Hoofdredactioneel

De Terugkeer van de Volkshuisvesting

Het kabinet Rutte IV heeft voor het eerst in ruim 10 jaar weer een minister voor Volkshuisvesting! Natuurlijk hadden we minister Blok voor Wonen en Rijksdienst en had minister Ollongren van Binnenlandse Zaken het woondossier onder zich. Maar een aparte minister die de titel “Volkshuisvesting” met trots draagt, dat is toch weer even andere koek. En de programma’s van Hugo de Jonge schieten als paddenstoelen uit de grond. Maar lost de huidige hoerastemming rond de Terugkeer van de Volkshuisvesting de woningnood ook snel op?

lost de huidige hoerastemming rond de Terugkeer van de Volkshuisvesting de woningnood op?

Net als zoveel in het leven is ook het woningmarktbeleid een pendule, die heen en weer slingert tussen de markt, de overheid en de maatschappij. Perioden van een sterk geloof in de markt en zelfsturing wisselen zich af met perioden van regie en overheidsingrijpen. De Terugkeer van de Volkshuisvesting is zo’n kantelpunt. De afschaffing van de verhuurderheffing is een belangrijk eerste wapenfeit van de Terugkeer. In het artikel “Woningcorporaties in hogere versnelling na afschaffen verhuurderheffing” komt duidelijk naar voren dat corporaties staan te trappelen om weer aan de slag te gaan. Maar Anouk Corèl wijst er in haar artikel fijntjes op dat sterke toename van de regie vanuit het Rijk het hybride stelsel onder druk zet en de beleidsvrijheid van woningcorporaties aantast. Aan de andere kant is het nog maar de vraag of die regie ook daadwerkelijk gepakt wordt. Kan een mi-

nister vanuit zijn werkkamer in Den Haag bouwlocaties aanwijzen of zelfs doordrukken, bijvoorbeeld als de lokale politiek zich daar tegen keert? Om nog maar te zwijgen over het gebrek aan geschikt personeel, torenhoge materiaalprijzen en überhaupt het gebrek aan bouwgrond. Blijven straks, als na de hoerastemming het stof is neergedaald, alleen huizenhoog opgeklopte verwachtingen over de afgeschafte verhuurderheffing over? De verschuiving van de markt weg komt goed aan bod. Het boek Uitgewoond van Cody Hochstenbach, zo blijkt uit de recensie in dit nummer, is een ware page turner met een sterk pleidooi voor een brede volkshuisvesting. Net als bijvoorbeeld de mensen achter de Woonprotesten stelt Hostenbach onder meer dat beleggers de markt verstoren en de prijzen opdrijven. Arnoud Vlak en Jaap Koelewijn gaan daar recht tegenin en bepleiten juist dat beleggers een fatsoenlijke bijdrage leveren aan de woningmarkt. En lang niet alle beleggers zijn buitenlandse opkoopfondsen, maar veel vaker middenstanders en zzp-ers die één of een paar woningen verhuren als broodnodige pensioenvoorziening. Anderzijds laten de artikelen van de Rabobank en ABF Research over het WoON2021 duidelijk zien dat de huurprijzen in de vrije huur de afgelopen jaren zijn geëxplodeerd. Starters betalen de hoofdprijs. Is dat de beste manier om de pensioenen van ZZP’ers veilig te stellen? Is het nodig dat koopwoningen waar starters kunnen wonen, worden opgekocht door beleggers en voor veel meer worden verhuurd? Of maken beleggers deze woningen juist toegankelijk voor een groep, die maar moeilijk aan een hypotheek kan komen? Dat raakt de gemiste kans in het regeerakkoord: de hypotheekrenteaftrek en het vermogen in de eigen woning blijven onaangetast. Koopstarters dan maar meer hypotheekruimte geven? Cindy Biesenbeek toont aan dat dat niet helpt: de steeds schevere verhouding tussen inkomens en huizenprijzen bepaalt wie nog wel en wie niet meer kan kopen. De beperking van de LTV heeft daar maar weinig invloed op gehad, maar beschermt mensen wel als de huizenprijzen ooit weer eens inklappen. De Terugkeer van de Volkshuisvesting is wel een goed begin maar bij lange na niet het halve werk.

Bob Witjes

Aedes

Martijn Eskinasi

Ministerie van BZK