بۆیە دەنگ بدە بە(بەڵێ) تاوەکو لەچوارچێوەی دەولەتی كوردستان پارێزگاری لەو دەستكەوتانە بكرێت كە مافی ئافرەتی تێدا دەستەبەر كراوە
بەڵێ
باڵوكراوەیەكی تایبەت بە ڕیفراندۆمە لەالیەن یەكێتی ئافرەتانی كوردستان دووهەفتە جارێك دەردەچێت چوارشەممە 2017/8/16
ژمارە ()3
)No:(3
Wednesday 16/8/2017
سه‌رۆك بارزانی :عێراق شكستی هێناوه له‌وه‌ی بتوانێت كوردستان وه‌كو هاوبه‌شێكی ڕاسته‌قینه قه‌بووڵ بكات
ڕۆژی چوارشـــەممە 9ی 8ی 2017 لـــە هۆڵـــی شـــەهید ســـەعد عەبدوڵـــا لەشـــاری هەولێر بەڕێز مەســـعوود بارزانی ســـەرۆكی هەرێمـــی كوردســـتان لەگـــەڵ ژمارەیەكـــی زۆری مامۆســـتا و زانـــای ئایینی و كەســـایەتیە فكری و ئایینیەكانی كوردســـتان كۆبـــووەوه.. ســـه‌رۆك مەســـعود بارزانـــی ،لـــەو کۆبوونەوەیەدا رایگەیاند ،عێراق شکســـتی ھێنـــاوە لـــەوەی بتوانێـــت کوردســـتان وەکـــو ھاوبەشـــێکی راســـتەقینە قەبووڵ بـــکات و زیاتر لـــە 4500گوندی وێران کـــرد ،وێـــڕای پرۆســـەی تەعریبکـــردن، گەلـــی کوردی ئەنفـــال کرد و بـــە چەکی کیمیاویش چەند ناوچەیەکی کوردســـتانی
بۆردومـــان کـــرد” ،تەعریـــب تـــا 15 کیلۆمەتـــری باشـــووری هەولێـــر هاتبوو و زیاتـــر بـــەرەو ســـەرەوە دەھات“. ســـەرۆکی هەرێمی کوردســـتان لە بارەی پێشـــێلکردنی دەســـتووری عێراقیشـــەوە روونی کـــردەوە ،کـــە لـــە دوای 2003 لەگـــەڵ جـــەالل تاڵەبانـــی ،ســـکرتێری گشـــتیی یەکێتیی نیشـــتمانیی کوردستان چوونـــە بەغدا و بڕیـــاری مانەوەیان لەگەڵ عێراق دا و بەشـــداربوون لە نووسینەوەی دەســـتووری عێـــراق ،بـــەاڵم حکومەتـــی عێـــراق نزیکەی 55ماددەی دەســـتووری عێراقی پێشـــێل کـــردووە ،کـــە زۆرینەی گەلـــی عێـــراق دەنگـــی پێـــداوە ،ھاوکات هـــەردوو پێکهاتـــەی عەرەبـــی ســـووننە
مەزهەب و گەلـــی کوردســـتانیش پەراوێز خر ا ن . ســـه‌رۆك مەســـعود بارزانی دووپاتیشی کـــردەوە ،کـــورد ھەوڵـــی زۆری داوە بـــۆ ئـــەوەی واڵتێکـــی فیدرالـــی لـــە عێـــراق بنیـــات بنرێـــت و لە 2004کە ســـوپای عێراق دامەزرایەوە ،ســـێ لیوای رێکخراوی پێشـــمەرگە خرانـــە ســـەر ســـوپای ئەو واڵتـــە ،ئـــەوکات رێژەی کورد لە ســـوپای عێـــراق 40%بـــوو ،بـــەاڵم ئێســـتا ئەو رێژەیە ســـفرە. ســـەرۆکی هەرێمی کوردســـتان ئاماژەی بەوەش کرد ،چەند جارێک رایانگەیاندووە، ئەگەر عێراق لە پێشـــێلکردنی دەســـتوور بـــەردەوام بێت ،ئەوا هەرێمی کوردســـتان
بەشـــێک نابێـــت لـــە عێـــراق ،چونکـــە ســـەرکردایەتی کوردســـتان لەسەر بنەمای هاوبەشـــی لە بڕیار گەڕایـــەوە بەغدا” ،خۆ ئێمە لـــە جەنگێکـــدا ئەســـیر نەبووین تا ویســـتی خۆیـــان بســـەپێنن“ و ئیتر گەلی کوردســـتان دەیەوێ لەگەڵ عێـــراق ببێتە دوو دراوســـێی باش. ســـه‌رۆك بارزانـــی باســـی ڕیفراندۆمـــی سەربەخۆیی کوردســـتانی کرد و سەبارەت بەوانـــەی دەڵێـــن کاتـــی ئەنجامدانـــی ریفراندۆمـــی ســـەربەخۆیی گونجـــاو نییە، رایگەیانـــد ،بـــا ئەوان پێشـــنیازی کاتێکی گونجـــاو بکەن و بەدیلەکانیـــان بخەنەڕوو. ســـەرۆکی هەرێمی کوردستان راشیگەیاند، ئەگەر ئەوانەی داوای دواخستنی ڕیفراندۆم
ڕیفراندۆم و مێژووییەكی پیرۆز دەوڵەتی ســـەربەخۆ ئەو خەونـــە مێژووییەی كە ســـااڵنێكی دووروودرێژە میللەتی كورد خەباتی بۆ دەكات ،ئەمرۆ لەســـایەی هەنـــگاوە حەكیمانەكانی ســـەرۆكی هەرێمی كوردســـتان بەرێز (ســـەرۆك مەســـعود بارزانی) و هەوڵ و تەقه‌اڵ بەردەوامەكانی لەئێســـتادا خـــۆی ســـەربەخۆبوون دەركەوتووە، بەتایبەتـــی لەكاتێكـــد‌ا بـــەرەو 25/9دەچیـــن كـــە وادە ی ئەنجامدانـــ ی پڕۆســـە ی ریفراندۆمە لە هەرێم ی كوردســـتاندا. ئەوەی گرنگە ســـەرجەم هاواڵتیانی كوردســـتان بەگشـــت دەنـــگ و ڕەنگـــە جیـــاوازەكان هەوڵی بێوچـــان بـــۆ سەرخســـتن ی پڕۆســـەكە دەدەن، ئـــەوەی تیبینـــی دەكرێـــت لـــەم رۆژگارەدا تارادەیەكـــی بـــاش گشـــت الیەنـــ ە سیاســـیەكان بەهەنـــگاوی دەســـتەجەمعی و كار ی پێكەوەیـــ ی پشـــتگیری ریفرانـــدۆم دەكـــەن و تارادەیـــەك كۆدەنگ ی نیشـــتیمان ی سیاســـ ی و میللـــ ی هاتۆتە بەرهەم ،لـــەم قۆناغەد‌ا ڕیفرانـــدۆم گەرموگوڕیەك ی زۆری بەپرۆســـەی سیاسی بەخشـــیوە چونكە ئەو خەونەیـــە كەمییلەت ی كورد ســـااڵنێكی زۆر دیرینە چاوەروانـــی دەكات. پرســـی ڕیفراندۆم لەســـەر چارەنوســـی هەرێمی كوردســـتان كاریگەریەكـــی زۆر گـــەورەی دەبێت چونكـــە مافێكی ڕەوا و ســـەرەتایی گەلەكەمانە كە خـــۆی بڕیار بـــدات ،ئەم پرســـە پرســـێكی زێدە
گرنـــگ و كاریگـــەرە بۆ ئێســـتا و ئاینـــدەی نەك هەر ئـــەم بەشـــەی باشـــوری كوردســـتان بةڵكو بۆ تـــەواوی ئاینـــدەی نەتەوەكەمـــان لەهەر چوار پارچەكەدا،چونكـــە ســـەركەوتن و پێدانی دەنگی زۆرینەی(بەڵـــێ) بـــۆ ســـەربەخۆیی كوردســـتان و جیابونـــەوەی لەدەوڵەتـــی مەركـــەزی عێـــراق هەنگاوێكـــە بە ئاڕاســـتەی پێكەوەنانی دەوڵەتێكی ســـەربەخۆ لەم بەشـــەدا و هەر لێرەشەوە پرشنگی خـــۆر و ڕوناكیەكەشـــی پەخـــش دەبێتـــەوە بـــۆ هەرســـ ێ بەشـــەكەی تری كوردســـتانی گـــەورە. بۆیـــە پرســـێكی ئاوها گـــەورە و چارەنوسســـاز كاریگەریەكـــی زۆر گـــەورەی لەســـەر هەمـــوو ناوچەكـــە دەبێـــت ،بۆیـــە ئەركی كوردانی گشـــت
پارچەكانـــی تری كوردســـتانە پشـــتگیری بكەن، هەروەها ڕیفراندۆم بۆخۆی پڕۆســـەیەكی یاســـایی و دەســـتوریە و لەهەموو دەســـتوری واڵتان و یاسا نێودەوڵەتیەكانـــدا دانیپێدانـــراوە و ڕێزیـــش لـــە هەنگاوەكە دەگیرێت لەســـەر ئاســـتی نێودەوڵەتی و حكومەتەكانیش ،چونكە لەدونیای دیموكراســـی و ئازادیەكانـــدا ڕای میللـــەت ســـەنگی مەحەكە بۆ یەكالیكردنەوەی پرسە گرنگ و چارەنوسسازەكان، وەك دەشـــزانین كـــە ڕیفرانـــدۆم ئـــەو ڕێگەیە كە میللـــەت دەنگی لێـــوە دەدات. ئـــەم پرســـە تـــەواو یاســـایی و دەســـتوورییە چونكـــە هەرێمـــی كوردســـتان وەك مافێكـــی یاســـایی و دەســـتوری خۆی وەك دووەم نەتەوەی
نێـــو دەوڵەتـــی عێراقـــی فیدڕاڵی بـــۆی هەیە لە چوارچێـــوەی یاســـا نێودەوڵەتیـــەكان و نەتـــەوە یەكگرتووەكانـــدا ئـــەو مافەی خـــۆی پەیڕەو بكات ،اليةنی كـــەم بۆ دەرخســـتنی ڕای زۆرینەی گەلی كورد لەســـەر جیابونەوە و دروســـتكردنی دەوڵەتی ســـەربەخۆ ئەمـــە بێجگە لەوەی كـــە هیچ دەقێكی دەســـتووری عێراقی باس لەیـــەك پارچەی خاكی عیـــراق نـــاكات ،واتا كورد لـــەرووی یاســـاییەوە بەتەواوەتـــی مافـــی خـــۆی هەیـــە بـــۆ بنیادنانی دەوڵـــەت ،واتا گەلی كـــورد دەتوانیـــت لەرێگەی هـــەر هەنگاوێكـــەوە مافی خۆی دەســـتەبەربكات، بێجگـــە لـــەوەی كە حكومەتـــی عێـــراق ناتوانێت بەهیـــچ جۆرێك رێگری بكات ،چونكە دەســـتووری عێـــراق لەچەندین بڕگەدا باســـی لەوەكـــردووە كە میللـــەت بۆى هەیـــە لەرێگـــەی ریفراندۆمەوه بریار لەســـەر چارەنووســـی خۆی بدات. لەكۆتاییـــدا ڕیفرانـــدۆم مەســـەلەیەكە تایبەتـــە بەگەلـــی كـــورد ،مافـــی گەلـــی كوردیشـــە كـــە بڕیاری ســـەربەخۆبوون بـــدات ،هەربۆیەش چەندە گەرموگـــوڕ و مكوڕتـــر بێت لەســـەر ئـــەو بابەتە هێنـــدەش بابەتەكە دەچێتە پێشـــەوە ،پێویســـتە هەمـــوو هەولێـــك بخەینە گـــەر بۆ سەرخســـتنی پر ۆ سە كە .
دكتۆرە مەیادە نەجار
دەکەن و ھیـــچ بەدیـــل و ئەڵتەرناتیڤێکی بەھێزتریـــان نییـــە ،با داوای دواخســـتنی ڕیفرانـــدۆم نەکـــەن ،چونکـــە ئێمـــە دوای ناخەیـــن ”ئێمە گاڵتە بـــە میللەتی خۆمان ناکەین و ئـــەوە مەحاڵە ســـه‌رۆك مەســـعود بارزانـــی داوای لـــە مامۆســـتایانی ئایینـــی ئیســـامیی کوردســـتان کـــرد خەڵـــک تێبگەیەنـــن و پرۆســـەی ڕیفراندۆمـــی ســـەربەخۆیی کوردستان بۆ موســـڵمانان روون بکەنەوە، چونکە ســـەربەخۆیی کوردســـتان زۆربەی کێشـــە ناوخۆییەکانی ئێســـتای کوردستان چارەســـەر دەکات. ســـەرۆکی هەرێمـــی کوردســـتان ئاماژەی بەوەش کرد ،کە تەنیـــا وادەی ئەنجامدانی
ریفراندۆم لە کۆبوونـــەوەی 2017\6\7 راگەیەنـــدراوە ،ئەگینا بڕیـــاری ئەنجامدانی ریفراندۆمی ســـەربەخۆیی کوردستان "هی ئـــەو ڕۆژە نەبـــووە" هەمـــوو الیەنـــەکان چەندین ساڵە باســـی ئەو بابەتە دەکەن و هەموویان لەســـەری کۆک بوون .ســـه‌رۆك مەســـعود بارزانی ڕەتی کردەوە ڕیفراندۆمی ســـەربەخۆیی کوردســـتان هی حزبێک یان تاکە کەســـێک بێ و رایگەیاند” ،ڕیفراندۆم هی هەمـــوو گەلی کوردســـتانە و ئەوانەی ئەو بڕیارەیان دا ،ســـەروەریەکی گەورەیان بـــۆ خۆیـــان و کوردســـتانیش تۆمارکرد. هەموویـــان بەیەکـــەوە بوون و لـــە هەموو کوردستانیش بوون.
لە رادیۆی
بۆ ل2
ل2
ئافرەت رۆلەکێ مەزن بۆ سەرئێخستنا ریفراندۆمێ هەیە وەکو هەموو پرسێن نەتەوەیى ل3
ڕیفراندۆم ساڕێژی زامەكانە
ل3
ژنێن كوردێن ئێزدی پشتەڤانێن ئەنجام دانا ریفراندۆما هەرێما كوردستانێ نە ل4
2
ریفراندۆم هەنگاونانە بەرەو سەربەخۆیی کوردستان ،پێویستە هەموو کوردستانییەک بۆ پاشەڕۆژێکی گەش و ئایندەیەکی باشتر لەکوردستاندا بە(بەڵێ) دەنگ بدات چوارشەممە 2017/8/16
پاشماوەی الپەڕەی یەك
ســــه‌رۆك بارزانی لــــە کۆبوونەوەکەیدا لەگەڵ زانایانی ئایینی ئیســــامی کوردستان هەروەها رایگەیاند ،کە لە 1925خەڵکی کوردســــتان لــــە ڕاپرســــی کۆمەڵــــەی گەالندا بڕیــــاری دا لەگــــەڵ عێــــراق بێت ،بــــە مەرجێــــک ھاوبەش بن لەم واڵتەدا .ســــەرۆکی هەرێمی کوردســــتان ئامــــاژەی بــــە قوربانیەکانی گەلی کوردســــتان لــــە ســــەردەمی رژێمی بەعســــی عێــــراق کرد و رایگەیانــــد 12 ،ھەزار گەنجــــی فەیلــــی لە 18تا 30ســــاڵی رابردوودا بێ سەروشــــوێن کــــران ،کــــە دوای رووخانی رژێمەکە لەســــاڵی ،2003دەرکــــەوت ئــــەو کــــوردە فەیلیانە و هەندێــــک لــــە بارزانییــــەکان لــــە ناوچەکانی عەکاشــــات و قائیم لە پارێــــزگای ئەنبار چەکی کیمیاویان لەســــەر تاقــــی کراوەتەوە ســــه‌رۆك مەسعود بارزانی باســــی لێبووردەیی گەلــــی کوردســــتانی کــــرد ،کــــە هەرچەنــــدە ســــوپای عێراق هەموو ناوچەکانی کوردستانی تێکــــدا ،بــــەاڵم گەلــــی کوردســــتان لــــە دوای راپەڕینــــی بەهاری ،1991کــــە دوو فەیلەقی ســــوپای عێــــراق خۆیــــان رادەســــتکردەوە، ”تۆڵــــەی نەکــــردەوە و بەڕێــــزەوە“ ئەوانــــی نــــاردەوە عێراق. ســــەرۆکی هەرێمــــی کوردســــتان هه‌روه‌هــــا
ژمارە ()3
سه‌رۆك بارزانی :ڕیفراندۆم هی هەموو گەلی کوردستانە رایگەیانــــد ،دەســــەاڵتدارانی بەغــــدا هــــەر کاتێــــک بزانــــن بەهێــــز بوونەتــــەوە ،دەســــت بــــە دژایەتیکردنــــی کوردســــتان دەکەنــــەوە، نموونەشــــی بــــە هەوڵــــدان بــــۆ جێگیرکردنی ســــوپای عێراق لە قەرەتەپە لە ساڵی 2008 هێنایــــەوە ،کــــە پێشــــتر رێککەوتــــن کرابوو هــــەر کاتێــــک ســــوپای عێــــراق رێکخرایەوە، هێزی پێشــــمەرگە لــــەو ناوچەیە بکشــــێتەوە، بــــەاڵم ئەوان دەســــتیان بە هەڕەشــــەکردن لە پێشــــمەرگە کرد ”ئێمەش گوتمــــان مادام بەو زمانــــە بدوێــــن ،ئێمە ناکشــــێینەوە“. سه‌رۆك مەســــعود بارزانی باســــی فەرهەنگی دژایەتیکردنــــی کوردســــتانی لە عێــــراق کرد و ڕایگەیاند ،گەلی کوردســــتان کێشــــەی لەگەڵ رێککەوتنەکان و ســــوپای عێراق نییە ،کێشەی لەگــــەڵ فەرهەنگــــی دژایەتیکردنــــی مافەکانی گەلــــی کوردســــتان هەیــــە ،کــــە دواهەمینیان بڕینــــی بەشــــە بودجــــە و قوتــــی هاوواڵتییان بوو ،کە بە هاوشــــێوەی کارەســــاتەکان ئەنفال و کیمیابارانــــی دانا. هــــەروەک ســــه‌رۆك بارزانــــی رایگەیانــــد، حکوومــــەت وپەرلەمانی عێراق گەیشــــتنە ئەو ئاســــتەی دژایەتیکردنی کوردســــتان ،کە بڕیار بەپێــــی بنەمــــای زۆرینە و کەمینــــە بدەن ،کە
بــــەم بنەمایەش گەلی کوردســــتان هەمیشــــە دۆڕاو دەبێــــت” ،چونکــــە ئــــەوان بــــە زۆرینە ھەرچــــی بیانــــەوێ ،لێمانی دەســــەننەوە“. ســــەرۆکی هەرێمــــی کوردســــتان جەختی لە مافی ســــەربەخۆیی و بڕیــــاردان لە چارەنووس لەالیەن گەلی کوردســــتان کردەوە و رایگەیاند، هەرگیز واڵتانــــی جیهان ســــەربەخۆیی ناکەنە دیاریی بۆ کوردســــتان و مافیش دەســــەندرێ
و نادرێ. ســــه‌رۆك بارزانی ترســــی خۆی لەوە نیشــــان دا ،کە ئەگەر دۆخی کوردســــتان بەمشێوەیەی ئێســــتا بمێنێتــــەوە ،ئەگــــەری پەالماردانــــی ســــوپای عێراق بــــۆ ناوچە کوردســــتانییەکان هەیــــە ،کــــە زیاتر لــــە 1500پێشــــمەرگە گیانــــی خۆیــــان لەپێنــــاو رزگارکردنەوەیانــــدا بەخشــــی و شــــەهیدبوون” ،ئــــەو کاتــــە بە چ
ڕووێــــک ڕووبەڕووی خانەوادەی ئەو شــــەھیدانە دەبینەوە؟“. ســــەرۆکی هەرێمی کوردستان راشــــیگەیاند، دروســــتبوونی دەوڵەتــــی کوردســــتان دەبێتە ئەمــــری واقیــــع و واڵتــــان قبووڵــــی دەکەن، نموونەشــــی بە فیدرالیەتی عێــــراق هێنایەوە، کــــە کەس بــــە قــــەد پــــۆل برێمــــەری حامی مەدەنیــــی ئەمریکا لــــە عێــــراق دژی فیدرالی
نەبــــوو” ،بــــەاڵم ئەمــــری واقیــــع بــــوو“ و بە ناچــــاری قەبووڵــــی کرد. له‌الیه‌ن خۆشــــیه‌وه مەال عەبدوڵاڵ وەیســــی، ســــەرۆکی یەکێتیی زانایانی ئایینی ئیســــامیی کوردســــتان لەبــــارەی گووتارەکەی ســــەرۆک بارزانــــی ،رایگەیانــــد :لە کۆبوونــــەوەی رۆژی چوارشــــەممە 2017\8\9یانــــدا لەگــــەڵ مەســــعود بارزانــــی ،ســــەرۆکی هەرێمــــی کوردســــتان ،بارزانی دڵنیــــای کردوونەتەوە کە ڕیفراندۆمی ســــەربەخۆیی کوردســــتان ”لە کات و ســــاتی خۆیــــدا ئەنجــــام دەدرێت“. مەال عەبدوڵاڵ وەیســــی باســــى لــــةوةش کرد، مامۆســــتایانی ئایینی ئیســــامی کوردســــتان ”بەشــــێوەیەکی گشتی“ پشــــتگیریی خۆیان بۆ ریفراندۆمی ســــەربەخۆیی کوردســــتان دووپات کردووەتەوە و لە رۆژی 25ـــــی ئەیلولیشدا بە (بەڵێ) بەشــــداریی ریفرانــــدۆم دەکەن. ســــەرۆکی یەکێتیی زانایانی ئایینی ئیسالمیی کوردستان گووتیشــــی ،مامۆستایانی ئیسالمی بــــە درێژایــــی مێــــژوو کاریگەرییــــان لەســــەر پرســــە نەتەوەییەکانــــی کوردســــتان هەبووە و لــــە پرســــی ریفراندۆمــــی ســــەربەخۆیی کوردستانیش” ،پشــــتیوانی“ی سەرکردایەتیی سیاســــیی کوردســــتان دەکەن.
لە لـــە چوارچێـــوەی بەرنامەکانـــی رادیـــۆی هێلیـــن دەنگـــی یەکێتی ئافرەتانی کوردســـتان کە لە ســـەر شـــەپۆلی 103.6پەخـــش دەکات، میوانانـــی بەرنامـــەی بـــەرەو ریفرانـــدۆم لـــە بەشـــێکی گفتوگۆکانیان و دەربـــارەی رۆڵی ئافـــرەت ڕای خۆیـــان دەردەبرن:
دكتۆر فەرســــەت سۆفی ئەندامی پەرلەمانی كوردستان لەســــەر لیستی پارتی دیموكراتی كوردســــتان :لە هەمــــوو دنیادا كــــە میللەتێك بەرەو راپرســــی و ســــەربەخوویی هەنگاو دەنــــێ و كاتێكــــی مێژوویی لەبەر دەم دروســــتكردنی دەوڵەت ببوبێت فەرشــــی ســــووری بــــۆی رانەخــــراوە .جەنابی ســــەرۆك بارزانــــی كە هەڵگری ئــــەم پەیامــــە گەوریەیە پێش وەخــــت دەیزانی كە ئەم بەربەســــتانە بوونــــی هەیە بەاڵم بەردەوام كاری لەســــەر دەكات.
"هـــەژار عوســـمان" بەرپرســـی ناوچەی ئـــاراس ،تایبـــەت بە ماموســـتایانی پارتی دیموكراتی كوردســـتان :مامۆســـتایان رۆڵی دڵســـۆزانە و دور لە ئینتیمای سیاسیان بینیـــوە و مێژوویەكی پرشـــنگداریان لـــە خەباتـــی رزگاریخوازی گەلی كوردســـتان تۆمـــار كـــردووە و ئەمجـــارەش لـــە 9\25بە دەنگـــێ "بەڵێ" داهاتوومـــان دابین دەكەین.
د".شـــوكریە رەســـوول" ئەندامی پێشـــووی پەرلەمان :ئەگەر ســـەیر بكەین لەسەدەی هەڤدە تاوەكوو ئێســـتا بە درێژایی مێژوو ئافرەتان شـــان بە شـــانی پیاوام رۆڵیـــان بینیوە و تەنانەت ئافـــرەت ئەركی بەرێوەبردنی خێزانیشـــی گرتۆتە ئەســـتۆ ،لە هەموو یاندا ســـەركەوتوو بووە.
د ".عبداللـــە ئاگرین" ماموســـتای زانكـــۆ و چاودێری سیاســـی :مێژووی ئافرەتانی كـــورد مێژوویەكی زۆر گـــەورە و پـــڕ لە شـــانازییە و پێویســـتە ئەوە لە بیر نەكەین ،هەروەها ئێســـتا هەســـت دەكەم لەم پرۆســـەی ریفراندۆمـــە ئافرەتانی كوردســـتان رۆڵی مەزن دەبینن و ســـەركەوتنی گـــەورە تۆمار دەكەن.
"فرســــەت ســــاڵح هەركــــی " ئەندامــــی مەكتەبــــی پەیوەندییەكانی پارتــــی دیموكراتی كوردســــتان :كارتی فشــــار لە واڵتە دراوســــێكانمان زۆرە ،بەالم ئێمە دەبــــێ بەهێز بین و بــــە یەكریزی هەمــــوو الیەنــــەكان ناوماڵمان رێــــك بخەین و یەك هەڵوێســــت بین.
زیا پترۆس ســــەرۆكی دەســــتەی مافــــی مروڤ لە كوردســــتان :میللــــەت و خەڵكی ئێمە لەگــــەڵ ڕیفراندۆم و ســــەربەخۆیی دان ،لە بەر ئەوەی چارەنووســــی ئێمەیە و تاكە رێگایە بۆ گەیشــــتن بە دەوڵەتێكی ســــەربەخۆ و رزگاربوونمان لە زۆرداری و چەوســــاوەیی.
د" .ئــــاراس حەســــۆ میرخان" ئەندامــــی ئەنجوومەنی ســــەركردایەتی (پارتی دیموكراتی كوردســــتان) :ئافرەتــــی ئێمە لە مێــــژوودا رۆڵ و كاریگــــەری زۆری هەیــــە و تەنانەت لە بزاڤــــی رزگاری خوازی گەلــــی كوردستانیشــــدا رۆڵی لە پیاو كەمتــــر نەبووە.
"ئایدین مەعرووف" ســــەرۆكی پێشــــووی لیســــتی توركمانی :پێویســــتە لە ســــەر هەموو الیەكمان دور لە حیزبایەتی و موزایەدی سیاســــی وەكوو هاووالتییەكی هەرێمی كوردســــتان رەفتــــار بكەیــــن ،دەبێ بەرگری لــــە هەرێمی كوردســــتان بكەین ،لەبەر ئــــەوەی ریفراندۆم پەیوەنــــدی بە هەمــــوو تاكی كۆمەلگای كوردســــتانی هەیە.
"بژار محمد" بەرپرســــی رێكخراوی نیشــــتیمانی پارتی دیموكراتی كوردســــتان :ریفراندۆم كــــە ئەنجام درا بە دڵنیاییەوە ســــەردەكەوێ ،ئەوكات ئەو خێزانانەی خاوەن شــــەهیدن و خــــاوەن ئەنفالــــن و ئاوارە كراون و ماڵیان وێــــران كراوە،دەتوانــــن داوای مافە رەوایەكانی خۆیان لــــە حكومەت بكەن.
"زەینەب ســــندی" ئافرەتی میدیاكار و پێشكەشــــكاری رادیۆی دەنگی كوردســــتان :دەبێ وەزارەتی رۆشــــنبیری چاودێری ئەو كەنااڵنە بكات كە دژی پرســــی نیشــــتیمانی دەوەستن و ســــنووریان بــــۆ دابنرێت ،لەبــــەر ئەوەی پرســــی ڕیفراندۆم گرێ دراوە بە چارەنووســــی میڵلەتێك.
ئەگەر تەمەنت لەسەرووی ١٨ساڵیدایە و مافی دەنگدانت هەیە و ئارەزوودەكەیت کوردستان ببێتە دەوڵەتێکی سەربەخۆ ،لەو ڕۆژەدا بە(بەڵێ) دەنگ بدە چوارشەممە 2017/8/16
ئافرەتێن کوردستانێ ل دهۆکێ دبێژن:
ئافرەت رۆلەکێ مەزن بۆ سەرئێخستنا ڕیفراندۆمێ هەیە وەکو هەموو پرسێن نەتەوەیى ژن هـــەر دەم هەڤـــکارا زەالمـــى بوویە ژبۆ بدەســـتڤەئینانا هەمـــوو مافێن مللەتێ کـــورد ،ئەڤرۆکـــە ژى وەکـــى هـــەر جار یـــا قوربانـــێ ددەت پێخەمەت پاراســـتنا دەســـتکەفتێن مللەتـــێ کـــورد و پشـــکدار و هاندانـــا وێ بـــۆ خەلکى ژبۆ پرســـا ریفراندۆمـــێ کارتێکرنـــەک بەرچاڤ هەیە ،لـــەوا ئافرەتێن جاالکڤـــان دڤێ راپورتێ دا بەحـــس ل ریفراندۆمـــێ دکەن.
بەلێ :هەلز عەلى سەلیم -دهۆک
رۆژنامەڤـــان زەرى نەوزاد گۆت :ئەنجامدانا راپرســـیێ یـــان ریفراندومـــێ ل دەمەکى دا کـــو مللەتێ کـــورد ب درێژاهیـــا مێژویێ دا کار ژ بوى ســـەربەخوییا گەلـــێ خوە کریە و د قوناغەکـــێ دا کو شـــەر دژى مەزنترین رێکخراوا تیرورســـتى کریـــە گهورینێن مەزن ل ڤـــێ ناوچـــێ رویداینـــە و ئەنجامدانـــا ریفراندومـــێ د ڤـــێ قوناغـــێ دا گرنگـــى و ســـەنگەکا جـــودا دێ هەبیـــت ژ بـــوى ناســـاندنا ناســـناما نەتەوى رەوشـــەنبیرى و مێژوییـــا گەلـــێ کورد پرســـا ریفراندومێ پرســـەک نەتەویى یە و هـــەر خزبەرک یان الیەنـــەک بەرامبـــەر ڤێ یەکێ راوەســـتیت دێ مێژوەک خراب تومـــار کەت ،پێدڤیە ل ســـەر حزب و ریکخراوین جەماوەرى خوە ل رەوشـــەنبیرکرنا هەموو تەخێن جڤاکى بکەن خـــودان و بۆ خەلکـــى ب تێر و تەســـەلى بەحـــس بکـــەن ،ئەنجامدانـــا ریفراندومـــێ هەمـــى دەمان رامانـــا راگەهاندنا دەزلەتەکا ســـەربەخو نادەت بەلکـــو ل دەمێ کو دوو گەل د گەهنە وێ باوەرێ ئێدى نەشـــێن ب هەڤـــرا د بن ســـەروەریا ئێک وەالت دا بژین و گەلـــەک ژ وان بریـــارا ریفراندومێ ددەت ب دیتنـــا مـــن ئەڤە باشـــترین دەلیڤەیە بو مللەتـــێ کورد هاتیە رەخســـاندن. نەهـــا ئەمبارک ،ئەندامـــا ئێکەتیا ژنان ل دهۆکێ خویـــا کر :ئەنجامدانـــا ریفراندۆمێ گەلـــەکا گرنگـــە بو مللەتەکێ بـــێ دەولەت وداخوازیـــا ئـــازادى و ســـەربەخویى بکەت برێکێن یاســـا و شـــەرعىو لژێـــر چاڤدێریا نەتەوەیێـــن ئێکگرتـــى و نیڤدەولەتى ،هەر دەم دبێژم بەلى ریفرانـــدۆم مافەکى هەموو نەتەوەیەکێیـــە ،جونکـــى کوردســـتان ب بریـــارەکا سیاســـى دابەشـــکریە ،بیگۆمان ماڤـــێ هـــەر تاکە کەســـەکى یـــە داخوازیا ئازادى ســـەربەخویا خۆ بـــدەت و دەنک بو ســـەربەخویى وەالتێ خۆ بـــدەت ،لەوا ژنێ رۆلەکێ گەلەک گرنگ بـــو هەر نەتەوەیەکێ هەیـــە ،جونکى ژن نیڤـــا جڤاکى یە و دایکا نیڤا دیترە و بـــاوەرم دێ ژن رۆلەکێ مەزن بۆ سەرئێخســـتنا ریفراندۆمـــێ گێریت وەکو هەموو پرســـێن نەتەوەیى.
چاالکڤـــان دبـــوارێ ئافرەتانـــدا هەیفـــا دوســـکى گـــۆت :جـــارى کرنکـــه حزب و الیـــه نێن سیاســـی بابەتـــى ریفراندومى بو ملله تـــى وەک برۆزە رۆهـــن بکەن جونکى جارەنڤیســـێ مله تـــى مه بێڤـــه کریدایه و پێدڤـــى ب هندى یـــه بهیته شـــرۆڤەکرن، خـــاال دى یـــا گرنک ئـــەوە هـــەر بارتەکا بتـــر بالبشـــتیا ریفراندومـــى بکـــەت ئـــەو دبیتـــه ریبەراتیا وەالتى ،ئانکـــو راوه‌گرتنا مه‌له‌تـــی ل ســـه‌ر بابه‌تێن هـــەرە گرنگ و چاره‌نڤیـــس ،نه‌ک ســـه‌رکرده ب ئیک بریار بـــده‌ت به‌لکـــو ســـه‌رکرده و رێبـــه‌ران ئه‌و ده‌گـــه‌ه دانای ه نه‌کو ب خه‌لـــه‌ت دا بچن ب ڤـــێ رێکێ رایـــا مله‌تی وه‌ربگـــرن ،جونکە مـــاف و ئه‌رکێن وه‌التیان ده‌ســـت نیشـــان دکـــه‌ت و ریفرانـــدوم ل سیســـته‌مێ وه‌التی دهێته کرن نـــه‌ک بریارا ئێـــک پراته‌کێ ب بیتـــه زوری نـــ ه به‌لکـــو رایا گه‌لـــی و گه‌ل بخـــو بریارا چاره‌نڤیســـی خو بـــده‌ت ب چ ئاوایـــی بیـــت لـــه‌ورا ژى بارتـــى دڤێت هه مى الیـــەن ملین خـــو بدەنە بەر و بشـــته فانیێ لـــێ بکەن. هەیفـــا دوســـکى گـــۆت ژی :پارتـــی نها سه‌رکێشـــا ئـــه‌وێ هـــزر و بیروباوەریـــا پرۆژه‌یـــی یـــه ،لـــه‌ورا پارتـــی نه‌ڤێت ب بریـــارا ئیک الیـــه‌ن بده‌ت و نه‌کـــو هنده‌ک کـــه‌س بکه‌نـــ ه بهانه‌یـــا ،ئـــه‌وێ چه‌نـــدێ
زەرى نەوزاد کـــو پارتی خو ســـه‌ر وێ چه‌نـــدێ دکه‌ت لـــه‌ورا باشـــترین رێـــک بـــۆ وێ چه‌نـــدێ ئاراســـته‌کرنا وی پرۆژه‌ی لـــێ الیێ مله‌تی یـــه بو فى قوناغـــى ریفرانـــدوم گرنگه زور لـــی چه‌نـــده‌کا گرنگـــه هند یـــا پێدڤی ب ئیـــک رێـــز و ئیکده‌نگیا هه‌مـــو پارتان ژی هه‌یه چونکو هه‌که ئاشـــته‌وایا نیشـــتمانی نه‌بیـــت ره‌نگـــه ئـــه‌ڤ پـــرۆژ‌ه ل هه‌ڤکاریا ده‌وله‌تێـــن دوژمـــن بهێتـــه ژناڤبرن. رۆژنامەڤـــان یەمـــان محەمـــەد ،ئه‌ندامی ئێکگرتوویى ئيســـامى ڤـــە دەربارەیى ڤێ پرســـێ راگەهاند :دگـــەرم و گوریا گۆرەپانا سیاســـیدا ل کوردســـتانێ و ل وەالتێـــن بیانـــى بەحســـکرنا لســـەر ریفراندۆمـــێ و هـــەر الیەنـــەک لـــدووڤ تێگەهشـــتنا خۆ ڤێ پرســـێ شـــرۆڤە دکـــەت ،لـــەوا گرنگە ریفراندۆم بهێتە ئەنجامـــدان ،جونکى مافێ رەوایـــێ هەر مللەتەکى یە و هەر کەســـەکێ کوردینیـــا وى یـــا زال بیـــت بێگۆمان دێ
پێشـــتەڤانیا ریفراندۆمێ کـــەت ،ژبەر ئەڤە پرســـەکا نەتەوەیـــى یـــە و مولکـــێ هیچ حزبەکێ نینە ،لـــەوا مللەتێ کورد ژى وەک هـــەر مللەتەکێ دیتـــر مافـــێ دەولتبوونێ هەیـــە و نەڤێت دگەل چ نەتەوەیێن توندرەو بژیـــت مینا (عـــەرەب و تـــورک و فرس)ا، دیســـان نابینـــم دڤـــێ قۆناغـــێ ئـــەم خۆ گیروتر لێ بکـــەت ددیارکرنا چارەنڤیســـێ مللەتـــێ خـــودا ،دهەمـــان دەمـــدا گرنکتر نینـــه ژهندێ کۆ خەلک بریارا جارەنڤیســـێ خـــۆ بـــدەت و ئەگـــەر بەحســـى کارا کرنا پەرلەمانـــى بکـــەن ،خـــۆ پەرلەمـــان ب دەنگـــێ جەمـــاوەرى ژ کار نەکەفتیە لێ ب بریارێن سیاســـى بوویە ،لەوا جارەنڤیســـى مللەتەکى گۆرى پوســـتەیى یـــان پلەیەکێ نە کە ن . خەلـــک دڤێ قۆناغێ دا هەســـت ب گرنگیا ڤـــێ بریـــارێ ناکـــەت ،ژبـــەر هەربوونـــا قەیرانان ،لەوا گرنکە دەســـتهەالتا سیاســـى هەر وى تشـــتى ئىنجامبدەت یێ د قازانجا خەلکـــى دا ،دا خەلـــک هەســـن ب هەبوونا گرنگیـــا بریـــارا خـــۆ بکـــەت و ب تایبەت ژنێ ،جونکى پشـــکداریا ژنێ دڤێ پرســـێ دا سەرئێخســـتنا وێ یە ،ژبەر جڤاک هەموو لبن دەســـتێ وێ ئاڤا دبیت و ســـەنگا خو هەیـــە و قوربانیەک مـــەزن د هەموو بوارێن ژیاندا دایـــە ددیـــرۆکا مللەتێ کوردا. ســــەرکەفتن و پشــــکداریکرن دریفراندۆمێ دا نەبتنــــێ مافــــە ،بەلکــــو ئەرکــــێ هــــەر کوردپەروەرکــــى یــــە پشــــکدار ببیــــت ب تایبــــەت پشــــتى جوکرافیا مــــە ب خوینا شــــەهیدان هاتیــــە دەســــت نیشــــان کرن، گرنگ بــــۆ بەرى چەند ســــاالن ئەڤ بریارە هاتبایــــە دان و دا ئەڤــــرۆ دەولــــەت باین.
ژمارە ()3
3
لە هەگبەی ئافرەتێك... "ئامانـــە" خـــان ئافرەتیكـــی شۆرشـــگیری شۆڕشـــی گواڵنـــی پێشـــكەوتنخوازە ،ئـــەو ئافرەتـــەی كـــە شـــان بە شـــانی هاوســـەرە پێشـــمەرگەكەی هەموو چیاكانی كوردســـتانی بینیـــوە و هەســـتی بـــە ئـــازاری ئاوارەیـــی كـــردووە ،كاتێـــك "ئامانە"خـــان یەكێـــك لە منداڵەكانـــی لـــە ژیانـــی پێشـــمەرگایەتی لە دایـــك دەبێـــت ،هاوســـەرەكەی بـــە ئەركی پێشـــمەرگایەتی دەرچووبوو،ئەویـــش لـــە كاتێكـــدا بـــە دەم ئـــازاری منداڵبوونـــەوە دەینااڵند ،كەســـی لـــە ال نەبـــوو ماڵەكەیان لـــە نزیك بـــارەگای پێشـــمەرگەكان بوو ،من خـــۆم ماڵەكەیانـــم بینیبوو ،شـــوێنێكی زۆر نالەبـــار كـــە بۆ ژیـــان نەدەشـــیا ،دوو هۆدە بـــوو هۆدەیەك" ئامانەخان" و هاوســـەرەكەی تێـــدا دەژیـــان ،هۆدەكەی تریش لە پشـــتەوە بوو كە شـــوێنی ئاژەاڵن بوو كە شـــەو لەوێ دەحاوانـــەوە ،ئەوشـــەوەی كـــە "ئامانە خان" منداڵی دەبـــوو نەیدەزانی چی بـــكات ،ناچار داوای یارمەتـــی لە پێشـــمەرگەكان دەكات كە مامانـــی گونـــدی بـــۆ بهێنـــن بۆ ئـــەوەی لە منداڵبوونەكـــەی یارمەتی بدات ،لـــەو كاتەدا یەكێـــك لـــە پێشـــمەرگەكان پێـــی دەڵێت: "ئامانـــە خان" تكایە تا بەیانی بوەســـتە،!... ئێســـتا نازانین بەو شـــەوە چـــی بكەین،... لـــە بەختـــی "ئامانە خان" مامانـــی گوند ئەو شـــەوە لە وێ نابێت ،ئیتر هـــەر چۆنیك بێت " ئامانـــە" خان بـــە هـــاوكاری ئافرەتێكی تر بـــە ســـەالمەتی منداڵەكـــەی دەبێت . "ئامانـــە خـــان" هیـــچ كات ئـــازار و نیگەرانیەكانـــی ئەو شـــەوەی لەیـــاد ناچێت، بـــەاڵم بـــە ووتـــەی خۆی"،ئیرادە بـــەرزی و هەســـتی نیشـــتیمانپەروەری و كوردایەتـــی ئەوەنـــدە الی بەهێـــز و پیرۆز بـــووە كە وای لێكردووە بە ســـەر هەموو شـــتێكدا زاڵ ببێت و شانازیشـــی پێـــوە بكات". منداڵەكـــەی "ئامانـــە خان" لـــە ئاوارەیی لە
دایكبوو ،بەاڵم ئێســـتا گەورە بووە و پڕبەدڵ شـــانازی بەوە دەكات كە خاوەنی ئەو مێژووە پڕ لـــە شـــانازییە كـــە دایـــك و باوكی پێی بەخشـــیون .ئێســـتا"ئامانەخان" بـــە هەمان گروتینـــی جارانەوە و بە هەمـــان ورە بەرزی و دلســـۆزی و نیشـــتیمانپەروەریەوە چاوەرێی ئـــەو رۆژە دەكات كە كوردســـتان ســـەربەخۆ بێـــت و دەڵێـــت" ئازارەكانی ئێســـتام وەكو ئازارەكانـــی ئەو كاتەیـــە كـــە منداڵەكەم لە ئاوارەیـــی لە دایك دەبوو ،ئێســـتا چاوەڕوانی لـــە دایكبوونـــی كوردســـتانم و بەدڵنیاییەوە دەنگـــێ "بەڵـــێ " لـــە هەڵبژاردنەكانـــدا ئەوەنـــدە زۆر دەبێـــت كـــە هەموو ئـــازارو و نیگەرانییەكانمـــان بە یەكجـــاری دەڕوێتەوە و بـــە ئاســـوودەیی دەژین . لێبوردەیـــی ،خۆراگـــری ،و قارەمانیەتـــی، نموونەیەكـــن لـــە شـــانازی و شـــكۆمەندی ئافرەتـــی كوردســـتانی لە مێـــژووی خەباتی رزگاریخـــوازی گەلـــی كوردســـتاندا ،بـــە دڵنیاییـــەوە بـــە بەشـــداری ئافرەتـــان لـــە هەڵبژاردنـــی 25ئەیلـــول و بـــە دەنگـــدان بـــە "بەڵـــێ" و لەدایكبوونی كوردســـتانێكی ســـەربەخۆ ئەو شـــكۆمەندیی و شـــانازییە بە زیندوویـــی دەمێنێتـــەوە.
نەسرین حەسەن
شۆڕشی گشتپرسی
نەهال ئەمبارک
هەیفا دوسکى
یەمان محەمەد
ڕیفراندۆم ساڕێژی زامەكانە لـــە هەمـــوو دنیـــادا و بەتایبـــەت لـــە کۆمەڵـــگا پێشـــکەوتووەکان دا ڕیفراندۆم پرۆســـــەیەکی شارســـــــــتانیانەیە بـــۆ دەســـتەبەرکردنی مافێکی ڕەوا .بەدرێژایی مێـــژوو گەلەکەمـــان زۆر ڕێـــگای هەورازو نشـــێوی بڕیوە ،کۆســـپ وتەگـــەرەی زۆر هاتۆتە پێش و بۆتە ئاســـتەنگ لەبەردەم ئازادی و دروستکردنی کیانی سەربەخۆدا. بەهۆی شـــەڕی داســـەپاوی تیرۆریستانی داعشـــەوە گەلەکەمـــان و پێشـــمەرگە قارەمانەکانمـــان قوربانییەکی زۆرمان داوە بۆ پارێزگاری لە نیشـــتیمان و ڕزگار بوون لـــە دەســـت ئـــەو تیرۆریســـتە جیهانیە، ئەمـــە ڕاســـتییەکی حاشـــا هەڵنەگرە کە هەمـــوو مرۆڤێکی خاوەن ویـــژدان بینی و بیســـتی کە ســـەرکەوتنەکانی پێشمەرگە چ دەنگدانەوەیەکی هەبوو لەســـەر ئاستی
ناوخـــۆ و دەرەوە .لە ئێســـتادا بارودۆخی سیاســـی و حکومڕانـــی لـــە ناوچەکەو لە ڕۆژهەاڵتـــی ناویـــن دا لەبـــەردەم ژانـــی لەدایکبوونێکـــی نـــوێ و گۆڕانـــکاری دایـــە .ئێمـــەی گەلی کوردیـــش دەبێت ســـوود لـــەم دەرفەتە زێڕینـــە وەربگرین، بۆ ئـــەم مەبەســـتە ئیـــڕادەی سیاســـی و ســـەرکردایەتی حەکیمانـــەی گەلـــی کوردســـتان گەیشتۆتە وێســـتگەی بڕیاری کۆتایـــی و لـــە ڕاپرســـیەکدا بەشـــێوازی دیموکراســـیانە و لـــە پرۆســـەیەکی شارســـتانیانە و مۆدێـــرن دا ،لەســـەر ســـندوقەکانی دەنگدان و ڕاســـتەوخۆ بە دەنگی گەل بۆ شـــەرعیەت دان بە ئامانجی پیـــرۆز و خەباتـــی ڕەوامان ،شـــادکردنی نیشـــتیمان ،بەرزو پیرۆز ڕاگرتنی خوێنی شـــەهیدانمان ،کاتی گونجاو هاتۆتە پێش
بۆ چوونە ســـەر ســـندوقی دەنگ دان بۆ ئامانجـــی بەدەوڵـــەت بوونمان فەیلەســـوفی نـــاوداری ئەڵمانـــی هێگڵ دەڵێـــت "دەوڵـــەت رۆحـــى نەتەوەيە" دەوڵـــەت بنەمایە بۆ دەســـتەبەربوونی ئازادیەکانـــی تاک بە تاکـــی گەلەکەمان، ئافرەتـــان دەتوانـــن مافـــی ڕەوایـــان لە جواڵنـــەوەی فێمینیســـتی لـــە ســـێبەری هەیمەنـــەی دەوڵەتـــی ســـەربەخۆدا بچەســـپێنن .کەواتـــە ئەرکی سەرشـــانی هەمـــوو هاواڵتیەکی بەڕێزو زێـــدە ئازیزە بـــە دەنگـــی بەڵـــێ بـــەردێ دانـــێ لـــە بناغەی دروســـت بوونی ئـــەو دەوڵەتەدا. دەبا بەڵـــێ کانمان بۆ نیشـــتنمان بێ بۆ ســـەربەخۆیی و دەوڵەتی کوردســـتان بێ.
فه‌زیله شۆرش
گشتپرســـی لـــە کوردســـتان ئامانـــج نیـــە بەڵکـــو هەنگاوە بۆئامانجـــی لەمێژینەی گەلی کوردســـتان کـــە ســـەربەخۆییە و بەدرێژایی ســـەدەی ڕابـــردوو خەباتـــی بـــۆ کـــردووەو قوربانـــی بۆ داوە ،وە گشتپرســـی گێڕانەوەی دەســـەاڵت و مافـــی بڕیاردانـــە بـــۆ تـــاک و لەدیاریکردنـــی ئایندەی واڵتەکـــەی ،دژایەتی گشتپرســـی ناچێتە خانەی ڕکابەری سیاســـی و ئۆپۆزســـیون بونەوە چونکە ئەوە پرسیێکی نیشـــتیمانیەو پەیوەســـتە بە تێکـــڕای تاکی کوردســـتانەوە نـــەک حزبێکـــی دیاریکراو وە بۆ دژایەتی گشتپرســـی ســـەرجەم پاســـاو و ڕونکردنەوە کان ڕەوایـــی بە دژایەتیەکە نادات .ئەوانەی کۆســـپ دروســـت دەکەن و کار بۆ شکستی پرۆســـەکە دەکەن جیاوازن لەبیرو ڕا و ئامانج و دەکرێـــت وەک گروپ پۆلین بکرێن گروپـــی یەکەم ئەو سیاســـیانەن خواســـت و بەرژەوەنـــدی تاکەکەســـی و حزبـــی یان هەیە و ترســـیان لە هـــەر دەســـتکەوتێک هەیە بۆ کورد کە مێژو شـــانەزیەکەی بەناوی ئەوانەوە تۆمـــار نـــەکات .گروپـــی دووەم زۆرینەیـــان بەشـــداری شـــۆڕش و خەبات نەبوون و ئازارو مەینەتی و زیندانی و ڕاگواســـتنیان نەچشتووە و بەهـــۆی ڕق و کینـــەی سیاســـەوە و هیـــچ بەهایـــەک بـــۆ دەســـتکەوت و پیرۆزیەکان و مێـــژوو دانانێـــن .لەنێـــو ئـــەم گروپەیانەدا ژمارەیـــەک قەڵـــەم بەدەســـت هەیـــە بەناوی ڕۆژنامەنـــوس و نوســـەرو لەکاتێکـــدا تەواوی بابـــەت و لێـــدوان و نوســـینەکانیان زادەی بیری خۆیـــان نیە و ئیلهامـــی دژایەتیەکانیان دەرەکەین چونکە لە ســـەرەتاوە ڕاسپێردراون بۆ ناشـــیرینکردنی هەر هەوڵێک بەئاراســـتەی
ئامانـــج بۆ ئەوکارەشـــیان پەنا بۆ دورشـــمی بریقـــەدار و هەســـت بزوێـــن دەبـــەن و سوارشـــەپۆلی ناڕەزایی جەماوەر دەبن .هەر چۆنێک بێت ئێســـتا لە کوردســـتان دوو بەرە بەزەقی دیـــارە و پارتی پێشـــەنگە لە بەرەی ســـەربەخۆیی هـــاو بیرەکانـــی وەک هـــاوکار دەبینرێـــن چونکـــە لەســـەرەوە بۆ خـــوارەوە یەک هەڵوێســـت نین لە پرسی ســـەربەخۆیدا هـــەر ئەمەشـــەوایکردووە لەســـەرجەم هەنگاوەکانـــدا چاوەکان لەســـەر پارتی بێت و تیـــری ناحەزانیش ئاراســـتەی پارتی دەکرێت .بـــەاڵم لەســـەڕوی هەموانـــەوە خەڵکـــی کوردســـتان هەیه دژایەتی سەربەخۆیی و ڕوی ڕاســـتەقینە هێزو الیەنـــەکان بەڕونی دەبینن و بەبـــێ گوێدانـــە ئەو دەنگە ناشـــازانە بەپیر گشتپرســـیەوە دەچن و دەنگـــی بەڵێ دەکەنە گوڵـــی وەفـــا بۆ ســـەر گـــۆڕی شـــەهیدانی ڕێگای ڕزگاری کوردســـتان و چارەنوسی واڵت بـــۆ ســـەربەخۆیی دەگۆڕن و خەونـــی دوژمن و نەیارانـــی ناوخـــۆ و دەرەوە لەگـــۆڕ دەنێن.
هاوژين رسول
4
چوارشەممە 2017/8/16
ژمارە ()3
ئێزیدییەكان كوردستانین
رۆژەكا ڕەش
سوعاد اللۆ بەشار
ژنـــا كـــورد ب گشـــتی د درێژاهیا د مێژوویێ دا ل هەموو شـــۆرەش و ســـەرهلدانا دا خەبـــات كریە و مل بملـــێ برایێن خۆ یێن پێشـــمەرگە خزمەتـــا مللەتـــێ خۆ كریە ،هەتا نهـــۆ چاڤەرێ رۆژەكا وەســـا یا نەتەوەی و پیرۆز یا ســـەربەخۆبوونا كوردســـتانێ بوویـــە ،لـــەوا چاالكڤان و رۆژنامەڤانێـــن كچ و ژنێن كوردێن ئێزدی پشـــتەڤانیا خۆ بـــۆ ئەنجام دانا ریفراندۆمـــا هەرێمێ دووپات دكـــن كـــو پێتڤیە ب دەنگێ بەلێ بچینە ســـەر ســـندۆقێن دەنگدانێ ماف و چارەنڤیســـێ خـــۆ دیار بكەین.
راپۆرت :دلڤین رەشید
رەوشەن دەخیل: ب هیڤینە ب سەربەخۆبوونا كوردستانێ دێ برینا ژنێن بووینە قوربانی و كەفتینە بن دەستهەالتا داگیركەران دا دێ ب داوی ئێت ناڤین سموقی دڤێت ژن ببتە ئەگەرێ سەرەكی كو فشارێ بێختە سەر هەموو الیەنان بۆ ئەنجام دانا پرسا ریفراندۆمێ خێرهات بێدەرڤان ئەم هەموو پێكڤە ب تایبەتی ژی ژن ریفراندۆمێ ب دەلیڤەكا زێرین ببینن و ڤێ دەلیڤێ ژ دەست نەدەن
ناڤین سموقی ڤیان ئەكرەم
چاالكڤانا كوردا ئێزدی (رەوشـــەن دەخیل) دیاركـــر ،ریفرانـــدۆم پرســـەك گرنـــگ و چارەنڤیسســـازە و رۆژەكا پیـــرۆز و دیرۆك و نەتـــەوی یـــە بۆ مللەتـــێ كـــورد ،لەوما دڤێت ئەم گرنگیـــەكا ئێكجار زۆر بڤێ رۆژێ بدەیـــن ئەوژی بتنێ ب دەنگـــێ بەلێ بچینە سەرســـندۆقێن دەنگدانێ ماف و چارەنڤیسێ خـــۆ دیاربكەیـــن ،چنكـــو ئەڤە تاكـــە رێیە ژبۆ چارەســـەركرنا ئاریشـــان و خۆشـــكرنا ژیـــن و ژیانـــا خەلكـــێ ،لـــێ دڤێ پرســـێ دا دڤێـــت ژنـــێ رۆلەكـــێ كاریگـــەر هەبت، چنكـــو د مێژوویـــێ دا ژنا كـــورد ل هەموو شـــۆرەش و ســـەرهلدانا دا خەبـــات كریـــە و مـــل بملـــێ برایێن خـــۆ یێن پێشـــمەرگە خزمەتـــا مللەتێ خۆ كریـــە وچاڤەرێ رۆژەكا وەســـا یا نەتەوەی و پیـــرۆز بووینە ،ئەوژی رۆژاسەربەخۆبوونا كوردســـتانێ یە ،ژبەركو ئەڤـــە رێیەكە بـــۆ بریاردان و چارەنڤیســـێ مـــە ژبـــۆ نەمانـــا جێوازیـــا رەگـــەزی و نەدادپەروەریێ ،ب هیڤینە ب سەربەخۆبوونا كوردســـتانێ دێ برینا ژنێن بووینە قوربانی و كەفتینە بـــن دەســـتهەالتا داگیركەران دا دێ ب داوی ئێـــت ،چنكـــو بریـــن ژ برینـــا دەیـــك و خێزانێ جانگۆریـــا مەزنتر نینە و چ كارەســـات ژ كارەساتا شـــنگالێ ب ئێش و ئازارتـــر نینە و چ تـــاوان ژ تاوانا ئەنفالێ مەزنتـــر نینـــە و ژن پشـــكا ســـەرەكی یـــا قوربانیانە ،لەوا ب ســـەربەخۆیێ چارەسەریا ڤـــان برینا دێ ئێتە كـــرن و ئایندێ وان وێ بێتە مســـۆگەركرن ،لـــەوا دبێـــژم بەلێ بۆ ســـەربەخۆبوونا كوردستانێ. رۆژنامەڤـــان (ناڤیـــن ســـموقی) گـــۆت: ریفراندۆم و ســـەربەخۆیا كوردســـتانێ هەكە بۆ مللـــەت گرنگیەكا تایبـــەت هەبت ،بۆ ژنا كـــورد گرنگیـــەكا ئێكجـــار زۆر هەیە ،چنكو ژنا كورد ب گشـــتی و یـــا ئێزدی ب تایبەتی هـــەردەم بوویـــە قوربانیـــا شـــەران بەلگا هەرەمـــەزن ژی كارەســـاتا شـــنگالێ بوویە دەمێ كـــچ و ژنێـــن كوردێن ئێـــزدی ژالیێ تیرۆرســـتێن داعشڤە هاتنە گرتن و ل بازاران هاتنـــە فرۆتـــن و كریارێـــن هۆڤانـــە دگەل وان هاتنـــە ئەنجـــام دان دچەرخێ بیســـت
و ئێكـــێ دا ژالیـــێ توندرەوتریـــن دووژمنێ جیهانـــێ ڤە ئـــەو ژی داعش بوویـــە ،لەوما دبینم ســـەربەخۆبوونا هەرێما كوردســـتانێ تاكـــە چارەیـــە بۆ رێیـــەكا دیموكراســـی و رێزگرتـــن ل مافـــێ مرۆڤـــا و ب تایبەت ژی ژبۆ ژنـــێ دڤێت ژن ببتە ئەگەرێ ســـەرەكی كـــو فشـــارێ بێختە ســـەر هەمـــوو الیەنان بۆ ئەنجـــام دانا پرســـا ریفراندۆمـــێ ،داكو هەركەســـەك دوەالتـــێ پێكڤەژیانـــێ دا ئەو ژی وەالتـــێ كوردســـتانێ یە چارەنڤیســـێ خۆ دەســـت نیشـــان بكت و بگەهتە هەموو مافێ خۆ یێ رەوا ب شـــێوەیەكێ یەكســـانی بـــێ جێـــوازی ،هیڤیخوازم هەمـــوو ب هەڤرا كاربكن ژبۆ سەرئێخســـتنا پرسا ریفراندۆمێ و ل رۆژا دەنگدانـــێ لســـەر ســـندۆقان ئامادەببـــن ،چنكو دەنگێ مە چارەنڤیســـێ مە یە . هەروەســـا چاالكڤان (ڤیان ئەكرەم) رۆنكر، بابەتـــێ ریفراندۆمـــێ یێ گرنگـــە دڤێت ئەم هەموو ب هەڤرا لســـەر ڤـــی بابەتی كاربكن ژبـــۆ وێ یەكێ كوردســـتان ســـەربەخۆببت، ژبەركـــو هـــەر تاكـــێ كـــورد وێ بگەهتـــە مافێ خـــۆ و تایبـــەت ژی كێـــم نەتەوەیێن كوردستانێ و كوردســـتان الندكا پێكڤەژیانێ یـــە هەمـــوو پێكهاتـــە و ئایین لســـەر ئاخا پیرۆزا كوردســـتانێ دژین بێـــی جێوازی هەر كەســـێ دناڤـــا هەرێمێ دا بژیـــت دێ مافێ خـــۆ هەبـــت ،لگـــۆر ژمـــارا ئاكنجیێـــن خۆ هەكە هات و كوردســـتانێ ســـەربەخۆییا خۆ وەرگـــرت دێ مللەتـــێ كورد گەهتـــە مافێ خـــۆ ب تایبـــەت ژی كوردێن ئێـــزدی ،وەكو كێم نەتـــەوە ،دمێژوویـــێ دا مللەتێ ئێزدی گەلـــەك فەرمـــان و كارەســـات دیتینە دناڤا وان دا قوربانیـــا ئێكـــێ ژنا كـــوردا ئێزدی بوویـــە ،دخـــوازم پشـــتی ســـەربەخۆبوونا كوردســـتانێ گرنگـــی ب ژنا كـــوردا ئێزدی بێتـــە دان و ب تایبـــەت ژی كـــو جیێ وێ دناڤـــا دام و دەزگەهێـــن حكومـــی و حزبی داهەبن و پۆســـتێ باش پێ بێنە پەخشـــین ئەو بخـــۆ بریارێ لســـەر چارەنڤیســـێ خۆ بـــدەت ،چنكو ئەڤـــە ژمێژە ئـــەم چاڤەرێ رۆژەكا وەســـا یا دیرۆكی بـــوون و ئەم بخۆ
ببنـــە خودان بریار ،ژبەركـــو ریفراندۆم مافێ هەر وەالتەكی یـــە ،لەوما ئیرۆ رۆژ ئەم وەك گەلێ كـــورد ئەم خوازیارن مە ســـەربەخۆیا خـــۆ هەبت و داخوازا ســـەربەخۆبوونێ بكن، چنكو ب هیڤینە دێ مللەتێ كورد ب گشـــتی و ئێـــزدی ب تایبەتـــی پشـــتی ســـەرگرتنا پرســـا ریفراندۆمێ دێ پاشـــەرۆژەكا باشتر و گەشـــتر هەبت. ژبـــال خۆڤـــە رۆژناماڤـــان (خێرهـــات بێدەرڤـــان) دبێژت :ســـەربەخۆبوونا هەرێمێ دەلیڤـــەكا زێرینـــە كـــو كوردســـتان بێتـــە ڤەقەتانـــدن ژعێراقـــێ ،ژبەركو هـــەر دەمێ نەخۆشـــی بســـەرێ مللەتێ مە بێـــت بتنێ كورد خۆ ل ئێك دكەنە خودان و كارەســـاتا شـــنگالێ ژی بەلـــگا هەرە مەزنـــە ،كو ئیرۆ ئـــەم هەمـــوو ب چاڤـــێ خـــۆ دبینـــن دڤێ كارەســـاتێ دا قوربانیـــا ئێكـــێ تێـــدا ژنا كـــوردا ئێزدی بوویـــە ،لەومـــا دقۆناغا نهۆ دا دڤێـــت ئەم هەمـــوو پێكڤـــە ب تایبەتی ژی ژن ریفراندۆمـــێ ب دەلیڤـــەكا زێریـــن ببینـــن و ڤـــێ دەلیڤێ ژ دەســـت نـــەدەن و هەموو شـــیانێ خـــۆ بێخنـــە دكاری دا ،ژبۆ ســـەر ئێخســـتنا ســـەربەخۆبوونا هەرێمـــا كوردســـتانێ ،چنكـــو ب سەرئێخســـتنا ڤێ پرســـێ بـــاوەرم وێ داوی ب فەرمـــان و كارەســـاتێن بســـەرێ كوردێن ئێـــزدی هاتی بێـــت ب تایبـــەت ژی كو ئێدی ژنـــا ئێزدی نەبتـــە قوربانیا فەرمانا ،ب ســـەربەخۆبوونا كوردســـتانێ ئەم دێ ببنە خـــودان بریار و ببنـــە رێگـــر د هەمبەر داگیركـــەرێ مللەتێ كـــورد ،داكـــو مێژویێن رەش ئێـــدی دوبارە نەبنەڤـــە و كچێـــن مـــە ل بـــازاران نەئێنە فرۆتـــن و كریارێن هۆڤانـــە دگەل وان نەئێنە كرن و كوشـــتن و مال وێرانكـــرن ل هەمبەر مللەتـــێ مە ئێـــدی نەئێنـــە ئەنجـــام دان، هیڤیخـــوازم ئەڤ رۆژا چارەنڤیسســـاز كو ب درێژاهیـــا دیرۆكـــێ كو هەتا نهـــۆ ل بەندێ نە و دخوازم خەمســـاری تێـــدا نەئێتە كرن ب جـــۆش و خرۆشـــەكا بهێز ڤـــە بەرفرەه وێ رۆژا نەتـــەوەی ڤە بچـــن بتنێ ب دەنگێ بەلێ ســـەربەخۆبوونا كوردســـتانێ مسۆگەر بكن .
خێرهات بێدەرڤان
ل رۆژا ٢٠١٤/٨ /٣ئەو رۆژابوو هەر تشتەك بن ئاخ كر ب سەدا زارۆك و وادان ب هەزارا خورت و مرۆڤایەتی بیر و كال و راستی كەچ و ژن و هەست بن ئاخ بون هەبونكا و ندادە و لبر قیرینێت دالال كەڤرو چیا ل وێ رۆژێ هێژیان خەونو خودانیێت وان كتنا بر زلما وێ رۆژێ و وان ناسێین نەنەس زلما خوە دیار كر اوژی تیرور بوهات دا فی ئوال باقش یاكو ل گەل هەبونا زمینی پیدابوی خالس كن گەلەك جارا دایكا و باب و كالین مە بومە دگوت خودێ وە بسترینێ ژوان رۆژێت رەش وێ دەمێ مە دخواست ئەم بزانین كا جارێ ئەو رۆژ چاوا دهاتن و چاوا دچون وان پیر وكاال دگوت ل سەر دەمێ دە ولەتا عسمانیا دە فەرمان دهاتن و دچون لێ مخابن كەسی گوهداریا قیرینێت مە نە دكر و ب وینا دیار نەدكر گەلەك جارا كە چو بوكا خوا ژبر زلما دژمن ل گەلیا وەر دكر و روحا خو گوری ئوال خوە دكر مخابن ژوی دمی هەتا ئیرو دبێژن خوزی كا جاركیمە ئەڤ مللەت خالسكربا مە دبهیست و هندك جارا مە ددیت دكارێت هونەریدا چاوا خللك دهاتا قركرن و ژناڤ برن مخابن هەمو راستبو بسەرێ خەلكەكی دهاتا كرن وەكا بوسنا و هرسك و كومەل كوژیا وێ دەمێ هەتا ٣٠٠،٠٠٠مروڤ بونا قوربانی وچەندین كارێن دیێن دژی مرۆڤایەتی مە دبهێستن لێ مخابن ئەم ژی دوان روژارە دەرباس بون تامكر وژنێزینگڤە مە ژوێ مرنا ب هەمو رەنگا ئارین مشور شمو
ژنێن كوردێن ئێزدی پشتەڤانێن ئەنجام دانا ریفراندۆما هەرێما كوردستانێ نە
رەوشەن دەخیل
كوردانــــی ئێزیــــدی یەكێــــك لــــە كۆنتریــــن پێكهاتەكانــــی كوردســــتانن هاوشــــانی پێكهاتەكانــــی دیكەی كوردســــتان بەشــــداریان كردیــــە لە هەمــــوو جومگەكانی ژیانی سیاســــی و ئابــــوری و كۆمەاڵیەتــــی. بەشــــداریكردنی كوردانــــی ئێزیــــدی لــــە بزاڤــــی شۆرشــــگێری كــــوردی دەگەڕێتــــەوە پێــــش دروســــتبوونی دەوڵەتــــی عێــــراق لــــە رێــــگای پەیوەندیكردنــــی بە شۆرشــــی شــــێخ عەبدولســــەالمی بارزانــــی ،بەڵگــــەی ئــــەو پەیوەندیەش شــــاری شــــەنگال و بەســــتنەوەی بــــە ئیــــدارەی كوردی،كوردانــــی ئێزیــــدی بەشــــداریان كــــردووە لە شۆرشــــی بــــارزان و پاش گەرانەوەی بارزانی لە روســــیا شــــاندێكی گــــەورەی ئێزیدیــــەكان كــــە پێكهاتبــــوون لــــە ســــەرۆك هۆزەكان لە بەغداد پێشــــوازیان كرد لــــە ســــەركردەی مــــەزن بارزانی نەمر پاشــــان قۆناغــــی هەرە گرنگ بەشــــداریان لە شۆرشــــی ئەیلول وشۆرشــــی گواڵن كرد ،وە پێشــــمەرگە ئێزیدیــــەكان رۆلێكــــی باشــــیان هەبــــووە لەو شۆرشــــانە وە داســــتانی شــــەهید مەحمــــود ئێزیــــدی و ئەوانــــی تریش بەلگەن لەســــەر ئەو بەشــــداربوونە. لەســــاڵی 1990ئێزیدیــــەكان بەشــــداریانكرد لەژیانی سیاســــی هەرێــــم و ڕۆڵیــــان هەبوو لە بنیاتنانــــی دامودەزگاكانی هەرێمی كوردســــتان هەروەهــــا دوای 2003پــــاش ڕووخانــــی ڕژێمی بەعــــس دەڤەرەكانی خۆیان ئــــاوەدان كردەوە، زۆربەی خەڵكی شــــەنگال هاتنە نــــاو ڕیزەكانی پارتی دیموكراتی كوردســــتان و دەنگی ئێزیدی ڕۆڵــــی بەرچاوبوو لە هەبوونــــی ریفراندۆم لەناو دەســــتووری عیــــراق هەروەهــــا كۆنتروڵكردنی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان و پەرلەمانی عێراقــــی كردووە لــــە بەرژەوەنــــدی مافی گەلی كــــورد ،كاتێك 16یەكەی كارگێــــری لەپارێزگای موصــــل هاتنە ژێر ئیــــدارەی حكومەتی هەرێمی كوردســــتان وپارتــــی دیموكراتــــی كوردســــتان
كاریگەری دەنگی كوردانی ئێزیدی ودڵســــۆزیان بۆســــەركردایەتی كردنی حەكیمانــــەی جەنابی ســــەرۆك بارزانــــی بــــوو ،ئێزیدیــــەكان لەالیەن حكومەتــــی ڕژێمــــی بەعــــس ســــتەم و زوڵمی زۆریان بینی و قوربانــــی زۆریان داوە بۆنموونە: (بەهۆی بەشــــداریكردنیان لە شۆڕشــــی گواڵن و ئەیلــــول ( )450گونــــد تەنهــــا لە ســــنووری شــــەنگال ســــووتێنرا ،ســــەدان كەس لەسێدارە دراوە بەهــــۆی داواكردنــــی مافەڕەواكانی كورد، ڕاگواســــتنیان بــــۆ كۆمەڵگــــە زۆرەملێــــكان، دەستبەســــەرداگرتنی زەویــــە كشــــتوكاڵیەكان، ڕاگواستنی ســــەدان خێزانی پێشمەرگەی ئێزدی بــــۆ باشــــووری عێراق و ئێــــران ) ،ســــەرەڕای ئــــەو هەمووســــتەمەی ژێر دەســــەاڵتی بەعس، لەالیەن دەوڵەتی ئیســــامی عێراق و شــــام كە بەداعش ناســــراوە جینۆســــایدێكی دی دەرحەق بە ئێزیدیــــەكان كرا. ئــــەو تراژیدیایەی كە بەســــەر ئێمــــە هات تاكە هــــۆكار كوردبوون و ئێزیدی بوون بوو ،ئێســــتا كــــە كوردســــتان بــــە هەســــتیارترین قۆناغــــی مێــــژوودا تێپەڕدەبێــــت ،كــــە هەنگاونانە بەرەو ســــەربەخۆیی ،ئەركی سەرشــــانی تاكی ئێزیدی قورســــترە لــــە هەمــــوو پێكهاتەكانــــی دیكەی كوردســــتان لــــە ڕووی مێژوو ،بــــۆ دەنگدان بە بەلێ لــــە ڕیفرانــــدۆم ،وەك ئەزموونی مێژوویی كوردانــــی ئێــــزدی نواندنــــی وەفا بــــۆ خوێنێ شــــەهیدان و هەســــتكردن بە پارێــــزراوی ئاین و كلتورمــــان لەهەمــــوو ڕوویەكــــەوە كــــە لەژێر چەتــــری حكومەتــــی هەرێمــــی كوردســــتان لە كەشــــێكی ئــــارام و ســــەقامگیر بوویــــن بــــۆ بەردەوامــــی و پاراســــتنمان پێویســــتە ئێمــــەو پێكهاتــــە ئاینییەكانــــی دیكــــە كــــە زمــــان و كلتور و مێــــژوو و داهاتووی هاوبەشــــمان هەیە تاكــــە ڕێگایــــەك لــــە بەردەمــــی ئێمــــە هەبێت تەنهــــا دەنگــــدان بە(بەلێ)یە بۆ ســــەربەخۆیی كوردستان.
بۆ پەيوەندى كردنsarwenmohamad4@gmail.com :
07504604250