DSM Luxe - 18 maart 2023

Menottes dinh van collectie

8

We spelen van blote-benenweer

Keek u ook al vol ongeduld naar uw lentekleren, om vervolgens noodgedwongen voor de vijfhonderdste keer uw warmste trui over uw hoofd te trekken? Stylist Veronica Ruggeri en fotograaf Eva Donckers vonden er iets op: ze konden een dag beschikken over de beschutting van een tuincentrum, twee professionele modellen en een reeks topstukken uit de nieuwe lentemode: genoeg om hun fantasie al even helemaal de vrije loop te laten. Speelse jurkjes, zotte sandalen, chique oufits waar geen mantel over moet: op die ene dag lente kon het al allemaal – terwijl het buiten zowaar nog sneeuwde.

18

Geen grapjes bij Dior ‘Comfort is het enige wat ertoe doet. Vind ik een jas met het juiste gewicht op mijn schouders, zodat het goed voelt wanneer ik door de stad wandel, dan koop ik er twee van’, zegt Maria Grazia Chiuri, creatief directeur bij Dior, over haar eigen kleding. Maar ze weet natuurlijk dat haar modehuis voor meer moet staan dan voor comfort, wil het als merk zijn stempel blijven drukken op ons stijlgevoel. Een gesprek over de toon aangeven, en de ernst die daarbij hoort.

30

Ik vind iets van kunst, maar durf het niet te zeggen Mag je een galerie binnen om zomaar wat rond te neuzen? Hoe ontdek je wat goed is? Of welk werk je zelf in huis zou willen halen? Journalist Maaike Van Melckebeke wil het graag: kunst zien als iets wat bij haar wereld hoort, en er zich over uitspreken zonder angst om zich belachelijk te maken. Kun je dat leren?

34

Wonen in art nouveau

De optimist zegt: heel Brussel woont in art nouveau, met gevels waarvan je kunt genieten als je naar je werk fietst, op de bus staat te wachten of een boodschap doet. De journalist zegt: wacht, achter die gevels wonen echt mensen. Wat komt er zoal kijken bij een leven in een artnouveaumonument? Geert Sels ging aanbellen en vroeg het.

48

Feest voor de kleine goesting

De verfijning van een restaurant, zonder de verplichting om een menu te eten: leve de wijnbar, die flink opgang heeft gemaakt in onze steden. We bundelden de fijnste adressen.

28 Zeg het met een T-shirt

47 Bakken met Barbara

55 Restaurant 56 Droomplek

59 Getest 60 Hoe gaat het?

66 Puzzel

 BLOEMRIJKE BORDJES

Vier je eerste lunch in het lentezonnetje met deze glazen bordjes in de vorm van een waterlelie. Gemaakt door Holmegaard, een Deense hofleverancier. rosendahl.com

 BLOEMENPRINT

Het Italiaanse streetwear-merk OAMC toont dat ook mannen de florale flair mogen omarmen. oamc.com

 VROLIJKE VAZEN

Deze vazen van Broste Copenhagen zijn zo mooi dat ze ook zonder bloemen je woonkamer opfleuren. Zet ze in een groepje bij elkaar voor een shot kleur in je interieur. brostecopenhagen.com



ACCESSOIRES VOOR

JE ACCESSOIRE

Deze oorbellen van Stephanie D’heygere hebben een gaatje waar je eender wat kunt insteken: een opgerold bankbiljet, een Ikeapotloodje of bloemen, uiteraard. dheygere.com

Kijk eens

Illustrator Inge Rylant plukt mooie dingen van het internet. Deze week overlaadt ze ons met bloemen, in alle kleuren en vormen.

 EEN VREEMD PAAR

Wie combineert er rozen met tomaten in een bloemstuk? Alleen de Portugese designstudio Centa. Check hun Instagram-account @centa_project voor meer eigenzinnigheid.

Tekst Leen Van Severen

d’Or

in Antwerpen,

ze

Altijd wat

An Olaerts is freelancejournaliste. Ze komt uit Genk en woont in Leuven met twee mannen onder één dak: een grotere en een kleintje. Beurtelings schrijven zij en Ibe Rossel in deze column over liefde en andere dingen des levens.

Egel Egelfeest, 3 x 500 gram, kost 31,50 euro. ‘De egels lusten het’, heeft iemand in de beoordeling geschreven, vier sterren. Er zijn bakjes, drinkschalen en nog soorten voer: egelbrokjes, egelpaté, egelkorrels. Maar ze lusten ook kattenvoer en gekookt mager vlees. Verder heb je huisjes, mandjes van wilgentakken, iglo’s en een egelschuur met uitschuifbare toegangstunnel, een hotel, een palazzo, een buitenverblijf en een safe shelter. De buurvrouw heeft het allemaal niet. ‘Nee’, zegt ze. ‘Ook geen blikjes Kitekat.’ En toch heeft ze egels in de tuin. ‘Jij niet? Nog nooit?’ Ze kan het nauwelijks geloven. ‘Hier paraderen ze vaak over het terras. Het is zo grappig, met die snuitjes.’ En ik maar wachten en smachten. Ik wil ook een egel, eentje met een knapzak op zijn rug, eentje die zijn poot opsteekt als hij me aan de keukentafel ziet zitten. Weet je hoe je luilekkerland zegt in het Duits? Schlaraffenland! En wie ging in 1952 op reis in Schlaraffenland? Mecki, de beroemde Duitse egel. Je moet hem op de kaft van zijn boek tussen de lekkernijen zien liggen! Er zijn taarten, perziken en puddingkoeken. Het kan niet op. Mecki kan ballonvaren alsof stekels niet bestaan. Er gaat een familie goudhamsters mee op avontuur. Vissen hebben snoepjeskleuren. Alles komt goed. Iedereen lacht.

Daarom wil ik een egel in de tuin, om het sprookje niet te vergeten. Bij Zalando weten ze het intussen ook. Ik krijg voortdurend broches van Fable England voorgeschoteld, een veldmuis die wegrent met een kers, een geglazuurde aardbei, een eekhoorn voor op mijn kraag. Kon ik

maar eens vijf minuten weg uit de wildernis van mijn moderne leven. Een egel zou zo’n deugd doen. Een knipoog zou nog beter zijn! Bij wijze van optimisme. Veel mensen snakken naar een egel in de tuin. Je ziet het aan het assortiment egelonderkomens dat te koop wordt aangeboden. Merchandise genoeg. Mr. Pokee is een egel op Instagram met 1,7 miljoen volgers. Hij poseert tussen de bloesems. Hij maakt uitstapjes in zonnebloemvelden. Hij heeft piepkleine rode sokken. Hij valt binnen in bloemstukken. En hij verkoopt kalenders. Mr. Pokee is nochtans al jaren dood, overleden aan een ontsteking, maar het maakt niets uit. Alle prikkelvrienden zijn inwisselbaar, zo charmant zijn egels.

Egelliefde is overal. Olivia heeft het ook. Ik ken Olivia niet, maar haar naam dook op in het vriendenboekje van Punkie. Ze had een egel getekend, met van die Japanse oogjes, en haar favoriete website, zo had ze ingevuld, was een egelwebsite. Ik meteen googelen natuurlijk. Zo kwam ik uit bij Egelfeest, 3 x 500 gram, meelwormen inbegrepen. Vier websites verder vloog ik met mijn clicks en mijn klakken uit het sprookjesbos.

Want ineens was er Doshi, een egel uit Canada. Hij lag op een dekentje met zijn vier pootjes in de lucht. Een plaatje was het, met zijn roze velletje tussen dat witte buikpluis, tot hij een levende meelworm kreeg. Doshi ontstak in hebzucht. Hij snokte met zijn lijf, kreeg een sardonische trek om de muil. Hij genoot niet. Hij vrat met duivels genoegen, en vieze tandjes. Egelfeest was het van Satan en een meelworm. Ik wil het niet mijn hof!

Arevik

woont

waar

illustraties, animatiefilms en chai latte maakt. Elke week verbeeldt ze hier met tedere humor haar kijk op de vrouw en haar lichaam.

ZITELEMENTEN CONNERY | DESIGN RODOLFO DORDONI FAUTEUIL TORII | DESIGN NENDO SALONTAFEL BOTECO | DESIGN MARCIO KOGAN / STUDIO MK27 ONTDEK MEER OP MINOTTI.COM/CONNERY

AL IETS GEPLANT DIT WEEKEND?

De lente uitbundig vieren en de maartse buien gewoon negeren: waar kan je dat beter dan in een tuincentrum? Tussen camelia’s en viburnums ontdekten we de mode die straks het mooie weer zal maken.

Volledige look

Zilveren ring

Wouters & Hendrix

JULI: Halssnoer

Dior Jeansjasje en -broek Meryll Rogge

Top Y/Project x Jean Paul Gaultier Tas Wandler

BILLIE: Jasje en rok Dries Van Noten Broek

Federico Cina Schoenen Wandler

Gouden halssnoer Elisa Lee

Top en sjaal La Collection Rok en broek Federico Cina Schoenen Eleonora Giorgiutti/Dadsit

Oorbellen

Wouters & Hendrix

Top en rok

Christian Wijnants

Broek

La Collection

Schoenen

Wandler

Jurk

Cristiano Burani Halssnoer

Wouters & Hendrix

JULI:

Oorsierraad (ear cuff)

Wouters & Hendrix

Jurk en rok

Victoria Lebrun

Jeansbroek

Facon Jacmin

Schoenen

Filles A Papa

BILLIE:

Oorringen en ring

Elisa Lee

Top

Cristiano Burani

Blazer

Boss

Broek

Eleonora Giorgiutti

Schoenen

Wandler



Jasje en halssnoer

Chanel



Zonnebril

Dior

Jurk en kanten legging

Louis Vuitton

Foto’s

Eva Donckers

Assistent fotografie

Léopoldine Balis

Modellen

Billie Kennes voor

Noah mgmt en

Juli Bierich voor

Ulla models

Styling

Veronica Ruggeri

Assistenten styling

Hind Ballagh en José Jiménez

Make-up en haar

Mathilde van Hoof

met producten van Dior Beauty

Locatie

Plantencentrum

Mampay & Zonen (Zandhoven)

MARIA GRAZIA CHIURI, CREATIEF DIRECTEUR BIJ DIOR

niet

Dior veranderde de look voor vrouwen, maar het duurde 75 jaar voor er ook ruimte was voor een vrouw als creatief directeur. Enter Maria Grazia Chiuri, vastberaden om nog meer deuren open te gooien voor vrouwen. ‘Waarachtig feminisme gaat over vrouwen die elkaar steunen.’

Door Jess Cartner-Morley

Vertaling Johan Faes

© The Guardian

Stap het bureau van Maria Grazia Chiuri binnen zonder te weten wat ze doet voor de kost, en je zou niet raden dat ze modeontwerper is. Wellicht denk je eerder aan de studeerkamer van een professor. Hier, op de zevende verdieping van het Dior-gebouw in Parijs, waar het licht van de Seine met een zilveren gloed afstraalt van de zinken daken, liggen geen schetsboeken, geen in meetlint gewikkelde mannequins, geen rollen taf of tweed. De hele ruimte is geflankeerd door boeken: filosofie, genderstudies, kunstgeschiedenis, literatuur. De bovenste planken bereik je met een ladder die langs een glimmende, koperen rail glijdt. Het zou de ideale set zijn voor een Franse intellectueel in de Netflix-serie Emily in Paris.

Chiuri is meer geïnteresseerd in een uitwisseling van ideeën dan in stiknaden. Er zijn nog modeont-

werpers met zo’n ingesteldheid, maar die opereren meestal aan de rand van de industrie, met catwalkshows vol asymmetrische stukken en uitdagende soundtracks voor een nichepubliek. Chiuri daarentegen staat aan het roer van een luxemastodont. Een recente Dior-show op de Plaza de España in Sevilla telde 110 modellen, 40 flamencodansers en een 60-koppig orkest, en werd online gevolgd door 150 miljoen mensen.

FEMINISTISCHE AVANT-GARDE EN STERRENSPEKTAKEL

In het werk van Chiuri – nu zes jaar creatief directeur bij Dior – gaat het evenveel over feminisme als over mode. Wanneer luxemerken samenwerken met vrouwelijke artiesten en het over empowerment hebben, betekent dat meestal: actrices optutten voor de rode loper of jumpsuits maken voor de tournee van een popster. Op de Oscars van 2022 volgde Dior die trend met Olivia Colman, Natalie Portman en Anya Taylor-Joy. Maar Chiuri gaat een pak verder. In januari 2020 werd Diors haute couture-lijn geshowd in ‘The Female Divine’: een uitvergroot geboortekanaal, ontworpen door de Amerikaanse feministische kunstenares Judy Chicago en opgesteld in de tuin van het Rodin-museum in Parijs. Het was versierd met slogans als: ‘Mochten vrouwen heersen over de wereld, zouden gebouwen dan de vorm hebben van een baarmoeder?’ Een aanklacht, zei Chicago, tegen fallische stadsarchitectuur. Twee jaar voordien deed Chiuri een beroep op escaramuzas, Mexicaanse rodeorijdsters wier kostuums gebaseerd zijn op de vrouwen die meevochten in de Mexicaanse revolutie.

Geen artistieke projecten die de bestuurskamer normaal naar hun chequeboek doen grijpen, ware het niet dat de inkomsten van Dior sinds 2017, toen Chiuri’s eerste collecties in de winkel lagen, zijn verdrievoudigd tot 6,6 miljard euro. Er wordt zelfs gefluisterd dat Dior zijn grootste rivaal zou kunnen bijbenen, Chanel.

Feministische avant-garde gekruist met stadionallure: het is duidelijk een solide commerciële strategie. Om de Parijse modeweek te lanceren, palmde Chiuri de tuinen van de Tuilerieën in met een spektakel dat zo glamoureus was dat celebrity's met plezier boven op elkaar zaten.

MODE ALS EEN DAAD VAN HOOP

Het is maandagnamiddag. Chiuri is net terug van haar 15de-eeuwse appartement in Rome, waar ze de weekends spendeert bij haar man. Ze drukt me stevig de hand en trekt een stoel vanachter een bureau ter grootte van een vergadertafel. Ze draagt een zwarte sweater, blauwe jeans, donkere instappers en sokken. Dat, met een mooi getailleerd zwart vest op showdagen, is haar uniform. Zo weinig mogelijk weggeven en tegelijk afstand nemen van het naoorlogse New Look-silhouet dat de naam Dior nog altijd oproept.

Chiuri is de eerste vrouwelijke creatief directeur in de 75-jarige geschiedenis van het huis. Haar trots op die prestatie werd overschaduwd door de houding van de sector. ‘Al die verbazing toen ik het werd. Alsof ze vergeten waren dat ik al sinds mijn 20ste in de mode zit.’

Buiten de sector was Chiuri nauwelijks bekend, maar daarbinnen werd ze op handen gedragen.

‘Ik denk voortdurend na over kleren. Maar

over kleren voor mezelf.

Ik heb het te druk’

INTERVIEW

MARIA GRAZIA CHIURI, CREATIEF DIRECTEUR BIJ DIOR

De iconische Baguette-tas van Fendi kwam in de jaren 90 uit haar koker, en in de jaren 2000 reanimeerde ze Valentino, samen met haar creatieve partner Pierpaolo Piccioli. ‘Het is niet evident om als vrouw een machtspositie te verwerven’, zegt ze. ‘Het narratief is altijd dat mannen de genieën zijn. Waarom herinnert niemand zich Vionnet Madeleine (pionier van de diagonaal gesneden jurk, red.)? Ze was een groter genie dan veel mannen.’

Toen in september 2016 de lichten doofden voor Chiuri’s allereerste Dior-catwalkshow, verwachtte het publiek een nieuwe look. Een nieuwe snit, een nieuwe kleur, een nieuwe revival: het zijn de manieren waarop een ontwerper zijn of haar stempel op een merk kan drukken. Maar in plaats daarvan werd er een nieuwe waardenset geïntroduceerd. Een nieuwe visie. Hét nieuws was een T-shirt met de quote van Chimamanda Ngozi Adichie: ‘We moeten allemaal feminist zijn’. Chiuri had een gevoelige snaar geraakt: met de nodige elegantie had ze doorprikt dat feminisme zou vloeken met vrouwelijkheid. Het was een radicale ommezwaai voor Dior, een huis dat in 1947 de voorpagina’s haalde met de New Look – een smal toelopende taille met de suggestie van vruchtbare heupen onder een lange rok. Dior viel samen met een romantische, traditionele kijk op de vrouw.

‘De Dior-vorm is meer dan mode’, zegt Chiuri. ‘Het is het silhouet dat iedereen als het ideale vrouwenlichaam ziet.’ Ze verdedigt de man die ze Meneer Dior noemt, en die ‘het silhouet ontwierp toen vrouwen in het Frankrijk van na de oorlog sterk vermagerd waren. Hij wilde hen een lichaam schenken dat optimisme uitstraalde voor de toekomst. Zijn zus Catherine was teruggekeerd uit een concentratiekamp; dat ze zichzelf in zo’n jurk in de spiegel kon zien met een nieuw lichaam, was een daad van hoop.’

DE ONTDEKKING VAN DE VLOOIENMARKT

Maar 1947 is een leven geleden. Tijden veranderen. Dat is waar mode om draait. ‘Vandaag nog maar één silhouet hanteren, zou vrouwen tot een object reduceren’, zegt ze. Zeker als dat silhouet gekozen is door een man. Dus eerder dan het zandlopermodel van de New Look in te ruilen voor één nieuw type vrouw – met sterke schouders, androgyn of voluptueus –, stemde Chiuri de nieuwe Dior-vrouw af op wat er omgaat in haar hoofd, en niet op de verhouding tussen borst- en heupomtrek. ‘We mogen nooit vergeten dat mode iets vertelt over de relatie tussen de samenleving en het vrouwenlichaam – bij het mannelijke lichaam speelt dat veel minder’, zegt ze. ‘Ik ben opgegroeid in een feministische familie binnen een patriarchale maatschappij. Abortus, echtscheiding – over die kwesties werd er thuis levendig gediscussieerd. Mijn ouders zeiden me niet dat ik een man moest vinden, wel dat ik moest studeren, een job zoeken, een eigen leven uitbouwen en onafhankelijk zijn.’

Chiuri werd geboren en grootgebracht in Rome, met een moeder die werkte als naaister en een vader bij het leger. ‘We behoorden tot de arbeidersklasse’, zegt ze. ‘Kleren moesten duurzaam en functioneel zijn.’

HERFST 2023

LENTE 2023

LENTE 2022

HERFST 2020

LENTE 2023

HERFST 2020

De intellectuele kijk op mode die ze bij Dior heeft binnengebracht, staat in schril contrast met het leven thuis, waar kledingstukken vooral praktisch moesten zijn. Ze groeide op tussen haar moeders patronen, waarna ze trouwde met een hemdenmaker, Paolo Regini, die ze had leren kennen op vakantie in Sardinië. Voor hun bruiloft droeg ze een eenvoudige witte rok, een kanten bloes en een beige mantel.

Ze herinnert zich haar jeugd in de jaren 70 als een periode van sociale onrust in Italië. Ze was 6 toen je volgens de wet mocht scheiden, 13 toen abortus legaal werd. Haar ouders verwelkomden de verandering en moedigden hun dochters aan om hun ambities na te jagen.

Toen ze 12 was, ontdekte Chiuri de vlooienmarkten van Rome, die ze uitkamde op zoek naar vintage jeans en Amerikaanse jasjes. Op de designschool maakte ze de toen allesbehalve populaire keuze voor een specialisatie in accessoires. Het kwam haar goed van pas in de jaren 90, een periode geobsedeerd door it-bags en pronkschoenen.

Ze maakte carrière, eerst bij Fendi, daarna bij Valentino, terwijl ze toch onder de radar bleef. Tot ze op haar 52ste vol in de spots belandde bij Dior. Maar zelfs nu stelt ze zich uiterst beheerst op, met een zakelijke houding die nogal ongewoon is in een sector waar flamboyant de toon zet.

ZUSTERS EN DOCHTERS

Chiuri heeft het altijd over vrouwen, meervoud, eerder dan over ‘de vrouw’. Het valt op in een modewereld die structureel individualistisch is – een vrouw die een jurk koopt, doet dat om zichzelf kracht te geven, en niet voor het ruimere zusterschap. ‘Ik hou niet zo van de term empowerment’, zegt Chiuri. ‘Als we het patriarchaat willen uitdagen, dan moeten vrouwen net wel spreken van zusterschap en gemeenschap. Waarachtig feminisme gaat over vrouwen die elkaar steunen.’ Een jaar na haar Dior-debuut opende Chiuri de lentecollectie van 2018 met een ander T-shirt: ‘Waarom zijn er geen grote vrouwelijke artiesten?’ stond erop, naar de titel van een baanbrekend essay uit 1971 van de feministische kunsthistorica Linda Nochlin – op iedere stoel in de zaal lag een exemplaar. Deze keer waren de woorden niet op een effen wit shirt geprint, maar op een Bretoens gestreept model met boothals, waardoor de boodschap nog scherper afstak tegen de achtergrond van de Parijse modeweek, het moederschip van Franse chic.

Intussen heeft Chiuri er ook voor gezorgd dat alle commerciële projecten van Dior in handen zijn van vrouwelijke fotografen. ‘Mensen reageerden geschokt, zeiden dat er niet genoeg vrouwelijke fotografen waren. Wat natuurlijk niet waar is. Er

▶

‘Comfort is het enige wat ertoe doet. Vind ik een jas met het juiste gewicht op mijn schouders zodat het goed voelt wanneer ik door de stad wandel, dan koop ik er twee van’

zijn er meer dan genoeg. Maar voor hun campagnes blijven modehuizen mannelijke fotografen opbellen, omdat de mannelijke blik nog altijd gezien wordt als het relevante perspectief.’

LVMH, eigenaar van Dior, heeft zich ertoe verbonden om de vertegenwoordiging van vrouwen in sleutelposities te verhogen naar 50 procent. Op dit moment staat de teller op 45 procent voor de hele groep, en bij Dior op 50. Tegen 2025 zouden ook de lonen gelijkgetrokken zijn.

Delphine Chanet, de fotografe die vandaag het portret maakt van Chiuri, is een van zeven andere mensen tijdens het interview. Heel wat volk in de kamer, een reminder dat hoe onafhankelijk Chiuri ook denkt, ze niettemin opereert binnen een immens bedrijf met gevestigde belangen.

Ook deel van de groep is Chiuri’s dochter, Rachele

Regini. Regini, volledig in het zwart en met een warrige bos zwart haar tegenover het platinablond van haar moeder, en Nike Air Max-schoenen in plaats van lederen mocassins, is de enige die Chiuri onderbreekt, meestal om het Engels van haar moeder met dat charmante Romaanse accent te verduidelijken. Regini, die kunstgeschiedenis heeft gestudeerd na een master in gender, media en cultuur aan de Universiteit van Londen, werd in 2019 binnengehaald bij Dior als cultuuradviseur. Een benijdenswaardige positie voor een 26-jarige. Chiuri zegt dat ze de jeugdige, vaak kritische blik van Regini waardeert. ‘Voor jonge mensen staan grote modemerken v"oor het establishment’, zegt Chiuri. ‘Soms denk ik dat hun ideeën te simplistisch zijn. Maar discussiëren met mensen die je uitdagen, brengt altijd iets bij.’

DIANA ROSS, BIJ ZONSONDERGANG IN MARRAKECH

Enkele weken later zie ik Chiuri terug, deze keer achter de schermen van de catwalk waar haar haute couture straks geshowd wordt. Regini wijkt niet van haar zijde. Er hangen foto’s van Josephine Baker aan de muur – een vergeten muze van Christian Dior aan wie Chiuri vandaag hulde brengt. De toonzaal vooraan wordt gedomineerd door gigantische portretten van Eartha Kitt, Nina Simone en jazzpianiste Hazel Scott, gemaakt door de Afrikaans-Amerikaanse artieste Mickalene Thomas.

Spetterende, peperdure, in het oog springende shows op memorabele locaties zijn de trend. Chanel heeft shows gehouden in Grand Central Station en in de straten van Havana; Louis Vuitton in een

Japans bos en een Braziliaanse kunstgalerie; Gucci in Puglia en Rome.

Chiuri was het brein achter enkele van de meest markante. In 2019 huurde ze de prachtige ruïne van het 16de-eeuwse paleis El Badi in Marrakech af voor een show bij zonsondergang die afsloot met een optreden van Diana Ross. In maart, enkele weken na de Parijse modeweek, zal ze er een organiseren in India.

De impact op het klimaat van al die shows en de vele vluchten is een heikel thema. Chiuri werpt op dat het belangrijk is om high-fashion weg te trekken uit het monopolie van een handvol westerse hoofdsteden. ‘Als je vandaag over mode wil praten, dan mag je je niet beperken tot Parijs, Londen, Milaan en New York. In iedere cultuur bestaat er een modetraditie. Natuurlijk denk ik er goed over na of het echt noodzakelijk is om in een ander land te gaan showen, maar we moeten het narratief omgooien, en iedere modecultuur vieren om haar eigen merites.’

WAAR IS DAT MAATJE GROTER?

Er is altijd een risico om beschuldigd te worden van culturele toe-eigening of zelfs om gecanceld te worden. En dat schrikt veel ontwerpers af. Maar Chiuri is stellig: voor Dior is het geen optie om zich terug te plooien op de comfortzone van Parijs. Voor de show in Marrakech werkte ze samen met de antropologe Anne Grosfilley, een expert in Afrikaans textiel. De stoffen voor de collectie werden geproduceerd door Uniwax, een textielproducent uit Ivoorkust – de voordelen voor de lokale gemeenschap waren voelbaar.

De show in India zal werk tonen van de Chanakya-

SHOW IN DUBAI, LENTE 2019

LENTE 2023 HERFST 2022

‘We mogen nooit vergeten dat mode iets vertelt over de relatie tussen de samenleving en het vrouwenlichaam –bij het mannelijke lichaam speelt dat veel minder’

Celebrate 85 years of iconic design, from pioneering modernist vision to bold contemporary designs for home and office. Always timeless. Always true.

www.knolleurope.com

1966 Warren Platner Architect and Furniture Designer 2023 Platner Collection

Photo: Gionata Xerra

school voor ambacht, waar Dior mee in zee is gegaan om meer kansen te creëren voor vrouwen in een hooggekwalificeerde sector van de Indiase textielindustrie. ‘In het verleden begrepen ontwerpers niet wat dat betekende: een koloniale blik. Had je dat gevraagd aan Valentino of Gianni Versace … Ze koesterden echt wel liefde en bewondering voor mode uit andere culturen, maar er werd hen nooit uitgelegd wat dat inhoudt, een koloniale kijk. Nu begrijpen we beter hoe we banden kunnen smeden met wederzijds respect.’

Toch zit er een merkwaardige blinde vlek in Chiuri’s progressieve houding wanneer het over modellen gaat. Zelfs in de show van 2017, een hommage aan de schilderijen van Niki de Saint Phalle, de FransAmerikaanse beeldhouwster die bekendstaat om haar voluptueuze vrouwenlichamen, bracht Chiuri geen plussizemodellen op de catwalk. Waarom kiest ze niet voor een meer diverse line-up?

Ze wuift het weg met logistiek. Als je zoveel collecties, de ene na de andere, klaar moet krijgen voor de catwalk, dan lukt dat alleen met samples in één maat, zegt ze. Deze vrouw, die er in volle lockdown in slaagde de spiegelhal van Versailles in te palmen voor een digitale modeshow, zoals ze deed in 2021, moet toch een manier vinden om een paar rokken in maat 42 te maken? Ze slaakt een geërgerde zucht: ‘Het zijn maar modellen, de meisjes die de jurken tonen.’

Zo gefocust is ze op het hogere doel van de boodschap die ze wil uitdragen, dat ze die obsessie van vandaag om verschillende lichaamsvormen op de catwalk te zien misschien wat enggeestig en ijdel vindt. Maar een valse noot is het wel te midden van

haar pleidooi om alle vrouwen te betrekken in dat belangrijke debat over representatie en feminisme.

POWER DRESSER

In 2020 kreeg Chiuri kritiek voor een andere digitale show met bijna uitsluitend witte modellen. Filmregisseur Matteo Garrone verdedigde de keuze omdat het verhaal uitging van klassieke beeldvorming. Maar als Disney kleurenblind kan casten, waarom Dior dan niet? ‘Het was knettergek’, zegt Chiuri over de hetze. ‘We onderzochten of het mogelijk was om diverse nationaliteiten te gebruiken, maar dat zou op weer een andere manier ongepast geweest zijn. We hadden een verhaal gebaseerd op de Metamorfosen van Ovidius, en zouden dan een bepaalde nationaliteit in een andere schuiven … Het gevaar bestond dat we een nog foutere boodschap hadden uitgestuurd.’ Maar Chiuri doet niet aan excuses. Nee, wat haar frustreert, is de obsessie die de media altijd weer hebben met modellen. ‘Het zou niet zo vaak over hen moeten gaan.’ Chiuri’s muze voor de lentecollectie van 2023 is Catharina de’ Medici, koningin van Frankrijk van 1547 tot 1559, iemand die ze al in gedachten had toen ze pas uit Italië kwam en haar weg zocht in Parijs. De’ Medici was een ‘power dresser’ avant la lettre: van rouwgewaden maakte ze een eigen look, een volledig zwarte garderobe om haar unieke positie aan het hof te beklemtonen. ‘Ze was een van de eerste vrouwen die haar macht doelbewust wist te vertalen naar kleding’, zegt Chiuri. ‘Ze belandde in het hart van de Franse cultuur en ze drukte haar stempel.’

O ironie. In tegenstelling tot De’ Medici heeft zij zelf,

sinds ze in Parijs leeft, nauwelijks over haar outfits nagedacht. ‘Comfort is het enige wat ertoe doet. Vind ik een jas met het juiste gewicht op mijn schouders zodat het goed voelt wanneer ik door de stad wandel, dan koop ik er twee van.’ Ze heeft dubbels van haar favoriete stukken in Parijs en in Milaan hangen. ‘Ik heb geen tijd om na te denken over kleding.’

Ze moet lachen. ‘Wel, nee, het spreekt voor zich dat ik de hele tijd nadenk over kleding. Maar niet over kleren voor mezelf. Ik heb het druk.’

EEN LEVEN LANG

TUSSEN KLEREN

Maria Grazia Chiuri groeide op in Rome – haar moeder was naaister, haar vader werkte bij het leger. Op de designschool koos ze voor een specialisatie in accessoires, daarna werkte ze lange tijd in de luwte. Buiten de modesector was ze nauwelijks bekend, erbinnen werd ze wel op handen gedragen. In de jaren 90 bedacht ze de iconische Baguette-tas van Fendi en in de jaren 2000 reanimeerde ze Valentino, samen met haar creatieve partner Pierpaolo Piccioli. Sinds 2016 is ze creatief directeur bij Dior.

HERFST 2020

HET MOMENT DAT JE BESEFT DAT JE OP EEN

BIJZONDERE PLEK WOONT MET BIJZONDERE MENSEN

Of je nu een moment van pure ontspanning wilt beleven in ons eersteklas Wellness Centre, je golfswing wilt oefenen op de beste golfbaan van Spanje, onze lokale lekkernijen wilt proeven, of heerlijk wilt relaxen in de luxe van ons bekroonde vijfsterrenhotel … Ongeacht het moment, je zal je verblijf in Camiral Golf & Wellness nooit vergeten. Eat, Play, Stay Well.

Formerly PGA Catalunya Home to the DP World Tour Catalunya Championship 2022

Lees mij!

Slogans vinden weer vaker hun weg naar onze kleerkast: nu eens ironisch, dan weer absurd of zelfs sarcastisch, lijken ze vooral te knipogen en kniestootjes uit te delen. Of willen we er ook oprecht iets over onszelf mee vertellen?

‘No problemo’. Het zijn pittige tijden, en toch is het precies die slogan die plots op alle T-shirts lijkt te staan. Je zag hem bij Rue, het personage dat actrice Zendaya in de Gen Z-serie Euphoria speelt en bij Portia, de ijverige personal assistent uit het tweede seizoen van The White lotus. Ook celebrity's als Erling Haaland, voetballer bij Manchester City, en actrice Taylor Russell lopen ermee rond. Het ‘ No problemo ’-shirt is in het Verenigd Koninkrijk zelfs zo populair dat het er haast een uniform is voor iedereen met een job in de creatieve sector. Het werd ontworpen door Aries, een skatemerk uit Londen, dat op korte tijd een cultstatus bereikte met collecties vol ironische slogans als deze.

Drukbezette celebrities kunnen zich met zo’n goedgekozen T-shirt heel wat persmomenten, interviews en Instagram-posts besparen. Zo droeg popster Charli XCX er bij de release van haar laatste album een met het opschrift ‘They don’t build statues of critics’. Toen ze in februari op een afterparty van de Brit Awards verscheen – zonder beeldje –, stond er wel ‘Real winner’ te lezen op haar T-shirt. Kort nadat New York magazine een kritisch artikel had gepubliceerd over ‘ Nepo babies ’ – kinderen die het maken dankzij de invloed van hun beroemde ouders –, verscheen zangeres Hailey Bieber, dochter van acteur Stephen Baldwin, in een topje waarop doodleuk ‘Nepo baby’ stond. Popster Olivia Rodrigo was eerder al eens ‘ God’s favorite ’, en actrice Julia Fox, vooral bekend voor haar korte romance met Kanye West, was een ‘Starfucker’. Ook in de Instagram-posts van trendgevoe-

lige twintigers verschijnt er geregeld een ‘ God’s favorite ’-handtas of een ‘Father, son, holy spirit’- bikini, beide producten van het Amerikaanse label Praying.

NO PROBLEMO, HET

ANTWOORD OP ELKE VRAAG

De slogantrend lijkt bijna een reactie op de slonzige variant die populair werd rond de eeuwwisseling. Nu kunnen we die opnieuw bewonderen in de Disney+-serie Fleishman is in trouble , een reeks waarin kleinburgerlijke moeders in Brooklyn shirts dragen met teksten als ‘Rosé all dé’ of ‘Boss bitch’. In de laatste aflevering verscheurt een personage een ‘ Future is female’-T-shirt – een slogan waarmee Hillary Clinton haar presidentscampagne in 2016 aanzwengelde.

Zijn de slogans vandaag sarcastisch, dan waren ze toen vooral oppervlakkig. Modemerk Lingua Franca verkocht een trui met de slagzin ‘Poverty is sexist ’ voor 340 euro, en House of Holland verwierf naambekendheid met een reeks T-shirts met seksueel getinte slogans en ongepaste rijmelarijen, zoals ‘Suck on my toe, Phoebe Philo’ of ‘Let’s breed, Bella Hadid’. Alex Bovaird, de kostuumontwerper voor The White lotus, stelt dat slagzinnen op T-shirts al geliefd zijn zo lang als ze zich kan herinneren, maar bij de nieuwe T-shirt-trend zijn die ‘bijzonder specifiek en irrelevant tegelijk’. Neem nu het ‘No problemo’-shirt waarmee ze het personage Portia kleedde: voor Bovaird is dat vergelijkbaar met het dragen van een T-shirt van een of andere obscure band. Het is een manier om je persoonlijke smaak

te tonen zonder dat je heel hard moet zoeken. ‘Het past bij Portia omdat ze een assistent is, en iedereen in de reeks kleedt zich een beetje naar de persoon die hij of zij wil zijn, in Italië’, zegt Bovaird. Voor Portia, die voortdurend geconfronteerd wordt met de rijkdom van haar baas Tanya , is ‘no problemo’ het antwoord van de perfecte assistente op elk verzoek.

ZO BEN IK

Slogans hebben ook zoveel succes omdat ze er online geweldig uitzien, zegt Madeleine Kunkle, oprichter van het label Hollywood Gifts, dat het ‘ Starfucker ’-topje ontwierp. Ze wijst erop dat de ‘father, son, holy spirit’-bikini het bijvoorbeeld erg goed doet op sociale media, ‘niet omdat het kledingstuk zelf zo opmerkelijk is, maar omdat mensen het willen gebruiken in de fotocollages die ze van zichzelf posten. Ze houden ervan zelf iets in scène te zetten.’

Wie met een T-shirt rondloopt met zo’n slogan die tegelijk ironisch, absurd en oprecht kan zijn, zegt waar hij of zij voor staat, zonder het in een openhartige tweet of Instagrambericht te moeten verwoorden. Als Charli XCX ‘Screw critics’ had getweet op de dag van haar albumrelease, had je haar bericht waarschijnlijk zuur en onnodig serieus gevonden. Door het ‘statues of critics’-T-shirt aan te trekken en zich ermee te laten fotograferen, brengt ze haar boodschap over met een knipoog.

Volgens Kunkle zijn slogans voor heel wat sterren een speelse manier om ‘de autonomie weer naar zich toe te trekken’. Zo kwam actrice Lindsey

Lohan in 2010 de rechtbank binnen met nagels waarop ze ‘fuck you ’ had geschreven, zich bewust van de vele fotografen die de zaak zouden volgen. Ook de slagzin ‘Naomi hit me and I loved it’ won aan populariteit nadat Naomi Campbell er in 2007 zelf mee rond had gelopen. Met dat T-shirt wilde het supermodel een antwoord geven op de beschuldiging dat ze haar voormalige assistente fysiek zou hebben aangevallen.

SPEELSE REBELLIE

In een tijd dat er van iedereen voortdurend meningen en statements verwacht worden, zijn de slogan-T-shirts een manier om je persoonlijkheid online vorm te geven. Vele ontwerpen van Kunkle maken gretig gebruik van de taal en het jargon van de tegencultuur op het internet. Opschriften als ‘Shadowbanned’ (wanneer sociale media je content verbergen voor anderen, zonder dat je ervan afweet) of ‘Proud to cringe’ klagen subtiel de ontmenselijking aan op apps als Twitter en Instagram.

Toch is het niet evident om er met zo’n slogan echt uit te springen. ‘Iedereen probeert op te vallen, met als gevolg dat bijna iedereen hetzelfde doet’, zegt Bovaird. Kunkle weerlegt de scepsis, en onderstreept dat haar T-shirts ‘net weerstand kunnen bieden tegen een al te homogeen mainstreamperspectief’. ‘Het internet heeft druk gelegd op jongeren om altijd een mening klaar te hebben – en geen mening hebben, is ook een mening. Neem het niet al te serieus, maar voor mij zijn deze T-shirts een speelse vorm van rebellie.’

Door Shaad D’Souza © The Guardian Vertaling Berten Vanderbruggen

ACTRICE HALEY LU RICHARDSON

ZANGERES HAILEY BIEBER IS (G)EEN ‘NEPO BABY’

ZANGERES CHARLI XCX:

NAOMI CAMPBELL BIJT IRONISCH VAN ZICH AF

ALS PORTIA IN 'THE WHITE LOTUS' ‘THEY DON’T BUILD STATUES OF CRITICS’

Kunst kan zoveel troost en schoonheid bieden, maar de drempels zijn vaak hoog. Of we missen wat handvatten om die wereld binnen te stappen. Mag je bijvoorbeeld een galerie binnen om zomaar wat rond te neuzen? Hoe ontdek je wat goed is? Of welk werk je zelf in huis zou willen halen? Even de zwaarwichtigheid en het snobisme afschudden: zo wordt kunst echt een feest.

Door Maaike Van Melckebeke

Het huis waar ik ben opgegroeid, had nooit lege muren. Het was een collage van herinneringen, liefdevol gecureerd door mijn moeder. In de jaren negentig waren dat foto’s van baby’s op een schapenvel, later kwamen er familiekiekjes in de Ardennen en ingekaderde kleinkinderen. Soms vonden schilderijen hun weg naar de woonkamer, maar ook die waren een spiegel van ons leven. Een fotorealistisch werkje dat mijn opa maakte van het huis, en een aquarel van de kerk waar mijn ouders getrouwd zijn, gemaakt door een goede vriend. De meeste huizen waar ik kwam, waren een variatie op dat thema, behalve bij één vriendin. Ze woonde in zo’n huis waar je spontaan je schoenen uitdoet aan de voordeur. Aan de muren van haar ouders geen herkenbaarheid, maar wilde kleuren, vormen en texturen. Het fascineerde me, maar tegelijk voelde ik me ook een indringer in een wereld waarin ik niet echt thuishoorde.

Galerieën, musea, curatoren, de overheid: allemaal doen ze moeite om de drempel naar kunst te verlagen. Een lokaal museumbezoek kost vaak minder dan een broodje en voor kunstliefhebbers met keuzestress of een beperkt budget is er Kunst In Huis, een kunstbibliotheek waar je werken kunt ontlenen. En toch. Toch hangt over kunst, en zeker over hedendaagse kunst, een sluier van mysterie. Er is ook die sluimerende angst dat anderen zullen doorhebben dat je niet competent bent om schoonheid te herkennen.

Volgens Amerikaanse kunsthistoricus

Maxwell L. Anderson, auteur van The

quality instinct , is die drempelvrees nergens voor nodig. Kunst vraagt geen formele opleiding, stelt hij, je hoeft ook niet opgegroeid te zijn in wat hij een ‘verfijnde omgeving’ noemt. Uiteraard leggen die factoren een basis, ‘maar iedereen kan leren om kwaliteit in kunst te herkennen’.

Sofie Crabbé, curator en gastdocent bij Luca en Kask, volgt die redenering. Zelf belandde ze via een omweg in de kunstwereld, na een studie biomedische wetenschappen, ‘omdat exacte wetenschappen nu eenmaal belangrijk werden geacht in het middelbaar’.

Crabbé: ‘De gevoeligheid voor esthetiek zat er achteraf gezien altijd wel al in. Zo herinner ik me nog levendig hoe de leerkracht in het eerste leerjaar om de drie maanden een nieuwe tekening maakte op het bord, in het thema van het seizoen. Of hoe ik als kind tot rust kon komen als mijn moeder piano speelde.’ Precies die gevoeligheid is de basis voor kunst, zegt ze. Bij de ene persoon zit het wat dieper verstopt dan bij de andere, maar het is er altijd. ‘We zijn allemaal mensen van vlees en bloed, we kunnen allemaal verwonderd geraken.’

Ook kunstliefhebber en verzamelaar Annelies Browaeys groeide niet op tussen de schilderijen of sculpturen.

‘Ik kom uit een warm nest, maar mijn familie was niet bezig met kunst. De vonk kwam pas later, in mijn studentenjaren. Ik studeerde in Gent en ging tussen de lessen door vaak wandelen in het Smak of het MSK. De werken lieten me toe om even te ontsnappen aan de realiteit, om weg te zijn van alles. Ik ben nog tijdens mijn studie lid geworden van de vriendenwerking van het Smak, en dat wakkerde de liefde alleen maar aan.’

LAAT JE NIET INTIMIDEREN

Als er al een voorwaarde is om van kunst te genieten, zit die meer in een houding, vindt Crabbé. ‘Het vraagt, zeker bij meer complexe kunst, een zekere openheid. En ja, soms ook een inspanning.’ Nieuwsgierig zijn, helpt: ‘Zelf neem ik echt de tijd voor een tentoonstelling. Als een expo me ligt, kan ik er uren rondwandelen. Ik ga ook vaak alleen, zodat ik op mijn eigen ritme kan kijken en voelen.’ Haar tips: googel vooraf de kunstenaar, ontleen een boek over hem of haar in de bibliotheek. ‘Wat is zijn of haar verhaal? Welke beeldtaal wordt er gebruikt?’ En vooral: ga in gesprek. ‘Met de kunstenaar als het kan, maar durf ook een curator, galeriehouder of zelfs medebezoeker aan te spreken.’ En als je het

nog niet voelt? ‘Dan is dat prima. Niet alle kunst hoeft je te raken.’ De Britse acteur en kunstliefhebber Russell Tovey, samen met galeriehouder Robert Diament de man achter de populaire podcast Talk Art, ergert zich openlijk aan de ‘overdreven eerbiedigheid’ waarmee we zo vaak over kunst praten. ‘Het gaat over terminologie, referenties, momenten in de geschiedenis, bewegingen waar je nog nooit van hebt gehoord’, vertelt hij in een interview met GQ. ‘Mensen durven niet te zeggen dat ze het niet snappen, uit angst om dom bevonden te worden.’ Die zwaarwichtigheid sluit mensen uit, zegt hij. ‘Een eigen passie of smaak ontwikkelen voor kunst, begint met eerlijk zijn’, zegt ook galeriehouder Sofie Van

de Velde. ‘We komen uit een periode waarin heel hermetisch werd gedaan over kunst. Er waren kunstpausen die vertelden wat goed was en wat slecht, zonder veel context. Zo verhoog je de drempel.’ In haar boek Expeditie kunst moedigt ze mensen aan om vragen te stellen. ‘Durf te zeggen: "Ik volg niet. Wat bedoelt de kunstenaar met dit werk?" Soms is het heel complex, dat is voor mij niet anders. En soms blijft een werk na de uitleg niet overeind voor mij. Het is niet omdat een kunstwerk of kunstenaar je niet raakt, dat je iets mist. Niet iedereen moet alles appreciëren, dat is het heerlijke aan kunst.’

Hoe voelt het als kunst je wél aanspreekt? ‘Een buikgevoel’, zegt Van de Velde. ‘Verliefdheid’, vat Sofie Crabbé het samen. Volgens Browaeys is het dan weer ‘het gevoel even in een andere wereld te verdwijnen'. Van de Velde ziet het soms gebeuren in haar galerie. ‘Gemiddeld blijven mensen maar enkele seconden staan voor een werk. Maar dan blijven ze langer hangen, er gebeurt iets. Ze krijgen een droge mond, worden zenuwachtig, huilen soms. Alsof er altijd al een vlammetje sluimerde, zonder dat ze het zelf wisten.’ Dat gevoel hoeft overigens geen complexe emotie te zijn. ‘We hadden tijdens de coronaperiode een tentoonstelling, "l’Heure Bleue", over de schemerzone tussen dag en nacht. Toen ik een vrouw vroeg wat haar zo aansprak aan de tentoonstelling, antwoordde ze simpelweg: “Blauw is mijn lievelingskleur.”’

ONTDEK WAT JE AANSPREEKT

Een buikgevoel voor kunst: het komt niet bij iedereen vanzelf. ‘Hoe meer je kijkt, hoe scherper je ziet’, tipt Sofie Crabbé. Van de Velde volgt haar. ‘Je kan het trainen. Mensen stappen wel vaker naar mij met de vraag: ik wil graag een kunstwerk kopen, maar ik heb geen idee waar te beginnen. Het is als met smaakpapillen: het vraagt soms wat oefening. Mijn advies is altijd hetzelfde: maak een moodboard. Welke beelden spreken je aan? Bij welke werken op een tentoonstelling blijf je langer staan? Wat raakt jou? Toon werken die je aanspreken aan vrienden en geliefden. Wat vinden zij ervan? Dat kunst ons aanspreekt, heeft vaak te maken met ons eigen referentiekader. We koppelen emoties aan een kunstwerk, of herkennen ons in de emotie die de kunstenaar er heeft ingelegd. Wanneer je ontdekt wat jou aanspreekt, kan je gerichter op zoek.’

KLEINE CURSUS KUNST VERKENNEN ZONDER DREMPELVREES

‘Bij een werk dat raakt, gebeurt er iets. Mensen krijgen een droge mond, worden zenuwachtig, huilen soms. Alsof er altijd al een vlammetje sluimerde, zonder dat ze het zelf wisten’

Sofie Van de Velde

‘HET IS NIET ERG DAT EEN WERK JE NIET RAAKT. NIET IEDEREEN MOET ALLES APPRECIËREN, DAT IS HET

HEERLIJKE AAN KUNST’

In haar boek schrijft Van de Velde hoe ze op haar zeventiende een werk kocht van de Antwerpse kunstenares Ria Pacquée: 'The girl who was never asked to marry'. In dat werk is Pacqeé verkleed als bruidsmeisje wier man niet komt, of er nooit was. Dat het beeld haar aansprak, had te maken met haar studies sociaal werk en haar fascinatie voor menselijke interactie. ‘Het werk gaat over het verlangen naar verbondenheid, maar ook de eenzaamheid die we allemaal ervaren.’

Bijzonder is dat de foto ook haar werkelijkheid werd, schrijft Van de Velde. Haar jeugdliefde verbrak hun verloving een maand voor de trouwdag. Ze hield het werk om die reden lang in haar collectie, maar verkocht het 20 jaar later opnieuw, om er een erotisch werk mee aan te kopen. ‘Ik wilde weer in het leven bijten.’ Vandaag zit er vooral veel humor in haar collectie.

‘Kunst geeft me vaak een andere kijk op het leven.’

Voor Browaeys is escapisme de rode draad. ‘Een van mijn favoriete schilderijen is dat van Bahati Simoens, een Belgisch-Congolese kunstenares. Ondertussen woont ze in Johannesburg, maar we leerden haar kennen omdat ze een tijdje bij ons werkte in onze koffiebar. We zijn toen een keer op bezoek gegaan in haar atelier: ik vind haar werk prachtig. Het doet me dromen van een andere wereld. Ik kan erin verdwijnen.’

STAP GERUST EEN

GALERIE BINNEN

Kunst appreciëren is één ding, een werk aankopen nog iets anders. Wandel je zomaar een galerie binnen?

‘Natuurlijk!’ zegt Van de Velde. ‘Van de 300 à 500 mensen die ons ieder weekend bezoeken, gaat misschien

1 procent over tot een aankoop. Alle leeftijden komen hier over de vloer. Ik zie ook veel studenten. Die zitten hier soms gewoon op de grond te tekenen.’

Van de Velde doet actief inspanningen om de drempel te verlagen. Zo voorzag ze aan de ingang van haar galerie een Wunderwall: een muur gewijd aan jong talent, met prijzen van 100 tot maximaal 2.000 euro. ‘Ook de prijslijsten van de andere werken zijn heel transparant. Daarbij voorzien we alle werken van QR-codes die leiden naar meer informatie. En uiteraard zijn we aanspreekbaar.’

Of dat geldt voor elke galerie? Ze aarzelt. ‘Ik denk dat het vooral belangrijk is dat je met de juiste verwachtingen binnenstapt. Promotiegalerieën werken langdurig samen met kun -

stenaars. Ze bouwen mee aan hun carrière. Ze zullen je dus veel over een kunstenaar kunnen vertellen. Daarnaast heb je ook galerieën die alleen handel drijven. Zij bieden stukken aan, maar werken niet actief aan de carrière van de artiesten.’ Browaeys bouwde haar verzameling langzaam op, via verschillende wegen. ‘Je rolt daar een beetje in. Het eerste werk dat ik kocht, was een foto van Guillaume Bijl, een van de anciens van de Belgische kunst. Dat was bij een veilinghuis. Laagdrempelig, want de prijzen starten laag. Loopt het op, dan ga je gewoon niet mee. Zo heb ik enkele werkjes kunnen aankopen. Later vond ik ook mijn weg naar galerieën. Mijn schoonbroer heeft een galerie in New York, daar kochten we ook een werk.’ Ze was een trouwe bezoeker van de open studio’s van het Hisk (Hoger Instituut voor Schone Kunsten) en gaat geregeld naar kunstbeurzen. ‘Art Brussels of Brafa bijvoorbeeld. Voor mensen die hun eerste stappen zetten in de kunstwereld, vind ik Affordable Art Fair ook heel goed.’ Of die toegankelijk zijn? ‘We nemen zelfs ons zoontje mee! Toegegeven, er lopen daar niet zoveel kinderen rond. Maar dat trek ik me niet aan.’ (lacht) Sofie Crabbé houdt het liever kleiner. ‘Op een kunstbeurs ben ik snel overprikkeld. In galerieën liggen unieke werken dan weer vaak boven mijn budget. Maar dat betekent niet dat ik me niet kan omringen met kunst.’ Zo koopt ze af en toe een editie – een kunstwerk in een gelimiteerde oplage. ‘Zelf deed ik dat via galerieën, maar verschillende musea gespecialiseerd in hedendaagse kunst bieden via hun vriendenwerking geregeld edities aan. Ook de website Artlead (die als doel heeft betaalbare kunst van hedendaagse kunstenaars aan te bieden, red.) is een rijke bron.’ Daarnaast heeft ze ook enkele unieke werkjes hangen. ‘Ik schrijf vaak in opdracht van een kunstenaar. Soms spreken we af dat ik een werk krijg als deel van de betaling. En dan zijn er nog de stukken die ik heb gekregen van collega’s en bevriende kunstenaars.’

DURF

KEUZES TE MAKEN

En de prijs? Is het decadent om te investeren in kunst? ‘Nee, gewoon een keuze’, zegt Browaeys. ‘Hoeveel kost een mooie reis? Toch ook snel 1.000 euro? Wel, daar koop je op Affordable Art Fair een mooi werkje mee.’ Kunst is haar meer dierbaar dan een week op reis gaan, redeneert ze. ‘Zelfs de mooiste designmeubelen zijn nog steeds

ik ernaar kijk, word ik herinnerd aan eonze vriendschap, en kan ik weer een stukje van zijn universum binnenhalen. Dat is onbetaalbaar voor mij.’ ‘Uiteraard heeft iedereen een budget’, zegt Van de Velde. ‘Maar ik zie soms mensen die steigeren bij een prijs, terwijl ze sneakers aanhebben van 700 euro. Schoenen, een handtas of een nieuwe laptop zijn vergankelijk. Kunst is een investering in langdurig geluk. Gaat de waarde stijgen? Misschien. Misschien ook niet. Maar daarvoor moet je het niet kopen. Koop het om een talent te steunen, koop het omdat het iets met je doet.’ ‘Hoeveel

gebruiksvoorwerpen, massaproducten. Onze kunstwerken zijn een reflectie van wat we hebben meegemaakt, wat er in ons hoofd speelt. Haal die weg, en je haalt onze ziel weg.’ ‘Ik weet van elk werk dat hier aan de muur hangt min of meer hoeveel het kost, maar voor mij zijn ze stuk voor stuk heel waardevol’, zegt Sofie Crabbé. ‘Een van mijn meest dierbare stukken is een fotografische print van Peter H. Waterschoot, voor wie ik al meermaals iets in opdracht schreef. De lichtwerking in dat beeld is heel bijzonder, atmosferisch. Er gaat een zinderende energie van uit. Elke keer als

OSAKA BLACK Peter Henry Waterschoot

THE GIRL WHO WAS NEVER ASKED TO MARRY (DETAIL) Ria Pacquée, 1988, Collectie Muhka, Foto Muhka

SHOOT YOUR SHOT Bahati Simoens, 2020

WONEN IN ART NOUVEAU, EEN LEVENSGROOT CADEAU

Met hun zwierige lijnen, kleurrijke gevels, glasramen en ornamenten springen art-nouveauhuizen er altijd uit in het straatbeeld. Maar hoe is het om je leven door te brengen in zo’n huis? Hoe plooi je je naar een interieur dat zo’n stempel drukt? Wat restaureer je en wat laat je zo? En vind je ook nog ruimte voor de rommeligheid van het dagelijkse leven? De trotse bewoners van drie beschermde Brusselse panden gooiden de deuren voor ons open. Door Geert Sels

Foto's Ringo Gomez-Jorge

Zicht op de wintertuin, vanaf het balkon waar muzikanten de genodigden van Max Hallet vermaakten.

HET HUIS: Huis Max Hallet (Louizalaan 346, 1000 Brussel). Een stadswoning van Victor Horta voor zijn vriend Max Hallet, een advocaat en politicus. Toen Horta de woning in 1906 opleverde, was hij al helemaal klaar met de krullerige art nouveau. Hij ontwierp een sobere en discrete gevel in zandkleurige Euvillesteen en liet het balkon haast over de volle 14 meter breedte doorlopen. Vanuit het koetshuis wandel je over een weelderige mozaïekvloer naar de eretrap, die uitloopt op de lichtexplosie van de wintertuin. Beschermd sinds 1975.

DE BEWONERS: Michel Gilbert en zijn vrouw Olga leiden samen een immo-bedrijf. Hun liefde voor Victor Horta is enorm. Niet alleen hebben ze drie Hortahuizen, ze noemden hun kinderen ook Victor (9) en Orta (8).

STAND VAN ZAKEN: Het overgrote deel van het huis, met daarin alle cruciale onderdelen, is na een jarenlange restauratieronde in topconditie. In de trapgangen boven en in het souterrain kunnen nog enkele minder essentiële ingrepen gebeuren.

Links.

Familieportret: Michel Gilbert, zijn vrouw Olga en Victor in de wintertuin.

Linksboven. De overgang van de centrale hal naar de zijkamers markeerde Horta met een andere mozaïekvloer.

Rechtsboven. Hoek in de eetkamer met aangepaste art-nouveaumeubels.

Is aan het plan van de woning nog af te lezen dat Hallet een advocaat was?

‘Zeker. Zijn cliënten kwamen binnen langs het koetshuis. Van daaruit konden ze meteen links naar boven naar een besloten ontvangstruimte. Dat was het bureau waar Hallet de zaken van zijn cliënten besprak. We hebben er nu het groene salon van gemaakt, een gezellige zithoek met veel zetels om in rond te hangen.’

Maar Hallet organiseerde ook veel publieke events?

‘Vanuit het koetshuis konden gasten ook een tweede doorgang nemen, een dubbele deur waarvan de glazen ramen meteen inzage gaven in een centraal gelegen vide. Daar speelde zich het societyleven af en vonden bijvoorbeeld

recepties plaats. Boven aan die trap werden speeches gehouden voor de gasten. Op het hogergelegen balkon konden muzikanten hun muziek uitvoeren. De akoestiek is geniaal. Dat hoeft niet te verbazen – Horta heeft tenslotte ook de concertzaal van het Paleis voor Schone Kunsten ontworpen.’

Is de woning voor jullie ook een representatieplek? Maar dan voor uw immobedrijf?

‘Nee. Ik zit geen potentiële kopers warm te maken en ik ben niet aan het proberen er een museum van te maken. Dat is nu niet aan de orde. We wonen hier graag. We verhuren het huis wel voor evenementen. We stellen het ook geregeld open voor rondleidingen. Zo komt er een beetje geld binnen, maar

‘DE KINDEREN WETEN DAT DIT HUIS WAARDEVOL IS. IK HEB WEL LIEFST DAT ZE HUN KALMSTE VRIENDJES UITNODIGEN’

dat weegt niet op tegen de energie die je er in steekt. Met de inkomsten kun je hoogstens een stuk van je vaste kosten wegwerken. Maar het maakt me gelukkig als mensen op het einde van zo’n rondleiding zeggen: goed dat er iemand is zoals u die zorg draagt voor dit monument.’

Het huis Hallet was de vierde Horta die je kocht.

‘En ook mijn laatste. Ik ben begonnen met de Woning Vinck – die heb ik intussen verkocht. Daarna heb ik in Sint-Gillis de Woning Winssinger gekocht, een vroege Horta uit 1894. Daar heb ik de bovenste appartementen van verkocht, want hoe hoger in zo’n huis, hoe minder de hand van de meester zichtbaar is. De rest heb ik verhuurd aan een galerie en een architectenbureau. In Ronse heb ik het landhuis Villa Carpentier gekocht. Dat is nog helemaal niet af. Het dak is er slecht aan toe. De lange wachttijden voor restauratiepremies in Vlaanderen maken het er niet gemakkelijker op.’

Waarom investeer je zoveel in Hortahuizen?

‘Dat zou je aan mijn psycholoog moeten vragen. Mijn antwoord zou zijn: om iets nuttigs te doen. Iets dat blijft. Ik zie het als een vorm van mecenaat. Want over één ding heb je

zekerheid: het geld dat je erin stak, haal je er nooit uit. Behalve de aankoopkosten heb ik in deze woning al 1,5 miljoen euro gestoken. Er zijn subsidiepremies, maar die gaan niet over de aankoop, de tuin, de verwarming, de elektriciteit of moderne toevoegingen als een keuken en een badkamer.’

Is dat zwaar, zo’n jarenlang restauratietraject?

‘In 2006 heb ik de woning met mijn bedrijf gekocht. Ze stond toen twee jaar leeg. We zijn meteen begonnen met de werken, maar die verlopen gespreid. Eerst zijn er voorbereidende studies. Zo heeft restauratrice en Horta-specialiste Barbara Van der Wee in het salon het behang in rode damast kunnen reconstrueren. In de eetkamer heeft ze op basis van foto’s de beschilderingen van de florale motieven hersteld – onderaan bruinrood en bovenaan op het plafond in steeds lichtere tinten. Het huis is 1.100 vierkante meter groot en er zijn veel kamers. Daardoor is de inspanning gespreid. Na vele jaren precisiewerk zijn alle vitale delen perfect in orde. In de traphallen naar de bovenste verdiepingen zouden we de originele verflaag nog kunnen blootleggen. Die is bij enkele proefzones ontdekt. Om je een idee te geven: het vraagt honderd werkuren om één vierkante meter weg te krabben.’

Rechts. In de woonkamer van Hallet is het originele damastbehang gereconstrueerd.

Is het lastig voor kinderen om hier te wonen?

‘De kinderen hebben elk een hogergelegen verdieping, met een kamer, een aparte wc en een eigen badkamer. Die ruimtes zijn minder gedecoreerd. De kinderen zijn er op hun gemak. Orta heeft sterretjes op het plafond geplakt en haar nichtje heeft een kleurrijke wandschildering gemaakt. Dat stoort niet. De kinderen zijn hier geboren, ze hebben hier altijd restaurateurs aan het werk gezien. We hebben ze niet moeten drillen. Ze weten dat dit huis waardevol is. Ik heb wel liefst dat ze hun kalmste vriendjes uitnodigen. Recent hebben we voor onze veiligheid stalen draden boven het binnenbalkon laten ophangen. De originele reling is nogal laag en de vide die eronder ligt, is erg diep.’

Waar zitten jullie het vaakst?

‘Het groene salon, in het voormalig bureau van Hallet, is chill om in rond te hangen. Op de verdieping daarboven is de salle de famille. Daar zitten we samen te lezen of drinken we een theetje. De kinderen kunnen er pianospelen. Of we kijken samen tv. Met een klik op een tablet kan ik een schilderij omhoogschuiven, zodat er een scherm vrijkomt. Tegenwoordig zitten we vaak in het souterrain, waar we een ruime leefkeuken hebben ingericht. De kinderen maken er hun huiswerk en ik doe mijn werk op mijn laptop.’

Links. Michel Gilbert in de wintertuin, met zicht op de hogergelegen familiekamer.

HET HUIS: Huis Devalck (André Van Hasseltstraat 32, 1030 Schaarbeek). Architect Gaspar Devalck was 28 toen hij deze woning in 1900 voor zijn moeder bouwde. Nadien bracht hij er zijn praktijk onder. Het huis is eigenlijk een duo, gescheiden door een knik in de straat. Nummer 32 maakt zich breed. Nummer 34, aan de andere kant van de hoek, is er als een smalle driehoekige wig tegen geperst. In een straat met modale burgerhuizen, springt dit huis er echt wel uit, met zijn houten erker, zijn hoefijzervormige raam met smeedwerk als een pauwenstaart, zijn sgraffito en zijn talrijke kleurrijke glasramen. Beschermd in 2009.

DE BEWONERS: Anne

Moermans stelt tweedehands geboortelijsten samen en Thomas Vandormael is projectmanager bij Parking.brussels en doctorandus kunstgeschiedenis. Dochter Amélie is 22 maanden.

STAND VAN ZAKEN: In vijf jaar tijd is er al veel werk verricht, maar er blijven nog stappen te gaan. Er zijn ook enkele aandachtspuntjes.

Linksboven. De woonkamer op de bel-etage heeft een glasraam met reiger van meesterglazenier Raphaël Evaldre.

Rechtsboven. Thomas en Anne in de woonkamer met boven hen twee schilderijtjes van Privat Livemont.

Rechts. Een terugkerend motief in het glasraam is de ‘femme fleur’, de vrouw die ontluikt als een prachtige bloem.

Heb je getwijfeld om dit huis te kopen?

Anne: ‘Ik wel. We woonden tevoren in de Dansaertstraat in een ruim, open appartement. Voor mijn werk heb ik een stock van een paar honderd tweedehands babyspullen en die kon ik daar makkelijker kwijt. Nu we hier wonen, heeft elke kamer haar eigen functie. Daarom heb ik nu een deel van mijn stock in het souterrain en een ander deel in een bergruimte boven.’

Thomas: ‘We waren op zoek naar een neoklassiek herenhuis. Deze woning was eigenlijk niet helemaal wat we zochten. Toen we de eerste keer informeerden, was ze ook te duur en zouden we de voorgevel verplicht binnen het half jaar moeten restaureren. Dat was niet haalbaar. Een jaar later stond ze te koop tegen betere voorwaarden. Ze was niet duurder dan andere herenhuizen.’

Wisten jullie op voorhand waar jullie aan begonnen?

Thomas: ‘Omdat we met de ervaren restauratiearchitecten van Origin werkten, was het Brussels Gewest gerustgesteld. Daarom hebben we een stuk langer over de voorgevel mogen doen. Voor we het huis kochten, hebben we ons huiswerk gemaakt. Dat leek wel mee te vallen. Maar een restauratie vraagt voorbereidende studies. En een subsidie van 40 procent weegt niet op tegen de meerkost om met gespecialiseerde vakmensen te werken. Zo werd de gevelrestauratie vier keer duurder dan we gedacht hadden. Maar hij is wel prachtig nu. In de inkomhal blijkt onder de huidige verflaag faux marbre (schildertechniek die de illusie creëert dat de muur van marmer is, red.) te zitten. Het zou 10.000 euro kosten om dat bloot te leggen.’

‘EEN ENERGIEFACTUUR VAN 1.200 EURO PER MAAND IS BEST PIJNLIJK’

Een half jaar na de aankoop zijn jullie hier in april 2018 ingetrokken. Hoe verliep de kennismaking met het huis ?

Anne: ‘Het had lang leeg gestaan. Het was hier kil en koud. De eerste maanden waren we heel voorzichtig met de deuren. Daar zijn we geleidelijk losser in geworden. We wonen hier, hé. Het is geen museum. En je zoekt naar oplossingen. In een oud huis wonen, is toch altijd een beetje een evenwicht zoeken tussen de historische charme en hedendaags comfort. De glasramen in lood zijn allemaal enkel glas en daar tocht het wel. We hebben nu een dik gordijn voor de uitsprong van de erker gehangen. Verder hebben al die glasramen Thomas op het idee gebracht er een doctoraat over te maken.’

Wat zijn je bevindingen tot nu toe?

Thomas: ‘De glasramen van de bel-etage en de erker zijn gemaakt door de Brusselse meester-glazenier Raphaël Evaldre. Dat was het beste atelier van de belle epoque. Het voerde bijna alle opdrachten van Victor Horta uit. Dat waren unieke ontwerpen. De afbeeldingen in onze woning zijn bestaande motieven die gekozen werden uit stijlboeken,

zoals de vogel in het erkerglas. Ik heb al verschillende adressen in Brussel teruggevonden waar ze dezelfde vogel hebben.’

Is een art-nouveauhuis dwingend om in te wonen?

Anne: ‘Dat valt best mee. We denken wel dat Devalck hier een visitekaartje heeft willen afleveren. Hij bouwde ook de vier huizen hiernaast, maar geen enkel kreeg zoveel decoratie als het onze. Zijn klanten zagen een staalkaart van glasramen. Buiten zagen ze een sgrafitto van Privat Livemont, en binnen schilderde die op het plafond zowel innoverende als redelijk klassieke bloemmotieven. Van die kunstenaar hebben we intussen drie kleine schilderijen gekocht. Verder etaleerde Devalck verschillende stijlen. De woonkamer is art nouveau, in de hal zitten Egyptische invloeden, de eetkamer is neo-Vlaamse renaissance. Dat geeft ons een zekere bewegingsvrijheid om tweedehands antiek te kopen. Als er vrienden op bezoek komen, zeggen die wel eens: heel mooi, maar niets voor ons. Wij kunnen ons er wel in vinden.’

Staan jullie nog voor grote werken?

Thomas: ‘Begin 2020 hebben we het andere deel van het hoekhuis

Links. De eetkamer is in neo-Vlaamse renaissancestijl, de woonkamer daarachter in art-nouveaustijl.

Rechts. De keuken heeft nog authentieke kasten, maar een groter aanrecht zou Anne niet erg vinden.

bijgekocht. Zo komen ze opnieuw allebei in handen van dezelfde eigenaar, zoals het 122 jaar geleden ook was. Dat andere huis is een driehoekige taartpunt die achteraan amper 20 centimeter breed is. Er zit geen enkele rechte hoek in. We verhuren het nu aan studenten. Ooit hopen we de huizen te verbinden. Zo kunnen we meer ruimte creëren. Ooit eens.’

Anne: ‘We dromen er ook van om achter de eetkamer een kleine uitbreiding te doen. Zo zou de woning meer diepte krijgen. Iets met glas, zodat we meer licht binnenkrijgen. Liefst dubbel glas, dat iets beter isoleert. Een energiefactuur van 1.200 euro per maand is namelijk nogal pijnlijk. We houden de binnendeuren zo veel mogelijk dicht. In de badkamer boven moeten we toch eens naar de ramen kijken. Ik vraag me af of we geen vochtprobleem hebben.’

Waar zitten jullie het vaakst?

Anne: ‘We werken allebei veel van thuis. Overdag zit Thomas dan vaak in zijn studeerkamer in het souterrain. En samen zitten we het vaakst in de woonkamer aan de straatkant. Amélie mag hier ongestoord spelen. Ze is nogal rustig, maar nu ze 22 maanden is, gooit ze soms met speeltjes. Het glasraam is wel erg dichtbij.’ ▶

D esigned for dynamic seating

HET HUIS: Atelierwoning Arthur Rogiers (Keizer Karelstraat 103, 1000 Brussel). Dit is de eerste woning die Paul Hamesse – toen 23 – bouwde.

Opdrachtgever was de schilder Arthur Rogiers, die trouwens zelf ook maar 25 was. Het hele huis was opgebouwd in functie van het werk van de kunstenaar. De bescheiden woonruimtes van weleer waren ondergeschikt aan de royale werkruimte met uitbundig natuurlijk licht op de verdieping. Beschermd sinds 1988.

DE BEWONERS: Niko

Jorissen is pedagogisch supervisor en Jan Knops is artistiek leider van Initia, een werkplaats voor videokunst.

STAND VAN ZAKEN: Klaar. Met veel zorg en nog meer geduld hebben de bewoners het pand in drie jaar tijd gerestaureerd. Vier maal per jaar zijn hier ook videopresentaties van jonge kunstenaars. Eind maart is er weer eentje.

Links. Jan op de steektrap, die Hamesse een strak geometrisch motief gaf.

Rechts. De familie kreeg de toelating om op de bel-etage een keuken naast de woonkamer te maken.

Het huis stond lang leeg en was onderkomen. Wat trok je aan om het toch te kopen?

Jan Knops: ‘In 2012 zag ik dat het te koop stond – ik kwam hier dagelijks met de fiets voorbij. Toen waren we nog niet overtuigd. Het huis was er slecht aan toe. Met tape was geprobeerd om de gaten in het zinken dak te dichten, maar er sijpelde water binnen. De beperkte woonruimte volstond niet voor een gezin van vier. Twee jaar later gingen onze dochters het huis uit en stond het huis nog altijd te koop. Op dat moment was ik zelf op zoek naar een locatie om videokunst te presenteren. Toen werd het plots de ideale plek. We hebben het in 2014 gekocht en in 2017 zijn we erin getrokken.’

Klopt het dat een art-nouveauwoning niet duurder is dan een doorsnee herenhuis?

‘De onze was niet wezenlijk duurder dan andere huizen in de buurt. Een beschermd huis is moeilijker te verkopen, omdat je niet zomaar alle ingrepen kunt doen die je wil. Ons vorige huis was meer in art-decostijl, maar daar hebben we alleen renovaties in gedaan. In vergelijking daarmee zijn restauraties in een beschermd gebouw vele malen duurder, want je werkt met gespecialiseerde vaklieden die de oude ambachtstechnieken beheersen. De subsidies dekten 25 procent van de totaalkost: voor toevoegingen, het verwarmingssysteem, de radiatoren, de douches en de keuken zijn die niet voorzien.’

‘HET VAAKST ZITTEN WE IN HET ATELIER. WE VERBAZEN ER ONS TELKENS WEER OVER HOE DE VERHOUDINGEN VAN DIE RUIMTE KLOPPEN’

Op een foto die werd gemaakt in de periode van de aankoop, is de voorgevel amper herkenbaar.

‘Net als zijn leermeester Paul Hankar speelde Hamesse veel met de kleurzetting van de gevelstenen. Maar die kwam amper nog tot haar recht. De witte baksteen zat vol aanslag. De blauwe hardsteen boven de ramen was weggestopt onder een verflaag. De houten erker was in een somber bruin geschilderd. Toen we die demonteerden, kwam er een lat vrij die groen was. Dat moest de originele kleur zijn. Zo heeft de voorgevel een veel frisser uitzicht gekregen.’

Was het lastig onderhandelen met een permanente toezichthouder?

‘Dit is een van de weinige resterende atelierwoningen van eind 19de eeuw in Brussel en daarom heeft Monumenten & Landschappen de werken nauwgezet opgevolgd. Verder hebben we samengewerkt met Barbara Van der Wee (architect-restaurateur en Horta-specialiste, expert op het gebied van erfgoed conserveren, red.) . Het advies van zo’n art-nouveau-autoriteit werd natuurlijk hoog ingeschat. Verder moet je niet tegen de haren instrijken. Je moet meegaan met wat het gebouw in zich heeft.’

Heb je toch enkele toegevingen gekregen?

‘Je wil natuurlijk wel enkele veranderingen doorvoeren, maar soms is het beter van niet. Wij wilden het woongedeelte op de bel-etage naar achteren verruimen, maar dat werd afgewezen. Achteraf gezien was dat een goed besluit. We hebben wel toestemming gekregen om op de achtergevel op elke verdieping metalen balkons te monteren. Die zijn in hetzelfde groen uitgevoerd als de erker vooraan. Verder wilden we zo veel mogelijk de ziel behouden. De steektrap die vanuit het atelier naar de mezzanine acht meter hoger leidt, hebben we gelaten zoals we hem aantroffen – je kunt iets ook kapot restaureren.’

Is zo’n oud huis aangepast aan alle hedendaagse comforteisen?

‘De ramen van de erker en de bibliotheekkamer hebben enkel glas. Daardoor verliezen we warmte. Het huis voldoet niet aan de huidige energienormen. Maar als je kiest voor een art-nouveauwoning, dan kun je daar niet altijd rekening mee houden. Het is niet erg. Je geniet elke dag van de schoonheid van het ontwerp.’

Was er nog iets van het originele interieur bewaard?

Links. Van het atelier tot het dak is de ruimte acht meter hoog. En toch voelt ze intiem.

Rechts. De sobere atelierruimte is niet dwingend – er kunnen zelfs zetels met Arabische elementen in.

‘Er was helemaal niets. We hebben verschillende meubels meegebracht uit ons vorige huis. Die zijn eerder art deco. Daar zijn onder andere zetels bij met Arabische elementen. Verder hebben we enkele gerichte aankopen gedaan voor dit huis. Zo hebben we een bibliotheekkast en enkele stoelen en luchters in art-nouveaustijl gekocht. Dat zijn stukken waar we toevallig tegenaan liepen. De meer geometrische art nouveau van Hamesse is vrij sober en daardoor minder dwingend. We hebben hier ook hedendaagse kunst van Koen Theys en Elly Strik hangen.’

Welke ruimtes gebruiken jullie het liefst?

‘Koken en eten doen we in de aangrenzende ruimte van de keuken op de bel-etage. Bij de familie Rogiers zaten die functies in het souterrain. Daar heb ik nu een werkkamer. Verder hebben we ook een dressing en een logeerkamer voor onze dochters. Het vaakst zitten we toch in de atelierruimte. We verbazen er ons telkens opnieuw over hoe de verhoudingen van die ruimte kloppen. Ze heeft zulke grote proporties en toch is ze heel intiem. Het is ook daar dat we de video-installaties presenteren. De bibliotheekkamer doet dan dienst als receptieruimte.’ ▶

BAKKEN MET BARBARA

Barbara Serulus is niet snel tevreden als ze bakt. Heeft ze een winnend recept beet, dan deelt ze het in deze rubriek.

SCONES

Bij scones wordt steevast clotted cream geserveerd, of dat lees je toch in de Britse recepten. Clotted cream is een van de vele betoverende producten uit het rijke aanbod Britse zuivel. Het is de rijkste vorm van alle Britse roomsoorten: met een duizelingwekkend vetpercentage van 55 procent is hij dik en stevig: hij smeert haast als boter. Tot voor kort vond ik deze room nergens en nam ik genoegen met scones met slagroom of crème fraîche. Je kan je mijn vreugde voorstellen toen ik ontdekte dat onze noorderburen ervoor hebben gezorgd dat je dit kostbare goedje nu ook bij ons kan krijgen; zowel in de Albert Heijn als in onlinesupermarkt Crisp kan je nu clotted cream vinden. Ik moest en zou dan ook scones bakken om eindelijk de ultieme scone-ervaring te beleven. Scones bak je voor gezelschap: ze bewaren immers niet goed. Je eet ze het best de dag zelf

op (als er toch restjes zijn, is het beter om ze later even opnieuw op te warmen in de oven). Behalve met clotted cream (die je dus ook kan vervangen door een van de alternatieven) zijn ze heerlijk met confituur (of verse bessen in de zomer). In scones vind je vaak karnemelk als ingrediënt. Omdat ik dat zelf nooit in huis heb, maak ik een omwegje door melk te mengen met wat citroensap: zo krijg je ook dat lekkere, frisse zuurtje zonder dat je naar de winkel moet hollen.

Tijdens het testbakken van deze scones heb ik veel bewonderende ohs en ahs gehoord. Ik schotelde ze voor aan al wie toevallig de deur binnenkwam – en met succes. Daarom raad ik je aan om deze scones te bakken op je eerstvolgende feestje: ze zijn in minder dan 10 minuten gemaakt én ze zien er enorm indrukwekkend uit. Een winnende combinatie.

RECEPT

VOOR EEN BAKPLAAT

VOL SCONES

• 450 g bloem

• 2 tl bakpoeder

• 1 tl bicarbonaat

• 50 g suiker

• 125 g boter, koud

• 2 eieren

• 125 ml volle melk

• 1 el citroensap

Voor het doreren

• 1 eidooier

• 1 el volle melk

• 1 snufje zout

Om te serveren

• Clotted cream, zure room of opgeklopte slagroom

• Confituur

BEREIDING

1. Verwarm de oven voor tot 210°C. Meng de bloem met het bakpoeder, bicarbonaat en de suiker in een ruime mengkom. Snijd de koude boter in kleine blokjes en voeg ze bij het bloemmengsel. Wrijf nu met je handen – tussen duim en vingers – de blokjes boter onder de bloem tot je een kruimelig effect krijgt. Het duurt wel even voor alle boter fijn is gewreven in de bloem: geduld!

2. Klop nu de eieren los in een kommetje. Voeg ze toe aan het bloemmengsel en meng met een houten lepel. Voeg daarna het citroensap bij de melk en roer even om (niet erg als het begint te schiften). Voeg de aangezuurde melk bij het deeg en meng met de lepel tot je een plakkerig deeg krijgt.

3. Bestuif je werkvlak met wat bloem en kneed het deeg even kort door met de hand, niet langer dan een minuutje, tot alles samenhangt in een vrij nat geheel (het mag nog wat onregelmatig zijn, het hoeft geen glad of perfect homogeen deeg te worden). Duw het deeg nu plat met je handen tot een plak van ongeveer 2 cm dik. Gebruik een ronde uitsteekvorm (of een glas) om rondjes uit te steken, leg ze op de bakplaat (die hoef je niet in te vetten). Maak van de restjes deeg opnieuw een bal en duw plat. Steek vormpjes uit en herhaal tot al het deeg op is.

4. Klop nu het eigeel met de melk en een snuf zout. Gebruik een borsteltje om alle scones bovenaan te bestrijken met het eiermengsel, zo worden ze straks mooi bruin in de oven. Zet de bakplaat in de oven en bak 15 minuten of tot de scones bruin kleuren.

5. Laat de scones even afkoelen op een rooster en eet ze door ze in midden te snijden en te besmeren met rijkelijk wat room en confituur.

WE GAAN OP WIJNBARTOCHT

We moesten er even op wachten, maar nu worden we in België verwend met wijnbars waar niet alleen de wijnen, maar vaak ook de hapjes erg lekker zijn. Wat is dan nog het verschil met een bistro? Dat je er ook mag genieten van alleen maar een glas wijn – en van goed gezelschap, natuurlijk. Dit zijn onze 27 favorieten.

Tekst Bruno Vanspauwen Foto's Karmen Ayvazyan

BRUSSEL

WINERY, ELSENE/WATERMAAL-BOSVOORDE/ BRUSSEL-STAD

Deze pionier onder de wijnbars van onze hoofdstad telt nu drie vestigingen. Zowel klassieke als meer avontuurlijke wijnliefhebbers vinden hier hun gading. Je kunt er ook terecht voor snacks en tapa’s, en sinds kort zelfs voor volwaardige gerechten in een kosmopolitische culinaire stijl.

• winery.be

BAR DU CANAL, BRUSSEL-STAD

Langs het Kanaal van Brussel, op de hoek met de Dansaertstraat, ligt deze leuke bar, gerund door een Deen en helemaal gewijd aan natuurlijke wijnen. Hier ontdekt u ongewone aroma’s en smaken. In 2019 werd de bar door de Brusselse wijnschool Inter Wine & Dine uitgeroepen tot beste wijnbar van Brussel, samen met Etiquette (zie verder).

• @barducanal

RUBIS, SINT-GILLIS

In de schaduw van het gemeentehuis van Sint-Gillis vind je deze wijnbar van sommelier Pierre Val, vooral gewijd aan biologische en biodynamische wijnen. Val verlaat graag de begane paden en schenkt ook wijnen uit minder bekende landen zoals Armenië. Met wat kaas en charcuterie on the side . Artisanaal bier is zijn guilty pleasure.

• rubiswinebar.be

CALMOS, SINT-GILLIS

Op wandelafstand van Rubis kun je ook natuurlijke wijnen proeven, in deze wijnbar van twee fervente wijnliefhebbers: modefotograaf Serge

Leblon en grafisch ontwerper Marc Vermeersch. Kleine hapjes (kaas, charcuterie, rillettes van makreel) stillen de eerste honger.

• @calmos_lebar

OENO TK, SINT-GILLIS

Sommelier Antoine Van Duy-

se heeft zijn wijnbar geopend achter de 19de-eeuwse Drievuldigheidskerk. Je kunt er kiezen uit een catalogus van meer dan 400 wijnen uit vooral Europese wijnlanden, om ter plekke te drinken of mee naar huis te nemen. En je kunt er ook een wijncursus volgen.

• oenotk.com

REBEL, ELSENE

In de buurt van het Flageyplein zit deze kleine bar met natuurlijke wijnen en smakelijke kleine gerechten altijd zodanig vol dat het hippe publiek tot op straat straat. Achter dit succes zit de eigenaar van het restaurant Ötap. Zijn sommelier selecteert ook hier de wijnen, een garantie voor kwaliteit.

• @rebel_winebar

TARZAN, ELSENE

Eigenares Coralie Rutten heeft het voor natuurwijnen, en die mogen voor haar best wat rock-‘n-roll zijn. Ook de hapjes zijn dat: van witte pens over humus tot gestoomde kokkels. Ernaast ligt – jawel – Jane, een wijnwinkel met een fantastische catalogus. In Sint-Lambrechts-Woluwe opende ze een tweede wijnbar, Nabu.

• @tarzancomptoir

TITULUS, ELSENE

Onder hetzelfde dak vind je hier een wijnbar, een wijnwinkel en een kruidenier. De nadruk ligt, zoals in veel wijnbars, op natuurlijke wijnen. ‘Wijnen met energie en emotie’, aldus de eigenaars. Hun catalogus getuigt alvast van kennis en passie. Titulus heeft ook een vestiging in Antwerpen.

• titulus.be

LE BAIN DES DAMES, ELSENE

Als hun eigen shift achter de rug is, komen Brusselse chefs en sommeliers hier voor de fantastische wijnkaart en de verrukkelijke mediterrane hapjes. De selectie van wijnbouwers is compromisloos sterk. Een cultadres dat al lang niet meer zo cult is.

• lebaindesdames.be

ETIQUETTE, ELSENE

Een van de eerste wijnbars in Brussel, met tweehonderd wijnen uit de hele wereld, waarvan een zeventigtal per glas. Je tapt zelf je glas vol uit flessen in een wijnautomaat, bediend met een kredietkaart van het huis. Wijnbar, eetzaal en wijnboetiek lopen in elkaar over.

• etiquette-wines.com

CHEZ FELIX, SCHAARBEEK

De eigenaar, een voormalige financieel directeur, heeft een voorkeur voor mediterrane wijnen uit Italië, Spanje en Portugal. De chef heeft Peruviaanse roots en creëert gerechten met Zuid-Amerikaanse en Aziatische accenten.

• @chezfelixwinebar

ACHILLE, SCHAARBEEK

Vins vivants, cuisine brute', is de slogan van deze wijnbar. Sommelier Sébastien Albanese, die ook een bierbar heeft, houdt van spontane gisting en zoekt dat ook in wijn. Chef Virginie Ruhault werkte vroeger in de keuken van Bon Bon. De naam verwijst naar Achille Colignon, een 19de-eeuwse burgemeester van Schaarbeek.

• @achille1030

TORTUE, UKKEL

De eigenaars van de succesvolle cafés Chez Franz en Chez Richard hebben ook deze kleine wijnbar geopend. Zij weten intussen wat mensen aantrekt: goede kwaliteit, een levendige sfeer, redelijke prijzen. Wijnadviseur van dienst

is Yann Grappe, die tien jaar lesgaf in wijngeschiedenis en wijncultuur aan twee Italiaanse universiteiten.

• @clubtortue

ANTWERPEN

OSAKA

In deze bijzondere wijnbar in minimalistische zen-stijl worden natuurwijnen en bordjes om te delen geserveerd. Het eigenaarskoppel baat ook het in Antwerpen bekende restaurant Camino uit. Reservaties zijn mogelijk als je van plan bent om te eten, maar er worden altijd plaatsen vrijgehouden voor walk-ins.

• @osakaantwerp

2,5-15,1 L/100KM - 57-340 G/KM CO2 (WLTP)

Ook beschikbaar als plug-inhybride (PHEV). Contacteer uw concessiehouder voor alle informatie over de fscaliteit van uw voertuig. Milieu-informatie (KB 19/03/04): landrover.be. Geef voorrang aan veiligheid. Elk gebruik van het voertuig “of road” moet gebeuren met naleving van de verkeersregels en met respect voor de natuur. Of-road opnames gemaakt met vergunningen.

TA-NNIN

De Thaise sommelier Tawat Hattatammanoon werkte ooit nog in het Thaise restaurant van Nathalie Meskens. De wijnkaart is ronduit schitterend, met ruim 125 wijnen uit de hele wereld tegen zeer redelijke prijzen. Je eet er ook kleine gerechten als crispy chicken, gyoza’s en hummus.

• tannin.be

LUDDITES

BOOKS & WINE

In deze wijnbar boven een boekenwinkel in een historisch gebouw vind je een beperkte maar interessante selectie van wijnen per glas, waaronder (uiteraard) wijn van het domein Luddite in Zuid-Afrika. Zoals het Luddisme zich in de 19de eeuw

verzette tegen nieuwe technologie, zo verzet dit eigenaarskoppel zich op zijn manier tegen de digitalisering.

• luddites.be

THE TASTING ROOM

Dit is de wijnbar van Isabeau Sas, oprichtster van de onlinewijnwinkel The Daily Bottle. Je kan er zelf de wijnautomaten bedienen met een magneetkaart waarop je je eigen wijnbudget kan storten. Er is altijd keuze uit zestien verschillende wijnen, en de selectie verandert maandelijks.

• ourdailybottle.com

BAR BURBURE

Hier kun je ook bieren, cocktails en spirits nuttigen.

Maar eigenaar Jurgen Lijco -

achter het statige bakstenen districtshuis van Borgerhout zit je in het kloppende hart van een stuk Antwerpen dat zelfs voor veel Antwerpenaars nog onbekend terrein is. Makkelijk bereikbaar vanuit het Centraal Station, en ideaal om te combineren met een concert in zaal Roma.

• glouglou-borgerhout.be

MECHELEN

THE NECK

In deze wijnbar in het hart van de stad weet je op voorhand of er nog plaats is: dan brandt het groene lichtje aan het raam. Hier kom je voor een glas wijn uit een vijftiental landen en eventueel enkele gerechten. Maar ook voor muziek, één keer per maand zelfs live. En wat dacht je van een rap & hip hop wine tasting, of een jazz tasting?

• theneck.be

GENT

ONA

Deze gezellig verlichte wijnbar met kandelaars legt zich toe op biologische en biodynamische wijnen uit Europa. Een dertigtal wijnen zijn verkrijgbaar per glas. Er is ook een wijnshop en er worden geregeld wijnproeverijen georganiseerd.

Gentse pistolet, charcuterie en kaas.

• baravins.be

PAROLE WINEBAR & CO

‘Qui aime le vin, aime la vie’, is de slagzin van het door wijn gepassioneerde koppel dat deze jazzy en mooi ingerichte wijnbar uitbaat in het hart van Gent. Naast de bar is er een urban guesthouse waarin je kunt overnachten: kan altijd nuttig zijn.

• parole.gent

BRUGGE CUVEE

Begonnen als klassieke wijnwinkel, nadien overgestapt op de exclusieve import van natuurwijnen. Vandaag is Cuvee een wijnbar, een wijnshop, een webshop én een foodbar. De sharinggerechten zijn vers en verzorgd: gegrilde gamba’s, ravioli met knolselder en truffel, inktvis met zoete aardappel.

• cuvee.be

LEUVEN SURLIE

ps is in de eerste plaats een topsommelier. Er zijn altijd twintig wijnen per glas voorradig, en ze worden steevast geschonken in het perfecte glas, op de perfecte temperatuur en in perfecte staat.

• barburbure.be

GLOU GLOU

Deze wijnbar noemt zichzelf een ‘bar à faim’, je kunt er dus echt wel met volwaardige honger naartoe. Al zul je dan wel meer dan één gerecht moeten bestellen, want de keuken is er typisch een van sterke smaken en die je in veeleer kleine porties eet – denk buikspek met bloemkool, romanesco en miso, of langoustine met artisjok, olijven en fregola. Het meest bijzondere aan deze bar is de ligging: in een hoekpand

• ona.gent

VINOGRADOFF

Deze wijnbar belooft ongewone ontdekkingen: van wijnen in amforen en orange wines, over wijnen zonder toegevoegde sulfiet, naar wijnen uit landen als Georgië, Servië en Libanon. Er is zelfs een alcoholvrije sparkling tea uit Denemarken.

• vinogradoff.gent

BARAVINS

Binnenin is het sfeervol en gezellig, buiten wacht een terras voor zonnige dagen. Hier kies je een fles uit ruim tweehonderd referenties uit de hele wereld, of een van de vele wisselende wijnen per glas. De keuken zorgt voor hapjes: pasta al ragù, ravioli,

Deze wijnbar annex shop staat in het teken van Italiaanse natuurwijnen. Je kan hier een wijn kopen om mee naar huis te nemen, maar kan die ook ter plekke drinken, samen met wat fingerfood. Er worden interessante tastings georganiseerd, vaak in aanwezigheid van de wijnbouwers.

• surlie-natuurwijnen.be

HASSELT

WIJNBAR DITO

In deze familiezaak vindt elke wijnliefhebber zijn gading: meer dan driehonderd referenties, van klassieke Franse wijnen over wijnen uit andere continenten tot de nieuwste natuurwijnen. Elke maand kunnen verschillende wijnen onder één thema geproefd worden. Mediterrane hapjes maken de ervaring compleet.

• wijnbardito.be

▶

Cruise

De Douro, rivier van goud Vertrek van april tot november

Welkom aan boord van het mooiste schip op de Douro. Dit drijvende hotel zal u verrassen met zijn verfijnde sfeer en heerlijke keuken. Uw gastspreker aan boord is een deskundige in de Portugeestalige wereld.

Restaurant

Au Trianon

Gastronomische eettempels zijn niet mijn favoriete biotoop, maar voor een luxenummer doe ik graag een inspanning. En dit Franse restaurant is wel heel bijzonder: het ligt recht tegenover een van de meest iconische monumenten van de Franse geschiedenis, het kasteel van Versailles, maar wordt verrassend genoeg geleid door een Britse chef. En dat voor een land waarvan een voormalige president, Jacques Chirac, ooit zei dat de belangrijkste bijdrage van de Britten aan de gastronomie de dolle koe was. Nu is zowaar Gordon Ramsay, enfant terrible van de Britse gastronomie, aangesteld om een restaurant te leiden op een locatie waar de opeenvolgende koningen van Frankrijk geresideerd hebben, en dat vandaag een trekpleister is voor vijf miljoen toeristen per jaar. Onder wie uw dienaar.

Gordon Ramsay had ooit drie sterren in Londen (waar hij overigens zeer Frans kookte), maar superviseert nu 35 restau-

rants over de hele wereld: daar is Sergio Herman klein bier tegen. Natuurlijk kookt hij er niet zelf, hij stelt overal een uitvoerende chef aan. Is dat hier dan een Fransman? Nee, alweer heiligschennis, het is een Italiaan: Gabriele Ravasio. Verder is de beleving op en top Frans. Met een zaalequipe die de nobele kunst van de bediening tot in de puntjes beheerst, een live recital met viool en piano, en koks die nog een oldskool witte koksmuts dragen. Maar het menu (in vijf en zeven gangen voor 169 en 199 euro) is verre van oldskool: weliswaar geïnspireerd door de Franse keuken, slaagt het erin om bij elke gang te verrassen met boeiende eigentijdse accenten. Zoals Marokkaanse dadels gevuld met SAUCISSE DE MORTEAU* , overgoten door een jus van Mangalicavarken en gember. Of een tartaar van rode tonijn met een emulsie van cashewnoten, bestrooid met bonitovlokken. De typisch Franse boeuf

bourguignon krijgt een remake door rundswang te garen in een croûte van klei, die opengesneden wordt aan tafel, waarna het vlees, omringd door wortelgroenten en ui, overgoten wordt met een diep smakende saus met pittige mosterd. Tegelijk weet de sommelier elk gerecht op te tillen met een aangepaste Franse wijn (€ 110 voor vijf glazen). De desserts – heel belangrijk in de Franse keuken – zijn verrukkelijk én vernieuwend. Een sorbet van munt, basilicum en yuzu vervangt de klassieke ‘trou normand’, dan wordt een knapperig zandkoekje omhuld met gedurfd zurige en bittere structuren van zwarte citroen en sukade, ten slotte wordt zowaar verse truffel geraspt over deegflapjes gevuld met chocolade en geglaceerde peer.

Van begin tot einde was dit een onberispelijke ervaring. Mister Ramsay mag op tv wel eens overkomen als een brulboei, hij is een groot vakman. Een Britse chef in het Franse Versailles? Nu begrijp ik waarom.

MORTEAU

De saucisse de Morteau is een befaamde worst uit de Jura. Al sinds de 16de eeuw wordt hij daar gemaakt door varkensvlees te kruiden met look, sjalot, koriander, komijn en witte Jurawijn, en vervolgens te roken boven hout. Hij wordt zowel koud als warm gegeten, en past onder meer perfect bij zuurkool. Morteau kan sinds 2010 rekenen op een beschermde herkomstbenaming. Verwar hem niet met de kleinere saucisse de Montbéliard, ook uit de Jura.

Au Trianon (Hotel Waldorf Astoria Versailles), 1 boulevard de la Reine, 78000 Versailles, Frankrijk, tel. +33 1 30 84 50 18, waldorfastoriaversailles.fr, alleen ’s avonds open van dinsdag tot en met zaterdag.

Wat?

Een bijzondere plek aan de rand van de Veluwe, met ‘bosrandsuites’ waar de herfstbladeren onder je voeten knisperen. De nieuwe eigenaars bouwen het voormalige vakantieoord Petersburg, met stacaravans en vakantiehuisjes, stapsgewijs om tot een natuurterrein met luxueuze lodges. Deze tiny houses hebben de oervorm van een houten schuur, maar ze zijn volledig beglaasd met uitzicht op het bos. Ze zijn geknipt voor twee personen, hebben een strak design en zijn voorzien van alle comfort.

Waarom?

Het is een weelde om bomen en een aanpalend natuurgebied pal voor je deur te hebben – er alleen al naar kijken brengt rust. Het kleinschalige en het persoonlijke zijn hier troef, zo ondervonden we zelf. De ontvangst is hartelijk, de dienstverlening discreet. De lodges zijn knap en gerieflijk, met een ruime slaapkamer en een uitgekiende verdeling voor douchecel, keukenblok en zitplek. Met 40 m 2 was ons type ook niet bepaald krap. Een kleine veranda maakt dat je zelfs bij regenweer buiten kunt zitten.

En waarom nog?

Dit is een plek met een bijzondere geschiedenis. Ooit werd

Droomplek

BUITENPLAATS PETERSBURG

Arnhem

Waarom niet?

We logeerden in twee bosrand-suites, het grootste en vrijstaande type. Er zijn ook gekoppelde lodges, waar je rekening moet houden met buren. Nog een klein minpunt: een deel van ons gezelschap arriveerde laat en had moeite om zich in het donker te oriënteren.

Hoe en hoeveel?

hier woeste heidegrond ingepalmd, in oorlogstijd zelfs door de Duitsers die er een vliegveld installeerden. Ze camoufleerden de verwarmde vliegtuigloodsen als boerderij. Een van die loodsen is nu een rijksmonument dat omgebouwd werd tot de B&B Adelaerthoeve. De streek nodigt uit tot lange wandelingen. Wij zagen op zondag het ene na het andere zweefvliegtuig opstijgen. En we doorkruisten Planken Wambuis, een natuurgebied met glooiende heidevelden en prachtige zichten. Je kunt er zelfs wilde paarden spotten.

Voor wie een dagtrip verkiest: het nationaal park De Hoge Veluwe, een ideale combi van kunst en natuur, ligt vlakbij.

Voor wie?

Pas sinds vorige zomer zijn de eerste vijftien huisjes in gebruik.

Ze kenden meteen een hoge bezettingsgraad bij rust- en stiltezoekers, die ook wel eens een namiddagje in het vlakbij gelegen Arnhem willen winkelen.

Buitenplaats Petersburg groeit de volgende jaren nog flink aan, dan wordt het er wellicht drukker.

We betaalden 130 euro per nacht voor de grootste suite. Je kunt zelf je zachtgekookt eitje serveren, ontbijten in de Adelaerthoeve of een goedgevulde ontbijtbox bestellen die met het golfkarretje aan de deur wordt geleverd. Ter plekke zijn e-bikes te huur. Restaurants zochten we in Arnhem, met The Green Rose als tip voor een feestelijke gelegenheid.

Adres receptie: Koningsweg 24B, Arnhem (bij de Adelaerthoeve)

Adres: Deelenseweg 3, Arnhem buitenplaats-petersburg.nl

Op zoek naar een andere Droomplek? We hebben alle hotels in een handig overzichtskaartje gebundeld: standaard.be/droomplek.

Geert Van der Speeten zocht en vond de rust van de natuur in lodges aan de rand van de Veluwe, in het Nederlandse Deelen.

Onafhankelijk gekozen en betalend bezocht • Door Geert Van der Speeten Foto's rr



Getest

Welke oogcrème voelt als pure verwennerij?

Ik moet een jaar of twaalf geweest zijn toen ik voor het eerst attent werd gemaakt op de lachrimpeltjes naast mijn ogen. Als prille twintiger belandde ik na een gelijkaardige opmerking in het rayon met oogcrèmes in de supermarkt. Ik smeerde en smeerde, maar de fijne lijntjes bleven. Vandaag dank ik elk kraaienpootje aan mijn humoristische echtgenoot. We lachen samen wat af, en ik smeer nog steeds, vaak tegen beter weten in. Ik start mijn test met een luxueus oogserum van Clarins. Een mix van 13 plantenextracten, waaronder een krachtig duo van fluitenkruid en kurkuma, belooft minder rimpels en wallen. Het flesje heeft twee compartimenten, een met een crème en een met een serum. Na een druk op het pompje belanden de twee formules op de wreef van de hand, waar je ze met een vinger met elkaar vermengt tot een gladde emulsie. Doseren is moeilijk en er belandt voldoende product op mijn hand om een heel gezicht in te smeren. Het serum voelt fris aan op de oogcontouren, maar is me te geparfumeerd. Een afknapper, want parfum kan de ogen irriteren.

2 FAVORIET PREMIER CRU OOGCRÈME, CAUDALIE

Een oogcrème met een verkoelende applicator kan me altijd bekoren. Niets zo aangenaam als ’s ochtends de slaap uit de ogen wrijven met een frisse massagetool. Ook deze crème, die voor 97 procent uit natuurlijke ingrediënten bestaat, belooft veel: minder fijne lijntjes, wallen, donkere kringen, extra hydratatie en glans. Dat laatste is hoofdzakelijk de verdienste van de fijne parelmoerdeeltjes die de huid onder de ogen doen oplichten. Het moet gezegd: ik zie er meteen een pak frisser uit. De oplichtende formule vormt een goede basis voor mijn getinte dagcrème en ik laat dat extra laagje concealer achterwege. De vegan formule bevat geen parfum en kan hierdoor ook rondom de lippen worden gebruikt. Zonder twijfel mijn favoriete crème uit de test.

De Belgisch-Nederlandse cosmetica-start-up Routinely zet met een gamma van 13 serums in op smart skincare. Wie een onlinetest invult (via de website of de app), ontvangt nadien een gepersonaliseerde huidverzorgingsroutine met serums die inspelen op zijn of haar persoonlijke noden. Een slim algoritme adviseert mij het Awakening Fermenting Eye-serum, dat wallen ontzwelt, donkere kringen vermindert en de oogcontouren verstevigt. De belofte: elke ochtend en avond enkele druppeltjes van de geurloze formule met de plantaardige scrub van bacillusferment onder de ogen deppen en je krijgt een uitgeslapen blik. De geurloze substantie is heel vloeibaar (het is dan ook een serum), maar is dankzij het pipet van het glazen flesje met apothekersuitstraling makkelijk te doseren. ’s Avonds vind ik het prettig om een rijkere crème te smeren, maar deze geeft me ’s ochtends een fris gevoel onder de ogen.

4 NOSTALGIE

HSR LIFTING ANTI-WRINKLE

EYE CREAM, BABOR

Mocht ik sterren voor nostalgie uitdelen, dan kreeg deze (zware!) gouden bol van Babor er minstens vier. Een instant flashback naar de vroege jaren 90, toen ik als klein meisje gefascineerd naar die bol op mijn moeders flesje Eau de Rochas keek. Dertig jaar later raak ik nog altijd gecharmeerd door mooie verpakkingen, maar intussen weet ik dat huidverzorging beter in een tube of luchtdicht pompje zit dan in een potje. In de juiste verpakking blijven de werkzame ingrediënten langer stabiel. Bovendien krijgen bacteriën vrij spel als je met de vingers in het potje zit. Maar potjes hebben, zeker als ze goudkleurig zijn en zwaar in de hand liggen, een luxueuze uitstraling. De keuze voor die producten is snel gemaakt, en dus zit er niets anders op dan de inhoud van mijn bol snel op te werken. Geen probleem, want de rijke crème op basis van glycerine smeert lekker weg. Bovendien kun je het product tot tweemaal per week als oogmasker aanbrengen. En zo’n klein momentje voor jezelf doet ook wonderen voor een vermoeide blik.

74 euro, bij de parfumerie.

29,90 euro, routinely.com

79,90 euro, bij de parfumerie en babor.com

53,70 euro, bij de apotheek of de Caudalie-boetieks in Brugge of Brussel.

Beautyjournalist Laure Vandendaele koestert de lachrimpels rond haar ogen, maar houdt van de verwennerij van een goede oogcrème. Welke crèmes en serums kunnen dat het best waarmaken?

‘De wereld is charmant zolang je blijft spelen’

Detentoonstelling‘Kamervolklei’ brengt de keramiek van Lutgart De Meyer eindelijk nog eens voor het voetlicht. De timing klopt. Niet alleeniskeramiekvandaagwaanzinnig populair, het werk van Lutgart, intussen 98, ziet eruit alsof het gisteren uit de oven is gekomen.

Tekst en foto Ringo Gomez-Jorge

vriendenenikhaddendieplekgevondentijdensonze ontdekkingstochten doorheen het gebouw. Toen we die oven daar zo eenzaam zagen staan, begon het tekriebelenomermeeaandeslagtegaan.Alvrijsnel liephetgoed.Dekleisprakmeookergaan.Hetiseen eenvoudig en natuurlijk materiaal, en het is erg vervormbaar. Het is magisch.’

Op Youtube staat een fragment uit 1954 van het vrouwenprogramma Penelope voor het NIR, de voorloper van de VRT. Een jonge Paula Sémer vraagt jou: ‘Ik vind uw werk zeer abstract, mevrouw De Meyer. Hebt u daar een bedoeling mee, of zo?’ Wel, hebt u dat, mevrouw De Meyer?

- (lacht)‘IkmaaktedeeluitvanG58(bekendAntwerps kunstcollectief van 26 leden, ontstaan naar aanleiding van Expo 58, red.). Het was de tijd van de abstracte kunstenaars in Antwerpen. Ik herinner me vooral dat ik met het materiaal speelde en zo tot vormen kwam. De anderen van G58 namen hun praktijkeenstukernstiger.Hetwarentrouwensallemaal mannen, behalve Louise Servaes en ik. De mannen stelden zich voor de portretfoto van de groep recht in het midden op. De meisjes moesten aan de kant staan.’

Je was ook bewust alleenstaand.

- ‘Na mijn scheiding heb ik beslist om alleen te zijn. Ik wilde mijn vleugels spreiden. Als je samen was met een man, dan moest je jezelf sowieso opofferen. Als vrouw werd je geacht alle huishoudelijke taken op je te nemen. Mocht ik vandaag jong zijn, dan zou ik wellicht nooit getrouwd zijn.’

Keramiekisbijzonderpopulairenvooraldekunstige vorm wordt weer opgepikt door jonge makers. Het bewijs: jouw boek is te koop bij Wilder, een jonge planten- en designwinkel in Antwerpen. Kortom: je bent hip!

- (lacht) ‘Of mijn werk hip is, weet ik niet. Ik bezoek niet vaak tentoonstellingen. Sinds eind vorig jaar heb ik hulp nodig om me te verplaatsen en woonikineenwoonzorgcentrum.Nu,ikpasmeaan de nieuwe omstandigheden aan en vind mijn draai. Het belangrijkste is dat ik nog altijd kan spelen. Ik maak kleine kunstwerkjes en heb daarvoor kartonnen dozen vol met rommel die wordt achtergelaten na de vrijdagmarkt. Nu ik niet meer tot daar geraak, houden vrienden dat soort spullen voor me bij.’

Ik ontwaar een liefde voor het kleine, het eenvoudige en het nederige?

Hoe gaat het?

- ‘Gezien mijn leeftijd: oké. Ik heb geen pijn, duskaniknietklagen.Welvoelikmesnellermoeen beginnen mijn gehoor en mijn geheugen wat te haperen. Maar mijn zicht is nog goed. Je moet weten, op mijn 93ste liep ik nog achter een kruiwagen door de tuin om houtblokken te halen. Toen kon ik zo’n klus nog makkelijk aan. Dat is nu anders.’ (lacht)

Waarom ben je destijds met keramiek begonnen?

- ‘Op de academie in Antwerpen was er een groot klaslokaal waarin een keramiekoven was gebouwd. Het lokaal was helemaal verlaten. Mijn

Sterker nog: in een interview voor Canvas, dat ook op Youtube te vinden is, vertelde je dat je na je scheiding van je man Paul Ausloos, ook deel van G58, alleen voor de kinderen moest zorgen en dus gebruiksvoorwerpen begon te maken.

- ‘Het waren andere tijden. Het heeft me nooit gestoord, omdat het normaal was. Het uitzonderlijke is natuurlijk dat wij vrouwen dat normaal vonden. Daarnaast was ik altijd al praktisch ingesteld. Ik heb erg veel gebruiksvoorwerpen gemaakt, zoals tafels, asbakken en kandelaars. Mijn producten verkochten zo goed dat ik haast niet kon bijbenen en ik op een gegeven moment zelfs werd geplagieerd.’

- ‘Ja. Kleine spullen kunnen een grote boodschapmetzichmeedragen.Zohebikalheelwatversleten jeansbroeken volledig uit elkaar gesneden omzeoptehangenalskunstwerk.Deslijtagevertelt verhalen.Iklaatdedingengewoonopmijafkomen. Die houding heb ik ook hier. En de wereld blijft charmant zolang je blijft spelen.’

Expo ‘Kamer vol klei’ nog tot 4 juni 2023 in het Museum Albert Van Dyck in Schilde. Meer info: schilde.be

- Hoe gaat het?

In deze rubriek beantwoordt redacteur LIEVE VAN DE VELDE elke twee weken een lezersbrief over alle vragen die het leven ons toewerpt. Deze week: wat moet je met die verhuisheimwee?

NET VERHUISD EN IK ZIT

ALWEER OP IMMOWEB

BESTE LIEVE, Anderhalf jaar geleden vonden mijn partner en ik ons droomhuis, in de streek waar mijn ouders wonen. We leerden elkaar kennen in Leuven, waar we een jaar samen cohousden en twee jaar in een heerlijk appartement aan de rand van de stad woonden. De roots van mijn partner liggen daar ook. De grote vraag was altijd waar we onze toekomst zouden uitbouwen. Ik voelde mij intussen thuis in Leuven en de lange autoritten naar mijn ouders waren soms best gezellig. Maar ik vreesde wel (heel egoïstisch) dat onze hypothetische kinderen geen echte band zouden hebben met mijn familie. Mijn ouders lieten ook merken dat ze het moeilijk zouden vinden als ik me in Leuven ging settelen met hun eventuele kleinkinderen. Mijn schoonouders daarentegen gaven hints dat ze het zouden begrijpen als we verhuisden. De beslissing viel toen bleek dat we op de buiten een grote, vrijstaande woning met grote tuin konden kopen voor hetzelfde budget als voor een rijwoning in Leuven. We waren verliefd op het huis, mijn ouders waren superblij en emotioneel.

Drie maanden later zijn we verhuisd. Intussen was ik wel beginnen te piekeren. Zou ik mijn partner niet isoleren van zijn familie en vrienden? Ach, na de verhuizing zou het zich allemaal wel uitwijzen. En dat deed het deels. Mijn partner lijkt gelukkig en klaagt absoluut niet.

Maar ... Ík mis Leuven, het decor van zo veel mooie momenten in mijn leven. Ik ben zelfs gaan twijfelen aan mijn kinderwens. Want als die kinderen zich ergens gehecht hebben, kan je ze niet meer verplanten, toch? Ik durf niet te denken aan het verdriet dat ik mijn ouders zou aandoen door opnieuw weg te gaan! Net als mijn vrienden hier. En toch ... Elke dag kijk ik stiekem op Immoweb wat er rond Leuven te koop staat en wat de huurprijs is in de buurt waar we nu wonen.

Is dit raar? En zou jij zoiets op tafel gooien?

DAG JOKE, Moeilijk. Niets is zo slopend, soms, als kiezen. Als je voor pistache-ijs kiest, is er altijd wel dat stemmetje in jezelf dat zich afvraagt of je niet blijer was geweest met kokosmeringue-ijs. Of vanille, want dat is altijd goed. Maar het leven is geen ijsjeskraam. En een woonplek geen ijsje.

Maar het is menselijk, o zo menselijk. Net omdat het allemaal zo irrationeel is. Je zit nog onwennig op die nieuwe stek, je wordt overspoeld door verlangens naar je oude vertrouwde leven in het oude vertrouwde Leuven. Je zegt het zelf: ‘het decor van zo veel mooie momenten in je leven’. Je kijkt terug, wentelt je in nostalgie als was het een troostdekentje. Er zijn zelfs namen voor: verhuisblues en heimwee. Het heeft iets fijns, iets melancholisch. Maar ook iets gevaarlijks. Dus moeten we op dit punt Mevrouw Rationaliteit mee aan tafel uitnodigen. Want zij is de eerste die van haar stoel wordt geduwd bij keuzespijt. Je wou een mooi huis, vrijstaand, op de buiten. Je vond een droomhuis dat aan al die voorwaarden voldoet. Maar dan komen spijt en blues zich moeien, en denk je: hm, misschien was dat droomlijstje van mij au fond niet zo belangrijk. Het bewijst nog eens dat spijt eigenlijk wiskunde is, een kwestie van A en B en na-A. Waarbij: A = Leuven, huren, dure immo, ver van grootouders voor hypothetische kinderen.

A pijltje B = alles wat de ongemakken van A opheft.

B = jullie droomhuis, de theoretisch ideale situatie .

Na-A = idem als A, maar besmet met nostalgie, heimwee en dus geïdealiseerd, waardoor alles wat A eerst A maakte, niet meer belangrijk is of lijkt.

Je reconstrueert de argumenten die tot de hele verhuizing hebben geleid, en plots, wanneer het onmogelijk lijkt om de klok terug te draaien, kijk je er anders naar. Moet ik wel kinderen? Een rijhuis, is dat niet net

gezellig? Die autorit naar mijn ouders, toch niet zo erg? Ik herken wat je doet, want ik doe hetzelfde in kleine en grote levenskwesties. We reconstrueren alsof alles exact hetzelfde blijft, maar dat is niet het geval, want blues en heimwee hebben de na-A een andere kleur gegeven dan de A: je kan dus nooit meer terug naar hoe het voelde voor je die beslissing nam, want die situatie bestaat niet meer. Om maar te zeggen: spijt is simpel, maar ook zo complex.

En misschien, als ik even verder mag denken, speelt ook de schok van het nieuwe leven, met al dan niet hypothetische kinderplannen, en een huis tot aan je pensioen. Vastgeroest tot in de kist, zo denk je misschien. Onterecht, want leven is bewegen, maar ik snap de angst. Het voelt als een existentiële confrontatie. Wat zou ik doen in jouw plaats? Nu meteen het issue op tafel gooien? Aan je partner bekennen dat je zit te immowebben? Eerlijk gezegd, ik denk het niet. Geef het allemaal wat tijd. Investeer in je nieuwe plek, doe zotte dingen op de buiten, organiseer nachtelijke feestjes in de boomgaard, fuiven in de schuur, déjeuners sur l’herbe, een dropping op blote voeten. Probeer ook van die hele nieuwe omgeving een decor van mooie momenten te maken, er is leven na Leuven, quoi. Een ander leven, maar veel leven.

En als het echt niet lukt, na een jaar of zo, gooi dan zonder schaamte de handdoek in de ring en ga terug naar Leuven. Opnieuw verhuizen is geen schande. En je eigen leven en levensgeluk slaaf maken van wat je denkt dat andere mensen willen, is nooit een goed idee. Steek in dat geval een middenvinger op naar Michel Montaigne, die aanvaarding uiteindelijk de beste remedie noemde tegen spijt.

Smiley, Lieve

Wil u iets aankaarten, stuur uw brief dan naar de redactie: lieve.vandevelde@standaard.be

 STILLEVEN IN TECHNICOLOR

Een grillige vaas met bloemen en een felgekleurde achtergrond: de installaties van de Amerikaanse kunstenaar Emily Mullin zijn spannender dan een stilleven op doek. emilymullin.work

 ALTIJD IN BLOEI

Met dit bijzettafeltje heb je altijd bloemen in huis. Het Foldy-tafeltje is gemaakt van aluminium en verkrijgbaar in verschillende fleurige kleuren. doweljone.com

 TIP VOOR JE CITYTRIP

Scroll eens door het Instagramaccount van Tableau Copenhagen en je kunt de bloemen bijna ruiken. De Deense bloemenwinkel maakt ook installaties voor design- en modemerken. @tableau_cph

Kijk nog eens

Illustrator Inge Rylant plukt mooie dingen van het internet. Deze week overlaadt ze ons met bloemen, in alle kleuren en vormen.

 EEN BOEK ALS BOEKETJE

In plaats van een boeketje dat onherroepelijk verwelkt, is dit boek een houdbaar alternatief: een collectie van de mooiste bloemenfoto’s en -illustraties. Flora Photographica, uitgegeven bij Thames & Hudson.

 BLAUWE REGEN

Versier jezelf met kobaltblauwe madeliefjes. Dit jasje van katoen met kimonosluiting, van het Amerikaanse label Caron Callahan, is perfect voor een wandeling in de eerste lentezon. caroncallahan.com

Zoeker

Zoek 10 luchtvaartmaatschappijen

Oplossing Zoeker 04/02

Zoek 10 series

1. The Simpsons, 2. Family guy, 3. The wire, 4. La casa de papel, 5. The office, 6. The Sopranos, 7. Breaking bad, 8. The crown, 9. Dexter, 10. Game of thrones

De Zoeker van MAT is er puur voor het spelplezier. U hoeft de oplossing dus niet in te zenden.

Mag ik de gedachte aan seks met iemand van hetzelfde geslacht nog onaangenaam vinden? Of maakt dat mij homofoob?

Test hoe woke u denkt over seks op knack.be/wokeseks

Lees het volledige dossier rond seksualiteit bij de Belgen in Knack en op knack.be

dur f twijfelen.

Aan de hand van de opgaven en (vetgedrukte) cryptische omschrijvingen vult u eerst het bovenste rooster in. Met behulp van de cijfers kunt u het onderste rooster invullen. Bij juiste invulling ontstaat daar een vraag.

Puzzel

Puzzel

Aan de hand van de opgaven en (vetgedrukte) cryptische omschrijvingen vult u eerst het bovenste rooster in. Met behulp van de cijfers kunt u het onderste rooster invullen. Bij juiste invulling ontstaat daar een vraag.

Aan de hand van de opgaven en (vet gedrukte) cryptische omschrijvingen vult u eerst het rooster bovenaan in. Met behulp van de cijfertjes kunt u dan het onderste rooster vormen, waarin een vraag geformuleerd is.

Stuur het juiste antwoord op de vraag per briefkaart naar De Standaard Magazine Puzzel, Kantersteen 47, 1000 Brussel, of mail naar puzzel@standaard.be. Niet vergeten: zet er ook uw thuisadres bij. U maakt kans op het Lannoo-cadeau van de week, Desert Escapes

Puzzel

A Een kleintje voor hen!

kleintje voor hen!

B Officiële taal in Vaticaanstad.

C Eten en drinken van metaal.

taal in Vaticaanstad.

Winnaars 04/03

Annika Claeys, Houthulst

Thomas Desmet, Gent

Anne Impe, Brugge

Chantal Willemans, Vliermaal

Lucie Saelemaekers, Bilzen

Oplossing 11/03

Het

COLOFON

D Welke Deense film uit 1998 won de juryprijs van het Filmfestival van Cannes van dat jaar?

en drinken van metaal.

Welke Deense dramafilm uit 1998 won de juryprijs van het Filmfestival van Cannes van dat jaar?

Welk Afrikaanse dier heeft qua lichaamsbouw kenmerken van een paard (nek), een bizon (kop) en een antilope (poten)?

E Welk Afrikaanse dier heeft qua lichaamsbouw kenmerken van een paard (nek), een bizon (kop) en een antilope (poten)?

F Dier dat gespaard wordt.

Welke Deense dramafilm uit 1998 won de juryprijs van het Filmfestival van Cannes van dat jaar?

G Hoe wordt een draadbericht genoemd?

Welk Afrikaanse dier heeft qua lichaamsbouw kenmerken van een paard (nek), een bizon (kop) en een antilope (poten)?

H Bewoner van Jerevan of Ararat.

I Aan het begin en het einde van de film 'Apocalypse now' is dit nummer van The Doors te horen.

J Welke insecten kunnen kwaken?

begin en het einde van de film 'Apocalypse Now' is dit nummer van The Doors te horen.

K Welke Bijbelse koning is bekend om zijn wijze oordeel?

L Welke Russische grensbewaakster werd in 1985 door Elton John bezongen?

koning is bekend om zijn wijze oordeel?

Welke Russische grensbewaakster werd in 1985 door Elton John bezongen?

M Mythologisch wezen dat vaak beschreven wordt als klein, dik en met baard.

Mythologisch wezen dat vaak beschreven wordt als klein, dik en met baard.

N Wat is naast het Fins de officiële taal van Finland?

is naast het Fins de officiële taal van Finland?

Hoofdredacteur De Standaard: Karel Verhoeven. Chef De Standaard Magazine: Dorien Knockaert. Eindredactie: Kaat Schaubroeck, Berten Vanderbruggen. Artdirector: Karolien Bertels. Vormgeving: Debora Lauwers. Coverbeeld: Eva Donckers. Columnfoto’s: Nicol’ Andrea.

Advertentieregie: nationaaladverteren@adsanddata.be. Hoort bij De Standaard en mag niet los verkocht worden.

A. Vallei, B. Jehova, C. sheriff, D. Efeze, E. mahonie, F. curve, G. legenda, H. stropen, I. totem, J. Piaggio, K. Demis, L. dativus, M. ijsberg, N. Bosnië

De eindvraag luidde: Hoe heet de semi-autobiografische film van Steven Spielberg die gaat over zijn jeugd en passie voor film?

antwoord: The Fabelmans

Floris van Bommel 9th generation shoemaker since 1734

Katja Schuurman actress and presenter