juni waren die van de versterking. De verkiezingen van oktober worden die van de verankering”, kondigde voorzitter Tom Van Grieken aan.
In Ardooie trok Vanhecke, een verkoper van schoolmeubilair, de partij in 2021 uit het slop. “Uit geloof in de gematigde koers van Van Grieken”, zegt hij. “De scherpe kantjes zijn eraf, iedereen is welkom bij ons. Van een Filip Dewinter ben ik minder fan, die wil dat we altijd een zweeppartij blijven.” Toch liggen de ambities in Ardooie niet al te hoog. Groep 82, de partij van de recent overleden burgemeester Karlos Callens, haalde er vorige keer vijftien van de negentien zetels. “Dus 30 procent? Misschien ooit, maar dan toch nog niet deze regeerperiode”, tempert Vanhecke de verwachtingen. “Veel mensen tonen wel sympathie, maar zeggen mij dan: ‘Sorry Vincent, ik zit in de voetbalclub of de vereniging met iemand van Groep 82.’ Ik ga al tevreden zijn met een paar zetels.” Vanhecke pakt de campagne ook behoedzaam aan. Zijn voornaamste punten: de appartementen “die als paddenstoelen
overplakken
uit de grond schieten”, het verzet tegen de gemeentefusies en sociale woningen “voor onze eigen mensen”. “Dit nieuwe pleintje valt bijvoorbeeld reuze mee, mijn dochter mag hier ook meer komen spelen”, geeft hij toe. “Maar we zullen zien hoelang het duurt. Straks komen hier weer sociale woningen vrij en de inwoners zien nu al mensen rondwandelen met Afghaanse klederdracht en zo’n mutske. Ze zijn bang voor wat gaat komen.”
In het Oost-Vlaamse Zele, 70 kilometer verderop, zit die schrik er zelfs statistisch aantoonbaar in. Volgens de Vlaamse gemeentemonitor staat liefst 46 procent van de inwoners er negatief tegenover diversiteit, het hoogste cijfer van alle Vlaamse gemeenten. Ook hier komt Vlaams Belang op met een volledig vernieuwde afdeling, nadat de partij er in juni een topscore heeft neergezet met 26,37 procent.
Dierenarts David Boel, de lokale Vlaams Belang-lijsttrekker, heeft al wat politieke omzwervingen achter de rug. Als student was hij actief bij Vlaams Belang, daarna zat hij bij de N-VA, dan bij de burgerpartij Leefbaar Zele en sinds vorig jaar weer bij Vlaams Belang. “We zijn niet meer te vergelijken met het Vlaams Blok van vroeger”, benadrukt hij. “Mijn belangrijkste drijfveer is dat ik zelf in mijn praktijk zie hoe moeilijk tweeverdieners het financieel krijgen. We zijn geen racisten, we hebben twee mensen van andere origine op onze lijst, maar we hebben wel een probleem met mensen die profiteren van het systeem.” Boel wijst op de snelle toename van de diversiteit in Zele, waar al jarenlang een grote Turkse gemeenschap woont. Zijn team vermeldt laconiek het nieuwe kunstwerk dat volgend jaar op de markt wordt geplaatst: een hand met mozaïeken tegeltjes die verwijzen naar diversiteit in de gemeente. “Maar als de Turkse president Erdogan verkiezingen wint, dan trekken de autocolonnes hier door de straten en springen jongeren op de bushokjes. Ook veel mensen binnen de Turkse gemeenschap vinden dat niet normaal. Dat is een teken dat de integratie niet goed is gelukt.”
Toch is het belangrijkste thema voor Vlaams Belang in Zele niet diversiteit maar wel het circulatieplan. De verminderde toegankelijkheid leidde er volgens de partij toe dat de lokale markt leegbloedde. “Wij stellen ons zelfs gematigd op”, zegt Boel. “Andere partijen willen het circulatieplan volledig weg, wij eisen gewoon wat meer inspraak van de burger.”
Stevige nationale controle
In tegenstelling tot in Ardooie heeft Vlaams Belang in Zele wél grote ambities, aangevuurd door de nationale partijtop. “We willen hier de grootste worden en als eerste het cordon breken”, zegt Boel. Een van zijn kandidaten, Dave De Donder, pikt
in. “Ik zou gelijk welk mandaat afgeven om dat te laten gebeuren. Dat is een héél sterke motivatie. En hoe dan ook breekt het cordon wel ergens. Denk maar aan een N-VA-schepen die op zes jaar van zijn pensioen staat. Die zal wel twee keer nadenken als hij dankzij ons zijn postje kan behouden. Bart De Wever mag dan nog op zijn kop gaan staan.”
Zowel in Ardooie als in Zele valt op hoeveel steun de lokale kandidaten daarbij krijgen van de indrukwekkende nationale campagnemachine. Dat gaat van heel herkenbare, uniforme campagnekledij tot folders of socialemediaberichten waarbij de afdelingen amper meer moeten doen dan de naam van hun gemeente erboven plakken. “Onze nationale contactpersoon is 24/7 bereikbaar en reageert zelfs op zondag ogenblikkelijk”, zegt Boel. “We krijgen ook ondersteuning van cameramannen van de partij. In twee maanden tijd hebben we nu twee video’s opgenomen. De schwung zit erin. En de partijtop zegt: pas wanneer ze uw gezicht beu gezien zijn, blijf je echt hangen.”
“Een N-VA-schepen die op zes jaar van zijn pensioen staat, zal wel twee keer denken als hij dankzij ons zijn postje kan behouden. De Wever mag dan nog op zijn kop gaan staan”
Dave De Donder Lokale Vlaams Belang-kandidaat
In Ardooie ging de afdeling dan weer een kijkje nemen op een campagnemeeting van Forza Ninove om inspiratie op te doen. Diezelfde technieken passen ze nu ook lokaal toe. “We willen de spreekbuis zijn voor de klachten van de mensen”, zegt ex-militair Mike Derycker. “Nu krijgen ze altijd te horen: stuur het via het online aangifteformulier. Wij stappen met hun vragen naar het stadsbestuur en de schepenen en koppelen dat terug.”
Omgekeerd houdt de partijtop de controle stevig in handen. Behalve Forza Ninove mochten de lokale afdelingen niet afwijken van de officiële partijnaam. Ze moeten zich ook volledig schikken naar de nationale huisstijl van de partij. “We mogen onze eigen speerpunten opstellen voor ons lokale verkiezingsprogramma, maar die worden wel nagelezen en goedgekeurd”, zegt Vanhecke. “Alle kandidaten moeten ook een fiche invullen waarbij ze onder meer op eer moeten verklaren dat ze een blanco strafblad en geen lopende rechtszaken
hebben. En de partij controleert of ze geen wilde dingen hebben gezegd op Facebook.”
In Ardooie vonden ze uiteindelijk tien geschikte mensen voor de lijst en in Zele konden ze zelfs een volle kieslijst samenstellen met 27 kandidaten. “Last minute trokken drie kandidaten zich wel nog terug onder druk van familie, de werkgever of de vrienden”, zegt Boel. En nog opmerkelijker: na de nationale verkiezingen stapten drie jongeren over naar de N-VA. “Ik hoor hen nu zeggen dat ze een probleem hebben met Vlaams Belang. Eén hypocriete boel voor de postjes”, zegt Boel.
Problemen met fascisten
Op grond van die sterke nationale controle op de afdelingen kondigde voorzitter Van Grieken al meermaals trots aan dat zijn partij nu met “capabele” mensen en kwalitatieve lijsten naar de verkiezingen trekt, terwijl dat vroeger vaak een probleem was. Toch bleek ook dit systeem niet feilloos. In Aalter zette de lokale afdeling de 90jarige Roeland Raes, medeoprichter van Vlaams Blok en in 2010 nog veroordeeld voor het minimaliseren van de Holocaust, op de lijst. De partijtop greep in en haalde hem er weer af. In Lubbeek, waar de partij na twaalf jaar afwezigheid opnieuw een lijst indiende, liep voorzitter Nathalie Zaman-Piot in de kijker met een emotioneel eerbetoon aan “onze held”, de overleden extreemrechtse militair Jürgen Conings. In stad Brussel staat dan weer een Brussels-Italiaanse politicus op de lijst die het fascisme openlijk verheerlijkt op zijn website. De partij besliste intussen om hem per direct te schorsen. Het opmerkelijkste verhaal komt dan nog uit het West-Vlaamse Houthulst. Bij de nationale verkiezingen haalde Vlaams Belang daar liefst 37,75 procent. De partij stampte ook daar snel een nieuwe afdeling uit de grond om dat enorme potentieel te verzilveren. Maar één week voor de verkiezingen draait de afdeling helemaal in de soep
Lijsttrekker Jackie Vercamer, een 74-jarige elektricien op rust, liet meteen van zich horen in een opmerkelijk interview met de Krant van West-Vlaanderen. “Ik ben een Vlaams Blokker van het eerste uur. Dat waren tijden”, zei hij daarin lachend. Over mensen met een migratieachtergrond zei hij: “Je kunt als burgemeester zeggen: gene meer. Dan komen er gene meer.” En hij sprak de pertinente leugen uit dat nieuwkomers in Houthulst “een gratis fiets en telefoon krijgen”.
De partijtop verbood hem vervolgens om naar een lokaal debat te gaan, zodat hij geen verdere schade kon aanrichten. “We moeten hem beschermen tegen zichzelf”, zei nationaal boegbeeld Stefaan Sintobin.
t Vervolg van blz. 14
N-VA-afdelingen flirten met Vlaams Belang ondanks marsorder De Wever
“Ik ken mijn afdelingen en ik ben overtuigd dat niemand zal besturen met Vlaams Belang”, maakte N-VAvoorzitter Bart De Wever nu al meermaals duidelijk. Hij benadrukte ook dat zo’n lokale samenwerking nefast zou zijn voor de federale onderhandelingen. Toch flirten een aantal N-VA-afdelingen wel degelijk met Vlaams Belang. Zo rapporteerde De Standaard al over N-VA Roeselare, die aangaf dat er “lokaal een andere dynamiek geldt” dan nationaal en dat ze in Roeselaarse context wel degelijk “enkele raakvlakken” hebben met Vlaams Belang. Een dag later keerde de afdeling weliswaar al haar kar en klasseerde de lijsttrekker dat onder strategische uitspraken.
Ook Blankenbergs N-VA-lijsttrekker Daphné Dumery benadrukte afgelopen week in het Nieuwsblad dat ze geen veto’s stelt tegen Vlaams Belang. “Nationaal is dat een heel duidelijke njet, maar lokaal komen ze op met een volledige nieuwe lijst en ik weet niet waarvoor ze staan”, verduidelijkte Dumery op Radio 1. “Ik ga hen niet op voorhand afbranden, dat ligt niet in mijn aard. We moeten ook zien wat mathematisch mogelijk is.” Tegelijk gaf Dumery aan dat ze de federale onderhandelingen niet wil dwarsbomen door in Blankenberge met Vlaams Belang samen te werken. “Dus sluit ik het toch uit.”
Op het Grote Gemeentedebat van VTM Nieuws liet Carl Geeraerts (N-VA), de districtburgemeester van Berendrecht-Zandvliet-Lillo, dan weer de deur open voor een coalitie met Vlaams Belang De Wever floot hem ogenblikkelijk terug. (san)
“Ik kan niet op tegen al die dossierkennis van het stadsbestuur”, zuchtte Vercamer zelf.
Maar op dat debat stapte een andere Houthulstse Vlaams Belang-kandidaat, Dieter Bintein, plots op het podium omdat hij “niet akkoord ging” met de beslissing van de lokale voorzitter om zijn kat te sturen, beschrijft de Krant van West-Vlaanderen. De vrouw van Vercamer eiste vervolgens het woord om te zeggen dat het om “een fantast” ging die “niets met Vlaams Belang te maken heeft”, maar Bintein staat straks wel degelijk op de lijst.
Intussen zit het er bovenarms op tussen de Vlaams Belang-kandidaten en pakte Bintein op Facebook al uit met foto’s waaruit blijkt dat zijn affiches overplakt zijn door andere Vlaams Belang-affiches. “De kleine kindjes van Vlaams Blok zijn weer bezig. Maar we zullen ons niet laten intimideren door extremisten”, zei Bintein nog over Vercamer. “De samenleving tolereert geen nazi’s.”
In Houthulst sprak de lijsttrekker pertinente leugens over nieuwkomers en overplakken de Vlaams Belangkandidaten elkaars affiches. “De kleine kindjes van Vlaams Blok zijn weer bezig”
Ook in andere nieuwe afdelingen blijft het vooral een boeltje. In Herselt bijvoorbeeld, waar lijsttrekker Eddy Sterckx er al na een paar maand de brui aangaf om dan maar apart op te komen met Forza Herselt. Dat plan ging uiteindelijk niet door en Sterckx heeft het zelf over “jaloezie binnen de afdeling”. Hetzelfde verhaal in Sint-Lievens-Houtem, waar voormalig Vlaams Belang-parlementslid Pieter De Spiegeleer na interne strubbelingen afscheurde van Vlaams Belang en nu opkomt met een eigen lijst. En ook in Lendelede, waar de partij nog maar in 2022 weer van start ging, gaf de lijsttrekker er al de brui aan. Jo Vansteenkiste, nog steeds provincieraadslid voor Vlaams Belang, komt er na “een vertrouwensbreuk” op met een eigen partij. “Het matcht gewoon niet” Het geeft allemaal munitie voor de andere partijen, en zeker de N-VA, om zich te distantiëren van Vlaams Belang. Van Grieken beseft dat ook en benadrukte dus al meermaals hoe belangrijk het is om de grootste te worden. De nieuwe regels bepalen immers dat de grootste partij al zeker twee weken het initiatiefrecht krijgt. Vlaams Belang hoopt in die tijd niet alleen N-VA’ers te overtuigen, maar richt ook de pijlen op de lokale, ongebonden partijen.
In Sint-Truiden lonkt kopvrouw Roosmarijn Beckers naar de lokale partij WOW, omdat die zich niet aan het cordon moet houden. Hetzelfde verhaal in Sint-LievensHoutem, waar de gemeente bestuurd wordt door de burgerpartij Nieuw Houtem. En ook in Zele kijkt lijsttrekker Boel in de richting van de onafhankelijke partij Lokaal Alternatief Zele.
Alleen wordt de hoop van Vlaams Belang ook daar voorlopig onmiddellijk de grond in geboord. “We staan mijlenver af van hoe die partij naar onze stad kijkt”, reageert WOW-lijsttrekker Marijn Ghys op de uitgestoken hand. “Nooit van mijn leven”, klinkt het bij Nieuw Houtem-lijsttrekker Tim De Knyf. “Ik voel mij inderdaad niet gebonden door een cordon, maar we hebben geen enkel raakvlak en hun personeel moet toch iet of wat niveau halen.” En ook in Zele houdt de lijsttrekker van Lokaal Alternatief het kort: “Noteer maar dat het totaal niet aan de orde is, het matcht gewoon niet.”
Verschillende middenveldorganisaties stappen naar het Grondwettelijk Hof. Reden is artikel 547 in het nieuwe Strafwetboek over “kwaadwillige aantasting van overheidsgezag”. “Het is een gevaar voor de vrije meningsuiting.”
1Waarom vrezen middenveldorganisaties dat het recht op protesteren in gevaar komt?
In het nieuwe Strafwetboek, dat in 2026 van kracht wordt, is een artikel opgenomen over de “kwaadwillige aantasting van het overheidsgezag”. “Mensen of organisaties die ‘kwaadwillig’ en publiekelijk aanzetten tot het overtreden van een wet, kunnen dus strafrechtelijk vervolgd worden”, zegt advocate Joke Callewaert. “In mensentaal: iemand als Anuna De Wever, die aanzet tot spijbelen voor het klimaat, zal voor de rechtbank gedaagd kunnen worden en een taakstraf of een geldboete tot 20.000 euro opgelegd kunnen krijgen.”
Progress Lawyers, het kantoor waarvoor Callewaert werkt, zit mee in de coalitie ‘Recht op protest’ die nu naar het Grondwettelijk Hof stapt. Ook de Liga voor Mensenrechten, Amnesty International Vlaanderen, Greenpeace en de vakbonden ABVV, ACV en ACLVB zitten in die coalitie.
Dat organisatoren of mensen die oproepen tot (vreedzame) burgerlijke ongehoorzaamheid vervolgd kunnen worden, is een bedreiging voor het recht op protest én het recht op vrije meningsuiting, aldus de coalitie. De Raad Van State stelde eerder ook al vraagtekens bij het artikel.
Callewaert: “Aanzetten tot het overtreden van een wet die zelf niet in het strafwetboek is opgenomen, wordt strafrechtelijk en dus zwaarder bestraft dan het overtreden van de wet zelf. Een burgerrechtenorganisatie die pakweg oproept om geen belastingen te betalen tot België stopt met de wapenlevering aan oorlogsgebieden, wordt zwaarder bestraft dan wie ef-
fectief geen belastingen betaalt. Hetzelfde voor mensen als Anuna De Wever. Als die oproept om te spijbelen, met andere woorden de leerplicht niet te respecteren, zal die zwaarder bestraft kunnen worden dan de klimaatspijbelaars zelf.”
Ook juridisch expert Jogchum Vrielink (KU Leuven), gespecialiseerd in vrije meningsuiting, waarschuwt voor het “intimiderende effect” van zo’n wet: “Dit artikel is een bedreiging voor het recht op protesteren en de vrije meningsuiting.”
2Wat is er volgens dat nieuwe artikel dan allemaal strafbaar?
Alles en niets. Net dat is het probleem, zegt Vrielink. “Het artikel maakt het ‘publiekelijk ondermijnen van het gezag van constitutionele instellingen’, overheidsinstanties dus, strafbaar. Maar waar ligt die grens dan?”
Ook de verwoording van het artikel maakt dat het te ruim vatbaar is voor interpretatie, klinkt het. Zo staat er dat mensen vervolgd kunnen worden als het niet naleven van de wet een “ernstige en reële bedreiging vormt voor de nationale
“Met deze wet kan een organisatie die pakweg oproept om uit protest tijdelijk geen belastingen te betalen, zwaarder bestraft worden dan wie effectief geen belastingen betaalt”
Joke Callewaert
Advocaat Progress Lawyers
veiligheid, de volksgezondheid of de goede zeden”. “Wat die goede zeden dan zijn, is vaag en voor interpretatie vatbaar”, zegt strafrechtexperte Sofie Royer (KU Leuven). Volgens Royer is het bovendien opvallend dat er net voor die term ‘goede zeden’ gekozen is. “Die is in andere strafrechtartikels net vervangen door concretere bewoordingen.” De vraag is ook of die vage bewoording geen rechtsonzekerheid creëert
3Staat het recht om te protesteren niet sowieso onder druk? “Ja”, zegt Kati Verstrepen, voorzitter van de Liga voor Mensenrechten. Dat zie je volgens haar zowel in het binnenland als buitenland. Zo werden eind 2023 verschillende Belgische activisten van Greenpeace schuldig bevonden nadat ze de gasterminal van Fluxys in Zeebrugge waren binnendrongen voor een vreedzame protestactie. In Nederland werden zeven klimaatactivisten veroordeeld omdat ze via sociale media hadden opgeroepen om autosnelweg A12 te blokkeren. Vooral wanneer het om vreedzame acties gaat, moeten de juridische consequenties proportioneel zijn, zegt Verstrepen. “Uiteraard moeten mensen bestraft worden wanneer ze tijdens protest aanzetten tot haat of vandalisme of zelf geweld plegen. Maar daarvoor zijn er andere artikels in het strafwetboek.”
Callewaert wijst erop dat het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op vereniging vastgelegd zijn in het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. “De Belgische wetgeving mag dat niet zomaar naast zich neerleggen.” Karlien Beckers
Johan Klaps volgt Annick De Ridder op als schepen van Stadsontwikkeling in Antwerpen. De N-VA’er is actief in meerdere vastgoedvennootschappen.
Op de Antwerpse gemeenteraadszitting van 21 oktober zal Johan Klaps worden beëdigd als schepen van de Haven, Stadsontwikkeling, Ruimtelijke Ordening en Patrimonium. Hij volgt Annick De Ridder (N-VA) op, nu die laatste Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken is geworden. De 54-jarige Klaps is al meer dan tien jaar Antwerps gemeenteraadslid voor de N-VA en zat vier jaar in de Kamer als opvolger van Jan Jambon. Hij komt uit de verzekeringswereld en was de voorbije twee jaar actief bij Ethias. Die job zal hij on hold zetten zodra hij beëdigd wordt, bevestigt Ethias.
Opvallender is dat de nieuwe schepen van Stadsontwikkeling ook actief is in meerdere vastgoedvennootschappen, samen met oud-schepen Rob Van de Velde (N-VA) en zakenman Xavier Painblanc. De krant De Tijd heeft weet van drie vennootschappen met diverse vastgoedprojecten in uitvoering. Bovendien is hij de directeur van het softwarebedrijf Madaster Belgium, een onlineregister dat bijhoudt welke bouwmaterialen in gebouwen zitten. Zo onderhoudt hij relaties met diverse vastgoedontwikkelaars met activiteiten in Antwerpen.
“Uiteraard stap ik uit alle relevante bedrijfsactiviteiten en schakel ik ook het integriteitsbureau in”, zegt Klaps in een korte schriftelijke reactie aan De Tijd. “Als in het schepencollege iets wordt besproken waarbij ik betrokken ben geweest, zal ik mij terugtrekken om ook maar de lichtste schijn van partijdigheid te vermijden.”
Zakenpartner Rob Van de Velde was schepen van Stadsontwik-
keling tussen 2013 en 2018. Daarna stapte hij uit de politiek en in de vastgoedsector. Painblanc kwam dan weer in opspraak omdat hij een kabinetsmedewerker van voormalig schepen van Stadsontwikkeling Ludo Van Campenhout (N-VA) een Volkswagen Touareg cadeau had gedaan. De rechtbank oordeelde dat het niet om corruptie ging.
Eerder schreef de nieuwssite Apache over de banden tussen het stadsbestuur en burgemeester Bart De Wever (N-VA) met projectontwikkelaar Erik Van der Paal, die met zijn Land Invest Group actief was in enkele grote Antwerpse bouwdossiers. Van der Paal trok na de berichtgeving over een etentje in ’t Fornuis naar de rechter, maar verloor en moest twee journalisten van Apache elk 5.000 euro schadevergoeding betalen wegens tergend en roekeloos hoger beroep.
Patrick Janssens
Het is lang niet zeker of Klaps na de gemeenteraadsverkiezingen lang schepen van Stadsontwikkeling blijft. De partij Vooruit maakt er geen geheim van te azen op die post en schoof Patrick Janssens naar voren als kandidaat. “Ik denk wel dat ik, op het vlak van stadsontwikkeling en bestuursstijl, een verschil kan maken”, zei Janssens eerder in een interview in De Standaard Janssens was de voorbije jaren stedenbouwkundige bij een privébedrijf in de vastgoedsector: de jongste tijd was hij adviseur bij het bureau B-architechten voor projecten van stadsontwikkeling, meldde Het Laatste Nieuws. Zo trad hij op als bemiddelaar voor projectontwikkelaar Cordeel, dat een grote woon- en kantoortoren wil plaatsen naast het Centraal Station in Antwerpen. Dat project zou evenwel van de baan zijn. Jeroen Struys
Weinig vrouwen kunnen het navertellen: hoe ze gestalkt worden en hun ergste vrees werkelijkheid wordt. Ingrid Vermeiren (59) overleefde twee schoten die haar ex loste met een jachtgeweer. “Politiediensten moeten meer geloof hechten aan de ongerustheid van vrouwen.”
“Ik zag op tegen het proces, maar het was helend voor iedereen. De dader was er niet, hij was evenmin vertegenwoordigd door een advocaat. Iedereen die er was, was er voor mij: familie, vrienden, buren, collega’s. Al die mensen wisten wat er aan de feiten voorafging en hoe onveilig ik me heb gevoeld. Allemaal waren ze bezorgd en bang voor mij. Op vrijdagavond 20 oktober 2023 gebeurde dan toch het ergste.”
Ingrid Vermeiren (59) uit Boom werd die avond twee keer van dichtbij beschoten. Ze overleefde ternauwernood. De dader kreeg dinsdag in de correctionele rechtbank van Mechelen de zwaarste straf: 20 jaar gevangenis en daarna nog 15 jaar terbeschikkingstelling. Er ging een golf van opluchting door de zaal.
Kunt u de omstandigheden van die avond nog eens overlopen?
“Ik kwam van mijn werk en ging naar mijn nieuwe vriend, James, in Sint-Amands. Het was tussen halfacht en kwart voor acht ’s avonds. Er was geen plaats voor zijn deur, ik moest wat verderop parkeren. Het schemerde al, er was niemand op straat. Ineens stond de dader voor mij en schoot.”
Hoe wist hij dat u daar zou zijn?
“Dat vragen de inspecteurs zich nog altijd af, want ik ging niet elke vrijdag naar SintAmands en niet altijd op hetzelfde tijdstip. Misschien heeft de dader mij wel tien avonden na elkaar opgewacht, wie weet … Anderhalf jaar eerder begon hij mij te stalken. Hij heeft toen twee keer een tracker onder mijn auto geplaatst om mij te volgen. Maar in de aanloop naar oktober was het al een paar maanden rustig. Ik dacht dat hij het misschien had opgegeven. Niet dus … Wellicht was hij al die tijd hard bezig met zijn project – en dat project was ik.”
Hoe ontdekte u dat er een tracker onder uw auto hing?
“Onze relatie was al meer dan een jaar voorbij. Ineens kwam ik hem vijf keer in één week tegen. Hij zag me zogezegd niet, maar maakte wel dat ik hem zag. Hij begon meerdere keren vlak voor mij te rijden. Dan dook hij uit het niets op met de bestelwagen van zijn werk. Ik werd argwanend en vond de eerste tracker. En hoewel ik nog nooit zo’n ding gezien had, wist ik meteen wat het was.”
Wat ging er door u heen?
“Ik kreeg er een heel vies gevoel bij. De dochter van mijn overburen kwam net buiten, zij werkt bij de politie in Antwerpen. Zij maande me aan om het ernstig te nemen. Ik heb de lokale politie verwittigd, die een verhoor is komen afnemen. In overleg met de commissaris is beslist om de tracker in mijn auto te leggen, om de dader op heterdaad te kunnen betrappen. Toen het weer gebeurde, heb ik de politie gebeld, maar dat leverde niets op. Een week later kwamen ze de tracker ophalen.
Ze hadden de dader verhoord, en hij had beloofd het niet meer te zullen doen. Toch had hij toen al een tweede tracker onder mijn auto gehangen. Ze hebben ook niet gemerkt dat hij zijn werk opzegde: dat had een signaal moeten zijn, want vanaf toen heeft hij mij wellicht anoniem gevolgd, met huurauto’s.”
Dat is straf. “Ik wil de politie niet de zwartepiet toeschuiven, maar ik vind toch dat ze meer oren moeten hebben naar de ongerustheid van vrouwen, en zich niet mogen laten inpakken door smoesjes van potentiële daders. Ik had hen gewaarschuwd: hij zal een toneeltje opvoeren. De politie kende hem niet, ik wel. Ze zeiden na dat gesprek: ‘Verliefdheid doet rare dingen met een mens.’
En: ‘Hij is nog zo verliefd op u, mevrouw.’ Nochtans was onze relatie over en uit. Dat had ik hem een jaar eerder al duidelijk gemaakt. Ik heb de indruk dat de politie inlevend was naar mij, maar evengoed naar de dader. Té inlevend. Ze hebben ook eens gezegd dat ik er ‘niet telkens zo’n verhaal’ van moest maken. Daarom heb ik een advocaat in de arm genomen. Walter Damen en Davina Simons namen me wel serieus.”
Ook voor uw dochters was dat een beangstigende tijd.
‘Op een bepaald moment vonden zij het niet meer verantwoord dat ik thuis sliep. Maar na drie weken zwerversbestaan had ik er genoeg van. Mijn broers zijn camera’s komen installeren rond mijn huis. Mijn dochters appten elke ochtend om te weten of alles in orde was. Ik durfde niet meer te voet naar de winkel. Als ik mijn huis verliet, keek ik altijd goed uit of er niemand achter de struiken verscholen zat. Ik had een ontsnappingsplan, voor wanneer de dader zou inbreken. In mijn eigen bed had ik een pop van mijn dochter gelegd, een grote pop met blond haar. Ik sliep in een andere kamer, vanwaaruit ik snel door het raam kon ontsnappen, naar de buren. Zij gaven me de code van hun huis … Het is mentaal erg zwaar geweest – ook voor mijn jongste dochter, die nog deeltijds thuis woonde.”
In september 2023, amper een maand voor de feiten, is de dader veroordeeld wegens belaging en stalking. Had hij een verleden van partnergeweld?
“Niet dat ik weet. Die zaak ging over mij en over de trackers die hij onder mijn auto had gehangen. Hij is bij verstek veroordeeld en kreeg een maand de tijd om in beroep te gaan. Die maand was nog niet om toen hij de feiten heeft gepleegd.”
Het is misschien een rare vraag, maar hoe kan een vrouw als u verliefd worden op een man die zich zo gedraagt?
“Ik kende geen mannen met een narcistische persoonlijkheid. Sindsdien heb ik er veel over gelezen, waardoor ik het sneller herken. We hebben vier jaar samengewoond. Ik had al eerder het gevoel dat er iets niet klopte. Toen hij vertrok, was de liefde echt helemaal over. Meer wil ik daar niet over kwijt. Hij heeft twee fantastische dochters, die dat niet in de krant moeten lezen. Zij waren ook in shock toen het gebeurde.”
Wat ging er door u heen toen hij u neerschoot?
“Raar genoeg voelde ik geen pijn. Bij het eerste schot had ik een gat in mijn keel en ook verwondingen aan mijn schouder: heb ik mij weggedraaid toen hij zijn jachtgeweer op mij richtte? Ik ben van hem weggelopen, tot bij een insprong tussen twee huizen. Ik heb heel hard gegild. Omwonenden dachten eerst dat ze vuurwerk hoorden, maar mijn geschreeuw heeft hen naar buiten gelokt. Gelukkig maar.”
Toen had hij u al een tweede keer beschoten.
“Ik was op mijn rug gevallen en ineens zag ik hem boven mij staan. Hij richtte en
schoot, volgens het forensisch onderzoek vanaf 30 centimeter afstand. Ik tastte in mijn zij: daar voelde het warm en kleverig. Ik dacht: ik bloed dood. Ik wist het toen nog niet, maar mijn lever was erg geraakt. Een dokter zei achteraf dat je bloed eruit loopt alsof je een kraan openzet. James, die er even later bij kwam, zegt dat hij nog nooit zo’n snel uitdijende plas bloed had gezien.”
“Ik heb de indruk dat de politie inlevend was naar mij, maar evengoed naar de dader. Té inlevend. Ze hebben ook eens gezegd dat ik er ‘niet telkens zo’n verhaal’ van moest maken”
het besef mij vol in het gezicht … oh my god, zij is het! De politie was er snel, maar het was even wachten op de ambulance. Elke seconde lijkt dan een eeuwigheid.”
Dat ze dit overleefd heeft, noemen sommigen een mirakel.
James: “Het is geen mirakel, het is buitenaards. De dokters gaven haar maar héél weinig kans om er ongeschonden door te komen.”
Ingrid: “In de ambulance is een foto van mij gemaakt: mijn gezicht vol bloed, een masker over mijn mond en neus en mijn ogen half open. Geen leuke foto om naar te kijken, maar daardoor hebben de rechters goed kunnen zien welke slachtpartij het is geweest … Mijn ribben waren kapotgeschoten, mijn longen waren geraakt waardoor ze in elkaar klapten. Ik kon bijna geen lucht meer happen en weet niet hoe ik die tien minuten heb overleefd tot de ambulance kwam. Ik dacht dat ik stikte. Toen ik in het UZA aankwam, was ik zo goed als leeggebloed.”
“Pas in december kreeg ik mijn gsm en auto terug van de politie. Ik bleek meer dan 1.000 appjes te hebben ontvangen. Ook van mijn dochters en van James: Blijf vechten! Please, don’t go! Het was heel emotioneel om die allemaal te lezen, ik voelde me heel gedragen.”
U ziet er ongelooflijk goed uit, voor iemand die zoiets heeft meegemaakt. “Ik had een uitstekende conditie, deed aan krachttraining en yoga en wandelde veel. Van moeder natuur heb ik een goed lichaam gekregen en ik hield dat graag in vorm. Dokters zeggen dat het mijn redding is geweest. Ze hebben mij op de operatietafel tot driemaal toe gereanimeerd, en ik heb al mijn reserves opgebruikt. Na die drie weken in het ziekenhuis had ik nog nul spieren! Ik kon niet meer op mijn benen staan, ik kon geen glas meer vastpakken. Ik heb alles opnieuw moeten leren. Ik was negen kilo kwijt, graatmager was ik. Kortom, een wrak.”
“In mijn eigen bed had ik een pop van mijn dochter gelegd, een grote pop met blond haar. Ik sliep in een andere kamer, vanwaaruit ik snel door het raam kon ontsnappen, naar de buren”
Sinds wanneer voelt u zich beter?
“Sinds ik begin juli geopereerd ben aan het grote litteken in mijn zij. Dat was lelijk en dik, en zat verkleefd aan een spier. De plastisch chirurg heeft het losgemaakt en mooi afgewerkt. Hij heeft ook de kruitsporen verwijderd van mijn spieren, en er nog 78 hagelbolletjes uitgehaald. Mijn lichaam is daardoor weer beweeglijker geworden. Maar ik blijf in de spiegel elke dag een gehavend lijf zien met twee grote littekens. Ik heb ook kleine littekens aan mijn hals, schouder, buik, en hier eentje, in mijn gezicht.”
Dat u na zo’n vreselijke ervaring een nieuwe relatie aandurfde … waar vond u dat vertrouwen?
‘Bij James had ik meteen een goed gevoel. Hij was en is oprecht geïnteresseerd in wat ik te vertellen heb en hij is erg zorgzaam voor mij geweest. Hij heeft zichzelf daarvoor op het tweede plan gezet. Toen ik uit het ziekenhuis kwam, kon ik niets meer. Hij is bij mij ingetrokken, om mij te helpen, en na vijf maanden was het evident dat hij niet meer zou vertrekken.”
Toch straf dat het zoveel vrouwen overkomt. Er zijn dit jaar al 14 vrouwen gedood door een ex-partner, en de voorbije jaren telkens meer dan 20.
James, de vriend van Ingrid: “Ik hoorde het gegil ook. Ik heb op het werk een EHBO-cursus gevolgd, en dus snelde ik van twee hoog naar beneden, de straat op. Ik zag een vrouw over een meisje gebogen, ik dacht: er is iemand aangereden. ‘Ze is geraakt’, zei die vrouw, maar dat woord kwam bij mij niet binnen. (James is Schots, red.) Ik vroeg wat ik kon doen. ‘We moeten het bloeden stelpen’, zei die vrouw. ‘Druk de wonde toe.’ Ik wist nog altijd niet dat het Ingrid was. Geen idee waarom ik niet naar haar gezicht heb gekeken. Ineens zag ik een grote tas naast haar staan en ik bedacht: Ingrid heeft ook zo’n tas. Toen sloeg
U bleef een week in coma. In het tv-programma De tafel van Gert heeft u verteld dat u dat schijnbaar bewust hebt meegemaakt. “Ik voelde me heen en weer getrokken worden, in die vreemde horrorwereld – een heel andere wereld dan hier. Maar ik wilde niet dood. Ik heb daar een enorme strijd voor moeten leveren. Al mijn energie is eraan opgegaan. Dat kan ik geen tweede keer, dat is once in a lifetime (zwijgt even) Toen ik na zeven dagen uit coma kwam en mijn ogen opendeed, zag ik mijn dochters staan: net engelen! Ze streelden me en zeiden dat ik het zo goed had gedaan. Op dat moment wist ik niet waarom ik er lag en wat er me was overkomen. Dat hebben ze maar gaandeweg verteld.”
“Het is verschrikkelijk. En niet iedereen is zo goed omringd als ik. Ik kreeg veel steun van vrienden, familie, buren en collega’s. Studio 100, mijn werkgever, verhoogde meteen de beveiliging toen ik vertelde dat ik een tracker op mijn bedrijfswagen had gevonden. Hoe erg moet het niet zijn om gestalkt te worden, en je alleen te voelen? Eerlijk? Eerst was ik niet van plan om te getuigen in de rechtbank, of in een live programma op tv. Toen dacht ik aan die vrouw die vorige week is gedood, en ineens voelde ik het gewicht van al die dode vrouwen op mijn schouders. Daardoor wist ik: ik moet erover spreken. Zodat er eindelijk iets verandert in de opvolging en bestraffing van daders, en de bejegening van slachtoffers. Want zij kunnen het niet meer.”
Mohammed Salha houdt ‘zijn’ ziekenhuis in Noord-Gaza al een jaar open, ondanks Israëlische bommen, belegeringen en evacuatiebevelen. Zelfs ontvoerde collega’s brengen hem niet van zijn melk.
Eén jaar
Gazaoorlog
De Standaard blikt deze week terug op de grootschalige Hamas-aanval van 7 oktober en de voortwoedende oorlog die erop volgde in Gaza.
“Ik herinner me nog elke dag van deze oorlog”, blikt Mohammed Salha terug op het afgelopen jaar in Gaza. Al die tijd bleef de directeur van het Al-awda-ziekenhuis in het noorden van Gaza koppig bij zijn artsen en patiënten, ook toen Israëlische soldaten zijn ziekenhuis belegerden en hem bevolen het te evacueren. “Daarom is ons ziekenhuis niet compleet vernield”, zegt Salha. “Twee ziekenhuizen van het ministerie van Volksgezondheid zijn vernield, omdat het medische personeel een evacuatiebevel gevolgd had.
Wij vertrekken nooit, zelfs als ze ons dwingen. Al ze ons westelijke gebouw bombarderen, werken we in het oostelijke. Beschieten ze de bovenste verdiepingen, dan werken we op het gelijkvloers. We blijven voor onze patiënten zorgen tot de laatste pil en spuit.”
Eerst verwachtte hij dat de oorlog ongeveer een halfjaar zou duren. Salha blijft echter strijdbaar en woont na een heel jaar oorlog nog steeds in de noordelijke wijk Jabalia. Eerst in zijn woning, maar toen die met de grond gelijkgemaakt was, verhuisde de directeur naar het ziekenhuis. Het ziekenhuis verlaten doet hij amper. Als hij toch buitenkomt, is de omgeving onherkenbaar veranderd. “Als ik uit het raam kijk, is elk gebouw zwaar beschadigd. Toen ik in Jabalia de familie van een vermiste collega opzocht, wist ik dat die boven een parfumwinkel woonde. Ik kende er vroeger goed de weg, maar had geen idee waar ik precies was”, vertelt
Salha. “Toen ik mensen in de buurt vroeg waar ik de parfumwinkel kon vinden, vertelden ze me dat ik erbovenop stond. Het gebouw was met de grond gelijkgemaakt.”
Gescheiden van gezin
Vooral het noorden van de Gazastrook kreeg er in de eerste oorlogsmaanden flink van langs. Met zware bombardementen en grootscheepse sloopacties vernielden of beschadigden Israëlische soldaten meer dan 70 procent van alle gebouwen in het gebied. “Tegenwoordig zeggen we mensen met een beschadigd huis dat ze geluk hebben als er nog vier kolommen van rechtstaan. Je kan dan een zeil spannen en wat schaduw creëren. Ik heb geen kolommen”, merkt Salha op.
Zijn huis is evenwel het minste van zijn zorgen. Terwijl de directeur koppig standhield in zijn ziekenhuis, stuurde hij zijn familie naar het zuiden van Gaza, dat op
dat moment veiliger was. Vandaag leven zijn vrouw, kinderen, zus en moeder samen in een tent, tussen de vele andere gevluchte Palestijnen in het gebied. “Het is niet makkelijk zo ver van je familie te zijn,” zucht een zichtbaar geëmotioneerde Salha, “vooral omdat ik kinderen heb die me voortdurend zeggen dat ze me missen.”
Zelfs als hij zou willen, raakt Salha niet bij zijn familie. Het Israëlische leger heeft een corridor gemaakt tussen Noord- en ZuidGaza waarmee het de strook in twee snijdt en alle verkeer tussen beide delen controleert. Naar schatting 400.000 mensen blijven nog achter in het vroeger dichtbevolkte noorden. Ongeveer 90 procent van alle 2,1 miljoen Gazanen is inmiddels ontheemd. Door de niet-aflatende Israëlische evacuatiebevelen en bombardementen verhuisden velen van hen noodgedwongen tot wel tien keer.
3 à 4 euro voor een ei Honderdduizenden gevluchte Palestijnen zitten op elkaar gedrukt in een ‘humanitaire zone’ die de Israëli’s zelf uittekenden en bestempelden als veilig toevluchtsoord, maar waar ze soms toch bombarderen. De gevluchte mensen verblijven er vaak in tenten of geïmproviseerde bouwsels, die amper beschermen tegen de elementen. “Er komt binnen enkele dagen een winter aan”, toont Salha zich bezorgd om zijn familie. “Hun tent staat vol water, dus bellen ze mij. Ik weet niet wat ik moet doen, ik raak niet bij hen.”
Salha klaagt dat er in het noordelijke Jabalia amper eten is: “Er is geen vers voedsel, geen vlees, groenten of fruit. We hebben alleen bloem voor brood, rijst en wat blikken.” Hij eet naar eigen zeggen beter dan de meeste menen buiten, maar at al in tien maanden geen vers voedsel en merkt dat zijn kracht en gezondheid tanen. “Het heeft ook een in-
“Waarom bombardeer je een ziekenhuis acht keer? Ze doodden dokters en poetspersoneel in een ziekenhuis. Waarom moest dat?”
Mohammed Salha Ziekenhuisdirecteur al-Awda
vloed op de patiënten”, zegt de ziekenhuisdirecteur. “De ondervoeding laat hen trager genezen en verwondingen slepen langer aan. Medicatie alleen volstaat niet.” In zijn ziekenhuis verzorgt hij elke dag zo’n 600 patiënten, bijna uitsluitend mensen met oorlogswonden of moeders die bevallen. Met de weinige brandstof die het Israëlische leger doorlaat, kan hij alleen de hoogstnodige apparatuur draaiende houden. Het zuiden geldt als veiliger, maar de situatie is er niet veel rooskleuriger dan voor wie in
Noord-Gaza bleef. “Hier krijgen we geen eten, maar tenminste wel nog wat hygiënische producten,” zegt Salha. “In het zuiden laten de Israëli’s wel voedsel door, maar geen hygiënische producten.” Er is dus eten, maar dat blijft peperduur. Salha’s familie moet bijvoorbeeld 3 tot 4 euro ophoesten voor een ei. Beelden uit de tentenkampen tonen bergen afval en menselijke afvalstoffen die steeds verder aangroeien, een broeihaard van allerlei ziektes.
Gekidnapte collega’s Voor het eerst overweegt de 41-jarige Salha om te vertrekken uit Gaza, al is dat momenteel onmogelijk omdat Israël de grenzen potdicht houdt. In het verleden had de ziekenhuisdirecteur daartoe al de kans, maar weigerde hij omdat hij zijn mede-Gazanen wou helpen. Deze oorlog verschilt volgens hem echter fundamenteel van alle vorige die hij in Gaza meemaakte. “Ik moet naar de toekomst van mijn kinderen kijken. Ze zullen geen scholen, universiteiten en ziekenhuizen meer hebben”, vreest Salha. “Niemand wil nog blijven. Als er een kans is om te ontkomen uit Gaza, zullen ze die niet laten liggen.”
“Ik herinner me nog de eerste dag. Het waren geen normale bombardementen. Ze bombardeerden hele wijken.” Behalve mei, de maand waarin Israëlische soldaten gewapend door het AlAwda-ziekenhuis trokken, vond Salha de eerste drie oorlogsmaanden de lastigste. Tussen oktober en december 2023 bestookte het
Israëls oorlogsmachine draait elke dag harder
midden-oosten
Israël voert oorlog op drie fronten en de gevechten nemen alleen maar in hevigheid toe. Premier Netanyahu weet dat niemand hem zal tegenhouden.
Israël zal nooit zegevieren en het verzetinderegiozalnietstoppen. Dat was de boodschap die ayatollah Ali Khamenei, de hoogste geestelijke leider van Iran, vrijdag gaf aan zijn bevolking én aan de wereld. Khamenei gaat nog zelden voor in het vrijdaggebed. Alleen op cruciale momenten spreekt hij. De laatste keer was in 2020, toen Qassem Soleimani, de topgeneraal van de Revolutionaire Garde, om het leven was gekomen bij een Amerikaanse droneaanval.
Daarom werd uitgekeken naar wat Khamenei te zeggen had over de oorlog die Israël deze week in Libanon is begonnen. Daarbij is haast het volledige topkader van Hezbollah–delangearmvanIran aan de grens met Israël – uitgeschakeld. Zoals verwacht verdedigde hij de “perfect wettelijke en legitieme”aanvalmetballistische raketten die Iran dinsdagavond als vergelding uitvoerde. Voorts riep hij de bondgenoten in de regio op acties te blijven ondernemen tegen Israël. “Iran zal zijn plichten tegenover de bondgenoten nakomen, maar het zal niet overhaast te werk gaan”, zei Khamenei. Wat Iran nog in petto heeft, zei hij natuurlijk niet.
Israëlische leger zijn buurt onophoudelijk met artillerievuur, luchtbombardementen en grondoperaties. “Ze maakten geen verschil tussen het verzet (groepen zoals Hamas, red.), kinderen, vrouwen, of zelfs gijzelaars in handen van Hamas.”
Ook Salha’s eigen collega’s werden slachtoffers van het Israëlische geweld. De vermiste collega voor wiens gezin hij zorgde, bleek samen met twee andere medewerkers meegenomen naar de beruchte Israëlische detentiecentra voor Palestijnen uit Gaza. Daar ondervragen de Israëli’s mensen die ze er officieel van verdenken lid te zijn van gewapende groeperingen. Foltering is er volgens klokkenluiders en overlevenden schering en inslag. De vermiste collega, een ambulancechauffeur, dook drie weken geleden op in een ziekenhuis in het zuiden. “Ze kidnapten hem in december, na acht maanden is hij daar weer bij zijn familie.” Twee andere collega’s van Salha zitten nog steeds gevangen in Israël, hun lot blijft onzeker.
Israëlische troepen doodden tot dusver zes personeelsleden in en rond het Al-Awda-ziekenhuis, zegt Salha. “Wij zijn een onafhankelijk ziekenhuis, los van de overheid. Niemand mag het misbruiken. Waarom bombardeer je dat acht keer? Ze doodden dokters en poetspersoneel in een ziekenhuis. Waarom moest dat?”
Dries Blontrock
u DS Weekblad. Interview Lee
Yaron
Voortdurend onder vuur Het is weinig waarschijnlijk dat die woorden van Khamenei veel indrukmakeninIsraël.Daaroverheerst een gevoel dat niemand Israël kan tegenhouden. Het leger voert nu op drie fronten oorlog.
Oorlog in het Midden-Oosten
Situatie op 3 oktober 202024
Israëlische raketten en luchtaanvallen
Hezbollah-raketten
Door Israël bezette gebieden
Het Israëlische leger (IDF) voerde verschillende aanvallen uit in Beiroet, gericht op infrastructuur van Hezbollah.
Het Israëlische leger rukt verder op in Zuid-Libanon.
Hezbollah voerde minstens 22 luchtaanvallen uit op Noord-Israël.
Middellandse Zee
Haifa
Nazareth
Dat het zwaartepunt van de militaire acties deze week is verschoven naar Libanon, betekent absoluut niet dat de Palestijnen in Gaza vrijer kunnen ademen. Volgenscijfersvanhetministerievan VolksgezondheidinGazavielener woensdag bij bombardementen minstens 90 doden. Donderdag bleef het aantal slachtoffers “beperkt” tot 14 doden en 50 gewonden, maar vrijdag liep de dodentol alweer op tot 29. Op de Westelijke Jordaanoever neemthetgeweldalleenmaartoe. In een vluchtelingenkamp in Tulkarm werden donderdagnachtzeker18Palestijnengedood bij een Israëlische luchtaanval. Het Israëlische leger zegt dat het bombardementgerichtwastegen de plaatselijke leider van Hamas. Hij werd gedood, maar ook een hele familie overleefde het bombardement niet. Het was de dodelijksteaanvalopdeWestelijkeJordaanoever sinds het begin van de oorlog. De oorlogsmachine draait dus op een almaar hoger toerental.
In Libanon worden de hoofdstad Beiroet en het hele zuiden van het land voortdurend onder vuurgenomen.InBeiroetgaathet leger door met hevige bombardementen omdat het de laatste kopstukken van Hezbollah wil uitschakelen. Bij een zwaar bombardement, donderdagnacht, op een zuidelijkewijkzouhetbelangrijkste doelwit Hashem Safi al-Din zijn geweest. Hij wordt beschouwdalsdebelangrijkstekan-
MIDDEN OOSTEN
Tripoli
LIBANON
Baalbek
Beiroet
Masnaa (grensovergang)
Damascus
SYRIË
Litani-rivier
Shebaa Farms
GOLANHOOGTE
WESTELIJKE JORDAANOEVER
Tel Aviv Ramallah
Jeruzalem Ashkelon
GAZASTROOK
ISRAËL
EGYPTE
Amman
JORDANIË
50 km
Zeker 18 doden bij Israëlische luchtaanval op vluchtelingenkamp in Tulkarm.
In Gaza blijft het IDF aanvallen uitvoeren rond de Netzarim-corridor.
Middellandse
Zee
GAZASTROOK
Khan Younis
Rafah
10 km
DS-Infokaart
Dat het zwaartepunt van de militaire acties is verschoven naar Libanon, betekent niet dat de Palestijnen in Gaza vrijer kunnen ademen
didaat om Hassan Nasrallah op te volgen als leider van Hezbollah. Het wordt ook steeds duidelijker dat Israël niet van plan is zich snel terug te trekken uit het zuiden van Libanon. Integendeel, de boodschap die steeds meer inwoners daar krijgen, is dat ze hun dorp moeten verlaten als ze niet midden in de gevechten willen terechtkomen.MaarIsraëlbombardeerde ook de belangrijkste grensovergangtussenLibanonen Syrië, waardoor vluchten richting Syrië bijna onmogelijk is geworden. Ook voor die aanval kwam het Israëlische leger met een verklaring: het bombardement was nodig omdat er een tunnel liep waarlangs wapens Libanon werden binnengesmokkeld.
Amerikaanse onmacht Dat Israël doorpakt, komt doordat premier Benjamin Netanyahu weet dat niemand hem zal tegenhouden. De enige die daartoe in staat is, is de Amerikaanse president Joe Biden. Maar die is aan zijn laatste weken bezig en zijn belangrijkste bekommernis zijn de verkiezingen die zijn vicepresident Kamala Harris moet proberentewinnen.Ookvoorhaarisdit niet het moment om Israël af te vallen.Alszedatdoet,roltzederode loper uit voor Donald Trump. Ze heeft dan ook al duidelijk gezegddatIsraëlhetrechtheeftzich te verdedigen.
Richard Haass, emeritus-voorzitter van Council on Foreign Relations, vat de onmacht van de Verenigde Staten als volgt samen in The Washington Post: “We hebben twaalf maanden gehad waarin de Amerikaanse regering voor hetenepleitteenIsraëlhetandere deed.” De vraag is wat er na 5 november gebeurt. Als Harris de nieuwe president wordt, kan ze Netanyahu misschien meer onder druk zetten. Als Trump wint, hoeft de Israëlische premier zich helemaalgeenzorgenmeertemaken.
Michael McCaul, de Republikeinse voorzitter van de commissie Buitenlandse Zaken van het Huis van Afgevaardigden, heeft Biden nu al opgeroepen de wapenleveringen aan Israël te versnellen. En als Iran de komende weken Israël nog harder aanvalt, zullen de wapens er snel zijn. Dominique Minten
Gent is al twintig jaar in de greep van verkeersdrukte
gemeenteraadsverkiezingen
Het mobiliteitsbeleid in Gent leidde in de afgelopen twintig jaar tot internationale lof en spontane volksfeesten, maar ook tot kritiek en zelfs doodsbedreigingen. Zal het straks ook het einde betekenen van twaalf jaar paars-groen bestuur?
“Hoeveel moet je er hebben? En grote of kleine?” Georges Schepens onderbreekt ons gesprek in de woonkamer van zijn arbeiderswoning in Gentbrugge om affiches mee te geven aan een buur die is komen aanbellen. “Handen af van deelgemeenten! Stop dit (im)mobiliteitsbeleid!” staat erop. Op tafel liggen stapels te wachten op meer buurtbewoners. Aan het raam hangt een cartoon van de Gentse schepen van Mobiliteit Filip Watteeuw (Groen). Schepens heeft geen hoge pet op van diens mobiliteitsbeleid, zegt hij. Hij is niet de enige in de buurt, vertellen de vele posters in zijn straat en de trosjes natgeregende zwarte ballonnen. Steen des aanstoots: de wijkmobiliteitsplannen die doorgaand (sluip)verkeer uit de Gentse deelgemeenten moeten weren.
“Totaal absurd”, vindt Schepens. “Mijn kinderen wonen in Sint-Amandsberg, bij Destelbergen. Zo’n 5 kilometer, waarover ik vroeger, via de Gentbruggebrug, 10 minuten deed. Nu is dat drie kwartier rijden! De groene schepen vergeet dat niet iedereen met de fiets kan gaan. Mijn vriendin is slecht ter been, wij moeten twee keer per week naar het ziekenhuis en dat kan alleen maar met de auto.”
Polarisatie
Op een tiental minuten fietsen of autorijden, zegt Google Maps, ligt De Pastory, een buurtcentrum in het hart van de Dampoortwijk. Daar delen ook Mieke Nolf en Sandrine Demolie affiches uit. “Bijna veilig bestaat niet. VOOR een ambitieus wijkmobiliteitsplan!” staat erop. En: “Dit is ook een woonstraat”. Nolf is een drijvende kracht achter Veilig9040, een netwerk van ouders, scholen en verenigingen uit de wijk Sint-Amandsberg dat ontstond kort na drie verkeersongevallen met kinderen op de Antwerpsesteenweg. En ook het ongeval aan een kruispunt in Oostakker in 2018, waarbij de 16-jarige Nikita Everaert om het leven kwam, zit nog vers in het geheugen.
“Dat kwam allemaal heel hard binnen in onze wijk. Na crisisberaad met burge-
meester Mathias De Clercq (Open VLD), schepen Watteeuw en Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) volgden een zone 30, veiligere zebrapaden en een smallere rijbaan. Maar nog steeds wordt de Antwerpsesteenweg voor 90 procent ingenomen door auto’s en vrachtverkeer. Wij willen een eerlijkere verdeling.”
Verenigde Straten Dampoortwijk (VSD), de actiegroep waarvan Demolie deel uitmaakt, werd opgericht uit bezorgdheid over de scenario’s die de stad had voorgesteld voor hun wijk. “Wij willen dat de wijkmobiliteitsplannen even ambitieus zijn als het circulatieplan voor het centrum uit 2017. Dat is nog niet zo. Veel pijnpunten zijn weggewerkt, maar het sluipverkeer blijft problematisch. We willen een beter plan voor iedereen. Daarom organiseren we enquêtes, deden we een fietstocht met politici langs successen en knelpunten in de wijk ... We willen ook de polarisatie temperen.”
Die polarisatie kleurt de Gentse campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober. Ook in de rest van Vlaanderen is mobiliteit een bepalend thema, leert de Gemeentestemtest van De Standaard: per gemeente gaan gemiddeld vier vragen over maatregelen als de uitbreiding van de zone 30, de invoering van een circulatieplan of het ‘knippen’ van straten. Maar Gent weet al sinds de jaren 90 hoe hoog de spanning rond het thema kan oplopen. En vandaag staan bewoners van eenzelfde buurt of zelfs eenzelfde straat soms diametraal tegenover elkaar.
Kogels in de brievenbus
Toen de liberaal Sas van Rouveroij in 1995 aantrad als schepen van Mobiliteit in Gent, was dat een verrassing. Een typisch liberale bevoegdheid is dat niet, en al zeker niet in Gent. Zijn socialistische voorganger Frank ‘Bike’ Beke, die in 1995 burgemeester werd, trok al in 1993 een progressief mobiliteitsbeleid op gang met het eerste Gentse Fietsbeleidsplan. Van Rouveroij bouwde daarop voort. Als kind van Nederlandse ou-
ders wist hij hoe efficiënte mobiliteit eruitziet. “En iedereen in Gent vond dat het zo niet verder kon in onze stad”, vertelt hij. “Er was te veel lawaai, slechte lucht, je stond overal stil. Er stonden files aan het Belfort, je kunt je dat nu niet meer voorstellen.”
Tijdens een week ziekteverlof tekende Van Rouveroij zelf een ongezien groot voetgangersgebied uit voor de historische binnenstad. Toen dat in 1997 werd ingevoerd, was Gent in een klap voorloper in Europa. “De Nederlandse en Duitse steden waar ik inspiratie was gaan opdoen, kwamen nu naar óns kijken. Dat maakte de Gentenaars fier, en de voordelen bleken ook snel.”
Maar met de internationale lof kwam ook interne kritiek, zeker vanuit de middenstand. Van Rouveroij en Beke vonden zelfs
een kogel in de brievenbus. “Laten we zeggen dat ik me kan inleven in de situatie van Watteeuw vandaag.”
Bij het voetgangersgebied hoorde een parkeerroute met zes grote parkings rond het centrum die de wagens van bezoekers uit de stad moeten houden. Dat vormde de basis voor het circulatieplan dat op 3 april 2017 werd ingevoerd door de coalitie van socialisten, liberalen en groenen die in 2012 aantrad onder burgemeester Daniël Termont.
De nood was hoog: liefst 49 procent van alle verkeer binnen de Gentse ring (R40) bleek doorgaand- of sluipverkeer. Toch was er ook verzet tegen het plan, vooral bij handelaren en de oppositie – in de gemeenteraad riep vooral (toenmalig) oppositieleider Siegfried Bracke (N-VA) apocalyptische
visioenen op. De meerderheid kwam onder druk, liberalen durfden al eens uit te halen naar schepen Watteeuw, burgemeester Termont verzuchtte: “Oppositie wordt hier overbodig.”
Toen het circulatieplan dus met enige vertraging werd ingevoerd, hield het hele land zijn adem in. Maar het werd, zo schreef De Morgen, “de dag dat alles vlot verliep in Gent”.
Tim Scheirs glimlacht wanneer hij erop terugkijkt. Hij tekende het plan als mobiliteitsambtenaar mee uit. “Wij moesten alle mogelijke worstcasescenario’s bedenken, maar terwijl iedereen files en problemen bedacht, zei ik: er zullen spontaan volksfeesten uitbreken op de geknipte zones! (lacht)”Hij kreeg gelijk: al in de nacht van 2 op 3 april werd ‘Knipper mag ik overvaren’ gespeeld op de geknipte Bargiebrug, en een jaar later vierden bewoners er een ‘Ik ben graag geknipt’-feest.
Eerlijk verdelen
Vieren deed ook Watteeuw bij de verkiezingen in oktober 2018. Hij ging van 3.270 naar 13.183 voorkeurstemmen. En Groen overvleugelde in zijn aantal verkozenen kartelpartner Vooruit: een historische omkering van de aloude Gentse machtsverhoudingen. Open VLD’er Mathias De Clercq claimde als populairste lijsttrekker de sjerp en trok CD&V mee in het bad. Gesterkt door zijn hoge score tuigde Watteeuw in zijn tweede legislatuur een tweede fase van zijn mobiliteitsplannen op: de wijkmobiliteitsplannen. Volgens de principes van het circulatieplan moeten ze het sluip- en doorgaand verkeer weren uit vijf buitenwijken en deelgemeenten: Gentbrugge, Dampoort, Zwijnaarde, SintAmandsberg en Sint-Denijs-Westrem. Vandaag, aan het einde van die tweede legislatuur, zijn alleen in Zwijnaarde, Gentbrugge en de Dampoortwijk de plannen (deels) doorgevoerd. De redenen daarvoor zijn vertraging tijdens de coronaperiode, maar vooral ook buurtprotest tegen de plannen. Het opzet van de wijkmobiliteitsplannen klinkt eenvoudig: het doorgaand verkeer tussen de grote verkeersassen – vaak steenwegen – uit de wijken weren. Stadssocioloog Stijn Oosterlynck (UAntwerpen), zelf inwoner van Sint-Amandsberg, noemt de wijkmobiliteitsplannen zeer verregaand, letterlijk. “Het is vernieuwend om circulatieplannen zo ver buiten de historische stadskern door te voeren. In het centrum helpt, naast argumenten als mobiliteit en leefbaarheid, ook de economische logica. Maakindustrie maakt er plaats voor toerisme en een belevingseconomie, voor koffiebars, boetieks en restaurant – wat maakt dat je de handelaars makkelijker meekrijgt.”
In buitenwijken en meer landelijke buurgemeenten, is dat heel anders, benadrukt ook voormalig schepen Van Rouveroij. “Inspraak speelt daar een grote rol in. Wil je iets veranderen in een doodlopende straat in een verkaveling in Mariakerke? Geef maximale inspraak aan de bewoners, want het heeft op niemand anders impact. In de complexe binnenstad – met handel,
studenten, toerisme, openbaar vervoer … –moet je maximaal doorduwen wat experts voorstellen. Buitenwijken zitten daartussenin.”
Onvoldoende inspraak is een vaak gehoorde klacht bij wie zich verzet tegen de plannen. Volgens Georges Schepens was er zelfs helemaal “geen inspraak” mogelijk, maar Sandrine Demolie en Mieke Nolf bestrijden dat. Zij woonden verschillende inspraak- en informatiemomenten bij. Al stemde niet alles wat Demolie daar hoorde haar vrolijk. “Maar goed, inspraak betekent ook niet dat je altijd je zin krijgt.” Nolf beseft vooral hoe moeilijk het is om helder te communiceren over dit soort plannen. “Je krijgt vaak van die ‘pijltjeskaarten’ te zien, een wirwar van pijltjes en straten. Een leek begrijpt niet hoe dat zijn of haar wijk zal verbeteren.”
Een ander, belangrijk punt van kritiek dat bij veel buurtbewoners terugkeert: dat de plannen de verkeersdrukte gewoon verplaatsen. “Neem nu de plaatselijk verkeerzones die zijn ingevoerd”, zegt Schepens.
“Nog steeds wordt de Antwerpsesteenweg voor 90 procent ingenomen door auto’s en vrachtverkeer. We willen een eerlijkere verdeling”
Mieke Nolf
Drijvende kracht achter Veilig9040
“Om het verkeer uit deze buurt weg te houden, leiden ze het om naar de steenwegen en het knooppunt van de Dampoort. Maar daardoor wordt het op die toegangswegen zo druk dat fietsers op het voetpad beginnen te rijden en wandelaars zich onveilig voelen. Wat heb je dan opgelost?”
Volgens verkeersdeskundige Tim Scheirs klopt het dat de verkeersdruk zich verplaatst. “Maar dat vlakt ook weer uit, omdat mensen andere wegen of vervoersmiddelen kiezen. Je moet het tijd geven. Sociale media vertroebelen het beeld: daar blijven beelden rondgaan van al lang opgeloste situaties.”
Demolie ondervindt de positieve effecten aan den lijve. “Dankzij het mobiliteitsplan kunnen mijn kinderen vandaag wél op een veilige manier naar school fietsen.” Het klinkt Yves De Bruyckere bekend in de oren. Hij was jaren de koning van de sluipwegen, zegt hij in een koffiebar/boekhandel aan het Sint-Pietersstation. “Ik werkte bij Blauwe Maandag Compagnie, hartje centrum, en kende alle kleine straatjes
naar alle andere theaters in de stad.” Maar als vader van fietsende kinderen werd hij zo bang van het soort verkeer dat hij zelf veroorzaakte, dat hij zich bekeerde. Twintig jaar is hij intussen vrijwilliger van de Fietserbond Gent. “66 procent van de mensen wil vaker de fiets gebruiken als dat veilig en comfortabel kan”, zegt hij. In Gent verdubbelde sinds het circulatieplan het aandeel fietsverplaatsingen tot bijna 40 procent. Het aantal autodelers ging van 1.000 naar bijna 25.000. En sinds 2019 werden 5.300 gratis bewonerskaarten minder uitgereikt.
Du jamais vu
Rond De Pastory in de Dampoortwijk is het overdag rustig rondtuffen. Weinig verkeer, veel verkwikkend gevelgroen. Aan de ramen vooral verkiezingsaffiches van Groen – fans van de mobiliteitsplannen. Heel anders is het op de Dendermondsesteenweg, de invalsweg die naar Destelbergen leidt. Hoe dichter bij die buurgemeente, hoe residentiëler het decor en hoe meer affiches van de lokale bestuurspartijen Open VLD en N-VA. Ook opvallend veel van oppositiepartij CD&V (“Ons dorp moet een dorp blijven”).
In het gemeentehuis legt Elsie Sierens, de Open VLD-burgemeester van Destelbergen, uit waarom ze zich als gemeente aansloot bij het proces van enkele Gentse handelaren tegen de stad Gent. “Ja, dat is du jamais vu, maar ik had geen andere keuze. Wij wisten niks over de wijkmobiliteitsplannen, tot we geruchten begonnen op te vangen, erover lazen in de pers en schepen Watteeuw ons het goedgekeurde plan voorlegde.”
De impact van die plannen beperkt zich niet tot Gent alleen, argumenteert ze. “Het ontwricht ook hier het sociale en maatschappelijke weefsel. Ik kan dat als burgemeester toch niet zo laten? Maar onze gesprekken met Watteeuw leverden niks op.” Pas toen ze dreigden met een juridische procedure paste Gent het plan licht aan, beweert ze. Volgens haar ambts- en partijgenoot Mathias De Clercq is die aanpassing te danken aan zijn bemiddelingswerk: “Door mensen samen te brengen, heb ik dat plan gered.” Of toch voorlopig. Het aanvankelijke compromis is intussen weer verworpen en het proces loopt nog.
In het stadhuis van Gent fronst Watteeuw bij de kritiek van Sierens. “Geen inspraak? Wacht.” Op zijn laptop haalt hij een lijst tevoorschijn: een overzicht van minstens 12 contactmomenten met Destelbergen, voor én na de goedkeuring van het plan dat Destelbergen aanvalt. En hij duikelt een artikel op uit Het Laatste Nieuws
en leest citaten voor van Michaël Vercruyssen (Open VLD), zijn evenknie in Destelbergen: ‘Het gaat over Gents grondgebied, dus schepen Filip Watteeuw had soloslim kunnen spelen. Dat is niet gebeurd. Er is naar ons geluisterd.’ (wijst naar zijn scherm)
Tja. Wat wil je dat ik nog meer zeg?”
Hij zwijgt, wrijft zich even vermoeid in
“Wat je op infosessies hoort, stemt niet altijd gelukkig, maar inspraak betekent ook niet dat je altijd je zin krijgt”
Sandrine Demolie
Lid van actiegroep
Verenigde Straten Dampoortwijk
de ogen. “Inhoudelijke kritiek kan ik hebben, graag zelfs. Maar dat we niet genoeg communiceren, geen inspraak dulden, of niet empathisch genoeg zouden zijn? Natuurlijk communiceer je nooit genoeg, ook al organiseer je zes infoavonden in een week. Wij hielden infosessies, stuurden brieven, hebben borden geplaatst … Maar je kunt niet iedereen bereiken.”
“Ik ben zeker niet ongevoelig voor mensen als Georges die een auto nodig hebben,” vervolgt Watteeuw, “want hoe meer mensen ik uit de auto krijg, hoe meer plaats er is voor hem. Maar mag ik óók zeer gevoelig zijn voor bijvoorbeeld de ouders die vrezen voor hun kinderen in het verkeer? Verkeersveiligheid heeft voor mij altijd prioriteit op doorstroming, ál-tijd.”
Politieke verdeeldheid
Op een zucht van 13 oktober ligt de invoering van de resterende wijkmobiliteitsplannen stil. Open VLD en Vooruit duwden de pauzeknop in, in weerwil van het bestuursakkoord, en willen ze na 13 oktober ook op de schop, zegt burgemeester Mathias De Clercq. “We willen niet af van het idee erachter, daarover is geen discussie onder de
Familie doodgeschoten man met psychose dient klacht in tegen politie
Justitie
De familie van de doodgeschoten Peter Goeman wil dat de politieagente vervolgd wordt voor doodslag. Het parket spreekt van onvrijwillige slagen.
Het gerechtelijk onderzoek naar de dood van Peter Goeman, die op 15 september werd doodgeschoten door de politie op de parking van het ziekenhuis in Dendermonde, boezemt de familie weinig vertrouwen in.
Georges Schepens heeft zijn auto nodig.
Gentenaars. Wel willen we ze vervangen door wijkkwaliteitsplannen en de methodiek depolitiseren. Geen scenario’s vanuit de stad meer. Ze waren goedbedoeld, maar leken al op voorhand beslist. Laat gelote burgerpanels van een wit blad vertrekken. Dat levert meer gedragen beslissingen op, dat leerden we van de wijkbudgetten.” Voor De Clercq is het doel “betere wijken, en mobiliteit één van de middelen daarvoor”. Wie wil begrijpen waarom mobiliteit in Gent na 2018 nog veel meer polariseert dan ervoor, kan niet rond wat tot nu onbenoemd bleef: politieke verdeeldheid. Op de paarse tandem Van Rouveroij-Beke en het paars-groene trio Termont-Watteeuw-Christophe Peeters volgde geen tweespan De Clercq-Watteeuw. Van bij de aanvang van dit bestuur werd, knarsetandend dan wel gniffelend, gezegd dat niet De Clercq maar Watteeuw de échte burgemeester is van Gent. En sinds De Clercq met Vooruit, de voormalige kartelpartner van Groen, de lijst Voor Gent vormde, is er een breuk tussen blauw en groen. De Stadspeiling van De Standaard toont een imagoprobleem voor zowel De Clercq als Watteeuw. Slechts 17,5 procent wil een tweede mandaat voor De Clercq, 48 procent wil geen burgemeester Watteeuw. Maar die laatste zit met zijn partij Groen (18 procent) wel de twéé partijen van Voor Gent (21 procent) op de hielen. En 21 procent van de Gentenaars weet nog niet op wie te stemmen. Hoe zullen zij reageren op de scheldinterviews die kemphanen Watteeuw en De Clercq de afgelopen weken hebben gegeven?
Nog even naar De Pastory in de Dampoortwijk. We praten na over hoe te depolariseren. Nolf en Demolie beseffen dat het goed is in ’t eigen hert te kijken. “Veel kritiek vertrekt vanuit de eigen positie,” zegt Nolf. “Maar auto’s de kortste weg laten nemen, trekt alleen maar meer auto’s aan. Door ze te laten omrijden, maak je het veiliger voor wie fietst en stapt, én stimuleer je mensen om zelf ook eens over te stappen naar het openbaar vervoer of de fiets.”
Demolie benadrukt het nog eens: ze zijn niet tegen de auto. “Maar het is toch ook iets waard dat jouw omweg in een droge, warme en voor jou veilige auto, ruimte geeft aan fietsende kinderen?” Ze zwijgt even, denkt na over wat ik hun vertelde over Georges Schepens’ vriendin. “Iedereen begrijpt waarom hij zijn auto gebruikt. Maar net door doorgaand verkeer te weren, krijgt hij ruimte. Samen met onze kinderen.”
Door Simon Demeulemeester Foto’s Fred Debrock
De 48-jarige Goeman leed aan een psychose en werd door de agenten geboeid binnengebracht in het ziekenhuis. De boeien had hij op eigen vraag laten omdoen. Toen hij uit de combi stapte, verloor de man alle controle en gaf hij een kopstoot aan een agent. Een andere agente, die vlakbij stond, schoot de man met één schot in het hart dood.
“Het kan niet dat zoiets door het parket bestempeld wordt als ‘onvrijwillige slagen met de dood tot gevolg’”, zegt advocaat Kristiaan Vandenbussche, die de familie bijstaat. “Die agente trekt haar wapen, richt op Peter en haalt de trekker over. Ik bespeur daarin alleen ‘opzettelijke handelingen’.
“Bovendien is het afgevuurde schot absoluut disproportioneel met wat Peter ‘aangericht’ had. Peter had een psychose, was niet meer bij zinnen. Hij wist wat er ging gebeuren en heeft zich door de agenten laten boeien”, gaat Vandenbussche verder.
“De agenten hadden een taser kunnen gebruiken, of pepperspray. Of ze hadden hem in het been kunnen schieten. Niks van dat, één schot en Peter was dood. Dit had nooit mogen gebeuren.”
Zaak-Chovanec
De advocaat zal de camerabeelden van het ziekenhuis in beslag laten nemen. “Opdat de waarheid snel aan het licht kan komen. De klacht gaat ook over hoe de politie handelt in zulke gevallen. Het is de zoveelste keer dat iemand met een psychose om het leven komt door politiegeweld. De procedures van de politie lijken niet adequaat te zijn. We hebben de zaak van Jozef Chovanec, die in 2018 een psychose kreeg op de luchthaven van Charleroi en stierf door ongepast politieoptreden. Maar er is ook de zaak van de psychotische Pieter Aerts, die in 2019 door een politiekogel stierf, en uiteraard de zaak van Jonathan Jacob, die in 2010 stierf in een cel. Het is hoog tijd dat de ministers van Binnenlandse Zaken, Justitie en Volksgezondheid samenkomen om een nieuwe procedure af te spreken. Eén die levens redt, met een mug-arts ter plekke.” Rob Trips, de advocaat van de agente die het fatale schot afvuurde, houdt voorlopig de boot af. “Het onderzoek wordt gevoerd door het Comité P. Ik heb er vertrouwen in dat alle omstandigheden goed onderzocht en afgewogen worden en dat er duidelijkheid zal komen. We wachten de loop van het onderzoek af.”
Dirk Coosemans
t Vervolg van blz. 21
Grandprixmet diepvriesfriet
reportage
Racen doen ze niet tijdens de Knokke Grand Prix. Zo’n 300 oldtimers bolden vrijdag naar een onverwachte bestemming: een frietfabriek.
Geen exuberante hoeden te bespeuren, zoals op Waregem Koerse. De deelnemers aan de Zoute Grand Prix hebben vandaag iets helemaal anders op het hoofd: een hygiëne-netje. Ze bevinden zich namelijk in de gloednieuwe fabriek van diepvriesfrietreus Claerbout in Bourbourg (nabij Duinkerke), waar het middageten geserveerd wordt. En exclusief evenement of niet, in een voedingsfabriek gelden nu eenmaal strenge hygiëne-eisen.
Tijdens de Zoute Grand Prix leggen een 300-tal oldtimers een route af van zo’n 300 kilometer. Maar het is geen echte grand prix: er worden geen wegen afgezet, behalve in Knokke zelf dan. En iedereen moet zich aan de verkeersregels en snelheidslimieten houden. De bestemming en het roadbook worden pas aan de start meegedeeld. Vorig jaar ging de tocht naar Bellewaerde, waar ook in het – voor het publiek gesloten – pretpark werd gereden.
Dit jaar reden de bolides via kleine baantjes doorheen de Westhoek richting Frans-Vlaanderen, naar de nieuwe fabriek van Claerbout in het havengebied van Duinkerke.
Wij konden vrijdag een deel van het traject afleggen met een knalrode BMW M1, een auto uit 1980 die er eerder uitziet als een Ferrari of Lamborghini. Van het model zijn er niet eens 500 wagens gemaakt, en er zouden er minder dan honderd van overschieten. Op veilingen wordt al 800.000 euro geboden, wat hier nog meevalt: sommige oldtimers in de rally zijn meer dan een miljoen euro waard Het maakt dat je – meer dan anders – erg zorgvuldig door elke bocht rijdt en zeker niet zot gaat doen. Net zoals in de wielerkoers rijdt er ook telkens een volgwagen mee, in ons geval met de Duitse mecaniciens Peter en Jozef. Zij volgen de BMW met standplaats in München, waar die ook ter wereld wordt ingezet. Op dag twee van het evenement kruipen Jeroom en re-
gisseur Michael Roskam achter het stuur De Zoute Grand Prix, een organisatie die deels in handen is van Marc Coucke, is veel meer dan de 300 wagens die van vrijdag tot zondag rondrijden. Het evenement lokt tienduizenden autoliefhebbers die langs de wegen klaarstaan om de vele oude Porsches, Mercedessen of BMW’s te fotograferen. Vooral in Knokke is er een kleine volkstoeloop. Op de dijk staat een grote tent waar een mini-autosalon aan de gang is, met de nieuwste en duurste wagens die op de markt beschikbaar zijn. Van een crisis in de autosector valt op de Zoute-rally weinig te merken. Ook niet dat de toekomst van de sector bij elektrische modellen ligt, trouwens. Behalve dan bij de stopplaats aan Claerbout, waarnaast twee grote batterijfabrieken voor de Franse auto-industrie in aanbouw zijn. Al is dat wellicht eerder toeval
Door Stijn Decock Foto’s Jimmy Kets
“Hetvoeltalsofdepauseen bommetjedropteenvertrok”
Interview Bisschop Johan Bonny
Bisschop Johan Bonny (69), tot voor kort het aanspreekpunt voor seksueel misbruik in de kerk, wikt en weegt het pausbezoek. “Huurmoordenaar is een scheldwoord dat je hoort in Sicilië, niet hier.”
“Ik breng nog lepeltjes, monseigneur”, zegt Karen en ze zet twee koffies neer. Karen is de huishoudster van bisschop Johan Bonny, die sinds 2016 bij hem woont en werkt, in het Antwerpse bisschopshuis en sinds kort ook in Vosselaar. “Mijn tochtgenoot”, zegt hij. “Wij delen samen het dagelijkse leven.” Huiselijke warmte die hem zichtbaar deugd doet. Welkome steun ook tijdens de storm waarin Bonny, als officieel aanspreekpunt voor dossiers van seksueel misbruik in de kerk, met Godvergeten belandde. Parlementaire commissieleden legden hem het vuur aan de schenen. Het leidde ertoe dat het pausbezoek vooraf vooral draaide om één moment: het gesprek met de slachtoffers.
Beantwoordde zijn bezoek aan uw verwachtingen?
“Ja, veel thema’s zijn sereen aan bod gekomen. Vroeger maakte de paus een wereldreis langs alle landen waar telkens honderdduizenden hem opwachtten, nu bezoekt hij gericht plaatsen waar een menselijke problematiek speelt, zoals Lampedusa met de bootvluchtelingen. De
vraag van de Belgische katholieke universiteiten om te vertellen hoe het geloof zich tot wetenschap en cultuur verhoudt, heeft hem overtuigd om naar hier te komen.”
Op het moment dat politici een verruiming van de abortustermijn op basis van een wetenschappelijk rapport overwegen, wil de paus Boudewijn zalig verklaren omdat die de abortuswet wilde tegenhouden. Dat leidde tot verontwaardiging.
“Wij wisten niet dat de paus dat zou zeggen. Van mijn jaren in Rome weet ik dat Boudewijn er werd vereerd als een heilige. Alleen dachten ze dat hij door de abortuswet zijn koningschap verlaten had. Ik moest telkens uitleggen dat hij maar voor 36 uur is afgetreden volgens een afgesproken procedure. Hun beeld dat hij geen koning wilde zijn van een land waar abortus aanvaard werd, klopt niet. In Rome zijn ze vergeten dat hij nadien koning bleef.”
Boudewijn was minder “straf” dan ze in het Vaticaan denken?
“Ja. Ook het lijden dat bij een profetisch gebaar hoort, was dus maar heel kort. Al
heeft het Boudewijn wellicht diep getroffen. Bovendien hebben diezelfde politici toen de monarchie gered. Die kwestie nu weer bovenhalen bij de koning, is dus erg delicaat. Destijds wilde paus Johannes Paulus II trouwens dat kardinaal Danneels pal achter de koning ging staan. Danneels wilde dat niet. Hij wilde de monarchie redden, niet in een politieke tweespalt verzeild raken én geen breuk in zijn kerk veroorzaken. Hij wist dat er ook gelovigen voor de abortuswet waren. Daarmee speelde hij voorgoed de sympathie en steun van Johannes Paulus II kwijt.”
Wat vindt u zelf van de oproep van paus Franciscus?
“Dat zijn raadgevers hem niet goed geadviseerd hebben. Die laatste minuten werpen een schaduw op de drie dagen voordien. Het voelt alsof de paus nog een bommetje heeft gegooid en is vertrokken. Dat is gemakkelijk. Net als met de uitspraak over de huurmoordenaars op het vliegtuig.”
Daarmee schoffeerde hij niet alleen artsen die abortus uitvoeren, maar ons hele land, schreef de rector van de VUB. Premier Decroo roept de nuntius op het matje. “Abortus is een betwiste kwestie en zal dat blijven. Het gaat over het statuut van het embryo. De katholieke kerk zal alle menselijk leven in wording en zeker dat weerloze leven verdedigen. Anderen zullen en mogen een andere kijk verdedigen. Ik hoop alleen dat dat gesprek respectvol kan verlopen. Met scheldwoorden zoals huurmoordenaar lok je een discussie op zijn Amerikaans uit. Daar moeten we boven staan. Dat woordgebruik hoor je in LatijnsAmerika of Sicilië. Daar weten ze wat een huurmoordenaar is, hier niet.”
“De kerk is als een republiekje waar ieder graag zijn eigen zaakjes wil regelen. Bisschoppen, paters en broeders blijven verschillende middens die hun vuile was liefst binnen de eigen groep houden. Dat kan contraproductief zijn”
Toen wetenschapshistorica Trudy Dehue zich boog over de ontstaansgeschiedenis van abortus, ontdekte ze ‘moorddadige dopen’: priesters verboden dokters eertijds om een miskraam op te wekken die vrouwen kon redden bij levensbedreigende zwangerschappen. Omdat de kerk die embryo’s per se wilde dopen, moesten ze zelfs de vrucht uit de levende buik snijden. Dat was moorddadig.
“Wat je vertelt, is juist. Maar je kunt altijd naar excessen verwijzen. In oude tijden was er een regel dat een foetus die stierf voor of tijdens de geboorte nog gedoopt kon worden, zelfs nog in de moederschoot. Met water op het nog ongeboren kind.”
Vrouwen werden opengesneden, artsen protesteerden tegen die martelpraktijken, die zelfs tot begin vorige eeuw zouden gespeeld hebben in onze regio.
“Dat zijn excessen. Ons abortusdebat is deels voortgekomen uit de vraag wat het minste kwaad is: een clandestiene abortus met een breinaald of een professionele abortus bij een dokter. Zijn we voor abortus? Nee, maar als het toch gebeurt, dan liever door een dokter dan door een engeltjesmaakster bij wie veel vrouwen zélf verminkt raakten of het leven verloren. Vrouwen hebben altijd manieren gezocht om een vrucht te verwijderen, vaak clandestien en met grote risico’s.”
Wijst dat er niet vooral op hoe groot de nood van die vrouwen is?
“We kunnen over afzonderlijke gevallen discussiëren, maar de basislijn van de kerk is: doe samen wat je kunt om dat kind geboren te laten worden en het te omarmen. Maar als een vrouw er alleen voor staat, kan ik begrijpen dat ze hopeloos wordt.”
Bent u voor of tegen abortus?
“In mijn voordrachten kom ik met overtuiging op voor het ongeboren leven, maar ik ga niemand veroordelen die mij vertelt dat zij een abortus liet uitvoeren. Ik zie het als een laatste mogelijkheid, nadat eerst alle andere uitwegen zijn uitgeprobeerd.”
Het gesprek met de slachtoffers van seksueel misbruik bepaalde het slagen van het pausbezoek. De ene was positief, de andere vond het te weinig, te laat. Wat vindt u?
“De keuze voor een persoonlijk gesprek was de best mogelijke. Vijftien mensen als vertegenwoordigers van verschillende groepen slachtoffers lijkt me eerlijk. Voor elke activiteit van de paus was een uur uitgetrokken, hiervoor heeft hij meer dan twee uur uitgetrokken. Wetende dat de gemoederen hier hoog opliepen, vind ik het moedig dat hij dat alleen wilde doen.”
Komt dat gesprek niet erg laat? Hij is leider van een ooit erg machtige organisatie die liefde predikt, maar deze tragedies lang heeft doodgezwegen en noodkreten van slachtoffers negeerde.
“De paus wilde dit gesprek en heeft er wellicht ook slecht van geslapen. Daar adequaat op reageren is niet makkelijk – wetend dat je op het beklaagdenbankje zit en er niet af kan. Dan niet weglopen, vind ik moedig.”
De paus veroordeelde niet alleen de daders, maar ook de Belgische oversten van de daders. Voelt u zich terechtgewezen?
“Nee. Omdat ik weet dat wij de voorbije vijftien jaar hard hebben gewerkt om de slachtoffers te helpen zoals was voorzien door de eerste parlementaire commissie. Moet er nog veel gebeuren? Ja. De rapporten van de twee laatste parlementaire commissies liggen er, nu moet de overheid die realiseren. De bisschoppen moeten daaraan meewerken.”
Hoe dan? Voor sommige slachtoffers zijn juridisch bindende dadingen afgesloten
met afstand van verdere schadevergoeding. Soms dekte een financiële vergoeding – als er één was – amper de geleden schade. Levens zijn verwoest, andere beëindigd. Wat gaat de kerk concreet doen?
“We stappen mee in wat gevraagd wordt in de rapporten. Zo is besloten dat slachtoffers van seksueel misbruik – ook die buiten de kerk – levenslang kosteloos therapie moeten krijgen. Het Riziv moet uitwerken welke prestaties in aanmerking komen voor terugbetaling.”
Gaat de kerk dat niet betalen?
“Dat systeem komt er voor alle slachtoffers. Wij kunnen de remgelden voor onze slachtoffers overnemen. Zorg en justitie moeten beter samenwerken …”
De vraag is wat de kerk zélf zal doen. “Een dading is en blijft een rechtsgeldig document. Vanaf 2012 zijn alle dadingen trouwens opgesteld volgens het format dat de parlementaire commissie ons toen heeft opgelegd. Wat voorbij die dadingen nu nog moet gebeuren, moeten we bekijken samen met het parlement. Je mag niet eenzijdig beginnen te improviseren.”
De paus heeft de slachtoffers binnenkort een nieuwe afspraak beloofd om te zien wat jullie hebben gedaan.
“Wij zullen uitvoeren wat de parlementaire commissies hebben beslist. De paus zal moeten aanvaarden dat wij niet apart of naast die commissie gaan werken. Meer dan de voorbije jaren moet de samenleving aan het stuur zitten, niet de kerk.”
De compositie van dader Paul Schollaert illustreerde pijnlijk dat na al die jaren nog steeds niemand overzicht heeft over de dossiers. Hoe kan dat?
“Van het dossier-Schollaert wisten de andere bisschoppen en ik niets. Hoe dat kan? Daarmee leg je de vinger op de wonde. We hebben nog altijd geen centraal bestand van daders om een onmiddellijke verificatie mee uit te voeren. Al gesteld dat zoiets kan en mag. Vandaag moet ik formeel en schriftelijk aan een andere bisschop vragen of een priester uit een ander bisdom die bij mij wil komen werken, iets op zijn kerfstok heeft. Vroeger gebeurde dat slechts informeel.”
Zelfs u die vijftien jaar verantwoordelijk was voor de dossiers heeft geen overzicht?
“Nee, in bepaalde zaken ben ik geslaagd, in andere niet. Ik heb lang geprobeerd om tot een centraal register te komen voor alle bisdommen en religieuze congregaties –waar de overgrote meerderheid van de dossiers zit trouwens – maar dat is me niet gelukt.”
“De kerk is als een republiekje waar ieder graag zijn eigen zaakjes wil regelen. Bisschoppen, paters en broeders blijven verschillende middens die hun vuile was liefst binnen de eigen groep houden. Ik begrijp dat, maar dat kan contraproductief zijn. Zo is het mij ook niet gelukt om onze Raad van Toezicht verplicht te maken. Die raad oordeelt onafhankelijk welke taak een pleger van grensoverschrijdend gedrag eventueel nog mag uitvoeren. Zelf legde ik elk betwistbaar dossier voor, maar voorlegging bleef vrijwillig. Als het met een dossier toch verkeerd liep, was dat vaak niet voor-
gelegd aan die raad. De parlementaire commissie wil dat nu terecht verplichten.”
U legde onlangs uw rol als officieel aanspreekpunt voor seksueel misbruik neer nadat de paus u geen hulpbisschop had willen geven. Was u teleurgesteld?
“Ja, ik was daar niet happy mee. Ik had het liever anders gezien. Ik had mij graag verder ingezet, maar in combinatie met het vele werk voor het bisdom was het te veel.”
Slachtoffers zouden het als vaandelvlucht kunnen zien.
“Dat ga ik niet betwisten. Al hebben veel slachtoffers ook gereageerd dat ze het begrijpen. Ik was 54 toen ik hiermee begon,
ik word 70. Ik had nooit gedacht dat dit zoveel energie zou vragen.”
U voelde zich door Godvergeten miskend voor wat u wél had gedaan. Voelt u zich ook miskend door de paus?
(aarzelt) “Ik had het liever anders gezien. Er zijn nu ook andere dingen in mijn leven. Ik spendeer nu veel weekends in de Kempen, ik ga er wandelen, werk in de tuin. Al besef ik dat dat geen troost biedt voor de slachtoffers en dat dat gelaten klinkt. Maar ik verwacht dat anderen nu uit hun pijp komen.”
Bent u nog trots als vertegenwoordiger van de kerk?
“Het doet pijn om bekeken te worden als deel van een bende misdadigers. Al ligt de echte pijn vooral bij de slachtoffers. Toen ze me vroegen om deze moeilijke dossiers – waarbij ik geenszins betrokken was – mee op te lossen, vond ik het belangrijk ook te zeggen wat moet veranderen in de kerk om dat te voorkomen. Zo moeten we gehuwde mannen kunnen wijden, vrouwen in het ambt kunnen opnemen, ongehuwde, hertrouwde, homo- of lesbische paren in onze gemeenschap kunnen opnemen.”
Is het soms niet erg eenzaam in de kerk? “Soms ja. Wie een steen wil verleggen, moet eenzaam durven optrekken.” Nathalie Carpentier
“Ik
geloofindemocratie, daaromstemikniet”
reportage verkiezingen tunesië
Zondag trekt Tunesië naar de stembus, maar veel te kiezen valt er niet. President Saied heeft de verkiezingen naar zijn hand gezet, en de repressie neemt toe. Ondanks de angst klinkt het verzet luid: “Als het moet, starten we een nieuwe revolutie.”
“Ik bereid me er mentaal op voor dat ik vroeg of laat opgepakt zal worden’’, zei de 30-jarige Souhaieb Ferchichi donderdag. Hij is een van de organisatoren van een betoging die een dag later door de straten van de hoofdstad Tunis trekt. Daarin verzetten honderden demonstranten zich tegen de “antidemocratische’’ verkiezingen die zondag in het land plaatsvinden. Leuzen als ‘onze mensenrechten staan onder vuur’, ‘stop verkiezingsfraude’ en ‘president Saied pleegt moord op de democratie’, worden luid gescandeerd in het hart van de hoofdstad Sinds het referendum van 2022 waarmee president Kais Saied meer macht verwierf, zijn er nooit zoveel protesten in Tunis geweest als nu, in de aanloop naar de presidentsverkiezingen. Terwijl Saied aast op een nieuwe termijn,
voelt hij de druk van critici. “Ooit waren we de eerste trotse democratie van Afrika, zegt Souhaieb.
“We hebben hard gestreden voor onze rechten en vrijheid. Onder Saied raken we die steeds meer kwijt. Daarom is het juist nu belangrijk om opnieuw de straat op te komen.”
Toch is Souhaieb zich als geen ander bewust dat er op korte termijn waarschijnlijk weinig zal veranderen in Tunesië. De kans is groot dat Saied zondag opnieuw de verkiezingen wint. Hij heeft er alles aan gedaan om zijn concurrenten uit te schakelen. De Tunesische verkiezingscommissie, die onder sterke controle van de president staat, heeft maar drie van de zeventien potentiële kandidaten goedgekeurd, onder wie Saied zelf. Volgens de organisatie Human Rights Watch (HRW) worden
acht van de afgewezen kandidaten vervolgd of zijn gevangengezet. De twee overblijvende tegenkandidaten maken weinig kans. De onbekende Ayachi Zammel belooft het maatschappelijke middenveld beter te ondersteunen en de omstreden wet tegen “het verspreiden van valse informatie” te verwerpen. Maar campagne voeren kan Zammel niet meer, hij werd begin deze week vastgezet op verdenking van de vervalsing van handtekeningen voor zijn kandidatuur. De andere kandidaat, Zouhair Maghzaoui, is een voormalig parlementslid die Saied in het verleden steunde. Peilingen zijn niet toegestaan in het land, maar beide kandidaten lijken weinig populair te zijn. Vraag een willekeurige voorbijganger op straat op wie die zal stemmen, en de kans is klein dat de naam van Maghzaoui of
Zammel valt. Voor Souhaieb is stemmen op Zammel misschien wel nog een optie: “Als ik voor hem ga, is het uit protest tegen zijn arrestatie. Het zou een manier zijn om tegen het systeem te stemmen.”
Muren met oren
President Saied heeft met de toenemende repressie vooral een angstcultuur gecreëerd. “Veel tegengeluid zul je niet horen. Het is gevaarlijk je tegen de president uit te spreken, je kan zomaar opgepakt worden. Verschillende van mijn vrienden zitten vast omdat ze kritiek uitten op Saied en zijn systeem’’, fluistert de 34-jarige Mariam die we in een rustig café ontmoeten (uit angst voor arrestatie wil ze niet met haar echte naam in de krant). Als we de plek binnenstappen, oogt ze gespan-
nen. De eerste tien minuten rookt ze vier sigaretten, en plots zet ze haar internetverbinding uit. “Sorry, ik ben misschien paranoïde, maar het regime maakt me bang. Het voelt alsof de muren oren hebben.” Ze gaat zondag niet stemmen: “Dit zijn geen echte verkiezingen, er valt niets te kiezen’’, zucht ze. Na de Arabische Lente was Tunesië het enige land in de regio dat democratische verkiezingen is blijven organiseren. Maar succesvol was de democratie niet. Het systeem werd gekenmerkt door corruptie en de politieke partijen slaagden er niet in de economie nieuw leven in te blazen en de levensstandaard te verbeteren. “Tunesiërs waren wanhopig. Toen Kais Saied in 2019 als onafhankelijke kandidaat opkwam en zich presenteerde als een man van het volk die de corruptie beloofde aan te pakken, raakten mensen snel overtuigd”, vertelt politiek analist en professor Tarek Kahlawhi (Mediterranean School of Business). Maar Saied slaagde er niet in om de economie op te krikken Vorig jaar bedroeg de Tunesische schuldenlast meer dan 80 procent van het bbp, terwijl de armoede en werkloosheid blijven toenemen en de middenklasse verder krimpt. Tunesiërs hebben te kampen met toenemende dagelijkse tekorten en de infrastructuur brokkelt af. De straten van de hoofdstad Tunis zitten vol kuilen en zijn bezaaid met vuilnis, huizen verkeren in verval Ondertussen uiten internationale organisaties steeds meer kri-
tiek op de schendingen van democratische normen en mensenrechten in het land. Sub-Saharische migranten, de lgbti-gemeenschap en demonstranten worden geconfronteerd met toenemend geweld en willekeurige arrestaties, de persvrijheid staat onder druk. De president voert een repressief beleid door critici het zwijgen op te leggen en wetgeving in zijn voordeel te veranderen. Zo
“Veel tegengeluid zul je niet horen. Het is gevaarlijk je tegen de president uit te spreken, je kan zomaar opgepakt worden”
Mariam Tunesische vrouw
kwam er negen dagen voor de verkiezingen een wetswijziging die de administratieve rechtbank verbood om beslissingen van de verkiezingscommissie aan te vechten – nadat de rechtbank had gepleit om drie geweigerde kandidaten opnieuw toe te laten.
Ngo’s onder vuur Souhaieb legt uit dat de jongste maanden vooral het maatschappelijke middenveld onder toenemende druk staat. Hij werkt voor de ngo Iwatch, die dit jaar voor het eerst geen toestemming van de verkiezingscommissie heeft
gekregen om de verkiezingen te observeren. “Men verdenkt ons ervan ‘dubieuze’ buitenlandse financiering te ontvangen’’, zegt hij. ‘’Bovendien worden we nauwlettend in de gaten gehouden, de afgelopen maand zijn we al zestien keer opgeroepen voor controles door de staat. We zijn een transparante en toezichthoudende organisatie, maar in de huidige politieke context is juist dat een risico.”
Iwatch is niet de enige ngo die de verkiezingen niet langer mag observeren. “Verschillende organisaties zijn afgewezen omdat ze ervan verdacht worden afhankelijk te zijn van buitenlandse agenda’s”, vertelt Bassem Maatar, directeur van de ngo Atide. “Die beschuldigingen zijn niet op feiten gebaseerd.” Hoewel Atide wel de toestemming kreeg om de verkiezingen te monitoren, ziet ze meer obstakels in vergelijking met voorgaande verkiezingen. “We kunnen minder waarnemers inzetten omdat we deze keer geen buitenlandse financiering hebben afgesloten.”
“Het is tegenstrijdig dat Saied een antiwesters beleid voert en ngo’s bestraft omdat ze te veel buitenlands geld zouden krijgen, maar ondertussen zelf miljoenen euro’s ontvangt van de EU’’, zegt de 23-jarige mensenrechtenverdediger Zaineb (die niet met haar achternaam in de krant wil). Europa sloot in de zomer van 2023 een pact met Tunesië waarbij de EU het land financieel ondersteunt, op voorwaarde dat Tunesië zijn grenzen beter bewaakt.
Weet waarvoor je kiest op 13 oktober
Sterk je stem met De Standaard
Liveblog verkiezingen
De formatiegesprekken voor een federale, Vlaamse en Brusselse regering lopen volop. Intussen komen de lokale verkiezingen steeds dichterbij. Volg op de voet wat onze reporters horen en zien op campagne en wees meteen mee met alle recentste ontwikkelingen.
Als gevolg daarvan is de migratie naar Europa gekelderd, maar talloze onderzoeken tonen aan dat migranten hardnekkig worden aangepakt. Ze krijgen te maken met gewelddadige detentie, gedwongen uitzetting en systematische discriminatie. Ondanks de kritiek van mensenrechtenorganisaties lijkt de situatie onveranderd. Dat blijkt uit het verhaal van de Ivoriaanse Ibrahim, die op 22 mei in Tunesië werd gevangengezet en meer dan twee maanden vastzat. “De gevangenis is een enge plek”, zegt hij. Hij heeft nog steeds moeite erover te vertellen, met breekbare stem zegt hij: “Ik hield me staande, maar anderen verloren regelmatig het bewustzijn. ’s Nachts kon ik niet slapen.” Sinds 8 augustus is hij vrij, wanneer we hem spreken, oogt hij vermagerd en vermoeid. “Het leven in Tunis is zwaar. Ik voel me voortdurend bedreigd.”
Nog steeds steun
In het openbaar hoor je niemand in Tunis zich uitspreken tegen president Saied. Zijn aanhangers doen dat juist openlijk. “Natuurlijk stem ik op Saied’’, roept mijn taxichauffeur Mohammed (51). “Hij is niet corrupt, hij heeft het beste met ons voor.” Hoewel ook Mohammed doorheeft dat het met de economie slecht gaat, komt dat volgens hem door vorige politici. Volgens politicoloog Kahlawhi geniet Saied bij sommigen nog steeds de steun omdat ze geen andere keuze zien. “Maar zijn populariteit neemt af. De meeste mensen zijn niet politiek betrokken. Ik verwacht dat een groot deel van de bevolking niet zal stemmen”, zegt hij. Is er dan nog een kans dat Tunesië ooit weer evolueert richting een eerlijke democratie? Volgens de jongeren op straat wel. “Ons krijgt niemand klein’’, klinkt het collectief op het protest, terwijl de stoet zich voortbeweegt langs de hoofdstraat Habib Bourguiba. Mariam is er ook. Ze steekt een sigaret op en inhaleert diep Starend naar de rook die ze uitblaast, zegt ze vastberaden: “We moeten alles op alles zetten om te maken dat onze rechten niet in rook opgaan. Desnoods starten we een nieuwe revolutie.’’
Noëlle Habraken
Weet je nog niet op wie je zal stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen op 13 oktober?
Van mobiliteit over cultuur tot welzijn, onderwijs of veiligheid: de partijen en lijsten bekennen kleur over alle thema’s die ertoe doen. Doe nu De GemeenteStemtest en kom via een reeks stellingen te weten bij welke partij of lijst jouw standpunten het dichtste aansluiten.
DS Vandaag op campagne
DS Vandaag gaat vanaf nu elke dag mee op campagne in aanloop naar 13 oktober. Met reportages ter plaatse, van Oudenaarde tot Antwerpen en van Westerlo tot Genk, vertellen we voor elke partij wat er op het spel staat bij deze lokale verkiezingen. Waar hoopt de PVDA door te breken? Waar wil Groen de sjerp veroveren? En houdt CD&V stand op het platteland of neemt Vlaams Belang de fakkel over?
De GemeenteStemtest De Stadspeiling
Hoe staan de partijen, lijsten en lijsttrekkers ervoor in de race naar 13 oktober?
De Stadspeiling van De Standaard maakt duidelijk wat de inzet is in de Vlaamse centrumsteden.
Live, grondig en betrouwbaar via standaard.be/verkiezingen
Kan de ziel van een sportwagen voortleven in het lichaam van een elektrische SUV? Volgens Ford kan dat. De constructeur heeft een van zijn twee nieuwe elektrische modellen Capri genoemd. Bij autobestuurders van mijn generatie doemt dan onmiddellijk het beeld op van de strakke sportwagentjes uit de jaren 70. De Ford Capri was er voor stoere binken, die de wagen als een verlengstuk zagen van hun persoonlijkheid. Macho, een beetje snoeverig, een tikje ordinair misschien, vooral als de wagen was uitgerust met rallystrepen of spoilers. Of met luipaardvellen op de zetels, zoals in de song Ford Capri van de Britse retroband The Bad Detectives. “Leopard skin seat covers look real nice / and hangin’ from the mirror there’s some furry dice.”
Maar het waren best mooie auto’s, van een categorie die nu niet meer gebouwd wordt. Vraag maar aan de liefhebbers die een Ford Capri als oldtimer bezitten. Is het dan geen heiligschennis om de naam van zo’n legendarisch model opnieuw te gebruiken voor een steriele wagen zonder motorgeronk of versnellingspook? Sommige namen zijn niet geschikt voor recyclage. Niemand noemt zijn baby Marilyn of Elvis.
Succesmodellen
heten nu EX30, ID4 en iX1. Dat zijn geen namen voor echte auto’s
Ford besefte de gevoeligheid, en anticipeerde erop door alle Capri-fanclubs naar de fabriek in Keulen te halen voor een preview van de reïncarnatie. Het filmpje dat ervan gemaakt werd, is het bekijken waard. De fanclubleden reageren beleefd en proberen positief te blijven. Maar op de website van de Capri Drivers Club Belgium wordt niet rond de pot gedraaid. “Ons idool werd onrecht aangedaan.” Al wordt er ook gepleit voor mildheid. “De meningen zijn verdeeld”, zegt voorzitter Jean-Marie Geeraerts aan de telefoon. “Sommigen vinden dat de nieuwe auto de naam Capri niet waardig is, anderen vinden het wel tof dat de naam nieuw leven wordt ingeblazen”.
De hele episode zegt veel over de naamgeving van automodellen. Nu auto’s hun individuele karakter hebben ingeruild voor een inwisselbare gezichtsloosheid, zijn namen minder belangrijk geworden. De succesmodellen heten nu EX30, ID4 en iX1. Daaraan zie je al dat de ontwerpers de hoop hebben opgegeven iets bijzonders te maken. Het zijn namen die je aan sterren in een verre uithoek van het uitspansel zou geven, maar niet aan echte auto’s. Waar is de tijd dat Ford zijn wagens naar mediterrane lustoorden noemde (Capri, Granada), Volkswagen naar zwoele winden (Passat, Scirocco) en Opel naar militaire rangen (Kadett, Kapitän, Commodore)? Hoe ver het gekomen is, bewijst de poging van BYD om die traditie in leven te houden met zeezoogdieren. De BYD Dolphin, tot daar. Maar de Seal? Wie wel eens heeft gadegeslagen hoe een zeehond zich over land voortbeweegt, wil niet in een auto met die naam worden gezien.
In 'De Balans' wordt de economische actualiteit op een eigenzinnige wijze onder de loep genomen.
Iraanse tankervloot heeft al het hazenpad gekozen
Iran neemt de dreiging van een Israëlische aanval op zijn olie-installaties serieus. Uit satellietbeelden blijkt dat olietankers die er voor anker lagen veiliger oorden hebben opgezocht. conflict midden-oosten
“Daar hebben we het over. Ik denk dat zou een beetje ... trouwens.” Zo klonk het halve en nogal verwarde antwoordvandeAmerikaansepresident Joe Biden op de vraag van journalisten of hij er voorstander van zou zijn dat “Israël de Iraanse oliefaciliteiten aanvalt”. Het volstonddonderdagavondomdeolie-
markten stevig door elkaar te schudden. Het ging om een zin waarvan Bideneigenlijkeendeelinslikte.Misschienomdathijophetallerlaatste moment bedacht wat de impact kon zijn van zijn woorden. Of misschien omdat hij er niet in slaagde om zijn gedachten te ordenen.
De oliehandelaars concludeerden alleszins dat Israël de olie-infrastructuur van Iran op het lijstje van mikpunten had gezet en dat idee had getoetst bij zijn Amerikaanse bondgenoot. De markt begonzichpromptintedekkentegen het risico op verstoringen van de olieproductie in de Perzische Golf.
Fluvius stuurt
te pas en te onpas dreigbrieven
Netbeheerder Fluvius en zijn onderaannemer Unit-T blijken op grote schaal hun klantenaftedreigen.Wienoggeen digitale meter heeft, wordt zo mogelijk ten onrechte geïntimideerd. In zijn aangetekende brieven formuleert Fluvius drie mogelijke tenlasteleggingen. Klanten zouden niet reageren op communicatie van Fluvius, Unit-T-klanten waren niet thuis toen de technicien langskwam of ze gaven de technieker geen toegang.
In de brief dreigen ze ook met een juridische procedure en bijkomende kosten. Opmerkelijk is dat de dreigbrief zonder enige discriminatiededeuruitgaat.“Hetiseen gestandaardiseerde brief die vanuit de computer vertrekt”, luidt het bijFluvius.“Datiseeninitiatiefvan onze onderaannemer.” Unit-T zelf stelt het nog duidelijker. “We moeten haast maken met het installeren van de digitale meter en dus sturen we naar iedereen zo’n aangetekende brief, of die persoon nu
meewerkt of niet doet er niet toe. ” Fluvius viseert vooral eigenaars van zonnepanelen. Ook klanten van Fluvius die al een afspraak hadden geboekt, krijgen de aangetekende dreigbrief. Sterker nog, Unit-T geeft toe dat ookmensenwaardedigitalemeter is geïnstalleerd ook zo’n brief ontvangen. Fluvius bekwam eerder dit jaar een vonnis waarin hardnekkige weigeraars van de digitale meter veroordeeld werden. (pdd)
De prijs van een vat ruwe olie was donderdagavondalvijfprocenthoger dan de slotnotering van de dag voordien.
De Amerikaanse zakenkrant
The Wall Street Journal ging ervan uit dat de Amerikaanse president daadwerkelijkeentipjevandesluier had opgelicht. Bronnen in het Witte Huis vertelden de krant dat AmerikaanseenIsraëlischefunctionarissen hadden overlegd over doelwitten, waaronder de Iraanse oliefaciliteiten. Volgens de krant kwam de uitspraak van Biden erop neer dat hij de mogelijkheid openliet om zo’n Israëlische aanval te steunen.
Olietankers
Het ziet er trouwens naar uit dat de Iraanse staatrederij al voor de uitspraak van Biden zijn voorzorgen aan het nemen was. De grootste olieuitvoerhaven bevindt zich op Kharg, een klein eilandje in de Perzische Golf op zo’n 25 kilometer van de kust. Naar schatting 90 procent van alle ruwe olie die Iran oppompt, wordt via Kharg verscheept.
Alle lege olietankers die bij
Kharg in de buurt van de grootste olie-uitvoerterminal lagen, zijn weggevaren,blijktuitsatellietbeelden. Afgelopen zaterdag lagen er negen. Woensdag waren die allemaal verdwenen, op een na.
Het eiland Kharg scoort hoog als potentieel doelwit van een vergelding door Israël
Dat liet TankerTrackers.com donderdagavond op het sociale netwerk X weten. TankerTrackers. com is een online databedrijf dat transporten van ruwe olie in geografische en geopolitieke hotspots in de gaten houdt. Het voegde fijntjes aan zijn bericht toe dat zo’n plots vertrek van lege olietankers een zeldzaamheid is.
Olie-expertshebbendevoorbije dagen een inschatting gemaakt van Irans meest gevoelige olie-infrastructuur. Er wordt van uitgegaandatKhargheelhoogscoortals
potentieel doelwit van een vergelding door Israël voor de raketaanval eerder deze week. Behalveinstallatiesvooruitvoer kan ook het treffen van raffinaderijenIranzwaarschaden.Hoeminder ruwe olie het kan raffineren, hoe meer het afhankelijk wordt van de uitvoer van ruwe olie. Door de internationale sancties heeft het land het lastig om die verkocht te krijgen. Het wordt daardoor almaar afhankelijker van China, het enigelanddatergeengrateninziet om Iraanse olie af te nemen. Door de dreigende escalatie in hetMidden-Oostenwerdruweolie dezeweekalleenal8procentduurder, de sterkste stijging dit jaar. De vraag dringt zich op of we daarmeehetlaatstegehadhebben. Want ook de energie-infrastructuur in andere oliestaten rond de Perzische Golf zou geviseerd kunnen worden, of Iran zou de druk kunnen opvoeren. Om nog te zwijgen van de Straat van Hormoes, de smalle in- en uitgang van de Perzische Golf waarlangs een vijfde van alle olie die wereldwijd vervoerd wordt, moet passeren. Pascal Sertyn
Wet over duurzaamheidsrapportering blijft uit
rapportering
Het Instituut van de Bedrijfsrevisoren (IBR) vraagt aan de regering in lopende zaken om snel werk te maken van de omzetting van de Europese CSRD-richtlijn (Corporate Sustainability Reporting Directive) in de nationale wetgeving. België behoort tot de lidstaten die de richtlijn nog niet hebben omgezet, wat leidt tot onzekerheid voor ondernemingen, gebruikers van duurzaamheidsrapporten en bedrijfsrevisoren.
De CSRD-richtlijn is gericht op de verbetering van de transparantie en de kwaliteit van duurzaamheidsrapporten, en moet door meerdan2.380Belgischeondernemingen worden nageleefd.
De lidstaten moesten die richtlijnen voor 6 juli in nationale wetgevingomzetten,maarBelgiëblijft achter, hoewel er al een eerste lezing door de ministerraad was en een advies van de Raad van State. Zonder een duidelijk wettelijk kader weten deze ondernemingen
Groen licht voor extra heffing op EV’s uit China
niet welke inspanningen zij moetenleverenomaandenieuweeisen te voldoen. Dat gebrek aan duidelijkheidheeftookgevolgenvoorde auditors die de rapporten moeten controleren.
“Het is van cruciaal belang dat de omzetting van de CSRD-richtlijn nu heel snel gebeurt, niet eind dit jaar, maar nu meteen, zodat we meteengekendkaderkunnenrapporteren over het boekjaar 2024”, aldus IBR-voorzitter Patrick Van Impe.(pdd)
Ondanks bijkomende Europese taksen op elektrische auto’s die in China gemaakt worden, zullen ze voor de klant niet direct duurder worden.
EV’s alternatieven, zoals maandelijksequota’svoordeinvoervanEV’s. Pas als die onderhandelingen mislukken, worden de importheffingen definitief.
Vrijdag kreeg de verhoging van importtaksen op elektrische auto’s (EV’s) die geproduceerd worden in China groen licht. Daarvoor volstond de goedkeuring van vier EU-lidstaten die bijna 40 procent van de Europese bevolking vertegenwoordigen – Frankrijk, Italië, Griekenland en Polen – maar uiteindelijk stemden tien EU-lidstaten voor de maatregel. Duitsland, Hongarije en drie andere landen stemdentegen.Twaalflandenonthielden zich, waaronder Zweden, dat hooptopeenapartedealvoorVolvo (dat ressorteert onder de Chinese holding Geely).
Tot 35,5 procent
De gevolgen van deze beslissing verschillen per merk. Als het aan de Commissie ligt, wordt de Chinese automaker Saic (die onder andere MG produceert) getrakteerd op een extra importheffing van 35,3 procent. Die heffing komt bovenop de bestaande importtaks van 10 procent. Op wagens van Geely zou 18,8 procent extra worden geheven, op die van BYD 17 procent. Voor Tesla’s uit China geldt een aanzienlijk lager tarief van 7,8 procent.
De heffingen verschillen zo sterk omdat de Commissie vaststelde dat niet alle autofabrikanten evenveel Chinese staatssteun krijgen, en ook omdat niet iedereen even vlijtig aan het Europese onderzoek naar die staatssteun heeft meegewerkt.
De maatregel geldt ook voor EV’s die westerse firma’s als BMW, Cupra, Dacia, Mini, Polestar en Smart in China bouwen.
Taks absorberen of niet?
De extra importheffingen gelden voor vijf jaar. Toch zal de consument de impact op de verkoopprijzen niet meteen gewaarworden. Veel betrokken automerken hebben de voorbije maanden extra elektrische wagens uit China ingevoerd in Europa. Zo hebben ze voorraden om nog minstens tot begin november een prijsverhoging uit te stellen.
TotdietijdblijftdeCommissie onderhandelen met Peking over
Chinese EV-fabrikanten zullen dan moeten beslissen of ze die tarieven zullen absorberen of de prijzen zullen optrekken. Belangrijk om te weten is dat de Chinese constructeurs een genadelozeprijzenoorlogvoerenop hun thuismarkt, waardoor hun winstmarges er vrijwel nihil zijn.
De meeste Chinese merken hebben de financiële ruimte om een deel van de hogere taksen niet door te rekenen aan de klanten
Omdieprijzenslagtecompenseren,rekendenzeophogewinstmargesopbuitenlandsemarkten zoals Europa. Een onderzoek van Reuters toonde aan dat BYD sommige EV-modellen twee tot drie keer zo duur verkoopt in Duitsland als in eigen land. In theorie hebben de meeste Chinese merken dus financieel ruimte om ten minsteeendeelvandehogereimporttaksen niet door te rekenen aan de klanten. Omdat de volumesdieChineseautomerkenverkopen in Europa beperkt zijn –1tot3procentvanhuntotaleomzet–isdatvoorhenfinancieelook behapbaar.
Het vooruitzicht op de invoerheffingen heeft sommige Chinese (en westerse) fabrikanten van EV’s er bovendien toe aangezet om te investeren in fabrieken in Europa (Hongarije, Spanje ...) en in landen buiten de EU (Marokko, Groot-Brittannië). Zo kunnen ze de extra importtaksen omzeilen.
Psychologisch effect
Dat alles betekent allerminst dat de Chinese automerken ongeschonden uit deze fricties met Europa komen. Er bestaat zoiets als een psychologisch effect van hogere importtarieven. De verkoop van Chinese EV’s daalde in augustus met 48 procent, tot op het laagste punt in 18 maanden. Nico Tanghe
Elektrische auto nog te duur om middenklasse te overtuigen
De middenklasse lust de elektrische wagen niet. Daardoor is de autosector in een diepe crisis en daalt de CO2-uitstoot te traag. Wat is er nodig om de EV-markt een nieuwe stroomstoot te geven? mobiliteit
Het is rustig in de Audi-garage in Gent Zuid. Een tiental gloednieuwe, overwegend grijze en zwarte wagens staat in de showroom te blinken. De meeste zijn elektrisch. “Die gaan vlot de deur uit”, zegt verkoper Tom Neurynck. De kopers van die wagens zijn vooral leasingmaatschappijen en zakelijke klanten. Zij zijn goed voor 70 procent van de verkoop in de garage. “Door het fiscaal voordeel kiest de bedrijfsmarkt 90 procent elektrisch”, vertelt Neurynck. Bij de particulieren is het net andersom: “Tien procent kiest bij ons voor een elektrische wagen.” Bij Audi kost de goedkoopste stekkerwagen, de Q4 e-tron, 65.000 euro. De goedkoopste benzinewagen, de A3, kost 30.000 euro. “Maar je mag die twee model-
len niet vergelijken”, benadrukt Neurynck. “De A3 is kleiner.”
Bij Cardoen, dat zich op de particuliere koper richt met goedkope auto’s, is de verhouding nog schrijnender. “Vier procent van de nieuwe wagens die we verkopen is elektrisch”, zegt uittredend ceo Ivo Willems. Willems hoeft niet ver te zoeken naar een verklaring. “We zouden makkelijk twee keer zoveel elektrische wagens kunnen verkopen als we er meer in de aanbieding hadden. Ze moeten voor ons wel minder dan 40.000 euro kosten. En in die prijsklasse worden nog te weinig modellen gemaakt. De meeste elektrische auto’s kosten 45.000 tot 50.000 euro. Die krijgen wij niet verkocht. De gemiddelde verkoopprijs bij
Cardoen is 23.000 euro voor een wagen.” Voor Willems is de prijs de hoofdreden waarom de stekkerauto nog niet aanslaat. “Wij gebruiken een eenvoudige formule om de betaalbaarheid van een wagen te berekenen: deel het aankoopbedrag door 60 maanden, dat komt neer op vijf jaar afbetalen. Een auto van 30.000 euro kost dan maandelijks 500 euro aan kapitaalaflossingen. Dat is ongeveer het maximum dat een particulier wil betalen. Daarbovenop komen dan nog de rente, verzekering, belastingen en de elektriciteit.” Volgens de rekensom van Willems kost een elektrische auto van 45.000 euro dan 750 euro per maand. Tel daarbij de andere kosten, en je komt aan 1.000 euro per maand voor trans-
port. Voor een gemiddeld gezin dat ook nog een huis moet afbetalen, is dat te veel. Ook uit de Consumer Monitor van de Europese Commissie over alternatieve brandstoffen – een grote Europese enquête – blijkt dat de hoge prijs de hoofdreden is waarom particulieren de elektrische wagen niet kopen. Europeanen willen gemiddeld 15.000 euro aan een nieuwe benzinewagen besteden, en 20.000 euro aan een elektrische wagen.
Dat de middenklasse de elektrische auto nog te duur vindt, laat zich hard voelen in de sector. Na jaren van groei – waarbij iedereen aannam dat die zou aanhouden – is de daling alweer ingezet. Volgens cijfers van de Europese autofederatie Acea waren in augustus 2024 14,4 procent van de nieuwe auto’s volledig elektrisch. Een jaar geleden was dat 21 procent. Een terugval dus met maar liefst 33 procent op jaarbasis. Van Europa moeten vanaf 2035 alle nieuwe auto’s elektrisch zijn.
Drietrapsraket
Toen een kleine vijftien jaar geleden de eerste elektrische wagens op de weg verschenen, rekende de sector op een drietrapsraket om iedereen aan het elektrisch rijden te krijgen. Het was ook de essentie van het masterplan van Elon Musk met Tesla, de pionier van de elektrische wagen. De eerste fase was gericht op de kapitaalkrachtige early adopter, die meer dan 100.000 euro wilde neerleggen om met de eerste generatie elektrische wagens een groen statement te maken. De verkoopsuccessen van de Tesla Roadster en de Model S van Tesla, maar ook de aanvankelijk vlotte verkoop van de Audi Q8 etron – gemaakt door Audi Brussels – bewezen dat er een markt was voor elektrische auto’s.
“Als de klant over zonnepanelen en een oprit beschikt, bevelen we een elektrische wagen aan. Anders houden we het op een hybride of klassieke auto”
Sebastiaan Van De Velde Garage Van Mossel
De tweede trap was die van de elektrische auto in de prijscategorie van 50.000 euro, zoals de Model 3 en Model Y van Tesla. Die fase moest tonen dat je op grote schaal elektrische auto’s kon bouwen. Het was ook het moment dat merken zoals Volkswagen met de ID-reeks en Volvo met de EX40 op de elektrische trein sprongen. Het zijn wagens die mikken op bedrijven of de hogere middenklasse. In België zijn het de auto’s die typisch via leasing worden aangeboden. In Duitsland kreeg dat soort wagens een stevige impuls door forse aankoopsubsidies, waardoor die wagens voor een bepaald deel van de bevolking betaalbaar werden. Maar die subsidies heeft de regering vorig jaar afgeschaft, waardoor de verkoop van EV’s in elkaar klapte. “Als je 5.000 euro aankoopsubsidie krijgt, scheelt dat op een afbetaling van 60 maanden zo’n 100 euro per maand. Dat kan al tellen”, zegt Willems van Cardoen.
Fase drie in het masterplan van Elon Musk was de productie van een betaalbare elektrische wagen voor de massa; een wagen van rond de 25.000 euro. Die Model 2 –de naam die Tesla voor het goedkope model hanteert – is er nog altijd niet. Tesla zou die pas in 2026 op de markt brengen, veel later dan voorzien. De autobouwer geeft prioriteit aan de lancering van een autonoom rijdende auto. Musk denkt met die software meer geld te kunnen verdienen dan met de massaproductie van stekkerwagens.
Ook Volvo zal zich niet wagen aan goedkope elektrische auto’s, vertelde Geert Bruyneel, de Belg in het topmanagement
van Volvo Cars, kort geleden in deze krant (DS 15/9), want “we blijven een premiummerk”. De marges liggen volgens hem gewoon te laag. Hetzelfde geluid bij Vic Daenen, de Limburgse fabrieksbaas van Ford Keulen, waar 40 jaar lang de goedkope Ford Fiesta werd gemaakt. “Een elektrische versie van de Ford Fiesta kunnen wij hier onmogelijk rendabel produceren.” Daarom geeft Ford Keulen voorrang aan de duurdere Ford Capri en Explorer. “Een batterijpakket met een bereik van 500 kilometer alleen al kost 10.000 euro. Tel daarbij de btw en je zit aan 12.000 euro. Dan is een eindprijs van 25.000 euro onhaalbaar.”
Te lage winstmarges
In Europa wagen Volkswagen en Renault zich volgend jaar aan het goedkope segment, met respectievelijk de ID2 en de Renault 5. Citroën heeft al een model in de lagere prijsklasse, de e-C3, maar die heeft niet zo’n krachtige batterij.
De grote vraag is echter hoeveel van zulke wagens die merken zullen maken en hoe sterk ze die gaan promoten. “Autoconstructeurs hebben de goedkope modellen al een paar jaar uitgesteld, omdat ze er amper winst op maken”, zegt Rico Luman die bij ING de autosector volgt.
Hij ziet nog een reden waarom elektrische wagens minder aanslaan dan verhoopt. “Een elektrische auto verbruikt minder energie dan een brandstofmotor. Wie veel kilometers aflegt, compenseert zo de meerprijs van een elektrische wagen. Maar particulieren rijden doorgaans niet zo erg veel kilometers.” Volgens Luman wachten potentiële kopers af. Ze rijden langer met hun vorige auto in afwachting van goedkopere stekkerauto’s.
Luman wijst ook naar de infrastructuur. Het aantal snelladers langs snelwegen is in Europa weliswaar fors toegenomen, maar de dichtheid van het netwerk kent grote verschillen volgens land, stad of regio. “Zeker wie op straat parkeert, ervaart het gebrek aan laadpalen nog als een probleem.” Publieke laadpalen zijn bovendien duurder. “Wie thuis kan laden met zonnepanelen, betaalt veel minder energiekosten dan voor een benzinewagen. Maar wie op straat moet laden, betaalt in heel wat Europese landen vaak dubbel zo veel als thuis. En snelladers zijn nog duurder. Hierdoor verlies je ook het voordeel van de lagere energiekosten”, zegt Luman.
Het is een argument dat verkopers in de garage van Van Mossel in Gent hanteren. De multimerkenwinkel ligt naast die van Audi, maar mikt duidelijk op een ander publiek. In de showroom staan vooral Koreaanse Hyundai’s en Chinese MG’s. “Chinese elektrische wagens zijn 10.000 euro goedkoper dan gelijkaardige westerse merken”, zegt sales manager Sebastiaan Van De Velde. De MG4 wordt bijvoorbeeld al voor 33.000 euro aangeboden.”
Aanvankelijk waren kandidaat-kopers bang van Chinese elektrische auto’s, vertelt hij. “Maar die angst ebt toch weg. Zeker met de garantie van zeven jaar.” Toch raden ze bij Van Mossel niet automatisch een elektrische auto aan. “Als de klant over zonnepanelen en een oprit beschikt, dan wel. Kun je thuis niet opladen, dan bevelen we eerder een hybride of klassieke wagen aan.” Maar ook daar geeft het budget de doorslag. “Onze particuliere kopers beschikken over een budget tussen 25.000 en 30.000 euro. Tachtig procent koopt op afbetaling.” In die prijsklasse heeft zelfs een specialist in Aziatische wagens maar een beperkt aanbod. Ook bij Van Mossel belanden de elektrische wagens uiteindelijk vooral bij zakelijke klanten.
Keerpunt
En toch. Ondanks de lage verkoopcijfers en de kopzorgen over prijs en laadinfrastructuur, ziet Tom Neurynck in zijn Audi-garage de interesse van particuliere kopers groeien. “De schrik dat je met een batterij niet ver genoeg raakt, is grotendeels weg. Dat tonen de vele elektrische leasewagens die inmiddels rondrijden. Particulieren ap-
preciëren meer en meer dat elektrische wagens zo stil en rustig zijn. Het is alsof je in je eigen zetel rondrijdt.” Ook in de enquête van de Europese Commissie toont 37 procent van de ondervraagden interesse om in de toekomst elektrisch te rijden. De groene ngo Transport & Environment hoopt daarom dat autoconstructeurs hun belofte van goedkope elektrische wagens waarmaken. “Autoconstructeurs focussen nu te veel op hun meest winstgevende modellen, vaak grote benzinewagens. Liever verkopen ze daarvan minder modellen dan nu al met betaalbare elektrische auto’s op de markt te komen. Nochtans boeken ze nog altijd voldoende winst om goedkopere elektrische modellen te lanceren.”
“Wij gebruiken een eenvoudige formule om de betaalbaarheid van een wagen te berekenen: deel het aankoopbedrag door 60 maanden. 500 euro is dan ongeveer het maximum dat een particulier wil betalen voor de maandelijkse kapitaalaflossing”
Ivo Willems Cardoen
Transport & Environment detecteerde twaalf Europese wagens die de komende jaren op de markt komen en minder dan 25.000 euro zullen kosten. Autoconstructeurs zullen dat wel moeten doen, want door de almaar strengere normen voor de CO2-uitstoot dreigen anders grote boetes. De sector lobbyt tegen die normen, maar een afzwakking daarvan vindt de ngo een heel slecht idee. Volgens Transport & Environment zijn goedkope modellen en betere laadinfrastructuur de sleutel om de elektrische auto bij de massa ingang te laten vinden.
Een moeilijk punt is in welke mate Europa Chinese wagens op de markt toelaat om de middenklasse te doen overschakelen. Volgens de Europese Commissie kunnen Chinese producenten hun wagens 20 procent goedkoper bouwen. Ze beheersen de hele keten van grondstoffen tot eindproduct, bouwen goedkopere batterijen, kunnen rekenen op al dan niet verborgen overheidssubsidies en hebben veel lagere loonkosten. Ook al bedraagt de loonkosten slechts tien procent van de totale productieprijs van een wagen in Europa, met lonen van 2 à 3 euro per uur geeft BYD aan een wagen van 30.000 euro zo’n 2.900 euro minder aan loonkosten uit. Goed voor de consument, maar voor de Europese Commissie geeft een eerlijk speelveld in het handelsverkeer de doorslag. De lidstaten gaven vrijdag groen licht voor importtarieven, waardoor ook wagens uit China duurder worden voor Europese kopers. Ivo Willems van Cardoen ziet nog een andere mogelijkheid om particulieren met een doorsnee inkomen elektrisch te doen rijden: de tweedehandsmarkt. “Als wij een elektrische wagen tweedehands aanbieden, is die meteen weg. Elektrische wagens vertonen veel minder slijtage dan brandstofmotoren, wat ze tweedehands interessanter maakt.” Willems hoopt dat de certificering van de batterijcapaciteit bij de tweedehandswagen kopers over de streep zal trekken. “Dan weten ze dat de batterij voldoende kwalitatief is.” Van De Velde van garage Van Mossel twijfelt nog. “De elektrische tweedehandswagens zijn vaak nog van de eerste generatie, met een kleine batterij. Het is wachten tot de huidige generatie met veel krachtigere batterijen tweedehands wordt aangeboden, voor die markt echt zal openbloeien.”
Stijn Decock
Schat in gezonken schip is twistappel in Colombia
Koloniaal erfgoed
Het Spaanse galjoen San José werd in 1708 tot zinken gebracht met aan boord kisten vol goud, zilver en smaragden. Behalve Spanje, Colombia en een Amerikaans bergingsbedrijf, claimen nu ook inheemse volkeren de gezonken schat.
“De heilige graal van de scheepswrakken”, zo wordt het gezonken Spaanse galjoen San José vaak omschreven in historische kringen. Het Spaanse galjoen werd in 1708 totzinkengebrachttoenhetvanuit hethuidigePanamanaardehavenstad Cartagena in Colombia voer. Van daaruit zou het rijk beladen schip de Atlantische Oceaan oversteken naar Spanje. Maar Spanje was toen in oorlog met Engeland, en het schip werd onderschept door een Britse oorlogsbodem, die de San José naar de bodem van de zee zond.
De ruimen zaten propvol met schatten die de Spanjaarden in de zes jaar daarvoor hadden buitgemaakt in Latijns-Amerika en waarvan de waarde vandaag geschat wordt op 7 tot 18 miljard dollar. In hoofdzaak ging het om bodemschatten die gedolven waren in mijnen verspreid over de Andes: 116kistenvolkostbaresmaragden en 30 miljoen gouden en zilveren munten, aangevuld met kisten met waardevol Chinees porselein.
Staatsgeheim
Tenminste, dat is wat historica
Carla Rahn Phillips (Universiteit van Minnesota) heeft vastgesteld in haar boek De schat van de San Joséenwatonlangsisgeblekenuitin-
formatie van de Colombiaanse kustwacht en uit rechtszaken.
Vele jaren nadat het scheepswrak in 1981 werd ontdekt voor de kustvanColombia–deexactelocatieistotopvandaagstaatsgeheim–woedt er namelijk een hevig debat overwiedeeigenaarisvandeschat enwatermethetwrakmoetgebeuren. Er zijn rechtszaken geweest in Colombia en de VS, en de zaak ligt nu bij het Permanente Hof van Arbitrage in Den Haag.
In de jaren 80 zei een Amerikaans bergingsbedrijf, Glocca Mora, het wrak te hebben gevonden op een moeilijk bereikbare plaats in de Caraïbische zee nabij Colombia. Het bedrijf probeerde de Colombianenervanteovertuigeneen partnerschap aan te gaan om de schat te bergen en de opbrengst te verdelen. Maar de twee partijen werden het niet eens over wie welk deel zou krijgen en stortten zich in een bitse juridische strijd.
Geroofde bodemschatten
In 2015 zeiden de Colombianen datzedeSpaansedriemaster,onafhankelijk van de eerder door de Amerikanen verstrekte informatie, elders op de zeebodem hadden gevonden. Onderzeese camerabeelden die naderhand werden gemaakt, moesten dat bewijzen.
Locatie van galjoen San José
De San Jose was een Spaans galjoen dat in 1708 vlak bij Baru Island (schiereiland ten zuiden van Cartagena) door de Britten tot zinken werd gebracht.
Caribische Zee
“Die rijkdommen, afkomstig van de Boliviaanse hoogvlakte, moeten van de zeebodem worden gehaald”
Samuel Flores Inheemse vertegenwoordiger
Sindsdien claimen ze dat Glocca Mora – dat inmiddels van naam is veranderd en nu Sea Search Armada heet – geen rechten heeft op het schip of de schat. De Colombiaanse regering zegt dat ze de overblijfselen van het schip wil opgraven met de hulp van robots en in een museum wil tentoonstellen. Maar zover is het nog niet. Inmiddelszijnernogmeerkapersop de kust verschenen. Ook de Spaanse overheid maakt juridisch aanspraakopdeschat,netalsinheemse volkeren uit Bolivië en Peru, die claimen dat de rijkdommen aan boord van het Spaanse galjoen geroofde bodemschatten zijn uit het koloniale tijdperk en hen daarom minstens deels toebehoren.
Gordiaanse knoop
“Die rijkdommen kwamen uit de mijnen van Potosí op de Boliviaanse hoogvlakte”, benadrukt Samuel Flores, een vertegenwoordiger van het Qhara Qhara-volk, in een reactie aan de BBC. “Deze lading is van ons volk – het zilver, het goud – en wij vinden dat deze van de zeebodem moet worden gehaald om te voorkomen dat schattenjagers ze plunderen. Hoelang wachten we daar al op? Driehonderd jaar? Het is tijd om die schuld aan ons af te betalen.”
HetisnuaanhetArbitragehofin DenHaagomdegordiaanseknoop van tegenstrijdige belangen door te hakken. Het probleem? Duidelijke wetgeving over het eigendomsrecht van schatten op de zeebodem bestaat niet of is slechts door weinig landen geratificeerd. En dat is niet de enige moeilijkheid.Ookoverdewaardevandegezonken schat bestaat discussie. Schattenjagers wijzen op de commerciële waarde van de lading, waarvoor verzamelaars tot 18 miljard dollar zouden willen betalen. Anderen argumenteren dat je enkel rekening moet houden met het totale gewicht aan goud, zilver en smaragden, en hun naakte waarde vandaag. In dat geval zou de schat veel minder waard zijn.
En moet de gezonken schat eigenlijkwelgeborgenworden?Heel wat archeologen vinden vanuit geschiedkundig oogpunt dat het wrak – net als vele andere scheepswrakken over de hele wereld – gewoon moet blijven waar het is. Maritieme historici benadrukken dat deSanJoséeenkerkhofisenalszodaniggerespecteerdmoetworden: bijna600mensenverdronkentoen het Spaanse galjoen zonk. Slechts elf opvarenden overleefden de ramp.
De verrassing van de week kwam vrijdag van de arbeidsmarkt in de VS. Het cijfer over september was veel beter dan verwacht. Het landde op 254.00 extra jobs, terwijl analisten op 150.000 banen hadden gerekend. “Hoera, we krijgen een zachte landing”, kopten de financiële onlinemedia. Maar als de economie sterk blijft, zullen de centrale bankiers de renteverlagingen misschien pauzeren, terwijl de markten veronderstellen dat zowel in de VS als in Europa de rente snel verder zal zakken. Volgens Kevin Thozet, beleggingsstrateeg bij Carmignac, zijn beleggers wel erg optimistisch. De arbeidsmarkt en de evolutie van de rente zijn voor hem twee van drie belangrijke evoluties om in het oog te houden. De derde is de inflatie. Ook daar tonen beleggers zich volgens Thozet nogal zelfingenomen. “Ze geloven dat de inflatie zal gaan liggen en niet meer zal opflakkeren.”
En dan is er nog een andere surprise. Maken we het begin van het einde van de economische malaise in China mee? De poging van China om via grote en gecoördineerde tussenkomsten van de overheid die malaise te keren, leidde op de Aziatische beurzen tot een enorme sprong. De voorbije week vierden de Chinezen de Gouden Week en bleven de beurzen op het Chinese vasteland gesloten. Maar Hongkong bleef open. Daar ging de hausse onverminderd verder met een weekwinst van alweer 10 procent. De HangSeng-index noteert nu 33 procent hoger
• Heerlijk warm en comfortabel
• Luxueuze suède look aan de buitenzijde
• Zachte voering van imitatiebont
• Stevige slijtvaste antislip zool
• Makkelijk aan en uit te trekken
Beurs Hong Kong (Hang Seng-index) snelt Amerikaanse (S&P 500) voorbij % sinds begin 2024 Hang Seng Index S&P 500
BEL 204290,90+0,13%
dan een maand geleden. Ondanks die indrukwekkende sprong blijven de Chinese aandelen heel goedkoop gewaardeerd. Zoals velen durft Thozet niet zeggen of de ommekeer nu voorgoed is ingezet. De strateeg van Carmignac is benieuwd naar de overheidsstimuli die China nog zal lanceren. “Die mogen zeker niet gaan naar de industrie, want er is al een gigantische overcapaciteit. China kan de hele wereld voorzien van elektrische wagens en zonnepanelen, en dan is er nog overschot. Het geld moet gaan naar de Chinese spaarders en verhuurders van appartementen. Er staan in China zoveel apparte-
DS-Infografiek | Bron: Bloomberg
mentsgebouwen leeg, dat je er de Braziliaanse bevolking in kan huisvesten, bij wijze van spreken.”
Vanaf nu wordt het ook uitkijken naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Het slechtste scenario voor de beurzen zou een rode of blauwe ‘sweep’ zijn: dat is een congres en een president van dezelfde kleur.
Thozet: “Trump kan dan migranten uitwijzen en handelsbarrières verhogen, met een oplopende inflatie tot gevolg. Of Harris kan de bedrijfsbelastingen optrekken. De verwachting van 10 à 12 procent winstgroei mag dan in de vuilnisbak.”
Meer koersen op standaard.be/beleggen De pensioenspaarfondsen verschijnen op donderdag en dagelijks op standaard.be/fondsen
advertentie
Elke week de beste deals Gemakkelijk retourneren
Meer dan 290.000 klanten
Snelle levering
Technocraat
Dominique Deckmyn
SamAltmantekent onzetoekomst
Sam Altman is de man van het moment. Dat is deze week bevestigd. Hij zal, meer dan gelijk wie, bepalen hoe uw en mijn leven er over vijftien jaar zal uitzien.
Vijftien jaar, dat is ongeveer de tijd tussen de lancering van Facebook en de eerste iPhone, en onze huidige mondiale smartphoneverslaving, waarbij iedereen op de trein (en in de rij, en op de speelplaats, en op restaurant) zwijgend naar zijn schermpje staart.
Het waren Steve Jobs en Mark Zuckerberg die bepaalden hoe, respectievelijk, smartphones en sociale netwerken eruit zouden zien. Op dezelfde manier is het Sam Altman die bepaalde hoe generatieve AI eruit zou zien: als ChatGPT. Dat was twee jaar geleden absoluut niet vanzelfsprekend. Google, dat de transformer-technologie had uitgevonden, wist niet wat ermee gedaan. Altman wel: snel op de markt gooien, en gratis. En dan proberen die snelle start om te zetten in een duurzaam, lucratief voordeel.
Altman pende een onoprecht klinkende toekomstvisie: over hoe we allemaal schatrijk zullen zijn
Deze week heeft zijn bedrijf, OpenAI, 6,5 miljard dollar opgehaald. Met dat geld kan OpenAI verder tot eind 2025. Nipt, want OpenAI verliest zo’n 5 miljard per jaar (terwijl de omzet amper 4 miljard bedraagt). Die verliezen komen van de enorme kosten om steeds maar nieuwe, steeds grotere AI-modellen te trainen en vervolgens daar gratis diensten als ChatGPT op te draaien.
De enige twee andere bedrijven die deze investeringen moeiteloos kunnen volgen, zijn Google en Meta. Met veel meer inspanning kan Anthropic nog aanhaken. Deze bedrijven zijn het voorbije jaar flink ingelopen op OpenAI. Maar op de beslissende momenten was OpenAI in 2024 alweer bijna elke keer eerst. De eerste met een bruikbare videogenerator (Sora), met een natuurlijk pratende chatbot (GPT-4o), met een speciale chatbot voor complexe redeneringen (o1). Maar de voorsprong is geslonken van ruim een jaar tot hooguit enkele maanden.
Misschien zelfs minder dan dat. OpenAI zou GPT-4o en o1 sneller hebben gelanceerd dan veel van zijn eigen topmedewerkers raadzaam vonden, zo blijkt, omdat Altman wist dat Google en de anderen zo dicht op de hielen zaten. Dat OpenAI, nog steeds een piepkleine organisatie, zijn positie kan handhaven tegen die rijke, machtige reuzen, is dus ook omdat Altman hoeken durft af te snijden en grote risico’s durft te nemen. Dat was bij Jobs en Zuckerberg niet anders. Toch is er een verschil: niemand vreesde in 2007 dat de iPhone of Instagram het einde van de beschaving zouden betekenen. Van artificiële intelligentie wordt dat wél gevreesd, zelfs door sommige van de grondleggers (Geoffrey Hinton) en door denkers als Yuval Noah Harari.
Ook Altman zelf praatte twee jaar geleden geregeld over de gevaren van AI. Dat was toen heel modieus: koketteren met hoe je technologie zo goed is, dat ze de hele planeet ten gronde kan richten. Intussen denkt Altman tactischer: geen politici alarmeren! Hij pende vorige week een rozige en bijzonder onoprecht klinkende toekomstvisie: over hoe we allemaal schatrijk zullen zijn en hoe ‘AI-agents’ ons werk voor ons zullen doen. Zonder dat onze baas ons ontslaat en die agenten rechtstreeks in dienst neemt. Vlotte, positieve praatjes dus die niets zeggen over de – totaal onvoorspelbare – manier waarop deze technologie de wereld zal veranderen. Net als Jobs en Zuckerberg, dus.
Technocraat Dominique Deckmyn is elke week te horen in de podcast Bits & atomen
Denostalgicus, dromerenvoyeur inPaulDelvaux
recensie expo
In koele kleuren en haarfijne details verbande Paul Delvaux de tijd uit zijn geschilderde wereld. Zijn obsessies voegde hij eraan toe: naakte vrouwen, skeletten, strakke tempels en nostalgische treinstations. In het feestjaar van het surrealisme krijgt hij in Luik een retrospectieve.
De droomwereld van Paul Delvaux, een van de bekendste Belgische schilders van de voorbije eeuw, behoort intussen tot ons collectieve geheugen. Met de raadsels die hij oproept – ook al vatten we ze niet altijd – zijn we vertrouwd. Zijn schilderijen lijken gestold tot een roerloos universum. Spelen er een hoofdrol in: naakte nimfen en efeben, schone slaapsters en slaapwandelaars, tempels en ruïnes, de melancholie van nachtelijke stationnetjes en van imaginaire treinreizen. Het is een kwarteeuw geleden dat Delvaux nog een overzichtstentoonstelling kreeg bij ons, op enkele thematische expo’s na, zoals Delvaux en de oudheid (Koninklijke Musea voor Schone Kunsten, Brussel, 2009) en De man die van treinen hield (Train World, Schaarbeek, 2019). De retrospectieve in La Boverie in Luik wil dat goedmaken. In één bewe-
ging reikt ze ook mogelijke nieuwe interpretaties aan. Michel Draguet, een van de curatoren, omschrijft Delvaux als “een schakel in een lange traditie van symbolisme, expressionisme en magisch-realisme”. In de verschillende etappes van het parcours gaat zijn kunst daarom in dialoog met die van verwante zielen, van Permeke en Gust De Smet tot Picasso. De vergelijking is niet altijd geslaagd. De erotomaan Felicien Rops, ook een fan van skeletten, lijkt wel het tegenbeeld van Delvaux: diens geraamtes zijn als personages veeleer suggestief en afstandelijk. Ook met Ensor valt niet echt een verwantschap aan te stippen. Wel van belang was Amedeo Modigliani, meester in de kunst van het weglaten. Hij gaf Delvaux het zetje om resoluut voor het naakt te kiezen. Na zijn ontdekking van Modigliani’s vrouwen-
figuren koos Delvaux steeds vaker voor langgerekte lichamen. Net als Magritte werd hij ook sterk beïnvloed door Giorgio de Chirico, die in zijn stadslandschappen de poëzie van de leegte oproept. Hoe de Italiaanse kunstenaar een mysterieuze stilte evoceert, gevoelig en tegelijk beklemmend: tijdens de tentoonstelling Minotaure in 1934 in het Paleis voor Schone Kunsten was dat Delvaux’ aha-ervaring. De ontluikingsfase die hij pas op zijn veertigste beleefde en het eigen pad dat hij daarbij vond: Paul Delvaux en zijn universum brengt dat moment goed in kaart.
Dominante moeder
De honderdste verjaardag van het surrealisme vormt de concrete aanleiding voor deze tentoonstelling. Toch passeert de stijlstroming maar rakelings. Delvaux werd weliswaar opgenomen in belangrijke surrealistische overzichten in de jaren 30, in Parijs en Mexico, maar zelf wilde hij niet bij de club horen. Hij had geen voeling met de uitgesproken politieke overtuigingen en filosofische insteek van de Franse surrealisten.
Om dezelfde reden had hij ook met de Belgen niet echt een band. René Magritte, Marcel Mariën en andere kopstukken keken zelfs op hem neer. Ze vonden hem een softie, een “schilderende dwangarbeider”. Spottend werd hij in hun brieven ‘Delvache’ en ‘Delboeuf’ genoemd.
Wat Delvaux wel deelt met de surrealisten, is dat hij een persoonlijke wereld opbouwt vanuit zijn verbeelding. Hij mikte op het ‘poëtische schokeffect’: elemen-
Garth Brooks beschuldigd van verkrachting
MeToo
De Amerikaanse countrysterGarthBrookswordtbeschuldigd van verkrachting door een vrouw die voor hem werkte als kapster en make-upartiest. De vrouw zegt dat Brooks haar “vieze, flirterige” berichtjes stuurde, zich uitkleedde in haar bijzijn en haar verkrachtte. Hij vroeg ook meermaals om een triootje met zijn vrouw. Dat blijkt uit een klacht die is ingediend in Los Angeles.
De 62-jarige Brooks diende in september een preventieve klacht in wegens smaad en afpersing. Hij beweerde dat de vrouw miljoenen eiste om vervolging te voorkomen.
“Zwijggeld blijft zwijggeld”, reageerde Brooks. “In mijn ogen betekent het dat ik toegeef aan gedrag waartoe ik niet in staat ben.”
De vrouw wordt vertegenwoordigd door de ervaren MeToo-advocaat Douglas Wigdor. “De klacht
dievandaagisingediend,toontaan dat seksuele roofdieren niet alleen bestaaninhetbedrijfsleven,Hollywood en de rap- en rockindustrie, maar ook in de wereld van countrymuziek”, benadrukt die. Brooks wordt beschouwd als de koning van de countrymuziek. In 2015 overtrof hij Elvis als best verkopende solozanger in de VS. Ook zijn vrouw Trisha Yearwood is muzikante. (lm)
ten uit de werkelijkheid liet hij met elkaar botsen, het vertrouwde toverde hij om tot het onwaarschijnlijke.
Op een beslissend moment kon Delvaux ook de band met zijn dominante moeder loslaten. Tot zijn dertigste woonde de introverte jongeman bij zijn ouders, zijn moeder gaf nooit toestemming voor een huwelijk met zijn grote liefde Tam. Na haar dood werd kunst voor Delvaux een vlucht uit de werkelijkheid, waarin hij de onderdrukte verlangens kon sublimeren.
Museum Spitzner
Talrijk zijn intussen de freudiaanse interpretaties en de soms wankele psychoanalytische benaderingen van zijn beeldenarsenaal. In zijn werk duikt de vrouw op als
Paul Delvaux was ooit even populair als René Magritte, maar de voorbije decennia kantelde dat fors in het voordeel van de Brusselse ideeënschilder
een klassieke schoonheid en een intact mysterie. Ze verschijnt alleen of in een mysterieus ballet, in gemaniëreerde houdingen en met verstarde blik. Altijd blijven de vrouwen raadselachtig en ontoegankelijk. In wezen zijn ze abstract: ze staan niet voor zijn object van verlangen, maar voor het verlangen zelf.
Eerst duikt de voyeur in Delvaux op. Er zijn suggesties van een bordeelbezoek, zoals in Coiffeur pour dames. Een tiental werken is gewijd aan Les deux amies, een reeks die inzet op bespiede verleiding en erotiek. Ook La visite is present, een schilderij uit 1932 waarbij een vrouw haar borsten lijkt aan te bieden aan een naakt jongetje dat de kamer binnenkomt. De suggestie van een ontmaagding was bij een Delvaux-
Lectrr in finale European Cartoon Awards
De Standaardhuiscartoonist Lectrr is een van de drie finalisten van de European Cartoon Awards. Op 17 oktober wordt de winnaar bekendgemaakt.
De European Cartoon Awards worden georganiseerd door The European Press Prize en Studio Europa Maastricht, en gelden als de belangrijkste prijzen voor cartoonis-
ten. Een jury van cartoonisten, journalisten en experten selecteerde eerst 16 genomineerden uit 400 inzendingen uit meer dan 20 landen. Daaruit worden nu drie finalisten naar voren geschoven.
De Belgische cartoonist Steven ‘Lectrr’ Degryse is erbij met een cartoon over de autopsie van de Russische opposant Aleksej Navalny. Die beeldde hij niet alleen af met een dichtgenaaide buik, maar
tentoonstelling in Oostende in 1962 nog aanleiding om het doek tijdelijk weg te halen. En het uiteindelijk terug te hangen, maar dan uitsluitend voor toeschouwers die minstens 21 waren. De trofee van deze retrospectieve is de originele versie van La Vénus endormie, een wassen figuur die Delvaux ontdekte tijdens een bezoek aan de Brusselse Zuidfoor. De slapende Venus in een glazen kist, een pop die door een ingenieuze techniek leek te ademen, maakte deel uit van het Museum Spitzner. Dat pseudowetenschappelijke rariteitenkabinet in een kermistent wees de bezoeker op de vreselijke gevolgen van verwaarloosde aandoeningen. Delvaux was sterk gegrepen door het sfeercontrast met de foor. De slapende Venus zou een
van zijn opmerkelijkste surreële motieven worden.
Stoomlocomotieven
De tentoonstelling, die sterk leunt op de collectie van de Stichting Paul Delvaux in Koksijde, volgt een parcours met liefst dertien haltes. Omstandig diepen ze de terugkerende elementen en favoriete thema’s uit. Zowel zijn eerste werk uit 1920 als zijn laatste schilderij uit 1986 zijn van de partij. Met grote regelmaat vormt de antieke stad een denkbeeldig decor. Tempels, paleizen en pleinen figureren als kunstmatige ruimtes en geïdealiseerde archaïsche beelden. De bakermat van de westerse geschiedenis licht bij Delvaux op als een vertrouwde, veilige haven. Hier vinden we de nostalgicus in hem terug: zijn persoonlijke ontdekking van Italië en Griekenland, eerst via lectuur op de schoolbanken en daarna tijdens rondreizen die indruk maakten. Evengoed was zijn beeld van de oudheid compositorisch beredeneerd: de symmetrie van de architectuur laat hij botsen met fantasie en zinnelijkheid. Vaak krijg je de indruk dat Delvaux schilderde om weer aansluiting te vinden bij zijn kindertijd. In zijn werk lees je de projectie van krachtige herinneringen en van kinderlijke verwondering, zoals hij die onder meer ervaarde bij het lezen van de romans van Jules Verne.
Ook stoomlocomotieven en verlaten spoorweghaltes voerden hem terug naar zijn jeugd. De trein staat bij Delvaux altijd symbool voor avontuur en ontdekking. Al in de jaren 20 schilderde hij een nachtelijk tafereel onder dikke stoomwolken, waarbij arbeiders aan het werk zijn. Vaak houden zijn treinen halt op ongewone plekken. Midden in het bos, of tussen een indrukwekkend netwerk van telegraafpalen, straatlantaarns en elektriciteitsleidingen. De sfeer oogt vredig en sereen, al vraag je je af wat de twee jonge meisjes uit La gare forestière op een nachtelijk uur uitspoken langs de spoorlijn.
Paul Delvaux was ooit even populair als René Magritte, maar de voorbije decennia kantelde dat fors in het voordeel van de Brusselse ideeënschilder. Zowel op de kunstmarkt als bij het publiek is zijn ster nog altijd stijgend. Deze retrospectieve, ook al gaat ze gebukt onder overdaad, kan voor Delvaux misschien een inhaalbeweging betekenen. Geert Van der Speeten
Paul Delvaux en zijn universum La Boverie, Luik, tot 16/3 ddddf
ook met een dichtgenaaide mond. Degryse krijgt concurrentie van de Nederlander Tjeerd Royaards, meteencartoonoverhetverzetvan boeren tegen het Europese duurzaamheidsbeleid rond landbouw.
Ook de Mexicaan Victor Solís maakt kans, met een spotprent over hoe plasticafval tussen de vis van de dag wordt opgediend. De winnaar wordt op 17 oktober in Den Haag bekendgemaakt. (ndl)
meer dan een kwarteeuw stond Janet Jackson nog eens op een Belgisch podium. De kroonprinses van de pop toverde de generatiekloof om tot een dansvloer vol tijdloze hits.
Zelfs de jongste Jackson-telg is anno 2024 al 58 lentes oud. Janet Jackson heeft intussen een halve eeuw podiumervaring, en die etaleerde ze maar wat graag in het Sportpaleis. Twee neergehaalde torens, één te hard neergehaalde bustehouder en meerdere minder onthaalde albums maakten dat Janet Jackson Europa jarenlang niet professioneel bezocht. Haar vorige Belgische passage dateert al van 1998, toen ze in Flanders Expo The velvet rope voorstelde, met daarop haar meest succesvolle song ‘Together again’. Die song leent zijn titel aan de huidige tournee.
Even leek een ongelukkige uitspraak over de etniciteit van Amerikaanse presidentskandidate Kamala Harris en het bijbehorende pr-debacle deze tournee te overschaduwen, maar daar was donderdagavond niets van te merken. Desondanks was het Sportpaleis lang niet uitverkocht voor de komst van het popicoon. We laten in het midden of dat lag aan de hoge ticketprijzen of de relevantie van de artieste – Stevie Nicks laste enkele maanden geleden nog haar show af toen de ticketverkoop niet liep zoals verhoopt. In de grootste zaal van Antwerpen bleef de bovenste tribune afgesloten en was het middenplein omgetoverd tot een rij stoeltjes met een beenruimte waar je op de gemiddelde vliegtuigvlucht slechts
van kunt dromen. Dat het volledige Sportpaleis zo op zitplaatsen was aangewezen, bleek geen hindernis voor Janet Jackson. Zodra ze haar opwachting maakte op het podium, veerde iedereen overeind. Geflankeerd door vier dansers in een militaristisch grijs kostuum puurde ze aanvankelijk uit relatief recentere songs. Na een korte drinkpauze liet ze weten de hele avond door te kunnen gaan, met als vroeg hoogtepunt ‘All nite’, een song uit Damita Jo, het album dat het meest te lijden had onder het beruchte Nipplegate dat dit jaar ook zijn twintigste verjaardag ‘vierde’.
Janet Jackson bewees haar status als popkeizerin nog lang niet ontgroeid te zijn
Sportpaleis op zoek naar nieuwe naam
Sportpaleis
De Oosterweelwerken zijn een uitgelezen kans voor het Sportpaleis om de zaal en de omgeving grondig te renoveren. De uitbaters zoeken een nieuwe naam.
Het Sportpaleis werd gebouwd in 1933. Uitbater Beat, die ook de Lotto Arena en Vorst Nationaal runt, heeft ambitieuze renovatieplannen. Die hoopt het tegen 2033 volledig gerealiseerd te hebben – tegen dat het gebouw honderd jaar wordt.
“Het moment is daar om de zaal grondig aan te pakken”, legt ceo Jan Van Esbroeck uit. “We hebben ons gebouw door de jaren al ernstig opgefrist, maar dan nog zitten we met een historiek en met beperkingen die de wens naar meer comfort afremmen.”
Beat staat voor een investering van 45 tot 50 miljoen euro, maar wil die kosten niet doorrekenen aan de concertgangers. Het bedrijf wijst erop dat de ticketprijzen sinds corona al de hoogte in gingen. Daarom gaat het in zee met een naamsponsor, zoals het dat twintig jaar geleden al deed met de Lotto Arena. Dat wordt vanaf 2025 het Nederlandse softwarebedrijf Afas. Dat geeft zijn naam ook al aan de Amsterdamse concertzaal Afas Live, voordien bekend als Heineken Music Hall
Gaandeweg kreeg ook Jacksons liveband wat meer zichtbaarheid. Die was eerst nog veroordeeld tot een plekje achter het podium, maar kreeg doorheen de show steeds meer speelruimte.
Het duurde tot een vroeg ‘That’s the way love is’ vooraleer de muzikanten in beeld kwamen. Vooraan hield Janet zelf continu de aandacht vast, geflankeerd door haar dansers. Die tooiden zich in de tweede act in een glitterende kilt, die ze tijdens ‘Nasty’ even opzichtig optilden om te tonen dat ze wel degelijk ondergoed droegen.
Ondanks haar leeftijd moest Jackson nooit onderdoen voor haar jeugdige equipe. Het leverde haar in ‘You want this’ een luid applaus op. ‘When I think of you’, haar allereerste nummer één-hit uit 1986, kreeg daarna als intro een flard ‘We don’t have to take our clothes off’ van Jermaine Stewart mee. Later zouden ook broer Michael (het duet ‘Scream’), vader Joe en haar recent overleden broer Tito een muzikaal en visueel eerbetoon krijgen.
Lapdance
Na zo’n drie kwartier en veertien nummers haalde Janet het tempo net iets te lang naar beneden met ballads. Zeker in het zittend gebrachte, mierzoete ‘Again’ lag het Disney-gehalte iets te hoog. Intussen was er boven haar een balvormig scherm neergedaald, dat Saturnus-gewijs een lampenkring aangemeten kreeg. Tegelijkertijd schoof haar band nog wat meer naar voren en kregen enkele van haar dansers een uitdagende lap-
dance tijdens ‘I get lonely’. Maar voor het publiek was dit deel van de show minder spannend. Na een kort intermezzo kwam daar gelukkig verandering in. De Luther Vandross-sample van hit ‘All for you’ luidde een nieuw tijdperk in dat baadde in nillies-nostalgie. In toepasselijke witte outfits en roze belichting danste Janet zich een weg doorheen een sterkere derde act, om uiteindelijk helemaal te triomferen in de vierde act die werd ingezet met het nog steeds relevant klinkende ‘State of the world’. Ook ‘Rhythm nation’ had nog niks van z’n slagkracht verloren. De toegift met het bijna kinderlijke ‘Whoops now’ en nostalgische meezinger ‘Together again’, met haar overleden familieleden op het scherm, was vervolgens een logische kroon op het werk.
En zo sloot Janet Jackson na bijna twee uur en net geen veertig nummers haar langverwachte Belgische comeback met een laatste hoogtepunt af. Hoewel haar grootste successen intussen zelf muzikale opvolging hebben gebaard, bewees Janet Jackson haar status als popkeizerin nog lang niet ontgroeid te zijn.
Mattias Goossens
JANET JACKSON Gezien op 3/10 in Sportpaleis, Antwerpen ddddf
De nieuwe naam van het Sportpaleis staat nog niet vast, maar wordt zeker een combinatie waar het woord ‘Afas’ in voorkomt. ‘Afas Sportpaleis’ wordt het alvast niet, volgens Machiel den Dekker, ceo van Afas Software. Daarom doet Beat een oproep aan het publiek om mee te beslissen wat daarvoor of daarna komt.
Het wordt zeker een combinatie waar het woord ‘Afas’ in voorkomt
Met de renovatiewerken spelen de uitbaters in op de Oosterweelwerken. Die zullen de omgeving aan de concertzaal ingrijpend hertekenen. De hoofdingang komt aan het Lobroekdok, waar nu de achterkant ligt. Daar zal ook een groene zone komen waar de mensen voor hun concert of sportevenement kunnen samenkomen.
In de zomer van 2025 starten de eerste werkzaamheden. De herinrichting van de muziekzaal verloopt in drie fases. Eerst worden de backstage en de artiestenomgeving aangepakt, pas in de zomer van 2026 zou er van buitenaf iets van de verbouwingen moeten zichtbaar zijn. Er wordt vooral gewerkt in concertluwe periodes tussen half juni en half september. Zo blijft de concertzaal gedurende al die tijd open voor het publiek. (gva, belga)
In een buitenwijk van Kopenhagen schuiven elke avond om 18 uur stipt tweehonderd buurtbewoners, toeristen en passanten de voeten onder een gemeenschappelijke tafel. Een tijdelijke oase van verbinding in de Deense hoofdstad.
De richtlijnen van het gezelschap dat we net buiten Kopenhagen bezoeken, zijn zeer duidelijk. “Stoppen op Sønder Boulevard in Vesterbro. Absalon in de GPS.” Aangevuld met de nadrukkelijke boodschap dat we niet later mogen arriveren dan 17.45 uur. Anders worden onze plaatsen weggegeven. En kijk, daar staan we, netjes op tijd om ons op de boomrijke middenberm van een plechtige boulevard rond een tafel te wringen in een wolk van vreemd volk. Vier vrienden met een ellenlange autorit in de benen worden vergezeld door twee jolige dames uit Londen en een gereserveerd jong duo uit de Kopenhaagse binnenstad. Allemaal hier voor de Fællespisning (in het Nederlands: gemeenschappelijk eten) van het Absalon-gemeenschapshuis – start om 18 uur stipt
Het opzet is simpel en smakelijk: tijdens een gemeenschappelijk, vers bereid avondmaal kunnen toevallige passanten, hongerige buurtbewoners en nieuwsgierige toeristen elkaar ontmoeten. Elke dag, weer of geen weer. Daar komt uiteraard de nodige organisatie bij kijken. Want terwijl de tafelgasten nog ontdooien na ellenlange slenterbuien of een drukke werkdag, sturen twee hosts uitgerust met een kleine microfoon en geluidsbox hen vakkundig de juiste richting uit. Drie afgevaardigden per tafel mogen als eerste naar binnen voor bestek, borden en een grote kookpot met de kost van de dag. ‘Binnen’, dat is een knus kerkgebouw dat in 2014 werd opgekocht door de steenrijke zakenman Lennart Lajboschitz – de man achter winkelketen Flying Tiger – nadat minister van Cultuur Marianne Jelved had besloten het schattige baksteenrode kerkje te
sluiten. Met zijn herbestemmingsproject bokste Lajboschitz in zes maanden een uitzonderlijk huiselijk buurthuis in elkaar waar de houten vloeren en felgekleurde muren de kerkelijke kilte al vlug deden vergeten. In plaats van een stoet van gelovigen, brengt de plek nu de buurt op de been voor onder andere ochtendlijke danssessies, keramieklessen, tuftworkshops, repaircafés, spelletjesavonden en deze Fællesspisning
DENEMARKEN
Kopenhagen
In de donkere maanden eten de gasten binnen, zodra de zon tevoorschijn komt sleurt het team de banken en tafels de prachtige Sønder Boulevard op om onder de bomen opnieuw verbinding te zoeken met de stad. Of in ons geval de nieuwbakken tafelgenoten uit te horen, tips uit te wisselen om de stad te verkennen en een crash course te krijgen in de Deense dessertkunde. We krijgen er zowaar nog meer honger van.
Niet veel later worden we gesommeerd om deze keer twee tafelgenoten af te vaardigen. Terwijl de aanstormende fietsers in de remmen vliegen, stroomt de stoep voor de kerk vol met mensen en torenhoge stapels afwas. De afgevaardigden komen weer naar buiten met kannen vol kold-
skål als dessert. Terug naar hun tafel van ontdooide wildvreemden, die even samen feest lijken te vieren onder een bomenrij aan de rand van de stad.
Folkehuset Absalon Community Center, Sønder Blvd. 73, Kopenhagen. Voor het diner kan je een plek reserveren, maar kom op tijd. De plek van laatkomers wordt weggegeven aan passanten. Kinderen tot drie jaar eten gratis mee. Op vrijdag en zaterdag betaal je 100 DKK (13,4 euro) voor hoofdgerecht en dessert, op alle andere dagen schuif je aan voor 60 DKK (8 euro) voor enkel een hoofdgerecht.
de kwinkslagerij Iris Van Robays
Pieter Volckaert Freelance redacteur
Folkhuset Absalon
Bart Lagae
België zendt zijn criminele zonen uit
In San Sebastián, gelegen aan een van de lieflijkste baaien van de Baskische kust, raakten ze er vrijdag niet over uitgepraat. Tijdens de wedstrijd tussen het lokale Real Sociedad en Anderlecht braken enkele Belgische geweldenaren stoeltjes uit en wierpen die naar vakken met Baskische supporters. Het zinloze geweld werd in Noord-Spanje op onbegrip onthaald. Zo’n onbeschaafd bezoek hebben ze in lengten van jaren niet meegemaakt. De lokale supporters houden de adem in voor de komst van Ajax, de volgende Europese tegenstander. Fans van Ajax hielden op hun beurt lelijk huis in Praag. “En de supporters van Ajax zijn verbroederd met die van Anderlecht”, klinkt het onheilspellend in de Spaanse pers. Het ziet ernaar uit dat Belgische hooligans zich snel een reputatie bijeen aan het rapen zijn. Het geweld in Spanje volgde een dag nadat fans van Club Brugge vuurpijlen op het veld hadden geworpen in Klagenfurt en een Brugse supporter een neonazistische groet had gebracht. En zelfs bij de verplaatsing van AA Gent naar Chelsea was te zien hoe een Buffalo-supporter een stoeltje loswrikte om het als projectiel te gebruiken.
Het is bijna veertig jaar geleden dat België kennis maakte met hooliganisme. Toen vielen er 39 doden voor er iets veranderde
Dat Club Brugge en Anderlecht hun wedstrijd wonnen, bewijst dat het de hooligans puur om het geweld te doen is. Telkens gaat het om crimineel en asociaal gedrag van een kleine groep waar niemand vat op lijkt te krijgen. Europese wedstrijden gelden bij uitstek als ideale gelegenheid om rel te schoppen. Wie in België een stadionverbod krijgt, kan nog steeds in het buitenland een ticket kopen.
Het spoor van Belgisch geweld in Europa komt minder dan een week nadat Beerschot-supporters met voorbedachten rade de Antwerpse derby vroegtijdig beëindigden. De strafvordering is nu bekend: de club uit het Kiel moet drie uitwedstrijden zonder supporters spelen.
Om de spiraal van geweld te keren, regende het de voorbije dagen voorstellen. Gaande van betere fouilleringen tot strengere naleving van stadionverboden en het gebruik van gezichtsherkenning om de grootste herrieschoppers uit het stadion te houden.
Het probleem is dat al die aanbevelingen al jarenlang bestaan, maar niemand de moeite heeft genomen ze radicaal en zonder voorbehoud door te voeren. De politie vindt dat ze al genoeg mensen en middelen investeert, de clubs oordelen dat het hun taak niet is een maatschappelijk probleem te tackelen. Verschillende clubs willen af van hun objectieve aansprakelijkheid en vinden dat niet zij maar “de daders” moeten worden gestraft voor geweld.
Alle aandeelhouders in het voetbal verwijzen naar elkaar, finaal verandert er niets. Nochtans kan niemand eromheen dat de geweldspiraal alleen het voetbal treft. Afgelopen week ontspoorde ook een basketbalwedstrijd met Emma Meesseman in Turkije. Enkel en alleen omdat enkele voetbalsupporters waren komen opdagen om de sfeer te verhitten.
Het in bijna veertig jaar geleden voor België voor het eerst kennis maakte met het begrip hooliganisme. Tijdens het Heizeldrama in 1985 vielen 39 doden. Niemand wenst het de beleidsmakers in het voetbal toe dat er opnieuw bloed moet vloeien voor er effectieve actie volgt.
De Bruyne en Lukaku worden parttime Duivels
Analyse Rode Duivels
Kevin De Bruyne en Romelu Lukaku vroegen en kregen het statuut van “parttime Duivel” waardoor ze dit kalenderjaar niet meer in actie hoeven te komen in de Nations League. Welk signaal sturen ze daarmee naar de spelersgroep?
DeRodeDuivelsspelenop10oktober (in Italië) en 14 oktober (tegen Frankrijk) hun derde en vierde wedstrijd om de Nations League. Maarwieeenkaartjevoordeuitverkochte wedstrijd tegen Frankrijk kocht,deeersteinhetKoningBoudewijnstadion dit najaar, heeft reden om zich bekocht te voelen. De drie grootste sterren die aan de aftraphaddenkunnenstaan–Kylian Mbappé, Romelu Lukaku en Kevin De Bruyne – ontbreken.
Hettriohaakteafnaoverlegmet zijn respectievelijke bondscoaches. Mbappé heeft “een medisch probleem dat niet ernstig is”, bondscoach Didier Deschamps “wilgeenrisicolopen”.RomeluLukaku heeft gevraagd om zich na een drukke aanloopperiode in Napels “verder te kunnen concentreren op de integratie in zijn club”. Kevin De Bruyne miste de laatste wedstrijden van Manchester City met een dijbeenblessure. Bondscoach Domenico Tedesco vertelde dat hij een lang telefoongesprek met de middenvelder had gehad. Daarin vroeg De Bruyne of hij ook de twee laatste wedstrijden om de Nations League mag overslaan, op verplaatsing tegen Israël en thuis tegen Italië in november.
Bondscoach Tedesco hoopt dat enkele jongeren net door de afwezigheid van de sterkhouders een stap voorwaarts zullen doen
Tedesco verklaarde vrijdag bij de bekendmaking van de selectie dathijgeprobeerdheeftDeBruyne en Lukaku warm te maken voor een oproeping. “Ik heb het gevraagd en nog eens gevraagd.” Maaropzijnstrepengestaan,heeft de bondscoach niet. Hij kwam vorig jaar al in conflict met doelman Thibaut Courtois en is ervoor beducht zijn twee belangrijkste spelers tegen de haren in te strijken. Kevin De Bruyne en Romelu Lukaku, beiden de kaap van de dertig voorbij, zijn op een punt gekomen waarop zij, en niet de bondscoach, kiezen wanneer ze spelen voor de nationale ploeg. Zeker in het geval van De Bruyne betekent dat dat hij alleen de wedstrijden wil spelen
In ‘Spionkop’ blikt de redactie wekelijks terug op de sportweek.
die er voor hem nog toe doen. Dat wil zeggen niet de Nations League, wel het WK in 2026.
Tedesco heeft begrip Domenico Tedesco heeft begrip voor de situatie van zijn sterspelers. Op de vraag of hij vindt dat er te veel wedstrijden zijn, antwoordde de bondscoach volmondig “ja”. Hetliefstzouhijmeertrainingsdagen hebben. Voor de wedstrijd in Rome op donderdag 10 oktober is er maar één dag waarop hij intensief kan trainen met de groep (woensdag).Maandagenookdinsdag volgen te kort op een competitiespeeldag.
TochheefthetbegripvanTedesco voor zijn sterspelers ook enkele gevolgen. Ten eerste is niet duidelijk hoe ver Kevin De Bruyne en Romelu Lukaku de flexibiliteit bij hun deeltijdse werkgever willen oprekken. Slaan ze ook wedstrijden om de WK-kwalificatie over?
In maart zullen ze er meer dan waarschijnlijk bij zijn, maar willen ze ook afreizen in juni, na een lang en slopend seizoen? De Bruynes ploeg Manchester City speelt volgende zomer ook nog eens het WK voor clubs.
Ten tweede is er het onmiskenbare nadeel dat verbonden is aan de afwezigheid van de beste spelers. Ze maken niet alleen dat het niveau op training stijgt, ze zijn ook belangrijk voor de automatismen als straks om de knikkers wordt gespeeld. Kevin De Bruyne liep na de laatste wedstrijd van de RodeDuivelsinFrankrijkleegover het niveau van sommige van zijn ploegmaats. Hoe langer hij van de groep verwijderd blijft, hoe moeilijkerzijnreïntegratiezalverlopen.
Totslotisernoghetsignaalvoor de ploegmaats van De Bruyne en Lukaku. De ene is aanvoerder, de andere vice-aanvoerder. Zonder dat tweetal is maar de vraag wie de
natuurlijke leiding van de ploeg moetopnemen.JanVertonghenen ThibautCourtoiszijneromuiteenlopende redenen niet meer bij. Axel Witsel en Yannick Carrasco zijn niet opgeroepen. Tedesco moet nu op zoek naar een nieuwe aanvoerder, maar die dringt zich nietmakkelijkop.YouriTielemans werd op het WK in Rusland nog klaargestoomd als nieuwe leider, maar de middenvelder van Aston Villa verliet na de laatste wedstrijd in Lyon vol twijfels het veld. Tedescobeldehemnadienzelfspersoonlijk op om zich van zijn stemming te vergewissen.
Op de vraag of er te veel wedstrijden zijn, antwoordde de bondscoach volmondig “ja”.
Het
liefst zou hij meer trainingsdagen hebben
Dat De Bruyne en Lukaku zich het statuut van deeltijdse Duivel aanmeten, zet mogelijk andere spelers ertoe aan eveneens te bedanken voor een oproeping, zonder dat daar gevolgen aan verbonden zijn. Onder anderen Thomas Meunier–nogeenervarenkracht–vroeg om deze keer niet opgeroepen te worden.
Nations League als testlab? Tedescohooptdathetomgekeerde zal gebeuren en dat enkele jongeren net door de afwezigheid van de sterkhouders een stap voorwaarts zullen doen. Hij wil testen wie qua voetbal, maar ook mentaal klaar is voordeWK-kwalificatie,diebegint in maart. Vandaar dat hij interessantenieuwespelersalsMalickFofana (Lyon), Cyril Ngonge (Napoli) enMatteSmets(RCGenk)heeftopgeroepen.
DekeuzevanTedescoomvande Nations League een testlab te maken, houdt evenwel risico’s in. Binnen de voetbalbond is niet iedereen overtuigd dat de gekozen weg van nog meer te verjongen op dit moment de juiste is. Op de achtergrond speelt mee dat de Italiaanse DuitserophetvoorbijeEKeendeel van zijn krediet verloren heeft. Zwaar verliezen tegen toplanden alsItaliëenFrankrijkkandiereputatie verder in het gedrang brengen.
Bart Lagae
De selectie. Doel: Koen Casteels (Al-Qadsiah, SAr), Maarten Vandevoordt (RB Leipzig, Dui), Matz Sels (Nottingham Forest Eng)
Aanval: Johan Bakayoko (PSV, Ned), Jérémy Doku (Manchester City, Eng), Dodi Lukebakio (FC Sevilla, Spa), Loïs Openda (RB Leipzig, Dui), Cyril Ngonge (Napoli, Ita), Leandro Trossard (Arsenal, Eng), Charles De Ketelaere (Atalanta, Ita), Malick Fofana (Lyon, Fra)
Anderlecht
Anderlecht
staat na de Europese zege tegen Real Sociedad voor een cruciaal duel met Standard. Paars-wit moét winnen na de schamele 4 op 15 in de competitie.
Desupportersbeginnenaltedromen: “David Hubert moet coach blijven. Er is een offensief gameplan,hijdurftmettweespitsente spelen en jonkies te brengen.” De stunt op Real Sociedad verhoogde Huberts krediet nog bij de fans. Stel dat paars-wit straks Standard vlot opzijzet... Zelfs dan is het niet het plan van Anderlecht om de 36-jarige Brusselaar aan het hoofd van de A-ploegtelaten.Datbetekentniet dathetwerkvanHubertniethoog wordt ingeschat of geapprecieerd. Maar RSCA wil deze talentvolle Belgische trainer liever niet verbranden en hem de volgende jaren aan boord houden. De match tegen Standard zondag (13.30 uur) wordt dus een beetje zijn afscheid van het publiek. Het is ook een wedstrijd waarin veel op het spel staat. Paars-wit heeft geen marge meer. Hubert krijgt lof, maar na de 4 op 15 moet er gewonnen worden. Je kunt niet blijven punten verliezen en verder verwijderd raken van de top zes.
Leoni tankt vertrouwen Daarom roteerde Anderlecht tegen Real Sociedad en ook dat draaide goed uit. Théo Leoni tankte weer vertrouwen, Tristan Degreefscherptedeconcurrentie aan, Luis Vazquez vond de goal weer en zelfs Anders Dreyer kwam boven water. Als Dendoncker straks genezen is, is er een bredere kern om uit te kiezen. Simpelisdezeklassiekerevenwel nooit. Vorig jaar won Anderlecht in de beker tegen Standard (2–0),maarindecompetitiewerd met 3–2 verloren op Sclessin en thuis slechts 2–2 gelijkgespeeld. Het waren matchen die ontsierd werden door supportersrellen. Zo werden er in de cupmatch vuurpijlen naar andere tribunes afgeschoten en werd er met stoeltjes gegooid.
Het gevolg is dat er in de clasico’s geen bezoekende fans meer toegelatenzijn.HetLottoParkzal zondag dus vol met Anderlechtfans zitten. Het bezoekende vak werd opengesteld voor geregistreerde thuissupporters en het
stadion is uitverkocht. Standard weet wat het te wachten staat. Na de wedstrijd tegen Standard volgt de interlandbreak. Dat is het uitgelezen moment om een nieuwe hoofdcoach te introduceren. De shortlist is ondertussen teruggebracht naar twee kandidaten. Eén van hen is Vladimir Ivic (47), een Serviër die eerder MaccabiTelAvivleiddeentrainer was bij het Russische Krasnodar tot hij er ontslagen werd. Hij had een gesprek met Anderlecht, maarIvicisnietdetopkandidaat. Dat zou een jonge trainer zijn die nog bij een andere ploeg onder contract ligt. Zijn naam is nog niet uitgelekt. Het kost bovendienwattijdomhemlosteweken – als het al lukt. Het belangrijkste voor Anderlecht is nu dat het kan aanklampen bij de top tot Nieuwjaar. Dan zal Jan Vertonghen hopelijk weer op volle toeren draaien en ook Thorgan Hazard kan dan worden gerecupereerd. Op de koop toe kan er dan nog een extra inspanning worden gedaan op de transfermarkt, zoals eigenaar Marc Coucke al aankondigde op Instagram. De nieuwe trainer zal de ploeg tegen dan ook naar zijn hand hebben gezet.
Het wordt wel zeer serieus: verliest het gravelracen z’n charme?
Geen wielertak die zo snel terrein wint als het gravelracen. Geen discipline ook waar je als recreant zo dicht bij de wereldtoppers komt. Met de populariteit neemt ook het sérieux toe. Dreigt de authenticiteit van de sport te verdwijnen? WK gravel
“LucBellingsgeweerdvanWKgravel wegens fraude.” Anderhalve week geleden raakte bekend dat de voormalige Limburgse topchef tijdens een kwalificatiewedstrijd in Houffalize betrapt was op gesjoemel (DS25september):Bellingszoueen betererennermetzijnrugnummer en kaderplaatje hebben laten rijden, in de hoop zich dit weekend tussen Halle en Leuven in zijn leeftijdscategorie te kunnen meten met de besten ter wereld.
Het geeft aan hoe gebeten sommigen erop waren om deel te nemen aan het WK in de Brabantse Wouden. Prijzengeld valt er nochtans slechts beperkt te rapen – alleenvoordetop3bijdeeliteliggen er centen klaar – maar de onomkeerbareliefdevoorgrindblijftterrein winnen. “Ik denk dat iedereen verrastisdoordesnellegroei”,zegt ex-veldrittopper Erwin Vervecken. Als verantwoordelijke voor de UCI Gravel World Series heeft hij de hype de voorbije twee jaar vanaf de eerste rij meegemaakt. “We wisten dat er een markt voor was, maar dit?”
Zelfs 80-plussers
Ruim 2.600 grindvreters uit 49 landen staan aan de start in Halle –vrouwen en mannen, profs en recreanten – terwijl het eerste WK in Veneto twee jaar geleden ‘slechts’ 556 deelnemers telde. En ging het
“Ik betwijfel of er ooit een volwaardig profcircuit komt. De absolute toppers komen van de weg. Ik zie het niet gebeuren dat zij voluit voor gravel zullen kiezen”
Erwin Vervecken
aanvankelijk om elf kwalificatiewedstrijden met een relatief beperkt deelnemersveld, dan heeft de Gravel World Series in 2025 al 35 koersen op de kalender, verspreid over vier continenten.
“Het eerste jaar lokte elke race 200 tot 400 deelnemers, terwijl sommige wedstrijden in Europa het afgelopen jaar meer dan 2.000 renners trokken”, zegt Vervecken. “Een deel van het succes is te verklaren door het lage instapmodel. Iedereen die wil, kan meedoen aan een Gravel World Series-wedstrijd. Je moet er geen vergunning voor hebben. En technisch hoef je geen kraan te zijn om overeind te blijven.”
Hetzijnvooraldeagegroup-renners, recreanten ingedeeld op basis van hun leeftijd, die instaan voor de groei. Ook op het WK maken ze de hoofdmoot van het deelnemersveld uit: met 2.184 strijden ze om wereldtitels in 21 categorieën, inclusief zestien 75-plussers (dertien bij de mannen, drie bij de vrouwen) en drie 80-plussers (twee bijdemannen,éénvrouw).Losvan hen rijden richting Leuven ook wielertoppers als Mathieu van der Poel, Jasper Stuyven, Lotte Kopecky en Fem Van Empel mee en oudrenners die met aanstekelijk enthousiasme hun carrière verlengen – de Jan Bakelantsen en Greg Van Avermaets van deze wereld.
Bereikbare droom
“Geenwielerdisciplinewaarinjezo dicht bij de toppers komt als het gravel”, zegt Vervecken. “Die mix van profs en amateurs is ook de charme van de sport. Recreanten kunnen er samen met profs koersen, dat trekt enorm aan. Je rijdt nietelkedagophetzelfdeparcours als Kopecky of Van der Poel. Voor heel veel recreanten is het een bereikbare droom. Vergelijk het met demarathonindeatletiek,waarbij je als amateur zelf je grenzen verlegt.”
Maar er is ook een keerzijde. In de podcast Derailleur stelde Greg Van Avermaet dat “het niet aangenaam is als je een hele rist renners moet voorbijsteken die veel minder goed zijn dan jij”. Zijn gravelavonturen noemt hij “een logisch vervolg”vanzijnwielercarrière.“Ik had me altijd voorgenomen om nog een of twee jaar voort te doen, en dan is gravel de makkelijkste stap”, klinkt het. “Het leunt dicht
bij het wegwielrennen aan en is tegelijk iets helemaal anders. De jongste jaren is het niveau wel enorm gestegen. Vaak heb ik het gevoeldatiknogeenproflevenleid en erg veel train.”
VanAvermaetraakteengevoelig punt. Plezier was in eerste instantie de belangrijkste drijfveer van degenen die de onverharde paden opzochten: even terugschakelen, weg van de stress van het verkeer het bos in. Maar de gemiddelde snelheidinwedstrijdenisdehoogte ingegaan en fietsconstructeurs alsClassifiedenRidleyhebbenondertussen zelfs (semi)professionele gravelteams opgericht. Voor fiets- en kledijfabrikanten is het gravelcircuit nu eenmaal een erg belangrijke afzetmarkt geworden. Volgens de mobiliteitsfederatie Traxio werden vorig jaar in ons land net geen 20.000 gravelfietsen verkocht, vijf jaar geleden waren dat er maar 5.500 (zie grafiek) Hoewel Van Avermaet aangeeft
Dwars door stiltegebied waar je normaal niet mag fietsen
Met het WK zet Leuven zijn groene omgeving in de kijker, maar bij natuurliefhebbers botst dat op kritiek. “Massa-events als deze leveren veel zichtbaarheid op, maar het is schrijnend dat de stad een aanslag laat plegen op de rust en de fauna van de Parkabdij”, klonk het maandag in een opiniestuk in deze krant (DS 30 september). In het stiltegebied mag er normaal niet gefietst worden, dit weekend zullen meer dan tweeduizend renners en rensters over de wandelpaden passeren. Professor Jogchum Vrielink (KU Leuven), behalve grondwetspecialist ook een vogelliefhebber, noemde het in Nieuwsblad “waanzin”.
Dat er toch wordt gefietst, is volgens de Leuvense schepen van Openbaar Groen Lalynn Wadera (Vooruit) “een compromis met de organisatoren”. Ook dieper in het Meerdaalwoud worden zones aangedaan die de Vlaamse overheid als ‘potentieel stiltegebied’ markeert. Erwin Vervecken beklemtoont dat er strikte afspraken zijn gemaakt met het Agentschap Natuur & Bos, dat het nationaal park Brabantse Wouden beheert. “We hebben hen gevraagd welke zones heel kwetsbaar zijn en dus te mijden waren. Gravel maakt ook niet zo intensief gebruik van het bos als mountainbike of cyclocross. Er worden geen nieuwe paden gecreëerd, we maken alleen gebruik van bestaande routes. En we zetten zwaar in op fanzones langs de verbindingswegen, om het aantal toeschouwers in de natuur zelf te beperken.” (dsd, kba)
dat de sfeer op het grind veel gemoedelijkerisdandieopdeweg,is het de vraag of de oorspronkelijke geest van de discipline niet in gevaar komt, en het niet allemaal te ernstig wordt. Een fervente gravelrenster als Terry Fremineur, die al lang voor de hype in de natuur te vindenwas,gafinSporzaDailyaan hetjammertevinden“dathetplots allemaal heel serieus is geworden. Want het idee achter het gravelen was meer genieten en minder het competitieve.”
Brazilië, Namibië, Thailand
TochbetwijfeltErwinVerveckenof er ooit een volwaardig profcircuit komt. “De absolute toppers in het gravel komen toch vooral uit het wegcircuit, en de kalender overlapt. Ik zie het niet gebeuren dat zij voluit voor gravel zullen kiezen. Het blijft voor hen meer een eenmalig uitstapje, een welkome afwisseling in hun soms monotone programma.”
Enhoeweldesportsnelinternationaliseert, met volgend jaar World Series-wedstrijden in onder meer Brazilië, Namibië en Thailand, is het in Europa in de eerste plaats een zaak van de Lage Landen. “In Spanje groeit de populariteit, maar de sport zit er nog lang niet op hetzelfde niveau als hier”, zegt Vervecken. “En in de Alpenlanden – Zwitserland, Oostenrijk, Italië – blijft de mountainbike nog altijd heel populair.”
Diebrecht De Smet
het vijfde kwart
De weg naar het presidentschap loopt door de footballstadions
De Democraten behandelden volkssport nummer één in Amerika nogal stiefmoederlijk, maar nu zetten Kamala Harris en ‘coach’ Tim Walz alle zeilen bij om ook via het American football zieltjes te winnen.
Het American football loopt vol knappe kleerkasten en aalvlugge mafkezen die wekelijks hun leven wagen. Het is dan ook de meest bekeken sport in Amerika en daardoor vruchtbaar terrein voor politici.
George Bush sr. zag dat in en was de eerste president die zich aanmeldde voor de toss van de Superbowl. Ook Bill Clinton liet zich graag zien in de stadions en Bush jr. was net als zijn vader vooral een baseballfan – hij was mede-eigenaar van de Texas Rangers – maar keek ook graag naar football. Ooit ging hij daar zelfs zo in op dat hij zich verslikte in een pretzel en buiten bewustzijn raakte. Dat laatste overkomt de beoefenaars van de sport ook wel eens.
Basketbalfan Barack Obama maakte zich tijdens zijn beide campagnes nog populair door aan te geven dat hij de competitieformule in het collegefootball zou aanpassen. Tijdens zijn tweede termijn was hij evenwel kritischer: als hij een zoon had, zou hij die nooit football laten spelen, verklaarde hij. Tegelijk hadden enkele partijgenoten in het Congres steeds meer vragen over de gevaren van de sport. Donald Trump gebruikte het football vervolgens om de VS te polariseren. “Get that son of a bitch off the field right now!”, gilde hij toen Colin Kaepernick in 2016 uit protest tegen politiegeweld knielde tijdens het volkslied. Toen die actie bijval kreeg, riep Trump op tot een boycot, vicepresident Mike Pence verliet op zijn beurt vroegtijdig een wedstrijd nadat enkele spelers van San Francisco ook hadden geknield.
Sheriff Walker Tijdens de pandemie ging de NFL nogal losjes om met de lockdowns en hield het oude rot en complotdenker Aaron Rodgers de hand boven het hoofd nadat die gelogen had over zijn vaccinatiestatus. Naast het terrein nam Trump intussen ex-MVP (meest waardevolle speler) Herschel Walker onder arm om in 2022 een cruciale Senaatszetel te heroveren in strijdstaat Georgia. Dat liep fout af: de voormalige running back – aan een carrière op die positie hou je zelden een helder hoofd over – beweerde gek genoeg dat hij een gediplo-
meerde sheriff was. Met dank aan Trump – die ooit de Buffalo Bills probeerde te kopen – waren de vibes rond de NFL de laatste jaren eerder negatief en ook aan het begin van dit seizoen was dat niet anders. Zo werd topper Tyreek Hill hardhandig gearresteerd op weg naar het stadion en mag quarterback DeShaun Watson ondanks aanhoudende beschuldigingen van seksueel geweld nog vrolijk meespelen. Trump liet zich ook weer gelden door een nieuwe regel die het aftrappen veiliger maakt als flauw te bestempelen: ‘THE BEGINNING OF THE END’, stelde hij op Truth Social in zijn bekende stijl.
Taylor Swift
Gelukkig is er nog Taylor Swift en haar romance met Travis Kelce –op het veld een moeilijk te verzetten woesteling, ernaast een teddybeer. Kelce had zich voor zijn relatie met Swift al in het Democratische kamp geplaatst, hij promootte bijvoorbeeld in advertenties het covidvaccin. Zijn relatie met TayTay werd daarop door de wappies als een Democratische samenzwering weggezet en toen Swift na het presiden-
tiële debat haar steun aan Harris schonk, vonden ze daarin het ultieme bewijs voor die theorie. Mogelijk brengt het powerkoppel straks een hoop kiezers op de been voor Harris, en dus ging Trump vorig weekend stemmers ronselen door op een collegewedstrijd tussen Georgia en Alabama kipnuggets naar de fans te smijten. Democratisch vicepresidentskandidaat Tim Walz begaf zich tegelijk naar een match tussen Minnesota en Michigan.
Kamala Harris probeert typisch Amerikaanse symbolen en issues uit Republikeinse handen te rukken
‘Coach Walz’ was footballcoach op scholen in Nebraska en Minnesota, de keuze voor hem als running mate past perfect in de strategie van de Harris-campagne. Hoewel Walz op veilig speelde in het debat met de Republikeinse kandidaat JD Vance,
probeert Harris typisch Amerikaanse symbolen en issues uit Republikeinse handen te rukken. Zo hebben Walz en Harris trots verklaard dat ze een wapen bezitten, draagt Walz vaak een baseballpet, en is er een hernieuwde nadruk op vrijheid, familiewaarden en een streng immigratiebeleid. Ook het recupereren van het football en zijn fans past in dat rijtje.
Volgens peilingen verdelen footballfans zich evenredig over beide partijen. De jeugd, vrouwen en kleurlingen kiezen eerder Democratisch, maar straks moeten ook de vaak blanke, oude NFL-fans stemmen – voor een gekleurde vrouw bovendien. Via Walz en het football proberen de Democraten ook hen te overtuigen. Of de footballminnende strategie van de Democraten straks ook de ultieme politieke touchdown oplevert, weten we al over een maand… Of wacht, allicht komt er nog wel wat extra tijd bij.
Sportfanaat Pim Raes verhuisde naar New York en ruilde daar Beerschot voor de Brooklyn Nets en de NFL. Het ‘vijfde kwart’ geeft u voeling met sportief Amerika.
De Belgische troef op de Motorcross der Naties dit weekend?
Zonder twijfel de 17-jarige Lucas Coenen, dit seizoen goed voor negen GP-zeges en een vice-wereldtitel. Maar ook onder vuur na een botsing in China met Liam Everts en een soap rond de nationale ploeg.
Afgelopen zondag weigerde Lucas Coenen na afloop van de laatste grand prix van het seizoen zijn pas gewonnenzilverenmedailletedragen op de persconferentie. “Geen mooie kleur. De verkeerde kleur ook. Die hang ik niet rond mijn nek”, zei hij stellig.
Het typeert de vastberadenheid van Coenen. Afgelopen seizoen won hij negen van de twintig GP’s en knalde hij op zijn zeventiende naar de vicewereldtitel in de MX2, de ‘tweede klasse’ van het motorcross. Maar toch is hij onvoldaan. “Lucas heeft een bijzonder karakter”, schetst Belgisch bondscoach Joël Roelants. “Logisch, als je van kleins af aan vol in de spotlights staat. Lucas heeft enorm veel zelfvertrouwen. Hij komt daardoor misschien soms een beetje arrogant over, maar ik vind daar niks mis mee.”
Samenmetzijntwee-eiigetweelingbroer Sacha staat Lucas Coenen al jaren bekend als hét motorcrosstalent van ons land. Dit seizoen volgde de definitieve doorbraak voor de broers uit Overijse. Ook Sacha won twee GP’s. Lucas(tweede),voorlopiginlengteen prestaties de grootste van de twee, deed het in het eindklassement uiteindelijknogeenstukbeterdan Sacha (achtste).
WatLucasopzijnzeventiendeal zogoedmaakt?“Zijnenormeintelligentie”, weet bondscoach Roelants. “Hij pikt alles zo snel op. Tijdens parcourstrainingen heeft hij veel minder tijd nodig dan de meeste andere rijders om de juiste
en rapste sporen te ontdekken. Hij beschikt ook over een perfecte techniek en heeft genoeg inhoud om een grote trainingsbelasting aan te kunnen.”
Dat de gedrevenheid van Lucas Coenen soms kan overslaan in koppigheid, ondervond de bondscoach afgelopen weekend. Roelants zag zowel Liam Everts als Sacha Coenen geblesseerd afhaken
voordeMotorcrossderNaties–het WKvoorlandenteams–diezondag wordt gereden op het circuit van Matterley Basin (Winchester) in Engeland. Jago Geerts was al opgetrommeld als vervanger voor Everts (open klasse) en zaterdag werd Brent Van Doninck (MXGP) aan het team toegevoegd. Daardoor zou Lucas Coenen, die normaal gezien in de zwaardere
Jannik Sinner zit verveeld met aanslepende dopingaffaire
Tennis
Nummer een van de wereld Jannik Sinner heeft vrijdag te kennen gegeven dat hij zich door de aanslepende dopingaffaire “niet op zijn gemak voelt”.
“Ikdachtdatdehelezaakachterde rug was, dus het is niet makkelijk”, zei Jannik Sinner over de dopingzaak in aanloop naar zijn eerste wedstrijd op het Masters 1.000toernooi in het Chinese Shanghai. De Italiaan testte begin maart twee keer positief op de verboden stofclostebol,maarhetInternational Tennis Integrity Agency (ITIA) sprak de Italiaan vrij, omdat zijn overtreding waarschijnlijk te maken had met een besmet product. Sinner verklaarde dat de substantieinzijnlichaamwasterechtgekomenalsgevolgvaneenbesmetting door een lid van zijn medische team, die een in Italië vrij verkrijg-
bare spray met daarin clostebol had gebruikt om een snee in zijn vinger te behandelen.
Vorige week ging het Wereldantidopingagentschap Wada bij het Internationaal Sporttribunaal TAS evenwel in beroep tegen de vrijspraak en eiste het een schorsing van één à twee jaar. “Ik heb er nu drie hoorzittingen op zitten en die gingen allemaal mijn kant op. Dat is een goede zaak, maar nu zullenwezienwatergebeurt.Ikheber iniedergevalgoedehoopopdatde uitkomst positief zal zijn”, zei Sinner.
Sinner beschikt naar eigen zeggen “volledig over zijn capaciteiten” om het Chinese toptoernooi aan te kunnen vatten. Sinner, die woensdag nog de finale van het ATP500-toernooiinPekingverloor van de Spanjaard Carlos Alcaraz, hoopte in Shanghai in ieder geval
beter te doen dan vorig jaar, toen hij al in de achtste finales sneuvelde tegen de Amerikaan Ben Shelton. (jwi)
“Ik dacht dat de hele zaak achter de rug was, dus het is niet makkelijk”
Jannik Sinner
“Lucas wilde niet wijken en omdat er geen andere geschikte MX2rijder is, had ik geen andere optie dan forfait te geven”, legt Roelants uit. “Ik wou geen ambras creëren tussen de piloten, maar moest wel mijn verantwoordelijkheid nemen.Toterzondagavondplotseen telefoontjekwamdatLucastochin de MX2 wou starten. Dat vind ik knap van hem, want die jongen heeftdelaatstewekenhéélwatshit overzichheengekregendiehijniet heeft verdiend.”
Niks verkeerds
Roelants doelt op de botsing tussen Lucas Coenen en Liam Everts in China, waarbij die laatste een nekwervel brak. Achteraf haalde Everts hard uit naar zijn concurrent. “Lucas heeft dit niet vrijwillig gedaan,maaralleswathemdiedag indewegstond,moestaandekant. Hijheeftmetmijnlevengespeeld.”
“Lucas Coenen beschikt over een perfecte techniek en heeft genoeg inhoud om een grote trainingsbelasting aan te kunnen”
Joël Roelants Belgisch bondscoach
MXGP-klasse zou uitkomen, dan toch in de MX2 moeten rijden. Maardiezagdatnietzitten.“Ikheb me voorbereid om in de Naties op de450terijden.Endaarblijfikbij”, liet hij fijntjes weten. Tot onvrede van bondscoach Roelants, die prompt het forfait van ons land voor het WK aankondigde. Pijnlijk voor een grote motorcrossnatie als België.
Coenen reageerde vorige zondagmetdeboodschapdat“hijzich bij Liam heeft verontschuldigd, maar dat het om een ongelukkig race-incident ging waarbij hij niks verkeerds had gedaan.” De bondscoach beaamt: “Ik was het totaal niet eens met de woorden van Everts. Lucas had geen enkele intentie om Liam te raken. Heel die heisa heeft wel een impact op hem gehad. Hij is nog altijd maar een gast van zeventien jaar.”
Zondag op het circuit van het MatterleyBasinkanCoenendezorgen van zich af rijden. Hij is de belangrijkste troef van België op deze Motorcross der Naties. “Hij heeft me verzekerd dat hij vol voor de zege zal crossen”, besluit Roelants.
Emeritus Professor dr in de W jsbegeerte Un versiteit Antwerpen & Universite t N jmegen advertentie
Koenraad Boey
weduwnaar van Ingrid van Brunschot
geboren te Brugge op 17 oktober 1934, overleden te Antwerpen op 2 oktober 2024
De afscheidsviering zal plaatsvinden in de Sint-Cathar nakerk, Beg jnhof Rodestraat 39 2000 Antwerpen op zaterdag 12 oktober 2024 om 11 uur
Samenkomst in de kerk om 10 45 uur
Bloemen noch kransen
Bij vergetelheid worden vr enden kennissen en collega s angs deze weg vriende ijk uitgenodigd
Correspondentieadres: Famil e Koenraad Boey p/a Rouwcentrum Loots Cogelsple n 1-3 - 2100 Deurne
Lachen, deden ze in Milaan, toen begin september David Neres werd beroofd van zijn peperdure horloge. De vleugelspits had nog maar pas zijn eerste wedstrijd voor Napoli achter de rug, of hij werd in de buurt van het stadion overvallen door twee gemaskerde mannen op een scooter. Een beproefd recept, in Napels rijmt Rolex nog net iets meer op Solex dan elders.
Dat dekselse Zuid-Italië met zijn maffiapraktijken, zelfs voetballers zijn er niet veilig, ook niet als ze, zoals Neres, in een geblindeerde auto van de club naar hun woonst worden gereden. Hoofdschuddend nipten de Milanezen aan hun cappuccino, vouwden het misdaadkatern van de krant dicht, en gingen aan het werk, zich gelukkig prijzend dat zij ver van de tip van de Laars leefden.
Een maand later zijn Inter en Milan in een gerechtelijk dossier verwikkeld dat door het openbaar ministerie zonder een zweem van twijfel als maffioos wordt bestempeld. Procureur Marcello Viola schetste op een persconferentie een onthutsend kader van het reilen en zeilen binnen de harde kernen van de twee Milanese topclubs. Dat zijn eigen integriteit meteen in twijfel werd getrokken, had hij aan een oplettende persfotograaf te danken. Toen Viola’s arm der wet achter de pupiter heel even
naar zijn telefoon greep, bleek dat een compromitterende pose: op zijn smartphonecover prijkt het embleem van Inter.
Om de ernst van de zaak te benadrukken, bracht de Guardia di Finanza de telefoontaps in de openbaarheid. Een deel van de afgeluisterde gesprekken staat op het internet. Keurig ondertiteld, geen overbodige luxe, spionkoppen doen niet aan klare taal.
Het meest tot de verbeelding sprekende telefoontje dateert van mei 2023 en is (voorlopig?) niet te beluisteren. Luttele dagen voor de finale van de Champions League tegen Manchester City belt de baas van de ultràs doodleuk Simone Inzaghi op. De coach van Inter leeft naar dé wedstrijd van het seizoen toe, waarschijnlijk zelfs die van zijn leven: de finale waarin hij, al is het dan slechts in kostuum langs de zijlijn, de heldendaden van zijn broer en universeel gewaardeerd topschutter Pippo kan evenaren. Eén knoop moet Inzaghi nog doorhakken: brengt hij Edin Dzeko aan de aftrap, de spits die Inter naar de finale heeft geleid maar die tekenen van vormverlies vertoont, of kiest hij voor Romelu Lukaku, die na een door blessures geteisterd seizoen net op tijd weer in blakende conditie verkeert?
Het telefoongesprek degradeert de coach tot loopjongen. Of hij nog even snel tweehonderd extra tickets kan re-
gelen? Door druk te zetten bij algemeen directeur Beppe Marotta? De zware jongens willen die extra entreebewijzen zelf aan woekerprijzen verkopen, zo doen ze het al jaren. De club afpersen is min of meer hun beroep, het stadion een vrijhaven waar ze ongestraft kunnen dealen, ook drugs. De liefde voor Inter is het voorwendsel om hun geldhonger te stillen.
Supporters van Inter en Milan raken bij stadsderby’s nog zelden slaags, delen immers hetzelfde belang: de controle van de zone rond San Siro
Er zijn al doden gevallen ook. Afrekeningen binnen het milieu, waar optelsommen van oudsher soms een moord als uitkomst hebben. De eigenaars van de eetstalletjes die op wedstrijddagen hun tenten opslaan in de brede lanen die naar San Siro leiden, de beheerders van de parkings in de buurt van het machtige stadion? Allemaal worden ze afgeperst, betalen ze voor ‘bescher-
ming’. Pizzo voor pizza, niet meteen het gerecht dat de supportersbazen kiezen wanneer ze op restaurant gaan met de voetbalvedetten van hun club, want ja, zo nauw is de verwevenheid, samen dineren hoort erbij.
Er is bizar genoeg ook een collateraal voordeel. Supporters van Inter en Milan raken bij stadsderby’s nog zelden slaags, delen immers hetzelfde belang: de controle van de zone rond San Siro. Daar rolt het geld en floreert de misdaad. Toen beide Milanese topclubs in die maand mei van vorig jaar elkaar bekampten in de halve finales van de Champions League, bedisselden de clans vooraf dat ze de inkomsten uit de onderhandse ticketverkoop van de finale eerlijk zouden verdelen, ongeacht wie doorstootte. Risicospreiding, een verzekering tegen inkomensderving, een zoetmakertje voor een eventuele bittere uitschakeling ook.
Wie de handen in elkaar slaat, slaat de vuisten niet op elkaar. Alleen toen Inter-speler Federico Dimarco deze lente bij de titelviering op het podium iets te enthousiast de buren van Milan beschimpte, zag het ernaar uit dat het niet-aanvalspact dode letter zou worden. Maar zelfs dan won de buidel van het buikgevoel, werden de geschoffeerde heethoofden die op een wraakactie zinden teruggefloten door hun menners.
Milan en Inter staan zij aan zij en verklaren zich benadeelde partij. Het gerecht valideert die visie niet zomaar. Beide clubs hebben de capo’s van hun harde kern geen strobreed in de weg gelegd, luidt de aanklacht. Uit angst voor represailles en in ruil voor applaus doen ze handjeklap met de rouwdouwers, is er een gedoogbeleid geïnstalleerd voor hun louche zaakjes.
Liefde voor een voetbalploeg als voorwendsel om geldhonger te stillen? Dat is steeds vaker net zo goed het devies van clubeigenaren. Milan en Inter zijn in handen van Amerikaanse investeringsfondsen, met vals onschuldige namen als Oaktree en Redbird. Weg zijn de Moratti’s en Berlusconi’s, voorzitters die hun familiefortuin erdoor joegen om met een gerust gemoed onder een dekbedovertrek van hun club te kunnen slapen.
Milan en Inter verschillen nauwelijks van SK Deinze, de Belgische tweedeklasser in Singaporese handen die dezer dagen over de rand van het faillissement bengelt. Het zijn vmw’s, voetbalverenigingen mét winstoogmerk, aangekocht door schimmige investeringsconcerns die munt willen slaan uit de volkssport nummer één.
Dat er onder dat volk dan zijn die een graantje willen meepikken, mag nauwelijks verbazing wekken. Normvervaging aan de top sijpelt door naar de tribunes – was ik advocaat van het gespuis dat daar huishoudt, werd dat mijn slotpleidooi.
Intussen vergapen wij ons aan spectaculaire tifo’s achter de doelen in het majestueuze San Siro, waar vendelzwaaien leidt tot zwendelpaaien en de reuzenvlag een uiterst dubieuze lading dekt, die tot de eretribune strekt.
Filip Joos is voetbalcommentator voor de VRT en Play Sports. Zijn column verschijnt wekelijks op zaterdag.
Het afscheid gevolgd door de b jzetting in het fam liegraf heeft plaats gehad in fami iale kring
Dit melden u haar kinderen k einkinderen en achterkleinkinderen
Rouwadres: Uitvaarten De Ras – Lede Online: www.uitvaartenderas.be
"Heel bijzonder, heel gewoon. Gewoon een heel bijzondere man."
De heer
Leo STEVENS
Oprichter van Beursvennootschap Leo Stevens & Cie Ere-effectenmakelaar weduwnaar van mevrouw
Delphine ‘Josy’ De Laet
Geboren te Antwerpen op 24 oktober 1933 en plots thuis te Brasschaat overleden op 2 oktober 2024.
Dit melden u:
Patrick Stevens
Kimberly Stevens en Benedict Struye
Maxine en Mattias Stevens-De Mey Oliver, Charlie
Marc en Ellen Stevens-Dierckxsens
Jules Stevens en Marie-Julie Carron
Sofe Stevens en Peter Govaerts
Jef Stevens
Ingrid Stevens en Jan De Witte
Margot Bertels en Ive Mertens Natan, Milo
Victor Bertels en Jess Rees
Hannah Bertels en Sibrecht Van Eldere zijn kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen, de familie Stevens
Het afscheid zal plaatsvinden in familiekring.
Waarna we Leo te ruste leggen bij zijn geliefde Delphine ‘Josy’ De Laet, op de begraafplaats van Brasschaat-Rustoord, Max Hermanlei. Geen bloemen of kransen.
Mark en Isabelle van Rooy-Leenders Timo en Marthe Matiz
Er is ge egenhe d om afscheid te nemen van Luc op maandag 7 oktober 2024 van 18 30 tot 20 00 uur samen met de fami ie, bi Vanhove Uitvaartzorg, Brogelerweg 24 3950 Bocholt De uitvaartplechtigheid vindt p aats in besloten kring
Schrifteli k condoleren: familie Leenders-Quetin p/a Broge erweg 24 3950 Bocholt
Brogelerweg 24 3950 Bocholt Tel. 089 46 33 23
Alleen wijsheid is vrijheid - Seneca
Dankbaar nemen we afscheid van
De heer
Jozef CRAENINCKX
Echtgenoot van Wivina Depré † 11juni 2024
Commandeur in de Leopold II Orde Officier in de Kroonorde
Past voorzitter van de Confederatie van Politiek Gevangenen en Rechthebbenden van België
Co Auteur van het boek
Het drama van Meensel-Kiezegem 1944
Laatste overlevende van de Razzia Meensel-Kiezegem op 11augustus 1944
Past President Probus Gent Zuid
Geboren te Meensel-Kiezegem op 13 mei 1928 en overleden te Gent op 26 september 2024
Herman Craeninckx
Adrien en Mathilde Craeninckx-Van Cauwenberghe
Brigitte Craeninckx
Jeroen en Kildine Dingemans-Van Staey
Léon en Maxine
Loïc en Julie Van Staey-Van Maercke
Félice en Henri zijn kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen
De afscheidsplechtigheid heeft plaats op woensdag 9 oktober 2024 om 14u30 uur in het Crematorium Westlede in Lochristi
Rouwadressen:
Brigitte Craeninckx
Viadukt 6, 9140 Temse
Herman Craeninckx
Aurélie Solvaydreef 10, 1150 Sint-Pieters-Woluwe
Dit bericht geldt als enige kennisgeving
Andreas Frijdal meldt het overlijden van zijn echtgenote
Chris Colinet
Geboren te Asse op 5 maart 1951 en overleden te Oudergem op 28 september 2024.
De crematie heeft plaatsgehad in besloten kring. Uitvaartverzorging Coorevits telefoon 02 688 27 95
Aan een onuitputtelijke wilskracht is zacht een einde gekomen, nu wij afscheid nemen van
Freddy Possemiers
Geboren te Antwerpen op 7 december 1929 en thuis te Schoten, omringd door zijn familie, zachtjes ingeslapen op 25 september 2024
Echtgenoot van Denise Mussche
Hij leef voor altijd verder in de harten van:
Denise Mussche zijn echtgenote
Gisèle en Dan (†) Possemiers - Weyns
Fabienne Possemiers en Dirk De Lepeleire
Véronique D’haens en Gert Van Muylem
Renée
Caroline D’haens en Erlend Debast
Claire, Julius Marc D’haens en Josephine Pype
Marcel, zijn kinderen, klein- en achterkleinkinderen
Nicole en Robert (†) Possemiers - De Bièvre zijn zus
De families Possemiers en De Bièvre.
Een warme dank gaat uit naar: zijn vriend en huisarts Dr. Jules Aerts, Dr. Veerle Van Raemdonck en de lieve verpleegsters van De Lelie voor de liefdevolle en warme zorgen.
Het afscheid heef in intieme kring plaatsgevonden.
Rouwadres: Familie van Freddy Possemiers p/a Begr. Daems, Churchilllaan 20/24 - Schoten condoleances.be/freddypossemiers
Joanna DEGROOTE, zijn echtgenote, meldt u d ep bedroefd maar dankbaar voor wat hij al die aren voor haar betekende, het onverwachte over ijden van haar echtgenoot
Etienne CLAEIJS
geboren te Moen op 25 februari 1927 en overleden te Knokke-He st op 3 oktober 2024
De verwanten van de fami ies CLAEIJS en DEGROOTE de en in dit ver ies
De u tvaartliturgie waartoe wij u vr endel jk u tnodigen, zal opgedragen worden n Kape Christus-Koning, Duinendreef 29 te Knokke-Heist op zaterdag 12 oktober 2024 om 11 00u
Gelegenheid tot begroeting vanaf 10 40u
De nzett ng van de kist in de grafkelder op de Centrale Begraafplaats van Knokke-Heist zal plaats hebben n fam liekr ng
Online condo eren kan via: www dela be/nl/u tvaartzorg-bleyaert-knokke
Correspondentieadres: Famil e CLAEYS p/a Uitvaartzorg B eyaert Kalvekeetdijk 181A, 8300 Knokke-He st
Wij melden u het heengaan van
De heer
Geboren te Veurne op 9 augustus 1950 en overleden te Oostende op 2 oktober 2024
De uitvaartdienst zal plaatshebben op maandag 7 oktober 2024 om 10 uur in de AULA van het CREMATORIUM 'Blauwe Toren', Zeelaan 2 te Brugge
Rouwadres: L Coucke, Cordoeanierstraat 17, 8000 Brugge
DE PANNE
OP TE FRISSEN STUDIO + PARKING
Leopold I Esplanade 2 0102, DE PANNE
Gelegen aan de mooie Esplanade te De Panne, met ruime terrassen en mooi verzicht, op wandelafstand (100m) van het strand. Indeling: inkom, badkamer, living met open keuken, met staanplaats in de kelderverdieping. Wg; P-score: C; G-score: B.
Bezoek: woensdag en zaterdag tussen 14u-16u vanaf 4 september 2024
Gelegen aan de mooie Esplanade te De Panne, met ruime terrassen en mooi verzicht, op wandelafstand (100m) van het strand. Indeling: inkom, badkamer, living met open keuken, met kelderverdieping. Wg; P-score: C; G-score: B.
Bezoek: woensdag en zaterdag tussen 14u-16u vanaf 4 september 2024
Deze woning bevindt zich pal in het centrum van Izegem. De woning omvat: inkomhal, woonkamer, keuken, berging en koer op de gelijkvloerse verdieping. Op de bovenverdieping: 3 slaapkamers, badkamer. Kelder. Regenwaterput van 2.500 liter. Watertoets: P-score A en G-score A. EPC: 380 kWh/ m² jaar. Centrale verwarming op stookolie. Woongeb.
Bezoek: de woning kan elke zaterdag tussen 14u-16u worden bezocht. Dit vanaf zaterdag 14 september 2024 t.e.m. zaterdag 28 september 2024. Biedingsperiode: 03/10/2024 - 11/10/2024 om 10u00
Goed gelegen appartement op 2e verdieping, omvattende: inkomdeur, inkomhal, living met open keuken en terras, berging, badkamer, toilet, 2 slaapkamers met terras. Bouwjaar 2001. P- & G-score: A. Wg; Vg.
Bezoek: na voorafgaandelijke contact name met het notariaat (056/24.09.53)
Biedingsperiode: 07/11/2024 - 15/11/2024 om 14u00
Bieden vanaf: €160.000, biddit.be - ref.273693 WEST NOTARISSEN
Uitzonderlijk gelegen perceel bouwgrond met onafgewerkte, opgerichte constructies gelegen in de residentiële en prestigieuze villawijk de "Simli". Op wandelafstand van de zeedijk, de havengeul en een nabijgelegen natuurgebied. Tot. opp.: 1500m² - Vg - Wg - Gvkr - Vv.
Bezoek: De onafgewerkte constructies die zich op het perceel grond bevinden, zijn niet toegankelijk. Het is de kandidaat-kopers uitdrukkelijk verboden om de werf te betreden. De plannen van de architect zijn beschikbaar op het kantoor TAKT Notarissen.
Verder af te werken/te renoveren woning, bestaande uit: gelijkvloers: inkom, woonkamer, keuken, achterliggende berging en koer/tuin. Verdieping: 3 slaapkamers, badkamer en zolder. Opp. 1a 60ca. KI € 535. Inv. ongeschikte en onbewoonbare woning besluit 12 oktober 2017. Wg, P- & G-score: B. WORG: nee. Renovatieplicht. Bezoek: elke zaterdag van 10u tot 11u en elke woensdag van 17u tot 18u, vanaf woensdag 25 september 2024 t.e.m. zaterdag 19 oktober 2024
GLV: inkomhal, vestiaire met lavabo, keuken, salon, eetkamer met aansluitend terras, WC, bergruimte, tuin & garage; 1e VD: 3 slaapkamers met lavabo, grote badkamer met lavabo, douche, ligbad & WC, 2 slaapkamers, badkamer met ligbad, lavabo & WC; 2e VD: 3 slaapkamers met lavabo, zolderruimte; Kelder. Wg. P- & G-score : A. Renovatieplicht.
Bezoek: woensdag van 14u-16u / zondag van 10u-12u, vanaf zondag 25 augustus
2024 tot en met zondag 13 oktober 2024
Biedingsperiode: 14/10/2024 - 22/10/2024 om 14u00
Bieden vanaf: €2.500.000, biddit.be - ref.261781
NOT. JAN BOEYKENS Van Bréestraat 7, 2018 ANTWERPEN - Tel. 03/203.57.71 laurence.deltomme@boeykens.be
NOTARIAAT DE DECKER EN VAN OEVELEN Donksesteenweg 33, 2930 Brasschaat - Tel. 03/650.16.80 info@notariaatdedecker.be
Arkebrugweg 21, MENEN
Charmante rijwoning, gelegen op een perceel van 2a 98ca in een rustige buurt en doodlopende straat nabij de Leie. Tuin en garage aanwezig. Dichtbij het centrum van Menen en het station. Wg. P-score: C; G-score: A.
Bezoek: kan iedere woensdagnamiddag van 15u tot 18u, alsook iedere zaterdag van 9u tot 12u bezocht worden, mits voorafgaandelijke afspraak met het notariskantoor
Grondig te renvoren pand, gelegen op een zeer centrale ligging, bestaande uit verdiepingen. Gelijkvloers: tennisclub (3 tennisvelden met horeca uitbating). Op de eerste en tweede verdieping bevinden zich nog lokalen die momenteel dienst doen als chiro lokaal. Wg; P& G-score: A; Renovatieplicht.
Bezoek: na afspraak, via: bestuurszaken@oostende.be
Perceel bouwgrond met woning, zijnde lot 16 van de verkaveling: 718 m². Vg, Wg, Gmo, Gvkr, Vv. P- & G-score: A. WORG : nee. EPC 392 kWh/ m²jaar. Vrij bij betaling koopprijs en kosten. Bijkomende metingskosten: € 423,50 BTW incl.
Bezoek: zaterdagen 19/10/24, 26/10/24, 2/11/24 tussen 10u30-12u en woensdagen 16/10/24, 23/10/24 en 30/10/24 tussen 14u-15u30. Geen afspraak nodig om te bezichtigen.
2 percelen bouwgrond waarvan 1 met woning (afzonderlijk of gezamenlijke aankoop mogelijk), Oppervlakte
Bezoek: zaterdagen 19/10/24, 26/10/24, 2/11/24 tussen
en woensdagen 16/10/24, 23/10/24 en 30/10/24 tussen 14u-15u30. Geen afspraak nodig om te bezichtigen. Biedingsperiode: 04/11/2024 - 12/11/2024 om 15u00 Bieden vanaf: €600.000, biddit.be - ref.273502 NOT. WAÛTERS & PARMENTIER Bossuytlaan 22, 8310 ASSEBROEK - Tel. 050/55.68.98 sarah.standaert.358434@belnot.be
Surfen, kopen, verhuizen.
ZEDELGEM
LOT 1: PERCEEL BOUWGROND
Zandberg, LOPPEM
KOOP 7 - LANDBOUWGROND
PEERDEMEERSCH , PITTEM
Perceel land, gelegen ter plaatse, Peerdemeersch, gekad. volgens titel sec. B nr. 1094 en gekad. blijkens recente kadastrale legger (afgeleverd op 4/6/24) sec. B nr. 1094 P0000, groot volgens kadaster 4.730m . Ag; P-score: A; Niet gelegen in watergevoelig openruimtegebied.
KOOP 8 - LANDBOUWGROND
PEERDEMEERSCH , PITTEM
Peerdemeersch , PITTEM
Perceel land, gelegen ter plaatse, Peerdemeersch, gekad. volgens titel sec. B nr. 1102/B en gekad. blijkens recente kadastrale legger (afgeleverd op 4/6/24) sec. B nr. 1102/B P0000, groot volgens kadaster 3.496m . Ag; P-score: A; Niet gelegen in watergevoelig openruimtegebied.
KOOP 12 - LANDBOUWGROND
Peerdemeersch , PITTEM
Perceel bouwgrond, lot 15 van de verkaveling: 719 m². Vg, Wg, Gmo, Gvkr, Vv.
P- & G-score: A. WORG : nee. Vrij bij betaling koopprijs en kosten. Bijkomende
metingskosten: € 423,50 BTW incl.
Bezoek: zaterdagen 19/10/24, 26/10/24, 2/11/24 tussen 10u30-12u en woensdagen 16/10/24, 23/10/24 en 30/10/24 tussen 14u-15u30. Geen
Te renoveren hoeve met stallingen en grond, Wielewaalstraat 19, gekad. sec. B nr. 1083/E P0000, groot 3.725m . Centrale verwarming op elektriciteit. KI € 676. Bouwjaar tussen 1875 en 1899. Vrij van gebruik en vrij van pacht mits betaling van de koopsom en kosten. Gunstig bodemattest de dato 14/10/2022. Stedenbouwk. inlichtingen: Gewestplan “Roeselare-Tielt” met bestemming “agrarische gebieden”, Gmo, Gvkr, Gvv. Niet gelegen in mogelijk of effectief overstromingsgevoelig gebied zoals vastgesteld door de Vlaamse regering; niet gelegen is in een afgebakend overstromingsgebied. of afgebakende oeverzone zoals vastgesteld door de Vlaamse regering; niet gelegen is in een risicozone voor overstromingen, P-score B en G-score B. Niet gelegen in watergevoelig openruimtegebied. Hoeve en gebouwen stedenbouwkundig vergund. Er is tevens een omgevingsvergunning dd 10/1/2024 tot functiewijziging van “hoeve” naar “wonen” en “slopen van 9 constructies”. Renovatieplicht. Opgenomen in inventaris “vastgesteld bouwkundig erfgoed”.
KOOP 2 - LANDBOUWGROND
Verloren Kost , PITTEM
Perceel land, gelegen ter plaatse, Verloren Kost, gekad. volgens titel sec. B nr. 665/A en gekad. blijkens recente kadastrale legger (afgeleverd op 4/6/24) sec. B nr. 665/A P0000, groot volgens kadaster 6.120m . Ag; P-score: A; Niet gelegen in watergevoelig openruimtegebied.
KOOP 3 - LANDBOUWGROND
Peerdemeersch , PITTEM
Perceel land, gelegen ter plaatse, Peerdemeersch, gekad. volgens titel sec. B nr. 1058/B en gekad. blijkens recente kadastrale legger (afgeleverd op 4/6/24) sec. B nr. 1058/B P0000, groot volgens kadaster 112m . Ag; P-score: D; Niet gelegen in watergevoelig openruimtegebied.
KOOP 4 - LANDBOUWGROND
Verloren Kost , PITTEM
Perceel land, gelegen ter plaatse, Verloren Kost, gekad. volgens titel sec. B nr. 1069 en gekad. blijkens recente kadastrale legger (afgeleverd op 4/6/24) sec. B nr. 1069 P0000, groot volgens kadaster 6.590m . Ag; P-score: D; Niet gelegen in watergevoelig openruimtegebied.
KOOP 5 - LANDBOUWGROND
Peerdemeersch , PITTEM
Perceel land, gelegen ter plaatse, Peerdemeersch, gekad. volgens titel sec. B nr. 1085/A en gekad. blijkens recente kadastrale legger (afgeleverd op 4/6/24) sec. B nr. 1085/A P0000, groot volgens kadaster 3.195m . Ag; P-score: A; Niet gelegen in watergevoelig openruimtegebied.
KOOP 6 - LANDBOUWGROND
Peerdemeers , PITTEM
Perceel land, gelegen ter plaatse, Peerdemeers, gekad. blijkens recente kad. legger (afgeleverd op 4/6/24) sec. B nr. 1087/H P0000, groot volgens kadaster 2.307m . Ag; P-score: A; Niet gelegen in watergevoelig openruimtegebied.
Perceel land, gelegen ter plaatse, Peerdemeersch, gekad. volgens titel sec. B nr. 1095 en gekad. blijkens recente kadastrale legger (afgeleverd op 4/6/24) sec. B nr. 1095 P0000, groot volgens kadaster 490m . Ag; P-score: A; Niet gelegen in watergevoelig openruimtegebied.
KOOP 9 - LANDBOUWGROND
PEERDEMEERS , PITTEM
Perceel land, gelegen ter plaatse, Peerdemeers, gekad. volgens ti-
tel sec. B nr. 1096 en gekad. blijkens recente kadastrale legger (afgeleverd op 4/6/24) sec. B nr. 1096 P0000, groot volgens kadaster 4.780m . Lwag; P-score: A; Niet gelegen in watergevoelig openruimtegebied.
KOOP 10 - LANDBOUWGROND
Peerdemeers , PITTEM
Perceel land, gelegen ter plaatse, Peerdemeers, gekad. blijkens recente kadastrale legger (afgeleverd op 4/6/24) sec. B nr. 1098/A P0000, groot volgens kadaster 5.834m . Ag; P-score: A; Niet gelegen in watergevoelig openruimtegebied.
KOOP 11 - LANDBOUWGROND
Perceel land, gelegen ter plaatse, Peerdemeersch, gekad. volgens titel sec. B nr. 1086 en gekad. blijkens recente kadastrale legger (afgeleverd op 4/6/24) sec. B nr. 1086 P0000, groot volgens kadaster 3.780m . Ag; P-core: D; Niet gelegen in watergevoelig openruimtegebied.
KOOP 13 - LANDBOUWGROND
Peerdemeersch , PITTEM
Perceel land, gelegen ter plaatse, Peerdemeersch, gekad. blijkens recente kadastrale legger (afgeleverd op 4/6/24) sec. B nr. 1081/C P0000, groot volgens kadaster 2.158m . Ag; P-score: D; Niet gelegen in watergevoelig openruimtegebied.
Bezoek: hoeve: zaterdagen 5/10 + 12/10 + 19/10 telkens tss 10u-12u & woensdagen 9/10 + 16/10 + 23/10 telkens tss 14u-16u. Het is niet nodig een afspraak te maken. Tijdens de bezoekuren is er permanent iemand aanwezig. De gronden zijn ten alle tijden te bezichtigen.
De enige zitdag zal doorgaan op 24/10/2024 om 15:00 uur in café „De Castard“, Markt 18, PITTEM NOT. THOMAS DUSSELIER Natiënlaan 118/22, 8300 KNOKKE-HEIST Tel. 050/63.20.20 bd@tdnotaris.be
• Gelegen in Bredene op 300m van duin en strand
• Heerlijk hedendaags en energiezuinig
• Ideaal als tweede verblijf
• Belegging met bewezen huuropbrengsten via Roompot Vakanties
Volstrekt kaal. Zo trof Matthias Diependaele (N-VA) als Vlaams minister-president zijn nieuwe bureau op het Martelaarsplein aan. Zijn voorganger had blijkbaar alle boeken, wandbekleding en accessoires al laten weghalen. Zelfs het koffiezetapparaat was nergens meer te bespeuren. Een scherpzinnige journalist (iemand van deze kwaliteitskrant dus) merkte tevens op: “Jan Jambon heeft het kantoor netjes leeggehaald, met inbegrip van zijn legoversie van de Guldensporenslag.” Een intrigerend zinnetje, drager van melancholie en stille tragiek.
Jambon zat dus blijkbaar nog tot vorige week met de legoblokjes te spelen, mijmerend over een historisch, grotendeels geromantiseerd Vlaams identitair ankerpunt. Hoofd en ziel in 1302. Het had iets aandoenlijks, want onwillekeurig vroeg een mens zich af wat Jambon nog allemaal pruilend in kartonnen dozen had gemikt. Zijn collectie pluchen Vlaamse leeuwtjes? Zijn door hemzelf gesigneerde eerste druk van de Canon van Vlaanderen? Zijn cd-collectie van Vlaamse polyfonisten uit wier muziek hij de voorbije jaren troost putte telkens als Bart De Wever in interviews weer Matthias Diependaele of Zuhal Demir als zijn potentiële opvolger tipte?
Jambon had lang niet kunnen geloven dat Bart zoiets ook echt meende. De voorzitter zei dat toch alleen maar omdat journalisten daar om vroegen? Of om die journalisten voor de gek te houden?
Maar intussen weet Sterke Jan wel beter. Hij kan alleen maar hopen dat Bart hem niet nog eens over het hoofd zal zien als straks (ooit?) de federale ministersposten worden uitgedeeld. Dan dreigt Jambon voorgoed in het collectieve geheugen te worden gereduceerd tot enkele van zijn ongelukkige, uit de context gerukte, uitspraken: ‘Da gade gij niet bepalen’ en nog zo’n paar dinges Zijn schrale troost: in de gemeenteraad van Brasschaat is het misschien ook plezant.
Niets is voor altijd. Zeker niet in de politiek. Dat weet inmiddels ook Ben Weyts. Hij was zó graag minister van Onderwijs gebleven. Hij heeft zelfs
het weer
De laatste zon
Zaterdag is het koud in de ochtend, vooral in de Kempen kan het aan de grond licht vriezen. De zon duwt het kwik vlug de hoogte in en rond de middag mogen we maxima verwachten tot 16 graden. De zon blijft de hele dag overheersen. Ideaal wandelweer! De wind waait zwak uit het zuidoosten. ’s Avonds wordt het overwegend helder.
Zondag zijn er beduidend meer wolken. Na de middag wordt het zwaar bewolkt met later kans op een drupje regen. Maxima rond 15 graden en een matige zuidelijke wind.
plechtig beloofd nooit meer (of toch niet al te vaak) in zijn onderbroek in het openbaar te zullen verschijnen.
Maar dat is buiten Zuhal Demir gerekend. Zij had naar verluidt aan Bart De Wever gezegd dat het wat haar betrof Onderwijs was of níéts. Nu durft de voorzitter veel, maar deze Limburgse furie tegenspreken toch liever niet. Dus moet Weyts zich tevredenstellen met de post van Vlaams minister van Begroting en Financiën, Vlaamse Rand, Onroerend Erfgoed en Dierenwelzijn. Vooral die laatste bevoegdheid (de rechten van het hangbuikzwijn!) lijkt dus wel in de juiste handen.
Ook Matthias Diependaele weet dat het in de politiek vlug kan verkeren.
Ten goede én ten kwade. Maar voorlopig toch vooral ten goede. In de vorige
BELG I E
Vandaag
Vlaamse regering gold hij nog als een kille boekhouder, als ‘minister van dakloosheid’ en ‘schrik van de sociale huurder’, maar nu baarde hij toch maar mooi een regering die zal zorgen voor een warm en ordentelijk land. Alleen de waterfactuur, de bus, de crèches, de
In de vorige Vlaamse regering gold Diependaele nog als een kille boekhouder, als ‘minister van dakloosheid’ en ‘schrik van de sociale huurder’
poetshulp en nog het een en ander zullen duurder worden. Geen enkel probleem dus voor wie het kan betalen, althans niet voor wie zijn of haar kinderen helpt met de studies én thuis uitsluitend Nederlands (of een soort Vlaams) spreekt. Hoor wie klopt daar, kindjes? ’t Is de taalpolitie.
“Meer dan ooit moet het beleid rekening houden met wat er leeft”, had de minister-president stellig verklaard. Wát er dan zo precies leeft, werd bepaald door een uitgelezen kransje van dames en heren. Die waren na bijna vier maanden bitsig onderhandelen toch opeens dikke vrienden geworden. Ze spraken nog net niet af om voortaan kerstavond en de zomervakanties samen door te brengen. Eentje had alvast zijn ukelele meegebracht en stelde voor om een verbindend Kumbaya aan te heffen. Diependaele (nochtans begiftigd met een aanstekelijke sopraan) kon dat nog net op tijd verhinderen. Correctie: één onderhandelaar had het marsorder blijkbaar niet helemaal begrepen. Hij noemde een eerbiedwaardige collega zelfs oneerbiedwaardig “maske”. Hij klopte zichzelf bovendien op de borst dat hij een aantal “lelijke, lelijke, asociale voorstellen” had weten af te blokken. Deze persoon verkeerde mogelijk in de overtuiging dat niemand hem kon horen, een inschattingsfout waarop hij in zijn politieke carrière al eens eerder was betrapt. “Hoe minder ik vanaf nu nog partijvoorzitters hoor, hoe beter”, had de minister-president daarop slechts geantwoord, met een opmerkelijke sangfroid en zonder daarbij de naam van Conner Rousseau (Vooruit) te noemen.
Ook toen hij deze week in het Vlaams Parlement zijn regeerakkoord verdedigde, kwam Diependaele volgens waarnemers vinnig, energiek, strijdvaardig, assertief en dies meer uit de hoek. Op het randje van het roekeloze af.
“Knap hoor”, feliciteerde De Wever hem daar achteraf mee. Maar de minister-president knorde slechts terug: “Parbleu, gast. Hebt ge mij niet goed verstaan? Ik wil vanaf nu géén partijvoorzitters meer horen.”
De paus die artsen die een abortus uitvoeren, ‘huurmoordenaars’ noemt, is niet anders dan een dierenrechtenactivist voor wie het eten van vlees ‘moord’ is, schrijft Tom Naegels.
Soms denk ik dingen die ik nooit in een column zou durven te zetten. De kleindochter van Lucienne Herman-Michielsens, een van de auteurs van de Belgische abortuswet, schreef in De Morgen dat de uitspraken van de paus, die abortusartsen huurmoordenaars had genoemd, voor haar als “een klap in het gezicht” aankwamen. “Mijn grootmoeder was juist een zachtmoedige en warme vrouw.” Dat vond de kleinzoon van Lucky Luciano ook, denk ik dan meteen, met “Grapje. GRAPJE!” erachteraan. Maar ja.
Niettemin was ik verbaasd over de verontwaardiging die de paus oogstte. De rector van de VUB, die er niets minder dan “lasterlijke beschuldigingen” en “het verspreiden van haat” in zag. (DS, 3 oktober) Premier Alexander De Croo die de nuntius ter verantwoording roept, want “een buitenlands staatshoofd heeft zich niet te moeien met de besluitvorming in België.” (DS, 4 oktober) Alsof onze regering zich nooit heeft uitgesproken tegen de antihomowetten in Hongarije of, welja, de beslissing van het Amerikaanse Hooggerechtshof om een einde te maken aan het grondwettelijke recht op abortus.
Wat had je dan verwacht, van een paus? Vanuit zijn ethische kader bekeken is het toch logisch, zelfs onontkoombaar om abortus moord te vinden? Even logisch als het voor een dierenrechtenactivist is om het eten van vlees als moord te zien. (Hun redeneringen lijken op elkaar: voor beiden is er geen ontologisch verschil tussen een mens en, respectievelijk, een embryo of een dier.) Alleen: wij delen dat ethische kader niet. En meer valt daar niet over te zeggen.
Guldensporenslag
Er is iets merkwaardigs aan de hand met onze relatie tot de kerk. Ze katapulteert ons een generatie terug in de tijd. We voeren aldoor re-enactments op van de cultuuroorlogen uit de jaren 70 en 80. Abortus, euthanasie, homoseksualiteit, vrouwen: de thema’s die ons toen verscheurden, maar waarover sindsdien een brede consensus gegroeid is, dié doen ons telkens weer dubbelplooien van ongeloof, als de kerk weigert zich bij die consensus neer te leggen. Omdat we blijkbaar niet kunnen accepteren dat die niet totaal is.
Tegelijk speelt ze geen enkele rol in de hedendaagse cultuuroorlogen. De thema’s die ons vandaag verscheuren, en waar in de verste verte geen consensus over bestaat – klimaat, migratie –daarover registreren we het standpunt van de kerk niet eens. Terwijl dat, als het door een ander verwoord werd, zeer controversieel zou zijn. Mocht ik op deze plaats de visie uitdragen van het Vaticaan over migratie en vluchtelingen, Bart De Wever zou de formatie een half-
jaar stilleggen om een nieuw boek te schrijven over woke. Maar als het van de kerk komt, dan beweegt er geen blad. Dan is het alsof we denken: “Ja, geeuw, dat kun je verwachten hé, dat de paus het opneemt voor de vluchtelingen.” Wellicht, ja. Maar je kunt toch ook verwachten dat hij tegen abortus is?
Op het eerste gezicht is het onlogisch dat we liever een oorlog voeren die al gewonnen is, dan een waarvan de uitkomst nog onzeker blijft. Op het tweede gezicht evenwel is dat net heel begrijpelijk. Waarom koestert iedere nationalistische beweging, in de kern van haar natievormende project, de herinnering aan een slag (zoals die der Gulden Sporen) tegen een onoverwinnelijk gewaande tegenstander? Omdat ze weten dat ze die gaan winnen. Waarom blijven films, romans en documentaires over de Tweede Wereldoorlog populair? Omdat we weten dat we die gaan winnen. Dat geeft ons een goed gevoel over onszelf. Het bevestigt ons in ‘wie wij zijn’. Nazaten van vrijheidsstrijders.
Pas op! De paus!
De prominente, symbolisch beladen plaats die vrouwen, homoseksualiteit, abortus en euthanasie innemen in het politieke bewustzijn (in die mate dat enkel dié bedoeld worden, als er ge-
sproken wordt over ‘de ethische thema’s’), en de verontwaardiging die losbarst zodra iemand de consensus erover lijkt te bedreigen, kan worden verklaard door eenzelfde gemeenschapsvormend verhaal. Er was eens een machtige, arrogante tegenstander met een fout ethisch kader, die ons onderdrukte. (De Fransen, de nazi’s, de kerk.)
Mocht ik op deze plaats de visie uitdragen van het Vaticaan over migratie en vluchtelingen, Bart De Wever zou de formatie een halfjaar stilleggen om een nieuw boek te schrijven over woke
Een kleine, vernuftige groep rebellen durfde zich te verzetten. Dat wij nu in vrijheid leven, hebben we aan hen te danken. Maar pas op! Daar heb je Jeff Hoeyberghs! Daar heb je Andrew Tate! Daar heb je de moslims! Daar de paus! Over de hedendaagse cultuurstrijd
bestaat zo’n verhaal nog niet. Hoewel er vaak gesproken wordt over ‘de juiste kant van de geschiedenis’, weet niemand welk kamp daar zal belanden. De geschiedenis kan nog alle kanten op. Daar waar de herinnering aan de oude ethische botsingen je dus een goed gevoel over jezelf geeft, want je weet wie er aan de juiste kant stond en je denkt dat jij daar zelf ook had gestaan als je toen had geleefd, daar trachten we het morele aspect van het migratievraagstuk of de klimaatproblematiek nu net te bagatelliseren – het komt belerend over, culpabiliserend, mensen gaan zich er onbehaaglijk door voelen. Zo creëer je geen draagvlak! Zelfs de progressieve partijen gaan daarin mee, bang om als ‘linkse kerk’ gebrandmerkt te worden. Waardoor de echte kerk in twee tegengestelde rollen wordt geduwd: in die van het ultraconservatieve, gevaarlijke machtsbastion dat goed in de gaten moet worden gehouden want het zal iedere kans grijpen ‘om de klok terug te draaien’, en in die van het ultraprogressieve, volstrekt óngevaarlijke, Kumbaya-zingende kliekje dromers, die nog geen klok kunnen lézen, zo buiten de tijd staan ze.
Tom Naegels is schrijver. In ‘Op de kop’ maakt hij tweewekelijks de stand op van de stad en de wereld.
Zo lang als de eeuwigheid, zo dor als een woestijn
Oorlog Gaza
“Ik wachtte op goed nieuws om te delen”, schrijft Etgar
Keret aan zijn overleden moeder. Maar toen kwam er een oorlog. Na een jaar dood en vernieling ontbreekt het aan zelfs een greintje hoop.
Liefste mam, Hetisvijfjaargeledensindsjestierfen nupasschrijfikje.Hetspijtmedathet zolangheeftgeduurd,maarikwachtte op goed nieuws om te delen, en dat kwam er maar niet. Ik had je kunnen schrijven over covid-19, of over de rechtse messiaanse regering van Benjamin Netanyahu, die je nooit hebt kunnen uitstaan. Ik had je kunnen schrijven over het gruwelijke bloedbad dat hier op 7 oktober plaatsvond, over de honderden gijzelaars die wegkwijnen in Gaza, en over hoe diezelfde Netanyahuerallesaanlijkttedoenom een akkoord te saboteren en vastbeslotenisomdezeellendigeoorlogeeuwig te laten voortduren. Ik had je ook kunnenvertellenoverAlex,debebaarde historicus uit die Poolse documentairewaarinikzat,vanwiejezeidathij een mensch was: hij werd ontvoerd uit zijn huis, waar we die dag de interviews hadden gefilmd, en hij overleed inGaza,nadatNetanyahuzichhadverzettegeneengijzelaarsdealdieoudere Israëli’s zou vrijgeven in plaats van vrouwen.
Of ik had kunnen schrijven over de ouderemannenenvrouwendieweinde wachtkamervandedokterhaddenkunnen tegenkomen als je nog leefde: ze werden met geweld gearresteerd en geboeid door de fascistische politie van ItamarBen-Gvir,alsofzegevaarlijkecriminelen waren, alleen maar omdat ze onseraandurfdenteherinnerendateen van de belangrijkste Joodse mitswa’s de verlossing van gevangenen is. Maar wat zoudathebbenopgeleverd?Jebentalin een andere wereld – een betere. Dus bleef ik wachten op goed nieuws, en ik beloofde mezelf dat ik zou schrijven wanneer de gijzelaars thuiskwamen. Of
opzijnminstwanneerdezeverschrikkelijke regering ineenstortte en Bibi de verantwoordelijkheid nam voor de catastrofe.Maarhijschuiftdeschuldvoor het steunen van Hamas in de schoenen van de generaals van het leger, de rechters van het hooggerechtshof, en zelfs van je eigen zonen, die elke week de straat op gingen om te schreeuwen om gelijkheid en democratie, om te protesteren tegen de uithongering van Gazanen en tegen de pogroms van kolonisteninPalestijnsedorpenopdeWestelijke Jordaanoever.
Het afgelopen jaar in Israël voelde een beetje alsof je naar een split screen zat te kijken: aan de ene kant zoeven de gebeurtenissen voorbij, met een onvoorstelbaar bloedbad in de zuidelijke kibboetsim van Israël dat een vuurstorm aanstak van dood en vernieling die over Gaza raasde. En aan de andere kantvanhetscherm?Hetbeeldisbevroren.
De herdenkingsceremonie zal vooraf opgenomen worden, los van de tijd en van het volk, net zoals de dwaze regering die dat bedacht heeft
EenjaarlangbleekdepremiervanIsraël niet in staat om zijn land of de wereld te vertellen hoe hij zich Gaza voorsteltzodradezeeindelozeoorlogvoorbij
is, en hij vond het niet nodig schuld te bekennenvoordefalendeveiligheiddie heeft geleid tot de moord op vele honderden van zijn burgers. Hij kan ook nietuitleggenwaaromzijnministervan Defensie een jaar na zijn ontslag nog altijd zijn baan heeft. Een heel jaar lang weigerthetstaatshoofdinterviewstegeven aan lokale media, of een onderzoekscommissieintestellenomhetdebacleteonderzoeken,ofeendatumvoor verkiezingen vast te leggen, zodat de mensen die hem volgens peilingen al lang beu zijn, zich kunnen uitspreken. Ditwaseenjaarzolangalsdeeeuwigheid en zo dor als een woestijn, en aan het einde ervan staan we naast de opgestapelde lichamen, zonder een greintje inzichtofhoop.Demediagevenonsupdates over de plannen voor de herdenkingsplechtigheid op 7 oktober. Ze vertellen ons dat de ceremonie gefilmd zal worden zonder publiek, uit angst voor protesten. Het zal vooraf opgenomen worden, los van de tijd en van het volk, net zoals de dwaze regering die dat bedacht heeft. Een herdenkingsceremonieterwijlernogsteedsgijzelaarsinGaza op hun vrijlating wachten: het voelt netzoonzinnigalseenherdenkingvoor Holocaustslachtoffers tijdens de TweedeWereldoorlog,terwijlernogrookopstijgt uit de verbrandingsovens. In het noorden van Israël branden huizen af, mam, en in Libanon bleken ontploffende beepers en walkietalkies slechts de voorbode van een massale aanvalwaarbijdeenenadeandereHezbollah-leider geëlimineerd werd, onder wie Hassan Nasrallah. Oh, en Iran lanceerde nog eens een raketaanval tegen Israël,maardatklinktergerdanhetwas.
Wat me eraan doet denken: vandaag heb ik eindelijk een goed nieuwsje van
Mia Doornaert klopt steeds op de foute nagels
Nathan Vandeputte Doctor in de politieke wetenschappen, tot voor kort verbonden aan het Ghent Institute for International and European Studies (UGent).
antisemitisme
Mia Doornaert pleit voor meer kritisch vermogen om indoctrinatie tegen te gaan, maar doet niet aan kritiek, schrijft Nathan Vandeputte.
In haar column bekritiseert Mia Doornaertdevermeendeindoctrinatieinhet Vlaamse onderwijscurriculum over het Israëlisch-Palestijnse conflict. Het curriculum zou te eenzijdig de Palestijnse kant belichten, waardoor het vermogen van onze leerlingen om kritisch te denken wordt ondermijnd. Paradoxaal genoeg lijkt haar betoog zelf een uiting te zijn van indoctrinatie en draagt het bij aan de vervlakking van kritisch denken in het onderwijs. Doornaert baseert haar kritiek op een rapport van vzw IMPAC dat antisemitisme en vooringenomenheid in het Vlaamse en Waalse onderwijscurriculum aankaart. Kritisch zijn begint echter met een grondige bronanalyse, zowelwatbetrefthetbelangvanderesultaten,hoehetonderzoekgevoerdisenwie het geschreven heeft.
Allereerstisderelevantievandeconclusie, dat meer dan 81 procent van het onderzochte onderwijsmateriaal antisemitisch zou zijn, zeer beperkt. Het blijft onduidelijk hoe de 52 geselecteerdelesmaterialenzichverhoudentothet brederecurriculum,enhoezedaadwerkelijk in de klas worden gebruikt. Belangrijker is dat de bevindingen gebaseerd zijn op een problematisch conceptueel kader. Zo maakt het rapport gebruik van de beladen IHRA-definitie van antisemitisme, die kritiek op het Israëlische beleid gelijkstelt met antisemitisme.Dezedefinitiewordtfelbetwist door vooraanstaande internationale mensenrechtenorganisaties, zoals HumanRightsWatchenAmnestyInternational, maar ook door joodse organisaties zoals Jewish Voice for Peace Toch laat het rapport deze tegenstemmen volledig buiten beschouwing. Integendeel, het viseert juist enkele van deze organisaties omdat zij mensenrechtenschendingen door Israël aan de kaakstellen.Hetrapportbeschouwttermen zoals “apartheid”, “genocide”,
hetinternetkunnenplukken,enhoewel het niets te maken heeft met het land waar je zo van houdt, denk ik dat het je blij zal maken: een nieuwe studie in opdracht van de Wereldgezondheidsorganisatie toont aan dat er geen verband is tussen veelvuldig gsm-gebruik en kanker.Weetjenogdatjemealtijdmetlichtjes bezorgde glimlach vertelde dat mijn onophoudelijke gebabbel één ding is, maar dat al die lange mobieletelefoongesprekken uiteindelijk mijn hersenen zullenbraden?Wel,jekuntstoppenmet je zorgen te maken – dat zal dus niet gebeuren. Je praatgrage zoon kan blijven babbelen aan de telefoon, zonder ook
“blokkade”,“bezetting”of“kolonisatie” als “zwaar beladen”, “eenzijdig” en zelfs “demoniserend”. Dat staat haaks op internationale rechtspraak: het Internationaal Gerechtshof heeft geoordeeld dat Israël zich schuldig maakt aan apartheidendatdebezettingvandePalestijnsegebiedenonwettigis.Ookstelthetdat IsraëlmogelijkgenocidepleegtinGaza. Zulke conclusies zijn verre van slechts “opinies”. Ze worden gedeeld door prominenteIsraëlisch-Joodsemensenrechtenorganisaties zoals B’tselem. Tot slot, de auteurs van het rapport worden niet genoemd, waardoor hun neutraliteit en onafhankelijkheid (waartoe ze zelf oproepen) niet kan worden beoordeeld. Het is echter bekend dat de voorzitter van de vzw elders pleit voor meer “pro-Israëlische” standpunten in het publieke debat. Ook worden eventuele winsten van de vzwgedoneerdaaneenIsraëlischequivalent van het Rode Kruis. Het voorwoord van Mark Elchardus kan deze vooringenomenheid niet wegnemen, integendeel.
Islamofobie Antisemitismeisongetwijfeldeenzwarte vlek in onze samenleving. Het is belangrijk om ook in ons onderwijs hiervoor aandacht te hebben en om onze curricula aan te passen waar nodig. Het is daarnaast evident dat ons onderwijssysteem ruimte laat voor verbetering: te vaak blijft het te eenzijdig en ontbreekt er een brede waaier aan perspectieven. De verschillende dekolonisatie-werkgroepen aan onze universiteiten kunnen daarvan meepraten. Het probleem is dat Doornaert steeds op de foute nagels klopt.
Hetprobleemisnetzogoeddatsinds 7oktoberookislamofobiegestegenisin Europa en dat beschuldigingen van antisemitisme te makkelijk worden gemaakt. Het probleem is net zo goed dat solidariteit met de Palestijnse zaak niet alleen ontmoedigd wordt, maar ook actief wordt tegengewerkt. Terwijl wetenschappelijk onderzoek al jaren een proIsraëlische vooringenomenheid in westerse media aantoont, zijn sinds 7 oktober de machtsverhoudingen in het
Etgar Keret
Israëlische schrijver.
maar een haar te verliezen. Mensen aan beide kanten van de grens met Gaza vallen als vliegen: onschuldige Israëlische kinderenenouderemannenenvrouwen, jonge soldaten en vele duizenden vrouwenenbaby’sinGaza.Maargeenvanhen stierf omdat ze te veel aan het bellen waren. Mobiele telefoons zullen er waarschijnlijk altijd zijn en blijven. Maar deze regering heeft wel een vervaldatum. Laten we samen bidden dat die verstrijkt voordathetlandzelfverstrekenisenlaten we bidden voor de vernieling van de Derde tempel waar Ben-Gvir en zijn trawanten over fantaseren op hun weg naar verlossing.
Oververlossinggesproken,ikhoopdat hetfijnisdaarbovenendatjijenpapaeen beetje rust vinden. Veel Israëli’s zeggen blijtezijndathunoudersnietmeerleven omtezienwaterisgewordenvanhetland waarvoor ze zoveel hebben opgeofferd, maar ik voel elke dag het verdriet van jou te moeten missen. Mocht jij nog in leven zijn, dat weet ik, zouden jij en papa wel éénenanderhebbenrechtgezethier,ofer op zijn minst in geslaagd zijn, zoals jullie altijddeden,omzelfsinalleduisternisen somberte een pad van hoop en licht te zien.
Liefs, Etgar
debat over het Israëlisch-Palestijnse conflictnogscherpergeworden.Zoalsookde voorzitter van de grootste partij in Vlaanderen het verwoord heeft, is er blijkbaar “maar één kant om te kiezen: dat is de kantvanIsraël,dekantvandedemocratie en de kant van het licht”. Zo’ndominantbinairdenkenlaatgeen nuancetoe.InDuitslandwordencongressen voor Palestijnse mensenrechten verboden,enwordtpro-PalestijnseEuropese stemmen toegang tot het land geweigerd. In Engeland worden pro-Palestijnse betogingen door regeringsvertegenwoordigers omschreven als hate marches. In Vlaanderenwordendestudentendiemeedoen aan pro-Palestijnse protesten afgeschilderdals“nuttigeidiotenvanHamas”.
Nivellering naar beneden Ook de enkele kritische kanttekeningen die in het curriculum worden gemaakt over Israëlische misstanden, zijn voor Doornaert aanleiding om te pleiten voor een bescherming van ons onderwijs tegen een “ongenadige nivellering naar beneden”.Zepleitvoormeerkritischvermo-
gazettenpraat
Samira Ataei
Wat denkt u als het over Gaza gaat?
Mag ik u iets vragen, beste lezer? Sluit uw ogen en vertel mij: welke beelden flitsen door uw hoofd als u aan Gaza denkt? Denk niet te lang na, dat zal ik ook niet doen.
Gaza. De hulppakketten die uit de lucht vielen, terwijl de Israëlische aanvallen doorgingen. De rechthoekige bril van de Palestijnse universiteitsprofessor, Zakaria Shehab (38), met wie ik de eerste weken van de oorlog wekelijks aan de lijn hing, tot de verbinding uitviel en zijn antwoord soms maandenlang uitbleef. De portretfoto van ayatollah Ali Khamenei. Een trillend Palestijns meisje onder het stof. Een Joodse vriend, een van de vrolijkste en aangenaamste gesprekspartners die u zich kunt voorstellen, die mentaal uitlogt wanneer ons gesprek op café afglijdt naar het Midden-Oosten. Zijn verdrietige ogen. Mijn collega’s. Ik vroeg enkele vrienden, twintigers die het conflict minder intens volgen, om hetzelfde te doen. Hun antwoorden: rook, leed, bombardement, wanhoop, ruïne, zand. Zijn we in Gaza, Oekraïne, of Soedan? Een jaar na de grootschalige Hamasaanval op 7 oktober, waar meer dan 1.200 Israëli’s gedood werden en zo’n 243 gijzelaars ontvoerd werden, is de landstrook gereduceerd tot rook, leed, bombardement, wanhoop, ruïne en zand. De werkelijkheid ligt er niet ver van. De Israëlische bommen hebben van Gaza een open gruisvlakte gemaakt. Van de 287.669 gebouwen in de enclave zijn 168.784 gebouwen beschadigd.
Hoe geven wij een menselijk gezicht aan een destructief conflict dat maar niet ophoudt?
gen om deze indoctrinatie tegen te gaan, maardoetnietaankritiek.Haardoelishet behoud van de status quo, dit door elke vorm van dissonantie te diskwalificeren endoordecomplexiteitvandeproblematiek nodeloos kapot te willen nuanceren. Meer dan nuance brengen, zou het doel van kritisch denken moeten zijn om te onderzoeken waarom en hoe gevestigde denkkaders ontstaan en in stand gehouden worden, om de legitimiteit daarvan in vraag te stellen. Kritisch denken over het Israëlisch-Palestijnse conflict vergt de bereidheid om het dominante pro-IsraëlischenarratiefinhetWestenter discussie te stellen, en om actief te luisteren naar ‘dissonante stemmen’. Het vraagt een open geest om op basis daarvan onze denkkaders te herzien, zeker in hetonderwijs.DaterinBelgiëdusonderwijsinhoud bestaat die het dominante discoursdoorbreektenkritischkijktnaar het Israëlisch-Palestijnse conflict, is iets om hoopvol over te zijn. Er is inderdaad hoop dat toekomstige generaties gered worden van een ongenadige nivellering naar beneden
Meer dan 41.500 Palestijnen zijn gedood, onder wie meer dan 16.000 kinderen. Dat zijn meer kinderen dan het aantal kinderen dat wereldwijd in een conflict is gestorven de voorbije vier jaar. Nog eens 96.000 Palestijnen raakten gewond. Voor hen zijn de opties om zich te laten behandelen miniem, aangezien 17 van de 36 ziekenhuizen in Gaza vanwege de aanhoudende aanvallen gedeeltelijk functioneren. Minstens 9.000 Palestijnen, onder wie ook kinderen, zijn als vermist opgegeven en zitten mogelijk vast of zijn overleden onder de brokstukken van wat zij ooit hun thuis noemden. Ook het lot van zo’n 100 gijzelaars, die in Gaza vastzitten, blijft onduidelijk.
Rook, leed, bombardement, wanhoop, ruïne en zand. Ja, het is er allemaal, maar is dat alles? In Juden auf Wanderschaft schrijft Joseph Roth over hoe de mens in staat is maar een korte tijd belangstelling te tonen voor een crisis. Onze nood aan regelmaat neemt altijd over. Hoe geven wij een menselijk gezicht aan een destructief conflict dat maar niet ophoudt? Hoe trekken we het Israëlische gijzelaarsdrama naar de voorgrond, terwijl een mogelijke regionale oorlog onze aandacht opslokt? Wat vertellen we nu, en wat sparen we op? En nog crucialer: wie laten we aan het woord?
We appen met Palestijnse hulpmedewerkers in Gaza, spreken met gevluchte burgers, zoeken naar nieuwe stemmen die de ontwikkelingen kunnen duiden en brengen vanzelfsprekend reportages vanuit de regio. Na een jaar blijft het een moeilijke evenwichtsoefening. Neem het stuk dat gisteren in de krant stond over een jonge jezidi-vrouw die uit Gaza is be-
vrijd, nadat ze tien jaar geleden in Irak gevangen was genomen door Islamitische Staat. De Israëlische krant The Jerusalem Post berichtte vorige maand als eerste over haar gevangenschap. Deze week kwam het nieuws over haar vrijlating ook in de nieuwsstroom van Reuters, The Guardian en later CNN terecht. Ik heb jezidi-vrouwen geïnterviewd. Hun lot laat niemand onberoerd. Maar het is ook niet onbelangrijk om te kijken wie, wanneer en waarom spreekt. Een 21jarige vrouw is dankzij maandenlange inspanningen van de Amerikanen uit Gaza bevrijd. Ook Israël, Irak en Jordanië waren betrokken bij de operatie. Volgens The Post werd ze vastgehouden door een Hamasstrijder. Ik denk aan de woorden van onderzoeker Eyal Lurie Pardes voor het Israëlische medium +972 Magazine: “Media zijn een cruciaal onderdeel van een mechanisme waardoor Israëli’s steeds nationalistischer en militaristischer worden, en hongerig naar nieuws dat de oorlog goedpraat.” Afhankelijk van waar u naartoe surft, kunt u lezen dat Palestijnen steevast “sterven”, en niet gedood worden, of dat Israël alleen “troepen stuurt”, en niet aanvalt. Woorden doen ertoe, details maken het verschil. Keuzes ook. Als we beslissen om over de jezidi-vrouw te schrijven, dreigen we ruimte weg te nemen voor een andere invalshoek, zoals de toegenomen aanvallen in Gaza. Willen we dat toekomstige academici onze berichtgeving analyseren en concluderen dat we systematisch de bal hebben misgeslagen? Natuurlijk niet. We moeten de dingen bij hun naam noemen, en daar transparant over zijn.
Verontwaardiging mag geen houdbaarheidsdatum hebben. Als journalist is het onze taak om crisissen vanuit elke hoek te belichten, en dat te blijven doen. Niet alleen omdat er, in het geval van de oorlog in Gaza, onder al het leed een decennialange geschiedenis met complexe geopolitieke weerhaken ligt. Maar ook, en vooral, om alle mensenlevens. In Gaza sterven elk uur vier mensen. Op 1 oktober, toen wij ‘afgeleid’ waren door het offensief in Libanon en de tegenaanval van Iran, stierven er in Gaza 85 mensen. Een dag later ging het om 99 mensen. Hoe brengen we de oorlog tot u, wanneer de nood aan regelmaat dreigt over te nemen?
Neem de professor, Zakaria. Hij heeft het noorden nooit verlaten. Met zijn vrouw Soha (33), hun dochters Assel (11), Nour (9) en Ro’a (1), en zoon Fadi (7) is Zakaria in de wijk Alghbari, dicht bij de stad Jabalia, gebleven. In de eerste weken van het offensief verscheen zijn stem regelmatig in de krant. Tot de verbinding het liet afweten. Inmiddels dateert ons laatste contact van 28 augustus. “Tot nu toe gaat het goed met ons”, schreef Zakaria toen. (Zo begon Zakaria elk gesprek.) “Ik heb veel mensen verloren in mijn dichte omgeving. Mijn broer verloor zijn voet, en mijn zus heeft ook een been verloren.”
Vorige maand stuurde ik Zakaria een lang bericht. Ik heb nog geen antwoord ontvangen.
Samira Ataei is buitenlandredacteur. ‘Gazettenpraat’ belicht wekelijks een kwestie waarover de redactie van De Standaard discussieert.
