DSM - 16 december 2023

Magazine Wilde oesters rapen in Zweden

‘ALLEEN ALS ER SNEEUW LIGT, DUIKEN WE NIET’ Zaterdag 16 december 2023

1

Verzekeringen

Slechts

39%

van alle nieuwe ondernemingen wordt opgestart door een vrouw* Vrouw zijn mag nooit een risico zijn.

Bij AXA steunen en stimuleren we vrouwelijk ondernemerschap met oplossingen op maat.

Ontdek al onze initiatieven op axa.be/vrouwen *Starters Atlas 2023 by UNIZO – GraydonCreditsafe – UCM

In dit nummer

8 De zee verveelt nooit ‘Mijn vader en oom zijn stoere, goedgetrainde kerels. Dat ik, als vrouw, óók naar oesters kan duiken, heeft hun machoreputatie een beetje onderuitgehaald.’

Lotta Klemming is de enige vrouwelijke oestervisser van Zweden: het is hard labeur, bij regen en ontij, ‘echt een beetje vechten’, noemt ze het bescheiden. Maar op zee vindt ze de rust waarnaar ze op zoek was.

Ze leeft van oesters, maar de oesters hebben haar ook een leven gegeven.

Zouden we kerstmis hier zo uitbundig vieren als er geen winters waren? Vermoedelijk niet. Wij, met onze verlichting en verwarming, onze reizen naar de zon en onze aardbeien in december, we leven nog altijd wonderlijk met de seizoenen mee. Optimisten zien in de kortste dag al een teken van nieuw leven: heel ver weg kan de lente nu niet meer zijn. Voor de anderen zijn er slingers en bollen, dj’s en vrolijke bijeenkomsten om het diepste duister te verjagen. En lijstjes, natuurlijk, altijd ergens tussen terugblik en goede voornemens in. Als we het mooiste van 2023 vatten, dan is dat als oogsten en zaaien voor een volgend jaar. (p.

22) Een nieuwe start op een bedje van schoonheid. We wensen het u van harte toe!

16 Groene kerst met Ottolenghi Heb je een kalkoen nodig om kerst royaal te maken?

Welnee, met weelderige groenten en gouden korstjes tovert Yotam Ottolenghi een feestmaal op tafel. We zouden bijna zeggen: in een handomdraai.

Maar het blijft wel Ottolenghi natuurlijk.

28 Wonen: Keti Toloraia

14 Wat ik nog wou zeggen: voornemens

24 Durf te schitteren Glitters van microplastics zijn (terecht) uit de rekken verdwenen, maar schitteren zullen we als vanouds. Leen Van Severen test 5 ecoglitters uit, op nagels, ogen en op knutselwerken. Ze voelt zich nu eens een mislukte zeemeermin, dan weer een glitterversie van Prince.

34 Wilde plannen: vogels voederen

37 Droomplek

39 Wat denk je?

EVEN PAUZE! Het magazine verschijnt drie weken niet. We zijn er weer op zaterdag 13 januari.

Fijne kerstdagen!

‘NIVEA’, een erg verstandige moeder Niet invullen voor een ander: het is de gouden raad die Ibe Rossel kreeg en koestert. Maar wacht, hoe moet dat dan als je kerstcadeautjes kiest?

Column

blijft draaien: aan dat soort gedachwoede e-reader-gebruikers. Dat ik ten verspil ik al mijn energie. zilveren oorbellen uitkies voor menHet probleem met dingen continu sen die net doorhebben dat ze beter voor een ander invullen, is niet alstaan met goud. Kan een verstandileen dat die aannames voorbarig ge moeder me vertellen waar inlezijn, maar vaak ook arrogant. Wie ven stopt, en invullen begint? Het denk ik wel dat ik ben? Een Nostraliefst, ja het allerliefst, geef ik deze damus die niet alleen de toekomst, december iedereen gewoon een maar ook andermans gedachten kan blauw blikje Nivea cadeau, beginlezen? Waarom gun ik anderen niet nend bij de drieëntwintigjarige man gewoon lekker hun eigen mening? die vandaag vierentwintig wordt. een erg verstandige moeder En toen was daar NIVEA: een even simpel als briljant levensmotto. Een lichtend baken in een zee van gepieker, een acroniem als een diepe Het beste advies van dit jaar kwam na de feestdagen bewaard, of alleszins buikademhaling. me nog net op de valreep ter ore. Zoals tot na mijn kerstinkopen. Al jaren ben ik Toch had de drieëntwintigjarige dat gaat met verstandige zaken die drieervan overtuigd dat ik precies kan raden, man, in dit geval, de zaken iets meer ëntwintigjarige mannen je op het hart precies kan invullen welk geschenk de voor mij mogen invullen en het adadrukken, zat zijn moeder er voor iets grootste vreugdekreet uit mijn geliefden gium beter tot na de feestdagen betussen. Ze had het hem steevast ingezal extraheren. NIVEA heeft mij totaal waard, of alleszins tot na mijn kerstpeperd: NIVEA. Niet Invullen Voor Een van mijn à propos gebracht. Achter ieder inkopen. Al jaren ben ik ervan overAnder. cadeau-idee doemt er plots een schriktuigd dat ik precies kan raden, pre-God weet hoe vatbaar ik ben voor een barend vraagteken op. Er is dat even cies kan invullen welk geschenk deacroniem, en dit hield inhoudelijk zobekende als sentimentele kerstverhaal grootste vreugdekreet uit mijn ge- veel steek, dat ik overwoog om de letters waarin een vrouw haar golvende, knieliefden zal extraheren. NIVEA heeftmet lippenstift op de badkamerspiegel lange haren verkoopt aan een pruikenmij totaal van mijn à propos ge- te schrijven. Kwestie van het iedere ochmaker om een ketting te kopen voor het bracht. Achter ieder cadeau idee tend bij het tandenpoetsen al tussen gouden zakhorloge van haar man. Hij doemt er plots een schrikbarend mijn oren te knopen. Ik ben vast niet blijkt het horloge dan weer verkocht te Het beste advies van dit jaar kwam vraagteken op. Er is dat even bekende enige die ieder conflict al veelvuldig hebben om een schitterende set borstels me nog net op de valreep ter ore. Zode als sentimentele kerstverhaal in haar hoofd heeft beleefd voordat het te kopen voor haar manen. De conclusie als dat gaat met verstandige zaken waarin een vrouw haar golvende, probleem zich werkelijk manifesteert, is natuurlijk dat hun liefde van onschatdie drieëntwintigjarige mannen je knielange haren verkoopt aan een als dat al gebeurt. Nee, ik kan niet schrijbare waarde is, en alle materie overstijgt. op het hart drukken, zat zijn moepruikenmaker om een ketting te koven over jongemannen en hun moeders, Maar wat mij momenteel vooral bijblijft, der er voor iets tussen. Ze had het pen voor het gouden zakhorloge van want dan zullen de jongemannen en hun is dat ze elkaars verlangens invullen, en hem steevast ingepeperd: NIVEA. haar man. Hij blijkt het horloge dan moeders boos op me zijn, en dan heb ik dat net daardoor hun verlangens niet Niet Invullen Voor Een Ander. weer verkocht te hebben om een het eens en voor altijd verknald. Ik ben vervuld worden.

God weet hoe vatbaar ik ben voor schitterende set borstels te kopen als een occasie-wasmachine die maar Ik had nooit gedacht dat een teerhartieen acroniem, en dit hield inhoudevoor haar manen. De conclusie is blijft draaien: aan dat soort gedachten ge boodschap uit een kerstverhaal me lijk zoveel steek, dat ik overwoog om natuurlijk dat hun liefde van on- verspil ik al mijn energie. uit mijn slaap zou houden, en toch lig de letters met lippenstift op de badschatbare waarde is, en alle materie Het probleem met dingen continu voor ik hier mijn getrokken secret santa-nakamerspiegel te schrijven. Kwestie overstijgt. Maar wat mij momenteel een ander invullen, is niet alleen dat die men te tellen alsof het schaapjes zijn. van het iedere ochtend bij het tanvooral bijblijft, is dat ze elkaars veraannames voorbarig zijn, maar vaak ook Ik vrees dat ik asbakken aan het kleien denpoetsen al tussen mijn oren te langens invullen, en dat net daar- arrogant. Wie denk ik wel dat ik ben? ben voor vrienden die willen stoppen knopen. Ik ben vast niet de enige door hun verlangens niet vervuld Een Nostradamus die niet alleen de toemet roken. Dat ik romans inpak voor die ieder conflict al veelvuldig in worden. komst, maar ook andermans gedachten verwoede e-reader-gebruikers. Dat ik zilhaar hoofd heeft beleefd voordat het Ik had nooit gedacht dat een teer- kan lezen? Waarom gun ik anderen niet veren oorbellen uitkies voor mensen die probleem zich werkelijk manifeshartige boodschap uit een kerstver-gewoon lekker hun eigen mening? En net doorhebben dat ze beter staan met teert, als dat al gebeurt. Nee, ik kan haal me uit mijn slaap zou houden, toen was daar NIVEA: een even simpel goud. Kan een verstandige moeder me niet schrijven over jongemannen en en toch lig ik hier mijn getrokken als briljant levensmotto. Een lichtend vertellen waar inleven stopt, en invullen hun moeders, want dan zullen de secret santa-namen te tellen alsof baken in een zee van gepieker, een acrobegint? Het liefst, ja het allerliefst, geef jongemannen en hun moeders boos het schaapjes zijn. Ik vrees dat ik asniem als een diepe buikademhaling. ik deze december iedereen gewoon een Arevik d’Or woont in Antwerpen, waar ze op me zijn, en dan heb ik het eens bakken aan het kleien ben voor Toch had de drieëntwintigjarige man, blauw blikje Nivea cadeau, beginnend illustraties, animatiefilms en chai latte maakt. en voor altijd verknald.

Ikze ben als vrienden in dit geval, de zaken iets meer voor mij bij de drieëntwintigjarige man die vanElke week verbeeldt hier met tedere humor die willen stoppen met roeen occasie-wasmachine die maar ken. Dat ik romans inpak voor ver-mogen invullen en het adagium beter tot daag vierentwintig wordt. haar kijk op de vrouw en haar lichaam.

‘NIVEA’

Foto Nicol' Andrea

Niet invullen voor een ander: het is de gouden raad die Ibe Rossel kreeg en koestert. Maar wacht, hoe moet dat dan als je kerstcadeautjes kiest?

4

Gilleam Trapenberg, 166 (New Suns), 2023





ONDER DE CARAÏBISCHE ZON Wie het internationale kunstlandschap wil verkennen, is bij Art Antwerp aan het juiste adres. Voor de derde editie selecteerde de kunstbeurs 72 galerieën uit 12 landen.

Galerie Ron Mandos, bijvoorbeeld, met werk van de Amsterdamse fotograaf Gilleam Trapenberg, die onderbelichte hoeken van zijn geboorteland Curaçao voor de lens brengt. Antwerp Expo, tot 17 december, Jan van Rijswijcklaan 191, Antwerpen

ZONDER GAATJES De juwelen van Mara Paris dagen niet alleen de gendergrenzen uit, maar ook de manier waarop we naar sieraden kijken. Je hoeft niet eens gaatjes te hebben, want er zijn ook coole earcuffs die je zo rond je oor schuift. mara.paris



BLOEMEN DIE OVERLEVEN De Antwerpse bloemenwinkel Wilder hangt vol droogbloemen, maar ontdekte dat papieren bloemen nog meer ruimte geven aan de verbeelding. Mooi meegenomen: het boeket op tafel blijft ook na de feesten overeind. Wilder, Provinciestraat 28, Antwerp, wilderwilder.be

Kijk eens

Tekst Maya Toebat

Inge Rylant gaat op zoek naar het warmste van de week, om te koesteren, weg te geven en te ontdekken.

5





MET DE HAND(TAS) Voor de Parijzenaars achter het tassenmerk RSVP Paris vertrekt alles vanuit handwerk – of het nu over de leren handtassen gaat, of de met de hand bewerkte muren van de boetiek. Ze willen je tas ook gratis repareren tot een jaar na aankoop of je oude tassen terugkopen om ze een tweede leven te geven. rsvp-paris.com

FIETSEN DOOR DE REGEN Naar het vuurwerk gaan kijken in de regen? De jassen van Vivi Mari houden je droog. Dankzij de oversized pasvorm kun je ze ook perfect op de fiets dragen of over je winterjas aantrekken. Bold stripes, vivimari.com

‘In die momenten waarop het gaat over leven en dood zit ook veel schoonheid’

- Hoe gaat het met Zita Theunynck? -

Na een fertiliteitstraject dreigde scenariste Zita Theunynck (De club) te bevallen toen ze amper 26 weken zwanger was.

In het autobiografische Dit is niet wat er zal gebeuren schrijft ze de heftige weken van zich af waarin ze dacht dat ze Blu en Faber zou verliezen.

Door Katrien Elen Foto Eva Donckers

Hoe gaat het?

- ‘Eigenlijk keigoed. Elke dag zit

er wel een berichtje in mijn inbox van iemand die De club heeft gezien of mijn boek heeft gelezen. Dat doet veel deugd. En natuurlijk is het leuk dat er thuis twee hyperactieve kindjes van anderhalf rondlopen. Pas op: het zijn twee figuren, maar wel leuke figuren.’ (lacht) Hoe kijk je terug op die angstige periode waarin het leven van Blu en Faber

aan een zijden draadje hing? Heeft het je kwetsbaarder gemaakt? Of valt elke kleine angst nu wel mee in vergelijking met toen?

‘Ik denk dat elke ouder – los van hoe de zwangerschap is verlopen – extra kwetsbaar is. Maar ik merk wel dat ik in vergelijking met mijn zus, bij wie alles perfect ging, minder snel ongerust ben. Ik denk gemakkelijker dat alles wel goed komt, al is dat wellicht naïef en totaal onterecht. Als ik de tweeling naar de crèche breng, ben ik niet bang dat er hen iets zal overkomen. Misschien komt dat wel doordat het ook allemaal goed gekomen is.

Blu en Faber zijn uiteindelijk op 33 weken geboren, en na een paar weken op neonatologie mochten ze naar huis. Ik kan vandaag zonder angst gewoon heel content zijn. Ik heb bovendien gezien dat de zwarte kant van het leven mooi kan zijn. Daardoor is er een last van mijn schouders gevallen.’

-

Hoe bedoel je dat?

‘Ik heb nooit zo hard de liefde voor mijn man en kinderen gevoeld als toen ik dreigde te bevallen op 26 weken. Ik zeg weleens dat het weekend waarop we niet wisten of de weeënremmers zouden aanslaan het verschrikkelijkste en tegelijk een van de allermooiste weekends van ons leven was. Lorenzo en ik waren zo dicht bij elkaar. Het was de eerste keer dat we

-

werden overspoeld door een golf van liefde voor onze kinderen.’

Je vertelt dit als iemand die weet hoe het is afgelopen. Speelt dat een rol?

‘De Amerikaanse Cheryl Strayed schreef ooit dat er in het leven veel schepen zijn waarop je kunt zitten en dat je nooit weet op welk schip je zult belanden, maar dat in principe elke tocht keischoon is. Ik denk dat ik er door de liefde die ik toen heb gevoeld vandaag nog altijd zou staan, ook als het anders was gelopen. Als een totaal andere persoon uiteraard, veel meer getekend, maar hopelijk wel als iemand die ooit de zin in het leven zou terugvinden.’

-

Je schrijft dat je vroeger een controlefreak was. Zo moest je van jezelf iedere dag tien kilometer lopen. Je dacht dat als je dingen maar hard genoeg wilde en je best deed, dat het wel zou lukken. Hoe zit het met dat geloof?

‘Ik was daar echt van overtuigd.

Ik had die hypothese op een paar domeinen getest, ook in mijn werk, en elke keer gelijk gekregen. Het is ook wat de samenleving ons wijsmaakt, dat we ons leven zelf in handen hebben. Maar op het vlak van leven en dood is alles veel minder planbaar dan vaak wordt gedacht. En dat is best een akelige vaststelling. Zelfs in de ergste doemscenario’s in mijn hoofd

-

had ik nooit voorzien dat ik na 26 weken zwangerschap zou worden opgenomen in het ziekenhuis. Maar in die momenten waarop het gaat over leven en dood zit ook veel schoonheid. Je ziet plots heel helder wat er belangrijk is in het leven. En dat is de liefde. Da’s toch echt de essentie.’

Blijf je dat anderhalf jaar later kunnen, een kraakhelder onderscheid maken tussen wat je aandacht wel en niet verdient?

‘De intensiteit van dat gevoel is een beetje weg en dat is wel jammer.

Maar ik merk wel dat ik de rollercoaster van het ouderschap heel goed kan relativeren. Zelfs al liggen Blu en Faber allebei te wenen, dan nog besef ik dat dit veel meer is dan ik ooit heb durven te wensen. Wat er ook aan de hand is, ze liggen hier toch maar bij mij.’

-

Je zucht nooit: wat een rotnacht?

- ‘Jawel, dat ook, heel vaak zelfs.

Ik probeer niet om moeilijke dingen weg te wuiven. Ook al kan ik het grotere plaatje zien, toch durf ik na zo’n nacht te zeggen dat ik er een beetje door zit. Soms is het echt zwaar. Maar zodra ik het heb gedeeld, er een paar tranen over heb gelaten en samen met mijn man of mijn zussen eens goed gelachen heb om iets doms, kan ik het ouderschap wel weer aan.’

t

6

‘Na het duiken ben ik kalm en moe.

Waarschijnlijk zoals mensen zich vroeger voelden na een dag jagen of verzamelen’ Reportage Wilde oesters zoeken in Zweden

sersdorpje Grebbestad aan de trainde kerels. Dat ik, als vrouw, óók nen op de bodem, het zijn net de Zweedse westkust, haar geboorteoesters kan duiken, heeft hun makoraalriffen van koude zeeën. Dan streek. ‘Ik was de ratrace en de menchoreputatie een beetje onderuitgezijn er nog andere vissen, krabben, sen beu en verlangde naar de zee, haald.’ Wat niet wil zeggen dat het zeesterren … Als ik duik, voelt het naar alleen-zijn.’ Als tiener dook ze werk niet zwaar en uitdagend is, bealsof ik voor even te gast mag zijn in in de weekends weleens met haar nadrukt Klemming, want dat is het hun universum. Ik besef hoe uniek vader, die zijn bedrijf samen met wel. Wie houdt van een comfortabel dat is: maar weinig mensen hebben zijn broer opzette. Maar pas als bestaan, moet zeker geen professiode sleutel tot die plek.’ Na een werktwintiger werd ze écht gegrepen neel oesterduiker worden. dag voelt Klemming zich ultiem voldoor het oesterduiken. ‘Al de eerste Als het koud en winderig is, is het daan. ‘Ik voel me kalm en moe, op keer ontdekte ik dat ik er goed in ‘echt een beetje vechten’. ‘Je moet je een prettige manier. Waarschijnlijk was. Daarna voelde ik me heel verbewust zijn van hoe je ademt en gezoals mensen zich vroeger voelden vuld, op een manier die ik niet eerfocust blijven op wat je doet.’ Na na een dag jagen of verzamelen. En der had ervaren.’ zo’n anderhalf uur in het water, trots ook, omdat ik iets zinvols heb In 2015 startte Klemming haar eiwaarin ze tussen de 400 en 700 oesgedaan. Als kind ben ik veel gepest, gen bedrijf, Klemmings Ostron. Vrijters heeft geraapt, keert ze tegen een door dit werk heb ik mijn zelfverwel het hele jaar duikt ze op zoek uur of twee weer terug naar het vastrouwen weer kunnen opbouwen.’ naar oesters. De watertemperatuur teland. Dan maakt ze de oesters Om haar bedrijf bestendiger te maschommelt tussen de 0 en 16 graschoon en verpakt ze, zodat ze verken, biedt Klemming sinds een tijdden. ‘In juni en juli neem ik vakanzonden kunnen worden naar haar je ook oestersafari’s aan. Geïnterestie, dat is ook de tijd waarin oesters klanten. Klemming levert haar oesseerden komen naar Grebbestad om zich voortplanten. En ook als er in ters onder andere aan enkele topreszelf een mandje oesters te rapen, die hartje winter sneeuw op het ijs ligt, taurants in Stockholm. ‘Toch kopen vervolgens door een professionele duiken we niet.’ Verder is Klemming nog steeds veel restaurants hun oeschef gebakken worden op een open Lotta Klemming (34) is de enige vrouwelijke oestervisser van Zweden.

Grete Simkuté Foto’s: Eva het liefst zo veel mogelijk in het waters in Frankrijk, de lokale Zweedse vuur. Klemming vindt het leuk dat Donckers Bijna hetter,hele door wildeDaar oesters tezerapen, hoe jaar ruw het weerduikt ook is. ze Opin de Bohuslän-zee oester is relatief om onbekend.’ met die culinaire ervaring in werkdagen gaat ze als het licht is, hoopt Klemming verandering in te openlucht die ze vervolgens met de hand verwerkt. Het is haar levensvervulling, zegt ze. meer mensen warm kan rond 10 uur ’s ochtends, met de brengen. Ze heeft de tijd mee: vankrijgen voor oesters. ‘Maar ook als ‘In het water kom ik tot rust. Alsdaag ik niet duik, ontbreekt er iets.’ mijn bedrijf verder groeit, zal ik alboot het water op. Gehuld in een is er meer aandacht voor loDoor Grete Simkuté Foto’seten Eva Donckers wetsuit en met een zuurstoftank op kaal en voelen mensen de betijd blijven duiken. Mensen begrijhaar rug, laat ze zich in het water hoefte om te weten waar hun voedpen soms niet waarom ik dit werk vallen. ‘Ik zoek naar de Magallana sel vandaan komt. doe. Maar niemand dwingt me, ik gigas, de Pacifische oester, en naar En er is een hernieuwde interesse in kies er zelf voor. Het is een vorm Met een scherp mesje en een geconde Ostrea edulis, de platte Zweedse oesters, merkt Klemming op. ‘Vroevan therapie voor me. Ik kan niet centreerde blik gaat Lotta Klemoester, die tot wel 11 centimeter ger werden die vooral geassocieerd zonder.’ Ze is zó vervlochten met het ming haar net gevangen oesters te groot kan worden. Ik verzamel ze met rijkdom en champagne. Intusoestervissen dat ze zelfs tot ver in lijf. Ze schraapt het mes zachtjes met de hand in een grote mand. Dit sen vinden steeds meer mensen hun haar zwangerschap bleef duiken. langs de bovenschelp om gruis te is geen oesterkwekerij, dus doe ik weg naar de schelpdieren, ze lijken ‘Nu draag ik mijn dochter, die drie verwijderen, vervolgens klemt ze het alles met de hand – de enige toegemeer gedemocratiseerd te worden.’ maanden oud is, op mijn lichaam mes in het scharnier van de oester stane manier om wilde oesters te raIn haar handpalm houdt ze geopenals ik de oesters schoonmaak en veren ‘plopt’ ze hem open. Ze is oesterpen in Zweden.’ de platte Zweedse oester. Het oesterpak. Ze is dan extreem kalm.’ Met visser, een van de weinige in Zwevlees glimt verleidelijk. ‘Doordat onalweer de volgende oester om den en de enige vrouw, en deze klus ze zee zo schoon is, heeft deze soort schoon te maken in haar hand, is routine voor haar. ‘Het is monoNiet alleen voor maoester een unieke smaak, heel intuurt Klemming over de gladde zee. toon werk, maar juist daardoor kom cho’s tens, met een metaalachtige naDe kou kleurt haar wangen rood. ik in mijn lichaam, in het moment, Terwijl het oesterduiken voor haar smaak. Het is geen oester voor be‘Dit is het leven dat bij me past, hier het is als meditatie. Nee, het vervader nog een bijverdienste was, een ginners.’ Hoewel ze het schelpdier ben ik thuis.’ veelt nooit.’ hobby in het weekend, is het zijn als product kan waarderen, is het De gure winterwind slaat haar haren dochter wél gelukt om een goedlovooral ‘het leven dat de oester haar tegen haar gezicht, achter haar verpend bedrijf op te zetten. Klemming gegeven heeft’, waar het Klemming rijzen gladde rotsen en rode bootkan van het oesterduiken leven. ‘Hij om draait. Ze houdt van de uitdahuisjes die zo typerend zijn voor deis natuurlijk trots’, zegt Klemming ging én van de schoonheid van het ze regio. Na een modecarrière in over haar vader. ‘Maar ergens wringt oesterduiken. ‘Zeker nu, in de winStockholm keerde Klemming zo’n het misschien ook een beetje. Mijn ter, is de zichtbaarheid onder water acht jaar geleden terug naar het visvader en oom zijn stoere, goedgeheel goed. De oesters vormen patro-

Lotta Klemming (34) is de enige vrouwelijke oestervisser van Zweden.

Bijna het hele jaar door duikt ze in de Bohuslänzee om wilde oesters te rapen, die ze vervolgens met de hand verwerkt.

Het is haar levensvervulling, zegt ze.

‘In het water kom ik tot rust. Als ik niet duik, ontbreekt er iets.’

8

WILDE OESTERS ZOEKEN IN ZWEDEN

‘Na het duiken ben ik kalm en moe. Waarschijnlijk zoals mensen zich vroeger voelden na een dag jagen of verzamelen’

9

M

11

et een scherp mesje en een geconcentreerde blik gaat Lotta Klemming haar net gevangen oesters te lijf. Ze schraapt het mes zachtjes langs de bovenschelp om gruis te verwijderen, vervolgens klemt ze het mes in het scharnier van de oester en ‘plopt’ ze hem open. Ze is oestervisser, een van de weinige in Zweden en de enige vrouw, en deze klus is routine voor haar. ‘Het is monotoon werk, maar juist daardoor kom ik in mijn lichaam, in het moment, het is als meditatie. Nee, het verveelt nooit.’

De gure herfstwind slaat haar haren tegen haar gezicht, achter haar verrijzen gladde rotsen en rode boothuisjes die zo typerend zijn voor deze regio. Na een modecarrière in Stockholm keerde Klemming zo’n acht jaar geleden terug naar het vissersdorpje Grebbestad aan de Zweedse westkust, haar geboortestreek. ‘Ik was de ratrace en de mensen beu en verlangde naar de zee, naar alleen-zijn.’ Als tiener dook ze in de weekends weleens met haar vader, die zijn bedrijf samen met zijn broer opzette. Maar pas als twintiger werd ze écht gegrepen door het oesterduiken. ‘Al de eerste keer ontdekte ik dat ik er goed in was. Daarna voelde ik me heel vervuld, op een manier die ik niet eerder had ervaren.’

In 2015 startte Klemming haar eigen bedrijf, Klemmings Ostron.

Vrijwel het hele jaar duikt ze op zoek naar oesters. De watertemperatuur schommelt tussen de 0 en 16 graden. ‘In juni en juli neem ik vakantie, dat is ook de tijd waarin oesters

zich voortplanten. En ook als er in hartje winter sneeuw op het ijs ligt, duiken we niet.’ Verder is Klemming het liefst zo veel mogelijk in het water, hoe ruw het weer ook is. Op werkdagen gaat ze als het licht is, rond 10 uur ’s ochtends, met de boot het water op. Gehuld in een wetsuit en met een zuurstoftank op haar rug, laat ze zich in het water vallen.

‘Ik zoek naar de Magallana gigas, de Pacifische oester, en naar de Ostrea edulis, de platte Zweedse oester, die tot wel 11 centimeter groot kan worden. Ik verzamel ze met de hand in een grote mand. Dit is geen oesterkwekerij, dus doe ik alles met de hand – de enige toegestane manier om wilde oesters te rapen in Zweden.’

NIET ALLEEN VOOR MACHO’S

Terwijl het oesterduiken voor haar vader nog een bijverdienste was, een hobby in het weekend, is het zijn dochter wél gelukt om een goedlopend bedrijf op te zetten. Klemming kan van het oesterduiken leven. ‘Hij is natuurlijk trots’, zegt Klemming over haar vader. ‘Maar ergens wringt het misschien ook een beetje. Mijn vader en oom zijn stoere, goedgetrainde kerels. Dat ik, als vrouw, óók oesters kan duiken, heeft hun machoreputatie een beetje onderuitgehaald.’ Wat niet wil zeggen dat het werk niet zwaar en uitdagend is, benadrukt Klemming, want dat is het wel. Wie houdt van een comfortabel bestaan, moet zeker geen professioneel oesterduiker worden.

Als het koud en winderig is, is het ‘echt een beetje vechten’. ‘Je moet je bewust zijn van hoe je ademt en

gefocust blijven op wat je doet.’ Na zo’n anderhalf uur in het water, waarin ze tussen de 400 en 700 oesters heeft geraapt, keert ze tegen een uur of twee weer terug naar het vasteland. Dan maakt ze de oesters schoon en verpakt ze, zodat ze verzonden kunnen worden naar haar klanten. Klemming levert haar oesters onder andere aan enkele toprestaurants in Stockholm. ‘Toch kopen nog steeds veel restaurants hun oesters in Frankrijk, de lokale Zweedse oester is relatief onbekend.’ Daar hoopt Klemming verandering in te brengen. Ze heeft de tijd mee: vandaag is er meer aandacht voor lokaal eten en voelen mensen de behoefte om te weten waar hun voedsel vandaan komt.

En er is een hernieuwde interesse in oesters, merkt Klemming op.

‘Vroeger werden die vooral geassocieerd met rijkdom en champagne.

Intussen vinden steeds meer mensen hun weg naar de schelpdieren, ze lijken meer gedemocratiseerd te worden.’ In haar handpalm houdt ze een geopende platte Zweedse oester.

Het oestervlees glimt verleidelijk.

‘Doordat onze zee zo schoon is, heeft deze soort oester een unieke smaak, heel intens, met een metaalachtige nasmaak. Het is geen oester voor beginners.’ Hoewel ze het schelpdier als product kan waarderen, is het vooral ‘het leven dat de oester haar gegeven heeft’, waar het Klemming om draait. Ze houdt van de uitdaging én van de schoonheid van het oesterduiken. ‘Zeker nu is de zichtbaarheid onder water heel goed. De oesters vormen patronen op de bodem, het zijn net de koraalriffen van koude zeeën. Dan zijn er nog andere vissen,

krabben, zeesterren … Als ik duik, voelt het alsof ik voor even te gast mag zijn in hun universum. Ik besef hoe uniek dat is: maar weinig mensen hebben de sleutel tot die plek.’

Na een werkdag voelt Klemming zich ultiem voldaan. ‘Ik voel me kalm en moe, op een prettige manier.

Waarschijnlijk zoals mensen zich vroeger voelden na een dag jagen of verzamelen. En trots ook, omdat ik iets zinvols heb gedaan. Als kind ben ik veel gepest, door dit werk heb ik mijn zelfvertrouwen weer kunnen opbouwen.’

Om haar bedrijf bestendiger te maken, biedt Klemming sinds een tijdje ook oestersafari’s aan.

Geïnteresseerden komen naar Grebbestad om zelf een mandje oesters te rapen, die vervolgens door een professionele chef gebakken worden op een open vuur. Klemming vindt het leuk dat ze met die culinaire ervaring in openlucht meer mensen warm kan krijgen voor oesters. ‘Maar ook als mijn bedrijf verder groeit, zal ik altijd blijven duiken. Mensen begrijpen soms niet waarom ik dit werk doe. Maar niemand dwingt me, ik kies er zelf voor. Het is een vorm van therapie voor me. Ik kan niet zonder.’ Ze is zó vervlochten met het oestervissen dat ze zelfs tot ver in haar zwangerschap bleef duiken. ‘Nu draag ik mijn dochter, die drie maanden oud is, op mijn lichaam als ik de oesters schoonmaak en verpak. Ze is dan extreem kalm.’ Met alweer de volgende oester om schoon te maken in haar hand, tuurt Klemming over de gladde zee.

De kou kleurt haar wangen rood. ‘Dit is het leven dat bij me past, hier ben ik thuis.’ ▶

Lotta Klemming organiseert ook 'oestersafari's': deelnemers rapen dan zelf oesters, die vervolgens door een chef worden geroosterd op het vuur.

‘DE SMAAK IS UNIEK, HEEL INTENS, MET EEN METAALACHTIGE NASMAAK. HET IS GEEN OESTER VOOR BEGINNERS’

Wat zijn wilde oesters?

WAT ZIJN

Natuurlijk leidt mijn artisanale aanpak ertoe dat de prij-

verzamelen met netten. Het met de hand rapen is voor

Klemming duikt zelf op een privaat stuk zeebodem dat deel zen uitmaakt vanhoger het familiebedrijf.

Het duiken naar oesters een duurzame, maar ook duurdere manier per oester liggen.’ heniscommercieel niet aantrekkelijk, simpelweg omdatom je WILDE OESTERS? oesters te verzamelen.

‘Ik wil de oesters voorzichtig behandelen en de zee beschermen.

Ik wil niks forceren.

Oesters zijn heel gevoelig, ik geloof dat je ze met de hand Klemmings aanpak is niet meer de gangbare manier met de hand te weinig oesters kunt rapen. moetKlemming schoonmaken, omdat je ze anders maakt. leidt mijn artisanale aanpakdie ertoe de prijzen per hoger liggen.’ duikt zelf op een privaat stukkapot zeebodem datNatuurlijk van oesters verzamelen.

Bedrijven gelddat verdienen Wieoester bij ons wilde oesters wil proeven, kan ze zelf Klemmings aanpak is niet meer de gangbare manier van oesters verzamelen.

Bedrijven die geld verdienen met oesters, of ze nu in Nederland, of Amedeel uitmaakt van het familiebedrijf. Het duiken naar met oesters, of ze nu in Nederland, Frankrijk, Canada of rapen voor eigen gebruik – inFrankrijk, NederlandCanada is dat vooral rika zitten, veelal groots opgezette in Zweden er één commerciële oesterkwekerij, Ostron.en Die bedrijven van de per overoesterszijn is een duurzame, maar ook oesterkwekerijen. duurdere manier Ook Amerika zitten,iszijn veelal groots opgezette oesterkwe- Havvstensunds in Zeeland (Yerseke), niet meer danhuren 10 kilogram heid om percelen water, strooien eroesters oesterzaad uit en gaan vervolgens boten oesters verzamelen met netten.

Het met de hand rapen is(of voor commercieel oestersintehet verzamelen.

‘Ik wil de voorzichtig kerijen.

Ook in met Zweden is erde één commerciële oesterpersoon.

De Wilde Wadoester de hen Japanse oester), niet aantrekkelijk, simpelweg omdat jeIk met de hand te weinig oestersHavvstensunds kunt rapen. Ostron. Die bedrijven huren behandelen en de zee beschermen. wil niks forceren. kwekerij, die met de hand wordt geraapt in de Waddenzee, wordt Wie hier wilde oesters wil proeven, kan ze zelf rapen voor eigen gebruik – inpercelen Nederland dat vooral in Zeeland en niet danvishandels 10 kilogram per persoon.

Oesters zijn heel gevoelig, ik geloof dat je ze met de hand van de overheid in hetiswater, strooien er oes- (Yerseke), ook verkocht in mee diverse en restaurants, zie:De Wilde Wadoester (of de Japanse oester), die met de hand wordt geraapt in de Waddenzee, wordt ook wel verkocht in diverse vishandels en restaurants, zie: visitwadden.nl moet schoonmaken, omdat je ze anders kapot maakt. terzaad uit en gaan vervolgens met boten de oesters visitwadden.nl ▶

12

Kortingen krijgen met Kate Coins? Zo doe je dat!

2 3

Check je Kate Coins in KBC Mobile.

Gebruik ze als je shopt bij een van onze partners.

Je krijgt je cashback op je rekening gestort.

Het aanbod wordt regelmatig aangevuld, hou je KBC Mobile dus zeker in de gaten!

Ontdek meer op kbc.be/katecoin

Kate Coins bij externe partners zijn een onderdeel van ‘Op jouw maat’. Met ‘Op jouw maat’ geef je aan hoe je commerciële aanbiedingen wilt ontvangen.

Om toegang te krijgen tot deze Kate Coins, aanvaard je dat we ‘Op jouw maat’ activeren.

De magie van het goede voornemen WAT IK NOG WOU ZEGGEN

Als we weten dat we goede voornemens zelden volhouden,

waarom maken we ze dan toch telkens weer? DAAN HEERMA VAN VOSS vraagt het zich al jaren af. Toch zal hij zich met oudejaar overleveren aan het ritueel. Een oefening in illusies, en hoe ze te omarmen.

Wat ik nog wou zeggen

ring: goede voornemens. Ik weet me mens; 88 procent ervan sneuvelde in men. er volstrekt geen raad mee. Op een de loop van het jaar, terwijl 52 proNaar verluidt waren de Babyloniërs gemiddelde oudejaarsavond gaat de cent van de ondervraagden toch zerond 2.000 voor Christus de eersten vraag naar elkaars goede voorneker was dat ze hun goede voornedie de komst van het nieuwe jaar mens tientallen keren over tafel. Je men zouden volhouden. Het is inaanwendden om goede voornemens wordt er zo vaak naar gevraagd dat middels ook allang bekend dat het uit te spreken. In maart, wanneer ze je van de weeromstuit zelf mensen beter is om in plaats van grote goehun gewassen inzaaiden, hielden ze naar hun goede voornemens gaat de voornemens kleine en haalbare een twaalf dagen durend festival, vragen, terwijl de kans dat het je wedoelen te stellen: in plaats van al je waarbij ze onder meer beloftes uitzenlijk interesseert natuurlijk vervoornemens te bewaren voor één spraken aan de goden, die meestal waarloosbaar is, aangezien het hier moment in het jaar kun je ze beter gingen over het afbetalen van schulgaat om voorspelbare, door tijdspreiden, zo schreef The Wall Street den of het terugbrengen van geleenschriften en reclame voorgekauwde Journal onlangs nog. Toch blijven de objecten. Hielden ze hun woord, plannen om enkele uiterlijkheden we onze goede voornemens uitspredan zouden ze beloond worden door van het eigen leven te verbeteren. ken. Het is inmiddels haast een sodie goden. Zo niet, dan volgde straf.

Meer sporten, minder drinken, lieciale vereiste geworden: een recent De Romeinen, die 1 januari als bevere berichtjes sturen naar je geliefonderzoek van het Amerikaanse gin van het jaar kozen, offerden in de. Nooit zegt iemand: ik wil erachblad Forbes liet zien dat 29 procent december aan Janus, de tweekoppiter komen wie ik ben als niemand van de ondervraagden druk ervaart ge god, die tegelijk achterom- en kijkt, voortaan drink ik alleen nog van anderen om goede voornemens vooruitkijkt. In ruil voor goed gegoede wijn, of ik neem mezelf voor uit te spreken. Voor Gen Z-ers ligt drag hoopten de Romeinen op geluk Daan Heerma van Voss mijn geliefde ten huwelijk te vragen dat percentage het hoogst van alle en voorspoed. op een berg waarvan ik de naam generaties: 39 procent.

Het thema van terug- en vooruitkijniet ken. Het goede voornemen is ken komt ook terug in religies die generiek, en dus onpersoonlijk. we vandaag nog altijd kennen. John Mijn gevoel voor rede verhindert me Nederigheid en kracht Wesley, de grondlegger van het meom appje lang mee doen met dat vraag- met Op oudejaarsavonden thodisme, stelde inken. de achttiende Mijn telefoon piept. Een vanteeen vriend, gelardeerd huwelijk te vragenmanoeuvreer op een berg waarvan ik de naam niet Het en-antwoordspel.

Ik zie geen logiik me vakervoornemen wel dan niet richting en dus eeuw een liturgische dienst in ter afchampagnegifjes, sterretjesen feesttoeter-emoji’s.

Het is mijn goede is generiek, onpersoonlijk. sche reden om zeggen je overkomen het hoekje van de ruimte ik de me om sluiting van het jaar,met waarbij eerste oud-en-nieuwuitnodiging vantehet jaar.dat Meestal Mijn gevoel voor redewaar verhindert lang mee te doen dat menMijn telefoon piept.erEen appje van naareen met iets wil stoppen minste vragen op me afgevuurd sen samen in de lazen, hymin de aanloop de paar 31steuur nog enkele uitnodigingen bij. vraag-en-antwoordspel.

Ik zie geen logische reden omBijbel te zeggen een vriend, gelardeerd met chamwaar je kennelijk wil stoppen, krijg.dat Maar nu ikeen deze eerste zongen en goede voornemens Vervolgens bepalen mijn vrienden enmee ik onze koers voor de je over paar uurjaarlijkmet iets wilnen stoppen waar je kennelijk pagnegifjes, sterretjesen feesttoeals dat ook nu kan.

Wil je stoppen se uitnodiging lees, besef ik: het is uitspraken.

Tijdens Rosj Hasjana avond, die altijd neerkomt op kortzichtige pleziermaximalisa- mee wil stoppen, als dat ook nu kan. Wil je stoppen met drinter-emoji’s. Het is mijn eerste oud met drinken?

Ga je gang.

Wil je nog genoeg geweest.

Genoeg met de stil(het joodse nieuwjaar, dat dit jaar in tie: van de ene viering naar de andere hoppen, totdat overal in de ken? Ga je gang. Wil je nog meer drinken? Ook goed. Vanwaar de en nieuw-uitnodiging van het jaar. meer drinken?

Ook goed.

Vanwaar te, met het niet-meedoen.

Ik antseptember viel) en in het bijzonder stad alle lichten uit zijn. Het is meteen een van de hoofdredenen behoefte om dat alles tegelijk voor je uit te schuiven én wereldMeestal komen er in de aanloop van deop behoefte dat je alles tegelijk woord mijn vriend met een welgeKipoer herdenken waarom ik niet dol ben oud en om nieuw: bent altijd bezig het kundig te maken?

Even paradoxaalop is Yom het moment waarop dejoden de de 31ste nog enkelevolgende uitnodigingen voor jejeuit te schuiven wereldmeend: ik ben van de partij.

Om het fouten dat vanmeestal het afgelopen jaar, om feest na te jagen, bent altijd aanénhet vertrekken en goede voornemens worden geopenbaard, antithebij. Vervolgens bepalen mijn vrienkundig maken?

Even paradoxaal geheel watis: ophet te luisteren gooi ersituatie. vervolgens om vergiffenis te vragen. aan het aankomen.

Het gevoeltevan afwezigheid (moeten we niet tisch staat haaks opikde Ik heb mensen een olieden en ik onze koers voor de avond, is hetzwaarder moment waarop goedevan aanwenog bol een in sneeuwpop-emoji achter- om met Daarbij hettezwaartepunt ergens anders zijn?) weegt dan hetde gevoel hun mond zien proppen volle ligt mond zeggen dat dus op die altijd neerkomtzigheid op kortzichtige aan. ze Deze oudejaarsavond ik eenMensen terugkijken, ennaar minder op vooruit(hier zitten we voornemens goed) – het isworden een feestgeopenbaard, zonder kern. vanaf morgen gaanga diëten. glas na glas binnen pleziermaximalisatie: van de ene dat meestal antithetisch is: het staat goed voornemen uitspreken, neem blikken.

Een t weede reden is een ander vast element in elke zien hijsen terwijl ze trouw zweren aan Dry January. Mensen een viering naar de andere hoppen, tothaaks op de situatie.IkIkweet hebme mensen ik mezelf daarvoor moet oud-en-nieuwviering: goede voornemens. er volstrekt lijntjevoor. cokeMaar zien wegtrekken die plechtig verklaren dat ze in het dat overal in de stad alle lichten uit een oliebol in hun mond zien propik misschien eerst helemaal doorgeen raad mee. Op een gemiddelde oudejaarsavond gaat de vraag volgende jaar echt gezonder gaan leven. zijn. Het is meteen naar een van de goede voornemens pen om mettientallen volle mondkeren te zeggen gronden waardat ik me precies aan Rituelen omvolhoudt, het verval elkaars over tafel. Je De kans je een goed voornemen daadwerkelijk hoofdredenen waarom ik er niet ze vanafdat morgen lijnen. waag. tegen te Wiseman gaan verwordt zodol vaak naardat gevraagd je vangaan de weeromstuit zelf is berucht klein. Professor psychologie Richard ben op oud en nieuw: je bent altijd Mensen glas nagaat glasvragen, naar binnen Goede voornemens op studie Interessant genoeg heeft de traditie mensen naar hun goede voornemens terwijl de kans richtte in 2007 zijn een gestoeld uitgebreide naar goede voornemens; bezig het volgende dat feesthet najetewezenlijk jagen, zien hijsen natuurlijk terwijl ze trouw zweren een interessante combinatie vaninnevoornemens interesseert verwaarloosbaar is, 88 procent ervan sneuvelde de loopvan vangoede het jaar, terwijl 52 zich pro- losgeje bent altijd aan het vertrekken en aan Dry January.

Mensen een lijntje derigheid en kracht.

De nederigheid maakt van zijn religieuze wortels, en aangezien het hier gaat om voorspelbare, door tijdschriften en cent van de ondervraagden toch zeker was dat ze hun goede vooraan het aankomen.reclame Het gevoel van coke zien wegtrekken die plechtig om te erkennen dat je er tot nu toe is ze deel geworden van de voorgekauwde plannen om enkele uiterlijkheden van nemen zouden volhouden. Het is inmiddels ook allang bekendmainafwezigheid (moeten we niet ergens verklaren datsporten, ze in hetminder volgende jaar lieniet dat in bent geslaagd omindatgene stream. die aanpassing het eigen leven te verbeteren.

Meer drinken, het beter is om plaats van grote goede Om voornemens kleine te vergeanders zijn?) weegtvere zwaarder dan echt gezonder gaan leven. wat je je voorneemt te bereiken.

En makkelijken is de oude ballast berichtjes sturen naar je geliefde. Nooit zegt iemand: ik wil en haalbare doelen te stellen: in plaats van al je voornemens te van het gevoel van aanwezigheid (hier wie ikDe kans je een kijkt, goed voornemen de kracht om voor te stellen: ik ga hetin anhetkun offer Er is geen inerachter komen ben als dat niemand voortaan drink ik bewaren één moment het jaar je afgestoten. ze beter spreiden, zitten we goed) – het is eennog feest volhoudt, berucht derszo doen.

Die combinatie doetJournal onlangs stantienog. meerToch tot wie we ons alleen goede wijn,daadwerkelijk of ik neem mezelf voor is mijn geliefde ten schreef The Wall Street blijven werichten zonder kern. klein. Professor psychologie Richard godsdienstig aan, wat niet verwonEen tweede reden is een ander vast Wiseman verrichtte in 2007 een uitderlijk is gezien de religieus getinte element in elke oud-en-nieuwviegebreide studie naar goede voornegeschiedenis van het goede voorne-

Als we weten dat we goede voornemens zelden volhouden, waarom maken we ze dan toch telkens weer? Daan Heerma van Voss vraagt het zich al jaren af. Toch zal hij zich met oudejaar overleveren aan het ritueel. Een oefening in illusies, en hoe ze te omarmen.

Illustratie Arevik d’Or

DE MAGIE VAN HET GOEDE VOORNEMEN

14

onze goede voornemens uitspreken. Het is inmiddels haast een sociale vereiste geworden: een recent onderzoek van het Amerikaanse blad Forbes liet zien dat 29 procent van de ondervraagden druk ervaart van anderen om goede voornemens uit te spreken. Voor Gen Z-ers ligt dat percentage het hoogst van alle generaties: 39 procent.

onszelf, met onze agenda, met onze tijd. We zijn onze eigen god geworden.

Maar hoe is het zo gekomen, waarom heeft het goede voornemen de tand des tijds doorstaan en de sprong van religie naar mainstream gehaald? Volgens mij doordat er een paar kernbehoeften van de moderne mens in samenkomen. Ten eerste het geloof dat we onszelf kunnen verbeteren, een verleidelijk antidotum voor sombere gedachtes over ouder worden en verval, die vanzelf de NEDERIGHEID EN KRACHT kop opsteken als er weer een jaar voorbij is. Met goede voorneOp oudejaarsavonden manoeuvreer ik me vaker wel dan niet mens verklaren we onszelf in staat om onszelf, tegen de logica richting het hoekje van de ruimte waar ik de minste vragen op van de tijd in, gezonder en fitter te krijgen, om onszelf als het me afgevuurd krijg. Maar nu ik deze eerste jaarlijkse uitnodi- ware te verjongen. Ten tweede is het uitspreken van die goede ging lees, besef ik: het is genoeg geweest. Genoeg met de stilte, voornemens een ritueel dat we elk jaar opnieuw in gezelschap met het niet-meedoen. Ik antwoord mijn vriend met een welge- voltrekken. De herhaling die bij rituelen hoort, werkt gerustmeend: ik ben van de partij. Om het geheel wat op te luisteren stellend. Ze geeft een basis waarop je kunt vertrouwen – wat er gooi ik er nog een sneeuwpop-emoji achteraan. Deze oudejaars- ook gebeurt, volgend jaar zitten we hier weer. In het goede vooravond ga ik een goed voornemen uitspreken, neem ik mezelf nemen komen dus twee manieren samen waarop we ons verzetvoor. Maar daarvoor moet ik misschien eerst helemaal doorgron- ten tegen het verglijden van de tijd, tegen het geleidelijke verval: wanneer we onze voornemens tegen het verglijden van de was in de oren van zijn bemanningsden waar ikuitme precieszetten aan waag. vooruitgangsdenken en de cyclische troost van rituelen. Zo heeft spreken, of aan wie Goede we plichtsgetijd, tegen het geleidelijke verval: leden en bond zichzelf aan de elementen uit het godsdienstige voornemens zijn gestoeld op een interessante combinatie de moderne mensvast de nuttige trouwheid beloven. van We vragen ook en kracht. vooruitgangsdenken enom de te cyclische mast.’

Met andere woorden: hij vernederigheid De nederigheid erkennen dat gebruik van het goede voornemen overgenomen, en heeft hij die niet meer om beloningen waarvan rituelen. heeft de motrouwde niet op de wilskracht, hij de moderne tijd, die samenhangen je er tot nu toe niet introost bent van geslaagd omZo datgene wat je je voorgecombineerd met mores van we de werking niet kunnen mens om de nuttige elementen beoefende een tactiek vanen‘situation neemt tedoorbereiken. Enderne de kracht te stellen: ik ga het anders met zelfverbetering optimalisatie. gronden (een goededoen. oogst,Die gezondhet godsdienstig godsdienstigeaan, gebruik change’ – hij veranderde de omstancombinatieuit doet wat van niet verwonheid, geluk in de liefde) – zulke ‘ver-de religieus het goede voornemen overgenomen, digheden. derlijk is gezien getinte geschiedenis van het goede zoeken’ associëren we inmiddels en heeft hij die gecombineerd met MaarGEVECHT wat we ook doen, welke tactiek voornemen.

MET DE WILSPIER met bidden. Een goed voornemen is mores van de moderne tijd, dieChristus sawe ook toepassen, kenners zijnniet. Goede voornemens blijven iets Naar verluidt waren de Babyloniërs rond 2.000 voor de Maar daarmeede zijn we er nog evenmin een geconcretiseerde menhangen met zelfverbetering het ertegenstrijdigs dus ook over houden. eens dat Niet het meeersten die uide komst van het nieuwe jaar aanwenddenen om goede alleen spreken we ze vaak uit op het ting van hoop. Daarvoor is het be-uit te spreken. optimalisatie. rendeel van onze voornemens voornemens In maart, wanneer ze hun gewassen moment dat goede we ze het minst in de praktijk brengen – soms lijken oogde doel te specifiek.

Bovendien in deze loop van het jaarop sneuvelt.

Datzelf alleen maar aan te wakkeren; inzaaiden, hielden ze een twaalf dagen durend festival, waarbij de gulzigheid de avond weten we precies hoe datgene wetenover we een allemaal.

En ‘mag’ toch spreken zewe onder meer beloftes uitspraken aan de goden, die meestal paar uur het immers niet meer – bovendien weten wat we ons voornemen, moeten Gevecht met de we opwe 31dat december opnieuw goede gingen over behet afbetalen van schulden of wilhet terugbrengen de slagingskans erg gering is. Men begint meestal goed. halen: harder werken, sporten, spier voornemens uit,zijn wellicht dezelfde overvol, Dry January lijkt elk jaar vanmeer geleende objecten.

Hielden ze hun woord, dan zouden ze In januari de sportscholen minder drinken enzovoort. het daarmee wedan er nog niet.straf. De als vorig Misschien is dat hetElk jaar verschijnen er in december beloondInworden doorMaar die goden.

Zozijn niet, volgde aan jaar. populariteit te winnen. onderzoek door Forbes valt te lezen Goede voornemens blijven iets telaatste stukje van de puzzel.

MisRomeinen, die 1 januari als begin van het jaar kozen, offerden in en januari ook tientallen artikelen vol tips om je goede voornedat 39 procent van de goede voornegenstrijdigs houden.

Niet alleen schien is oudejaarsavond de december aan Janus, de tweekoppige god, die tegelijk achterom- mens dit jaar wel om teenige zetten in duurzame daden. De kenners mens over fitheid gaat, 37 procent In ruil spreken we ze vaak uit op het de moavond in het datniet we onszelf en vooruitkijkt. voor goed gedrag hoopten Romeinen zijn het jaar vaker dan weltoemet elkaar eens. Sportpsycholoog over gewichtsverlies,open 33 procent ment dat we ze het minst in de prakstaanAafke volmondig te Wouw gelovenhad in een geluk en voorspoed. van der het in De Volkskrant over ‘de wilspier’: over een verbeterd eetpatroon.

Die terug- tijk brengen – soms lijken de gulillusie, enige dat onze Het thema van en vooruitkijken komt ookzevoor in religies ‘dede hele dagavond zijn we al we bezig met dingen die we willen: wel of niet cosmetische verbeteringen zijn doornog altijd zigheid op de John avondWesley, zelf alleen maar illusies omarmen. die we vandaag kennen. de grondlegger eenhelemaal kroket bij de lunch, wel of niet nog even gauw bij de kassa onszelf af te dwingen. te wakkeren; over eeneeuw paar uur Over wat tweesnoep weken zover.mikken.

Oude- En die wilspier kan dus ook vervanWe hetspreken methodisme,aan stelde in de achttiende een liturgiinisjehet karretje onze voornemens aan onszelf uit; ze ‘mag’ het immers niet meer – bojaarsavond.

Ik heb besloten uitsluische dienst in ter afsluiting van het jaar, waarbij mensen samen moeid raken en aan het eind van de dag geen zin meer hebben maken deel uit van in eendetransactie vendien weten dat de slagings- uitspratend in naar het feestje van deMagazine vriend werd juist de vloer aangeveegd Bijbel lazen, hymnen zongen enwe goede voornemens sporten.’

In Time met onszelf, met onze agenda, met kans erg gering is.

Men begint te gaan, en niet te hoppen.

Maar ken. Tijdens Rosj Hasjana (het joodse nieuwjaar, dat dit jaar in met wilskracht als methode dat om onszelf bij de les te houden. ‘Dat onze tijd. We zijn onze eigen god ge-en inmeestal goed. Inop januari zijn de herdenken is niet mijn goede voornemen. september viel) het bijzonder Jom Kipoer wisten de oude Grieken al,Mijn zo zie je aan hun mythen,’ schreven worden. sportscholen overvol, Dry Januaryom vergifgoedeprofessoren voornemenin is de ompsychologie voortaan Jay van Bavel en Dominic Packer: joden de fouten van het afgelopen jaar, om vervolgens Maar hoe is het zo gekomen, waar- Daarbij lijkt elk jaar aan populariteit winelk jaar eenOdysseus goed voornemen te befenis te vragen. ligt het zwaartepunt dus opteterugkijken, ‘Toen de Sirenen naderde, wier liederen voor menig om heeft het goede en voornemen nen. Elk jaar verschijnen er in dedenken, ten betekenden, minste één stopte hij was in de oren van zijn minder opdevooruitblikken. manom deme dood tand des tijds doorstaan en de cember en januari ook tientallen aravond in het jaar niet teen laten leiden bemanningsleden bond zichzelf vast aan de mast.’ Met andere sprong van religie naar mainstream tikelen vol tips om je goede voornedoor woorden: de ratio en te accepteren dat op de wilskracht, hij beoefende een hij vertrouwde niet gehaald? Volgens mij doordat er eenOM mens jaar wel om te zetten in we allemaal zijn diechange’ rede- – hij veranderde de omstandigheRITUELEN HETditVERVAL tactiek dwazen van ‘situation paar kernbehoeftenTEGEN van de moderne duurzame daden.

De kenners zijn nen zoeken om ergens in te geloven.

TE GAAN den. mens in samenkomen.

Ten eerste het vaker niet dan metvoornemens elkaar En ikMaar zweerwat plechtig dat ik mijn Interessant genoeg heeft de traditie vanwel goede zich we ook doen, welke tactiek we ook toepassen, de kenhet geloof dat we onszelf kunnenvan zijn religieuze eens. Sportpsycholoog Aafke van geworden der voornemen zalhet volhouden.

En over an- eens dat het merendeel van onze losgemaakt wortels, en is ze deel ners zijn er dus ook verbeteren, een verleidelijk antidoWouw het in DeteVolkskrant over ders ik het volgend jaarloop op- van het jaar sneuvelt. Dat weten van de mainstream.

Om diehad aanpassing vergemakkelijken is probeer goede voornemens in de tum voor sombere gedachtes over van het ‘de wilspier’: ‘de hele zijn we al meer nieuw. de oude ballast offer afgestoten.

Er isdag geen instantie we allemaal. En toch spreken we op 31 december opnieuw goede ouder worden en verval, diewe vanzelf bezig met dingen die voornemens we willen: weluitspre- voornemens uit, wellicht dezelfde als vorig jaar. Misschien is dat tot wie ons richten wanneer we onze de kop opsteken alsken, er weer een jaar of niet een kroket bij de lunch, of aan wie we plichtsgetrouwheid beloven.

We wel vragen ook het laatste stukje van de puzzel. Misschien is oudejaarsavond voorbij is. Met goede voornemens of niet nog even gauw bij de niet meer om beloningen waarvan we de werkingkassa niet kunnen de enige avond in het jaar dat we onszelf toestaan volmondig te verklaren we onszelfdoorgronden in staat om (een goede wat oogst, snoep gezondheid, in je karretje geluk mikken.

Enliefde) – geloven in een illusie, de enige avond dat we onze illusies helein de onszelf, tegen de logica de tijd associëren die wilspier kan dus ook zulkevan ‘verzoeken’ we inmiddels metvermoeid bidden. Een goed maal omarmen. in, gezonder en fitter te krijgen, is om raken aan het eind vanuiting de dagvan hoop. Over twee weken is het zover. Oudejaarsavond. Ik heb besloten voornemen evenmin eenen geconcretiseerde onszelf als het wareDaarvoor te verjongen. geendoel zin meer hebbenBovendien in sporten.’weten we uitsluitend naar het feestje van de vriend te gaan, en niet te hopis het beoogde te specifiek.

Ten tweede is het uitspreken van Inwat Time werd juist de behalen: pen. Maar dat is niet mijn goede voornemen. Mijn goede voorneprecies hoe wedie datgene weMagazine ons voornemen, moeten goede voornemens een ritueel dat vloer aangeveegd met wilskracht als In het men is om voortaan elk jaar een goed voornemen te bedenken, harder werken, meer sporten, minder drinken enzovoort. we elk jaar opnieuwonderzoek in gezelschap methode om onszelf bij de les te door Forbes valt te lezen dat 39 procent van de goede om me ten minste één avond in het jaar niet te laten leiden door voltrekken. De herhaling die bij rituhouden.

‘Dat wistenover de oude Grievoornemens over fitheid gaat, 37 procent gewichtsverlies, en de ratio en te accepteren dat we allemaal dwazen zijn die redenen elen hoort, werkt geruststellend.

Ze ken al, zo zie je aan hun mythen,’ 33 procent over een verbeterd eetpatroon. Die cosmetische verbe- zoeken om ergens in te geloven. En ik zweer plechtig dat ik mijn geeft een basis waarop je kunt verschreven inspreken de psychoteringen zijn door onszelf af teprofessoren dwingen. We onze voor- voornemen zal volhouden. En anders probeer ik het volgend jaar trouwen – wat er ook gebeurt, vollogie Jay van deel Bavel Dominic Pac▶ nemens aan onszelf uit; ze maken uitenvan een transactie met opnieuw. gend jaar zitten we hier weer. In het ker: ‘Toen Odysseus de Sirenen nagoede voornemen komen dus twee derde, wier liederen voor menig manieren samen waarop we ons verman de dood betekende, stopte hij 15

Ottolenghi doet het dit jaar zonder kalkoen KOKEN MET OTTOLENGHI

OTTOLENGHI DOET HET DIT JAAR ZONDER KALKOEN

Koken met Ottolenghi

Een vegetarisch feestmaal, dat hoeft niet minder spectaculair te zijn, vindt Yotam Ottolenghi. Alsof kerst zonder een grote, gebraden vogel in het midden van de tafel minder ‘echt’ zou aanvoelen. Het komt erop aan de bescheiden groentekrans op te waarderen en de bijgerechten het hoofdpodium op te duwen. Met kruidige sauzen en jasjes van filodeeg krijgt het feestmaal alsnog een blinkende strik.

BOONTJES MET JUROTDRESSING EN GEBAKKEN BROODKRUIM

Een vegetarisch feestmaal, dat hoeft niet minder spectaculair te zijn, vindt Yotam Ottolenghi. Alsof kerst zonder een grote, gebraden Recepten: Yotam Ottolenghi, vogel in het midden van de Foto: Issy Croker © The Guardian, tafel minder ‘echt’ zou aanVertaling: Berten Vanderbruggen voelen. Het komt erop aan de bescheiden groentekrans op te waarderen en de bijgerechten het hoofdpodium op te duwen. Met kruidige sauzen en jasjes van filodeeg krijgt het feestmaal alsnog een blinkende strik.

BOONTJES MET JUROT-DRESSING EN GEBAKKEN BROODKRUIM

Recepten Yotam Ottolenghi Foto Issy Croker © The Guardian Vertaling Berten Vanderbruggen

Jurot-dressing is een lichte saus met een rijke smaak die zowel lauw als warm lekker is. Ottolenghi leerde de dressing kennen door het kookboek Miriam’s table, dat traditionele recepten van Boechaarse Joden uit Oezbekistan verzamelt. ‘Dit recept doet het in goed in elk seizoen, dus ook in het feestseizoen.’

Voor 4 personen als bijgerecht - 75 g zure room - 50 g roomkaas - 1 el citroensap - Zout en zwarte peper - 400 g groene bonen - 2 el olijfolie - 1 tl paprikapoeder - 1 tl venkelzaad, fijngemalen in een vijzel - 40 g panko - 5 g dragon, de blaadjes Bereiding 1. Doe de zure room, de roomkaas en het citroensap samen met een snufje zout in een grote kom. Meng met een klopper tot een glad geheel en zet opzij.

2. Breng een kookpot met water aan de kook, voeg een eetlepel zout toe en blancheer de bonen zo’n 5 minuten, tot ze zacht zijn. Haal ze dan door een vergiet en laat ze nog even nastomen. Schep dan de romige dressing door de hete bonen en saus Jurot-dressing is een lichte meng goed. afkoelen ka-zowel met eenLaat rijke smaaktot die mertemperatuur. lauw als warm lekker is. Ottolenghi 3. Zet een de pandressing op het vuur metdoor de het leerde kennen olijfolie, de kruiden en een flinke kookboek Miriam’s table, dat tradidraai van derecepten pepermolen. een tionele van Laat Boechaarse halve minuut bakken en schep er Joden uit Oezbekistan verzamelt. dan‘Dit de panko snufje receptdoor doetmet het een in goed in elk zout.

Roer geregeld omintothet hetfeestseiseizoen, dus ook broodkruim na 5 minuten goudzoen.’ kleurig en krokant is.

4. Voeg de blaadjes dragon nu toe aanVOOR de groene bonen en hussel door 4 PERSONEN elkaar.

Schep de bonen en het ALS BIJGERECHT broodkruim nu laag per laag op een groot Werk boven aan de sta− bord.

75 g zure room pel −nog50afgmet handvol krokante roomkaas kruimels serveer lauw. − 1 elen citroensap

− Zout en zwarte peper

PILAV-EN-CROÛTE MET KROKANTE SALIE EN GEFRITUURDE AMANDELEN Voor dit rijstgerecht liet Ottolenghi zich inspireren door een Azerbeidzjaanse schotel die shakh plov heet: een soort pilav in een krokant korstje. ‘Laat je niet afschrikken door de verschillende onderdelen in dit recept: je kunt ze makkelijk vooraf voorbereiden en assembleren op de dag zelf. Serveer met yoghurt.’

Voor 6 tot 8 personen - 9 grote vellen filodeeg (37 x 47 cm) (bij voorkeur de Turkse variant: yufka) - 60 g ghee, gesmolten Voor de uien - 60 g ghee* - 600 g uien, gesnipperd - 4 tenen knoflook, gepeld en geplet - 25 g verse salie, de blaadjes fijn gehakt - 30 g gedroogd eekhoorntjesbrood, vooraf geweekt in 500 ml kokend water. (Houd het water bij) 15 g komijnzaad Zeezout en zwarte peper

− 400 g groene bonen Voor paddenstoelen − de2 el olijfolie - − 7001gtlgemengde paddenstoelen, paprikapoeder in stukken van 2 cm − 1 tl venkelzaad,gesneden fijngemalen - 1 middelgrote in een vijzelbutternutpompoen gepeld en gesneden in − (600 40 gg), panko plakken 1 cm de blaadjes − 5 gvan dragon, - 45 g ghee, gesmolten - 200 g gekookte kastanjes - BEREIDING 2 el sherryazijn - 100 ml volle room - 1.

300Doe ml de groentebouillon zure room, de roomkaas - 20 en platte fijngehakt hetpeterselie, citroensap samen met Voor de pilav een snufje zout in een grote - 300kom. g basmatirijst, eentot Meng met minstens een klopper uur geweekt in geheel een kom water een glad en koud zet opzij.

- 2.

50 Breng g gedroogde veenbessen een kookpot met water - 50 aan g platte peterselie, de kook, voeg fijngehakt een eetlepel - 1 citroen, en de schil, in zout toehet ensap blancheer de bonen brede stroken gepeld zo’n 5 minuten, tot ze zacht zijn.

Voor de krokante salie Haal ze dan door een vergiet - 60 en g ghee laat ze nog even nastomen.

- 10 Schep g verse dan salie,dederomige blaadjes dressing - 20 door g amandelschilfers de hete bonen en meng Ook nodig goed.: Laat afkoelen tot kamer- Eentemperatuur. springvorm van ongeveer 25

cm diameter - Bakpapier Bereiding 1. Verwarm de oven voor tot 220 graden. Doe alle ingrediënten voor de uien, behalve het weekwater van het eekhoorntjesbrood, in een grote pan op een middelhoog vuur. Voeg een snuf zout toe en laat een halfuur garen tot de uien gekaramelliseerd zijn. Blijf ondertussen roeren en zet daarna in een kom opzij.

2. Doe intussen de paddenstoelenmix samen met de butternut in een grote kom en meng met de ghee, een grote snuf zout en een flinke draai van de pepermolen. Scheid de paddenstoelen en de butternut en verdeel over 2 bakplaten. Laat de pompoen zo’n 10-12 minuten bakken tot hij zacht is en donkere randjes krijgt. Bak de paddenstoelen 15 tot 20 minuten, tot ze lichtbruin kleuren.

3. Veeg de pan schoon en zet ze weer op een middelhoog vuur. Bak de geroosterde paddenstoelen twee minuten op, samen met de kastanjes en een kwart van de uienmix.

Giet3.erZet nu de de met eenazijn, pan de oproom het en vuur bouillon roer terwijl je het gede bij, olijfolie, de kruiden en een heel nog zo’ndraai 6 minuten bakflinke van delaat pepermolen. ken. Laat de saus indikken zodat ze Laat een halve minuut bakken aan deen paddenstoelen kleeft.

Zet schep er dan de panko door daarnamet het een vuursnufje uit enzout. roer de peterRoer gereselie onder het tot geheel. geld om het broodkruim na 4. Vul een kookpotgoudkleurig met tweeëneen5 minuten en krohalve liter voeg ook het weekkantwater, is. water het 4. van Voeg deeekhoorntjesbrood blaadjes dragon nu toe toe, samen met 3 eetlepels aan de groene bonenzout. en hussel Breng door tot het kookpunt. vuuren elkaar. SchepZet dehet bonen dan lager en voeg de geweekte rijst het broodkruim nu laag per laag toe. Laat minuten kokenWerk en giet op 7een groot bord. boven af. Doeaan de rijst in de kom de een de stapel nogmet af met rest van de uienmix, en roer er dan en handvol krokante kruimels voorzichtig delauw. veenbessen, de peter- ▶ serveer selie en de citroenschil door.

5. Gebruik een groot stuk bakpapier om de bodem van een springvorm te bedekken. Zorg ervoor dat er aan beide zijden ongeveer 10 cm uitsteekt (om het baksel er straks makkelijk weer uit te tillen). Vet de zijden van de springvorm in met ghee.

6. Verwarm de oven voor tot 180 gra-

16

PILAV-EN-CROÛTE MET KROKANTE SALIE EN GEFRITUURDE AMANDELEN den. Begin met 1 vel filodeeg en dek de rest de stapel af met een Voor ditvan rijstgerecht liet Ottolenghi vochtige keukenhanddoek.

Bestrijk zich inspireren door een Azerde bovenkantschotel van het die vel met de plov gebeidzjaanse shakh smolten enpilav drukin het daarna in heet: eenghee soort een krokant de springvorm.

Laat de hoeken over korstje.

‘Laat je niet afschrikken de rand de springvorm hangen. door devan verschillende onderdelen Herhaal dit metjede volgende 6 velin dit recept: kunt ze makkelijk len filodeeg en draai en hetassembleren volgende vooraf voorbereiden vel telkens een Serveer paar centimeter op de dag zelf. met yoghurt.’ beetje verder, zodat er een krans ontstaat aan de rand van de springvorm. laatste 2 vellen VOORBestrijk 6 TOT 8de PERSONEN met ghee, plooi ze dubbel en gebruik ze om de bodem en de binnenkant van de vorm extra te bedek− 9 grote vellen filodeeg ken.(37 x 47 cm) (bij voorkeur 7. Giet dan devariant: helft van de rijst in de de Turkse yufka) vorm druk gesmolten zachtjes aan. Schik de − 60en g ghee, pompoen op de rijst en vervolg met de paddenstoelen. Werk af met de andere helft van de rijst. Plooi vervolgens drie hoeken van het overhangende filodeeg naar binnen, zodat ze de vulling bedekken. Plooi en druk dan de andere hoeken als een kroon rondom de hartige rijsttaart.

8. Zet de springvorm op een bakplaat en bak 50 tot 60 minuten, tot het deeg goud kleurt en krokant is.

Laat dan 5 minuten afkoelen, maak de vorm los en hevel over op een groot bord.

9. Bak ondertussen de salie: doe daarvoor de ghee in een kleine steelpan op middelhoog vuur. Bak hierin de salie zo’n 2 tot 3 minuten, tot hij doorschijnend is. Laat uitlekken in een zeef boven een kom. Doe de hete ghee opnieuw in de pan en voeg nu de amandelschilfers en een snufje zout toe. Bak tot de noten na twee minuten goud kleuren.

10. Schep de schilfers en de ghee over de pilav-en-croûte. Werk af met de krokante salie en serveer.

Voor de uien − 60 g GHEE* − 600 g uien, gesnipperd − 4 tenen knoflook, gepeld en geplet − 25 g verse salie, de blaadjes fijn gehakt Spruitjes een originele − 30 g serveren gedroogdop eekhoorntjesmanier – dusvooraf niet de gekookte brood, geweekt in versie – blijft een queeste. Deze 500 mljaarlijkse kokend water. zoet-hartige versie, met (Houd het water bij)esdoornsiroop kan volgens Otto− en 15 gsojasaus, komijnzaad lenghi zelfs hardnekkige spruiten− Zeezout en zwarte peper haters overtuigen.

Voor de paddenstoelen Voor 4 totg6gemengde personen,paddenstoelen, als bijgerecht − 700 - 750 spruiten, gehalin gstukken vanoverlangs 2 cm gesneden veerd − 1 middelgrote butternut- 90pompoen ml olijfolie (600 g), gepeld en - Zeezout en zwarte peper gesneden in plakken van 1 cm - − 5045 g ggepelde pistachenoten, ghee, gesmolten zachtjes een vijzel − 200gekneusd g gekookteinkastanjes - − 2 sinaasappels, 2 el sherryazijn2 tl zeste van de schil, 250ml mlvolle van room het sap − 100 - − 2 el sojasaus 300 ml groentebouillon - − 2 el 20esdoornsiroop platte peterselie, fijngehakt - 5 g dragon, de blaadjes Bereiding 1. Verwarm de oven voor tot 220 graden. Meng de spruiten met de olie, een snuf zout en een flinke draai van de pepermolen. Verdeel ze daarna over een met bakpapier beklede bakplaat en rooster ze zo’n 10 minuten. Schep er daarna de pistachenoten door en laat nog eens 10 minuten bakken, tot de spruiten mooi bruin zijn.

2. Doe intussen de sinaasappelzeste samen met het sap, de sojasaus en esdoornsiroop in een kleine steelpan op een middelhoog vuur. Laat 5 tot 8 minuten sudderen, tot de saus een siroop is geworden.

3. Giet dan de siroop over de spruiten en meng er de helft van de dragon onder. Schik ze op een bord en strooi er de andere helft van de dragon over.

Voor de pilav − 300 g basmatirijst, minstens een uur geweekt in een kom koud water − 50 g gedroogde veenbessen − 50 g platte peterselie, fijngehakt − 1 citroen, het sap en de schil, in brede stroken gepeld Voor de krokante salie − 60 g ghee − 10 g verse salie, de blaadjes − 20 g amandelschilfers Ook nodig − Een springvorm van ongeveer 25 cm diameter − Bakpapier

BEREIDING 1.

2.

3.

*GHEE

Ghee is een vorm van geklaarde boter die uit in de Indiase keuken vaak wordt gebruikt. Door de boter nog langer op te warmen, verdampt al het vocht en blijft alleen het vet over. Na het filteren is ghee zelfs zuivelvrij. Ghee gebruik je voor zijn romige, nootachtige smaak en vind je gewoon in de supermarkt. Net als margarine, bestaat ghee ook in een plantaardige variant.

4.

5.

SPRUITJES MET SINAASAPPELZESTE EN DRAGON

Verwarm de oven voor tot 220 graden. Doe alle ingrediënten voor de uien, behalve het weekwater van het eekhoorntjesbrood, in een grote pan op een middelhoog vuur. Voeg een snuf zout toe en laat een halfuur garen tot de uien gekaramelliseerd zijn. Blijf ondertussen roeren en zet daarna in een kom opzij.

Doe intussen de paddenstoelenmix samen met de butternut in een grote kom en meng met de ghee, een grote snuf zout en een flinke draai van de pepermolen. Scheid de paddenstoelen en de butternut en verdeel over 2 bakplaten. Laat de pompoen zo’n 10-12 minuten bakken tot hij zacht is en donkere randjes krijgt. Bak de paddenstoelen 15 tot 20 minuten, tot ze lichtbruin kleuren.

Veeg de pan schoon en zet ze weer op een middelhoog vuur.

Bak de geroosterde paddenstoelen twee minuten op, samen met de kastanjes en een kwart van de uienmix. Giet er nu de azijn, de room en de bouillon bij, roer terwijl je het geheel nog zo’n 6 minuten laat bakken. Laat de saus indikken zodat ze aan de paddenstoelen kleeft. Zet daarna het vuur uit en roer de peterselie onder het geheel.

Vul een kookpot met tweeëneenhalve liter water, voeg ook het weekwater van het eekhoorntjesbrood toe, samen met 3 eetlepels zout. Breng tot het kookpunt.

Zet het vuur dan lager en voeg de geweekte rijst toe. Laat 7 minuten koken en giet af. Doe de rijst in de kom met de rest van de uienmix, en roer er dan voorzichtig de veenbessen, de peterselie en de citroenschil door.

Gebruik een groot stuk bakpapier om de bodem van een springvorm te bedekken. Zorg ervoor dat er aan beide zijden

ongeveer 10 cm uitsteekt (om het baksel er straks makkelijk weer uit te tillen). Vet de zijden van de springvorm in met ghee.

6. Verwarm de oven voor tot 180 graden. Begin met 1 vel filodeeg en dek de rest van de stapel af met een vochtige keukenhanddoek. Bestrijk de bovenkant van het vel met de gesmolten ghee en druk het daarna in de springvorm. Laat de hoeken over de rand van de springvorm hangen.

Herhaal dit met de volgende 6 vellen filodeeg en draai het volgende vel telkens een paar centimeter beetje verder, zodat er een krans ontstaat aan de rand van de springvorm. Bestrijk de laatste 2 vellen met ghee, plooi ze dubbel en gebruik ze om de bodem en de binnenkant van de vorm extra te bedekken.

7. Giet dan de helft van de rijst in de vorm en druk zachtjes aan.

Schik de pompoen op de rijst en vervolg met de paddenstoelen.

Werk af met de andere helft van de rijst. Plooi vervolgens drie hoeken van het overhangende filodeeg naar binnen, zodat ze de vulling bedekken. Plooi en druk dan de andere hoeken als een kroon rondom de hartige rijsttaart.

8. Zet de springvorm op een bakplaat en bak 50 tot 60 minuten, tot het deeg goud kleurt en krokant is. Laat dan 5 minuten afkoelen, maak de vorm los en hevel over op een groot bord.

9. Bak ondertussen de salie: doe daarvoor de ghee in een kleine steelpan op middelhoog vuur.

Bak hierin de salie zo’n 2 tot 3 minuten, tot hij doorschijnend wordt. Laat uitlekken in een zeef boven een kom. Doe de hete ghee opnieuw in de pan en voeg nu de amandelschilfers en een snufje zout toe. Bak tot de noten na twee minuten goud kleuren.

10. Schep de schilfers en de ghee over de pilav-en-croûte. Werk af met de krokante salie en serveer.

GHEE

Ghee is een vorm van geklaarde boter die uit in de Indiase keuken vaak wordt gebruikt. Door de boter nog langer op te warmen, verdampt al het vocht en blijft alleen het vet over. Na het filteren is ghee zelfs zuivelvrij. Ghee gebruik je voor zijn romige, nootachtige smaak en vind je gewoon in de supermarkt. Net als margarine, bestaat ghee ook in een plantaardige variant.

▶

18

De volledig elektrische Kia EV9.

Open een wereld van mogelijkheden.

Draait het leven in rondjes? Dan sla jij een andere weg in. Verleg je grenzen met de volledig elektrische Kia EV9. Doorbreek het status quo en kies voor revolutionair design en geraffineerde luxe die het alledaagse overstijgt. Verruim je horizon met zijn innovatieve oplaadtechnologie, goed voor 239 extra kilometers in slechts 15 minuten(1). Gedurfd? Beslist. Maar met zijn 7 zitplaatsen en optioneel keuze uit twee alternatieve 6-zitsconfiguraties is iedereen meteen mee met jouw radicaal nieuwe koers.

Wij zorgen voor een passende introductie: ontdek hem bij je dealer of op kia.be 20,2 - 22,8 kWh/100 km 僅 0 g CO2/km (WLTP) Contacteer uw concessiehouder voor alle informatie over de 쏾scaliteit van uw voertuig.

(1) Op een laadpaal die minstens 240 kW elektriciteit opwekt. De echte laadsnelheid en laadtijd kunnen worden be쎅nvloed door de temperatuur van de batterij en de externe weersomstandigheden. * 7 jaar garantie of 150.000 km (wat het eerst wordt bereikt, zonder kilometerbeperking gedurende de eerste 3 jaar). ** Foto ter illustratie.

V.U.: Kia Belgium NV (BE 0477.443.106 - IBAN: BE17 5701 3129 5521) - Ikaroslaan 33, 1930 Zaventem.

SPRUITJES MET SINAASAPPELZESTE EN DRAGON Spruitjes serveren op een originele manier – dus niet de gekookte versie – blijft een jaarlijkse queeste. Deze zoet-hartige versie, met esdoornsiroop en sojasaus, kan volgens Ottolenghi zelfs hardnekkige spruitenhaters overtuigen.

VOOR 4 TOT 6 PERSONEN ALS BIJGERECHT − 750 g spruiten, overlangs gehalveerd − 90 ml olijfolie − Zeezout en zwarte peper − 50 g gepelde pistachenoten, zachtjes gekneusd in een vijzel − 2 sinaasappels, 2 tl zeste van de schil, 250 ml van het sap − 2 el sojasaus − 2 el esdoornsiroop − 5 g dragon, de blaadjes

BEREIDING 1. Verwarm de oven voor tot 220 graden. Meng de spruiten met de olie, een snuf zout en een flinke draai van de pepermolen. Verdeel ze daarna over een met bakpapier beklede bakplaat en rooster ze zo’n 10 minuten.

Schep er daarna de pistachenoten door en laat nog eens 10 minuten bakken, tot de spruiten mooi bruin zijn.

2. Doe intussen de sinaasappelzeste samen met het sap, de sojasaus en esdoornsiroop in een kleine steelpan op een middelhoog vuur.

Laat 5 tot 8 minuten sudderen, tot de saus een siroop is geworden.

3. Giet dan de siroop over de spruiten en meng er de helft van de dragon onder. Schik ze op een bord en strooi er de andere helft van de dragon over.

▶

20

AMSTE RDAM • A NT W E RPE N • MÜN CH E N

Stap met een frisse look de winter in. Ontdek nu MR MARVIS’ nieuwe collectie perfecte broeken, jeans, truien en shirts. Combineer

onze populaire Coolerdays of tijdloze Jeans met een van onze stijlvolle shirts en comfortabele truien. Gemaakt in Portugal en verkrijgbaar in talloze kleuren. Shop nu op mrmarvis.com

Het beste van 2023

Nog niet uitgespeeld HET

kasteel van Himeji. Een kleine doos propvol spelmateriaal, uitdagend voor ervaren spelers, maar toegankelijk genoeg voor beginnelingen.

gespeeld in twintig minuten.

Mijn tip van het jaar voor grootouders die een spel willen spelen met hun kleinkinderen.

Het mooiste van de beauty-afdeling INTROVERTE

om World wonders in een minimum van tijd uitverkocht te krijgen. Toegegeven, de houten stukken met de zeven klassieke wereldwonderen verleiden 22,50 euro, iedereen, maar wat mij betreft, 21,49, spelshop.be speelgoedmagazijn.be is het nog even afwachten of Laure Vandendaele aan het stuur van een racewagen uit Een razend enthousiaste op de review puzzel achter die gimmick Van kippen kweken tot kiest de beautyproducten de jaren 60. Het basisspel is bijzonde toonaangevende website The Di- blijft. even boeiend die haar het meest een ruimtestation der eenvoudig, extra modules zorce Tower was genoeg om World wonkonden overtuigen. gen voor meer mogelijkheden en vaders in een minimum van tijdeuro, uitver52,95 redden: dit waren de Het beste van riatie. kocht te krijgen. Toegegeven, de despelletjesvrienden.nl spellen waardoor Joost 59 euro, spelonk.be houten stukken met de(tijdelijk zeven klasuitverkocht)2023 Vande Winkel zich in sieke wereldwonderen verleiden iedereen, maar wat mij betreft, is het 2023 liet meeslepen. nog even afwachten of de puzzel Van een introvert parfum Stationfall achter die gimmick even boeiend tot uitbundige wimpers: Redde wie zich redden kan: Stationblijft. fall staat voor chaos en hilariteit, 52,95 euro, despelletjesvrienden.nl HEAT: PEDAL Laure Vandendaele kiest eenMETAL avond vol chantage en bedrog, (tijdelijk uitverkocht) TO THE TERRA NOVA de beautyproducten die moord en vernieling in een neerDe bedenkers brachten Terra Nova is een gestroomhaar het meest konden stortend ruimtestation.

Weetlijnde wel nieuwe variant van het met Flamme rouge al Van kippen kweken tot waar je aan Matt met voorsprong hetbegint, beste bedenkerpopulaire expertenspel Terra overtuigen. een ruimtestation redden: dit Eklund heeft op Youtube bijna tach- Kies een van de tien bordspel over wielrennen op Mystica.

MY ISLAND SEXY GEURTJE waren de spellen waardoor tig en minuten nodig de markt herhalen dat om uit te leggen volkeren en verken de nieuwe De opvolger van My city VOOR HEM EN HAAR Joost Vande Winkel zich hoe je het speleen speelt.

My island kunstje nu met Heat, wereld in een vreedzame comverplaatst de actie naar een Nieuwe geuren kunnen me in 2023 liet meeslepen.

71,50 euro, opvolger van My cityeiland, verplaatst bliksemsnelle race spelshop.be aan het petitie met deDe andere volkeren. maar werkt volgens charmeren, maar ik grijp al actie avondnaar een eiland, maar werkt geurtje voor hem stuur van een racewagen uit Eenvoudiger de en geen hetzelfde systeem: aan het Sexy meer dan twintig jaar naar hetvolgens hetzelfde hetspel open je en haar de jaren 60. Het basisspel is vullend spel zoals de grote zus, systeem: eind aan van elk zelfde flacon. Noem het gemakeind vanMystica elk spel open een je een enve- met nieuwe Nieuwezucht, geuren kunnen charmebijzonder eenvoudig, extra zonder dat het ‘Terra enveloppe of een hangme naar iets wat Hens en en spelregels ren, maar ik grijp aanvoelt. al meer dan twinmodules zorgen voor meer Kids’ wordt. loppe met nieuwe informatie informatie vertrouwd Maar het Een leuk,ensnel kaartspelletje over spelregels voor een volgend spel. naar hetzelfde flacon. Noem mogelijkheden variatie. voor een volgend spel. Het tig jaarkan verkeren.

Afgelopen zomer het kweken van kippen, aan te leren Het ontdekken van dieontdekken nieuwe in-van die nieuwe het gemakzucht, een hang naar 36,40 euro, spelonk.be viel ik hard of voor Formula O, een Ticket to ride: legen- 59 euro,inspelonk.be vijf minuten en gespeeld in twinhoud is de helft van deinhoud pret, daarom vertrouwd aanvoelt. is de helft van de pret, iets watmuskusgeur met een Maar hart van des uit het Westen tig minuten. Mijn tip van het jaar hier slechts één tipje van de sluier: verkeren.

Afgelopen zomer daarom hier slechts één tipje het kanjasmijn en noten van bergamot Na talloze varianten van de klassievoor grootouders die een spel willen piraten. Aaarrrrr! viel ik hard voor Formula O, een parvan de sluier: piraten. Aaarrrrr! en amber. ‘Een introvert ker TicketTO to ride is er een legacy-verspelen met hun kleinkinderen.

47,50 euro, spelonk.be muskusgeur met een hart van jasTICKET RIDE: fum’, volgens parfumeur Kristof sie, waarmee je doorheen twaalf 22,50 euro, speelgoedmagazijn.be mijn enLefebre. noten van bergamot puur en amLEGENDES UIT 47,50 euro, spelonk.be ‘Transparant, en spellen je verhaal als spoorwegmagber. ‘Een volgens HET WESTEN hetintrovert toppunt parfum’, van subtiliteit.’

Zelf naat opbouwt.

Het van extra parfumeur Kristof Lefebre.

‘TransNa talloze varianten despelmaterivind ik het vooral een clean, sexy aal aan het einde Wolven parant,parfum puur envoor het hem toppunt van De klassieker Ticket tovan ridehet is ereerste én haar. rondje maakt het waarmee stevige prijskaartTerra Nova Tussen al dat gepuzzel mag het er al subtiliteit.’

Zelfvan vind ik het vooral een legacy-versie, belofte eindeloze zomerje doorheen al helemaal goed, en dan valt er Terra Nova is een gestroomlijnde eens wat wilder aan toe gaan in dit een clean, sexy parfum voor hem én twaalf spellen je avonden in een flesje. nog zoveel te ontdekken. nieuwe variant van het populaire exsnelle spel vol directe interactie. haar. De belofte van eindeloze zoverhaal als spoorwegmagnaat 95 euro, spelmagazijn.be pertenspel Terra Mystica. KiesTRAILBLAZERS een Prooi opjagen, schuilplaatsen boumeravonden in0een opbouwt.

Het extra spelmaFormula Eauflesje. de Parfum van de tien volkeren en verken de wen je territorium uitbreiden.

Formula 0 Miglot, Eau de76,50 Parfum van teriaal aan het einde van het In Trailblazers ga jeen paden van euro (50Miml), nieuwe wereld in een vreedzame Luidkeels glot, 76,50 euro (50 ml), miglot.com eerste rondje maakt het stevige STATIONFALL aanleggen rondom je huilen verplicht wanneer miglot.com met kan: de andere volkeren. je nieuwe wolven oproept om aan te prijskaartje al helemaal goed, Reddecompetitie wie zich redden kampeerterrein.

Als je op Het kasteel Eenvoudiger geen avondvullend sluiten je roedel, maar bij volleen danwitte valt er nog zoveel te van Stationfall staat voor en chaos veilig speelt, scoor je bij weinig Himeji spel zoals de grote zus, zonder dat maan is het ontdekken. en hilariteit, een avond vol punten, maar als je te ver spel onherroepelijk WOLVEN Banzai! Wie haalt een wit voetje bij chantage heten ‘Terra Mystica Kids’ wordt. voorbij. bedrog, moord en afdwaalt, eindigt je route Tussen al dat gepuzzel mag Indrukwekkende wimde euro, Daimyo?

Je krijgt slechts negen vernieling 36,40 euro, spelonk.be 47,50,jelotana.be 95 spelmagazijn.be in een neerstortend nergens, en scoor helemaal het er al eens wat wilder aan pers beurten om te tonen wat je waard ruimtestation. Weet wel waar Millennials slaakten een collectieve niets. Een familiespel dat toe gaan in dit snelle spel bent. Kies zorgvuldig je dobbelste- je aan begint, bedenker Matt tijdens de kortste dagen vol directe interactie. Prooi zucht van opluchting toen cultmerk nen en manoeuvreer je clanleden Eklund heeft op Youtube bijna Glossier bekendmaakte dat het – neal doet wegdromen van opjagen, schuilplaatsen omhoog in en rond het kasteel van tachtig minuten nodig om uit te gen jaar na de oprichting – ook naar kampeervakanties in de zomer. bouwen en je territorium Himeji. Een kleine doos propvol leggen hoe je het spel speelt. uitbreiden. Luidkeels huilen België zou verschepen. De tijden spelmateriaal, uitdagend voor ervaTrailblazers 49 dollar (ong. 45,50 euro), verplicht wanneer je nieuwe waarin familie of vrienden tijdens ren spelers, maar toegankelijk ge- 71,50 euro, In Trailblazers ga je paden aanlegeen vakantie in de VS of Londen (de spelshop.be allplay.com wolven oproept om aan te noeg voor beginnelingen. gen rondom je kampeerterrein. Als dichtstbijzijnde fysieke winkel) met sluiten bij je roedel, maar 21,49, spelshop.be je op veilig speelt, scoor je weinig een boodschappenlijstje opgezadeld bij vollemaan is het spel INDRUKWEKKENDE punten, maar als je te ver afdwaalt, werden,WIMPERS liggen definitief achter ons. onherroepelijk voorbij. eindigt je route nergens, en scoor je In mijnMillennials winkelmandje: de iconische slaakten een colhelemaal niets. Een familiespel dat Boy Brow-wenkbrauwgel, romige HET WITTE lectieve zucht van de opluchting tijdens de kortste dagen al doet wegUltralip-lippenstift (in de kleur ‘ViKASTEEL VAN 47,50, lotana.be toen cultmerk Glossier bekenddromen van kampeervakanties in de la’) en de Lash Slick-mascara.

Wat HIMEJI maakte dat het – negen jaar Heat:Wie pedal towitthe mezomer. mij betreft de oprichting beste mascara voor Banzai! haalt een na de – ook naar tal 49 dollar (ong.

45,50 euro), alleen natuurlijke, maar indrukwekvoetje bij de Daimyo? Je krijgt België zou verschepen. De De bedenkers brachten play.com kende wimpers. slechts negen beurten ommet te Flamme tijden waarin familie of vrienrouge al voorsprong het beste HENS Lash Slick vanvakantie Glossier,in23 tonen watmet je waard bent. Kies WORLD WONDERS denmascara tijdens een de bordspel over wielrennen op de euro, glossier.com zorgvuldig je dobbelstenen Een leuk, snel kaartspelletje Een razend enthousiaste review VS of Londen (de dichtstbijmarkt en herhalen dat kunstje nu over het kweken van kippen, en manoeuvreer je clanleden op de toonaangevende website zijnde fysieke winkel) met een met Heat, een bliksemsnelle race aan te World wonders omhoog in en rond het leren in vijf minuten en The Dice Tower was genoeg boodschappenlijstje opge-

BESTE VAN 2023 VOOR WILDE WOLVEN & STILLE PUZZELAARS

PARFUMS EN UITBUNDIGE WIMPERS

Frisse oksels

Als de culinair recensent in de hemel is

De afgelopen jaren probeerde ik verschillende natuurlijke deodorants uit, metwerden, wisselendliggen succes.defiEen crè-Genius Light van Talika, zadeld brood te bakken. Dat doen ze werd pas kok na zijn middelbare me ofachter een pasta de winoksels 326 euro, newpharma.be nitief ons.onder In mijn nog altijd in hun restaurant, en studies, Voet studeerde eerst smeren, vind niet aangenaam kelmandje: deikiconische Boy en het behoort tot het beste brood kunstwetenschappen alvorens ik hou niet van de vaak kruidige parBrow-wenkbrauwgel, de romige dat ik al heb gegeten. Die zin voor kok te worden. Maar hun goedfums. In 2023 ontdekte dat het Ultralip-lippenstift (in deikkleur kwaliteit weerspiegelt zich ook in kope gerechten, met eenvouook anders kan.Slick-mascara.

Zo is mijn nieuwe ‘Vila’) en de Lash de boeiende wijnkaart. En in de dige ingrediënten in eenvoudige Het beste van 2023 lichte, frisse gerechten met heel favoriete deodorant behalve een tikWat mij betreft de beste mascara combinaties, zijn vers, naturel, keltjenatuurlijke, luxueus ook vrij van schadelijvoor maar indrukwat uitheemse accenten, tegen energiek, gevarieerd in textuke stoffenwimpers. en zacht voor de huid onwekkende prijzen in de onderste regionen ren en smaken, en altijd mooi in der de oksels. Ik zweet quasi niet en van de markt. balans. De lage-prijspolitiek zet van ongewenste geurtjes heb ik, Lash Slick mascara zich door op de voortreffelijke zelfs na een23 lange van Glossier, euro,dag, geen last. albumantwerpen.be en originele wijnkaart. Furbetto UNTITLED, Natuurlijke deodorant in N° GreenGOEDE BASIS glossier.com betekent ‘slimmerik’. Welnu, het ANTWERPEN van Corpus Naturals, 28 euro, o.a. Dit jaar vond ik in een occasiois slim om hier naartoe te gaan.

Chef Nick Bril heeft zijn bar bij Peaufiné, Antwerpen nele thuismanicure een rustgeWant je betaalt er weinig geld boven The Jane omgevormd tot vende, nieuwe hobby. Nagels voor veel eetplezier. een nieuw en goedkoper eetlakken is één ding, de harde gelconcept, met een Nederlandse nagellak weer verwijderen, is een furbetto.be chef, Joeri Timmermans, die in Het licht zien maults hun intrek genomen: chef bouw met droogoven vroeger ander verhaal.

Mijn nagels raakSingapore,waarin Maleisië en Australië Bruno Vanspauwen Nieuw in mijn huidverzorgingsroutiTúbo Logier en sommelier Ydris chicorei werd gedroogd.

Masscheten beschadigd en hadden telheeft gewerkt. Tafels zijn er selecteert vijf ne: elke dag een paar minuten lichtGryson. Van Desramaults hebben ze lein maakt niet fout dertig om gepeperkens een paar weken nodig omrestaurants niet,de alleen krukken aan therapie. Mijn futuristisch uitziende hun liefde voor het open vuur overde prijzen aan te rekenen omdat hijkeuken. te herstellen.

Door over te stapeen toog rond de open die hij het afgelopen jaar skibril maakt gebruik van ledlicht pen op een afpelbare basislaag genomen. Maar in zijn kleine open een driesterrenverleden heeft.de Maar Maar dat maakt ervaring bezocht, op basis van de (en elektrostimulatie, wat compleethaal ik de lak na 10 dagen (of lankeuken gaat chef Logier nog verder dat verledenniet weerspiegelt zichintegendeel. wel minder leuk, verhouding prijs pijnloos is).

Die belooft om rimpels, dan zijn leermeester. Met nieuwe in de kwaliteit en creativiteit FRISSE OKSELS ger) makkelijk van mijn nagelstussen en Sommelier Trésorvan Vets stelde vlekken of roodheid te vervagen enis de schade smaken en onverwachtse, zelfs expezijn gerechten, waarbij je vaak zelfs De afgelopen jaren probeerde aan de nagelplaten een aangepaste drankenkaart en kwaliteit. De volgorde deverschillende collageenproductie te boosten. minimaal. rimentele combinaties, die je heleextra verwend wordtmaar doorook een de bijgeik natuurlijke ASTER, BRUSSEL samen, wijnbijbel is alfabetisch.

Elke avond selecteer ik een van de maal uit je culinaire comfortzone rechtje op basis van hetzelfde deodorants uit, met wisselend In dit kleine pand hebben twee van The Jane is hier beschikacht programma’s grijp ik mijn Peel Base van Pink Gellac, halen. wijnkaart bestaat uit aan hoofdingrediënt.

Dit is talent legt chef succes.

Een crème ofeneen pasta culinaire discipelen vanDe Kobe baar. Voor deeen gerechten sessiede onder desmeren, lamp (het langste waar we nogTimmermans van gaan horen. onder oksels vind ik 16 euro, pinkgellac.com Desramaults hunelkaar intrekgeniete geno- blaadjes papier, maar de lat hoog: duiprogramma duurt 6 minuten) is inhoudelijk restaurantnast.be niet aangenaam en ik hou niet vooral men: chef Túbo Logier en interessanter (en veel delijk geïnspireerd door Azië zijn aande alsvaak een kruidige momentparfums. van pure ontgeprijsd) van sommelier Ydris lager Gryson.

Van dan menige dikke ze telkens weer verrassend en spanning. wijnbijbel uit een gastronomisch In 2023 ontdekte ik dat het ook Desramaults hebben ze hun NAST, IZEGEM verrukkelijk. Hier geniet je in het Bruno Vanspauwen Geniuskan.

Light Talika, 326 euro, restaurant.

Hier draait niet zo- (31)5.

Untitled, Antwerpen anders Zovan is mijn nieuwe liefde voor het open vuur overDeanhet Masschelein werkte spectaculair mooie kader van newpharma.be maar om eten en drinken, hier beChef Nick Bril heeft favoriete deodorant behalve genomen. Maar in zijn kleine acht jaar bij het driesterrenresThe Janezijn vanbar eenboven informele en leef je vernieuwende, verrassende, The Jane omgevormd tot een nieuw een tikkeltje luxueus ook vrij open keuken gaat chef Logier taurant Boury, waar hij doorrelaxte sfeer, originele gerechintense smaakervaringen. enheeft goedkoper eetconcept, metwijnkaart een van schadelijke stoffen en zacht nog verder dan zijn leermeester. groeide tot souschef. Nu ten, een sublieme en aster.brussels Nederlandsescherpe chef, Joeri Timmervoor de huid onder de oksels. Ik Met nieuwe smaken en onverhij zijn eigen restaurant geopend prijzen.

Goede mans, die in Singapore, Maleisië en zweet quasibasis niet en van ongewachtse, zelfs experimentele op een speciale en prachtige Dit jaargeurtjes vond ikheb in een occasionele gewerkt. Tafels zijn wenste ik, zelfs na combinaties, die je helemaal uit locatie met zicht op deAustralië velden heeft untitled.bar thuismanicure een rustgevende, 3. Furbetto, Heverlee er niet, alleen dertig krukken aan een lange dag, geen last. je culinaire comfortzone halen. rondom: een gerestaureerde nieuwe hobby. Nagels lakken is één Gust Vanderwaeren en Jasper Voet een toog rond de open keuken.

De wijnkaart bestaat uit aan oude ast, een hoog bakstenen Bruno Vanspauwen ding, de harde gelnagellak weer ver(beide 29) werden geïnspireerd door dat maakt de ervaring niet Natuurlijke deodorant elkaar geniete blaadjes papier, gebouw met droogovenMaar waarin selecteert vijf restaurants die wijderen, is een ander verhaal.

Mijn de cucina povera, de Italiaanse minder in N° Green van Corpus Naturals, maar is inhoudelijk interessanvroeger chicorei werd gedroogd. leuk, integendeel. Sommenagels beschadigd en had- hij het afgelopen jaar bezocht, ook een Trésor Vets stelde een aangepas28 euro,raakten o.a. bij Peaufiné, ter (en veel lager volkskeuken. geprijsd) dan Ze volgden Masschelein maakt nietlier de fout den telkens een paar weken nodig op basis van de verhouding niet-traditioneel Vander-prijzen teaan drankenkaart samen, maar ook Antwerpen menige dikke wijnbijbel uit een parcours: om gepeperde te tussen prijs en kwaliteit. De om te herstellen. Door over te stapwerd pas kok na zijnomdat middeldedriewijnbijbel van The Jane is hier gastronomisch waeren restaurant. rekenen hij een volgorde is alfabetisch. pen op een afpelbare basislaag haal 1. Album, Antwerpen bare studies, studeerde eerstheeft. Maar beschikbaar.

Voor de gerechten legt Hier draait het niet zomaar omVoet sterrenverleden dat ik de lak na 10 dagen (of langer) Eindelijk is Album geworden watdrinken, kunstwetenschappen alvorens kok chefwel Timmermans de lat hoog: duieten en hier beleef je verleden weerspiegelt zich makkelijk van mijn nagels en is de het van in het begin hadvernieuwende, willen zijn: te worden. Maar hun goedkope ge-creativiteit delijk verrassende, in de kwaliteit en vangeïnspireerd door Azië zijn ze schade aan de nagelplaten minieen restaurant. Ruim twee jaar lang rechten, met eenvoudige ingrediëntelkens intense smaakervaringen. zijn gerechten, waarbij je vaak weer verrassend en verrukmaal. was het een bakkerij, het gevolg van ten in eenvoudige zelfs combinaties, zijn wordt kelijk. extra verwend doorHier geniet je in het spectaPeel Base van Pink Gellac, 16 euro, een ongelukkige openingsdatum na vers, naturel, energiek, gevarieerd inop basis culair aster.brussels een bijgerechtje vanmooie kader van The Jane van pinkgellac.com de eerste coronagolf, toen iedereen texturen en smaken, en altijd mooi eenDit informele en relaxte sfeer, origihetzelfde hoofdingrediënt. is dacht dat de ellende voorbij zou in balans. De lage-prijspolitiek nele gerechten, een sublieme wijneen talent waarzet we nog van gaan zijn. Maar dat was niet zo, en dus zich door op de voortreffelijke en kaart en scherpe prijzen. horen. begonnen chef Joris Gielen en zaaloriginele wijnkaart.

Furbetto beteuntitled.bar HET LICHT ZIEN meester Toon Craen desembrood te kent ‘slimmerik’.

Welnu, het is slim Nieuw in mijn huidverzorgingsrestaurantnast.be bakken. Dat doen ze nog altijd in om hier naartoe te gaan. Want je beroutine: elke dag een paar hun restaurant, en het behoort tot taalt er weinig geld voor veel eetpleminuten lichttherapie. Mijn het beste brood dat ik al heb gegezier. futuristisch uitziende skibril ten. Die zin voor kwaliteit weerspiefurbetto.be maakt gebruik van ledlicht (en ALBUM, ANTWERPEN gelt zich ook in de elektrostimulatie, wat compleet Eindelijk is Album geworden watboeiende wijnkaart.

En in dewillen lichte, frisse gerechpijnloos is). Die belooft om het van in het begin had ten met heel wat uitheemse accen4. Nast, Izegem rimpels, vlekken of roodheid zijn: een restaurant. Ruim twee ten, tegen prijzen in de onderste reDean Masschelein (31) werkte acht te vervagen en de collageenjaar lang was het een bakkerij, gionen van de markt. jaar bij het driesterrenrestaurant productie te boosten. Elke het gevolg van een ongelukkige FURBETTO, HEVERLEE albumantwerpen.be Boury, waar hij doorgroeide tot avond selecteer ik een van de openingsdatum na de eerste Gust Vanderwaeren en Jasper souschef.

Nu heeft hij zijn eigen resacht programma’s en grijp ik coronagolf, toen iedereen dacht Voet (beide 29) werden geïntaurantpovera, geopend op een speciale en mijn sessie onder de lamp (het dat de ellende voorbij zou zijn. spireerd door de cucina 2. Aster, Brussel prachtige locatie met zicht op de langste programma duurt 6 Maar dat was niet zo, en dus de Italiaanse volkskeuken.

Ze In dit kleine pand hebben twee culivelden rondom: een gerestaureerde minuten) vooral aan als een begonnen chef Joris Gielen en volgden ook een niet-traditionaire discipelen van Kobe Desraoude ast, een hoog bakstenen gemoment van pure ontspanning. zaalmeester Toon Craen desemneel parcours: Vanderwaeren

LICHTE GERECHTEN, SCHERPE PRIJZEN

Schitteren zonder schuldgevoel Getest

Leen Van Severen

‘Glitters zijn de herpes onder de knutselmaterialen’, aldus comedian Demetri Martin. Want ‘eens je met glitters in aanraking komt, raak je er nooit meer vanaf.’

Dat blijkt ook letterlijk zo te zijn in de natuur en de oceanen: glitters gemaakt van microplastics zouden er volgens een Amerikaanse studie gemiddeld duizend jaar over doen om volledig te verdwijnen. Via voeding en drinkwater komen ze in ons lichaam en dat van dieren terecht, en dus besliste de Europese Commissie om vanaf oktober 2023 de verkoop van losse glitter gemaakt van plastic te verbieden.

Vaarwel flikkerende knutselwerkjes, sprankelende make-up en kitscherige kerstkaarten? Gelukkig niet, want er bestaat een ecologisch alternatief: glitters, meestal gemaakt van cellulose, die volledig biologisch afbreekbaar is.

Maar schitteren die ecoglitters wel even hard, zijn de kleuren niet te dof en is dat niet veel duurder? Wij testten vijf verschillende ecoglitters op fonkelfactor, zowel als make-up

Sterrenstof

Bio Glitter van Creativ Company Weken na gebruik zal je de zin ‘er hangt glitter op je kaak’ nog moeten aanhoren. Hij is klein en kruipt overal tussen. Zelfs één partikeltje schittert genoeg om meteen de aandacht te trekken.

Die glitters worden aangeraden voor knutselprojecten, maar net omdat ze zo mooi blinken, kan ik de drang niet weerstaan om ze als oogschaduw te gebruiken. Met behulp van wat vaseline als lijm blijven ze goed zitten en ik fonkel als een heldere sterrennacht. Ook gemengd met doorzichtige nagellak blijven ze hun schittering behouden.

De partikels zijn 100 procent plasticvrij: ze worden gemaakt van cellulose (plantenweefsel), gewonnen uit eucalyptusbomen die worden gekweekt in gecertificeerde, duurzame bossen.

De verpakking waarschuwt voor mogelijk kleurverlies wanneer de glitter met een vloeistof gemengd wordt, maar met vloeibare lijm noch met nagellak verliest de gouden variant van dit merk ook maar iets van kleur.

5 sterren 5,75 euro voor 10 gram,o.a. bij De Banier

PRINCE IN EEN POTJE

Biologisch afbreekbare glitter ‘Lila’ van Manicurist Ik hoor spontaan ‘Purple rain’ bij het openen van dit potje lila glitters.

De partikels hebben dan ook een even hoge schitterfactor als Prince zelf.

De glitters zijn gemaakt van geregenereerde cellulosevezel van plantaardige oorsprong. Ze zitten in een klein metalen doosje met draaidop: je kunt het zacht openen zodat de glitters niet alle kanten op vliegen.

Wat in dit geval écht zonde zou zijn, want het product valt nogal duur uit.

Het wordt verkocht als glitter voor op je nagels, dus ik strooi het voorzichtig op een laagje nog natte nagellak en dat geeft een mooi resultaat. Om mijn doordeweekse look de nodige schittering te geven en omdat de ingrediëntenlijst veilig

lijkt, dep ik wat vaseline en glitters op en rond mijn oogleden. Het paars is subtiel genoeg om te matchen met menige outfit.

Te koesteren dus, maar vanwege de prijs ook wel te verstoppen voor glitterminnende kleuters die er kwistig lege wc-rolletjes mee willen versieren.

4 sterren 9 euro voor 2 gram,manucurist.com

ZIELIGE ZEEMEERMIN

‘Space mermaid’ van Little stardust bioglitter Pure Of ik klaar ben om omgetoverd te worden tot een glitterende space mermaid, wordt mij gevraagd in de omschrijving van dit product. Uiteraard, dus ik leg deze bioglitters gemaakt van duurzaam geteelde bomen, verwachtingsvol in mijn winkelmandje.

Het metalen potje bevat holografische glitters van verschillende groottes: van kleine confetti tot grote zandkorrels. Op het eerste gezicht glinsteren ze eerder dan dat ze echt schitteren.

Je kunt de glitters gebruiken voor het lichaam of in je haren (vermeng ze met haargel), maar je kunt er ook mee knutselen. Als make-up op een laagje vaseline geven ze een oké resultaat, maar ze fonkelen net iets te weinig. Ik probeer er ook mee te knutselen, maar wanneer de kleine partikels in contact komen met lijm, worden ze nogal dof en de grotere partikels worden zelfs onzichtbaar. Trieste space mermaid hier.

2 sterren 7,5 euro voor 6 gram,o.a. via susneco.nl

OOK VOOR MANNEN MET BAARDEN

Eco Glitter Fun Ooit al van een glitterbaard gehoord? Op de website van Eco Glitter Fun vind je een beschrijving van hoe je jouw baard een sprankelende make-over kunt geven. Gevolgd door een – vermoed ik – broodnodig artikel over hoe je glitters weer uit je baard kunt verwijderen.

Ik heb zelf geen baard, dus sloeg ik aan het knutselen. Je krijgt 2 flesjes in een kleur naar keuze, ik koos voor zilver en aqua. De glitters zitten handig in glazen flesjes met een metalen draaidop: een minimum aan morsgevaar dus. De zilverkleurige

variant schittert als een discobal, de blauwe als een golvende zee in de zon. De grote partikels hebben qua hoeveelheid de bovenhand, perfect dus om grote knutselwerken te laten twinkelen. Als je het geduld hebt om de grotere glitterstukken met een pincet aan te brengen op je nagellak, is het resultaat ongetwijfeld de moeite. Ben je meer een ongeduldige strooier zoals ikzelf, dan zijn glitters met een kleinere diameter aan te raden. Prijs-kwaliteit zit hier helemaal goed.

4 sterren 8,9 euro voor 2 flesjes van 4 ml,o.a. via susneco.nl

GLITTER IN AARDETINTEN

Birkenspanner glitter Birkenspanner klinkt eerder als een merk dat wandelschoenen of orthopedische sandalen verkoopt dan glitters, maar ze hebben een uitgebreid assortiment in verschillende kleuren.

In 3 glazen flesjes met een kurken stop zit zachtrode, goudkleurige en blauwe glitters. Verwacht geen kitscherige kleuren, het zijn eerder sobere aardetinten. De goudkleurige variant bevat kleine en grote partikels, de rode en blauwe hebben een kleinere diameter.

Birkenspanner verkoopt ook een huidlijm, een soort balsem van natuurlijke oliën om op de huid te smeren. Blinkt niet, maar plakt voldoende om de glitters lang vast te houden, langer dan vaseline, die ook vaak wordt gebruikt. Als makeup weerspiegelen de glitters het licht mooi, maar echt schitteren doen ze niet. Je wast ze makkelijk weg met water en zeep. Op papier en in combinatie met de lijm worden de blauwe glitters eerder grijs, de gouden en rode variant behouden hun kleur.

3 sterren 17 euro voor 3 x 2 gram,de huidlijm is te koop voor 11 euro(13 gram), o.a. via waldorfshop.eu

De selectie werd onafhankelijk door onze redacteur gekozen, aangekocht en getest. Foto Kaat Pype

Kan een feestje even sprankelend zijn zonder glitters? Wij vinden alvast van niet. Maar welke ecologische alternatieven zijn er op de markt? Leen Van Severen test de fonkelfactor van 5 soorten ecoglitters.

als om mee te knutselen.

Kan een feestje even sprankelend zijn zonder glitter? Wij vinden alvast van niet. Maar welke ecologische alternatieven zijn er op de markt?

Leen Van Severen test de fonkelfactor van 5 soorten ecoglitter.

Getest SCHITTEREN ZONDER SCHULDGEVOEL

G

‘

litter is de herpes onder de knutselmaterialen’, aldus comedian Demetri Martin. Want ‘eens je met glitter in aanraking komt, raak je er nooit meer vanaf.’

Dat blijkt ook letterlijk zo te zijn in de natuur en de oceanen: glitters gemaakt van microplastics zouden er volgens een Amerikaanse studie gemiddeld duizend jaar over doen om volledig te verdwijnen. Via voeding en drinkwater komen ze in ons lichaam en dat van dieren terecht, en dus besliste de Europese Commissie om vanaf oktober 2023 de verkoop van losse glitters gemaakt van plastic te verbieden.

Vaarwel flikkerende knutselwerkjes, sprankelende make-up en kitscherige kerstkaarten? Gelukkig niet, want er bestaat een ecologisch alternatief: glitters, meestal gemaakt van cellulose, die volledig biologisch afbreekbaar zijn. Maar schitteren die ecoglitters wel even hard, zijn de kleuren niet te dof en is dat niet veel duurder?

Wij testten vijf verschillende ecoglitters op fonkelfactor, zowel als make-up als om mee te knutselen.

Deze glitters worden aangeraden voor knutselprojecten, maar net omdat ze zo mooi blinken, kan ik de drang niet weerstaan om ze als oogschaduw te gebruiken. Met behulp van wat vaseline als lijm blijven ze goed zitten en ik fonkel als een heldere sterrennacht. Ook gemengd met doorzichtige nagellak blijven ze hun schittering behouden.

De partikels zijn 100 procent plasticvrij: ze worden gemaakt van cellulose (plantenweefsel), gewonnen uit eucalyptusbomen die worden gekweekt in gecertificeerde, duurzame bossen.

De verpakking waarschuwt voor mogelijk kleurverlies wanneer de glitters met een vloeistof gemengd worden, maar met vloeibare lijm noch met nagellak verliest de gouden variant van dit merk ook maar iets van kleur.

zonde zou zijn, want het product valt nogal duur uit.

Het wordt verkocht als glitter voor op je nagels, dus ik strooi het voorzichtig op een laagje nog natte nagellak en dat geeft een mooi resultaat. Om mijn doordeweekse look de nodige schittering te geven en omdat de ingrediëntenlijst veilig lijkt, dep ik wat vaseline en glitters op en rond mijn oogleden. Het paars is subtiel genoeg om te matchen met menige outfit.

Te koesteren dus, maar vanwege de prijs ook wel te verstoppen voor glitterminnende kleuters die er kwistig lege wc-rolletjes mee willen versieren.

9 euro voor 2 gram, manucurist.com

5,75 euro voor 10 gram, o.a. bij De Banier





STERRENSTOF BIO GLITTER VAN CREATIV COMPANY 

Weken na gebruik zal je de zin ‘er hangt glitter op je kaak’ nog moeten aanhoren. Hij is klein en kruipt overal tussen.

Zelfs één partikeltje schittert genoeg om meteen de aandacht te trekken.

Ik hoor spontaan ‘Purple rain’ bij het openen van dit potje lila glitters. De partikels hebben dan ook een even hoge schitterfactor als Prince zelf.

De glitters zijn gemaakt van geregenereerde cellulosevezel van plantaardige oorsprong.

Ze zitten in een klein metalen doosje met draaidop: je kunt het zacht openen zodat de glitters niet alle kanten op vliegen. Wat in dit geval écht

Of ik klaar ben om omgetoverd te worden tot een glitterende space mermaid, wordt mij gevraagd in de omschrijving van dit product. Uiteraard, dus ik leg deze bioglitters gemaakt van duurzaam geteelde bomen verwachtingsvol in mijn winkelmandje.

Het metalen potje bevat holografische glitters van verschillende groottes: van kleine confetti tot grote zandkorrels.

Op het eerste gezicht glinsteren ze eerder dan dat ze echt schitteren.

Je kunt de glitters gebruiken voor het lichaam of in je haren (vermeng ze met haargel), maar je kunt er ook mee knut-

diameter aan te raden. Prijskwaliteit zit hier helemaal goed.

8,9 euro voor 2 flesjes van 4 ml, o.a. via susneco.nl

7,5 euro voor 6 gram, o.a. via susneco.nl

GLITTER IN AARDETINTEN BIRKENSPANNER GLITTER 

OOK VOOR MANNEN MET BAARDEN ECO GLITTER FUN 

ZIELIGE ZEEMEERMIN ‘SPACE MERMAID’ VAN LITTLE STARDUST BIOGLITTER PURE

PRINCE IN EEN POTJE BIOLOGISCH AFBREEKBARE GLITTER ‘LILA’ VAN MANUCURIST

selen. Als make-up op een laagje vaseline geven ze een oké resultaat, maar ze fonkelen net iets te weinig. Ik probeer er ook mee te knutselen, maar wanneer de kleine partikels in contact komen met lijm, worden ze nogal dof en de grotere partikels worden zelfs onzichtbaar. Trieste space mermaid hier.

Ooit al van een glitterbaard gehoord? Op de website van Eco Glitter Fun vind je een beschrijving van hoe je jouw baard een sprankelende makeover kunt geven. Gevolgd door een – vermoed ik – broodnodig artikel over hoe je glitters weer uit je baard kunt verwijderen.

Ik heb zelf geen baard, dus sloeg ik aan het knutselen. Je krijgt 2 flesjes in een kleur naar keuze, ik koos voor zilver en aqua. De glitters zitten handig in glazen flesjes met een metalen draaidop: een minimum aan morsgevaar dus. De zilverkleurige variant schittert als een discobal, de blauwe als een golvende zee in de zon.

De grote partikels hebben qua hoeveelheid de bovenhand, perfect dus om grote knutselwerken te laten twinkelen. Als je het geduld hebt om de grotere glitterstukken met een pincet aan te brengen op je nagellak, is het resultaat ongetwijfeld de moeite. Ben je meer een ongeduldige strooier zoals ikzelf, dan zijn glitters met een kleinere

Birkenspanner klinkt eerder als een merk dat wandelschoenen of orthopedische sandalen verkoopt dan glitters, maar ze hebben een uitgebreid assortiment in verschillende kleuren.

In 3 glazen flesjes met een kurken stop zitten zachtrode, goudkleurige en blauwe glitters. Verwacht geen kitscherige kleuren, het zijn eerder sobere aardetinten. De goudkleurige variant bevat kleine en grote partikels, de rode en blauwe hebben een kleinere diameter.

Birkenspanner verkoopt ook een huidlijm, een soort balsem van natuurlijke oliën om op de huid te smeren. Blinkt niet, maar plakt voldoende om de glitters lang vast te houden, langer dan vaseline, die ook vaak wordt gebruikt. Als make-up weerspiegelen de glitters het licht mooi, maar echt schitteren doen ze niet. Je wast ze makkelijk weg met water en zeep. Op papier en in combinatie met de lijm worden de blauwe glitters eerder grijs, de gouden en rode variant behouden hun kleur.

17 euro voor 3 x 2 gram, de huidlijm is te koop voor11 euro (13 gram), o.a. via waldorfshop.eu

7 wijnen voor trendsetter GEPROEFD EN GOEDGEKEURD

Geproefd en goedgekeurd

7 trendsettende wijnen

Wijn doet denken aan tradities, en toch wordt in veel huizen de toekomst al gebotteld.

Die nieuwe wijnen zijn vaak frisser van smaak, duurzamer gemaakt, ze ontsnappen aan de regels, of keren net terug naar het oude ambacht. Welke trends zijn interessant, welke wijnen moeten we in de gaten houden? Simonne Wellekens zoekt het uit.

Wijn doet denken aan tradities, en toch wordt in veel huizen de toekomst al gebotteld. Die nieuwe wijnen zijn vaak frisser van smaak, duurzamer gemaakt, ze ontsnappen aan de regels, of keren net terug naar het oude 1 ambacht. Welke trends zijn interessant, welke HEERLIJKE wijnen moeten we in de WIJN UIT EEN gatenKOEL houden?

Simonne KLIMAAT JCV CARIGNAN 2021 Wellekens zoekt het uit.

zachtheid. Een heerlijke wijn.

Vinoscoop.be, 24 euro

2 Intens oranje INTENS ORANJE LIMES 2020

LIMES 2020

**** De groeiende vraag naar natuurlijke producten creëerde ook in de wijn  wereld een nieuwe categorie: de zogenaamde toch wel Een van de meest opvallende De natuurwijnen, groeiende vraag naar de hype natuurlijke van deze eeuw.

Sommige trends, als gevolg van de kliproducten willen terug naar maatopwarming, is de opkomst wijnproducenten creëerde ook in de wijnwereld de ambachtelijke bereiding.

De van cool climate wines. De een nieuwe categorie: deoeroude techniek komt uit Georgië, de Heerlijke wijn uit een wijnen zijn erg geliefd om hun zogenaamde natuurwijnen, bakermat vanwel onze wijncultuur, koel klimaat frisse stijl met een uitstekende toch de hype van deze waar hele trossen druiven – zowel balans, levendige zuren en eeuw.

Sommige wijnproduwitte alscenten rode – willen gistenterug in kleien subtiele smaken, precies het naar qvede die tot aan de halsDe inJCV CARIGNAN 2021 van de stoere vri’s, amforen tegenovergestelde ambachtelijke bereiding. gegravenoeroude wordentechniek in de aarde. ***** klassiekers. Een koel klimaat komtWitte uit wijnen zijn heel aromatisch tegeEen vantref de meest opvallende trends, je onder meer in Chili nabij Georgië, de bakermatenvan lijk krachtig, afhankelijk van de geals gevolg van de klimaatopwarde Stille Oceaan. De koude onze wijncultuur, waar hele bruikte druivenrassen.

De uit aarde ming, isHumboldtstroom de opkomst van cool climate zorgt voor trossen druiven – zowel witte zijn inmiddels wines. De wijnen zijn erg geliefd een verkoelend effect metom och- gebakken alsamforen rode – gisten in kleien in trekamforen in Europa.

Elke hun frisse stijl met tendmist eneen lageuitstekende temperaturen, bijzonder qvevri’s, die tot aan heeftingegraven er wel eenworden paar om balans, waardoor levendige de zuren en subtiele druiven langzamer wijnkelder de hals smaken,rijpen. precies tegenovergeDathet levert aromatische wij- te experimenteren. in de aarde. Witte wijnen zijn Het resultaat van een witte wijn verstelde van stoere Een nendemet een klassiekers. hogere zuurgraad, heel aromatisch en tegelijk gist met de schil leidde de zogekoel klimaat tref je onder meer in waarvan deze wijn een prachtig krachtig, afhankelijk van de naamdegebruikte oranjewijnen in, niet vergeChili nabij de Stilleis.Oceaan. De kouvoorbeeld druivenrassen.

De lijkbaar met de klassieke witte wijde Humboldtstroom zorgt voor een Het wijnbedrijf Thierry Villard, uit aarde gebakken amforen nen. Limes heeft een intens oranje verkoelend effect met ochtendmist opgericht in 1989, is een van zijn inmiddels bijzonder in kleur, geurt naar gedroogde citrusen lage temperaturen, waardoor de de beste producenten in de trek in Europa.

Elke wijnkelder vruchten, water hooi druiven Casablanca-vallei. langzamer rijpen. De Datjonge levert heeft wel en eenhoning. paar omDe te smaak isexperimenteren. zacht en rond met delicate aromatische wijnen met innovatieve een hogere generatie bracht zuren, opvallend sappig met zuurgraad, waarvan deze wijn mee een en bereidingstechnieken Het resultaat vanen eenfijn witte wijn een droog einde, waarin wat nootprachtigcreëerde voorbeeld is. een nieuwe stijl wijnen vergist met de schil leidde de achtige bitterheid opduikt.

Het wijnbedrijf Thierry op-De met structuur enVillard, elegantie. zogenaamde oranjewijnen Elenqvino.be, 22 euro gericht in 1989, is een van de beste wijn heeft een briljante, robijnrode in, niet vergelijkbaar met de producenten Casablanca-valkleur. in Je de ruikt een heerlijke mix klassieke witte wijnen. Limes lei. De jonge generatie brachtmet innovan kersen en bessen een heeft een intens oranje kleur, vatieve bereidingstechnieken mee fijne kruidigheid, licht getoast. geurt naar gedroogde citrusinhooi deenRioja en creëerde een nieuwe stijlsoepel wijnenmaar Baanbrekers De smaak is sappig, vruchten, wat honing. met structuur en elegantie.

De wijn tegelijk rijkelijk gevuld met veel De smaak is zacht en rond heeft een briljante, fruit, kers enrobijnrode specerij, ondermet delicate zuren, opvallend 2021 kleur. Jesteund ruikt een heerlijke mixen van door pure zuren lichte JOSE GIL sappig en fijn met een droog **** kersen en bessen met een fijne kruitannine naast een delicieuze einde, waarin wat nootachtige In de Rioja, de oudste regio van digheid,zachtheid. licht getoast. smaakwijn. is EenDe heerlijke bitterheid opduikt.

Spanje, zorgt de nieuwe generatie sappig, soepel maar tegelijk rijkelijk wijnbouwers voor een baanbrekengevuld met veel fruit, kers en specede verandering in de wijnstijl van de rij, ondersteund door pure zuren en streek. Men wil af van22 deeuro strikte relichte tannine naast een delicieuze Vinoscoop.be, 24 euro Elenqvino.be,

gelgeving met een lange houtrijping en maakt wijnen met een eigen persoonlijkheid: attractief en soepel met veel fruit, sappig maar toch complex en bovenal verfijnd – tempranillo van zijn meest fijne en eleganteBAANBREKERS kant. José Gil is een van de beloftevolle wijnmakers.

IN DE RIOJA Vino de pueblo isJOSE de basiswijn uit San Vicente GIL 2021 de la Sonsierra, nog net in Rioja Alta gelegen. De druiven zijn afkomstig van vier verschillende wijngaarden  op 500 m hoogte. 78 procent tempranillo In dewordt Rioja,versneden de oudste met regio20van procent garnacha 2 procent viuSpanje, zorgt en de nieuwe genera. Deratie wijn heeft een diepe wijnbouwers voor paarsroeen de kleur.

In de neusverandering volgt een innebaanbrekende in menddeboeket met een mix vanMen krowijnstijl van de streek. kant wil fruit, waarin kers, vlier en wilaf van de strikte regelgede vruchten Wat later ving metopspringen. een lange houtrijping volgen kaneel zwarte enhints maaktvan wijnen meten een eigen peper.

De smaak paktattractief uit met frispersoonlijkheid: en heid soepel en elegantie, een perfect uitgemet veel fruit, sappig balanceerd middenstuk, sappig met maar toch complex en bovenal fijne verfijnd tannine.– De lang uitdijende tempranillo van zijnfinale meest heeft een gebrandkant. einde fijnelicht en elegante met wat Joséamandelbitters.

Gil is een van de belofLabuenavida.be, 29,98 euro tevolle wijnmakers.

Vino de

3

pueblo is de basiswijn uit San Vicente de la Sonsierra, nog net in Rioja Alta gelegen. De Ontsnapt de Italidruiven zijnaan afkomstig van vier aanse regels verschillende wijngaarden op 500 m hoogte. 78 procent tempranillo wordt versneden MONSIEUR ANTOINE IGT met 20 procent garnacha en COSTA TOSCANA 2 procent viura. De2021 wijn heeft **** een diepe paarsrode kleur. In Italiëde lanceerde deeen categorie IGTneus volgt innemend wijnen, voor wijnbouwers die ervoor boeket met een mix van krokiezen om buiten de wijnregulering kant fruit, waarin kers, vlier en te kleuren.

Het labelopspringen. staat voor tafelwilde vruchten wijn Wat met later een geografische indicatie, volgen hints van bedoeld voor beterepeper. wijnen kaneel ende zwarte Dedie niet voldoen aanuit demet voorschriften smaak pakt frisheid voor en de elegantie, hoogste status van DOC een perfect uit-of DOCG. De zogenaamde Super Tosgebalanceerd middenstuk, caanse wijnen zijn hier een voorsappig met fijne tannine. De beeldlang van.uitdijende De wijnenfinale hebben een heeft een meerlicht ‘internationale’ stijl, bereid gebrand einde met wat met innovatieve technieken. De amandelbitters. kwaliteit en prijzen zijn heel divers.

Olivier Paul-Morandini besloot in 2009, na een carrière in het Europees Labuenavida.be, Parlement, wijnproducent 29,98 eurote

worden aan de Toscaanse kust in Maremma. Met druiven als ciliegiolo, alicante nera, sangiovese, carmenère en cabernet sauvignon – een ongewone compositie voor Toscane – gaat hij op zoek naar frisheid en elegantie en zet hij meteen ONTSNAPT AAN DE een nieuwe trend in. Critici noemden ITALIAANSE REGELS hetMONSIEUR nieuwe project ‘the next big ANTOINE thing’ Toscane.

Monsieur Antoine IGT in COSTA TOSCANA 2021 heeft een lichtrode kleur en is gemaakt van enkel alicanta nera. De  wijn kreeg geen houtrijping mee en zatItalië in marmeren Aanvankelanceerdetanks. de categorie IGTlijkwijnen, vrij discreet, wat later komt een voor wijnbouwers die ervoor verfijnd metde rood fruit, licht kiezenaroma om buiten wijnregulering gekonfijt, moerbei en staat specerij. te kleuren.

Het label voorDe tafelsmaak begint fluweelzacht, en wijn met een geografischerijp indicatie, vol.

Een krachtig met bedoeld voor demiddenstuk betere wijnen die flink tannine naast breednietwat voldoen aantoont de voorschriften te voor ook diepte.

In destatus aanhoudende de hoogste van DOC finale zitten toetsen van kruiden. of DOCG. De zogenaamde Super Start2taste.be, 35,50zijn euro Toscaanse wijnen hier een voor-

4

beeld van. De wijnen hebben een meer ‘internationale’ stijl, bereid met innovatieve technieken. De kwaliteit Hemels malbec en prijzen frisse zijn heel divers.

Olivier Paul-Morandini besloot in 2009, na een carrière in het CLOS TROTELIGOTTE K-OR Europees Parlement, wijnproducent 2020 te worden aan de Toscaanse kust in **** Maremma. Met druiven als ciliegiInolo, Cahors, waar voornamelijk malalicante nera, sangiovese, carbecwijn wordt gemaakt, stond de– een menère en cabernet sauvignon tijd ook niet stil.

Jonge wijnbouwers ongewone compositie voor Toscane leveren wijnen veelen – gaatvandaag hij op zoek naar met frisheid fruit, frisheid terwijl elegantie enen zetcharme, hij meteen een daar vroeger stevige tanninerijke nieuwe trend in. Critici noemden het wijnen werden gemaakt de zogenieuwe project ‘the next– big thing’ naamde zwarte wijnen, die jongheeft in Toscane. Monsieur Antoine haast waren.

Emmaeenontoegankelijk lichtrode kleur en is gemaakt nuel Rybinski is er een van de opkovan enkel alicanta nera. De wijn mende Het familielandkreegsterren. geen houtrijping mee en zat goed, zo’n 14 hectare groot, ligt opvrij in marmeren tanks. Aanvankelijk een ijzerhoudend plateau in de Cadiscreet, wat later komt een verfijnd hors-appellatie.

Respect voorgekonhet aroma met rood fruit, licht land de absolute prioriteit.

Er fijt,is moerbei en specerij.

De smaak wordt dan ook gewerkt met duurzabegint fluweelzacht, rijp en vol. Na meeen landbouwpraktijken.

Druiven op krachtig middenstuk met flink dewat hoger gelegen wijnvelden met tannine volgt een aanhoudende kalkbodems leveren van stijlvolle wijnen finale met toetsen kruiden. met een indringende minerale stijl, verfijnd, lichtvoetig maar krachtig.

Dat alles proeven we in K-Or, een woordspeling voor35,50 Cahors.

Start2taste.be, euroMeteen

herkenbaar als rende, haast on rode kleur en e van donkere ke derlijnd door fi ten. Een hemel de smaak en ga een stevige ker ragfijne structu fijnd eindigend lengte.

Portovino.be, 1

Duurzame voor de to

VESTIGIUM

***** Het wijngoed V het hart van La Het klimaat is geschikt voor d De wijnen word ne hoeveelhede bachtelijk, en w ties. Dit is een voor de Manch gewerkt met ee tie, waarbij eeu produceerde am verschillende f bruikt. José com meest innovere nieken, met res teit en bodem, nen die oprech worden niet ge waardoor een n mogelijk is. Dit wijn, helder en de mourvèdre-d Rhônewijn, en noemd. Je proe van kruiden, zw hints van leder De smaak is ge zuiver, rond en smolten tannin een finale van d koffieboon.

Entrepotduvin.

26

Nerello mascalese, de wonderlijke onbekende druif Wijnwatcher

s malbec, met de typeModerne wijn die de ndoorzichtige paarsgrenzen verlegt een heerlijk parfum ersen en bessen onijne minerale accenUkan 2020 lse frisheid zet aan in ***** aat naadloos over inFRISSE Ukan is het nieuwe DUURZAME project van de HEMELS rn met spanning, een jongste generatie van de familie Eg-VOOR MALBEC WIJNBOUW uur, complex veruren, geleid door Koldo Eguren in CLOSenTROTELIGOTTE DE TOEKOMST d in een K-OR beklijvende het deelgebied Rioja Alavesa. Koldo 2020 VESTIGIUM 2022 maakt gebruik van de kennis van de 15,90 euro vorige generaties en voegt daar een  jongere, meer eigentijdse visie aan toe, grotendeels geïnspireerd door In Cahors, waar voornamelijk Het wijngoed Vinos llàmalo X zijn internationale ervaring.

Ukanvan is La Mancha, malbecwijn wordt gemaakt, ligt in het hart e wijnbouw een ambachtelijk wijnhuis datHet zich stond de tijd ook niet stil.

Jonge in Spanje. klimaat is contioekomst richt op de productie van fruit-georiwijnbouwers leveren vandaag nentaal, perfect geschikt voor ënteerde wijn in zeer beperkte hoewijnen met veel fruit, frisheid duurzame wijnbouw.

De wijnen veelheden. van hetgemaakt project in kleine en charme, terwijl daar vroe- De basisworden M 2022 ger stevige tanninerijke ligt in de wijngaard:hoeveelheden, zorgvuldig ge-zijn puur en wijnen die de essentie werden gemaakt – selecteerde de zoge- percelenambachtelijk, en wijken af van Vinos llàmalo X ligt in wijnen, van de vertalen naar naamde zwarte dieRioja jong Alavesaconventies.

Dit is een nieuwe a Mancha, in Spanje. een elegante, complexe wijn.stijl Drie haast ontoegankelijk waren. en frisse voor de continentaal, perfect percelen leveren de druiven voor de Er wordt Emmanuel Rybinski is er een Manchego-wijnen. duurzame wijnbouw. icoonwijn Ukan, een complexe, diep van de opkomende sterren. Het gewerkt met een minimale den gemaakt in kleiuitgebalanceerde wijn die de basis familielandgoed, zo’n 14 hectare interventie, waarbij eeuwenen, zijn puur amlegt voor een jong project met een groot,en ligt op een ijzerhoudend oude, lokaal geproduceerde wijken afplateau van convengroots potentieel. 2020 heeft–een in de Cahors-appellatie. amforen tinajas – van vernieuwe en frisse voor stijl het land diepdonkere, robijnrode wijn formaten met Respect is de schillende worden hego-wijnen.

Er wordt eenwordt opstuivend van donkere absolute prioriteit. Er dan aroma gebruikt.

José combineert dit en minimale interven-met duurzame bessen, cassis, kruiden en meest specerij. ook gewerkt met de innoverende uwenoude, lokaal geEen knappe aanzet met een levendilandbouwpraktijken. Druiven bereidingstechnieken, met mforen –op tinajas – van gewijnvelden frisheid en nuances van voor fruit authenticiteit en de hoger gelegen respect formatenmet worden gekruiden.

Het middenstuk is opgekalkbodems leveren stijlvolle en bodem, wat resulteert in mbineertwijnen dit met deeen indringende bouwd met spanning en diepgang, met wijnen die oprecht en uniek ende bereidingstechen toont intensi-niet gefilterd minerale stijl, verfijnd, licht- naast breedte zijn.ook Ze worden spect voor authenticiteit.

Dealles ragfijne tannine is een toonvoetig maar krachtig.

Dat of geklaard, waardoor een wat resulteert inwe wijvan finesse, die doorzetbezinksel in een mogelijk proeven in K-Or,beeld een woordnatuurlijk ht en uniek zijn. voor Ze Cahors. lange finale. speling Meteen is. Dit is kardinaalrode wijn, efilterd ofherkenbaar geklaard, als malbec, Chateaubrillant.be, 45 euro met de helder en intens gemaakt met natuurlijk bezinksel typerende, haast ondoorzichtige de mourvèdre-druif, bekend t is kardinaalrode paarsrode kleur en een heerlijk van de Rhônewijn, en lokaal n intens gemaakt metdonkere kersen en parfum van monastrell genoemd. Je proeft druif, bekend van de bessen onderlijnd door fijne volop indrukken van kruiden, lokaal monastrell geminerale accenten.

Een hemelse zwarte kersen, bosbes, hints eft volopfrisheid indrukken zet aan in de smaak en van leder en aardse toetsen. warte kersen, bosbes, over in een stevige gaat naadloos De smaak is genereus en r en aardse toetsen. kern met spanning, een ragfijne sappig, zuiver, rond en kruidig, enereus en sappig, complex en verfijnd structuur, met versmolten tannine, zachte n kruidig,eindigend met ver- in een beklijvende zuren en een finale van drop en ne, zachte zuren en lengte. geroosterde koffieboon. drop en geroosterde

5

6

.be, 17,64 euro

Portovino.be, 15,90 euro

Entrepotduvin.be, 17,64 euro

Op de vulkanische ondergrond van Sicilië groeit de nerello mascalese: een druif die zelden worden genoemd in de lijstjes van favorieten, maar die tot de beste van de wereld behoort. Bruno Vanspauwen la.’bewaard Mevrouwgeheim Robinson, isEtna-regio. dit werkelijk deelt een goed uit de Op de vulkanische alles wat u over deze wonderlijke druif ondergrond van Sicilië te melden heeft?

Ja, de kleur van haar wijnen is haast groeit de nerello mascalese: transparant en het gewicht op de tong een druif die zelden worden vederlicht, maar wat een verfijnde texgenoemd in de lijstjes van tuur, wat een intense smaak en aromatische gelaagdheid!

Niet voor niets MODERNE WIJN NERELLO MASCALESE, DE WONDERLIJfavorieten, maar die tot de wordt nerello mascalese noir DIE DE GRENZEN KE ONBEKENDE DRUIF Alsde jepinot wijnliefhebvan Sicilië genoemd.

Envraagt, net zoals pinot VERLEGTbeste van de wereld bers naar hun favoriete blauwe druiven is de kans noir is ze zeer gevoelig voor het terroir UKAN 2020behoort. Bruno groot dat deze namen opduiken: pinot noir (het best bewaarinnebbiolo ze staat aangeplant.

Zo verkeert kend van Bourgogne), (van Piemonte) en grenaVanspauwen deelt een goed nerello mascalese indrie haarzijn allerbeste  che (van Châteauneuf-du-Pape).

Alle dat druiven bewaard geheim uit de vormfinesse in heten vulkanische wijngebied op die uitblinken door elegantie (al kan grenache en rond de vulkaan Etna.

Dat brengt Ukan is het nieuwe project van ook wel eens uitblinken door een hoge dosis alcohol).

Etna-regio. aardse aangehaald, en minerale verbaast zindering in niet: de het de jongste generatie van de Dat ze zo vaak worden mij wijn, tintelende impressies van familie Eguren, geleid door zijn ook mijn favorieten.

Wat mijzuren, wel verbaast, is dat een vuursteen, soms een voor wijn zeldzaKoldo Eguren in het deelgebied andere druif, die qua stijl helemaal in dat rijtje past, zo me ziltigheid.

Je mascalese. proeft als het ware de Rioja Alavesa. Koldo maakt zelden wordt vernoemd: nerello Is het omdat energie van deze gebruik van de kennis van de de druif nergenskracht andersenvoorkomt dande inplek haarwaar bakermat Foto Nicol’ Andrea wijn is geboren.

Hoe het ook anvorige generaties en voegt daar Sicilië? En omdat niemand finesse enkan elegantie verwacht ders?

De boeiendste wijnen ontstaan aleen jongere, meer eigentijdse in een van de meest zuidelijke wijngebieden van Europa? tijd inThe extreme visie aan toe, grotendeels geïnIn het standaardwerk Oxfordomstandigheden: companion to wineop wordt steile hellingen, hoogten, uiterste spireerd door zijn internationale ze niet eens apart vermeld: auteurgrote Jancis Robinson maakt temperatuurgrenzen, onvruchtbare boervaring. Ukan is een ambacher zich met enkele lijntjes vanaf onder de verzamelnaam dems.

En wat is extremer dan wijn vertelijk wijnhuis dat zich richt op ‘nerello’, samen met de nog minder bekende nerello capwijnliefhebbers naar hun favorieop een vulkaan? de productieAls vanjefruit-georipuccio, die vaakbouwen als aanvullende druif fungeert in wijnen teinblauwe druiven vraagt, is de kans Jancis Robinson voorziet in onsterfelijke haar stanënteerde wijn zeer beperkte van nerello mascalese.

Ze schrijft er deze groot deze pinot daardwerk geen de aparte vermelding hoeveelheden.

Dedat basis vannamen opduiken: zin bij: ‘De wijnen ervan missen concentratie vanvoor nero noir (het best bekend van Bourgogne), de Etna-regio, ze dat wel doet het project ligt in de wijngaard: d’avola.’ Mevrouw Robinson, isterwijl dit werkelijk alles wat u nebbiolo (vanperPiemonte) en grenache voor elke wijngemeente in Bourgogne. zorgvuldig geselecteerde over deze wonderlijke druif te melden heeft?

Châteauneuf-du-Pape).

Alle drie gaat hier – en ik wiken mijn celen die de (van essentie van de Ja, de kleur vanNochtans haar wijnen ishet haast transparant het zijn dat druiven die uitblinken door fiwoorden – over een van de beste wijnRioja Alavesa vertalen naar een gewicht op de tong vederlicht, maar wat een verfijnde nesse enwijn. elegantie wereld.

Waar een vangelaagdde elegante, complexe Drie (al kan grenache textuur,ook wat eenterroirs intenseter smaak en aromatische wel eens uitblinken door een hoge dobeste druiven ter wereld staat aangepercelen leveren de druiven voor heid! Niet voor niets wordt nerello mascalese de pinot alcohol).

Dat ze zo vaak worden aanMaarEn misschien het wel eeniszede icoonwijnsis Ukan, een comnoir van Sicilië plant. genoemd. net zoalsispinot noir ze gehaald, verbaast mij niet: het zijngevoelig ook genhet datterroir zo weinig wijnliefhebbers dit plexe, diep uitgebalanceerde zeer voor waarin ze staat aangeplant. mijnlegt favorieten. weten: zo blijven de prijzen nog redewijn die de basis voor eenWat mij wel verbaast, Zo verkeert nerello mascalese in haar allerbeste vorm in dateen eengroots andere druif, die qua helijk. jong project is met hetstijl vulkanische wijngebied op en rond de vulkaan Etna. lemaal in dat potentieel. 2020 heeft eenrijtje past, zo zelden Dat brengt aardse en minerale zindering in de wijn, tinwordt vernoemd: diepdonkere, robijnrode wijn nerello mascalese. telende Is zuren, impressies van vuursteen, soms een voor het omdat de druif nergens anders met een opstuivend aroma van wijn zeldzame ziltigheid. Je proeft als het ware de kracht voorkomt dan in haar bakermat Sicilië? van de plek waar deze wijn is geboren. Hoe donkere bessen, cassis, kruiden en energie En omdat elegantie en specerij. Een knappeniemand aanzet finesse enkan het ook anders? De boeiendste wijnen ontstaan alverwacht in een zuidelijke met een levendige frisheid envan de meesttijd in extreme omstandigheden: op steile hellingen, grovan Europa? Inte het stan- uiterste temperatuurgrenzen, onvruchtbare nuances vanwijngebieden fruit en kruiden. hoogten, daardwerk The Oxford companion to wi-En wat is extremer dan wijn verbouwen op een Het middenstuk is opgebouwd bodems. neen wordt ze nieten eens apart vermeld: aumet spanning diepgang, vulkaan? teur Jancis Robinson maakt er zich met toont naast breedte ook intenJancis Robinson voorziet in haar standaardwerk geen enkele lijntjes vanaf onder deaparte verzamelsiteit. De ragfijne tannine is een vermelding voor de Etna-regio, terwijl ze dat wel naam ‘nerello’, samen met de nog voor min- elke wijngemeente in Bourgogne. Nochtans toonbeeld van finesse, die doet derlange bekende nerello cappuccio, die vaak doorzet in een finale. gaat het hier – en ik wik mijn woorden – over een van de als aanvullende druif fungeertbeste in wijnen wijnterroirs ter wereld. Waar een van de beste druivan nerello mascalese. Ze schrijft er deven ter wereld staat aangeplant. Maar misschien is het ze onsterfelijke zin bij: ‘De wijnen ervan wel een zegen dat zo weinig wijnliefhebbers dit weten: zo missen 45 de euro concentratie van nero d’avoChateaubrillant.be, blijven de prijzen nog redelijk.

7

WIJNWATCHER

‘Niks is permanent, maar het is altijd “thuis”’ Wonen Appartement van een ontwerper in Parijs

APPARTEMENT VAN EEN ONTWERPER IN PARIJS

in Frankrijk. Tijdens de pandemie Knipper met je ogen en was het kantoor van Rooms Studio het interieur van de in Tbilisi even gesloten, dus besloot ik om een tijdje hier te komen woGeorgische ontwerper nen en ik ben gebleven. Mijn zoon Keti Toloraia is alweer gaat hier intussen ook naar school. veranderd.

Dat schuiven Knipper met je ogen We enwonen het ininterieur van de het 7de arrondissement, in Saint-Germain-des-Prés.

Georgische ontwerper Keti Toloraia is alweer vermet meubels leerde ze Het is hier rustig en kalm, maar ook anderd.

Datmaar schuiven met meubels leerde ze van haar moeder, wel een tikkeltje bourgeois.

Datvan stoort me niet:van ik hebhaar hier mijn haar moeder, maar de inrichting flatle-in de inrichting van haar ven en een prachtig appartement.’

Parijs heeft ook doel: de woonkamer flat in Parijs ookeen praktisch Hoe wist je dat dit appartement julis een showroom designstudio. een praktisch doel: de voor haar lie thuis moest worden?

‘We zijn al drie keer verhuisd sinds woonkamer is een Door Leen Van Severen Foto’s Eefje De Coninck en Senne Van der Ven ik in Parijs woon! Telkens bleken er showroom voor haar zware renovaties aan de gang te zijn, met veel lawaai en ramen die afgedesignstudio.

Leen Van Severen

Met Rooms Studio ontwerpen jullie meubels en richten jullie ruimtes in volgens de stijl die jullie typeert: een mix tussen Oost en West. Is dat ook de esthetiek die je doortrekt in je eigen interieur?

‘Ja, in mijn woonkamer staan ook veel van onze eigen meubels. Toen Nata en ik pas afgestudeerd waren, keken we voor onze ontwerpen veel naar hoe ze het in Europa deden.

Maar dat klopte niet met wie we zijn, het was bijna kopiëren, een leerproces waar we door moesten.

De stukken uit latere collecties zijn meer geïnspireerd door de brutalistische architectuur die we hebben in Georgië, waardoor onze meubels bijna op gebouwen lijken.’

Rooms Studio is gevestigd in Tbilisi in Georgië, maar sinds kort woon je in Parijs. Hoe ben je hier terechtgekomen?

‘Mijn man is architect en hij werkt

plakt werden met plastic. Dus ging ik telkens op zoek naar een nieuwe plek. Nu wonen we hier en wat blijkt? Het huis naast ons wordt gerenoveerd. Ik begin te denken dat het aan mijn karma ligt. Maar in deze buurt wordt overal gerenoveerd, je kan er niet aan ontsnappen.’

Ik zie veel originele elementen: de houten vloeren, de marmeren schouw, de moulures: was dat belangrijk voor je?

‘Ja, maar vooral de grootte van de woonkamer sprak me aan: die is enorm. Ik wou al mijn meubels – ook onze eigen ontwerpen – rond mij hebben en dat kan hier. Onze woonkamer is tegelijk ook een showroom voor potentiële klanten, al noem ik het liever een gecureerde ruimte. Daardoor verandert de inrichting regelmatig. Nata en ik verzamelen veel vintage meubels die we voor projecten gebruiken. Die staan hier even en dan zijn ze weer weg. Het is altijd anders, niks is permanent, maar het is altijd “thuis”.”

Bracht je veel spullen mee uit Georgië om je thuis te voelen in Parijs?

‘Weet je, in mijn appartement in Tbilisi, waar ik om de twee maanden ben, heb ik veel spullen en hangen er veel schilderijen. Maar toen ik naar Parijs verhuisde, had ik maar één koffer mee. Ik besefte dat ik niet zoveel dingen nodig heb. Ik had nood aan een cleanere en meer

opgeruimde plek.’

Dus je bent niet sentimenteel, je wil geen familiestukken of spullen waar warme herinneringen aan hangen in de buurt?

‘Nee, totaal niet. Mijn huis in Tbilisi heeft zijn verhaal en hier in Parijs is het een nieuw verhaal. Er is één item dat ik na veel twijfelen meegebracht heb uit Tbilisi, omdat ik voelde dat ik toch iets van thuis nodig had. Het staat op de schouw: een houten object dat ik van een bevriend kunstenaar kreeg. Er hangen geen speciale herinneringen aan vast, ik vind het gewoon mooi.

Voorts verzamel ik spullen op reis, en ik hou er wel van, maar ik geef er niet echt om, het is niet dat ik ze nodig heb. Soms denk ik: dit stuk is te veel en dan haal ik het weg. Mijn moeder was ook altijd de meubels aan het verplaatsen, ik denk dat ik van haar mijn passie geërfd heb. Ik groeide op in Tbilisi in Sovjettijden: we hadden niet veel en alle families hadden thuis min of meer dezelfde meubels. Maar dankzij mijn moeder zag het er bij ons toch altijd een beetje anders uit.’

Deed ze zelf iets met design?

‘Nee, dat werd toen niet gezien als een job voor vrouwen. Zelfs toen Nata en ik begonnen met Rooms Studio in Georgië, moesten we tegen veel vooroordelen opboksen omdat we vrouwen zijn. We hebben daardoor best wel wat problemen en discussies gehad met fabrieken en producenten, maar gelukkig zijn de tijden intussen veranderd.’

Jouw interieur staat vol met antiek, vintage vondsten en design: ben jij dan een van de weinige mensen die geen Ikea-stuk in de woonkamer heeft staan?

‘Nee hoor! De witte zitbank is van Ikea en ze is een van mijn favoriete stukken. Ze is eenvoudig en heeft geen uitgesproken stijl, het is een klassieker. Ik heb zelfs een vintage Ikea-stuk: een staande lamp uit de jaren 80 die ik kocht in Parijs.’

Iedereen wil een huis dat smaakvol ingericht is, maar niet iedereen

heeft er oog voor. Kun je tips geven aan mensen die niet weten waar ze moeten beginnen?

‘Dat is heel moeilijk, een huis inrichten is zo persoonlijk. Interieurontwerp is een manier om uitdrukking te geven aan onze innerlijke wereld, om die om te zetten in iets tastbaars. Met Rooms Studio doen we amper residentiële projecten, omdat ik me dan al snel een dictator voel: doe dit, doe dat! De weinige keren dat we wel dergelijke projecten aannemen, leveren we nooit iets af dat helemaal “klaar” is. Want dat kan ook niet: de inrichting van je woonst is een weerspiegeling van je leven. Wanneer je leven verandert, ga je dingen aanpassen en eventueel toevoegen. Een interieur moet groeien en evolueren. Eigenlijk moet je gewoon je gevoel volgen.’

In het kader van het Europalia-festival, dat in het teken staat van Georgië, loopt er een gemeenschappelijke tentoonstelling van Rooms Studio en kunstenaar Elene Chantladze. Nog tot 14 januari in het M HKA, muhka.be Kadertje

Wie is Keti Toloraia?

Ze groeit op in Tbilisi in Georgië en studeert aan de Tbilisi State Academy of Arts. In 2007 richt ze met studiegenoot Nata Janberidze de designstudio Rooms Studio op. Onder die noemer ontwerpen de twee meubels en richten ze ruimtes van onder meer hotels en restaurants in.

Ze woont in Parijs met haar man en haar jongste zoon.

‘Niks is permanent, maar het is altijd “thuis”’

WIE IS KETI TOLORAIA?

Ze groeide op in Tbilisi in Georgië en studeerde aan de Tbilisi State Academy of Arts. In 2007 richtte ze met studiegenoot Nata Janberidze de designstudio Rooms Studio op. Onder die noemer ontwerpen de twee meubels en richten ze ruimtes van onder meer hotels en restaurants in. Ze woont in Parijs met haar man en haar jongste zoon.

Met Rooms Studio ontwerpen jullie meubels en richten jullie ruimtes in volgens de stijl die jullie typeert: een mix tussen Oost en West. Is dat ook de esthetiek die je doortrekt in je eigen interieur?

‘Ja, in mijn woonkamer staan ook veel van onze eigen meubels.

Toen Nata en ik pas afgestudeerd waren, keken we voor onze ontwerpen veel naar hoe ze het in Europa deden. Maar dat klopte niet met wie we zijn, het was bijna kopiëren, een leerproces waar we door moesten.

De stukken uit latere collecties zijn meer geïnspireerd door de brutalistische architectuur die we hebben in Georgië, waardoor onze meubels bijna op gebouwen lijken.’

Rooms Studio is gevestigd in Tbilisi in Georgië, maar sinds kort woon je in Parijs. Hoe ben je hier terechtgekomen?

‘Mijn man is architect en hij werkt in Frankrijk. Tijdens de pandemie was het kantoor van Rooms Studio in Tbilisi even gesloten, dus besloot ik om een tijdje hier te komen wonen en ik ben gebleven. Mijn zoon gaat hier intussen ook naar school.

We wonen in het 7de arrondissement, in Saint-Germain-des-Prés.

Het is hier rustig en kalm, maar ook wel een tikkeltje bourgeois. Dat stoort me niet: ik heb hier mijn leven en een prachtig appartement.’

Hoe wist je dat dit appartement jullie thuis moest worden?

‘We zijn al drie keer verhuisd sinds ik in Parijs woon! Telkens bleken er zware renovaties aan de gang te zijn, met veel lawaai en ramen die afgeplakt werden met plastic.

Dus ging ik telkens op zoek naar een

nieuwe plek. Nu wonen we hier en wat blijkt? Het huis naast ons wordt gerenoveerd. Ik begin te denken dat het aan mijn karma ligt. Maar in deze buurt wordt overal gerenoveerd, je kan er niet aan ontsnappen.’

Ik zie veel originele elementen: de houten vloeren, de marmeren schouw, de moulures: was dat belangrijk voor je?

‘Ja, maar vooral de grootte van de woonkamer sprak me aan: die is enorm. Ik wou al mijn meubels – ook onze eigen ontwerpen – rond mij hebben en dat kan hier. Onze woonkamer is tegelijk ook een showroom voor potentiële klanten, al noem ik het liever een gecureerde ruimte. Daardoor verandert de inrichting regelmatig. Nata en ik verzamelen veel vintage meubels die we voor projecten gebruiken. Die staan hier even en dan zijn ze weer weg. Het is altijd anders, niks is permanent, maar het is altijd “thuis”.'

Bracht je veel spullen mee uit Georgië om je thuis te voelen in Parijs?

‘Weet je, in mijn appartement in Tbilisi, waar ik om de twee maanden ben, heb ik veel spullen en hangen er veel schilderijen. Maar toen ik naar Parijs verhuisde, had ik maar één koffer mee. Ik besefte dat ik niet zoveel dingen nodig heb. Ik had nood aan een cleanere en meer opgeruimde plek.’

Dus je bent niet sentimenteel, je wil geen familiestukken of spullen waar warme herinneringen aan hangen in de buurt?

‘Nee, totaal niet. Mijn huis in Tbilisi heeft zijn verhaal en hier in Parijs is het een nieuw verhaal. Er is

Jouw interieur staat vol met antiek, vintage vondsten en design: ben jij dan een van de weinige mensen die geen Ikea-stuk in de woonkamer heeft staan?

‘Nee hoor! De witte zitbank is van Ikea en ze is een van mijn favoriete stukken. Ze is eenvoudig en heeft geen uitgesproken stijl, het is een klassieker. Ik heb zelfs een vintage Ikea-stuk: een staande lamp uit de jaren 80 die ik kocht in Parijs.’ één item dat ik na veel twijfelen meegebracht heb uit Tbilisi, omdat ik voelde dat ik toch iets van thuis nodig had. Het staat op de schouw: een houten object dat ik van een bevriend kunstenaar kreeg. Er hangen geen speciale herinneringen aan vast, ik vind het gewoon mooi. Voorts verzamel ik spullen op reis, en ik hou er wel van, maar ik geef er niet echt om, het is niet dat ik ze nodig heb. Soms denk ik: dit stuk is te veel en dan haal ik het weg. Mijn moeder was ook altijd de meubels aan het verplaatsen, ik denk dat ik van haar mijn passie geërfd heb. Ik groeide op in Tbilisi in Sovjettijden: we hadden niet veel en alle families hadden thuis min of meer dezelfde meubels. Maar dankzij mijn moeder zag het er bij ons toch altijd een beetje anders uit.’

Deed ze zelf iets met design?

‘Nee, dat werd toen niet gezien als een job voor vrouwen. Zelfs toen Nata en ik begonnen met Rooms Studio in Georgië, moesten we tegen veel vooroordelen opboksen omdat we vrouwen zijn. We hebben daardoor best wel wat problemen en discussies gehad met fabrieken en producenten, maar gelukkig zijn de tijden intussen veranderd.’

Iedereen wil een huis dat smaakvol ingericht is, maar niet iedereen heeft er oog voor. Kun je tips geven aan mensen die niet weten waar ze moeten beginnen?

‘Dat is heel moeilijk, een huis inrichten is zo persoonlijk.

Interieurontwerp is een manier om uitdrukking te geven aan onze innerlijke wereld, om die om te zetten in iets tastbaars. Met Rooms Studio doen we amper residentiële projecten, omdat ik me dan al snel een dictator voel: doe dit, doe dat! De weinige keren dat we wel dergelijke projecten aannemen, leveren we nooit iets af dat helemaal “klaar” is. Want dat kan ook niet: de inrichting van je woonst is een weerspiegeling van je leven.

Wanneer je leven verandert, ga je dingen aanpassen en eventueel toevoegen. Een interieur moet groeien en evolueren. Eigenlijk moet je gewoon je gevoel volgen.’

In het kader van het Europalia-festival, dat in het teken staat van Georgië, loopt er een gemeenschappelijke tentoonstelling van Rooms Studio en kunstenaar Elene Chantladze. Nog tot 14 januari in het M HKA, muhka.be

▶

30

‘Ik groeide op in Tbilisi in Sovjettijden: we hadden niet veel en alle families hadden thuis min of meer dezelfde meubels. Maar dankzij mijn moeder zag het er bij ons toch altijd een beetje anders uit’

▶

‘Onze meubels lijken bijna gebouwen’

▶

32

UNIEK De SUV met intuïtieve technologie, intelligente All Wheel Drive en Jaguar performance. De Electric Hybrid (PHEV) levert een elektrische, emissievrije actieradius tot 65 km (WLTP).

1,6-12,0 L/100 KM - CO2: 37-274 G/KM (WLTP) Contacteer uw retailer voor alle informatie over de fiscaliteit van uw voertuig. Milieu-informatie (KB 19/03/04): jaguar.be. Afgebeeld model uitgerust met opties en accessoires. Geef voorrang aan veiligheid.

Hoe organiseer je een feest voor de vogels?

WILDE PLANNEN

Hoe wild is de tuin? Hoe dichtbij is de natuur?

KAAT SCHAUBROECK trekt naar buiten en sprokkelt wat mooi, ontroerend of interessant is. Deze week: vogels voederen (en een heel klein beetje temmen).

Wilde plannen

TUINFEEST VOOR DE VOGELS als is eende vogeltje: ooit een HoeEten wild tuin?wieHoe voedertafel heeft gevuld, of vetdichtbij de natuur? bollenis heeft opgehangen, weet die uitdrukking relatief KaatdatSchaubroeck trekt is. Als tuinvogels eenmaal de weg kennaarnen, buiten en sprokkelt kunnen ze zich met gulzige wat honger mooi,opontroerend of het feestmaal storten.

Maar wat geef je, en hoe vinden interessant is. Deze week: ze de weg? Dat weet vogelkenner vogels voederen (enNatuurpunt. een Gerald Driessens van heel klein beetje Moet je vogels wel voederen? temmen).

Of maak je ze dan lui?

‘Nee, je maakt ze echt niet lui. Als vogels genoeg voedsel vinKaatden Schaubroeck in de natuur, dan halen ze het daar wel. De laatste jaren waren er bijvoorbeeld weinig tuinvogels in de tellingen, omdat we zachtere winters hadden en de dieren elders nog voldoende te eten vonden. Momenteel zijn er nog veel elzenproppen, beukennootjes en eikels. Maar als de dagen korten, of als het voedsel onder een laag sneeuw ligt, verbruiken vogels enorm veel energie om het te zoeken. Dan kan bijvoederen voor hen het verschil maken tussen leEten ven als een vogeltje: wie ooit een en dood.’ voedertafel heeft gevuld, of vetbollen heeft weet dat die Welkopgehangen, voedsel geef je dan? uitdrukking‘Voeder relatief vooral is. Als tuinvogevarieerd. gels eenmaal de weg kennen, Voor zaadeters werkenkunzonnenen ze zich met gulzige bloempitten altijdhonger goed. op Heb je het feestmaal storten. geef nog noten over Maar van wat de herfstje, enoogst, hoe vinden ze de weg?

Dat geef die dan, strooi bessen, weet zaden, vogelkenner Geraldwat Driessens eventueel gedroogde van Natuurpunt. insecten en fruit. Leg je daar één Moetgrote je vogels weldan voederen?

Of drie appel, zul je soms maakmerels je ze dan eenlui? uur lang zien vechten ‘Nee,over je maakt ze echt lui. Als dat ene stuk.niet Je kunt die dus vogels genoeg voedsel vinden in geven, de beter in kleinere stukjes natuur, dan halen ze het daar wel. verspreid over de tuin.’

De laatste jaren waren er bijvoorbeeldBegrijp weinigik tuinvogels in de tellinhet goed dat je dat vogelgen, omdat we zachtere winters hadvoer gewoon zelf mag samenstelden en de dieren elders nog vollen? doende te ‘Absoluut. eten vonden.

Momenteel is Kant-en-klaar zijn er nog veel elzenproppen, beu- als altijd beter dan niks, maar kennootjes en eikels.

Maar als de zelf. je tijd hebt: maak het dan dagenIkkorten, of als het voedsel onbegrijp dat sommige mensen der een laag sneeuw ligt, verbruiken daar zelfs zen van worden. Kies vogels enorm veel energie te je biologische zaden, om danhet weet zoeken. kan bijvoederen voor datDan er geen pesticiden in zitten.

En wees zuinig met vet zolang het niet vriest: die vetbollen beginnen bij vochtig weer snel te schimmelen of bij warm weer gaan ze kie-

men. Stort op die voederplek geen groente- en keukenafval, want dan krijg je ratten, zeker wanneer dat grote hoeveelheden zijn. En geef niet te veel brood. Die paar kruimels zijn oké, maar brood behen verschil tussen leven vathet zout, en hetmaken zwelt in de regen. enPlus: dood.’ het beschimmelt ook.’

Welk je dan? ideaal is ‘Hetvoedsel is zoalsgeef bij mensen: ‘Voeder vooral gevarieerd.

Voor voekwaliteitsvolle, natuurlijke zaadeters werken zonnebloempitten ding. Maar observeer vooral zelf altijd goed. Heb je nog over wat werkt.

Het idee is noten toch ook dat van de herfstoogst, geefte die dan, mensen door vogels voederen strooi zaden, maken eventueel weerbessen, meer contact metwat de gedroogde insecten en fruit.

Leg je natuur, en misschien ook geprikdaar grote om appel, dan zul je keldéén worden de tuin natuurlijsoms drie merels een uur lang zien ker in te richten.’ vechten over dat ene stuk. Je kunt die dusjebeter in kleinere stukjes geMag eigenlijk een onderscheid ven, verspreid over de tuin.’ maken tussen de vogels die je wel Begrijp goedwil? dat je dat vogelen nietikinhet de tuin voer gewoon ‘Nee, zelf dat mag vindsamenstelik niet. We len? hebben als mens de neiging om ‘Absoluut. altijd bede wereldKant-en-klaar in te delen inisde goeien terendan maarmaar als jezotijd hebt: de niks, slechten, werkt het maak dannatuur. zelf. Ik Daar begrijp dat niet het in de reageert sommige mensen daar zelfs zen van het ene gewoon op het andere. worden.

Kies biologische zaden, Mensen ergeren zich soms aandan de weet je dat “Die er geen zitkauwen: zijnpesticiden altijd metinalles ten.

En wees zolang weg!”.

Maarzuinig als je met goedvet kijkt, dan het niet vriest: vetbollen ontdek je datdie hun sociaal begingedrag nen vochtigis.weer snel schimzo bij boeiend En ja, zetedoen het melen of bij warm ze kiemomenteel heel weer goed,gaan omdat we men.

Stort die voederplek geen lange tijdopperfecte “nestkasten” groentekeukenafval, want hebbenen gebouwd: huizen metdan een krijg je ratten, zeker wanneer dat schoorsteen op. Nu we anders grote hoeveelheden zijn. Ennatuurgeef bouwen, zullen kauwen niet te veel brood.

Die paar kruimels lijke nesten moeten zoeken en zijn maar brood bevat aangaan zout, en de oké, concurrentie moeten het zwelt in de regen.

Plus: Het het bemet bijvoorbeeld uilen. idee schimmelt is: al wat jeook.’ open stelt in de natuur, ‘Het is zoals mensen: ideaal is is niet meerbij van jou alleen.’ kwaliteitsvolle, natuurlijke voeding.

Maar observeer vooral zelf wat En als je nu toch eens iets anders werkt.

Het idee is toch ook dat menwil zien? sen door vogels te voederen ‘Als je een bepaaldeweer soort meer met de ga natuur, wil contact lokken maken met voedsel, dan eneerst misschien ook geprikkeld worna of je een geschikte bioden omhebt de tuin natuurlijker toop voor die vogel.in Iktezeg richten.’ maar iets: een boomklever moet Mag je eigenlijk een in onderscheid je niet verwachten Lo-Reninge, maken tussen de vogels je wel want die heeft een type die “parklandenschap” niet innodig, de tuinofwil? alleszins oude, ‘Nee, dat vindbomen. ik niet.En Weverder: hebben volgroeide geef alsverschillende mens de neiging om de voedsel, wereld soorten inop te verschillende delen in de goeien en deSmeer slechhoogtes. ten, maar zo werkt het niet in de naeens een vetbol uit over de schors tuur.

Daar reageert het ene gewoon van een boom, dan lok je misopschien het andere.

Mensen of ergeren zich wel spechten boomklesoms aan de kauwen: “Die zijn altijd vers op een plek waar de spreeumet alles weg!”.

Maar alsaan je goed wen anders met alles de haal kijkt, dan je datdat hun gaan.

Of ontdek als je merkt desociaal duiven gedrag zo boeiendinis.deEn ja, zedomidoen het pindasnoer boom het momenteel heel goed, omdat we neren, dan kun je een extra slinlange tijd perfecte “nestkasten” hebger in een struik hangen, zodat

‘Dat klopt. Zeker bij de tuinmerel zie je dat weleens, omdat dat een solitaire vogelherkent is. Ik herinner me dat de mezen en de vinken ook een afstand iemand in de winmijn zelfs vaderzonder vroegerdat de je tuin in ging kans maken. Maar gooi de hele kelstraat, enig tot op eenJepaar meter de merel tuin nu ook weer niet vol met eten. detailenkon zien. weet meteen: ben gebouwd: huizen een Het eten is sowieso bestmet op na één die iskon het.’naderen, terwijl diezelfde vogel schoorsteen op. Nu bouvoor iemand anders onmiddellijk afdag.

In het begin zal we datanders nog niet wen, zullen kauwen natuurlijke stand gratis nam. Ook bij koolmezen en lukken, omdat de vogels je nognes- Download de Tuingids ten moeten zoeken concurrenvinken kanvan hetNatuurpunt. gebeuren dat ze na moeten vinden.

Maaren alsde je een gevoor blije vogels tie moeten aangaan met bijvoortijd doorhebben dat je geen gewoonte installeert, liefst met vaste In heteen Zakboek voor de Vogeltuin beeld uilen. Het basisidee is: al vaar Verachtert betekent.’ vind je ook voedermomenten, dan weten vo-wat van Marc je open stelt in de natuur, is niet Hoeinfo. weten dan dat wij het zijn? gels dat vrij snel.’ heel wat Hetzevogelweekend meer van jou alleen.’

‘Onder vogelaars we het wel van Natuurpunt: op 27hebben en En als je nu toch eens iets anders eens over de jizz (verbastering van de Nu je het zegt: hoe vinden die ons 28 januari, vogelweekend.be wil zien in je tuin?

Engelse afkorting GIZZ: General Imeigenlijk?

‘Als‘Ze je een bepaalde wil lokken pression of Size and Shape, red.) horen elkaar,soort ze wisselen metinformatie voedsel, gauit dan na of je waaraan je dieren kunt herkennen: veel eneerst ze houden een geschikte biotoop voor die aan hun algemene houding kun je elkaar ook in de gaten.hebt Kauwen vogel.

Ik zeg iets: een boomop basis van je ervaring zien wat het gaan soms metmaar 3.000 of zelfs veel klever moet slapen. je niet verwachten in is. Vogels nemen ons op een gelijkmeer samen Als die verLo-Reninge, die heeft een type aardige waar.me Zehoe herkennen trekken naar want een goeie voederEenmanier man vertelde hij in “parklandschap” nodig, of alleszins de stap, de manier waarop we lopen, plek, dan zien andere vogels dat een bos in Canada plots oog in oude, volgroeide bomen.

Enmakverder: ons silhouet, onze kleding, ook.

Vogels herkennen ook oog stond zelfs met een beer.

Hij haden geef verschillende soorten voedsel, uiteraard uiterlijke kenmerken.

Het kelijker bomen die vruchten draberenspray bij zich, maar besloot op en verschillende Smeer is zoals wanneer je op grote afstand gen ze schattenhoogtes. in of een plek die niet te gebruiken.

Waarop de eensis, een over devluchschors iemand de winkelstraat, veilig ofvetbol ze weguit kunnen beerherkent hem eveninaankeek, en voorbij vanineen boom, danbijvoorbeeld. lok je misschien zelfswandelde: zonder dat je enig detailen kon ten een struik intiem dichtbij, toch wel spechten ofwet boomklevers op een zien.volkomen Je weet meteen: die is het.’

Verder is het een in de natuur: onverschillig. plekdieren waar dezitten, spreeuwen anders waar komen meermet In The New York Times noteert alles aan de haal gaan.

Of als je Download gratis deHelen Tuingids voor dieren, omdat ze dat gedrag ook natuurschrijver Macdonald, merkt datafkijken. de duivenWij hetzijn pindasnoer blijedie vogels van Natuurpunt.

In met het van elkaar voor een tijdlang samenleefde in de domineren, dan kun Zakboek voor de Vogeltuin vanmoeten Marc hen vanboom eigenlijk geen enkel be- je een havik, dat ze het heeft een extra slinger een struik hanVerachtert vind ook heel wat info. lang.

Het gaat heninpuur om drie leren, om de je onverschilligheid van gen, zodat en de vinken Het vogelweekend van Natuurpunt: vragen: kan de ik mezen het eten, kan het wilde dieren te verdragen.

Om de ooketen een en kans maken.

Maardan gooi–de op 27 en 28die januari, vogelweekmij – in de zomer vogels ze zo bewondert niet te hele tuin nu ook weer niet vol met end.be kan ik ermee paren?’ vriend te willen, niet te verwachten eten. Het eten is sowieso best op na dat ze haar eenzaamheid kunnen één dag.

In hetmensen begin zal dat nog Column Maar sommige zijn zeker wegnemen. Hooguit is er die niet omdat de vogels dat de lukken, vogels hen herkennen ... je nog siddering wanneer bijvoorbeeld moeten Maarbij alsde je tuineen ge‘Dat vinden. klopt. Zeker een roek haar in zijn vlucht even woonte liefst met vaste Ontmoetingen de merel zieinstalleert, je dat weleens, omdat opmerkt en aankijkt.in ‘Onze voedermomenten, dan vogels tussenwereld dat een solitaire vogel is.weten Ik herinafzonderlijke levens vielen voor datme vrijdat snel.’

Een even man samen, vertelde hoe angst hij in viel een ner mijn vader vroeger de enme al mijn Nu je het zegt: hoe vinden die ons bos in Canada plots oog in oog tuin in ging en tot op een paar meweg in dat vluchtige moment.’ eigenlijk? stond Hijmet had berenter de merel kon naderen, terwijl Ikmet weeteen nietbeer. hoe het tuinvogels ‘Ze horen elkaar, ze wisselen veel inspray bij zich, maar besloot die niet diezelfde vogel bij iemand anders zit. Dieren van de tussenwereld formatie uit en ze houden te gebruiken.

Waarop deen beer onmiddellijk afstand nam.elkaar Ook zijn het, niet aaibaar ookhem niet in de gaten. gaanhet soms evenhelemaal aankeek,wild. en voorbij wandelde: bijook koolmezen en Kauwen vinken kan In het paradijs met 3.000 of ze zelfs samen intiem en tochdroomde volkomen gebeuren dat na veel een meer tijd doorvandichtbij, mijn kindertijd ik slapen.dat Als je diegeen vertrekken onverschillig. hebben gevaarnaar bete-een van vogels op mijn schouder. Mijn goeie voederplek, dan zien andere In The New Yorkkan Times nakent.’ schoonbroer het noteert pimpelmeesje vogels dat ook. Vogels herkennen tuurschrijver Helen Macdonald, in zijn tuin naderen omdat hetdie ook makkelijker bomen die vrucheen tijdlang samenleefde een Hoe weten ze dan dat wij het zijn? hem herkent.

Dat diepemet verlangen ten dragen en ze schatten in of een havik, dat ze het heeft moeten leren, ‘Onder vogelaars hebben om in een flits de kloof te dichten is, ofover ze weg om de onverschilligheid wilde weplek hetveilig wel eens de kunnen jizz (vertussen de dierenwereldvan en de mijne: vluchtenvan in een struik bijvoorbeeld. dieren Om de ik vogels bastering de Engelse afkorting hette is verdragen. er altijd. Dus neem elke Verder is het een wet in deofnatuur: die ze zo bewondert te vriend GIZZ: General Impression Size ochtend hetzelfdeniet paadje naar te waar dieren zitten, komen meer diewillen, niet te verwachten ze and Shape, red.) waaraan je dieren de voedertafel, ik draagdat dezelfde ren, omdat ze dat gedrag ook van elhaar eenzaamheid kunnen wegnekunt herkennen: aan hun algemeoranje trui, in de hoop dat de vogels afkijken. zijn voorvan henjevan men.zullen Hooguit is dat er die siddering nekaar houding kunWij je op basis weten ik het ben. Ik, de eigenlijk geen enkel belang.

Het wanneer bijvoorbeeld een haar ervaring zien wat het is. Vogels neveilige vrouw. Zoals elkeroek ochtend gaat hen puur om drie vragen: kan in zijn vlucht even opmerkt en aanmen ons op een gelijkaardige mahoor ik de mezen en de vinken ik het eten, het mij eten en – in kijkt.roepen, ‘Onze en afzonderlijke levens vienier waar.

Ze kan herkennen de stap, verschijnen ze zomer waarop dan – kan ermeeons palen voor samen, en al mijn dedemanier weiklopen, zodraeven ik weg wandel. ren?’ silhouet, zelfs onze kleding, en Ik denk dat ze nog altijd Maar sommige mensen zijn zeker uiteraard uiterlijke kenmerken. onverschillig zijn, gewoon datisdezoals vogels hen herkennen ...

Het wanneer je op grote wel erg hongerig.

Ontmoetingen in de tussenwereld

34

angst viel weg in dat vluchtige moment.’

Ik weet niet hoe het met tuinvogels zit. Dieren van de tussenwereld zijn het, niet aaibaar en ook niet helemaal wild. In het paradijs van mijn kindertijd droomde ik van vogels op mijn schouder. Mijn schoonbroer kan het pimpelmeesje in zijn tuin naderen omdat het hem herkent.

Dat diepe verlangen om in een flits de kloof te dichten tussen de dierenwereld en de mijne: het is er altijd.

Dus neem ik elke ochtend hetzelfde paadje naar de voedertafel, ik draag dezelfde oranje trui, in de hoop dat de vogels zullen weten dat ik het ben. Ik, de veilige vrouw. Zoals elke ochtend hoor ik de mezen en de vinken roepen, en verschijnen ze pas zodra ik weg wandel.

Ik denk dat ze nog altijd onverschillig zijn, gewoon wel erg hongerig.

Voedertips

Voeder gevarieerd: beperk deegwaren en voorzie ook granen, nootjes, appels.

Hang vetbollen alleen in de winter en aan een flexibele tak, buiten bereik van ratten en muizen.

Smeer half gesmolten vet, gemengd met zaden tegen de schors van een boom en lok spechten en boomklevers.

Leg de voederplaats in de buurt van één of meerdere vluchtwegen en zorg dat de vogels snel dekking kunnen vinden in een dichte struik of haag.

Leg de voederplaats niet te dicht bij het raam aan om raamslachtoffers te vermijden.

Breng voedsel gespreid aan voor vogels met een voedselterritorium, zoals merels.

Denk ook aan natuurlijk voedsel: plant enkele bessenstruiken in de tuin.

(Bron: Natuurpunt)

badkamers

verwarming

foto : Catalano New Green Aalst

Aartselaar

Gembloux

Gent

Namur | Jambes

Antwerpen Habay

Ieper

Temse

Braine l’Alleud

Brugge

Kuurne

Lier

Tournai

Liège Turnhout

Châtelineau

Lummen Wemmel

Diest

Dison

Ekeren

Forest | Vorst

Malmedy

Marche-en-Famenne

Mechelen

Wijnegem

Zaventem

www.desco.be

Zele

Mons

technieken

De Batterij, Eindhout Droomplek

het houten huisje voor een peulschil de strengste milieunormen. nog een stukje wandelen. De laatste Wanneer loopt en begonnen aan een jarenlange rekilometer is een zandweg die bij nat ‘basiscomfort’ over in novatie. Nathalie is meubelrestauraweer flink modderig kan worden. tor en Piet is decorbouwer en interiVoor wie niet? luxe? Lien Lammar gaf eurontwerper, dus het is geen verDe Batterij is een geen doorsnee vamet veel plezier een rassing dat het resultaat een prachkantiehuisje. De chalet komt met Hoeveel? weekend lang wifi en tig toevluchtsoord werd. Een paar een hele handleiding: een dik boek Voor een ‘basic’ weekend met twee jaar geleden zijn ze hun huisje bevol handgeschreven en uitgetikte personen betaal je 345 euro. In die Wat? Waar?

Wanneer loopt ‘basiscomfort’ over in luxe?

Lien Lammar gaf met veel plezier een elektriciteit op in ruil te verhuren deelektriciteitaanwijzingen en brandweekend omdat lang wifizeen op in ruil vooren eenwaarschuwingen houtgestookt buitenbadprijs aan zijn keukenlinnen Een houten huisje in het bos waar ginnen nieIn de stille Kempen, waar nog veel voor een houtgestookt een chalet in het midden van de natuur.

Ook zo raakte de batterij weer opgeladen. plek willen delen met gelijkgestemvan de eigenaars.

Er is veel waar je hout voor sauna en kachels mand je ziet en waar egeltjes, konijbossen zijn en jeinbegreover de fiets- en de zielen. aan moet denken of dat je moet pen. In de duurdere formule ‘de-struikelt. In het nen enaan vossen in de struiken wonen. wandelknooppunten buitenbad een chalet doen. Je moet de kachels correct luxe’ zijn ook handdoeken, bedlinEr is geen elektriciteit, centrale verGrote Chaletboek van Nathalie en in het midden van de aansteken. Je moet je eigen afval nen, ecologische badproducten warming of wifi, wél een houtgePiet kleven tal van tips en voor uitstapjes natuur.stookte Ook sauna, zo raakte de tussenWaarom? weer mee naar huis nemen. Er is een welkomstaperitief Het een hottub de in de dichte voorzien. en wijde omgeving, van Wie regelmatig naar ‘cabin porn’ geen 220 volt aanwezig, dus televigebruik vanfietsroutes de hottubtot (gevuld met Zelf maakeen prachtig zwemvijvereetadresjes. batterijbamboe weer en opgeladen.

Droomplek

Onafhankelijk gekozen en betalend bezocht • Foto's Lien Lammar

surft, zal instant verliefd worden op siekijken, computerwerk of je haar vers water)ten kost Jeboswandeling kan ook tje. In de chalet staan een stapelbed we100 eeneuro. mooie in de de chalet, of kent ze misschien al. drogen, is onmogelijk.

De elektricitwee fietsen huren aan 50 euro voor en een dubbel bed. Voor een evenbuurt, en als we ooit teruggaan, willen De Batterij kreeg de voorbije jaren al teit wordt aangeleverd door één zoneen weekend 100de euro voor een fietspadloze tuele vijfde gast is er een slaapzetel. we of langs ongerepte, BATTERIJ heel wat aandacht in kranten en ma- DE nepaneel op het dak, en hoewel we week.

Extra gasten kunnen tegen betaling oevers van de Grote Nete fietsen, zoals gazines, en dat is helemaal terecht. spaarzaam dachten te zijn met enerEINDHOUT kamperen in de bijbehorende weide of Piet en Nathalie zelf graag doen.

Het interieur is een paradijs voor gie, is het licht verschillende keren Het juiste adres krijg je doorgein de groene retrocaravan overnachmet rotan zeteluitgevallen. Op grijze dagen krijgt stuurd na Hoe reservatie. ten die er onder de bomen staat. vintageliefhebbers, Er is geraak je er? tjes, kussens met geborduurde bloede batterij het blijkbaar toch wat ook een buitenkeuken met overdekte, De chalet ligt afgelegen en is het makmoeilijk, waardoor we in het dondeklopperij.be/debatterij lange tafel die je kunt bijhuren. men op en kringwinkelschilderijen kelijkst te bereiken met de auto, zeker Lien Lammar tegen de muur. Het hele huisje ker, door de regen, naar buiten Op zoek naar een andere Droom-mee hebt. Het wanneer je veel bagage straalt liefde voor vervlogen tijden moesten om in een hoekje achter de plek?We hebben alle hotels inop een Wie? station van Geel ligt tien kilometer chalet de accuklemmen even los te handig overzichtskaartje gebundeld: Toen Nathalie Posson en uit.

PietVerwacht geen grote luxe. De fietsen. Je kan ook de bus nemen tot keuken is sober, de deuren zijn oud koppelen. Als je daar de charme niet standaard.be/droomplek Hemerijckx uit Antwerpen op zoek in Eindhout en nog een stukje wandeen de koelkast maar dat is de deuren van inziet,Voor is De wie Batterij misschien waren naar een buitenverblijf in eigen luxe. is Deklein, keuken is sober, niet? len. De laatste kilometer is een zandWat? land, botsten ze op een vervallen precies waar Batterij om draait. niet de beste voor jou. zijnDe oud en de koelkast is klein, maar De bestemming Batterij is geen doorsnee vakanweg die bij nat weer flink modderig Een houten huisje in Kempen. het bos waar spullenwaar of moderchalet in de Ze kochtenGeen het overbodige dat is precies De Batterij om tiehuisje. De chalet komt met een kan worden. niemand houten je ziet en waar voor egeltjes, neen snufjes,draait. wél tijd en ruimte om totspullen of huisje een kopeulschil Geen overbodige hele handleiding: een dik boek vol nijnen enbegonnen vossen in aan de struiken wo- renovarust te komen.

Laat snufjes, dat vandaag nu en ruimte Waar? handgeschreven en uitgetikte aaneen jarenlange moderne wél tijd Hoeveel? nen. Er istie. geen elektriciteit, centrale net een grote luxe zijn. de stillewijzingen Kempen, en waar nog veel Nathalie is meubelrestaurator en om tot rust te komen. Laat dat In vanwaarschuwingen van Voor een ‘basic’ weekend met twee verwarming wél een houtgeje over deEr fietsen waar je aan Pietofiswifi, decorbouwer en interieurontdaag nu net een grote luxe zijn. bossen zijn deen eigenaars. is veel personen betaal je 345 euro. In die stookte sauna, een hottub de wandelknooppunten struikelt. werper, dus het is tussen geen verrassing dat moet denken of dat jeIn moet doen. Je prijs zijn keukenlinnen en brandhout bamboes het en een prachtig Waarom nog?nog? het Grote Chaletboek van Nathalie resultaat een zwemvijprachtig toevluchtsWaarom moet de kachels correct aansteken. voor sauna en kachels inbegrepen. In vertje. In de chalet sauna De en hottub absolutezijn absolute en Piet kleven tal van tips voor oord werd.staat Een een paarstapeljaar geledenDe zijn sauna zijn en hottub Je moet je eigen afvaluitweer mee naar de formule ‘deluxe’ (445 euro) zijn ook bed en een bed.beginnen Voor een te verhuren, troeven. De badkamer, ontworpen ontworpen stapjes in huis de dichte en Er wijde omgezedubbel hun huisje troeven.

De badkamer, nemen. is geen 220 volt aanhanddoeken, bedlinnen, ecologische eventueleomdat vijfde gast is er eenwillen slaap-delen door is tegelijkertijd een houtving, van fietsroutes eetadresjes.computerze de plek met Piet,door Piet, is tegelijkertijd een houtgewezig, dus tot televisiekijken, badproducten en een welkomstzetel. Extra gasten kunnen tegen begestookte stookte sauna, en werden al snel Zelf maakten mooie boswangelijkgestemde zielen. sauna, werdonal snel onze werkwe ofeen je haar drogen, is onmogelijk. aperitief voorzien. Het gebruik van de taling kamperen in de bijbehorende ze favoriete plek in plek het huis.

Het deling in de en als we ooit aangeleverd tefavoriete in het huis. Het herfDebuurt, elektriciteit wordt hottub (gevuld met vers water) kost weide of in de groene retrocaravan herfstige weer het alleen ruggaan, willen we langs de onge- op het dak, Waarom? stigemaakte weer maakte het alleen maar door één zonnepaneel 100 euro. Je kan ook twee fietsen overnachten er onder denaar bomen maar heerlijker om om eersteerst op teop warrepte, oevers van de Wiedie regelmatig ‘cabin porn’ heerlijker te warmen in fietspadloze en hoewel we spaarzaam dachten huren tegen 50 euro voor een weekstaat. Er issurft, ook zal eeninstant buitenkeuken men sauna, enen daarna zoals Piet en verliefd worden op de in dede sauna, daarnaafaftete koelen Grote in de Netetefietsen, zijn met energie, is Nathet licht verend of 100 euro voor een week. met overdekte, tafel diemisschien je de ijskoude zwemvijver. doen. keren uitgevallen. Op chalet,lange of kent hem al.koelen De in ijskoude zwemvijver.

De hottubhalie was zelf graag schillende kunt bijhuren. hottubde was de kers optaart. de taart.

Batterij kreeg de voorbije jaren al De heel kers op de Het kostte ons grijze dagen krijgt de batterij het Het juiste adres krijg je Het kostte ons een paar uur toewijwat aandacht in kranten en magazieen paar uur toewijding en halve slipblijkbaar toch wat moeilijk, waardoor doorgestuurd na reservatie. slippartijen op een Hoe geraak er? door de regen, naar nes, en dat is helemaal terecht.ding Het en halve partijen op een spiegelglad vlonderwe in hetje donker, deklopperij.be/debatterij Wie? interieur is een paradijs voor vintagespiegelglad vlonderpad, maar dewas be- groot.

DeTot chalet ligt afgelegen en is hetin een hoekje pad, maar de beloning buiten moesten om Toen Nathalie Possonmet en Piet Hemegroot.

Tot laat op de we genoten makkelijkst te bereiken metde de accuklemmen auliefhebbers, rotan zeteltjes, loning kus- waslaat op de avond hebben achter de chalet rijckx uit Antwerpen op zoek waren avond wezalige genoten van het Goed om to, te zeker wanneer bagage Als je daar de sens met geborduurde bloemen op en hebben van het buitenbad. even losjeteveel koppelen.

Op zoek naar een andere naar een buitenverblijf in eigen aan de muur. zalige buitenbad.

Goed om te weten: mee Het station ligt kringwinkelschilderijen weten: alle houtkachels in en rond de hebt.charme niet van van Geel inziet, is De Batterij Droomplek? We hebben alle hotels land, botsten ze ophuisje een vervallen in ennieuw rond en de beantwoorden chaop tien kilometer fietsen.

Jebeste kan ook Het hele straalt liefde vooralle ver-houtkachels chalet zijn misschien niet de bestemming in een handig overzichtskaartje chalet in de Kempen. let zijn nieuw enstrengste beantwoorden aan de bus nemen tot in Eindhout en vlogen tijdenZe uit.kochten Verwacht geen grote aan de milieunormen. voor jou. gebundeld: standaard.be/droomplek

37

Opgroeien

zonder zorgen

Kom mee vlammen in Brugge De Warmste Week, van 18 tot 24 december in Brugge. Alle info op dewarmsteweek.be en volg via

Wat als politieke discussies de kerstsfeer verstoren?

WAT DENK JE?

Voor deze rubriek luisteren we gesprekken af, checken we de mails die u ons stuurt, of pikken we iets op wat in de lucht hangt en distilleren we er een kwestie uit. Die leggen we voor aan drie redacteurs en lezers uit drie verschillende generaties. Door Lieve Van de Velde Illustratie Arevik d’Or

Wat denk je?

het gezicht van de assistent van Singinnen. Maar meestal val ik terug op Voor deze rubriek terklaas mag hebben. Als iedereen innerlijke schietgebedjes, en hoop luisteren we gesprekken de politieke orator met dienst neik dat het deze keer wel goed mag geert, waait het debat uiteindelijk gaan. Aan de hardleerse stokers die af, checken we de mails wel over. De afgewende blikken en het kerstbanket met een politieke die u ons stuurt, of verveelde gelaatsuitdrukkingen van arena verwarren, zeg ik graag: als je pikken we iets op wat in andere familieleden zullen de perwoorden minder waard zijn dan de soon in kwestie wel duidelijk maken stilte, zwijg je beter. de lucht hangt en dat het nog altijd kerstavond is, en Josephine Dapaah (31) distilleren we er een niet De Afspraak. Het beste middel kwestie uit. Die leggen we tegen iemand die zichzelf te interessant vindt, is doodse stilte. Want lavoor aan drie redacteurs ten we eerlijk zijn: eindeloze politieDe zestiger en lezers uit drie ke ruzies aan de feestdis leveren Geloof me, beste lezer, er zijn weimaar zelden productief overleven onder sant een vindt, is doodseresulstilte. Want nig discussies een ‘dit die gesprek ga ik nu niet voeverschillende generaties.

DE KWESTIE taat op. laten Je kanwe weleerlijk een streep ineindeloze het een laagje humor.

Ga daarom als zijn: ren'.

Het is een harde oefening We hebben grote en ook erg Deze week: Is ereen een zand trekken als familielid x uitu bekijkt reeksstrookt politieke ruzies aan de feestdis volgt teinwerk: diplomatie dieeen weinig diverse familie. Verschillende sprakenleveren doet die maar aan je zelden kernwaarfilmpjes van de niet te stuiten benderust remedie tegen bitsige een promet wie ik echt ben. Goed, leeftijden, jobs, woonplaatsen, den raken of complete onzin aan stand-upcomedians die Vlaanderen ductief resultaat op.

Je kan wel en kalmte hebben hun prijs. woonvormen en annexen. politieke discussies aan Sfeer het spuien is.streep De discussie aangaan, rijk is, Soms posteert zich vervolgens straeen in het zand trekken probeer ik, met wisselend te over dus wanneer we samende kerstdis? is daarvoor geen vereiste: je tussen over de twee ruals zelfs familielid x uitspraken doet tegischsucces, ietspotentiële anders te begin-

Wat als politieke discussies de kerstsfeer verstoren?

komen. Ambiance, veel te verkan duidelijk stellen dat iemandraken te dieptmeestal dan comedydie aan je kernwaarden of ziemakers nen.enMaar val ik terug tellen, maar ook veel voer voor ver gaat complete en daarmee het onderwerp grappen op over hun schietgebedjes, beider arguonzin aan het spuien op innerlijke en discussies. En wat in het begin afronden.

Is het niet stilaan tijd is daar- menten.

Voorikofdat tegen vegan kalis.

De discussie aangaan, hoop het deze keer wel gezellig lijkt, durft weleens te Lieve Van de Velde voor de cadeautjes? tegen Club Brugvoor zelfs geen vereiste: je kan koenpastei, goed voor mag of gaan.

Aan de hardleerontaarden in bitsige politieke geDries Blontrock (23) ge, voor of tegen elektrische auto’s, duidelijk stellen dat iemand te se stokers die het kerstbanket sprekken. Er is vooral één broer tegen depolitieke Verhulstjes … Voor ver gaat en daarmee het onder- voor ofmet een arena verwardie het telkens weer prettig vindt u het weet, is alles peis enals vree en werp afronden.

Is het niet stilaan ren, zeg ik graag: je woorden om de links-rechtskwesties op zitten jullie schaterend samen tijd voor de cadeautjes? minder waard zijn dan Baksde stilte, gang te trekken. Hoe houden we De kwestie ke vol met stro te zingen naast de zwijg je beter. het gezellig? Wat doen jullie in We hebben een grote en ook erg diDe dertiger Dries Blontrock (23) (echte of plastieken) kerstboom. Bezo’n geval? verse familie. Verschillende leeftijHad ik een doeltreffende strategie, halve als er een rabiate katholiek bij(31) Josephine Dapaah den, jobs, woonplaatsen, woonvordan vertelde ik die aan iedereen die is, maar in dat geval zijn er legio men en annexen. Sfeer te over dus het horen wil. Maar helaas, het is grappen over pedofiele paswanneer we Ambianeen eeuwig toors.Maar, er is een maar. We stelDEsamenkomen.

TWINTIGER DEtrial-and-error.

DERTIGERTijdens ce, veel teNegeer vertellen, ookNiet veel elke pode coronapandemie ik stra- len hetDE elke ZESTIGER dag vast in deze krant, watmaar je kan.

Had ik een probeerde doeltreffende voer voor litieke discussies.

En wat hevige debatten te voorkomen politieke meningsverdiscussie is in hethet waard om tegie, dan vertelde ikdoor die aan tegen échte Geloof me, beste lezer, er zijn begin gezellig lijkt, durft weleens te te zeggen dat het jammer zouhoren zijn is humor niet opgewassen. je kroketten een zure nasmaak iedereen die het wil. schillen weinig discussies die overleontaardenteinbezorgen. bitsige politieke ge-twee weom onzeMaar tijd samen verkwisten is eeneen huishoudelijk re- Ga Binnen helaas,te het is een eeuwig In dat geval ven onder laagje humor. sprekken.ken Er iskan vooral één broer die aan politieke discussies.

Alleen had glement van doen.

Tot na het voorhet toch niemand nog trial-and-error. Tijdens de codaarom als volgt te werk: u behet telkens weer prettig vindtofom dat een omgekeerd effect.

Alsof ver-ik he- gerechtkijkt mageen er gediscussieerd een moer schelen je de nu beter ronapandemie probeerde reeks filmpjesworvan de links-rechtskwesties op gang te trekboden terrein extra aantrekkelijk den, niet langer.

Daarna wordtstand-uphet kerstmarkt dan wel wintermarkt vige debatten te voorkomen door niet te stuiten bende ken. Hoe zegt houden we het gezellig? werd, tuimelden wedat alsnog een te die actief en bestaat rijk en welke roettint het gezicht te zeggen het in jammer zou alcoholduiveltje comedians Vlaanderen Wat doenvan jullie zo’n geval? krabbenmand van onverenigbare op definitieve familiale stradeinassistent van Sinterklaas zijn om onze tijd samenvite ver- het gevaar is, posteert zich vervolgens sies.Sindsdien het nietdiscussies. meer. ontwrichting. bent dede scheidsmag hebben. Als iedereen de pokwistenweet aanik politieke tegisch Utussen twee potenDus ik zwijg.

Bijt op mijn tongomgekeerd en de rechtertiële die toeziet op het einde van dan litieke orator met dienst negeert, Alleen had dat een ruziemakers en diept kroketten.

Peilingen naar mijn mede discussie en bestraft elke – zelfs waait het debat uiteindelijk wel effect. Alsof verboden terrein comedy-grappen op over hun De twintiger ning over netelige onderwerpen spitsvondige – toespeling over. De afgewende blikken en extra aantrekkelijk werd, tui- uiterst beider argumenten.

Voorop of teNegeer wat je kan.

Niet elke politiekaats ik terug met een ‘dit gesprek een politiek onderwerp met een verveelde gelaatsuitdrukkingen melden we alsnog in een krabgen vegan kalkoenpastei, voor ke discussie het waard om je kro- zullen ga ik nubenmand niet voeren.’ is een har- vi- boete van twee euro. boetepotvoor is of vanisandere familieleden vanHet onverenigbare of tegen ClubDeBrugge, ketten eendezure nasmaak te bezor-wel duide oefening diplomatie die ik weiwinnaar van het spel ‘Mens persoon in kwestie sies.inSindsdien weet het niet voor detegen elektrische auto’s, voor of gen. Binnen twee wekendat kanhet hetnog altijd nig strookt metDus wieik ik zwijg. echt Bijt op mijn erger jetegen niet’ dat avond afsluit. delijk maken meer. de de Verhulstjes … Voor u toch niemand nog eenis, moer ben.Goed, rust hebben (65) is alles peis en vree en kerstavond en schelen niet De aftong enendekalmte kroketten.

Peilingen Marc Mercy het weet, of je nu beter kerstmarkt danmiddel wel hun prijs.

Soms probeer ik, met spraak.

Het beste tegen naar mijn mening over wisnetelige zitten jullie schaterend samen wintermarkt zegt en welke roettint selend succes, over iets anders te be- met iemand die zichzelf te interesonderwerpen kaats ik terug Bakske vol met stro te zingen

39

naast de (echte of plastieken) kerstboom. Behalve als er een rabiate katholiek bij is, maar in dat geval zijn er legio grappen over pedofiele pastoors.Maar, er is een maar. We stellen het elke dag vast in deze krant, tegen échte politieke meningsverschillen is humor niet opgewassen. In dat geval is een huishoudelijk reglement van doen. Tot na het voorgerecht mag er gediscussieerd worden, niet langer. Daarna wordt het alcoholduiveltje te actief en bestaat het gevaar op definitieve familiale ontwrichting. U bent de scheidsrechter die toeziet op het einde van de discussie en bestraft elke – zelfs uiterst spitsvondige – toespeling op een politiek onderwerp met een boete van twee euro. De boetepot is voor de winnaar van het spel ‘Mens erger je niet’ dat de avond afsluit.

Marc Mercy (65)

Heb je zelf een vraag?

Of maak je graag deel uit van ons panel? Mail naar Lieve.VandeVelde@standaard.be

KINEPOLIS® PRESENTEERT

OPERA IN DE CINEMA 6/1/2024

NABUCCO 27/1/2024

CARMEN 9/3/2024

LA FORZA DEL DESTINO 23/3/2024

ROMÉO ET JULIETTE 24/4/2024

LA RONDINE 11/5/2024

MADAMA BUTTERFLY

Betreed de betoverende wereld van opera! Het nieuwe seizoen van Opera in de Cinema, live vanuit The Metropolitan Opera, staat klaar om je mee te nemen op een onvergetelijke reis door emoties, passie en meesterlijke uitvoeringen. Laat je betoveren door de krachtige stemmen, indrukwekkende decors en meeslepende verhalen die alleen in de opera tot leven kunnen komen.

Van romantische aria’s die je hart doen smelten tot dramatische scènes die je op het puntje van je stoel laten zitten, ons nieuwe seizoen heeft voor ieder wat wils.

Meer info & tickets op kinepolis.be/opera





STREEPJES TELLEN Tel af naar het nieuwe jaar met de bonte klokken van de Australische ontwerpstudio Daniel Emma. Elke streep stelt een uur voor. Stripe clock, daniel-emma-store.com

HOKJES VOL WOL Dat tijdloze ontwerpen ook goed werken met levendige kleuren en prints bewijst Le Bonnet. De sjaals en mutsen uit Schotse wol houden je vele winters warm. lebonnet.com

Tekst Maya Toebat

Kijk nog eens Inge Rylant gaat op zoek naar het warmste van de week, om te koesteren, weg te geven en te ontdekken.



‘NEE’ LEREN ZEGGEN Toen Jill Mathieu moeder werd, kreeg ze van haar collega’s van Goodcopy.ink een boekje waarin iedereen een woord had geschreven.

Ze vond het zo leuk dat ze samen met collega Annelies Desmet een voorleesboek vulde met 12 van die eerste woordjes. Van ‘maan’ tot ‘krab’, van ‘bloem’ tot ‘nee’.

Eerste woordjes, Annelies Desmet & Jill Mathieu, goodcopyshop.ink





GEDAANTEVERWISSELAARS Het leven staat gelijk aan verandering, maar met welke transformaties zetten we de wereld op zijn kop?

De acht kunstenaars in de groepsexpo ‘Radical Shapeshifters’ roepen op tot positieve onstuimigheid.

‘Radical Shapeshifters’, tot 14 april 2024, De Garage, Onder-denToren 12, Mechelen

PYJAMADAGEN Lag er vroeger ook altijd een pyjama onder de kerstboom, die je dan aantrok op de familiefoto? Voor de schattige pyjama’s van het Koreaanse kindermerk Jelly Mallow zou je hopen dat je even weer een meter kleiner bent. Onder meer te koop via hyggekids.be

Elektrisch rijden, ja, maar welke richting kies je best?

Renault legt uit en wijst je de weg

te ontwikkelen die uitsluitend 100% elektrisch zijn, van Renault Zoe tot langverwachte Renault Scenic E-Tech 100% electric. Dankzij deze aanpak hebben we optimale technische oplossingen kunnen ontwikkelen die specifiek zijn afgestemd op elektrische mobiliteit

Het is een feit: de overgang naar elektrische auto’s komt op snelheid.

Maar van de ene op de andere dag overstappen van diesel naar 100% elektrisch is niet zo eenvoudig. Daarom lees je in dit artikel alles wat je moet weten om helemaal op je eigen tempo de stap te zetten naar elektrische mobiliteit.

Waarom de tijd nemen om dit artikel even te lezen? Omdat we pioniers zijn op het gebied van elektrische mobiliteit. Twaalf jaar geleden al lanceerden we 100% elektrische Zoe E-Tech, en vandaag de dag rijden er niet minder dan 640.000 elektrische auto’s van Renault doorheen Europa. En ook omdat we een bijzonder uitgebreid gamma ‘geëlektrificeerde’ E-Tech voertuigen aanbieden: 100% electric,

E-Tech hybride, ideaal voor?

Voor wie een tussenoplossing verkiest: in de stad en tijdens korte ritten elektrisch rijden, en vervolgens de benzinemotor inschakelen voor langere afstanden

Welk type hybride moet je kiezen? Niet alle hybrides zijn dezelfde.

full hybrid (niet-oplaadbare hybrides) en herlaadbare hybrides

E-Tech 100% electric of E-Tech full hybrid?

E-Tech 100% electric, ideaal voor wie?

Voor zij die een wagen wensen die 0g CO2 uitstoot bij het gebruik(1) en niet langer benzine willen tanken. Voor diegenen die op zoek zijn naar nieuw, stil en intens rijplezier. Maar het is een bewuste keuze die vraagt om een aantal nieuwe gedrags- en gebruiksgewoontes.

Elektrisch rijden is bij Renault niet enkel voorbehouden aan het SUV segment. We hebben er bewust voor gekozen om modellen te ontwikkelen voor elke behoefte en elk specifiek gebruik: van Renault Zoe E-Tech 100% electric tot toekomstige Renault Scenic E-Tech 100%

Toegegeven, in de jungle van de hybride technologiën is het niet gemakkelijk je weg terug te vinden. Bij Renault hebben we besloten het duidelijk en eenvoudig te maken: je kunt kiezen uit slechts drie hybride motorisaties. Wat ze van elkaar doen verschillen? De capaciteit van de batterij (in kWh), het vermogen van de elektrische motor (in kW) en de mogelijkheid om lange tijd, of niet, 100% elektrisch te rijden. Oplaadbare hybride wagens zijn uitgerust met een grotere batterij die regelmatig moet worden opgeladen. Nietoplaadbare hybrides (full hybrid en mild hybrid) daarentegen recupereren energie tijdens het remmen (kinetische energie) om hun batterij zelfstandig op te laden

Renault, specialist in elektrisch rijden

We zetten de voordelen van elke technologie op een rijtje.

In tegenstelling tot enkele andere construc-

Een mild hybrid is geen full hybrid.

teurs hebben wij ervoor gekozen om modellen

Een mild hybrid, ook light hybrid of micro

electric

Publi-reportage E-Tech hybrid genoemd, is uitgerust met een kleine

En als professional?

verbrandingsmotoren naar 100% elektrisch.

elektrische motor die werkt ter ondersteuning

Overstappen naar een 100% elektrische of

En ook al hebben sommigen van jullie de

van de verbrandingsmotor, voornamelijk

hybride bedrijfswagen biedt tal van voordelen

stap al gezet, we willen er absoluut voor

tijdens het starten en accelereren. Dit

voor professionals, zowel op het gebied van

zorgen dat ieder op zijn eigen tempo kan

dynamisch duo staat toe de CO2 -uitstoot

fiscale aftrekbaarheid, voordeel van alle

overschakelen. Precies daarom ontwikkelden

tot 20% te verminderen ten opzichte van

aard en CO2 -bijdrage. Al onze elektrische

we twee complete gamma’s. Maar we hebben

een gelijkwaardige verbrandingsmotor.

ervoor gezorgd voor deze twee gamma’s geen

Maar hoewel sommige constructeurs

gemeenschappelijk platform te creëren. Elke

simpelweg de term ‘hybride’ gebruiken voor

motortechnologie kreeg een apart platform

deze technologie, kun je hiermee niet 100%

om zowel het gewicht, de efficiëntie als

elektrisch rijden, behalve tijdens een paar heel korte manoeuvres. Het is niet full hybrid.

Als je twijfelt, vraag je verdeler dan naar het vermogen van de elektrische batterij: met 48 V kun je hooguit een paar meter rijden op 100% elektrische energie, zelfs helemaal niet, terwijl je met de 200 V tot 400 V batterijen van

voertuigen zijn bijvoorbeeld 100% fiscaal

een full hybrid wagen je heel wat kilometers

aftrekbaar. En voor professionele klanten die

kunt afleggen in volledig elektrische rijmodus

nog niet 100% elektrisch willen rijden, is de

de prestaties te optimaliseren. Het E-Tech

E-Tech full hybrid technologie bijvoorbeeld

gamma van Renault bestaat enerzijds uit

E-Tech full hybrid

een goede overgangsoplossing. Deze wagens

100% elektrische Zoe, Twingo, Megane,

De E-Tech full hybrid technologie staat toe

bieden immers een laag brandstofverbruik,

Kangoo en binnenkort ook Scenic, R5 en

om met de energie die tijdens het rijden

een grote autonomie en lage gebruikskosten.

alle bedrijfsvoertuigen. Anderzijds is er ons

wordt gegenereerd een batterij op te laden,

Op het gebied van bedrijfsvoertuigen is het

complete E-Tech full hybrid gamma, met Clio,

krachtiger dan deze van een mild hybrid

Renault E-Tech-gamma ook een van de meest

Captur, Arkana, Austral, Espace en binnenkort

(400 V in plaats van 48 V). Je hebt dus twee

gevarieerde. Met Kangoo Van, Trafic Van en

Rafale. Meer weten? Ga zeker eens langs bij

energiebronnen ter beschikking die je

Master kunnen professionals rekenen op

je Renault-verdeler

auto zullen aandrijven: een elektrische en

100% elektrische bedrijfsvoertuigen, 100%

een thermische motor. Je kan zelfs 100%

op maat van hun behoeften, met tot 22m3

elektrisch rijden aan hoge snelheid. Neem

laadruimte en een bereik tot 300 km. Ze

bijvoorbeeld Espace E-Tech full hybrid,

mogen ook vrij alle stadszones binnenrijden,

Austral E-Tech full hybrid of toekomstige

zonder verkeersbeperkingen, zelfs op dagen

Rafale E-Tech full hybrid, ze genieten elk van

met vervuilingspieken

een totaal rijbereik tot 1 100 km(3), kunnen tot 130 km/u rijden in 100% elektrische modus en

Conclusie?

besparen tot wel 40%(2) brandstof

Bij Renault hebben we ervoor gekozen om in te zetten op de ontwikkeling van efficiënte

En hoe zit het met plug-in hybrides of

technologieën. Niet zomaar een hybride

oplaadbare hybrides?

voor de show, maar echte spitstechnologie

En tenslotte de oplaadbare hybrides, ook

gebaseerd op de stevige expertise die we

wel “plug-in hybrid” genoemd, bieden je een

hebben opgebouwd op de veeleisende circuits

comfortabele autonomie in 100% elektrische

van de Formule 1. Dankzij deze expertise

modus (meer dan 50 km) en een grotere

kan het volledig hybride E-Tech-gamma

brandstofbesparing. Anderzijds moet je elke

kilometers lang snelheden tot 130 km/u halen

dag opladen. Een verkeerd gebruik van dit

in 100% elektrische modus, met een totale

type motor leidt tot contra-productiviteit.

autonomie tot 1 100 kilometer(3). Het is een

Als je de wagen niet oplaadt, wat vaak het

nuttige en gebruiksvriendelijke technologie

geval is bij stadswagens, zal de elektrische

voor wie nog niet helemaal klaar is voor

motor zich niet activeren, of erg weinig. Met de

volledig elektrisch rijden en die bovendien

aanwezigheid van een grotere batterij naast

aanzienlijke brandstofbesparingen (tot

de verbrandingsmotor, wat de auto zwaarder

40%(2)) en een lagere CO2 -uitstoot oplevert.

maakt, kan die uiteindelijk soms meer vervuilen

Kortom, bij Renault begrijpen we dat het niet

dan een benzine- of dieselwagen

eenvoudig is om direct over te schakelen van

lees hier meer over E-Tech technologie

(1) zonder slijtageonderdelen (2) met een volle tank benzine volgens wltp-gegevens (3) vergeleken met een gelijkwaardige verbrandingsmotor volgens WLTP stedelijk protocol, bron Renault 2022

omschrijvingen omschrijvingen vultvult u eerst het bovenste u eerst het bovenste rooster in. Met behulp rooster in. Met behulp de cijfers van van de cijfers kuntkunt u u het onderste rooster het onderste rooster invullen.

Bij juiste invullen.

Bij juiste invulling ontstaat invulling ontstaat daardaar vraag. een een vraag.

Puzzel Aan de hand van de opgaven en (vet gedrukte) cryptische omschrijvingen vult u eerst het rooster bovenaan in. Met behulp van de cijfers kunt u dan het onderste rooster vormen, waarin een vraag geformuleerd is.

Mail het antwoord naar puzzel@standaard.be.

Niet vergeten: zet er ook uw thuisadres bij.

U maakt kans op het Lannoo-cadeau van de week, Mijn eerste encyclopedie.

A

Een zeemijl per uur om A 54 5447 4776 7657 5720 20 jeEen jas dicht te per maken. zeemijl je dicht jas dicht te maken.

Een zeemijl per uuruur om om je jas te maken.

B Welke versiering in de borstzak van een Welke versiering inborstzak de borstzak smoking maakt outfit B 75 7516 1615 1513 1331 3139 39 Welke versiering de van van eeneen smoking maakt dezedeze outfit smoking maaktin deze outfit compleet? compleet? compleet?

C Compositie voor één of meer zangC 82 8264 6450 5021 2138 3830 3043 43 Compositie of meer zangstemmen instrumentale stemmen met instrumentale Compositie voorvoor éénéén of meer zangstemmen metmet instrumentale begeleiding en soms met koor. begeleiding enen soms met koor. begeleiding soms met koor.

D Volgens Volgens overleveringen baadde Volgens de overleveringen baadde Cleopatra altijd inmelk de melk D 52 5259 595 5 24 2480 8069 69 dede overleveringen baadde Cleopatra zichzich altijd in de Cleopatra zich altijd in de melk van dit dier. van dit dier. van dit dier.

E 81 8112 1283 8337 3765 6587 87 Van de melk van welk dier de Griekse fetakaas afkomstig? dede melk van welk dier isisdeisGriekse fetakaas afkomstig?

E Van Van melk van welk dier de Griekse fetakaas afkomstig?

F 72 7227 2717 1726 2678 7841 419 9 Door Lennon geschreven nummer op het album 'Abbey Road', in een Door Lennon geschreven nummer op het album 'Abbey Road', in een F Door Lennon geschreven nummer Engels, Spaans en Italiaans. mix mix van van Engels, Spaans en Italiaans. op het album 'Abbey Road', in een G 48 4860 6014 148 8 71 7168 68 mix van Spaans engesproken Italiaans.

Welke taal wordt het meest gesproken in Zuid-Afrika?

Welke taalEngels, wordt het meest in Zuid-Afrika?

G Welke taal wordt het meest H 73 7319 193 3 62 621 1 25 2536 36 gesproken in Zuid-Afrika?

Bij veel sterren is drank de drank verdwenen.

Bij veel sterren is de verdwenen.

H Bij veel sterren is de I 28 2855 5522 2253 5386 8684 8432 32 drank verdwenen.

Dit binnensmonds zingen schijnt goed de gezondheid te zijn.

Dit binnensmonds zingen schijnt goed voorvoor de gezondheid te zijn.

I Dit binnensmonds zingen schijnt goed voor de gezondheid te zijn.

J 4 4 74 747 7 35 3529 2985 85 Welke Russische onderzeeër verging in 2000 in de Barentszzee?

Russische onderzeeër J Welke Welke Russische onderzeeërverging in 2000 in de Barentszzee? verging in 2000 in de Barentszzee? de jongste winnaar herenenkelspel Wimbledon K 6 6 2 2 18 1870 7023 2366 66 Hij isHijdeisjongste winnaar van van het het herenenkelspel van van Wimbledon K ooit.

Hijooit. is de jongste winnaar ooit van het herenenkelspel van L 33 3345 4542 4263 6379 7949 4944 44 Ditdeiszuidelijkste de zuidelijkste de zeven heuvelen Rome.

DitWimbledon. is van van de zeven heuvelen van van Rome.

L Dit is de zuidelijkste van de M 58 5846 4634 3410 1061 6156 56 zeven heuvelen van Rome.

Paren tevredenstellen.

Paren tevredenstellen.

M Paren tevredenstellen.

N HijHij werd in in 1999 door hethet IOC verkozen tot Sportman van de eeuw. N 77 7767 6751 5140 4011 11 werd 1999 Hij werd in 1999 doordoor het IOCIOC verkozen tot Sportman van de eeuw. verkozen tot Sportman van de eeuw.

1

1 2

2 3

3 4

4 5

5

6

6 7

7 8

8 9

9 10 10 11 11 12 12 13 13 14 14

26 26 27 27 28 28 29 29 30 30 31 31 32 32 33 33

17 17 18 18 19 19 20 20 21 21 22 22 23 23 24 24 25 25 34 34 35 35

36 36 37 37 38 38 39 39

48 48 49 49 50 50 62 62

Oplossing puzzel van 09/12

40 40 41 41

42 42 43 43 44 44

45 45 46 46 47 47

57 57 58 58

59 59 60 60 61 61

51 51 52 52 53 53 54 54 55 55 56 56

63 63 64 64 65 65 66 66

67 67 68 68 69 69

77 77 78 78 79 79 80 80 81 81 82 82 83 83 84 84

15 15 16 16

70 70 71 71 72 72 73 73 74 74 75 75 76 76

85 85 86 86 87 87

A. ceder, B. hars,

© DENKSPORT PUZZELBLADEN © DENKSPORT PUZZELBLADEN

C. Brahms, D. rekel, E. vloed, F. Bogor, G. vuren, H. beitel, I. Seine, J. wedde, K. Dupin, L. dolmen,

De eindvraag luidde: Welke Belgische oud premier werd in Brussel ontvoerd door leden van de bende Haemers?

Het antwoord: Paul Vanden Boeynants

Oplossing Zoeker 09/12

Winnaars 09/12

Zoek 8 bekende videogames 1. fortnite, 2. tetris, 3. pacman, 4. minecraft, 5. mortal kombat, 6. fifa, 7. the sims, 8. super mario bros

Lut Stragier, Wevelgem Marianne Devuyst, Dilbeek Hilde Jasperse, Kalmthout Katrien Van Houwenhove,

Rumst Els Wieërs, Hoeselt

COLOFON Hoofdredacteur De Standaard: Karel Verhoeven. Chef De Standaard Magazine: Dorien Knockaert.

Eindredactie: Kaat Schaubroeck, Berten Vanderbruggen. Artdirector: Karolien Bertels. Vormgeving: Debora Lauwers.

Coverbeeld: Eva Donckers. Columnfoto's: Nicol’ Andrea.

Advertentieregie: nationaaladverteren@adsanddata.be. Hoort bij De Standaard en mag niet los verkocht worden.

Puzzel Denksport puzzelbladen

M. eens, N. woerd

44

6% btw! *

MIDDEN Boechout, de buurt waar iedereen zich thuis voelt • • • • •

TE KOOP: Nieuwbouwappartementen en huizen met tuin Centrumlocatie in het gezellige Boechout Groene, autoluwe parkomgeving Zeer sterke energieprestatie: BEN-normen (E20) Vijf jaar vrijstelling van onroerende voorheffing**

INTERESSE?

Ontdek het project op

* op de constructiewaarde, voor enige en eigen woning ** regelgeving op vlaanderen.be (jaar 2021)

www.midden.be of bel 03 375 30 88

De beelden in deze advertentie zijn louter illustratief en niet bindend. TRIPLE LIVING kan in geen geval aansprakelijk gesteld worden voor de inhoud van deze advertentie.

NU NOG TE KOOP AAN

Uw 365 dagen vakantiegevoel

Zondag 17 december

Openzichtdag T E KO O P I N O O S T E N D E

Z A L I G E N I E U W BO U WA P PA R T E M E N T E N M E T I N S TA N T VA K A N T I E G E V O E L

_ Appartementen met zeezicht of zicht op hinterland _ Groene binnentuin met paviljoen als ontmoetingsplaats _ Vlak bij zeedijk, strand, winkels, horeca en openbaar vervoer _ Duurzaam met hoogstaande afwerking

Meer info? Surf naar www.o-sea.be of bel 050 946 946

van 13u tot 17u Troonstraat 222, Oostende

T

I N?

groenepoort-antwerpen.be 03 290 88 88

nog te koo p Nu

•N

u n o g t e ko

H op

aan

6% b t

w!

6% *

*Op de constructiekost, voor enige en eigen woning.

De beelden in deze advertentie zijn louter illustratief en niet bindend. TRIPLE LIVING en IMMOBEL kunnen in geen geval aansprakelijk gesteld worden voor de inhoud van deze advertentie.

U RT

Energiezuinige (duplex)appartementen in nieuwe groene stadsbuurt.

TE

WOR D

D

IT

U WE A E I N JE C n 6% btw! • aa

Altijd warm thuiskomen

Te koop te Gent INTERBELLUM VILLA IN HET MILJOENENKWARTIER

Te koop te Deurle KLASSEVOLLE VILLA OP RUIM PERCEEL

WAASMUNSTER

GENT

SINT - MARTENS - LATEM

03 777 77 11 waasmunster@huysewinkel.be Patotterijstraat 29

09 278 10 10 gent@huysewinkel.be Sint-Pietersnieuwstraat 158

09 219 90 90 latem@huysewinkel.be Maenhoutstraat 49

PROJECT IN AFWERKINGSFASE

A PERFECT SYMBIOSIS BETWEEN LUXURY & ELEGANCE

TE KOOP LAATSTE 6 APPARTEMENTEN

Versluys Groep stelt u met trots het prestigieuze project Ocean Drive voor. Deze klasse volle residentie met 24 luxe appartementen is gelegen in Knokke-Zoute langsheen de mondaine Kustlaan met zijn trendy boetieks en bekende modehuizen.

Dit zuidgeoriënteerde project in de directe nabijheid van de Zeedijk en de befaamde 12-holes Knokke-Zoute Approachgolf staat voor exquis genieten in alle rust en privacy. Elk appartement beschikt over een hoogstaande afwerkingsgraad en een riant zuidgericht living-outdoor terras

APPARTEMENTEN GELEGEN OP HET EERSTE NIVEAU HEBBEN HUN EIGEN STIJLVOLLE PRIVATE DAKTUIN

INFO & VERKOOP - T 059 51 11 15 WWW.OCEANDRIVE.BE

SAMEN MET NAAM KLANT

“Het goede nieuws van dit jaar mag natuurlijk geen toevalstreffer zijn”, zegt Vandenbosch. “We blijven waakzaam.”

tische praktijken, op het kweken van vecht­hanen, en op gruwelijke lijmvallen ter bestrijding van zogenaamd schadelijke dieren. Er komt ook een dierenpolitie in iedere politiezone.

In Brussel is er een ontwerp voor een soortgelijke codex die grotendeels dezelfde bepalingen omvat, naast een verbod op de invoer van pups en kittens en op elektrische halsbanden en slipkettingen, en een verplichting om voor dieren een natuurlijke of kunstmatige beschutting te voorzien. De specifieke bepalingen wijken wat af tussen de twee overheden, maar beide codices lopen volledig gelijk in hun filosofie: de erkenning van dieren als levende wezens met gevoel, individualiteit, eigen belangen en waardigheid.

“Met die twee codices hebben we, in twee Belgische deelregio’s, veel van waar we al sinds het prille begin voor ijverden in één klap binnengehaald”, zegt De Greef. “De wetgevende initiatieven moeten zowel in Vlaanderen als in Brussel nog voorbij het parlement, maar dat zou geen probleem mogen zijn. We hopen zelfs dat deze codices nog beter kunnen worden gemaakt wanneer ze door de parlementaire debatten gaan, want er zijn nog wel een paar mankementen. In Brussel ontbreekt er bijvoorbeeld nog een verbod op onverdoofd slachten, in Vlaanderen een verbod op varkenscastratie en het doden van ééndagskuikens. Ook met betrekking tot dierproeven schieten beide wetgevende initiatieven op dit moment nog tekort.”

WERK AAN DE WINKEL GAIA werd in 1992 opgericht om de dieren een stem te geven in België. De organisatie begon onmiddellijk op verscheidene fronten te strijden, en deinsde er ook nooit voor terug om protest­acties op het getouw te zetten, maar ging tegelijkertijd ook meteen de constructieve dialoog aan. Dat laatste resulteerde dit jaar in een 176ste editie

van Waregem Koerse die zonder ongelukken is verlopen voor alle renpaarden die deelnamen aan de hindernisrennen. Dankzij overleg met de organisatie werd opnieuw één hindernis verwijderd en werden andere paardvriendelijker gemaakt.

In een paardenkeuring, waaraan ook een door GAIA aangestelde dierenarts deelnam, werd één renpaard afgekeurd voor deelname aan de race.

“Maar het goede nieuws van dit jaar mag natuurlijk geen toevalstreffer zijn”, zegt Vandenbosch. “We blijven waakzaam.”

Op een paar andere wetgevende vlakken is de strijd nog niet helemaal gestreden. GAIA ijvert voor de aanstelling van een Europees Commissaris voor Dierenrechten, een eis waarvoor de organisatie al de steun van 194 Europarlementsleden kreeg. Ook ondertekenden

bijna 310.000 Europese burgers een petitie om de vraag kracht bij te zetten maar voorlopig blijft een initiatief binnen de Europese instellingen uit. En in België moet er nog verder worden gewerkt aan een grondwettelijke bescherming van dieren.

Het voorstel tot grondwetswijziging werd zopas goedgekeurd in de plenaire zitting van de Senaat, maar nu moet het nog naar de Kamer. “Het is veel meer dan een symbolische kwestie”, zegt De Greef. “Een bescherming door de Grondwet, die vastlegt wat er echt belangrijk wordt gevonden in de maatschappij, doet dieren hogerop klimmen in de juridische hiërarchie. Maar het zorgt er vooral voor dat dieren wettelijk worden erkend als wezens met gevoel, en ook als dusdanig moeten worden beschermd door de federale, gewestelijke en lokale overheidsniveaus.”

ADVERTENTIE

LOGO KLANT

GAIA

KIJKT TERUG OP EEN JAAR VAN DOORBRAKEN In haar decennialange strijd tegen dierenleed heeft GAIA het afgelopen jaar een paar bemoedigende, structurele successen geboekt. “Veel van waar we al jaren voor ijverden is in één keer gebeurd”, zegt directeur Ann De Greef van de dierenrechtenorganisatie.

W

anneer GAIA in de kijker loopt, dan is dat vaak omwille van de dierenrechtenorganisatie haar krachtige bewustwordingscampagnes. Rond Halloween hingen er in bioscopen bijvoorbeeld de Not All Horror is Fiction-posters van de dierenrechtenorganisatie. Met daarop afbeeldingen – in de visuele stijl van atomic age-horrorfilms – van gruwelijke maar helaas ook dagelijkse handelingen die met dieren gebeuren: dwangvoederen van eenden en ganzen voor foie gras, biggen­ castratie of ratten die vreselijke proeven ondergaan in een labo.

Ook de individuele, anekdotische successen van de meer dan 30 jaar oude organisatie zijn welbekend. De organisatie stelt zich burgerlijke partij in verscheidene rechtszaken waarin dierenwelzijn een rol speelt. Onlangs nog werd zo, in een schrijnende broodfokzaak, een koppel malafide hondenhandelaars veroordeeld tot zware geldboetes omdat ze onder meer doodzieke pups verkochten en nog levende hondjes voor dood achterlieten in een afvalcontainer.

Iets minder zichtbaar misschien, maar minstens zo essentieel, zijn de structurele veranderingen die de dierenrechtenorganisatie heeft helpen doorvoeren, vaak na jarenlang verbeten lobbywerk.

Veranderingen die een grote verbetering inluiden voor het welzijn van het dier. “We pakken veel dingen tegelijk aan, maar het jaar 2023 heeft aangetoond dat we ook een pak vooruitgang hebben geboekt”, zegt Ann De Greef, directeur bij GAIA. ANIMAL DISASTER TEAM Begin oktober, aan de vooravond van Werelddierendag, kwam er zo een significante doorbraak met het Animal Disaster Team (ADT).

Dat reddingsteam staat specifiek klaar om dieren ter hulp te schieten wanneer er zich ergens een natuur-, industriële of andere ramp voordoet, en

de reguliere hulpdiensten hun handen vol hebben met het redden van mensen. ADT kan daarnaast – alleen op verzoek van lokale autoriteiten, en enkel ter ondersteuning van de reddingsdiensten – uitrukken om asiel-, stal- en andere dieren te redden.

Het team beschikt daarvoor over voertuigen die geschikt zijn voor dierenvervoer: een terreinwagen, kleine en grote vrachtwagens, en een voor de redding van dieren ingerichte bestelwagen.

Het heeft een telescopische lift om paarden en boerderijdieren te redden, en een Zodiac-boot voor interventies op water.

Het idee voor zo’n Animal Disaster Team begon vorm te krijgen in de zomer van 2021, tijdens de overstromingen in Wallonië. GAIA werkte het idee verder uit met twee Waalse federaties, om het dit jaar officieel voor te stellen.

“Tijdens de overstromingen van 2021 lieten veel dieren het leven en raakten er nog meer vermist”, zegt GAIA-voorzitter Michel Vandenbosch. “De dieren die wel gered konden worden, werden naar

de vier uithoeken van het land gestuurd bij gebrek aan coördinatie. Die ervaring leerde ons dat het essentieel is om ook voor de dieren een praktische oplossing klaar te hebben wanneer er zich een ramp voordoet.”

VEEL VLIEGEN IN ÉÉN KLAP Werk dat nog verder achter de schermen gebeurde, maar dat een sterke en blijvende impact zal hebben op het welzijn van dieren, waren wetgevende initiatieven voor dierenwelzijn binnen de Vlaamse en Brusselse overheden, die mede dankzij GAIA’s aanhoudende druk in het leven werden geroepen. In Vlaanderen waren een verbod op onverdoofd slachten, wilde dieren in circussen, pelsdierenkweek, straatpaardenkoersen en dwangvoedering voor productie van foie gras al geregeld door de wet, en gold er ook al langer een verplichting op kattensterilisatie. Maar met de nieuwe Vlaamse Codex Dierenwelzijn komt daar ook een verbod bij op alle kooisystemen voor legkippen, op thuisslachtingen van varkens, geiten en schapen, op het doden van dieren voor folkloris-

ADVERTENTIE

GAIA

KIJKT TERUG OP EEN JAAR VAN DOORBRAKEN