بۆیە دەنگ بدە بە(بەڵێ) تاوەکو لەچوارچێوەی دەولەتی كوردستان پارێزگاری لەو دەستكەوتانە بكرێت كە مافی ئافرەتی تێدا دەستەبەر كراوە
بەڵێ
باڵوكراوەیەكی تایبەت بە ڕیفراندۆمە لەالیەن یەكێتی ئافرەتانی كوردستان دووهەفتە جارێك دەردەچێت چوارشەممە 2017/8/16
ژمارە ()3
)No:(3
Wednesday 16/8/2017
سه‌رۆك بارزانی :عێراق شكستی هێناوه له‌وه‌ی بتوانێت كوردستان وه‌كو هاوبه‌شێكی ڕاسته‌قینه قه‌بووڵ بكات
ڕۆژی چوارشـــەممە 9ی 8ی 2017 لـــە هۆڵـــی شـــەهید ســـەعد عەبدوڵـــا لەشـــاری هەولێر بەڕێز مەســـعوود بارزانی ســـەرۆكی هەرێمـــی كوردســـتان لەگـــەڵ ژمارەیەكـــی زۆری مامۆســـتا و زانـــای ئایینی و كەســـایەتیە فكری و ئایینیەكانی كوردســـتان كۆبـــووەوه.. ســـه‌رۆك مەســـعود بارزانـــی ،لـــەو کۆبوونەوەیەدا رایگەیاند ،عێراق شکســـتی ھێنـــاوە لـــەوەی بتوانێـــت کوردســـتان وەکـــو ھاوبەشـــێکی راســـتەقینە قەبووڵ بـــکات و زیاتر لـــە 4500گوندی وێران کـــرد ،وێـــڕای پرۆســـەی تەعریبکـــردن، گەلـــی کوردی ئەنفـــال کرد و بـــە چەکی کیمیاویش چەند ناوچەیەکی کوردســـتانی
بۆردومـــان کـــرد” ،تەعریـــب تـــا 15 کیلۆمەتـــری باشـــووری هەولێـــر هاتبوو و زیاتـــر بـــەرەو ســـەرەوە دەھات“. ســـەرۆکی هەرێمی کوردســـتان لە بارەی پێشـــێلکردنی دەســـتووری عێراقیشـــەوە روونی کـــردەوە ،کـــە لـــە دوای 2003 لەگـــەڵ جـــەالل تاڵەبانـــی ،ســـکرتێری گشـــتیی یەکێتیی نیشـــتمانیی کوردستان چوونـــە بەغدا و بڕیـــاری مانەوەیان لەگەڵ عێراق دا و بەشـــداربوون لە نووسینەوەی دەســـتووری عێـــراق ،بـــەاڵم حکومەتـــی عێـــراق نزیکەی 55ماددەی دەســـتووری عێراقی پێشـــێل کـــردووە ،کـــە زۆرینەی گەلـــی عێـــراق دەنگـــی پێـــداوە ،ھاوکات هـــەردوو پێکهاتـــەی عەرەبـــی ســـووننە
مەزهەب و گەلـــی کوردســـتانیش پەراوێز خر ا ن . ســـه‌رۆك مەســـعود بارزانی دووپاتیشی کـــردەوە ،کـــورد ھەوڵـــی زۆری داوە بـــۆ ئـــەوەی واڵتێکـــی فیدرالـــی لـــە عێـــراق بنیـــات بنرێـــت و لە 2004کە ســـوپای عێراق دامەزرایەوە ،ســـێ لیوای رێکخراوی پێشـــمەرگە خرانـــە ســـەر ســـوپای ئەو واڵتـــە ،ئـــەوکات رێژەی کورد لە ســـوپای عێـــراق 40%بـــوو ،بـــەاڵم ئێســـتا ئەو رێژەیە ســـفرە. ســـەرۆکی هەرێمی کوردســـتان ئاماژەی بەوەش کرد ،چەند جارێک رایانگەیاندووە، ئەگەر عێراق لە پێشـــێلکردنی دەســـتوور بـــەردەوام بێت ،ئەوا هەرێمی کوردســـتان
بەشـــێک نابێـــت لـــە عێـــراق ،چونکـــە ســـەرکردایەتی کوردســـتان لەسەر بنەمای هاوبەشـــی لە بڕیار گەڕایـــەوە بەغدا” ،خۆ ئێمە لـــە جەنگێکـــدا ئەســـیر نەبووین تا ویســـتی خۆیـــان بســـەپێنن“ و ئیتر گەلی کوردســـتان دەیەوێ لەگەڵ عێـــراق ببێتە دوو دراوســـێی باش. ســـه‌رۆك بارزانـــی باســـی ڕیفراندۆمـــی سەربەخۆیی کوردســـتانی کرد و سەبارەت بەوانـــەی دەڵێـــن کاتـــی ئەنجامدانـــی ریفراندۆمـــی ســـەربەخۆیی گونجـــاو نییە، رایگەیانـــد ،بـــا ئەوان پێشـــنیازی کاتێکی گونجـــاو بکەن و بەدیلەکانیـــان بخەنەڕوو. ســـەرۆکی هەرێمی کوردستان راشیگەیاند، ئەگەر ئەوانەی داوای دواخستنی ڕیفراندۆم
ڕیفراندۆم و مێژووییەكی پیرۆز دەوڵەتی ســـەربەخۆ ئەو خەونـــە مێژووییەی كە ســـااڵنێكی دووروودرێژە میللەتی كورد خەباتی بۆ دەكات ،ئەمرۆ لەســـایەی هەنـــگاوە حەكیمانەكانی ســـەرۆكی هەرێمی كوردســـتان بەرێز (ســـەرۆك مەســـعود بارزانی) و هەوڵ و تەقه‌اڵ بەردەوامەكانی لەئێســـتادا خـــۆی ســـەربەخۆبوون دەركەوتووە، بەتایبەتـــی لەكاتێكـــد‌ا بـــەرەو 25/9دەچیـــن كـــە وادە ی ئەنجامدانـــ ی پڕۆســـە ی ریفراندۆمە لە هەرێم ی كوردســـتاندا. ئەوەی گرنگە ســـەرجەم هاواڵتیانی كوردســـتان بەگشـــت دەنـــگ و ڕەنگـــە جیـــاوازەكان هەوڵی بێوچـــان بـــۆ سەرخســـتن ی پڕۆســـەكە دەدەن، ئـــەوەی تیبینـــی دەكرێـــت لـــەم رۆژگارەدا تارادەیەكـــی بـــاش گشـــت الیەنـــ ە سیاســـیەكان بەهەنـــگاوی دەســـتەجەمعی و كار ی پێكەوەیـــ ی پشـــتگیری ریفرانـــدۆم دەكـــەن و تارادەیـــەك كۆدەنگ ی نیشـــتیمان ی سیاســـ ی و میللـــ ی هاتۆتە بەرهەم ،لـــەم قۆناغەد‌ا ڕیفرانـــدۆم گەرموگوڕیەك ی زۆری بەپرۆســـەی سیاسی بەخشـــیوە چونكە ئەو خەونەیـــە كەمییلەت ی كورد ســـااڵنێكی زۆر دیرینە چاوەروانـــی دەكات. پرســـی ڕیفراندۆم لەســـەر چارەنوســـی هەرێمی كوردســـتان كاریگەریەكـــی زۆر گـــەورەی دەبێت چونكـــە مافێكی ڕەوا و ســـەرەتایی گەلەكەمانە كە خـــۆی بڕیار بـــدات ،ئەم پرســـە پرســـێكی زێدە
گرنـــگ و كاریگـــەرە بۆ ئێســـتا و ئاینـــدەی نەك هەر ئـــەم بەشـــەی باشـــوری كوردســـتان بةڵكو بۆ تـــەواوی ئاینـــدەی نەتەوەكەمـــان لەهەر چوار پارچەكەدا،چونكـــە ســـەركەوتن و پێدانی دەنگی زۆرینەی(بەڵـــێ) بـــۆ ســـەربەخۆیی كوردســـتان و جیابونـــەوەی لەدەوڵەتـــی مەركـــەزی عێـــراق هەنگاوێكـــە بە ئاڕاســـتەی پێكەوەنانی دەوڵەتێكی ســـەربەخۆ لەم بەشـــەدا و هەر لێرەشەوە پرشنگی خـــۆر و ڕوناكیەكەشـــی پەخـــش دەبێتـــەوە بـــۆ هەرســـ ێ بەشـــەكەی تری كوردســـتانی گـــەورە. بۆیـــە پرســـێكی ئاوها گـــەورە و چارەنوسســـاز كاریگەریەكـــی زۆر گـــەورەی لەســـەر هەمـــوو ناوچەكـــە دەبێـــت ،بۆیـــە ئەركی كوردانی گشـــت
پارچەكانـــی تری كوردســـتانە پشـــتگیری بكەن، هەروەها ڕیفراندۆم بۆخۆی پڕۆســـەیەكی یاســـایی و دەســـتوریە و لەهەموو دەســـتوری واڵتان و یاسا نێودەوڵەتیەكانـــدا دانیپێدانـــراوە و ڕێزیـــش لـــە هەنگاوەكە دەگیرێت لەســـەر ئاســـتی نێودەوڵەتی و حكومەتەكانیش ،چونكە لەدونیای دیموكراســـی و ئازادیەكانـــدا ڕای میللـــەت ســـەنگی مەحەكە بۆ یەكالیكردنەوەی پرسە گرنگ و چارەنوسسازەكان، وەك دەشـــزانین كـــە ڕیفرانـــدۆم ئـــەو ڕێگەیە كە میللـــەت دەنگی لێـــوە دەدات. ئـــەم پرســـە تـــەواو یاســـایی و دەســـتوورییە چونكـــە هەرێمـــی كوردســـتان وەك مافێكـــی یاســـایی و دەســـتوری خۆی وەك دووەم نەتەوەی
نێـــو دەوڵەتـــی عێراقـــی فیدڕاڵی بـــۆی هەیە لە چوارچێـــوەی یاســـا نێودەوڵەتیـــەكان و نەتـــەوە یەكگرتووەكانـــدا ئـــەو مافەی خـــۆی پەیڕەو بكات ،اليةنی كـــەم بۆ دەرخســـتنی ڕای زۆرینەی گەلی كورد لەســـەر جیابونەوە و دروســـتكردنی دەوڵەتی ســـەربەخۆ ئەمـــە بێجگە لەوەی كـــە هیچ دەقێكی دەســـتووری عێراقی باس لەیـــەك پارچەی خاكی عیـــراق نـــاكات ،واتا كورد لـــەرووی یاســـاییەوە بەتەواوەتـــی مافـــی خـــۆی هەیـــە بـــۆ بنیادنانی دەوڵـــەت ،واتا گەلی كـــورد دەتوانیـــت لەرێگەی هـــەر هەنگاوێكـــەوە مافی خۆی دەســـتەبەربكات، بێجگـــە لـــەوەی كە حكومەتـــی عێـــراق ناتوانێت بەهیـــچ جۆرێك رێگری بكات ،چونكە دەســـتووری عێـــراق لەچەندین بڕگەدا باســـی لەوەكـــردووە كە میللـــەت بۆى هەیـــە لەرێگـــەی ریفراندۆمەوه بریار لەســـەر چارەنووســـی خۆی بدات. لەكۆتاییـــدا ڕیفرانـــدۆم مەســـەلەیەكە تایبەتـــە بەگەلـــی كـــورد ،مافـــی گەلـــی كوردیشـــە كـــە بڕیاری ســـەربەخۆبوون بـــدات ،هەربۆیەش چەندە گەرموگـــوڕ و مكوڕتـــر بێت لەســـەر ئـــەو بابەتە هێنـــدەش بابەتەكە دەچێتە پێشـــەوە ،پێویســـتە هەمـــوو هەولێـــك بخەینە گـــەر بۆ سەرخســـتنی پر ۆ سە كە .
دكتۆرە مەیادە نەجار
دەکەن و ھیـــچ بەدیـــل و ئەڵتەرناتیڤێکی بەھێزتریـــان نییـــە ،با داوای دواخســـتنی ڕیفرانـــدۆم نەکـــەن ،چونکـــە ئێمـــە دوای ناخەیـــن ”ئێمە گاڵتە بـــە میللەتی خۆمان ناکەین و ئـــەوە مەحاڵە ســـه‌رۆك مەســـعود بارزانـــی داوای لـــە مامۆســـتایانی ئایینـــی ئیســـامیی کوردســـتان کـــرد خەڵـــک تێبگەیەنـــن و پرۆســـەی ڕیفراندۆمـــی ســـەربەخۆیی کوردستان بۆ موســـڵمانان روون بکەنەوە، چونکە ســـەربەخۆیی کوردســـتان زۆربەی کێشـــە ناوخۆییەکانی ئێســـتای کوردستان چارەســـەر دەکات. ســـەرۆکی هەرێمـــی کوردســـتان ئاماژەی بەوەش کرد ،کە تەنیـــا وادەی ئەنجامدانی
ریفراندۆم لە کۆبوونـــەوەی 2017\6\7 راگەیەنـــدراوە ،ئەگینا بڕیـــاری ئەنجامدانی ریفراندۆمی ســـەربەخۆیی کوردستان "هی ئـــەو ڕۆژە نەبـــووە" هەمـــوو الیەنـــەکان چەندین ساڵە باســـی ئەو بابەتە دەکەن و هەموویان لەســـەری کۆک بوون .ســـه‌رۆك مەســـعود بارزانی ڕەتی کردەوە ڕیفراندۆمی ســـەربەخۆیی کوردســـتان هی حزبێک یان تاکە کەســـێک بێ و رایگەیاند” ،ڕیفراندۆم هی هەمـــوو گەلی کوردســـتانە و ئەوانەی ئەو بڕیارەیان دا ،ســـەروەریەکی گەورەیان بـــۆ خۆیـــان و کوردســـتانیش تۆمارکرد. هەموویـــان بەیەکـــەوە بوون و لـــە هەموو کوردستانیش بوون.
لە رادیۆی
بۆ ل2
ل2
ئافرەت رۆلەکێ مەزن بۆ سەرئێخستنا ریفراندۆمێ هەیە وەکو هەموو پرسێن نەتەوەیى ل3
ڕیفراندۆم ساڕێژی زامەكانە
ل3
ژنێن كوردێن ئێزدی پشتەڤانێن ئەنجام دانا ریفراندۆما هەرێما كوردستانێ نە ل4