SustainaBillie 29 april 2023

Verloren kost Jeroen Meus kookt met vergeten groenten

Tweedehands 3 bekende fans showen hun topstuk

Plant of plastic Is vegan leer beter?

SustainaBillie SustainaBillie

SustainaBillie

West

Durdle

Blik vooruit

Billie houdt van (ethisch) tweedehands, van gerechten waar verloren groenten de ster zijnletterlijk bij het Brusselse Humus x Hortense. Een nummer als een frisse duurzaamheidsdouche, met tips voor je badkamerritueel, een esthetisch eco-huis én alles over vegan leer.

Lieve lezer,

Dik vijf jaar geleden kocht ik een jaar geen nieuwe kleren voor een krantenreeks. Hoe keek ik in het begin uit naar het moment waarop gedachteloos shoppen weer zou “mogen”. Maar kijk, intussen heb ik dat nog altijd niet gedaan. Mijn “iets nieuws”, is sindsdien tweedehands – of voor een gelegenheid iets uit een lokale winkel – en ik mis niks. Niet vliegen, wel landen; dat vat het gevoel best wel samen. Ook de nieuwe weervrouw Jacotte Brokken staat erbij stil, zonder klimaatzuiver te ‘moeten’ leven. Want hoe rijm je bijvoorbeeld die passie voor reizen met het duurzame? We namen haar mee naar dat bekende miniatuurpark in onze hoofdstad, en ervoeren heel Europa (en een paar seizoenen!) in een voormiddag.

Liesbet Aelvoet, coördinatie Billie

Een ecologisch hu(i)zarenstukje blz. 34

Hoe koop je ethisch tweedehands? blz. 24 BV’s geven het goede voorbeeld blz. 28

Giet nog maar eens vol blz. 23

Een aardige maaltijd blz. 40

Leer alles over leer blz. 18

Hoe doen die dat?

Met volle aandacht in de keuken én in het leven staan. Is dat het geheim achter de Michelinster die het koppel Caroline Baerten en Nicolas Decloedt onlangs met hun restaurant Humus & Hortense in de wacht sleepten? “Duurzaam leven begint met mindful leven.”

tekst Nathalie Dirix foto’s Inge Kinnet

1Thank you, mother nature

“Er is geen scheidingslijn tussen hoe we leven en hoe we werken. Al in onze jonge jaren aten we vegetarisch en waren we erg betrokken met het welzijn van onze aarde. Ja, we waren ons toen al bewust van het belang van een ecologisch voedingspatroon. Toen al beseften we dat het lokaal aankopen van seizoengebonden ingrediënten een grote impact heeft op de ecologische voetafdruk.”

2Mindful leven. Mindful eten.

“Als je mindful in het leven staat, ga je minder impulsief om met de zaken die op je afkomen en ga je bedachtzamer handelen. Dat is een van de inzichten die we opstaken tijdens de mindfulness-training die we volgden. De essentie van mindfulness? Bewust aandacht geven aan het moment zonder er een oordeel over te vellen. Als je daar via meditatie voor ­oefent, dan kom je vollediger in het moment te staan. In het hier en nu. Het wordt een plek waar je intenser gaat proeven, ruiken en voelen. En je ook bewuster wordt dat alles in deze wereld deel uitmaakt van een ecosysteem waar alles met ­elkaar verbonden is.”

3Dit is het

Meerdere jaren is Caroline in de leer bij de Vietnamese boeddhistische monnik Thich Nhat Hanh geweest. “Hij gaf me een tekening waarop er een eenvoudige cirkel getekend staat met daarin de tekst: dit is het. Voor mij symboliseert het de kracht van de aanvaarding dat pijn bij het leven hoort. Maar je kan pijn sublimeren naar iets moois. Dat houdt wel in dat je ernaar kijkt en er in contact mee komt. In onze westerse ­levens lopen we te veel weg van emoties. Terwijl de echte rijkdom van het leven zich onthult door in contact met jezelf te komen.”

Zo doet die dat niet

“We proberen op vele vlakken zo duurzaam mogelijk te leven. Single-use plastic komt er bij ons niet in. Schoonmaken doen we met ecologische producten. We kiezen altijd voor kledij van Belgische designers. Ook al is die duurder dan confectie. Want: a thing of beauty is a joy forever. In het restaurant zijn onze stoelen en tafels van Belgische makelij en van gecertificeerd hout. Dat wil zeggen: hout dat uit een bos komt waarvan je weet dat het telkens opnieuw aangelegd zal worden. Onze auto hebben we 10 jaar geleden verkocht. We doen nu haast alles met de fiets.”

Meer dan weer: de missie van Jacotte Brokken

Wat weet je over Jacotte Brokken? Als het in de volgende Slimstemenseen vraag wordt, dan zijn dit de vier antwoorden: chemicus, chaoot, italofiel, en natuurlijk: weervrouw. Met een duurzame missie: ons nog iets bewuster maken van de klimaatproblematiek. “Frank Deboosere vervangen? Dat blijft onwerkelijk. Mocht het een vacature geweest zijn, had ik nooit gesolliciteerd.”

tekst Hans-Maarten Post

Als we haar spreken, is het net voor de eerste keer gebeurd. “Aan de kassa van de verfwinkel.

Toen ik mijn naam moest geven, herkende de kassierster me meteen: de nieuwe weervrouw! Waarop de weervragen kwamen. Dat ze een trouwfeest hadden, en of de zon ging schijnen.” Het zal niet de laatste keer zijn, beseft Jacotte Brokken (30). Maar de bekendheid heeft ook één voordeel, besefte ze al evenzeer. “Al heel mijn leven vraagt men mij hoe mijn voornaam uitgesproken moet worden. Die komt trouwens van twee Jacottes die mijn ouders kenden. De enige twee die ik ooit heb ontmoet.” Zjacotte is het dus. Niet Iacotte. “Vandaag kwam ik op de VRT een groep mensen tegen die een rondleiding kregen. Al van ver hoorde ik: Zjacotte! Schitterend, dacht ik, dát ga ik alvast nooit meer moeten uitleggen.”

Welke gouden raad heeft Frank Deboosere je meegegeven voor zijn vertrek?

“Dat ik een olifantenvel moet kweken. Want dat ik veel over mij heen zal krijgen. Vermijd het om commentaar te lezen, is de raad die ik al van andere schermgezichten heb gekregen. En dat probeer ik. Wat niet weet, niet deert. Maar een olifantenvel? Daar heb ik nog een lange weg te gaan.”

Weervrouw worden, het stond zowaar op je bucketlist.

“Weervrouw niet per se, maar wel iets doen op tv en radio, rond wetenschap. Ik maak al jaren video’s over wetenschap. Het mooie is dat je die tegenwoordig op eender welk platform kan loslaten. Je kan er op Youtube of Tiktok meer kijkers mee halen dan op tv. Maar toch blijft tv nog een soort überding. Alsof je meer voorstelt als je daar opkomt. En dus

Wie is ...

droomde ik ervan om iets op tv te kunnen doen. We zijn er toevallig achter gekomen dat weerman Bram Verbruggen is geboren in het jaar dat Frank gestart is, en ik in het jaar dat Sabine Hagedoren begon. Ik heb niemand anders dan hen tweeën gekend. Frank en Sabine zijn zo iconisch. Waren zo een deel van het meubilair, in mijn kindertijd. Ik mag er niet te hard over nadenken dat ik nu zelf deel uitmaak van dat team. Daarom wil ik het ook niet zien alsof ik Frank vervang. Ik ben gewoon versterking voor het weerteam. Ja, ze hebben mij gevraagd: Frank gaat op pensioen, wil jij het team versterken? Maar mocht het een vacature zijn geweest, had ik er nooit op gesolliciteerd. Dat zou ondenkbaar geweest zijn. Frank Deboosere vervangen?”

Je studeerde chemie. Hebt ook in dat veld gewerkt. Herinner je je het moment waarop je besefte: ik hoor hier toch niet thuis?

Jacotte Brokken (30) is de nieuwe weervrouw van de VRT. Ze studeerde chemie aan de universiteit van Antwerpen en volgde een postgraduaat digital content creation aan de Arteveldehogeschool. Daar doceert ze nu zelf klimaat- en videojournalistiek. Ze werkte sinds 2019 als digital creative achter de schermen mee aan diverse VRT-projecten. Ze is getrouwd en woont in Lokeren.

“De eerste drie jaren van mijn carrière heb ik veel gejobhopt. Telkens had ik het gevoel: dit wordt het niet. Ik heb lesgegeven in de chemie, onderzoek gedaan in de chemie en heb in de chemische industrie gewerkt. Bij geen van de drie klikte het. Waar het wél mee klikte, was dat stukje communicatie. Ik heb twee jaar aan een doctoraat gewerkt, en daar was wetenschapscommunicatie een luikje van. Toen ben ik die video’s over wetenschap beginnen te maken. Heerlijk. Maar ja, daar vind je geen vacatures in. En dus heb ik een postgraduaat digital content creation gevolgd. Zo ben ik bij de VRT terechtgekomen. Daar heb ik in eerste instantie allesbehalve wetenschap gedaan. Tot het mij daagde dat de combinatie van mijn wetenschappelijke achtergrond met dat video- en podcastgegeven wel eens iets zou kunnen zijn. Natuurlijk was iemand als Lieven Scheire daarbij een voorbeeld. Ik wilde de vrouwelijke Lieven Scheire worden. Ik heb het hem zelfs ooit

gevraagd in een podcast, hoe ik dat moest doen. Zijn raad? Vergeet mij en wees vooral jezelf.”

Je komt best wat filmpjes van jou tegen op Youtube. Zijn er waarvan je

nu denkt: die had ik eraf moeten halen, nu ik weervrouw ben?

“Misschien een paar. (lacht) Mijn Youtube-video’s zijn best amateuristisch, maar het is waar ik vandaan kom. Het is de laagdrempelige manier waarop ik ben

begonnen. En kijk: vijf jaar later ben ik weervrouw. Misschien kan het als inspiratie dienen voor anderen. Je hoeft echt geen video-opleiding te volgen, of een professionele camera te kopen. Je kan ook onnozele video’s met je smartphone maken en zo groeien.”

‘Doedieszot’ heet dat oude Youtubekanaal. Zo vinden we je ook op Instagram en Tiktok. Je motto?

“Ja. Het moet niet allemaal te serieus zijn. Het is al lang een soort leidraad voor mijn leven. Ik ben ook redelijk impulsief. Neem dat telefoontje of ik Frank wilde opvolgen. Ik denk dat ik één vraag gesteld heb en ja heb gezegd. Pas achteraf besef ik dan: misschien had ik iets beter moeten nadenken.” (lacht)

Als kleuter kreeg je het etiket hoogbegaafd opgeplakt. Heeft dat je pad beïnvloed?

“Uit een test bleek dat. Ik heb toen een jaar overgeslagen. En dacht bij mezelf: daarmee is het opgelost. Tot ik me bij mijn jobhoppen afvroeg: zou het feit dat ik mijn draai niet vind iets met die hoogbegaafdheid te maken kunnen hebben? Ik zag daar toen een filmpje over van de Universiteit van Vlaanderen. Ik heb vervolgens een traject gevolgd bij Exentra, een Antwerpse expertisecentrum rond hoogbegaafdheid, en dat heeft mij heel wat inzichten gegeven. Dat je je bij hoogbegaafdheid bijvoorbeeld niet meteen Einstein voor de geest moet halen, maar dat het gewoon om een manier van denken gaat. Je bent niet pe se intelligenter of slimmer, maar denkt op een snellere manier, of legt sneller links. Het deed me beseffen dat ik op zoek moest naar een job met veel afwisseling en veel uitdagingen. Ik denk dat ik die nu gevonden heb. (lacht) En al zeker in combinatie met lesgeven.”

Jacotte

u

Was je als kind al met proefbuisjes in de weer? Voerde je rare experimenten uit?

“Dat niet, maar het interesseerde me enorm hoe dingen in elkaar zaten. Ging het op tv over experimenten of chemische proeven, dan bleef me dat bij. Ik herinner me nog goed een fragment uit De boomhut op Ketnet over glasblazen. Ik vond dat het meest fascinerende wat ik ooit had gezien. Ik schreef daarna in alle poëzieboeken dat ik glasblazer wilde worden. In die mate dat mijn ouders me op een gegeven moment hebben gevraagd of ik dat écht wilde. Later heb ik een fase gehad dat ik professor wilde worden, of uitvinder. En jawel, ik heb dus een pad afgelegd richting professor, om te beseffen dat het toch geen match was. Daarnaast was er als kind al dat creatieve. Ik heb altijd al op een podium willen staan en iets creatiefs willen doen. Zo heb ik op de academie gezeten, richting woord. Na mijn eerste vier jaar − ik zat in het zesde leerjaar − mocht ik optreden op de proclamatie. Het was de eerste keer dat mijn papa mij zag optreden. Hij was zo verrast door mijn talent, dat hij onmiddellijk voordrachtwedstrijden voor mij is gaan zoeken. Ik heb nog ooit Clara Cleymans − ook al was ze wat ouder − als een van mijn concurrenten gehad.”

Je wilt als weervrouw niet alleen mensen informeren over het klimaat, je geeft ook les klimaatjournalistiek. Hoe is dat gekomen?

“De klimaatopwarming is een van onze grootste uitdagingen. Ik heb er vroeger, in alles wat ik deed, al veel aandacht aan besteed om dat aan jongeren duidelijk te maken. Toen de Arteveldehogeschool iemand zocht om dat vak te geven, heb ik mij meteen kandidaat gesteld. Ik vind het heel fijn, want het gaat niet alleen over het klimaat en de klimaatconferenties, maar ook over hoe je als journalist over

Jacotte

“Na mijn studie chemie heb ik veel gejobhopt.

Tot ik mij afvroeg: zou het feit dat ik mijn draai niet vind misschien iets met mijn hoogbegaafdheid te maken hebben?”

het klimaat praat. Vaak wordt er nog uiterst pessimistisch over gecommuniceerd. En daar worden mensen moe van, wat niet de bedoeling kan zijn. Er is dus dat moeilijke evenwicht: breng je louter het nieuws, of ben je toch ook bezig met hoe mensen het interpreteren? Hoe vind je een manier om objectief te zijn en toch een boodschap te brengen die positief binnenkomt? Enorm boeiend.”

Sijpelt het klimaat ook door in je eigen leven?

“Het is zeker een bezorgdheid. Het draait bij mij dan vooral om een bewustzijn: me realiseren wat de impact is van mijn beslissingen, zonder dat ik echt op alle vlakken klimaatzuiver leef. Als we ons allemaal bijvoorbeeld al bewust zou-

Haar duurzame supertips

Koop niks nieuws als je het niet per se nodig hebt. En gebruik liever iets van iemand anders. Kleren? Kijk eerst in je kleerkast wat je nog hebt hangen.

2 3

Probeer vegetarisch of vegan te eten. Het is echt heel lekker. Mijn man was er vroeger niet voor te vinden, inmiddels doen we het enkele keren in de week.

den zijn van het feit dat een weekendje Madrid met het vliegtuig niet zo’n goed idee is, zou dat al heel wat zijn. Of neem kleren. Heb ik dit écht nodig? Het is iets wat ik mezelf altijd probeer af te vragen. En dan laat ik dat winkelmandje van die webwinkel vaak staan.”

Reizen is een van je grote passies. En al zeker naar Japan. Hoe rijm je dat met het duurzame?

“Dat is moeilijk. Als je graag reist, kan het wrang aanvoelen om anderen wel te zien vertrekken. Ik ken mensen die nooit meer buiten Europa op reis gaan. Maar ik wil ook nog andere stukken van de wereld zien. En dan begint het bij heel bewust omgaan met dat idee. Eén keer een verre reis met het vliegtuig en voor de rest met de auto of trein weg.”

Wat heb je met Japan?

“Het voelt telkens als thuiskomen. Toen mijn man en ik pas samen waren, hebben we een lijst gemaakt met alle bestemmingen waar we ooit naar toe wilden. Allemaal verre bestemmingen. We zijn eens naar Canada geweest, en een paar jaar later naar Japan. En dat kwam net iets harder binnen bij ons tweeën. Ik denk dat het de combinatie is van het exotische − dat rare eten, de ongeschreven regels, de taal die je niet kan spreken of lezen − met iets vertrouwds, iets westers.”

Staat er in Europa een bestemming op jullie lijst?

“Ik ben als kind met mijn ouders naar Scandinavië geweest. Daar zou ik absoluut nog meer van willen zien. Maar het probleem is: als we aan het nadenken zijn over een zomerreis, beseffen we dat we toch vooral pizza willen eten. (lacht) Waarom gaan we op reis, denk ik dan? Voor het lekkere eten. In Zweden en Denemarken hebben ze dat ook, maar geen u

Wees je bewust van je beslissingen. Wat betreft mobiliteit, bijvoorbeeld. Je zal nooit bij elke verplaatsing de trein kunnen nemen. Maar maak je keuze toch telkens bewust. Vermijd minitrips met het vliegtuig.

Tien duur­zame reisideeën in Europa

Jacotte

pizza, en geen pasta en geen focaccia. En dan denk ik: potverdekke, ik wil weer naar Italië! Ja, ik heb mijn hart verloren aan Italië. Zeker aan het noorden. Daar heb je mooie natuur én dat lekkere eten.”

Schuilt er dan misschien een kok in je?

“Absoluut! Niet dat ik een goede kok ben, maar ik kook wel ontzettend graag. Ik ben zo iemand die tegen de klok wil koken. Dan zet ik mijn pasta op en wil ik in dezelfde tijd mijn saus klaar hebben. (lacht) Als dat lukt, voel ik mij echt in de keuken van een sterrenrestaurant. Mijn signature dish? Tonkatsu curry. Eigenlijk gewoon schnitzel op rijst met currysaus. (lacht) En lasagne. Als ik veel tijd heb, maak ik dat graag.”

Nog een duurzame kwestie: vind je het lastig om vlees te laten staan?

“Ik zou zo vegetarisch kunnen worden. We eten thuis ook minstens een paar keer in de week vegetarisch. Maar op restaurant vind ik het moeilijk. Om dan iets lekkers te vinden? Om op het menu, tussen al dat lekkers, toch voor de vegetarische optie te gaan?”

Bij Frank denken we aan zijn fiets, aan Kom op tegen Kanker… Wil jij op termijn iets gaan betekenen, in een of andere richting?

“Naast dat klimaatbewustzijn? STEM, misschien. Science, technology, engineering en mathematics. Meer kinderen warm maken voor STEM-vakken op school, en meer vrouwen in STEM-opleidingen. Daar zet ik mij nu al vaak voor in. Toen ik studeerde, waren we maar

met drie meisjes in een klas van twintig. Toch gaat het mij niet per se om meer vrouwen, maar vooral over een grotere diversiteit. Dat is zo waardevol. Ik zal voor STEM blijven ijveren tot de STEMrichtingen een echte weergave zijn van de maatschappij.”

Jacotte, als ik in je hoofd zou kruipen, wat zou ik dan zien?

“Chaos. Ik ben heel chaotisch. In mijn smartphone zit een lijst met alarmen. Anders zou ik ergens mee bezig zijn, daar

Productie

Fotografie Kaat Pype

Foto-assistentie Barbara Debeuckelaere

Styling Kiki Vogels

Make-up en haar Sabine Peeters

diep inzakken en totaal mijn volgende afspraak vergeten. Ik heb die structuur van wekkertjes nodig om alles georganiseerd te krijgen. Ik vermoed dat ze voor de rest van mijn carrière als weervrouw in mijn gsm zullen zitten.”

‘Op tv komen’ heb je afgevinkt. Wat is het volgende item op je bucketlist?

“Een boek schrijven. Al weet ik nog niet waarover, of voor welk publiek. Maar ik ga me voorlopig wel eerst op tv en radio focussen, hoor.” (lacht) n

Locatie Mini-Europa, miniatuurpark aan de Heizel in Brussel waar je op 2,5 ha een wandeling maakt langs miniatuurversies van gebouwen en monumenten in de Europese Unie. Voetballaan1,1020Brussel.www.minieurope.com

“Frank Deboosere vertelde me dat ik een olifantenvel zal moeten kweken”

parade O

MET VANDEN BORRE

Waarom elektronica laten repareren beter is dan een nieuw toestel kopen

Is het jou ook al eens overkomen? Je droogkast doet het niet meer, en liever dan op een herstelling te wachten, koop je snel een nieuwe. De oude laat je keurig recycleren. Niets aan de hand, toch?

Belgen mogen dan wel recyclagekampioen zijn, voor repareren lopen nogal wat mensen minder snel warm. En dat is zonde, want het is doorgaans veel slimmer, goedkoper én beter voor het milieu om een toestel te laten repareren dan het te dumpen in het containerpark. We moeten dringend kiezen voor een andere aanpak, want wereldwijd is elektronisch afval de snelst groeiende afvalstroom. In 2019 werd er meer dan 53 miljoen ton elektrische apparaten weggesmeten, zo stelt de Global E-Waste Monitor van de Verenigde Naties. Dat kan beter.

LEVE DE SCHROEVENDRAAIER

Vanden Borre, de bekende distributeur van huishoud- en ander elektro, lanceert een campagne om de Belgen bewust te maken van het belang van reparatie. Vanden Borre roept consumenten op om voor de schroevendraaier te stemmen in de onafankelijke wedstrijd voor het Beste Product Van Het Jaar. Want schroevendraaiers maken het voor

herstellers van Vanden Borre al decennialang mogelijk om toestellen open te schroeven, te repareren, en ze een tweede leven te geven. Zo redden ze maar liefst 65.000 toestellen per jaar van een enkele reis richting containerpark.

DE NIEUWE AKTE

VAN VERTROUWEN

Iedereen kent de oorspronkelijke Akte van Vertrouwen van Vanden Borre: de garantie dat je altijd de laagste marktprijs betaalt. De drie andere pijlers van de Akte van Vertrouwen zijn mogelijk minder bekend: Advies, Service en Duurzaamheid. Daarom engageert Vanden Borre zich binnen de pijler Duurzaamheid om de levensduur van elektrotoestellen te verlengen. En dat op een manier die veel verder gaat dan de wettelijke garantie op elektro.

NOG BETER DAN DE GARANTIE

Dankzij de EU-wetgeving heb je als consument minstens twee jaar garantie op nieuwe toestellen. Als je toestel binnen de twee jaar na aankoop stuk gaat, is de verkoper verplicht om het toestel te herstellen of te vervangen.

Natuurlijk, twee jaar is snel voorbij. Je kan bij aankoop kiezen voor een verlengde garantie, maar er bestaat nog een slimmere oplossing voor groot elektro: een herstelabonnement.

GEMOEDSRUST

Je leest het goed, er is een manier om nooit meer verrast te worden door de hoge herstelkosten van toestellen die buiten garantie vallen. De onderhoud- en herstellingsservice Vanden Borre Life werkt met een maandelijks abonnement voor een bescheiden bedrag. Daarvoor krijg je om te beginnen periodiek onderhoudsadvies op maat van de elektrotoestellen bij je thuis. Indien nodig komt er ook een hersteller lang voor reparatie van een defect groot elektrotoestel (vaatwas, wasmachine, droogkast, koelkast...). Voor een kleine meerprijs kan je deze service uitbreiden tot je tv-toestel(len). Na betaling van een eenmalige vergoeding geldt deze garantie zelfs voor toestellen die je niet bij Vanden Borre hebt gekocht.

Dit is dé manier om op beide oren te slapen en nooit meer geconfronteerd te worden met een dure herstelling. Je verlengt de levensduur van je toestellen aanzienlijk en spaart zo ook fink wat geld uit. Je verkleint ook je ecologische voetafdruk, want er moeten minder nieuwe toestellen worden gemaakt en getransporteerd.

Meer info?

Op z’n Evi’s

Wat houdt ons bezig? Evi Hanssen, 44, mama van twee jongens en getrouwd met Kurt, heeft er een zesde zintuig voor. Wat ze zelf voelt, deelt ze hier graag.

Mijn favoriete vegan no waste familie

Ik voel negatieve energie opborrelen als ik door hun ­Instagram scroll en me weer eens vergaap aan hun perfecte foto’s van hun blakende kinderen, gefotografeerd in hun tweedehandskleertjes, terwijl het daglicht prachtig binnen schijnt door de ramen van hun volledig duurzaam verbouwd huis. Mijn favoriete vegan no waste familie, met een mama die elke dag vers en veganistisch kookt. Ik lees haar recepten voor verrukkelijke brownies, hoewel ik een uur later in de supermarkt een kant-en-klaar pak koop mét eieren en melk. Ze toont me haar minimalistische wardrobe en ik besluit prompt om ook een jaar geen nieuwe kleren te kopen, wat me niet lukt en waarover ik me dan schuldig voel.

Het is soms een dunne lijn tussen bewondering en ergernis als ik hen bezig zie op sociale media. Ik voelde dan ook een zweem van opluchting, toen hun duurzame coconnetje toch een barstje vertoonde. Als gezinsvakantie was mijn favoriete vegan no waste familie met hun drie jonge kinderen in een camper door Portugal getrokken. Tegen een fenomenale zonsondergang, al prikkend in hun zelfbereide vegan maaltijd on the road, poseerde het complete gezin breed glim­lachend. Het geluk spatte ervan af. Alsof de zon hen persoonlijk een gouden medaille gaf en hen bedankte voor hun bijdrage aan een gezondere planeet! Echter, na enkele weken excuseerde de mama zich op sociale media omdat ze, hoogst uitzonderlijk, het vliegtuig hadden genomen om op hun bestemming te geraken. Dat ze zich schaamde dat ze had ge­vlogen. En dat ze daarom geen foto’s van op het vliegveld of in het vliegtuig had gepost.

Zie je wel dacht ik venijnig. Ik schrok van m’n reactie. Ik nam mijn eigen gedag onder de loep. Waarom word ik er ongemakkelijk van als iemand kiest voor een zo duurzaam mogelijk leven? En waarom heb ik een opmer-

king klaar, als die persoon daar dan niet helemaal in slaagt? En wat doe ik zelf om duurzamer te leven?

Tenslotte deed deze familie voor één keer wat ik meestal doe: mijn principes opzijzetten voor mijn eigen ontspanning en comfort. En ik ben niet alleen. Wij mensen houden van zwart-witdenken: ofwel ben je vegan zero waste ofwel doe je helemaal niets. Maar onze aarde heeft meer baat bij 1.000 vegetariërs dan één hardcore veganist. Als 1.000 mensen minder consumeren, heeft dat een grotere impact dan één persoon die zero waste leeft. En als iedereen minder zou vliegen, dan mag mijn favoriete vegan zero waste familie zonder schuld­gevoel met het vliegtuig op reis. Deze voorbeeldige familie zou een bron van inspiratie moeten zijn, in plaats van ergernis. Want ze willen mij geen schuldgevoel aanpraten, maar me net een waaier tonen van mogelijkheden om duurzamer te leven. Dat ze zo vaak glimlachen op hun foto’s is alvast een goeie tip en voor iedereen haalbaar. Er zijn meer spieren nodig om een zuur gezicht te trekken dan om lief te lachen. Dus bespaar energie: glimlach.

“Deze voorbeeldige familie zou een bron van inspiratie moeten zijn. Want ze willen mij geen schuldgevoel aanpraten, maar me net een waaier tonen van mogelijkheden om duurzamer te leven”

Meubels herstellen, opknappen of recycleren?

IKEA helpt je op weg

Het is beter om een product te herstellen, op te knappen of te recycleren in plaats van het gewoon even te gebruiken en dan weg te gooien, toch? Ook IKEA staat volledig achter dit circulaire principe en draagt met hun unieke Tweedekanshoek alvast een steentje bij. Want #AlleBeetjesHelpen.

Duurzamer leven, dat is wat veel Belgen willen. Uit onderzoek blijkt dat liefst 72% van de Belgische consumenten iets wil veranderen om duurzamer te kunnen leven, maar 38% onder hen weet helemaal niet hoe dit te doen. Worstel jij er ook mee? Heb jij geen idee wat te doen met oude meubels, hoe een kapotte lamp te herstellen of een beschadigde zetel op te knappen? Misschien kan IKEA jou wel op weg helpen.

CIRCULAIRE ECONOMIE

Niet zomaar spullen op de afvalberg gooien, dat is het idee achter circu-

laire economie. Meer en meer is men ervan overtuigd dat circulaire economie de toekomst is en een belangrijk principe om allemaal duurzamer te leven. Ook IKEA staat volledig achter dit economisch model. Sterker nog: tegen 2030 wil IKEA een volledig circulair bedrijf zijn. Bij een circulair bedrijf gaat men er van uit dat het beter is om een product te herstellen, op te knappen of te recycleren in plaats van het gewoon even te gebruiken en vervolgens weg te gooien. IKEA draagt met verschillende initiatieven hier nu al toe bij, zoals bijvoorbeeld met hun Tweedekanshoek.

EEN TWEEDE LEVEN IN DE TWEEDEKANSHOEK

Die Tweedekanshoek is niet zomaar een verkoopshoekje voor IKEA. Hier vind je meubels die zo goed als nieuw zijn, maar een stuk minder kosten. Het zijn eindereeksen, toonzaalmodellen of meubels die door iemand anders werden gebruikt. Je kunt deze zowel rechtstreeks in de winkel vinden of makkelijk online reserveren. Ook jouw IKEA-meubels kunnen hier terecht voor een tweede leven. IKEA koopt namelijk jouw oude meubels over en geeft in ruil een cadeaubon tot 50% van de nieuwprijs ervan. Zo neem jij afscheid van je meubels én maak je er iemand anders gelukkig mee!

Toch is tweedehandsspullen (ver) kopen maar één ding dat IKEA doet in die Tweedekanshoek. Daarnaast herstelt men er onder meer bescha-

digde meubels en beschadigde verpakkingen, worden er kapotte onderdelen vervangen en controleren de medewerkers er de kwaliteit van de artikelen waarover klanten niet tevreden zijn en zoeken ze oplossingen om er iets aan te doen. Dit alles draagt er toe bij dat alle producten opnieuw in het verkoopcircuit terecht kunnen komen.

Is een product toch niet meer verkoopbaar, dan gaan alle intacte onderdelen naar een soort van magazijn in de Tweedekanshoek. Zo kunnen klanten hier een specifek onderdeel vinden waarmee ze hun

IKEA-medewerker controleert de kwaliteit van de producten voor de Tweedekanshoek.

eigen meubelstuk of product snel en goedkoop kunnen herstellen.

VOORDELIG VOOR

JOUW PORTEMONNEE

Of je nu zelf een onderdeeltje bent verloren van een leuk item, een groter kapot item hebt of geen afscheid kunt nemen van een meubel dat lichtjes beschadigd is… IKEA helpt graag iedereen op weg, zowel online als in de winkel. Mooi is ook dat de kleinste reservestukken zelfs helemaal gratis zijn. Zo kan elk meubelstuk of product makkelijk nog een rondje mee. Eenvoudig, voordelig en goed voor het milieu, toch?

Scan de QR-code en ontdek nog meer over de Tweedekanshoek en wisselstukken van IKEA.

Plant of plastic?

Zowel grote modehuizen en ketens als kleinere nichemerkjes werken steeds vaker met vegan leer: beter voor de dieren, ja, maar is het ook zo duurzaam als we denken?

tekst Franciska Bosmans

9.000 euro: zoveel vroeg Balenciaga vorige winter voor een lange zwarte jas uit ‘leer’, gemaakt van paddenstoelen. Het modehuis gebruikte daarvoor Ephea, een plantaardig leeralternatief dat met groene energie wordt gemaakt uit mycelium, de wortels van paddenstoelen. Stella McCartney lanceerde vorige zomer dan weer als eerste modehuis een handtas uit Mylo, een ander paddenstoelleer. De Britse ontwerpster gebruikt sinds de lancering van haar label in 2001 enkel alternatieve leersoorten. Het Deense label Ganni wil vanaf dit jaar helemaal af van echt leer en gebruikt onder meer Ohoskin, een alternatief uit cactus en ­sinaasappel. Bij H&M vind je dan weer weekendtassen en kindersneakers uit het cactusleer Desserto.

Leer op plantaardige basis wordt steeds hipper en meer mainstream en moet zijn klassieke, synthetische broer vervangen. Dat pleather bestaat volledig uit plastic (PVC (polyvinylchloride) of het iets minder schadelijke PU (polyurethaan)), wat niet bepaald duurzaam te noemen is. Plantaardig leer spreekt naast veganisten, die zich niet in dierenleed willen hullen, ook steeds meer jonge consumenten aan. Zij kiezen niet alleen

Vegan shoppen

Goed om weten: sommige van deze stuks uit plantaardig leer bevatten nog PU, maar de merken erachter blijven zoeken naar duurzamere opties/ zichzelf verbeteren.

bewust voor havermelk in hun koffie omdat die een minder grote ecologische impact heeft dan koemelk, ze willen ook kledij en accessoires uit dierlijk leer inruilen voor duurzamere varianten.

Gewoon leer is gelinkt aan dierenleed, massale ontbossing van het Amazonewoud, een hoge CO2- en methaanuitstoot en een looiproces met zware metalen, die de gezondheid kunnen schaden.

Plantenplastic

Maakt dat alles dat vegan leersoorten automatisch duurzamer zijn dan gewoon leer? Was het maar zo simpel. Zo wordt veel plantaardig leer deels gemaakt uit resten van de voedselindustrie, wat goed

er een krasje in vegan leer, dan brokkelen er makkelijk stukjes van af. Zo kunnen plastic deeltjes door wrijving tussen je handtas en riem in de natuur worden verspreid.”

is, maar bevat het vaak plastic, nodig om het materiaal ‘leerachtig’ te maken.

Het percentage plastic verschilt per soort en/of toepassing. Zo meldt Pangaia op zijn site dat hun sneakers uit Vegea 20 procent PU bevatten. Het paddenstoelleer Reishi zou met minder dan 1 procent PU het minste plastic bevatten van alle plantaardige leders met PU.

“Die plastics komen in de natuur terecht doordat vegan leer anders slijt dan dierlijk leer”, zegt Niki de Schryver, oprichtster van het duurzaamheidsplatform Cosh!, dat consumenten wil helpen duurzamer te shoppen. “Ontstaat er een krasje in, dan brokkelen er makkelijk stukjes van af. Zo kunnen plastic deeltjes door wrijving tussen je handtas en riem in de natuur worden verspreid.”

“Ook doen veel fabrikanten van vegan leer aan lichte greenwashing, waarbij de duurzame kant van plantaardig leer sterk benadrukt wordt en de overige, nietduurzame bestanddelen worden verzwegen. Ze zeggen dat hun leer van cactussen gemaakt is, maar tussen die planten en het eindproduct zitten allerlei processen waarbij ook andere bestanddelen worden gebruikt.” Die misschien niet allemaal even milieuvriendelijk zijn.

Boots uit Mirum Camper, 230 euro

Mirumsneaker Allbirds, 145 euro

De Frayme Mylo Stella McCartney, 1.995 euro

“Ontstaat

Bij leer dat gemaakt is van cactussen worden nog altijd verschillende andere bestanddelen gebruikt die schadelijk zijn voor het milieu.

Tom Duhoux, onderzoeker circulaire economie bij VITO, de Vlaamse onderzoeksorganisatie in duurzame ontwikkeling en cleantech, beaamt dat het productieproces van alternatieve leersoorten vaak ondoorzichtig is. “Veel alternatieve leersoorten bestaan uit biogebaseerde materialen: appelpulp, ananasbladeren, kokosnoten, mycelium, druiven, cactusbladeren … Maar die worden doorsnee gemengd met oplosmaterialen, bindmiddelen, weekmakers als schadelijke ftalaten en andere additieven om er een soepel, leerachtig materiaal van te maken. Doordat vegan leer vaak uit een hele ingrediëntenlijst bestaat en je niet altijd weet uit welke bestanddelen exact, is het moeilijk om te bepalen of het per definitie beter of slechter is dan gewoon leer. Om milieu- en levenscyclusanalyses te kunnen doen op die materialen, zodat je ze ook echt kan vergelijken met leer, heb je alle informatie nodig. Dat is vaak een probleem bij nieuwe processen en materialen: producenten ervan willen niet alles delen om ze te beschermen tegen concurrentie.”

u

Kurken ballerina NAE, 118 euro

De Bailey uit Mirum Melina Bucher, 570 euro

Foto: BLG, SS

Sneakers van maïs en PU Flamingo’s Life, 160 euro, zappa-footwear.be

Ook een minpunt: waar je een leren handtas enkele generaties kan doorgeven als je er goed zorg voor draagt, is dat met een vegan exemplaar (nog) niet het geval. “De milieu-impact van een product is ook gekoppeld aan zijn gebruiksduur”, legt Duhoux uit. “Doe je met je vegan schoenen veel minder lang dan met leren, dan is hun impact groter. Omdat ze doorsnee niet voor 100 procent uit natuurlijke materialen bestaan, zijn ze ook niet bioafbreekbaar en kunnen ze niet of moeilijk worden gerecycleerd. Je versleten schoenen worden dus uiteindelijk verbrand met ander restafval. Of ze belanden via ophaling in een ver land, waar ze uiteindelijk op het stort terechtkomen en hun niet-afbreekbare stoffen in het ecosysteem belanden.”

Transparantie nodig

Ondanks die huidige nadelen zijn De Schryver en Duhoux ervan overtuigd dat vegan leer de toekomst is. “We moeten die innovaties steunen zodat ze kunnen groeien en zich verbeteren zodat vegan leer beter van kwaliteit en duurzamer kan worden,” zegt De Schryver.

Duhoux beaamt dat idee. “Die alternatieve leersoorten bieden een antwoord op de negatieve componenten van leer: er zijn geen koeien voor nodig, noch een looiproces met zware metalen als chroom … Uiteindelijk zullen ze ook de plek innemen van traditioneel synthetisch leer op basis van PU en PVC. Hun producenten moeten wel nog met betere resultaten komen en transparant zijn over hun productieproces.”

Pleather is dus een no go, maar wat is dan het meest duurzame vegan leer? “Dat is 100 procent natuurlijk en bevat geen enkele vorm van plastic”, zegt De Schryver. “Kurk kan duurzaam zijn, maar ziet er wat anders uit dan dierlijk leer. In China wordt het materiaal toch vaak met chemicaliën bewerkt. Wordt kurk in Portugal verwerkt en gestikt, is de kans groter dat dat duurzaam gebeurt. Ook leer uit kokos, plantaardige eiwitten, paddenstoelen en Mirum zijn veelbelovend.”

Duhoux haalt paddenstoelleer en ­Mirum aan. “Mirum wordt uitsluitend gemaakt met natuurlijke materialen uit reststromen: rijstvliesjes, kokosnootrestanten, natuurlijk rubber … Er worden geen synthetische bindmiddelen toegevoegd, waardoor het materiaal ook bio-

degradeerbaar is.”

De Schryver kocht alvast een portefeuille uit Mirum van Secrid. “We zijn nu aan het testen hoe lang die meegaat bij normaal gebruik.”

Hoe weet je als consument nu of de vegan schoenen die je wilt kopen ook écht zo duurzaam zijn als het merk of de verkoper je wil doen geloven?

Veel merken vermelden op hun website alvast het percentage PU in hun leeralternatief, maar ook andere factoren spelen een rol. En dan kan het voor de consument ingewikkeld worden.

Vijf nieuwe kledingstuks

Cosh! wil je zoektocht alvast vergemakkelijken. Het platform lanceert binnenkort zijn Brand Index. “Geef je in het merkenoverzicht op onze website in dat je vegan schoenen zoekt, krijg je een lijst van merken en lokale winkels waar je ze kan vinden”, zegt De Schryver. “We gaan alvast live met 1.000 merken die door een algoritme werden gescreend op zeven duurzaamheidsthema’s.”

Stel je ook de vraag of je écht nieuw schoeisel nodig hebt. “Volgens het laatste rapport van het Hot or Cool Institute mag elke consument elk jaar maximaal vijf nieuwe kledingstuks kopen om onder de grens voor de klimaatopwarming te blijven. Dat is bijzonder weinig, vergeleken met de 26 kilo textiel die de gemiddelde Europeaan jaarlijks koopt.” Kan je nog enkele jaren verder met je huidige laarsjes, dan zijn de vegan opties, wanneer je er écht nieuwe nodig hebt, misschien (nog) duurzamer geworden.

Tas uit kurk Captain Cork, 129 euro

Vegea sneakers Pangaia, 205 euro

Tas uit Appleskin MYoMY, 149,95 euro, op tally-ho.nl

Pleather – een samenvoeging van plastic en leather (leer) is moeilijk duurzaam te noemen.

Foto: GETTY, SS

Telefoonhouder uit Mirum Scotch & Soda, 199,95 euro

K in Kortrijk is hét indoor shopping walhalla in het midden van de Guldensporenstad. Je vindt er grote ketens zoals ZARA, H&M en New Yorker, maar ook lokale shops met leuke hebbedingetjes. Een fijne plaats om te vertoeven dus. Dat geldt niet enkel voor de bezoekers, maar ook voor de handelaars. Als je mama dan ook nog eens in hetzelfde winkelcentrum werkt, kan het plezier helemaal niet meer op. We plukten drie duo’s even weg uit de winkels waar ze werken en vroegen hen naar hun unieke band.

Axelle (MediaMarkt) met mama Caroline (LolaLiza)

Moeder en dochter zijn rond dezelfde periode gestart met werken in K in Kortrijk, intussen zo’n zeven jaar geleden. Axelle werkt als Customer & Solutions Manager bij MediaMarkt, Caroline is winkelverantwoordelijke bij LolaLiza. Axelle: “Ik heb twee zussen en een broer. Doordat mama en ik allebei hier werken, zien wij elkaar natuurlijk het meest. We werken hier graag en zouden het niet anders willen. Mijn tip voor Moederdag? Bij MediaMarkt vind je iets duurdere, maar wel duurzame cadeaus, zoals een Dyson Airwrap of Fujifilm Instax camera Ideaal als je kan samenleggen met je broers of zussen.”

Caroline is naast moeder ook grootmoeder. Zij vindt het vooral belangrijk om de moeders te laten stralen op Moederdag. Dat kan perfect met de nieuwe collectie zomerjurken bij LolaLiza. Wie niet kan kiezen, geeft met een cadeaubon een waardig alternatief.

Jouw mama verrassen?

Mario met mama Annie (Lily’s Garden & Kameleon)

Mario is een vaste waarde in K in Kortrijk. Hij baat zowel bloemenwinkel Lily’s Garden als de Kameleon - een winkel met tal van Disneyartikelen - uit . Tijdens de kerstperiode opent hij hier ook een magische winkel met seizoensdecoratie. Op woensdag, vrijdag en zaterdag krijgt hij hulp van mama Annie.

Mario: “Onder de mensen zijn houdt haar jong. Ook privé zien we elkaar veel. Ik neem mama graag mee op uitstap. Als we samen hebben gewerkt, vind ik het belangrijk om ’s avonds nog even te ontspannen. We eten iets, kijken wat tv en daarna breng ik haar naar huis.”

Bij Lily’s Garden vind je leuke bloemstukken, planten en binnenhuisdecoratie. Voor de mama’s zonder groene vingers zijn er ook kunstbloemen uit zijde. Die lijken net echt!

Axelle (Scotch & Soda) met mama Petra (Caroll)

Axelle en Petra zijn overduidelijk familie: twee sprankelende persoonlijkheden met een passie voor mode. Petra werkt in K in Kortrijk sinds de opening in 2010. Axelle startte als jobstudent bij Scotch & Soda en ondertussen is ze vast in dienst bij het merk.

Axelle: “Mama is altijd energiek en een beetje impulsief, terwijl ik meer nadenk voor ik iets doe. Toch zijn we twee handen op één buik. Het liefste wat we doen is samen een dagje shoppen of naar de fitness gaan. Dit jaar spenderen we Moederdag op het vliegtuig, want we gaan op citytrip naar Barcelona. Mijn cadeautip? De parfums van Scotch & Soda of onze kleurrijke handtasjes om je telefoon in te stoppen.”

Petra: “Bij ons is het iets moeilijker kiezen. Caroll is de winkel bij uitstek voor de moderne vrouw. Kledij, juwelen, schoenen, handtassen, cadeaubonnen … Onze verkoop krijgt altijd een boost rond Moederdag!”

Breng een bezoek aan K in Kortrijk of doe mee aan onze Moederdagactie! k-in-kortrijk.be

Je ecologische impact in de badkamer verkleinen is makkelijker dan je denkt.

Onze beautyjournaliste heeft alvast vijf haalbare tips.

Franciska Bosmans

Duurzaam dompelbad

1.

Makkelijk en veel effect: ban wegwerpdoekjes- en watjes en investeer in wasbare exemplaren. Zo spaar je elk jaar zo’n 1.500 wegwerpwatjes uit.

2. Ga voor solide

Ook door verpakking te mijden omzeil je afval. Van solide shampoo, conditioner en gezichts- en lichaamsreinigers gooi je enkel het kartonnen doosje weg, dat makkelijk kan worden gerecycleerd. Eén shampoo bar zou drie plastic ­flacons vloeibare shampoo uitsparen. Echt niet élke solide shampoo maakt van je lokken troosteloze, vette piertjes.

3.

Is solide shampoo toch een stap te ver, kan je voor navullingen van de vloei­bare gaan. Veel parfums, dagcrèmes, douchegels, lipsticks en zelfs tandpasta komen in navulbare vorm. Refills zijn

beter voor het milieu – ze wegen minder en bestaan uit minder verpakkingsmateriaal – én je portemonnee.  Lege flacons die je thuis navult kun je best eerst even reinigen in heet water en erna ontsmetten met alcohol om bacteriële groei te vermijden. Sommige producten kan je in de winkel navullen. De navulfonteinen van L’Occitane hebben zelfs een desinfectiesysteem.

4. Multitask

Multi-inzetbare beautyproducten maken consuminderen makkelijk. Handcrème die als verzorging in je haar kan,

make-upsticks voor wangen, lippen en ogen … Jij hoeft maar één product te kopen, spaart plek en geld uit en moet geen halflege producten weggooien omdat hun PAO (period after opening) verlopen is.

5. Recycleren kan je leren

Gooi verpakkingen in de blauwe zak, zodat ze kunnen worden gerecycleerd. Onder meer tandpastatubes, deorollers en scheerschuimbussen mogen erin. Op de website betersorteren.be en de Fost Plus Recycle-app vind je wat in welke vuilniszak hoort. Ook een optie: beautymerken als Kiehl’s, L’Occitane en The Body Shop bieden een recycleerdienst in hun winkels aan zodat hun verpakkingen correct worden gerecycleerd. In ruil voor lege cosmetica krijg je vaak korting op je nieuwe aankoop. Laat die laatste dan wél weloverwogen en noodzakelijk zijn.

3-in-1

Deze sterk gepigmenteerde crème kleurt wangen, lippen en ogen. De aluminium tube is makkelijk ­recycleerbaar.

Free Style Multi-Tasking

Colour van The Body Shop, 15 euro

Doucheolie-refill

L’Occitane stopte deze bestseller in een (voordelige) navulzak.

Almond Shower Oil Refill van L’Occitane, 31 euro voor 500 ml

Voor huid én haar

Deze mix van plantaardige oliën moet pluishaar temmen én je huid voeden.

Natural Oil Body & Hair Oil

Elixir van WeDo, 42,50 euro, bij de kapper

Solide shampoo

Shampoo bar-maagd?

Met deze merk je geen verschil met je gewone shampoo, op de manier van gebruik na dan. Ultra Doux Shampoo Bar van Garnier, 7,49 euro

Watjes wassen

Zachte watjes van bamboe en katoen. Na gebruik stop je ze in het tasje, dat bij de witte was kan. 16 wattenschijfjes en wastasje van Paper & Boo, 18 euro, op thingsbydings.com

Watjes wassen

Doe de refill

Hulp voor hergebruikers

Tweedehandskleding is populairder dan ooit, het is interessanter voor de wereld omdat het bijdraagt tot de circulaire economie, er geen nieuwe grondstoffen worden gebruikt en niets wordt weggegooid. Ook wij houden ervan én willen het zo bewust mogelijk doen. Zodat iedereen kan blijven tweedehands shoppen. Zeven tips om ethisch pre-owned te kopen.

Tweedehandskleding heeft zich het voorbije decennium flink losgeweekt van het stoffige imago. Sociale media hebben shoppen in tweedehandswinkels of ‘thrifting’ als creatieve uitlaatklep geïntroduceerd bij een hele generatie tieners en jonge twintigers De populaire ‘thrift hauls’ op Tiktok mikken op een doelgroep waarvan velen zich eigenlijk best wel nieuwe kleding kunnen veroorloven. Tweedehands shoppen is voor hen een hobby, eerder dan een praktische of budgettaire noodzaak. Het is wat modesociologen de gentrificatie van de tweedehandsmarkt noemen: steeds meer kapitaalkrachtige consumenten wenden zich tot de markt, waardoor de vraag groter wordt en de prijzen stijgen.

Het opent een debat over de ethische component van tweedehandsshoppen. Dat het duurzamer is dan nieuw kopen, daaraan twijfelt niemand, maar benadelen we met dat ecologische koopgedrag de gemeenschappen voor wie de Kringwinkels oorspronkelijk in het leven zijn geroepen? Mist de tweedehandsmarkt zijn oorspronkelijk doel niet, als die wordt overspoeld door Gen Z’ers op zoek naar alweer een ‘nieuw’ oversized mannenhemd om met hun croptop te combineren? Moet je wel tweedehands kopen als je je nieuwe kleren kunt permitteren? En is (te) veel tweedehands kopen niet gewoon een variant op over­consumptie? Zeven tips om ethisch(er) tweedehands te ­kopen.

1Bezint eer ge op de rekken vliegt

Aurélie Van de Peer is modesociologe aan de KU Leuven en legt momenteel ­samen met sociologen Lesley Hustinx en Elena Pease (UGent) de laatste hand aan een onderzoek rond de motivatie van Gen Z om tweedehandskleding te kopen. Ze benadrukt dat de motivatie van consumenten om tweedehands te shoppen heel complex is, en dat argumenten elkaar ook kunnen tegenspreken. “Ecologisch-ethische consumenten kopen vooral omdat ze tweedehandskleding duurzaam vinden en de cyclus van fast fashion willen doorbreken”, zegt Van de Peer. “Terwijl de koopjesjagers onder de geïnterviewde jongeren vooral budgettair gemotiveerd zijn. Maar dat betekent niet dat de ecologische shoppers niet blij kunnen worden van een onverwachte Dries Van Noten-broek in het rek, of verleid kunnen worden om véél stukken te kopen wanneer ze de lage prijzen zien – terwijl het duurzame aspect dan misschien net weer wat verloren gaat.” Ook de populaire ‘thrift hauls’ op sociale ­media waarin gebruikers hun wekelijkse of maandelijkse tweedehandsbuit ­showen, gaan aan het basisprincipe van tweedehands shoppen voorbij.

zou je het ook kopen tegen een vijfvoud van de prijs? Shop je om méér kleren te hebben, of denk je pragmatisch en vul je gewoon de gaten in jouw garderobe?

Je bewust worden van de reden waarom je een bepaald stuk koopt, is een eerste stap in de goede richting. Koop je een stuk omdát het zo goedkoop is, of 2

Kijk met andere ogen

“Bijna iedereen die een stuk van een bekende modeontwerper op de kop kan tikken in de Kringwinkel, vindt dat prettig”, weet Aurélie Van de Peer. “De waarde van tweedehandskleren wordt ironisch genoeg nog steeds afgemeten aan de standaarden die gezet worden in de eerstehandsmode: als iets van een

tekst Ingeborg Deleye illustratie Katrien Vanderlinden

duur merk is, of van een merk met een hoge sociale status, dan schatten we dat stuk ook waardevoller in. We valoriseren kleding op basis van status of geld, eerder dan op basis van bijvoorbeeld kwaliteit. Ook in tweedehandszaken shoppen mensen met de ogen waarmee ze bij ­Zara of H&M kopen. Wat gek is, want als we een nieuw model van circulaire mode willen uitdenken, moet de eerstehandsmarkt misschien niet langer de maatstaf zijn?” Met andere woorden: zolang de reguliere, vervuilende kledingmarkt de normen en waardebepa-

lingen binnen het tweedehands circuit blijft ­bepalen, houdt de een gewoon de ander in stand.

Een oplossing zou kunnen zijn om als consument zélf de focus te verleggen: schat een kledingstuk naar waarde op basis van kwaliteit en materialen, bijvoorbeeld, en niet (alleen) op basis van merk of ontwerper. Zo wordt een stuk dat 100 procent uit linnen bestaat waardevoller dan een designerstuk uit polyester – en verschuift de focus van naamsbekendheid naar kwaliteit. Heb je zelf geen kennis van materialen, snitten

Aurélie Van de Peer

“De waarde van tweedehandskleren wordt ironisch genoeg nog steeds afgemeten aan de standaarden die gezet worden in de eerstehandsmode”

of mogelijke aanpassingen aan kledingstukken? Neem dan iemand mee op shoppingronde die wél die kennis van zaken heeft, en die je naar de meest kwalitatieve stukken in het rek kan leiden.

3Zie het verschil tussen vintage en tweedehands

“Alleen al de noemer ‘vintage’ doet de prijzen van kledingstukken stijgen”, weet Aurélie Van de Peer. “En het is ­eigenlijk ook een andere categorie: vin­tage kledingstukken moeten minimaal twintig jaar oud zijn om die noemer waardig te zijn.” Vintage is in de loop der jaren ook de noemer geworden voor zorgvuldig gecureerde selecties tweedehandskleding, vaak specifiek van bepaalde merken of ontwerpers. Zowel die selectie, een eventuele website of campagne als de specifieke labels hebben een invloed op de prijszetting, die vaak een stuk hoger ligt dan wat je lukraak in de Kringwinkel vindt.

Het begrip ‘tweedehandskleding’ is ruimer, en dekt eigenlijk alle stukken die ooit van iemand anders zijn geweest – al dan niet gedragen. De selectie is minder strikt, de kwaliteit is wisselend en de prijzen liggen doorgaans een stuk lager dan die in de ‘vintage’-categorie. De doelgroep van tweedehandszaken zoals de Kringwinkel is ook niet die van

de fashionista op zoek naar pareltjes uit de Gucci-collectie van 1986 – en daar zijn de budgetten dan ook naar. Samengevat: niet alles wat tweedehands is, is vintage. Laat je niet misleiden en weet waar je koopt, dat ­alleen al kan je verwachtingen rond prijzen bijstellen.

Wat met de trends?

Aurélie Van de Peer en haar collegaonderzoekers interviewden studenten bij hun kleerkast die veel tweedehandskleding consumeren. Waarom en waar kopen ze de kledingstukken, en dragen ze er zorg voor? “Er is een groep consumenten die tweedehands shopt om uniek te zijn”, legt ze uit. “Het zijn jongeren die zich met unieke stukken willen onderscheiden van anderen. Bij hen is trendgevoeligheid zeker belangrijk, al zien we ook dat tweedehands op zich een esthetiek is geworden. Een look die duidelijk ‘niet nieuw’ is, is vandaag heel in.” Er valt natuurlijk iets voor te zeggen: op zich is het aan te moedigen om tijdelijke, trendgevoelige stuks op de lokale tweedehandsmarkt te kopen, liever dan dat er nieuwe, goedkope en nietkwalitatieve stukken worden ingevlogen van aan de andere kant van de wereld. Maar voor wie tweedehands shopt vanuit duurzaam oogpunt, houdt het natuurlijk weinig steek om een stuk na enkele maanden alweer aan de kant te gooien – ook al is dat dan niet nieuw. Vraag je ook bij niet nieuwe stukken af hoe lang je ze zult dragen

Denk verder dan de winkel

Bewust shoppen is soms weinig meer dan wat verder denken dan het winkelrek. Hoe vaak ga je het kledingstuk dragen? Met welke andere stukken uit jouw kleerkast denk je het te combineren? En ook: wat ga je ermee doen als je het zelf niet meer wil dragen – is het kwalitatief genoeg om opnieuw op de tweedehandsmarkt aan te bieden? Als het antwoord op verschillende vragen

aankoop misschien niet weloverwogen, ook al gaat het dan maar om enkele euro’s.

Voed de cyclus zelf ook

Tweedehandskleren kopen is voor kapitaalkrachtige consumenten eerder een activiteit, of zelfs een hobby, dan een noodzaak. En zelfs met nobele ecologische drijfveren houdt het idee van een circulaire modewereld alleen stand wanneer die ook van bovenuit wordt gevoed. Bedenk hoe je zelf je steentje kan bijdragen op de tweedehandsmarkt: bied kleding die je zelf niet meer draagt aan bij de lokale Kring- of tweedehandswinkel, wissel stukken uit met vrienden of familie, draag je steentje bij als vrijwilliger of ondersteun bepaalde sociale projecten financieel als je dat kan. Belangrijk bij deze tip: kleren doneren hoeft niet per se een vrijgeleide te zijn om je kast onmiddellijk weer met nieuwe spullen te vullen. (Zie tip 1)

Voed jezelf een beetje op

Een tip voor gevorderden: wees je bewust van waar je shopt, en voor wie de kleren in de rekken eigenlijk bedoeld zijn. Een trendy tweedehands- of vin­tageshop in het chique centrum van een shoppingstad bedient een ander doelpubliek dan een inzamelpunt voor tweedehandskleding in een buitenwijk van diezelfde stad. Bedenk ook voor wie de kleren oorspronkelijk bedoeld waren: specifieke seizoenstukken zoals dikke winterjassen of rubberlaarzen, mutsen en sjaals zijn misschien wel essentieel voor consumenten die op de Kringwinkel rekenen vanwege budgettaire redenen. Voor sommige mensen zijn de items een noodzaak – het kan geen kwaad om je die bedenking te maken voor je een winterjas weggraait voor een zoveelste verkleedfeestje in de Halloween-periode.

Of zoeken we het nu te ver? Mode­sociologe Aurélie Van de Peer merkte in het onderzoek hoe vooral de ethischecologische groep consumenten zich die vraag al weleens stelt bij het shoppen. “Ze vragen zich in de Kringwinkel effectief af of ze mensen op die manier geen kansen ontnemen. Andere types consumenten, zoals de koopjesjagers of diegene die op zoek zijn naar unieke stukken, redeneren helemaal anders en zijn meer op zichzelf gericht”, weet ze. Tot nu dan, toch?

Niet alles wat tweedehands is, is vintage. Laat je niet misleiden en weet waar je koopt, dat alleen al kan je verwachtingen rond prijzen bijstellen

2

en

Maai mei niet en tel je bloem

Registreer je tuin op maaimeiniet.be

Door in mei je gras niet te maaien, voorzie je heel wat bijen en vlinders van cruciale voedingsbronnen. Nietsdoen was nog nooit zo goed voor onze biodiversiteit. Maar hoe goed precies? Ontdek het samen met Knack door in het bloementelweekend van 26 mei het aantal bloemen op 1 m2 in je tuin te tellen.

Doe mee en registreer je tuin op maaimeiniet.be dur f twijfelen.

Fans van tweedehands

Snuisteren tussen de originele kledingstukken in een tweedehandswinkel. Het is goed voor het klimaat én je portemonnee. Dat vinden ook ‘#LikeMe’-acteur Francisco Schuster en zangeres Chérine, die er een sport van maken op zoek te gaan naar dat ene stuk met een verhaal. En zelfs onze huidige Miss België Emilie Vansteenkiste probeert haar sustainabilitysteentje bij te dragen door haar danskledij tweedehands te kopen.

“Aan een nieuw kleedje zou ik drie keer zoveel geld kwijt zijn.”

tekst Arno Van Hout foto’s Inge Kinnet

Zangeres Chérine Mroue (27)

“Ik wilde altijd groot zijn, omdat grote mensen sneller in het oog springen. Maar je ziet het, hé, ik ben 1 meter 54, dus dat is ’m niet geworden. Ik zocht naar een manier om me te onderscheiden en ­opvallende, mooie kledij is echt wel de manier geworden voor mij. Ik ben altijd geïntrigeerd door dingen die je nog niet vaak ziet. De reactie: Wat heb jij nu aan? en dat ik dat dan wel mooi vind? Ja, dat is zalig.”

En opvallen, dat doet zangeres Chérine wel. Omdat ze zo’n spring-in-’t-veld is, maar ook door haar kleurrijke, originele looks. Volgens haar lief – en zichzelf –woont ze zowaar in de tweedehandswinkel verderop in de straat. “Kleurrijk, chaotisch en mix&match. Zo zou ik mijn stijl omschrijven. Strepen en luipaardprint, het is echt kitsch, maar daar hou ik wel van. Ik hoor vaak: Het staat alleen jou. Of dat een compliment is of niet, vraag ik me dan wel af. Maar het is heel leuk om dingen te dragen die me vrolijk maken.

Daarom draag ik zoveel kleur. Dat maakt me gewoon happy. Er wordt al zoveel zwart gedragen en mensen staan daar ook goed in, ik zal dan wel proberen goed te staan met kleur!”

“Deze look, echt mijn favoriete, is daar dan ook een weerspiegeling van. Ik kocht het enkele jaren geleden via Days of Gold. Dat is een site van een meisje dat alles in tweedehandswinkels koopt en zo de mooiste stukken modereert, die ze dan verder verkoopt. Er zitten in deze outfit verschillende patronen en lekker veel kleur. Helemaal Chérine dus.”

Meer risico’s

“Ik raak kleding eerlijk gezegd wel snel beu, maar uit mijn tweedehandsstukken durf ik weleens een stuk te knippen om er wat nieuws mee te maken. Dat doe je niet met ‘nieuwe’ kledij. Ook al heb ik echt geen creatief talent wanneer het op naaien aankomt, je durft gewoon meer en neemt meer risico’s omdat het niet zo

duur is. Vaak komen er echt heel leuke dingen uit. Andere stuks geef ik ook graag weg. Dan stuur ik naar vriendinnen: Het zijn shopping days bij Chérine! Dan mogen ze langskomen en graaien in de stuks die ik zelf niet meer draag. Ik geef dan dingen weg, maak mensen blij en geef stuks een nieuw leven. Zo hou ik die cirkelbeweging ook wel gaande.”

“En die cirkelbeweging vind ik vanuit duurzaamheidsperspectief wel belangrijk. Ik ben al vegetariër, dus als ik het klimaat en de wereld een handje kan helpen door ook nog tweedehands te kopen en zo dus niet de fast fashion-industrie steun, is dat echt een kleine moeite en doe ik dat graag.”

“Mijn grootste tips om op zoek te gaan? Wees geduldig, ga af op kleuren en printjes die je mooi vindt. Neem het toch even uit de rekken en pas het sowieso. Soms lijken dingen patattenzakken, maar zie je er dankzij het stuk plots uit als Megan Fox!”

“Met mijn 1,54 meter is kleur de redding om op te kunnen vallen”

Miss België Emilie Vansteenkiste (22)

Een Miss België die tweedehands koopt, wie had dat ooit gedacht? En toch kan het, want Emilie Vansteenkiste doet het. Nu ja, voor haar dagdagelijkse outfits heeft ze natuurlijk haar sponsoren, maar haar danskleedjes durft ze weleens tweedehands aan te schaffen. “Dat is ook wel echt nodig. Danskleedjes, schoenen en accessoires zijn heel erg duur, en dan kan tweedehands ­kopen wel echt de oplossing zijn.”

“Er bestaan een paar grote Facebookgroepen waarvan zowat iedereen uit de latin- of ballroomwereld lid is. Daar worden tweedehandsdanskleedjes verkocht. Dit kleedje kocht ik daar bijvoorbeeld voor 800 euro. Ja, dat is even slikken, hé. Maar normaal betaal je al snel het drievoud voor een kwalitatief kleedje. Als je op de dansvloer dan ook wil verrassen met nieuwe looks, is dat als jonge danseres financieel dus heel moeilijk. Als je jong bent is het dus een goed idee… voor het klimaat én voor je portemonnee.”

Voor we aan de foto’s beginnen, loopt Emilie nog snel de keuken in. Met een schaar in de hand verwijdert ze vakkundig een draadje dat onderaan haar danskleedje bungelt. “Ja, af en toe hangt er weleens een draadje los of ontbreekt er een steentje … Maar dat is geen probleem. Dat retoucheer ik dan wel zelf. Graag zelfs!”

Dat retoucheren is Emilie trouwens niet vreemd. Wanneer je bij haar thuis op de koffie gaat, moet je eerst door het grote naaiatelier van haar mama, die kort voor haar deelname aan de missverkiezing overleed. “Ja, wat zij op het vlak van naaien kon, dat was maf. In de kleren die ik tegenwoordig draag, durf ik natuurlijk niet meteen de schaar te steken, maar vroeger waren mama en ik voortdurend oude of kapotte kledij aan het pimpen of herstellen. Met tweedehands kleding zie ik mezelf dat wel doen, want door de lagere prijs durf je wel wat meer.”

Coole broeken

Zelf koopt Emilie (nog) geen tweedehands kleding in het dagelijkse leven, want de Miss België wordt sinds jaar en dag getooid in kleedjes van sponsor ­Caroline Biss. “Daar ben ik natuurlijk erg blij en dankbaar om. Toch zou ik het in de toekomst, wanneer ik mijn titel weer afsta, wel willen doen. Mijn beste

vriendin en nichtje kan je voortdurend terugvinden in verschillende tweedehandswinkels. Die zijn daar altijd op zoek naar het beste stuk. En dat lukt hen nog ook, want ze zien er steeds echt heel leuk uit. De broeken die ze daar vinden zijn heel cool! Dus ja, de kans dat je mij volgend jaar eens in tweedehandswinkels tegenkomt, is wel groot.”

“Af en toe hangt er weleens een draadje los, maar dat retoucheer ik met plezier”

“Ik wil dat stuk en ik zal het vinden ook!”, dacht Francisco Schuster toen hij Beyoncé in haar videoclip voor het ­nummer Already zag dansen. En de top die de wereldster toen droeg, werd al gauw het favoriete stuk van de #LikeMeacteur en zanger. “Beyoncé had in de ­videoclip deze top van Marine Serre aan, maar dan in het bruin. Die heb ik via een website gekocht. Ik wilde hem ook in het wit, maar die was al uitverkocht. Tja, als ik zo’n stuk wil, dan zal ik het krijgen ook! Na een tijdje vond ik hem op ­Vinted. Daar moet je wel even geluk mee hebben, en zeker met de maat. Maar kijk, hij past dus perfect. Ik vind het echt een pareltje!”

De liefde voor tweedehandskledij zit er

bij Francisco al sinds het middelbaar in. Zijn schoolvrienden gingen toen naar de eurodagen van Think Twice en hij werd overtuigd om mee te gaan. “Ik wist even niet goed wat me overkwam. Leuke stuks voor één euro? Dat is toch ongelofelijk? Op school vonden ze de nieuwe look mooi en vroegen ze of het duur was. Dat is het fijne aan tweedehandskleding: het is altijd uniek en niets is leuker dan te kunnen zeggen dat je het voor één euro vond wanneer mensen vragen wat iets heeft gekost en of het duur was.”

Inspiratie

“Dat is trouwens niet het enige, natuurlijk. Het is ook een pak duurzamer dan voortdurend nieuwe dingen kopen.

Andere mensen stoppen met vlees eten, ik koop tweedehandskleding. ­Fashion is echt mijn ding, en als ik op die manier sustainable kan zijn en je kan je steentje bijdragen voor het klimaat, waarom zou je het dan niet doen?”

“Ik ga ook enkel naar de tweedehandswinkel wanneer ik echt weet wat ik wil. Sommige mensen gaan doelloos naar de winkel en zien wat er op hen afkomt. Ik laat me inspireren door looks op Instagram en neem dan ruim de tijd om naar de winkel te gaan, elke kapstok en elke stapel vast te nemen. Als je een specifiek, fijn stuk wil vinden, moet je dat er voor over hebben. Ik laat me soms ook wel verassen door wat anders, wat natuurlijk ook wel eens fijn kan zijn. Maar ik zoek doorgaans heel doelbewust. Als je dan stuks vindt waarop je verliefd bent, heb je echt goud in handen!” En dat je af en toe je schaar eens mag durven te zetten in een stuk, dat bewijst Francisco in Thrift you up, een nieuwe webreeks op VRT Max waarin hij designers de opdracht geeft om met tweedehands materiaal designer-kleding te maken. Het perfecte programma om inspiratie uit te halen.

Acteur Francisco Schuster (21)

“Niets is leuker dan te zeggen dat je kledingstuk maar 1 euro kostte”

Vintage lover

Een reisje terug in de tijd met Joke Timmermans (43), fotografe en lector aan Hogeschool PXL in Hasselt. Samen met haar man Herman Maes (64), kunstschilder, woont ze in een statig herenhuis in de Hasseltse binnenstad. “Wij kopen onze spullen voor het leven, we wisselen ze niet zomaar na een tijdje in.”

tekst Vanessa Vanhove foto Kaat Pype

“Vintage is zeker niet altijd budgetvriendelijk, maar wij kopen telkens iets voor het leven. Wij wisselen spullen niet zomaar na een tijdje in. Vanuit dat principe lijkt een paar duizenden euro’s voor een bureau of kast niet veel.”

“Mijn man is een telg uit een bekende kunstenaarsfamilie. Herman Teirlinck, de Vlaamse schrijver, is zijn overgrootvader en Karel Maes, een van de pioniers van de abstracte schilderkunst in België, is zijn grootvader. Ook als meubelmaker wist zijn grootvader vanaf de jaren twintig naam te maken. Hij maakte modernistische meubels voor winkels, horecazaken en particulieren en destijds stond hij zelfs in voor de inrichting van de Brusselse Inno. Met zijn zonen, Piet en Jan, startte hij later het succesvolle meubelatelier Maes & Zonen op in het toenmalige Belgisch Congo. Door onfortuinlijke omstandigheden verloor hij echter tot twee keer toe zijn hele hebben en houden. Daardoor is van zijn oeuvre tot op heden helaas erg weinig bewaard gebleven. Alle stukken die de familieleden in hun bezit hebben, worden om die reden enorm gekoesterd.”

Jokes favorieten

Familiestuk

“In de gang staat een witgelakte stoel van mijn overgrootvader. Via mijn oma, mama en zus kwam hij bij mij terecht Mijn overgrootvader liet hem in de jaren 50 maken, maar niet in de gebruikelijke stijl van toen. Zo lijkt hij meer op een meubel uit de jaren 20.”

“Herman en ik staan daarvoor zelf in nauw contact met twee meubelrestaurateurs met veel kennis van zaken: Marc Hotermans en Philippe Lange. Zo is onze kaptafel dankzij Lange uiteindelijk bij ons terechtgekomen. Tijdens het leeghalen van een woonst botste hij op het meubel. Hoewel niet met volle zekerheid kon worden vastgesteld dat het door Karel is gemaakt, hebben we geen seconde getwijfeld en het meteen gekocht. De geometrische vormen, de eenvoudige constructie, de kwaliteitsvolle, mooie materialen en het monumentale uiterlijk zijn een duidelijke signatuur van zijn werk. De kaptafel staat nu in onze living. We twijfelden er eerst over om het een plekje te geven in de slaapkamer, waar zo’n stuk in principe hoort, maar dat lijkt ons zonde. In de living kunnen we er des te meer van genieten. Verder staat het hele huis vol met familiestukken, grotendeels van de familie van Herman, in mindere mate van die van mij. Elk object wordt erg gekoesterd. We willen er samen oud mee worden. Ons interieur is daardoor erg eclectisch. Daar houden we van. Alles wat mooi is apart, past ook mooi samen.”

Hier ga ik shoppen

“Als we in Brussel zijn, springen we altijd wel eens binnen in de winkel van meubelrestaurateur Philippe Lange. Niet per se om te kopen, kijken is net zo leuk. Uiteindelijk hebben we niet echt iets nodig. Alle vier verdiepingen van het huis staan nu al overvol.” (lacht)

Leuke interieurtip?

“Soms verplaatsen we midden in de nacht onze interieurspullen, zodat we ’s ochtends koffie kunnen drinken in een ‘nieuw’ interieur. Herman houdt zich daar vaak mee bezig. Eén schilderij blijft wel altijd op dezelfde plaats hangen.”

Favoriete Instagramaccount?

“Ik hou er wel van om te verdwalen tussen alle mooie interieurs op Instagram. Een van mijn favoriete accounts is @bibleofbritishtaste, omdat ik dol ben op dat typische Britse eclecticisme.”

Herinneringen

“De eettafel, de zogenaamde cirkante tafel van meubelmaker Bob Van den Berghe uit 1976, is mij geschonken door mijn moeder. Er hangen veel leuke herinneringen aan vast. Nu maak ik er samen met Herman en zijn kinderen een hoop nieuwe bij.”

Gratis en voor niets

“Toen we in Londen woonden, botsten we op deze zeteltjes van Le Corbusier. Ze stonden in een te verbouwen gebouw onder een hoop vuil en we mochten ze gratis meenemen. Een halve dag hebben we er mee rondgezeuld. We woonden nochtans vlakbij.” (lacht)

Cadeautje voor mezelf

“Dit bureau heb ik als beloning voor mezelf gekocht op het einde van een erg druk schooljaar, via de webshop van Philippe Lange. Niet enkel de vormgeving is fantastisch, dankzij de vele handige, diepe lades is het ook erg ­praktisch in gebruik.”

Billie kijkt binnen

Van groendaken tot milieuvriendelijke verf. Koen en Jolijn spaarden kosten noch moeite om met hun woonst hun ecologische voetafdruk zo veel mogelijk te verkleinen en een gezellige, gezonde thuis te creëren.

tekst Vanessa Vanhove foto’s Geert Van de Velde

Huisgeheimen

Koen en Jolijn uit Schoten deden voor hun ingrijpende renovatie een beroep op DAM Architecten, gespecialiseerd in ecologisch en energetisch bouwen. “We hebben een goede balans tussen onze ecologische en esthetische wensen gevonden. Al waren er af en toe wel compromissen nodig.”

Ecologische hoogstandjes?

“Het dak, de ramen, de vloer en de muren zijn volledig (na)geïsoleerd, er zijn zonnepanelen, twee regenwaterputten, twee groendaken en een energiebesparend balansventilatiesysteem geïnstalleerd, dat de aanvoer en afvoer van lucht regelt. Verder is er zo veel mogelijk ge­kozen voor ecologische materialen en tweedehandsmeubilair.”

Volgend project(je) in huis?

“Onze plannen om de tuin tot een gezellige ­patio met ateliertje voor Jolijn om te toveren zijn door de gemeente afgekeurd. Onze tuin­architect moet daardoor terug aan de slag. ­Onze droom? Een groene oase met onze ­Japanse kerselaar als blikvanger.”

Blij met de plek?

“Ik woon al bijna mijn hele leven in Schoten”, ­aldus Koen. “We leven rustig in het groen, maar wel vlak bij Antwerpen.”

Eeuwige discussie?

“Jolijn staat in voor het interieur. Meestal ga ik mee in het verhaal, maar af en toe moet ze mij toch overtuigen. Zo had ik even mijn twijfels over het muurgrote schilderij en het knalgele tapijt in de leefruimte.” (lacht)

1 2 3 4

“Aan de eetplek voeg ik liefst nog wat extra kleur toe”, aldus Jolijn. “Ik plan om de ­keukenmuur te overschilderen in zachtroze, mijn lievelingskleur, en de muur van de eetplek in dezelfde kleur mee te nemen. Er is nu te veel wit aanwezig. De lemen muur, die de luchtvochtigheid op peil houdt, blijft wel ­onveranderd.”

Het keukenontwerp is een realisatie van een binnenhuisarchitect. “Ik wilde me vooral goed voelen in de keuken,” vertelt Jolijn. “De ruimte mocht knallen. De blauwe kasten, de aparte zigzagvorm en de vrolijke kleur op de muren zijn daar de ideale ingrediënten voor.”

De opening tussen de gang en de leefruimte is vergroot, zodat er meer openheid ontstaat en er meer lichtinval door de voordeur binnenvalt. De originele trap is gezandstraald. “Een bestaand object in goede staat vervangen is niet ecologisch. Zo wist onze architect ons te overtuigen om de trap niet naar de achterzijde van de woning te verplaatsen”, zegt Jolijn. “Verder heb ik in de gang ­kleurenpsychologie toegepast. Geel is een heel vrolijke, levendige en verwelkomende kleur.”

“Onze zithoek was vroeger donker en ­beklemmend”, verklaart Jolijn. “De vide en de grote raampartijen zorgen voor meer licht en lucht in de volledige woning. Een belangrijke vereiste voor mij. Hierdoor offerden we wel een kamer op de bovenverdieping op, maar dat is het ons meer dan waard.”

“Kunst is alomtegenwoordig in ons in­terieur”, zegt Jolijn. In de gang en slaap­kamer hangen werken van Jolijns moeder, in de leefruimte neemt een muurgroot schilderwerk van Henk Mulders bijna de volledige wand in en in het bureau van Jolijn is een werk van Cornelia Komili de blikvanger.”

2

Koen en Jolijn willen samen oud worden met hun meubels. Voor een duurzaam interieur betaal je soms wat meer, maar de items gaan wel een leven lang mee. Een goede investering, dus.

Shop de stijl: Degelijk & duurzaam

Work it Bureaustoel, Montana, 971 euro

Op je eentje Fauteuil, &Tradition, 2678 euro

Aanpasbaar Kast, Kewlox, 299 euro

Zittenblijvertje J52B stoel, By Mölle, 675 euro

Relax Zetel, Normann Copenhagen, 4670 euro

Op maat Sideboard, Treespoke, prijs op aanvraag

“Koen en ik hebben elk een eigen bureau in huis”, vertelt Jolijn. “Maar omdat ik iets vaker van thuis uit werk, heb ik de leukste bureauruimte opgeëist. (lacht) Die bevindt zich aan de achterzijde van het huis en geeft uit op de vide, waardoor hij in het licht baadt en erg open aanvoelt.”

“De achtergevel is ter hoogte van twee verdiepingen volledig opgetrokken uit raampartijen”, vertelt Koen. “Hierdoor valt er veel licht binnen. In de zomer moeten we de luifels wel elke ochtend sluiten om te voorkomen dat het binnen te veel opwarmt. De twee groendaken aan de achterzijde van de woning dienen als extra dakisolatie en dragen mee bij tot een aangenamere binnentemperatuur.” Ook aan esthetica is hier gedacht. De steenstrips en houten accenten geven de woning een hedendaags, warm karakter.

De slaapkamer van het koppel bevindt zich op de zolderverdieping. Het dak is volledig vernieuwd en geïsoleerd met een dikke laag papiercellulose, gemaakt uit gerecycleerd krantenpapier. Hierdoor blijft het in de slaapkamer zelfs tijdens de warmste zomerdagen koel, mede dankzij de zonneschermen, en wordt het geluid van de straat grotendeels buitengehouden. Verder geeft het materiaal geen schadelijke emissies af. “Ons streefdoel is een zo gezond mogelijk binnenklimaat creëren. Overal in huis. Ook de ecologische verf draagt daartoe bij.”

Pink Linnen plaid pink salt, By Mölle, 159 euro

Aan tafel! Trapezoid tafel, Design in box, 899 euro

Gevloerd Tapijt, Bloomingville, 165 euro

Shop de stijl: Degelijk & duurzaam

Opgeborgen FairTrade kubusmand, GreenPicnic, 39,95 euro

De relatiepraktijk

Rika begeleidt niet alleen mensen op professioneel vlak, uiteraard geeft ze ook advies binnen haar eigen vriendenkring. Deze week sprak Rika af met een vriendin, die zich inzet voor de strijd tegen partnergeweld. Maar die strijd is nog lang niet gestreden.

Co-creatie

Of ik deze week ergens een koffiemoment zie. Ze is boos, gefrustreerd en wil het kunnen ventileren. We kennen elkaar al jaren, eerst professioneel, daarna ook als vrienden. Nog voor de koffie er is, steekt ze van wal. Dat de woede van de afgelopen week gezakt is, maar de frustratie even groot blijft. Omwille van de gemiste kans. De stap terug. De achterhaalde terminologie, dader en slachtoffer. En hoe ze na meer dan 20 jaar werken rond partnergeweld het gevoel heeft dat ze nergens staan. Wel in onderzoek, niet in het maatschappelijk debat. Wel in de individuele begeleiding, niet in het hoofd van wie beter zou moeten weten. Dat de cijfers over de uithuisplaatsing bij partnergeweld die onlangs in de media kwamen natuurlijk kloppen. Maar het hebben over ‘inhaalbewegingen’ een fout signaal geeft. Dat de daderslachtofferretoriek bovendien totaal misplaatst is. Ze het verschrikkelijk vond. In elk nieuwsbericht die dag telkens opnieuw die polariserende visie te moeten aanhoren. Ze zwijgt, knabbelt op het koekje bij onze koffie. Het viel vooral zwaar omdat ze reacties had gekregen. Van twee vrouwen. Deel van koppels die ze al langere tijd begeleidt. De terugkeer naar oude denk­patronen. Hij, de geweldenaar, zij het willoze slachtoffer. Terwijl ze sinds kort gearriveerd waren bij het punt waarop ze voelden, inzagen dat wat er tussen hen gebeurde, telkens als het escaleerde, situationeel was, een wij-verhaal.

Co-creatie. Een complexe dynamiek. Diepe verlatingsangst aan beide zijden. Omdat ze als kind liefde, graag zien, nooit als ‘veilig’ hebben ervaren. En de hete, gewelddadige conflicten tussen hen een gevecht zijn om weg te blij-

ven van dat onveilige gevoel. Of die uithuisplaatsingen dat dan ook niet aanwakkeren, vraag ik. Dat je dat niet in drie zinnen in het radionieuws uitgelegd krijgt, is het antwoord. Dat het natuurlijk goed is, de almaar destructievere geweldcirkel te doorbreken, als afkoelingsmaatregel, maar dat het voorstellen als een ‘oplossing’ nergens op slaat. En het zelden wat oplost, zeker niet in de meerderheid van de verhalen, waar geweld effectief een dynamiek is tussen twee mensen. Ze valt even stil. We kijken allebei naar buiten. De koffie die troost. Waarop ze herbegint, meer aan zichzelf dan aan mij gericht. Dat het vooral gaat over schaamte, de meest pijnlijke der emoties. Want als de maatschappij je ziet als een dader, een slachtoffer, je het etiket wel kan proberen te verwijderen, maar de restlijm, eigen aan slechte stickers, zo moeilijk weg te krijgen is. De schaamte die op je kleeft, omdat het al zo vaak geëscaleerd is en je al zo vaak opnieuw begonnen bent. Omdat anderen zeggen “Ga toch weg”. “Met mij nooit.” “Hij is ziek, gestoord.” “Zij is ziek, gestoord.” En niemand ziet dat er onder dat gedrag een gevecht aan de gang is, niet vanuit een drang naar destructie, niet vanuit slechtheid, maar vanuit een diep verlangen naar veilige verbinding. Een gevecht om liefde, voor de liefde in dat verhaal.

Ik leg een hand op haar arm, ze kijkt me wat mistroostig aan, waarop ik haar spontaan een knuffel geef. Dat ze fantastisch werk levert. Ik draag alvast de boodschap verder uit. Of we allemaal kunnen stoppen met oordelend te kijken en spreken over de relaties van anderen. Dat altijd opnieuw zacht mede­dogen op zijn plaats is. Omdat we als mens allemaal op onze eigenaardige manier graag willen zien en graag gezien willen worden.

Rika Ponnet is relatie-experte en seksuologe. Ze leidt het relatiebemiddelingsbureau Duet. Voor Billie reflecteert ze elke week over relaties.

“We moeten stoppen met oordelend te kijken en spreken over de relaties van anderen. Zacht mededogen is altijd op zijn plaats”

Bistro Meus

Wekelijkse kost, gekookt door Jeroen Meus

Verloren kost

Andijvie, pastinaken, kervelwortelen … Deze bordjes tsjokvol vergeten groenten eet je gegarandeerd helemaal leeg. Niets laten verloren gaan!

Salade van gemarineerde rodekool met kip

Voor 4 personen - 20 minuten (exclusief 2 uur kool marineren)

Nodig

• 75 cl rode wijn

• 20 cl rode wijnazijn

• 150 g bruine suiker

• 2 kruidnagels

• 1 steranijs

• 1 kaneelstok

• 4 blaadjes laurier

• 2 sinaasappelen (bio)

• 4 jeneverbessen

• 1 kleine rode chilipeper

• 2 teentjes knoflook

• ½ rodekool

• 1 bussel waterkers

• 2 el honing

• 1 el scherpe mosterd

• sesamolie

• 1 dl slaolie

• 3 tl sesamzaadjes

• azijn

• 2 kipfilets

• kippenkruiden

• 40 g walnoten

• 30 g gember

• boter

• peper en zout

Doen

Voor de gemarineerde kool

1. Giet de rode wijn en de rode wijnazijn in een pot en breng tot tegen het kookpunt.

2.Schep de suiker erin, samen met de kruidnagels, steranijs, een kaneelstok en de laurier. Schil een sinaasappel met een dunschiller. Kneus de jeneverbessen en de kleine chilipeper, pel en kneus de knoflook en doe ze samen met de sinaasappelschil in de pot. Nu heb je een infusie klaar waarin de rode kool kan marineren.

3.Snijd de kool in kwarten en rasp ze in slierten. Doe de fijngesneden groente in een ruime pot. Schenk de hete marinade over de slierten rode kool en dek de pot af met een deksel of een vel vershoudfolie. Laat de koolmarinade eerst afkoelen en zet ze daarna in de koelkast. Laat de kool minstens 2 uur marineren.

Voor de kip

1. Schil de tweede sinaasappel en snijd de partjes vruchtvlees uit dit exemplaar en de sinaasappel waarvan je eerder de schil gebruikte voor de marinade. Gebruik bij voorkeur de ‘à vif’-techniek voor een mooi én smakelijk resultaat.

2.Spoel de waterkers voorzichtig in ruim

foto’s Verne foodstyling Les Filles Rouges

Tip Geef de groenten de tijd om alle smaken van de marinade op te nemen.

water. Pluk de taaiste steeltjes weg en laat de groente uitlekken.

3.Voor de vinaigrette meng je de honing, de mosterd en een piepklein scheutje sesamolie. Roer met de garde en schenk er tussendoor een flinke scheut neutrale slaolie bij. Strooi er de sesamzaadjes in. Proef en werk de vinaigrette af met een klein scheutje azijn, wat peper van de molen en een snuifje zout.

4.Smelt een klontje boter in een braadpan op een matig vuur. Snijd elke kippenfilet overlangs in dikke lappen, en vervolgens in lange reepjes van ongeveer 1 cm breed. Bak de kippenreepjes goudbruin in de bruisende boter. Voeg tussendoor een beetje peper toe. Als de reepjes gebakken zijn, kruid je ze met een snuif kippenkruiden.

5.Doe de benodigde portie rodekool in een mengschaal (zonder te veel marinade). Voeg ook wat waterkers toe. Doe er de warme kippenreepjes bij en schep er een beetje vinaigrette over.

6.Hak de walnoten in grove, onregelmatige stukjes. Schil het stukje gember en rasp het over de sla. Strooi er ook wat gehakte noten over.

Zalm, pastinaakstoemp en beurre blanc

Voor 4 personen 60 minuten

Nodig

• 600 g zalm op vel

• olijfolie, boter

• peper en zout Reductie

• 2 dl witte wijn

• 2 dl water

• 2 dl witte wijnazijn

• 2 sjalotten

• 2 teentjes knoflook

• enkele takjes tijm

• 2 blaadjes laurier

• 10 zwarte peperbolletjes Pastinaakstoemp

• 1 kg aardappelen (loskokend)

• 2 pastinaken

• 2 sjalotten

• ½ bussel dragon

• ½ bussel bieslook

• ½ bussel kervel

• enkele takjes peterselie

• 1 dl melk

• 1 ei

• 100 g boter + extra

• zout Saus ‘beurre blanc’

• 4 el reductie

• 150 g koude boter

• room

• ½ citroen

• peper en zout

Doen

1. Reductie: Meet de witte wijn, witte wijnazijn (of ciderazijn) en het water af. Giet het mengsel in een hoge pan. Pel de sjalotten en snijd ze grof. Kneus de teentjes knoflook. Doe de tijm, de laurier en de peperbollen in de pan. Vervolgens gaan ook de stukken sjalot en de knoflooktenen erbij. Laat het mengsel op een zacht vuur tot een derde inkoken.

gekookte aardappelen bij de gare blokjes pastinaak. Druk de grootste stukken aardappel een beetje plat. Schenk een scheut melk bij de stoemp. Breek er een eitje in, voeg een flinke klont boter toe en roer. Voeg naar smaak wat zout toe.

Tip

Wat overblijft van de reductie kan je in porties invriezen voor latere bereidingen.

2. Pastinaakstoemp: Schil de aardappelen en kook ze gaar in water met een snuifje zout. Schil de pastinaken met de dunschiller. Verwijder de top en het steelstukje. Snijd de groente overlangs in dikke repen en vervolgens in kubusjes van ongeveer 1 cm dik. Smelt een klont boter in een ruime stoofpot op een matig vuur. Stoof er de blokjes pastinaak in. Roer regelmatig. Pel de sjalotten, snijd ze in grove stukjes en roer ze door de blokjes pastinaak. Laat de blokjes pastinaak een beetje kleuren. Schenk er na zo’n 10 minuten water bij, tot de groenten half onder staan. Zet het deksel op de pot. Laat de groenten nog 5 minuten garen. Neem daarna het deksel weg en laat de grootste hoeveelheid vocht verdampen. Spoel de verse kruiden. Snipper de blaadjes dragon, bieslook, kervel en peterselie zeer fijn met een scherp koksmes. Zet de kruiden opzij. Voeg de

3.Saus ‘beurre blanc’: Doe wat van de reductie samen met een klein scheutje room in een pannetje. Laat het mengsel pruttelen op een zacht vuur. Snijd de koude boter in stukjes. Roer één voor één door het mengsel. Gebruik een garde, zodat de saus binding krijgt terwijl de boter smelt. Pers de citroen erbij en proef. Voeg naar smaak peper van de molen en zout toe.

4.De gebakken zalm: Haal de zalm een halfuur voor het bakken uit de koelkast. Smelt een klontje boter met een scheutje olijfolie in een braadpan op een matig vuur. Kruid de stukken vis met peper van de molen en een beetje zout. Leg de zalmfilet op de velkant in de pan en bak 7 tot 8 minuten. Draai ze om en laat nog een paar minuten zacht bakken. De kern hoort nog sappig en rozig te zijn.

5.Serveren: Roer kort voor het serveren de snippers verse kruiden door de stoemp. Schep op elk bord een flinke lepel pastinaakstoemp. Leg er een portie versgebakken zalm bovenop, en vergeet de botersaus niet.

Tip

‘Brunoise’ betekent dat je groenten in heel kleine blokjes snijdt. Begin met dikke plakjes te snijden, die je open legt zodat ze dwars over elkaar liggen. Van die plakjes maak je iets dikkere sliertjes, en van die sliertjes snijd je vervolgens blokjes.

Risotto van vergeten groenten

Voor 4 personen - 60 minuten

Nodig

• 2 pastinaken

• 3 kervelwortelen

• 6 dl groentebouillon

• 2 uien

• 1 teentje knoflook

• 200 g risottorijst (Arborio of Carnaroli)

• 1 andijvie

• 60 g Parmezaanse kaas (blok)

• 1 klontje boter

• olijfolie

• peper en zout

Doen

1. Schil de pastinaak en de kervelwortels en snijd ze in brunoise. Verhit een scheutje olijfolie in een diepe pan of kookpot en stoof er de groenten in aan.

2.Voeg na een paar minuten een beetje groentebouillon toe en laat de groenten verder garen op een zacht vuur.

3.Pel de uien en de knoflook. Snipper de uien en plet de knoflook tot een pasta.

4.Zet een ruime kookpot met een scheut olijfolie op een matig vuur. Stoof hierin al roerend de uien en de knoflook aan. Laat deze niet kleuren.

5. Doe de risottorijst in de kookpot en voeg de groentebouillon toe. Zet het deksel op de pot en laat de rijst garen op een zacht vuur. Roer niet.

6.Snijd de andijvie in fijne reepjes.

7. Controleer regelmatig de rijst. Zodra die het vocht heeft geabsorbeerd, roer je alles om.

8.Voeg er de gestoofde groenten aan toe. Meng vervolgens ook de reepjes verse andijvie onder de risotto.

9.Rasp de Parmezaanse kaas en roer deze onder het rijstmengsel. Voeg er de boter aan toe en wat peper van de molen (naar smaak). Roer alles een laatste keer om.

Geniet optimaal van de zon en buitenlucht met onze duurzame collectie tafellinnen. We hebben hierin tal van kwaliteiten en kleuren, voor elk wat wils!

Wist je dat denimlook tafelkleden worden vervaardigd uit gerecycleerde jeans?

En dat 1 m2 van ons Sogo tafellinnen gelijk staat aan 3 gerecycleerde PET-flessen?

Neem een kijkje op onze webshop en krijg korting op ons volledig duurzaam aanbod met de kortingscode B-DUURZAAMTAFELEN.

Bedpraat

Of badkamerbelevenis, of buitenpret, of … Wat was jouw meest recente vrijpartij? Een m/v/x vertelt over zijn of haar laatste vrijpartij.

Ik belde bij hem thuis aan en voelde niet meer de kriebels in mijn buik die ik voelde toen we nog een koppel waren. Toen hij de deur opende, sloeg mijn hart niet sneller van de spanning. Nog niet. We wisten beiden waarom ik bij hem was en nadat hij mij een drankje aanbood, kuste ik hem. We zaten naast elkaar in de zetel en ik wou geen tijd verspillen, ik wou gewoon seks. Ik kroop op hem om te droogneuken en in tegenstelling tot wat die term veronderstelt, werd ik meteen nat. Ik werd geil van hem, maar misschien nog meer van de macht die ik voelde. Pas toen sloeg mijn hart sneller. Het lijkt wel alsof de seks ­beter is sinds we geen koppel meer zijn. Sinds de breuk heb ik niet het gevoel dat ik me nog

moet bewijzen aan hem. Er is geen verplichting meer om hem te behagen. Die verplichting heb ik mezelf overigens opgelegd, hij verwachtte dat nooit van me. Ik heb het mezelf moeilijk gemaakt wat de intimiteit binnen onze relatie betrof, want ik durfde nooit helemaal mezelf te zijn. Ik zei zelden wat ik leuk of minder leuk vond, ik nam zelden het initiatief. Ik vroeg het steeds aan hem, liet het over aan hem.

Ik trok zijn kleren uit en daarna ook de mijne, om vervolgens naar boven te kruipen. Ik gleed en schuurde met mijn natte vagina over zijn lichaam tot ik boven zijn hoofd hing, waar hij me liggend kon likken. Ik steunde met mijn handen op de armleuning van de zetel en gaf zelf het ritme aan met mijn heupen.

“Trager”, kreunde ik. “En

met je vingers erbij.”

Ik wist niet of hij het leuk vond, die aanwijzingen. Ik wist alleen dat ik daar geen rekening mee wou houden. Niet meer.

Met de onvoorwaardelijke liefde die we even gevoeld hebben voor elkaar, is ook de vanzelfsprekendheid verdwenen die daarbij hoorde. Ik vind niet meer alles goed wat hij doet. En hij moet niet meer alles goed vinden wat ik doe. Op zich is dat een verlossing. Ik voelde hoe hij op mijn clitoris zoog, hoe hij zachtjes in mijn schaamlippen beet, hoe hij me verorberde. En ik genoot ervan. Ik genoot van de versie van mezelf die ik tegenwoordig wil zijn: vrij, zelfzeker, zelf­bewust. In die versie wil ik nog groeien en ik vind het niet erg om dat op deze manier en ­samen met hem te doen. Tot het me ook zonder hem lukt.

“Ik voelde hoe hij op mijn clitoris zoog, hoe hij zachtjes in mijn schaamlippen beet, hoe hij me verorberde”

sekspartners

laatste keer seks: 3 weken geleden

Win een Philips Airfryer XXL

Breng de letters in de gekleurde vakjes over naar de letterbalk en vorm zo het sleutelwoord.

De Philips Airfryer XXL gebruikt hete lucht om uw favoriete gerechten te frituren, met weinig tot geen toegevoegde olie (tot 90% minder vet). Maar deze Airfryer frituurt niet alleen, hij is ook ideaal voor het grillen van vis, braden van vlees, bakken van taarten, roosteren van groenten en zelfs voor complete maaltijden zoals lasagne. Met een maximale smaak en een minamale hoeveelheid vet. philips.com

SMS het gevonden sleutelwoord naar het nummer 6022 (€1/SMS verzonden/ontvangen) of bel met uw vast telefoontoestel naar 0905 23 005 (€2/oproep)

Winnaars en extra puzzels op nieuwsblad.be/puzzels

6022

€1/SMSverzonden/ontvangen

Wedstrijd t/m 04/05/23 om 23h59. €1/sms verzonden/ ontvangen, Per correcte deelname 5 sms’en, € 5 per volledige deelname. Deelname per vaste telefoon € 2. De winnaar wordt persoonlijk verwittigd. Reglement op aanvraag of ter inzage op: www.copress.be/reglement. De verwerking van deze gegevens is onderworpen aan de bepalingen van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van 27 april 2016 en aan de wet van 30 juli 2018 betreffende de bescherming van natuurlijke personen met betrekking tot de verwerking van persoonsgegevens.

Helpdesk: 03/216 46 84 - info@copress.be

Wedstrijdorganisatie: Copress BV, Ond. nr BE 0839 513 125 Desguinlei 90/1E, 2018 Antwerpen

Verantwoordelijke uitgever Koen Verwee Hoofdredactie Liesbeth Van Impe, Pascal Weiss Chef weekendbijlagen

Greet Vanderhoeven Redactiecoördinatie Liesbet Aelvoet, An Smets Design Aafje De Laet, Eva Verschuere

Eindredactie Nanerle Ferket, Michiel Jacobs, Astrid Van wal Fotografie Inge Kinnet, Kaat Pype, Geert Van de Velde

Illustratie Katrien Vanderlinden Teksten Franciska Bosmans, Ingeborg Deleye, Nathalie Dirix, Evi Hanssen, Rika Ponnet, Hans-Maarten Post, Nele Reymen, Arno Van Hout, Vanessa Vanhove Styling & Visagie Sabine Peeters, Kiki Vogels

Digital Marketing An-Katrien Verhoeven Advertentieregie Ads & Data

Colofon

Tips voor moederdag

Oplaadbaar tafellampje voor binnen en buiten

Met deze Elo lampjes creëer je meteen de juiste sfeer op je terras, in de tuin of in de woonkamer.

• Lampje met leuke flesvorm, om te hangen aan een tak of te plaatsen op een tafel

• Met geïntegreerde batterij, oplaadbaar via meegeleverde USB-C

• Brandtijd tot 7 uur, warmwit ledlicht

• Traploos dimbare lichtintensiteit

• Afmetingen: 31 cm hoog, ø 10 cm

• Mix en match: 7 verschillende kleuren

€ 39,95 adviesprijs € 85

Stijlvolle bijzettafel 3-in-1

• Tafel: stijlvolle houten bijzettafel die past in elk interieur

• Dienblad: haal je hapjes en drankjes in de keuken en neem ze zo mee naar de woonkamer

• Opberger: onder het dienblad zit de perfect verborgen opberger. Hier stop je de afstandsbedieningen, boeken, folders, …

• Fraaie afwerking: tafel in hout met donkerbruine poten, dienblad en opberger in zwarte kunststof

• Afmetingen: diameter 45 cm, hoogte 40 cm

€ 29,95 adviesprijs € 59,95

De adviesprijs wordt ons door de leverancier meegedeeld als vrijblijvend voorgestelde verkoopprijs. De oorspronkelijke adviesprijs en het verschil met onze actuele actieprijs worden als informatie vermeld. Zolang de voorraad strekt.

Waarom een uitvinding uit 1932 product van het jaar 2023 moet worden

Schroeven zijn geniaal. Ze zijn niet weg te denken. Kijk eens rond je heen: ze zitten overal. Ook in onze producten. Van heteluchtovens tot droogkasten, ze houden alle onderdelen en bij uitbreiding onze hele wereld bij elkaar. Probeer dat maar eens met plakband. Nee, zonder schroeven zijn we screwed

Zo mogelijk nóg briljanter is de schroevendraaier.

Door naar links te draaien opent hij een nieuwe wereld. Eens hij het pantser ontmanteld heeft, kan hij met chirurgische precisie herstellen wat stuk was. Wat ons betreft is dat magie.

Dag na dag doorkruisen onze herstellers het land om - gewapend met hun schroevendraaiers - je wasmachine, inductiefornuis of vaatwasser een langer leven te geven. Intussen doen we dat al 35 jaar. Zo redden we jaarlijks 65.000 huishoudtoestellen van het stort.

Dat levert op, voor jouw portemonnee en voor het milieu. Duurzaamheid is voor Vanden Borre meer dan een verplicht nummertje. Een bijenkast op je dak plaatsen of je parking ontharden is uiteraard mooi. Maar voor ons zit de échte impact in wat onze herstellers dagelijks met hun schroevendraaiers presteren. In hun handen is hij zoveel meer dan een stukje roestvrij staal in een plastic handvat. Hij is het ultieme symbool van duurzaamheid. Want herstellen is vaak duurzamer dan vervangen. Dus als er een wedstrijd is waarin we met zijn allen het beste product van het jaar verkiezen, kan er toch maar één winnaar zijn? Dat ene stukje gereedschap dat zovele andere producten in elkaar schroeft én herstelt.

Geef daarom de schroevendraaier eindelijk de eer die hij verdient en geef ’m jouw stem.