ئاسوودەکردنی ڕۆحی شەهیدان و دڵخۆشکردنی خانەوادەکانیان بەدەنگی بەڵێی ئێمە دەبێت
بەڵێ
باڵوكراوەیەكی تایبەت بە ڕیفراندۆمە لەالیەن یەكێتی ئافرەتانی كوردستان دووهەفتە جارێك دەردەچێت چوارشەممە 2017/8/2
ژمارە ()2
)No:(2
Wednesday 2/8/2017
مه‌سرور بارزانی راوێژکاری ئه‌نجوومه‌نی ئاسایشی هه‌رێمی کوردستان له‌نێو کۆنگرێسی ئه‌مریکا رایگه‌یاند:
پێویستە سیاسەتی مانەوە لەگەڵ عێراق کۆتایی پێبهێندرێت و دەمانەوێت وەک واڵتان سەربەخۆبین جوانی دیموكراســـییە) ،لـــە رووی ئەمن و ئاســـایش و ئارامییەوە كوردســـتان بە ئارامتریـــن شـــوێن هەژمـــار دەكرێت لە رۆژهەاڵتی ناوین ،ئەم ئارامی و ئاسایشـــە تەنهـــا بـــۆ ناوخـــۆی نییـــە ،بەڵكـــو بۆ هەمـــوو ناوچەكە دەبێت ،بەڕێز ســـەرۆك بارزانی هەمیشـــە جەختی لـــەوە كردووە كە كوردســـتان نابێتە هەڕەشـــە بۆ سەر هیـــچ واڵتێك و ،لە رووی توانا ســـەربازی و تاكتیكـــی سەربازیشـــەوە پێشـــمەرگە بـــۆ هەموو جیهانـــی ســـەلماند كە كورد تاكە هێز بوو شـــكۆی داعشـــی شـــكاند و بـــە چەكـــی ســـوكەوە توانـــی خاكو میللەتـــی خـــۆی بپارێزیت و ،بەربەســـت بـــە پەرەدانی شـــااڵوی تاریكـــی بگرێت، لـــە جیاتی هەمـــوو جیهان شـــەڕ بكات، میللەتێك كە خاوەنی پێشـــمەرگە بێت و
پارێـــزگاری لە هەموو جیهـــان بكات ئایا ناتوانیـــت پارێزگاری لـــە میللەتی خۆی بكات!؟. ئـــەم هەمـــوو هۆكارانە وای لـــە داگلس دایتـــن نووســـەر و لێكۆڵـــەری ئەمریكی كردووە كە ســـەربەخۆیی كوردســـتان بە ئامانجـــی خۆی بزانـــێ ،دڵنیایـــی ئەوە بـــدات كە ئیـــدارەی ئەمریكا پشـــتیوانی كـــوردە ،هەڵبەتـــە هـــەر یـــەك لـــەم بەشـــداربووانە ســـەنگ و قورسی خۆیان هەیە لە كۆنگریـــس و ئیدارە و راگەیاندن و ناوەنـــدە لێكولینەوەكانـــی ئەمریـــكا، قســـەو راوبۆچوونـــی ئـــەوان كاریگەری نەرێنـــی دەبێـــت لـــە ناوەنـــدی بڕیاری ئەمریكـــی بۆ پشـــتگیری ســـەربەخۆیی كوردستان. ئەڤین عومەر دەلۆ
ریفراندۆم پرسێكی چاره‌نوسسازه كۆنفرانســـی هاوپەیمانـــی ســـتراتیژی كوردســـتان و ئەمریـــكا لـــە واشـــنتنی پایتەختـــی والیەتــــــە یەكگرتووەكانـــی ئەمریـــكا لـــە رۆژی 2017/7/28 بـــە بەشـــداری چەندیـــن دبلۆماتـــكارو كۆنگرێسمان و سیاســـەتمەدارو نووسەرو لێكوڵـــەر بەڕێوەچـــوو ،جێـــگای ئاماژە دانـــە كە ئەم جـــۆرە كۆنفراســـانە بایەخ و گرنگـــی تایبەتی خـــۆی هەیە ،جۆریكە لـــە جۆرەكانـــی لۆبـــی كردن بـــۆ مافی ڕەوای گـــەل ،دەتوانین كۆنفرانســـەكە لە ســـەر دوو تەوەر هەڵســـەنگێنین بەپێی ناوەڕۆكی ئەو وتـــار و لێكوڵینەوانەی كە پێشكەشـــكران. تەوەری یەكەم :لـــە ڕووی مرۆییەوە ،لەم ڕووەوە بۆمـــان ڕوون دەبێتەوە كە ئیدارەو سیاســـەتی ئەمریكا لەگەڵ ســـەربەخۆیی كوردســـتانە ،پشـــتگیری تەواوی ئیرادەو خواســـتی گەلـــی كوردســـتانە و زۆربەی وتار و قســـەكانیان ئـــەوە دەردەخات كە
كوردســـتان تاكـــە زامنـــی دیموكراتی و مافـــی گەالنی دیكەی عێراقـــە كە بتوانن بـــە ئارامی و ئاشـــتەوایی بژیـــن ،چونكە كوردســـتان ســـەلماندی داڵدەدەرێكـــی باشـــە بـــۆ هـــەر نەتەوەیەكـــی تـــر كە پێویســـتی بـــە داڵـــدەدان بـــوو بێـــت، هەروەهـــا رێـــزدار مەســـرور بارزانی زۆر بە ڕوون و ئاشـــكرایی باســـی هەڵنەكردن و قەبـــوڵ نەكردنـــی عێراقـــی كـــرد كە بـــە درێژایـــی مێـــژوو عێراق كـــوردی بە بەشـــێك لە گەالنـــی عێـــراق نەزانییوەو، هەمـــوو شـــێوازیكی ســـەربازی دژی كـــورد تاقـــی كردووەتەوە ،بۆیـــە كورد چیتـــر كۆیالیەتـــی و ژێردەســـتی قبول نـــاكات و لـــە مافەكانی خـــۆش نابێت، پـــاش شـــەری داعش و بڕینـــی بودجەی هەرێـــم هیـــچ پەیوەندییەكـــی هەریم بە عێراقـــەوە نەمـــاوە بۆیە دەبێـــت بیر لە رێگاچارەیەكـــی دیكـــە بكرێتـــەوە ،ئەم پەیامانـــە كاردانـــەوەی تونـــدی خـــۆی
هەیـــە ،چونكە زۆر گرنگە كـــە تۆ بتوانی داواكانـــی خـــۆت زۆر بە روونـــی بخەیتە پێـــش چـــاو ،كاتـــێ كـــە جیهـــان زانی كورد ســـوورە لە ســـەر بە دەســـتهێنانی مافەكانـــی ئـــەو كاتـــە پشـــتگیری و هـــاوكاری زۆر دەبێـــت بۆیـــە تیرنێـــت فرانك گووتی(:پشـــتگیری ســـەربەخۆی كوردســـتان دەكەین). تـــەوەری دووەم(:ئاســـایش و شـــەڕی داعـــش و دیموكراتـــی و ئابوورییـــە)ه ئەمریكییـــەكان و سیاســـەت و ئیـــدارەی ئەمریكا زیاتـــر بایەخ بەم تەوەرە دەدەن، ئەوان زیاتر هەڵســـەنگاندنی بەرژەوەندی بۆ سیاســـەتەكانیان دەكەن ،لەم رووەوە كوردســـتان هەنگاوێكی گـــەورەی ناوە و توانیویەتـــی لـــە رووی ئابوورییەوە خۆی بەڕێوەبەرێـــت بەتایبەتـــی پـــاش بڕینی بودجـــە لەالیـــەن عێراقـــەوە ،بۆیـــە بە دڵنیاییـــەوە ســـەرۆكی بازرگانی ئەمریكی ســـتیف لوتیز دەڵێـــت :دەكرێـــت 3000
كۆمپانیـــای ئەمریكـــی وەبەرهێنـــان لە كوردســـتان بـــكات ،هەروەها لـــە رووی وزەو نەوتـــەوە كوردســـتان زۆر بە ژیرانە و بـــە لێزانینەوە توانیویەتـــی ئەم كەرتە بۆ بەرژەوەندی سیاســـی بـــەكار بێنێت، بۆیـــە ئیرنـــی ئۆدینـــۆ دەڵێت(:دەكرێت كوردســـتان جێگـــرەوەی رووســـیا بێت لـــە رووی وزەوە) ،لـــە رووی دیموكراتی و مافـــی گەالنـــی دیكـــەی كوردســـتان نوێنەرانیـــان بـــە وتەكانیان(توركمـــان و یەزیـــدی و كرســـتیانەكان) رووی راســـتەقینەی پێكەوەژیان و ئاســـایش و ئارامـــی ژیـــان و گوزەرانـــی خۆیان كرد لە كوردســـتان ،هەروەها ڕێزدار مەســـرور بارزانـــی جەختـــی لەســـەر پاراســـتنی ژیـــان و كەرامەت و داڵدەدانـــی زیاتر لە ملیۆنێك و هەشـــت ســـەد هـــەزار ئاوارە كـــرد كـــە كوردســـتانیان هەڵبـــژاردووە نەك عێـــراق بۆ داڵدەدان ،بۆیە ســـتیفن مانســـفیلد گووتی(:كوردســـتان نموونەی
* ئافرەتانی کەرکووک بە پاڵپشتیكردنی ڕیفراندۆم ،ئـازادی و پێکەوە ژیان لە دەوڵەتێكی سەربەخۆ بە دەست دەهێنن ل2 * ده‌نگدان بە نه‌خێر ،دەرەنجامەكەی ژێرده‌ستی دەبێت * بۆچی بەشداری ئافرەت لەهەڵبژاردنەكاندا گرنگە؟ * ئافرەتانی كوردستان پشتیوانی لە ریفراندۆم دەكەن
ل2 ل4 ل4
ریفرانـــدۆم وەك بابەتێكـــی گرنـــگ و پرســـێكی چارەنوسساز لەســـەر ئایندەی كوردســـتان بۆتـــە جێـــی بایەخـــی كوردســـتانیان و واڵتانـــی دەوروبـــەر و جیهـــان ،پرســـێكی نیشـــتیمانی و خاڵی یەكالكـــەرەوەی ئاینـــدەی گەلەكەمانـــە كە پێویســـتە ســـەرجەم الیـــەن و چین و توێـــژەكان لـــە گرنگـــی ئـــەم پرســـە چارەنوسســـازە بگـــەن و هەوڵـــی بـــۆ بدەن چونكە ئێســـتا زەمینـــە لەبارە كە هەنـــگاو بنرێـــت و هەوڵی ســـەربەخۆی كوردســـتان بدرێت ،ئەو كوردستانەی كە ســـاڵەها ســـاڵە خەبات و قوربانی دەدات تـــا بە ئامانجی ســـەربەخۆیی بگات ببێتە دەوڵەت و كیانێكی سیاســـی و یاســـایی و دەســـتوری هەبێت بۆ ئـــەم ئامانجەش پێویســـتە تاك بە تاكی ئـــەم كۆمەڵگایە و خێـــزان بـــە خێزان و ســـەرجەم الیەنە سیاســـیەكان هەوڵ بـــدەن تـــا زۆرترین تاكەكانـــی ئـــەم كۆمەڵگایـــە بە(بەلێ) دەنگ بۆ ســـەربەخۆیی كوردســـتان بدەن دیـــارە ڕۆلـــی ئافرەتانی كوردســـتان لەم پرســـە ڕۆلێكـــی گرنـــگ و دیـــار دەبێت ئەویـــش چ لـــە رێـــگای دەنگـــدان و بەشـــداری كردنیان لە پرســـی ریفراندۆم و چ لە رێگای هاندانـــی ئەندامانی خێزان و بـــاوك و بـــرا و هاوســـەر و نەوەكانیان تا هەمـــووان بەشـــدار بن. ئافرەتـــی كوردهەمیشـــە ڕۆلێكـــی پۆزەتیڤیـــان هەبـــووە لـــە ســـەرجەم شـــۆرش و ڕاپەرینـــەكان بەرامبەر رژێمی فاشـــی بەعـــس ،پاڵەوانانـــە لـــە رێگای بەشـــداریكردن لە رێكخســـتنەكانی پارتە سیاســـیەكانی كوردســـتان بەرەنـــگاری سیاســـەتی ئاوارەبـــوون و دەربـــەدەری
و هـــەژاری و تەعریـــب و تەبعیـــس بوونـــەوە كە رژێمـــی بەعـــس پەیرەوی كـــرد دژی كـــورد و كوردســـتانیان هەر بۆیـــە پێویســـتە ئافرەت و تێكۆشـــەر و رۆشـــنبیرو كاراكانی كۆمەلـــگای كوردی دووبـــارە بە شـــێوەیەكی هۆشـــیارانە لە ئاســـت گرنگـــی ئـــەم قۆناغـــە بـــن كە قۆناغێكی هەســـتیارە و كوردســـتان پێی تێپـــەر دەبێت و پێویســـتە مەردانە بێنە پێشـــەوەو هەر یەكـــە لە رێـــگای كار و ئاســـتی رۆشـــنبیری و پێگـــەی لـــە نێو خێـــزان و كۆمەلگا هەوڵـــی ئەوە بدات كە ڕۆلـــی خۆی هەبێت و زۆرترین بەشـــداری بـــكات لـــە سەرخســـتنی پرۆســـەی ریفرانـــدۆم بۆ ســـەربەخۆی كوردســـتان. دامەزراندنـــی دەوڵەتـــی كـــوردی كـــە ئامانـــج و خواســـتی هەمـــوو كوردێكـــی خاوەن هەڵوێســـت و دڵســـۆزە و ئەمەش بـــە كاركـــردن و هاندانی هەمـــوو الیەك دەبێـــت تا بە هـــەوڵ و هیمەتی هەمووان زۆرترین دەنگ بەســـەربەخۆی كوردستان بدرێـــت و لـــەو هەمـــوو نەهامەتی و پێ شـــێلكاریە رزگارمان بێت كە ســـاالنێكە وەك نەتەوەیـــەك رووبـــەرووی دەبینەوە. سنۆبەر سابیر
2
9/25دەبێتە ڕۆژی هەموو ڕەنگ و دەنگەکان چوارشەممە 2017/8/2
دەنگە بەڵێیەكان سەركەوتن مسۆگەر دەكەن
ژمارە ()2
ئافرەتانی کەرکووک بە پاڵپشتیكردنی ڕیفراندۆم ،ئـازادی و پێکەوە ژیان لە دەوڵەتێكی سەربەخۆ بە دەست دەهێنن لـــە رۆژی 25ی ئەیلولـــدا تەنیـــا كـــورد دەنـــگ نادات بەڵكو چەندین پێكهاتەی نەتەوەی و ئاینیش دەچنە ســـەر ســـندووق و بە بەڵێ خۆیـــان داهاتوویەكی ســـەقامگیر و پاریزراو لە چوارچیوەی دەولەتی كوردســـتاندا هەڵدەبژیـــرن ،كوردســـتان بـــە النـــەی پێكەوە ژیان و بەهەشـــتی كەمینـــەكان لە خۆرهەالتی ناوەراســـتدا ناســـراوە ،و لـــە دوای 2003وە زۆرترین ئەوانەی لە خوار و ناوەراســـتی عێـــراق بەهۆی نەتـــەوەو ئاینیانەوە هەڕەشـــەیان لەســـەر بـــووە روویـــان كردۆتە كوردســـتان و بەبـــێ ترس پەیرەوی ئاینـــی خۆیان كردووە و لەپـــال كورددا بۆ مافـــی نەتەوەیی خۆیان تێكۆشـــاون .ئافرەتانی ســـنوری كەركوك باس لـــەو پاڵنەرانە دەكەن كـــە هۆكارن بۆ دەنگـــدان بە بەڵێ لە ریفراندۆمی ســـەربەخۆی كوردســـتان. ئا :ئەنجومەنی پارێزگای كەركوكی (ی.ئا.ك)
ڕیفرانـــدۆم پرۆســـەیەکی گرنـــگ و چارەنووسســـازە ،لـــەم پرۆســـەیەدا ھاواڵتیانـــی ھەرێمێـــك "جوگرافیایەك" بڕیـــار لەســـەر ئـــەوە دەدەن کـــە ئایـــا ھەرێمەکـــە ببێتـــە" دەوڵەتێكـــی ســـەربەخۆ"یان وەكو بەشـــێكی دانەبڕاو لەگـــەڵ ناوەنـــد دابمێنێـــت. ھەمـــوو جـــارێ بەدەســـتھێنانی دەنگـــی زۆرینەی بەڵێ لـــە ڕیفراندۆمدا ڕاســـتەوخۆ دوای ئاشـــكراكردنی دەرئەنجامەكان نابێتـــە ھۆی ڕاگەیاندنی ســـەربەخۆیی و بەدەوڵەتبـــوون چۆنكە پرۆســـەی دایەڵۆگی و لێكتێگەیشـــتنی دوای رێفرانـــدۆم قوناغێکـــی یەكجـــار گرنگـــە و وا پیویســـت دەكات نوینەران و سیاســـەتوانان زۆر ژیرانـــە ھەنـــگاوە یاســـایی و نێودەوڵەتیەكانیان بهاوێژن. بۆ ئەم مەبەســـتەش گرنگـــە ئەزموونی واڵتانی تـــر كە بە پرۆســـەی ڕیفراندۆم و دواتریـــش ســـەربەخۆییدا تێپەر بوون بـــاس بكەیـــن نەتـــەوە یەکگرتـــوەکان ســـەرکەوتن لـــە ئەنجامدانـــی ڕیفراندۆم و پاراســـتنی گەلی تەیموری رۆژهەاڵت، دادگای دادی نێودەوڵەتـــی لـــە شـــاری "دەنهـــاخ" ســـەبارەت بەو کێشـــەیەی لە نێوان ھەر ســـێ واڵتـــی پورتوگال و ئوســـتورالیا بوو ســـەبارەت بە تەیمور، بڕیـــاری خـــۆی لـــە ٣٠ی ٦ی ١٩٩٥ ســـەبارەت بـــە ســـكااڵی پورتـــوگال لە ســـەر ئوســـترالیا دەرکـــرد و ،دادگا رایســـپارد کە جەختکردنـــی پورتوگال لەســـەر ئەوەی کە مافی چارەنووســـی گەالن خاســـیەتی پابەندبوونی گشـــتی هەیە هـــەروەک لە ســـەرەتای دیباجەی نەتـــەوە یەکگرتـــوەکان ھاتـــووە ھیـــچ ڕێگرییـــەك نیـــە لـــە پراكتیزەكردنـــی ئـــەو مافـــە هیـــچ گرفتێکـــی یاســـایی و نێودەوڵەتیـــش دروســـت نابێـــت، بۆیـــە لێـــرەدا بۆمـــان دەردەكەوێـــت پرەنســـیپی مافـــی چارەنـــووس لـــە الیـــەن نەتەوەیەکگرتووەکانـــەوە دانـــی پێدانراوە. لە ســـاڵی ،١٩٩٩دوای ٤٥٠ســـاڵ لە حوکمی بێگانە (پورتـــوگال و هۆڵەنداو ئوســـتوڕالیا) و ٢٥ ،ســـاڵ لـــە حوکمی داگیرکاری ئەندەنوســـیا ،دانیشـــتوانی تەیمـــوری رۆژهـــەاڵت بە سەرپەرشـــتی نەتـــەوە یەکگرتووەکان لـــە ٣٠ی ئابی ١٩٩٩ڕیفراندۆمـــی ســـەربەخۆییان ئەنجامـــداو ،لـــە ٢٠ی ئایـــاری ٢٠٠٢بە شـــێوەیەکی فەڕمی بە هاوکاری نەتەوە یەکگرتوەکان ســـەربەخۆییان راگەیاند. بۆیە گرنگـــە لەوە تێبگەین پرۆســـەی ڕیفراندۆمـــی كوردســـتان ڕەهەندێكـــی نێودەوڵەتی هەیە و ســـەرەڕای ڕێگرییە ناوچەیـــی و هەرێمیـــەكان دەتوانرێـــت دەزگا نێونەتەوەییە یاســـایی و ڕێكخراوە نێودەوڵەتیـــەكان هاوكارمـــان بـــن بـــۆ قوناغـــی دوای ڕیفراندۆم.
شنۆ ئەمین مەنسور
ئەدیبە محەمـــەد كە ئافرەتیكی توركمانە دەڵێـــت :من دەنـــگ دەدەم بـــە بەڵی بۆ سەربەخۆیی كوردســـتان چونكە لە شەڕی دژ بـــە داعش بۆمان دەركـــەوت كە هێزی پێشـــمەرگە تاكـــە هێز بوو توانی شـــاری كەركـــوك بپارێزێـــت ،لە ســـایەی ئەواندا توانیومانـــە بە ئارامی لە شـــاری كەركوك بژیـــن بۆیـــە وەك نەتـــەوەی توركمـــان دەمانەوێـــت لە ژێر ئااڵی كوردســـتاندا بین چونكـــە كەركـــوك لە چەنـــد نەتەوەیەكی جیاواز پێكهاتووە تەنیا هێزی پێشـــمەرگە بێ جیـــاوازی دەمانپارێزێت. پەیمـــان عەبدولخالـــق هاوســـەری پێشـــمەرگەیەكی شـــەهیدە :لـــە رۆژی 25/9بەخوێـــن دەنـــگ دەدەم بە بەڵێ بۆ ســـەربەخۆیی كوردســـتان وگەڕانەوەی یەكجـــاری كەركـــوك بـــۆ باوەشـــی كوردســـتان ،تاكو شـــەهیدەكان خوێنیان بـــە فیـــرۆ نـــەروات روحیـــان ئاســـوودە بێـــت و منداڵەكانمـــان ئـــەو نەهامەتییەی ســـەدەیەكە ئیمـــە چەشـــتوومانە ئـــەوان بەســـەریان نەیەتـــەوە و بـــا لـــە واڵتێكی ســـەربەخۆ بژیـــن بـــە ئارامی. حەلیمـــە حوســـێن فەقێ مـــن ئافرەتێكی دانیشـــتوی شـــاری كەركوكـــم دەنـــگ دەدەم بـــە بەڵـــی بـــۆ ســـەربەخۆیی كوردســـتان وگەڕانـــەوەی كەركـــوك بـــۆ واڵتێكی ســـەربەخۆی كوردســـتان چونكە ئـــەو ئاسایشـــی و وئارامیـــەی لە شـــاری كەركـــوك هەیـــە لـــە ســـایەی هێـــزی پێشـــمەرگەیە ئەگـــەر پێشـــمەرگە نەبێت ئێمـــە ناتوانیـــن لە شـــاری كەركـــوك بە ئاســـوودەیی بژیـــن بۆیە هەمـــوو تاكێكی خـــاوەن ویژدانی شـــاری كەركوك لە رۆژی 25/9وەك ئەركێكی نیشـــتمانی دەبێت بـــروات دەنگی خـــۆی بەبەڵی بـــدات ومن دڵنیام لـــەو رۆژەدا هاوالتیان پشـــتگیری لـــەو بریارە دەكەن چونكـــە ئەوە بریارێكی چارەنوسســـازەو شـــاری كەركوك نایەوێت هیچـــی تـــر تـــااڵوی چەوســـانەوە وزوڵم وبەعەرەبكـــردن و ڕاگواســـتن بچێژێتو لە ژێـــر دەســـەاڵتی عـــەرەب بمینێتەوە . رونـــاك ســـید احمـــد كـــە ئافرەتێكـــی
بەڵێ بۆ ڕیفراندۆم دانیشـــتووی شـــاری كەركوكـــە دەڵێـــت: هیـــوادارم هەموو كەســـێك كـــە خۆی بە خاوەن ویژدان ودلســـۆزی نیشـــتمانەكەی
پەیمان عەبدولخالق
دەزانـــێ رۆژی 25/9بـــروات بـــەرەو ســـندوقی دەنگدان دەنگی خـــۆی بەبەڵی بدات بۆ ســـەربەخۆیی كوردستان ،چونكە
ئەدیبە محەمەد
ئەمـــە دەرفەتێكە بـــۆ كـــورد جاریكی تر دووبـــارە نابیتەوە . شـــەنگە عەبدولخالـــق وەك قوتابیەكـــی
شەنگە عەبدولخالق
شـــاری كەركوك باوەری وایـــە كە دەبێت رۆژی 25/9هەموومـــان پێكەوە بە بەڵێ بۆ ســـەربەخۆیی كوردســـتان بڕۆین بەرەو ســـندوقی دەنگدان چونكە شاری كەركوك پێویســـتی بـــە گەڕانـــەوەی یەكجارەكیە بۆســـەر كوردســـتان چونكە تاكو ئێســـتا شـــوێنەواری رژێمـــی بەعس مـــاوەو كورد وەك هاواڵتـــی پلـــە دوو مامەڵـــەی لەگەڵ دەكرێـــت و مافی پارێـــزراو نیە هەروەهـــا نـــازدار علـــی دەڵـــێ :مـــن ئافرەتێكی دانیشـــتووی شـــاری كەركوكم دەنـــگ دەدەم بەبەڵـــی لـــە رۆژی 25/9 لەبـــەر ئـــەوەی ئەمـــە خەونـــی هەمـــوو دانیشـــتووانی شـــاری كەركوكە بە هەموو پێكهاتەوئاینەجیاوازەكانـــەوە ئـــەم رۆژە بە چـــاوی خۆمـــان ببینین كـــە دەولەتی كوردســـتان دروســـت بێت و رزگارمان بێت لە ژێردەســـتەیی.
ده‌نگدان بە نه‌خێر ،دەرەنجامەكەی ژێرده‌ستی دەبێت 25ی ئه‌یلولـــی 2017خه‌ڵكـــی كوردســـتان به پێكهاتـــه جیاوازه‌كانیه‌وه، چـــاوه‌ڕوان ده‌كـــرێ ده‌نگـــی به‌ڵـــێ بۆ(ســـه‌ربه‌خۆیی) و(نه‌خێـــر بـــۆ ژێرده‌ســـته‌یی) مێژوویه‌كـــی تر لـــه عێراق دروســـت بكـــه‌ن ،بـــ ه رازی نه‌بـــوون بـــ ه ژێرده‌ســـته‌یی ،ئـــه‌و رۆژه لـــه رۆژمێریـــی هه‌رێمـــی كوردســـتان هاوشـــێوه‌ی واڵتانی خـــاوه‌ن ســـه‌روه‌ری ده‌بێتـــ ه هه‌نـــگاوی یه‌كه‌می(ســـه‌ربه‌خۆ بـــوون) و ئیتـــر ئیـــراده‌ی جێبه‌جـــێ كردنی ئه‌و ویســـته‌ی میلله‌ت ده‌بێت ه ئه‌ركێكی ســـه‌خت له‌ســـه‌ر شـــانی حـــزب و الیه‌نـــه سیاســـیه‌كان. ئافره‌تـــی كـــورد به‌قـــه‌ده‌ر ئیمكانیه‌تـــی
خـــۆی و به‌پێـــی قۆناغـــی خه‌باتـــی نه‌ته‌وه‌یـــی رۆڵیـــان هه‌بـــووه و توانیویان ه شـــان به‌شـــانی پێشـــمه‌رگ ه به‌شـــێك بن له‌ســـه‌روه‌رییه‌كان و پشـــكدار بـــن لـــ ه شـــانازییه‌كان. رۆژی 25-9-2017كـــه ریفرانـــدۆم ل ه هه‌رێمـــی كوردســـتان ئه‌نجـــام ده‌درێ، ئه‌ركـــی ئافره‌تانـــه بـــ ه ده‌نگێكـــی دلێـــر به(به‌ڵـــێ بـــۆ ســـه‌ربه‌خۆیی و نه‌خێر بۆ ژێرده‌ســـته‌یی) ره‌تـــی بكه‌نه‌و‌ه له ســـایه ی واڵتێك بژین جگ ه له زوڵمی سیاســـی و نه‌ته‌وه‌یـــی ،باجی كلتـــور و فه‌رهه‌نگ ه پڕ لـــه توندوتیژیـــی و رێزنه‌گرتن لـــ ه به‌های ئافـــره‌ت بوونـــی عـــه‌ره‌ب ره‌ت بكه‌نه‌و‌ه و
ئه‌و زوڵمانه‌ی له ســـایەی په‌ره‌ســـه‌ندن و زاڵبوونـــی فه‌رهه‌نگـــی عه‌ره‌بی به‌ســـه‌ریدا هاتـــوو‌ه به(به‌ڵێ)یه‌ك بیســـڕێته‌وه. كاتێـــك ئافره‌تـــی كـــورد ده‌چێتـــ ه ســـه‌ر ســـندوقی ده‌نگـــدان ،ته‌نیـــا بیـــر له‌ســـه‌ربه‌خۆیی نه‌ته‌وه‌یـــی و نیشـــتمانی نه‌كاتـــه‌وه ،به‌ڵكو ئاوڕێكی خێـــرا بداته‌و‌ه لـــه‌و مێژووییـــه‌ی له‌ژێـــر ده‌ســـه‌اڵتی حكومه‌تـــی عێراقـــی چه‌شـــتویه‌تی ،بیـــر بكاتـــه‌وه ،چـــۆن رۆڵه‌كانیـــان لـــه زیندان له ســـێدار‌ه ده‌دران ،بیـــر بكاته‌و‌ه چۆن ل ه پرۆســـه‌ی به‌دناوی ئه‌نفـــال ژێرخاك كران و كچۆڵـــه‌كان بفرۆشـــران ه واڵتانی عه‌ره‌بی، چـــۆن دایـــك و كۆرپه‌كانیان له باوه‌شـــی
یـــه‌ك بـــ ه چه‌كـــی كیمیـــاوی قه‌ده‌غه‌كراو شـــه‌هید ده‌كرد ،بیر لـــه‌و‌ه بكه‌نه‌و‌ه چۆن وه‌ك كه‌نیـــزه گروپـــی تیرۆریســـتی داعش كچانـــی كوردیـــان ده‌فرۆشـــت و بێڕێزیان به‌رامبـــه‌ر ده‌كرد. ئـــه‌م رووداوانـــه ده‌بێت زیاتر لـــ ه پیاوان هانـــی ئافره‌تـــی كـــورد بـــدات ،نه‌خێرێك بـــۆ مانـــه‌وه لـــه عێـــراق پێشـــكه‌ش بكـــه‌ن و (به‌ڵێ)ێـــك ببه‌خشـــن بـــ ه ئاینده‌یه‌كـــی سه‌ربه‌ســـتانه و دوور لـــ ه زوڵمـــی ده‌ســـه‌اڵتدارانی عێراقـــی و كلتور و فه‌رهه‌نگـــی ســـه‌پێندراوی عه‌ره‌بـــی به‌ســـه‌ریاندا.
سازان وه‌هاب
دەنگی تۆ لە 9/25ئایندەیە بۆ سەربەخۆیی کوردستان چوارشەممە 2017/8/2
ئافرەتانی كوردستان پشتیوانی لە ڕیفراندۆم دەكەن
گەلــــی كــــورد وەك یەكێــــك لەمیللەتــــە خەباتگێرەكانــــی جیهــــان ســــااڵنێكی زۆر لەپێناوی ئــــازادی و خەباتی نیشــــتیمانیدا هەموو هەولێكی دا بۆ گەیشــــتن بەئاوات و ئامانجەكانــــی ،تەنانەت بەدرێژای ســــەدەی بیســــتەم میللەتــــی كــــورد رووبــــەرووی گەورەتریــــن پالنــــی جیهانــــی بــــووه‌وه بۆ لەناوبردنــــی شۆرشــــەكانی ،چەندینجــــار ووالتانــــی هەرێمــــی هەمــــوو هەولێكیــــان ئەوەبوو كــــە گەلی كــــورد لەناوبەرن بەالم میللەتــــی كــــورد بەجەرگانــــە بەرەنــــگاری هەموو هەولێكی نەزۆكــــی نەیارانی بووەوە بەچەكی پێشــــمەرگەو خۆێنی شــــەهیدانی ســــەربەزر مێژوویەكی پر لەســــەروەری بۆ خــــۆی تۆماركرد. ئەگــــەر كەمێــــك ئاوڕێــــك لەمێــــژووی خەباتی نیشــــیتمانی لەكوردستان بدەینەوە دەگەینــــە ئــــەو راســــتیەی كــــە ئافرەتانی كورد لەســــەردەمی قەدەم خێر و خانزادی میری ســــۆران رۆلێكی كاریگەریان لەگشت شــــۆرش و ڕاپەرینەكانــــدا هەبووە،مێژووی گەلــــی كــــورد هەمیشــــە ئــــەو ڕاســــتیە دەردەخــــات كــــە ئافرەتانــــی كوردســــتان بەدرێــــژای ســــەرجەم شۆڕشــــەكان شــــان بەشــــانی براكانیــــان لەبەرەكانــــی جەنــــگ بەشــــداربوون ،و چەندەهــــا ئافرەتیــــش لەپێنــــاوی دۆزی ڕەوای نەتــــەوەی كــــوردا خەباتیــــان كــــردووە ،هەمــــوو هەوڵێكیان خســــتۆتەگەڕ بۆ ســــەربەخۆیی كوردستان. لێــــرەدا وەك روون و ئاشــــكرایە كــــە ســــەرۆكی هەرێمــــی كوردســــتان بەرێــــز( ســــەرۆك مەســــعود بارزانــــی) لــــەرۆژی ٧ی حوزەیرانـــــی2017 دا پەیامێكــــی مێــــژووی بەئامادەبوونی نوێنــــەری زۆربەی پارتە سیاســــییەكان ڕاگەیانــــد ،كە 25ی ئەیلوولــــی 7102 ،وەك ڕۆژی ئەنجامدانی ڕیفرانــــدۆم دەستنیشــــانكرا ،كەئەمــــەش رۆژێكــــی زۆر مێــــژووی و پیــــرۆزە بــــۆ هەمــــوو تاكێكی كــــورد چونكــــە بەدرێژایی مێژووی دابەشــــكردنی خاكی كوردســــتان، كــــورد لە پێنــــاو رزگاری و سەربەســــتی و گەڕانــــەوەی ســــەروەریی خۆیــــدا خەباتی
كــــردووە و قوربانــــی داوە ،لەپینــــاو ســــەربەخۆیدا میللەتــــی كــــورد بەهەردوو ڕەگــــەزەوە رەنجێكــــی زۆربێوچانیان داوە، ســــەدان هــــەزار رۆڵــــەی ئەم نیشــــیتمانە لەشۆرشــــەكاندا شــــەهیدبوون ،واتــــا هەر تاكێــــك كــــە مێــــژووی رابــــردووی دژواری ژێردەســــتەبوونی گەلی كوردی لەژێر ستەم و چەوســــاندنەوەی ســــەركردە زاڵمەكانــــی عێــــراق خوێندبێتەوە،ئاورێك لــــەو زوڵم و زۆرەی حكومەتــــە یەك لــــەدوای یەكەكانی عێــــراق بداتــــەوە دەبێت بە بــــێ دوو دڵی پاڵپشــــتی ریفرانــــدۆم بكات و بــــە (بەڵێ) دەنگ بە ســــەربەخۆیی كوردســــتان بدات. ئــــەوەی بــــەالی ئێمــــەی ئافرەتانــــەوە گرنگــــە دیاریكردنی ڕۆژێك بــــۆ ئەنجامدانی ڕیفرانــــدۆم بــــۆ خەڵكــــی كوردســــتان، ڕۆژێكــــی مێژوویی و گرنگە، شــــانازییەكی گەورەیــــە بۆ هەمــــوو تاكێكی ئــــەم ووالتە بەئافــــرەت و پیــــر و گەنج و پیــــاو منداڵ و نەوجەوانــــەوە ،چونكــــە ڕیفرانــــدۆم یاساییترین و دیموكراســــیترین هەنگاوە بۆ بەدەســــتهێنانی سەربەخۆیی میللەتەكەمان، رزگاربــــوون لەژێردەســــتەی ووالتی عێراق كەنزیكەی 001 ساڵە خەڵكی كوردستان لەپیناویــــدا خەبــــات دەكات ،بەبــــڕوای من
هەنووكــــە ،لــــە بنیادنانی هزری سیاســــی و نەتەوەیــــی ودروســــتبوونی راپەرینەكاندا رۆلێكــــی كارایان هەبووە،لە ئێستاشــــدا بۆ ئەنجامدانی ریفراندۆم لە ئامادەباشــــیدایە، ئافرەتان شــــان بەشــــانی پیــــاوان دەبێت رۆلی كارایان هەبێــــت .دەبێت چاالكوانان پێشــــەنگ بن دەبێت ئافرەتانــــی چاالكوان و ئــــەو ئافرەتانــــەی كەلەرێكخراوەكانــــدا كاردەكــــەن لەرێگــــەی پەیام و ســــەردانی كردنیــــان بۆ گشــــت ناوچــــەكان و تەنانەت پێویســــتە بەهەمــــوو كۆمەڵگــــەی بگەیەنن كــــە ریفرانــــدۆم لــــە هەرێمی كوردســــتان وەرچەرخانێكــــی گەورەیە لــــە مێژووی پڕ ســــەروەری و قوربانیدانــــی گەلــــی كــــورد و پرســــی دەوڵــــەت و ســــەربەخۆبوون هیــــوای لــــە مێژینــــەی هەمــــوو كوردێكی دڵســــۆزە بۆیــــە دەبێــــت هەمــــوو كوردێك پشــــتگیری ئــــەم هەنــــگاوە مێژووییــــە بــــكات .خالێكــــی زۆر گرنــــگ پێویســــتە ئافرەتــــان لەرێگــــەی ئەركەكانیانــــەوە لەهــــەر پیشــــەیەك بن جــــا مامۆســــتابن یــــان فەرمانبــــەر یــــان هەرپیشــــەیەكی تر دەتوانــــن هەمــــوو هەولێكیــــان بخەنەگــــەر بۆســــەركەوتنی پرۆســــەكە ،وەك دەبینین ناحەزانــــی كــــورد بــــە هەموو شــــێوەیەك
هەوڵـــی خۆیـــان چڕبكەنـــەوە هەوڵبدەن بەگەیاندنـــی دەنگـــی بەڵـــی هانـــی گشـــت هاوالتیـــان بـــدەن ،بەتایبەتـــی ئافرەتان چونكـــە رێكخـــراوەكان دەتوانن كاریگەریەكـــی زۆر گرنگیـــان لەســـەر ئەم بابەتـــە هەبێـــت و چونكە وتنـــی بەڵێ بۆ سەربەخۆیی كوردســـتان ئەركی سەرشانی هـــەر هاونیشـــتمانییەكە و ئەركێكـــی نیشـــتمانی و ئەخالقیشـــە كە بـــە گەرمی لـــە ریفراندۆم بەشـــداری بكەیـــن ،چونكە زۆر جـــار گشتپرســـی یـــان ریفرانـــدۆم، چارەنووســـی ئەو نەتەوانـــەی گۆڕیوە كە ژێردەســـتە و زوڵملیكراو بـــوون ،میللەتی كوردیـــش یەكێكە لەو نەتـــەوە گەورانە كە تا ئێســـتاش خاكی داگیركراوە ســـالە های ســـالە خاكەكەی بەســـەر چەند ووالتێكدا دابەشكراوە ،ســـاالنێكی دروودرێژە هەموو ووالتانـــی جیهـــان غـــەدر لەمییلەتی كورد دەكـــەن ،دەبیـــت ئـــەو راســـتیە بزانین و نابیت چیتر بەمانـــەوە لەگەڵ عیراقدا رازی بین ،لەســـەر ئەم شـــیكردنەوەیە دەگەینە ئەو راســـتیەی كـــە رۆژی ریفراندۆم رۆژێكی زۆر پیـــرۆزە بـــۆ هەمووان بۆگشـــت تاكیك بەبی جیـــاواز چونكە هەبونـــی دەولەت لە ژیانی روژانەی نەتـــەوەكان و بەریوەچوونی
دەبێــــت گشــــت تاكێكی ئــــەم ووالتە وەك ئەركێكــــی نیشــــتمانی و نەتەوەیی هەموو هــــەوڵ و توانــــاكان بۆ كۆكردنــــەوە دەنگی "بەڵــــێ" تەرخــــان بكرێــــن ،ئافرەتانیــــش دەتوانن رۆڵێكــــی زۆر كاریگەرییان هەبێت بەتایبەتــــی لــــە هەمــــوو كۆمەڵگەیەكــــی پێشــــكەوتوودا ئافرەتــــان كاراكتەرێكــــی سەرەكی پرسە ســــتراتیژیەكانن بەتایبەتی سیاســــی و نەتەوەییــــەكان ،ئافرەتانــــی كوردســــتانیش لــــە مێــــژووی دوورەوە تــــا
دژایەتــــی ریفراندۆمەكـــە دەكـــەن ،بـــەاڵم هەرێمـــی كوردســـتان چاوەڕێـــی هیچ كام لـــەو كەســـانە نابێـــت لـــە هیـــچ الیەك، چونكـــە ئەگەر خۆمان هەوڵـــی بۆ نەدەین ئەســـتەمە هیـــچ كارێك ســـەربكەوێت واتا مـــرۆڤ دەبێـــت خـــۆی بڕیاربـــدات و كار لەســـەر ســـەركەوتنی كارەكانـــی بـــكات، دەبێـــت بەهەوڵ وكۆششـــی گشـــت الیەك كار لەپێنـــاو سەرخســـتنی ریفراندۆمەكەدا بكەین .دەبێـــت رێكخراوەكانی ئافرەتانیش
كاروبارەكانیان رەنگی داوەتەوە .لەكۆتایدا ئێمـــەی ئافـــرەت ئەركی سەرشـــانمان زۆر پیرۆزە دەبێـــت لەم قۆناغـــەدا هەوڵی زۆر بدەین بۆ سەرخستنی پرۆســـەی ریفراندۆم چونكـــە ئەگـــەر بماونەوێـــت نەوەكانـــی داهاتوو بەئاســـودەی بژیـــن دەبێت هەولی سەرخســـتنی پرۆســـەكە بدەیـــن و گشـــت كاریـــك بكەیـــن بـــۆ هۆشـــیاركردنەوەی كۆ مە ڵگە .
د .مەیادە محەمەد نەجار
ئافرەت كانیەكا پری قوربانییە ریفرانـــدۆم وەك پرســـەكا گرنـــگ بـــۆ ئەنجامدانا پرۆسیســـەكا دیموكراســـی و تاكە رێكا ئاشـــتیێ بۆ بدەســـتڤە ئینانا مافێـــن مللەتەكێ بن دەســـت ،نوكە ژی خەلكـــێ هەرێمـــا كوردســـتانێ داخوازا جـــودا بوونێ ژ عیراقەكا بێ ســـەروەری و خودان دەســـتهەالتەكا تایفی و عنسری دكـــەت ،دڤێ پرســـێ دا ئافرەتـــا كورد ژێ بـــێ بەهر نەبوویـــە ،جونكو ددیرۆكا مللەتـــێ كوردا مـــل بملـــێ قەهرەمانێن مللەتـــێ خو قوربانی دایـــە و بەردەوامی دایـــە شـــۆرش و خەباتا خـــۆ ،ئافرەتێن كوردستانێ رۆلەكێ نیشتیمان پەروەرانە
نیشـــاندایە و دشـــەرێ دژی تیرۆرێ دا ژ ســـاال 2014ێ تا ئەڤـــرۆ ،چ ل نامالیا خۆ یـــان ل چەپەرین شـــەری بەردەوام بوویـــە و بەرەڤانی ژ ئاخا كوردســـتانێ كریـــە ب مورالكرنـــا پێشـــمەرگەیی و ب هەلگرتنا جەكی و ب نڤیســـینا و قەلەمێ خۆیـــێ شۆراشـــگێرانە ،لـــەوا ئافـــرەت كانیەكا پـــری قوربانی یە بۆ پاراســـتنا پیرۆزیێـــن مللەتـــێ كورد و بـــاوەرم دێ رۆلەكـــێ هـــەرە گرنك و مەزن د پرســـا ریفراندۆم و ســـەربەخۆیا كوردســـتانێ دا هەبیـــت ،كۆ چـــەوا ل بـــەری نوكە ژی رۆلـــێ خۆ یێ پیـــرۆز و ب بەرپرســـانە
دیتـــی و ب دلســـۆزانە پرێڤەبری. ریفرانـــدۆم وەك پرســـەكا نشـــتیمانی- نەتەوەیـــی ب هیچ رەنگەكـــی گرنكی ب چ الیەنێـــن سیاســـی ڤە نینـــە ،لەوا ب بـــاوەرم دێ برەنگەكێ دیتر ســـەرەدەری دگـــەل ڤـــی پرســـا چارەنڤیســـی ئێتە ئەنجامـــدان و ئافـــرەت ژی ژالیـــێ خـــۆ خودان ئینتمایـــەكا نەتەوەیی نە و ڤیانا وەالتـــی پری هەســـت و گیانـــێ وانە و باوەرم دێ ب دلســـۆزانە پێشتەڤانیێ ل ریفراندۆمـــێ كـــەن و دێ كار ژی لســـەر كەن ژبۆ ســـەر ئێخســـتنا ڤێ پروســـێ.
هەلز عەلی
ژمارە ()2
3
بۆچی بەشداری ئافرەت لە هەڵبژاردنەكاندا گرنگە؟ پرســـی ریفرانـــدۆم و هەڵبژارندەكانی پەرلەمان و ســـەرۆكایەتی هەرێـــم بایەتێكـــی گەرمی رۆژە لـــە كوردســـتان و تەنانەت جیهانیـــش ،ئەمەش لـــە چوارچێوەی ممارســـەی دیموكراســـیەتە لە كوردســـتاندا ،یەكێـــك لە رەهەنـــدە گرنگەكانی گەشـــە سیاســـی بەشـــداریكردنە لە سیاسەت، ئافرەتـــان كـــە 50%پێكهاتـــەی كۆمەڵگـــە پێكدێنن بەشـــداری كردنیان لە كایەی سیاسیدا بۆ چەســـپاندنی چەمكـــی دیموكراســـیەت بەها و گرنگـــی تایبـــەت بـــە خـــۆی هەیـــە ئەوەش بـــەو مانایـــە كـــە بەشـــداری ئافـــرەت تەنیا لە هەڵبژاردنەكانـــدا گرنگ نییە ،بەڵكودەبێ ئافرەت بەشـــداری كارای لە ناوەندە چارەنوسســـازەكان و شـــوێنەكانی بڕیـــاردان هەبێـــت ،ئەمـــەش لە كاتێكدایـــە كە تاوەكو ئێســـتاش ئـــەو دەرفەتە بـــۆ ئافـــرەت كەمـــە یـــان نەیویســـتووە ئـــەو رۆڵە گرنگـــە ببینێـــت ئەمەش دەرهاویشـــتەی كۆمەڵێـــك هۆكارە كە بەشـــێكی دەگەرێتەوە بۆ نەبونی دەرفەتی بەیەكســـانی بەشـــدارپێكردنی تاكەكانـــی كۆمەڵگەیـــە كـــە لە ســـەر بنەمای جیـــاوازی رەگـــەزی بـــووە .هەبوونـــی خاوەن هێزێكی سیاســـی پتـــەو و كاریگەر پێویســـتی بـــە بەشـــداری كارا هەیـــە لـــە ناوەندەكانـــی ئابـــووری ،كۆمەاڵیەتـــی و فەرهەنگی ،بۆ نموونە ئەگـــەر ئامـــاژە بـــە .ســـەرچاوەی ئابوورییەكی ســـەربەخۆ بـــۆ ئافـــرەت بكەیـــن دەبینیـــن ئابووریەكـــی ســـەربەخۆ چەكێكـــی كاریگـــەر و بەهێـــزە بـــۆ ئـــەوەی ئافـــرەت لـــە بەرامبەر نادادپـــەروەری كۆمەاڵیەتیـــدا بوەســـتێتەوە بە جۆرێـــك كـــە داهێنانێكی نوێ لـــە كۆمەاڵیەتی بـــوون و پەیوەندییە كۆمەاڵیەتییەكان دروســـت دەكات ،جیـــاوازی كۆمەاڵیەتـــی بـــوون و الوازی پەیوەنـــدی كۆمەاڵیەتی نێوان ئافـــرەت و پیاودا لـــە ئاكامی جیـــاوازی هەڵســـوكەوت دروســـت دەبێــــت ،بۆنموونـــە تـــرس لـــە قســـەكردن لە شـــوێنی گشـــتی ،نەبونـــی هەســـتی متمانـــە وباوەڕبەخۆبـــوون ،پێداگـــری نەكردن لە ســـەر بیـــرو باوەری خـــۆی ،كە ئەم حاڵەتانەشـــدا لە بەشـــێكی زۆر لە ئافرەتانـــدا دەبینرێت .ئەمەش راســـتەوخۆ كاردانـــەوەی لـــە پێگەی سیاســـی ئـــەودا هەیە . لـــە كاتێكدا كە ئافرەتـــان پێكهاتەیەكی گرنگی كۆمەڵگـــەن بـــە دڵنیاییەوە رۆڵـــی یەكالكەرەوە و چارەنوسســـازیان لـــە گۆرانكاری لەسیســـتمە سیاســـی و بەرێوەبردنـــی واڵت هەیە،ئەگـــەر ســـەیری میـــژووی ژیانی ئافـــرەت لـــە رابردوو تاوەكو ئێســـتا بكەین دەبینیـــن گۆرانكارییەكی زۆر لـــە رەوشـــی ژیانـــی ئافـــرەت لـــە هەموو ناوەندەكانـــدا دروســـت بـــووە ،بـــەاڵم لەگـــەڵ ئەوەشـــدا ئافـــرەت زیاتر رۆڵـــی بەرگریكار بووە لە مافـــی خۆی نـــەك بەشـــداریكردن ،ئەوەش پەیوەســـتە بـــە هۆكارگەلێـــك كـــە بەشـــێكی پەیویەنـــدی بـــە عەقڵییەتێك هەیـــە كە باوەڕی بـــە توانـــا و تەنانـــەت بەشـــداری ئافـــرەت لە سیاســـەتدا نییە هەر لە ســـەر و ئـــەو تێروانین و بۆچوونـــە هەڵەیە بەربەســـتی زۆر بۆ ئافرەت دروســـت دەبێت.بۆیـــە ئافـــرەت ناچـــارە زیاتر رۆڵـــی بەرگریكاری هەبێت .،بەاڵم لە پرۆســـەی دەنگدان كە بەشـــێكە لە ممارســـەی سیاســـەت دەبینیـــن كـــە تەنیـــا دەنگێكـــی ئافـــرەت بۆ هاوســـەنگی و سەرخســـتنی پرۆســـەكە گرنـــگ و پێویســـتە ،ئـــەوەش ئـــەوە دەردەخـــات كە پرۆســـەی دیموكراســـی و ئامانجە سیاســـیەكان بـــە بەشـــداری ئافـــرەت بەهێـــز دەبێـــت و مێـــژووی خەباتی ئافرەتـــان هاوشـــانی پیاوان هەر لـــە ســـەرەتای ســـەرهەڵدانی بزووتنەوەی رزگاریخـــوازی گەلـــی كـــورد تا بە ئەمـــڕۆ ئەو راستییە دەســـەلمێنێ. ئەگـــەر ســـەیری مێـــژووی ئافـــرەت لـــە ســـەدەی نـــۆزدە بكەین،دەبینین ئافـــرەت مافی بەشـــداریكردنی لـــە دەنگـــدان نەبـــووە لە بەر ئـــەوەی پێیان وابوو بەشـــداری ئافرەت لە ژیانی سیاســـیدا دەبێتە هۆی الوازبوونـــی پەیوەندییە كۆمەاڵیەتییـــەكان و دابڕانی لـــە خێزان" ،ئەلمپ
دوگوژ"نوســـەری فەرەنســـی لە ساڵی 1789لە راگەیەندراوێكـــدا بـــە نـــاوی مافـــی ئافـــرەت و هاواڵتیبـــوون راگەیانـــد ،و تێیدا ئامـــاژەی بەوە كـــرد" :وەكو چـــۆن ئافرەت مافی ئـــەوەی هەیە كـــە دەچێتە ســـەر ســـەكۆی لە ســـێدارەدان و ســـزادەدرێت ،بـــەم شـــێوەیەش مافـــی ئەوەی هەیە بچێتە ســـەر ســـكۆی وتاربێـــژی و داوای مافـــی خـــۆی بـــكات ".لـــە نیـــوەی ســـەدەی نۆزدەیـــەم داواكاری ئافرەتـــان لـــە ناوەنـــدی ژیانی كۆمەاڵیەتی و سیاســـیدا زیاتر بەرجەستە بـــوو بـــە تایبەتی لـــە بەریتانیـــا و ئەمەریكا تا ئـــەوە كاتـــەی لە ســـاڵێ 1850لـــە ئەمریكا كۆنگرەیـــەك بۆ بەرگریكردن لـــە مافی ئافرەتان دروســـت بوو،لە ساڵی " 1869جۆن ئەستوارت میل" فەیلەسوفی سیاســـی ناوداری بەریتانیایی كتێبێكـــی بـــە نـــاوی "بەندكردنـــی ئافرەتان " نوســـی ،ئەوەش كاردانـــەوەی زۆری بـــە دوای خۆیـــدا هێنـــا هەر لـــەو ســـااڵنەدا ئەنجوومەنی سیاســـی ئافرەتان لـــە زۆربەی واڵتانـــی رۆژئاوا دروســـت بـــوو و لە ســـاڵی 1918تا 1928 ئافرەتـــان لـــە زۆربـــەی واڵتانـــی ئەوروپا مافی دەنگدانیـــان وەدەســـت هێنا بۆ ئـــەوەی بتوانن وەكو هاواڵتییەك بەشـــداری كارایـــان لە بڕیارە چارەنوسســـازەكانی واڵتەكەیانـــدا هەبێـــت ،بە پێچەوانـــەوە لـــە رۆژهەاڵتـــی ناوەڕاســـت ئـــەو مافـــە بـــۆ ئافرەتـــان جیـــاوازە لە بـــەر ئەوەی بۆچـــوون و تێروانینـــی تاكـــەكان بەرامبـــەر بە چەمكـــی ئافرەتبـــوون گۆرانـــگاری ئەوتۆی بە خۆیـــەوە نەبینیـــوە و ئافرەت لە ژێـــر تەوژمی نادادپـــەروەری كۆمەاڵیەتـــی رزگاری نەبـــووە بۆنموونـــە لـــە ســـعودیە مافـــی دەنگـــدان بۆ ئافرەت تاوەكو ئێســـتاش بە فەرمی نەناسراوە. ئەمـــڕۆ لـــە كوردســـتاندا بـــە شـــانازییەكی زۆرە بـــە بـــێ جیـــازازی نەتـــەوە و ئایین وبە بەشـــداری هەمـــوو پێكهاتەكان و بـــێ جیاوازی رەگەزی ممارەســـەی ئەو پرۆســـە دیموكراســـیە دەكرێـــت ،هـــەر بۆیە ئافـــرەت لـــەو قۆناغەی ئێســـتادا وەكـــو چـــۆن رۆڵێكی گرنگـــی لە ناو خێـــزان و ژیانـــی كۆمەاڵیەتیدا هەیـــە ،هەر بەم شـــێوەیەش دەتوانی رۆڵی كارای لە هەڵبژاردندا هەبێت و دەرفەتێكی باشـــە بۆ ئـــەوەی بتوانێت لـــەو رێگـــەوە ئامانـــج و داخوازییە یاســـایی و سیاســـیەكانی بەرجەســـتە بكات.و ممارســـەی مافـــی یاســـایی هاواڵتیبوونـــی خـــۆی بـــكات، هەروەهـــا گرنگی ئافرەت لـــە هەڵبژاردنەكان بە تایبەتی لە پرســـی ریفرانـــدۆم دەبێتە هۆكارێك بـــۆ بەهێزتر بوونی متمانـــە و بڕوا بەخۆبوون كە بـــە دەنگی خۆی رێزی لە مافـــی خۆی دەگرێت، ئـــەو مافـــەی كە چەندیـــن ســـاڵە وەك دایك و هاوســـەر و خوشـــك و پێشـــمەرگەیەك خەباتی بـــۆ دەكات،هەروەهـــا گەشـــەی كۆمەاڵیەتـــی ئافـــرەت زیـــاد دەكات و ئـــەوە دەردەخـــات كە كوردســـتان خاوەنی كۆمەڵگەیەكـــە كە ئافرەتان شـــان بە شـــانی پیاوان بەشـــداری لە گەشەی فكـــری و كۆمەاڵیەتیدا دەكەن ،بۆیە پێویســـتە ئافرەتانـــی كوردســـتان ئـــەو هەلـــە بقۆزنەوە و لـــە 25ئەیلول بـــە بەشـــداری بەرفراوانیان لـــە ریفراندۆم و بـــە دەنگی"بەڵێ" هەســـت بەو بەرپرســـیاریەتییە مێژوویـــە بكـــەن و رێـــز لەو مافە یاســـایی وكۆمەاڵیەتی و سیاســـیەی خۆیان بگـــرن كە لـــە كوردســـتاندا بۆیان دەســـتەبەر كراوە.
نەسرین حەسەن
4
ژمارە ()2
چوارشەممە 2017/8/2
د .ڤیان سلێمان
ڕیفراندۆم ،فراوانتر لە پرۆسەیەکی سیاسی ئەنجامدانـــی ریفرانـــدۆم بـــۆ گەلـــی کوردســـتان و بزاڤـــە ڕزگاریخوازەکـــەی بەدیهێنانی ئامانجـــی بااڵی گەل و خاڵی وەرچەرخانـــی ســـتراتیژی بزاڤەکەیـــە، چونکـــە دوای مێژویەکـــی تراژیـــدی و پڕ هـــەوراز لـــە چوارچێـــوەی بزاڤێکی ئازادیخـــوازی جەمـــاوەری گشـــتگیردا، دواجـــار ئەم گەلە بە رێگای ئاشـــتیانەو دوور لـــە توندوتیـــژی لە پرۆســـەیەکی دیموکراســـی دا ،بڕیـــار لە چارەنوســـی خـــۆی دەدات. ریفراندۆمی ســـەربەخۆیی کوردســـتان، پرۆســـەیەکە پەیوەنـــدی بە ســـەرجەم دانیشـــتوانی کوردســـتان هەیـــە بەبـــێ جیـــاوازی نەتەوەیـــی و ئاینـــی و بیـــرورای سیاســـی ،چونکە ســـەرجەم دانیشـــتوانی کوردســـتان هاوبـــەش بـــوون لـــەو نەهامەتیانـــەی ،کـــە لـــە سایەی ژێردەســـتەیی و سەربەخۆنەبون بەســـەریاندا هاتـــووە ،هەربۆیە ویســـت و ئیرادەی هاوبەشـــی کوردســـتانیان و بەشـــداری ســـەرجەم چین و توێژەکان و دەنگـــدان بەڵـــێ بـــۆ ســـەربەخۆیی، گەرەنتـــی ســـەرکەوتنی پرۆســـەکەیە. لەالیەکـــی دیکـــەوە نابێـــت تەنهـــا لە گۆشـــەنیگای سیاســـیانەوە ســـەیری ریفراندۆمـــی ســـەربەخۆیی بکەیـــن، چونکـــە پرۆســـەی ریفرانـــدۆم بـــۆ وەرچەرخانـــە لە ســـەرجەم بـــوارەکان و ،کـــۆی سیســـتەمەکانی کۆمەڵگـــەو پێکهێنەرەکانـــی لـــە فۆرمێکـــی نوێـــدا بونیاد دەنێتـــەوە ،لـــەم چوارچێوەیەدا پێویســـتە هەمـــوو چیـــن و توێـــژەکان ســـەرەتا بـــۆ بەرژەوەنـــدی گشـــتی و دواتریـــش بـــە جیهانبینـــی و تێروانینی خۆیانـــەوە کاریگـــەری بخەنەســـەر بەرەوپێشـــبردن و ئاراســـتەکردنی پرۆســـەکە. ئەمـــەش لەبەرئـــەوەی مەبەســـت لـــە ریفرانـــدۆم دامەزراندنـــی قەوارەیەکـــی نوێیـــە ،جـــا بـــۆ ئـــەوەی ئـــەو قەوارەیـــە بـــە بناغەیەکـــی مەدەنیانەو پێشـــکەوتوخوازانە بێتە بون ،پێویستە هاوتەریـــب لەگـــەڵ ڕەوتـــی کۆمەڵگەی مەدەنـــی جیهانی و خەباتـــی جێندەری بێـــت و ،هیچ لێکچونێکـــی نەبێت لەگەڵ ئەو سیســـتەمانەی ،کە تژیـــن لە هزری ڕەگەز پەرســـتی و بااڵدەســـتی کلتوری پیاوســـاالری. لەم نێوەنـــدەدا ئافرەت وەک رەگەزێکی ســـەرەکی پێکهێنـــەری کۆمەڵگـــەی
کوردســـتانی و ،وەک توێژێکـــی قوربانی دەســـتی داگیرکـــەرو کلتورەکـــەی، پێویســـتە بەشـــداریەکی کارای لـــەم پرۆســـەیەدا هەبێـــت بە هێنـــدەی ئەو زوڵم و ســـتەمەی ،کـــە دەرهەقی کراوە، چونکـــە ئەگـــەر جیابونەوە لـــە عێراقی عەرەبـــی پێویســـتی تـــاک بـــە تاکـــی کوردســـتانیان بێـــت ،ئەوە بـــۆ ئافرەت زیاتـــر پێویســـت و گرنگـــە ،چونکـــە ئافـــرەت نـــەوەک هـــەر خـــۆی قوربانی داوە ،بەڵکـــو قوربانیدانـــی پیاویش هەر بەرۆکـــی ئافرەتـــی گرتـــوەو تەنانـــەت کلتـــوری داگیرکەریش لـــە خزمەت زیاتر چەوســـانەوەی ئافـــرەت بووە. وێـــڕای پاڵنـــەری قوربانیـــدان ،کەوا لە ئافرەت دەکات زیاتر پەرۆشـــی بەشداری بێت لـــە پرۆســـەی ریفرانـــدۆم ،دەبێت ئەوەشـــمان لە بیـــر بێت ،کـــە ئافرەت بـــه‌رده‌وام الیه‌نێكی گرنگـــی پێكهاته‌ی شـــۆڕش و راپه‌رینه‌كانـــی کوردســـتان بـــوە ،کـــە ئامانـــج لـــە ســـەرجەم ئەو شـــۆرش و راپەرینانـــە ســـەربەخۆیی و دامەزراندنی دەوڵەتی ســـەربەخۆ بووە، ئێســـتاش کە ئەم دەرفەتە هاتۆتە پێش تـــا لە ڕێگـــەی ریفراندۆمـــەوە دەنگ بۆ ســـەربەخۆیی بدەین بێگومـــان ئافرەت، نەک هـــەر دەنگی خۆی بـــە فێرۆ نادات بەڵکـــو ،کاریگـــەری لەســـەر پیاویـــش دروســـت دەکات ،بـــۆ ئـــەوەی هەردوو رەگـــەز پێکەوە هاوئاهەنگ لـــە رەنگرێژ کردنـــی بونیادی نیشـــتیمانەکەیان. هـــەر بۆیـــە ریفراندۆم بۆ ســـەربەخۆیی پیویســـتە زیاتـــر لـــە هەمـــوان لـــە خزمەتـــی ئافرەتـــدا بـــێ و داهاتـــوی ئافـــرەت پارێـــزراو بـــکات ،هەروەکچۆن پێویســـتە ئافرەتیـــش بـــە گوڕوتینەوە بەرەو پرۆســـەکە بـــروات و لـــە هەموو ئاســـتە جیاوازەکاندا بەشـــداری هەبێت، بـــۆ ئـــەوەی پرۆســـەکە ســـیمایەکی ئافرەتانـــەی پێوە دیـــار بێت و پەیامێک بێت بـــۆ کۆمەڵگەی مەدەنـــی جیهانی، کـــە دەوڵەتـــی کوردســـتان دەوڵەتێکە بـــۆ کۆمەڵگەیەکی مەدەنـــی و ،ئافرەت هاوبەشـــە لە بونیادنانـــی ،ئافرەتیش لە چوارچێوەی ئەو قەوارەیـــەدا درێژە بەو خەباتـــە جێندەریە بدات ،کە ســـااڵنێکە دەســـتی پێکـــردووە ،لە پێنـــاو بونیاد نانـــی قەوارەیەکـــی مەدەنی یەکســـان لە ئـــەرک و مـــاف بۆ هەمـــوو تاکەکان بە بـــێ جیاوزای لە ســـەر هیـــچ جۆرە بنە ما یە ک .
بۆ پەيوەندى كردنsarwenmohamad4@gmail.com :
07504604250
بیروبۆچوونی چەند ئافرەتێكی شاری سلێمانی لەسەر پرۆسەی ڕیفراندۆم سێوە سەركەوت له‌و باره‌یه‌وه ده‌ڵێت: الپەڕەكانی مێژووی كوردســـتان هەرگیز لـــۆزان وســـایکس -پیکۆ لـــە هزروبیردا ناســـڕێتەوە ،جـــێ بـــه جـــێ نه‌كردنی رێكه‌وتنامـــه‌ی ســـیڤەر کـــە هۆكاره‌كه‌ی کەمتەرخەمـــی کوردوخیانـــەت لێكردنی وپاشـــگەزبوونەوەی زلهێزەکان بوو كورد زیانێكـــی گـــه‌روه‌ی به‌ركه‌وتلـــە دوای کۆتاییهاتنـــی جەنگی یه‌كه‌مـــی جیهانی ودابەشـــکردنی میراتـــی عوســـمانیەکان، ده‌وله‌تـــه زلهیزه‌كانـــی ئـــه‌وكات خاكیان لـــه به‌رژه‌وه‌نـــدی خۆیـــان دابه‌شـــكردو کـــورد فەرامۆشـــکرا و زۆرتریـــن زیانـــی به‌ركـــه‌وت و له‌وكاتـــه‌وه دوژمنانـــی كـــورد كه‌وتنه‌هەوڵـــی ســـڕینەوەی یەکجارەکیمـــان هـــەر لـــە کیمیابـــاران وڕاگوێـــزان وخاپوورکردنـــی گونـــده‌كان وکوشـــتن وبڕینـــی ناوزیندانـــەکان و هه‌زاره‌هـــا مه‌ینه‌تیمـــان چیشـــت له‌بـــه‌ر نه‌وبوونـــی ده‌وڵـــه‌ت ،بۆیـــه هەمیشـــە دەســـت بەدوعاونزابوویـــن بـــۆ ئـــه‌وه‌ی ئـــه‌و ئەزموونەی ئیســـتای هەرێمـــی کوردســـتان له‌بـــه‌ر نه‌چێت و ونەگەڕانەوەی بۆ ژێردەســـتی ،ئێســـتاش كـــه هه‌لێكـــی زێریـــن ولەبـــار گونجـــاو هاتۆتـــه به‌رده‌ممـــان تـــا داهاتوومـــان لـــه ئێســـتا پرشـــنگدارتر بكه‌یـــن ،بـــۆ ئـــەوەی نەوەکانی داهاتوومـــان گلەیمان لێنەکـــەن وبندەســـتی داگیـــرکاران نه‌بن ده‌نـــگ به به‌ڵێ ده‌ده‌م و كوردســـتانێكی ســـه‌ربه‌خۆم ده‌ویچـــت. ژیـــان جـــه‌الل پێـــی وایه له ئیســـتادا رۆشـــنبیران ئه‌ركێكـــی گه‌وره‌یـــان له‌ســـه‌ر شـــانه‌و وەک ســـەرقافڵەی گـــەل لەهەمـــوو پرســـەکانی کۆمەڵگەدا هیوایـــان لەســـەر هەڵده‌چنرێـــت بـــۆ ســـه‌ركه‌وتنی ریفرانـــدۆم و دەتوانن بەو خەســـڵەتانەی هەیانـــە کاریگەری خۆیان هەبێـــت ،به‌و پێێیه‌ی كه‌ســـی رۆشـــنبیر دەبێـــت بوێـــر و بـــه هەڵوێســـت بێت و هەســـت بە بەرپرســـیارێتی بكات لەمەڕ پرســـە نیشـــتیمانیه‌كان وەتێکۆشـــان بـــۆ چەســـپاندنی پرنســـیپەکانی (دیموکراســـی،ئازادی ،دادپەروەری،مافی مرۆڤ) بـــكات. ئامـــاژه بـــه‌وه‌ش ده‌كات كـــه لـــه ئیستادا،ڕۆشـــنبیری ڕاســـتەقینە دەبێت بوێربێـــت بتوانێـــت بـــێ سانســـۆر بێ کـــۆت وبەنـــد بەشـــێوەیەکی مەنتیقیانە دوور لە هه‌ســـت و ســـۆزو لـــە هاندان و پاشـــکۆیەتی بـــۆ هیچ کـــەس و الیەنێک ئەرکـــی ئەخالقـــی خـــۆی بەجێبهێنێت بەشـــێوەیەکی واقعبینانـــە و زانســـتیانه خوێندنـــەوە بـــۆ بابـــەت و پرســـە
ئافره‌تانی ســـنوری پارێزگای ســـلیمانی پێیان وایه ئێســـتا كانی كێشـــه‌ی ناوخـــۆی نییه‌و كورد ده‌بێت یـــه‌ك ریزبێت له پێناو ســـه‌ركه‌وتنی ریفرانـــدۆم بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و چانســـه‌ی ئێســـتا هاتۆته بـــه‌رده‌م كورد له‌ده‌ســـت نه‌چێت و كات نه‌دریـــت به واڵتانی ده‌ره‌كی پیالنێكی هاوشـــیوه‌ی لۆزان و ســـایكس پیكۆ لـــه دژی كورد بكه‌ن. ئا :ئه‌نجومه‌نی پارێزگای سلێمانی (ی.ئا.ك)
سێوە سەركەوت
ژیان جه‌الل
رۆشنا ره‌مه‌زان
جۆراوجۆرەکانـــی کۆمەڵگـــە په‌یوه‌ســـت بـــه ریفراندۆمـــه‌وه بـــكات و ڕاوبۆچوونی خـــۆی بەیان بکات لەپێنـــاو بەرژەوەندی گشتی . پارێزه‌ر هێشـــوو هۆشـــیار پیـــی وایه ریفرانـــدۆم ئه‌رکێکـــی ویژدانـــی ده‌‌خاته سه‌ر شـــانی تاکه‌کانی کۆمه‌ڵگه و ئاماژه به‌وه‌ده‌كات كه پێویســـته كوردســـتانیان بوونـــی ده‌وڵـــه‌ت په‌یوه‌ســـت نه‌كه‌ن به دابینکردنـــی بژێـــوی و خزمه‌تگوزاری و تێکه‌ڵکردنـــی ده‌ســـته‌واژه‌ی (ده‌وڵه‌ت) و (سیســـته‌می حوکمڕانـــی) بـــه هه‌ڵه‌یه‌کـــی بـــاوه ده‌زانیـــت و ده‌ڵێـــت: ئـــه‌و دوو چه‌مکه تـــه‌واو لێـــک جیاوازن چونکـــه بـــاری ناهه‌مـــوارو قه‌یـــران سیاســـه‌ت ئه‌یخوڵقێنـــێ بـــه‌اڵم چه‌مکی (ده‌وڵه‌ت) و بوونی ،ســـیاده‌و که‌رامه‌تی مرۆڤ بـــوون و شوناســـی نه‌ته‌وه‌که‌مان بـــۆ هه‌مـــوو جیهـــان ئه‌ســـه‌لمێنێ، به‌پێچه‌وانـــه‌وه ئه‌وانـــه‌ی هـــه‌وڵ بـــۆ له‌باربردنـــی ئه‌م پرســـه ده‌ده‌ن ده‌كه‌ونه
ژێر پرســـیاری مێـــژووه‌وه که ئـــه‌و ماف ه بـــه خۆیـــان و گه‌له‌که‌یـــان ڕه‌وانابینـــن و لـــه پێنـــاو به‌رژه‌وه‌نـــدی و ڕوئیایه‌کی ته‌ســـکبینی هوتافـــی نابه‌رپرســـیارانه دژی ســـه‌ربه‌خۆی كوردســـتان بڵێنه‌وه‌و پشـــێوی و دوودڵی له‌الی هاونیشتیمانیان دروســـت بکات. هێشـــوو ئه‌حمه‌د باس لـــه‌وه‌ش ده‌كات كـــه كـــورد هیـــچ ئه‌زمونێكـــی ئـــارام و خۆشـــی لـــه عیراقـــدا نه‌بـــووه‌و هـــه‌ر حكومه‌تـــه و به‌جۆرێـــك و به‌پێـــی ســـه‌رده‌مه‌كه كـــوردی چه‌وســـاندۆته‌وه و ده‌ڵیـــت :دیـــاره هه‌رێمی کوردســـتان له‌هه‌مـــوو قۆناغـــه مێژوویه‌کانیـــدا حوکـــم و ســـته‌می حوکمه‌تـــی عێراق و عێراقچیه‌کانـــی به‌دیکـــردووه جگه له‌زوڵم و ســـته‌م و پشتگوێخســـتنی خواســـت و داخوازیـــه ڕه‌واکانـــی نه‌ته‌وه‌که‌مـــان چی دیکه‌یـــان پێنه‌دایـــن ،وه‌ک لـــه حوکمی ڕژێمـــی به‌عس و دیکتاتۆره‌کانی پێشـــودا به‌دیکرا سیاســـه‌ت و ئاراســـته‌یان له‌گه‌ڵ نه‌ته‌وه‌که‌مـــان بریتـــی بـــوو لـــه بکوژی و ئـــاواره‌و ئه‌نفـــال و ته‌عریبکردنـــی ڕۆڵه‌کانمـــان .دوای له‌ناوچوونـــی ڕژێـــم ئومێدی کـــورد بـــه برایه‌تـــی و پێکه‌وه ژیـــان له‌گـــه‌ڵ حوکمه‌تـــی ناوه‌نـــد ســـه‌ریهه‌ڵدایه‌وه به ئومێـــدی گێڕانه‌وه‌ی مافـــه زه‌وتکراوه‌کان که لـــه چوارچێوه‌ی ده‌ســـتوری هه‌میشـــه‌یی عێراقـــدا ئـــه‌و مافانه لـــه چه‌نـــد ده‌قێکی ده‌ســـتوریدا ئامـــاژه‌ی پێـــدراوه کـــه خه‌ونـــی هه‌موو کوردپه‌روه‌رێـــک بـــوون لـــه گێڕانـــه‌وه‌ی ناوچـــه کوردیـــه‌کان بـــۆ ســـه‌ر هه‌رێم و چه‌نـــد مافێکـــی یاســـایی دیکـــه ،به‌اڵم ئـــه‌و مافانه‌یـــان پـــێ ڕه‌وا نه‌بینیـــن و
هیـــچ هه‌وڵێکـــی جـــددی به‌دینه‌کـــرا بۆ جێبه‌جێکردنـــی خـــودی ده‌ســـتوره‌که‌و ده‌ســـتیان کرد بـــه بڕینی قوتـــی ژیانی خه‌ڵکـــی و دووبـــاره كوردســـتانیان بـــه‌ره‌و ئاقـــاری قه‌یـــران بـــرده‌وه ،بۆیه پێویســـته له‌ســـه‌ر ڕێکخـــراوه‌کان و یاســـاناس و هاونیشـــتیمانی و ته‌واویچین و پێكهاته‌کانـــی کۆمه‌ڵگـــه هۆشـــیاربن به‌رامبـــه‌ر به‌م پرســـه‌و ویژدانیـــان بکه‌نه ســـه‌نگی مه‌حـــه‌ک لـــه ڕۆژی 25ی ئه‌یلـــول ده‌نگیـــان (به‌ڵـــێ) بێـــت. رۆشـــنا ره‌مه‌زان لـــە قه‌زای شـــاره‌زوور پێـــی وایـــه ســـه‌ربه‌خۆی كوردســـتان تاكـــه ده‌رچه‌یـــه لـــه ژێـــر ده‌ســـتی و مســـۆگه‌ركردنی داهـــا توویه‌كـــی گه‌ش و د ه‌ڵێت : ســـه‌ربه‌خۆی مافـــی هەمـــوو تاکێکـــی كوردســـتانه و بـــا 9.25بکەینە ڕۆژی ئـــازادی و ســـەربەخۆی کوردســـتان ڕزگاربـــوون لـــە ژیر دەســـتی تـــورک و عەرەب و خۆفرۆش و ناحەزان و ئاماژه‌ش به خه‌باتی چه‌ن ســـاڵه‌ی كـــورد ده‌كات و ده‌ڵیـــت( :تاکەی میللەتـــی ئیمە زوڵم و ســـتەم و زۆرداری به‌رامبـــه‌ر بكرێـــت ئیســـتاکاتی ئـــەوە هاتـــوە بە ئیـــرادەو بەهیـــزی خۆمان پالپشـــتی ئه‌و پرۆســـه پیـــرۆزه بكه‌ین و داهاتـــوو بۆ ڕۆڵەکانمان مســـۆگه‌ر بكه‌ین به دەنگدانمـــان بەبەڵێ بـــا لـــە 9.25خوینی شـــەهیدانمان ل ه بیر بێـــت و خەباتیـــان بەفیـــڕۆ نەڕوات جونکە ئـــەوان لەپێناو ئەم کوردســـتانە و ڕزگار بونـــی ئـــه‌م خاكـــ ه لەدەســـتی داگیـــر کـــەران گیانی خۆیـــان فیداكرد" بـــا هه‌موومـــان بە بەڵـــێ کوردســـتان بگه‌ینینـــ ه كه‌نارێكـــی ئارام.
هێشوو هۆشیار