Komt de Russische voedselvoorziening in gevaar?

from Pimeur 4 | 2022

Primeur 25 jaar terug

Heeft Rusland er rekening mee gehouden dat de militaire inval in Oekraïne de voedseltoevoer in het land ernstig onder druk zou zetten? Daar heeft het alle schijn van. Al op 20 februari – vier dagen voor de inval – stond Rosselkhoznadzor (de Russische Federale Dienst voor Veterinair en Fytosanitair Toezicht) China toe om voor het eerst sinds 2019 appelen en peren aan de Russische markt te leveren. EastFruit – een analytisch platform voor de groei van groenten- en fruitactiviteiten – signaleerde al in een publicatie van 22 februari dat de verwachtte aanscherping van internationale sancties tegen de Russische Federatie als gevolg van de Russische agressie tegen Oekraïne, een reële bedreiging vormde voor de voedselzekerheid van Rusland.

Immers het land is, nadat het in 2014 de heel veel groenten en fruit afkomstig uit Europa boycotte, nog steeds niet zelfvoorzienend. FAO meldt dat de Russische productie al jaren schommelt rond de 14 miljoen ton. Dat houdt in dat ongeveer de helft van de groenten en zo’n tien procent van het fruit geïmporteerd wordt. Zo is Rusland ’s werelds grootste appelimporteur met een jaarlijkse invoer van tussen de 700 duizend kilo en één miljoen ton. Daarvan nam China, voor 2019, zo’n 100 tot 150 duizend ton voor zijn rekening en was daarmee na Moldavië de tweede grootste handelspartner.

BOYCOT OPGEHEVEN

Ook tomaten zijn een belangrijk product voor Rusland. In 2019 was het land ’s werelds vierde grootste importeur met een waarde van 611 miljoen USD. Er is dus een groot volume in te vullen en sinds kort staat Rosselkhoznadzor de import van tomaten, en in mindere mate ook paprika, toe uit veel meer landen dan voorheen: Oezbekistan, Kazachstan, Belarus, Kirgizië en Turkmenistan. Uit Azerbeidzjan worden tomaten toegestaan en Turkije kan zich opmaken voor de levering van tomaten, paprika, courgette en aubergine aan Rusland. Uit Bangladesh en Egypte is de aanvoer van aardappelen toegestaan. En waar Rosselkhoznadzor in december vorig jaar nog de invoer van groenten en fruit uit Iran beperkte, mag Iran nu opschalen naar twee miljoen ton tomaten, aubergines, komkommers, paprika’s, kruiden en appels. De huidige invoer vanuit Iran wordt geschat op 570 duizend ton. Op zijn beurt verwacht Iran ook de aanvoer van graan en oliezaden uit Rusland te vergroten van de huidige zeven miljoen ton naar 12 miljoen ton per jaar. Verder overweegt het land zijn markt open te stellen voor Russisch pluimvee, lamsvlees en andere vleesproducten.

UITERST MOEIZAAM

Alle extra mogelijkheden voor handel met Rusland ten spijt, het neemt niet weg dat uit berichtgeving blijkt dat het handelsverkeer uiterst moeizaam verloopt. De afkoppeling van vele Russische banken van het internationale Swift betalingssysteem, de devaluatie van de roebel en logistieke problemen liggen hieraan ten grondslag. Zo zegt Jorge Souza, project manager bij Abrafrutas, de Braziliaanse producentenorganisatie van fruit en derivaten, tegen Produce Bluebook: “Het probleem is nu dat er niemand is om de producten daarheen te brengen, omdat de schepen niet in Rusland willen aanmeren, de rederijen de vruchten niet willen vervoeren uit angst ze niet te ontvangen. En er is geen manier om het geld te ontvangen, omdat Rusland niet meer in het Swift [bank] systeem zit.″ Fernando Moyano, salesmanager Europa en Rusland bij Salix Fruits zegt over de zendingen Zuid-Amerikaanse appelen en peren bestemd voor Rusland: ‟De meeste zendingen zijn stopgezet, nadat de oorlog uitbrak. Er heerst grote onzekerheid over de export naar Rusland, zowel in logistiek als financieel opzicht.″ Vooruitblikkend benadrukt Moyano dat een duidelijke communicatie van rederijen omtrent de voortzetting van hun reguliere diensten naar Rusland, evenals een stabilisering van de waarde van de roebel tegenover de dollar cruciaal zijn om belanghebbenden in de fruithandel meer helderheid te bieden. ‟Onder dergelijke onberekenbare omstandigheden is het vrijwel onmogelijk om zendingen te plannen,″ zegt hij.

MOGELIJKHEDEN?

Wil dat zeggen dat de handel helemaal is stilgevallen? Gezien de oproep die Polen half maart deed om alle handel met Rusland te stoppen, is dat niet het geval. En ook Betaalvereniging Nederland – organiseert namens haar leden betrouwbaar, efficiënt, veilig en toegankelijk betalingsverkeer – hoort van haar leden dat, hoewel het grootste deel van de financiële transacties met Rusland door sancties en het afsluiten van het internationale Swift betalingssysteem niet meer haalbaar is, er met maatwerk wellicht nog wel wat mogelijkheden zijn. Woordvoerder Berend Jan Beugel geeft aan dat dit afhankelijk is van het bedrijf of de bank die betrokken is bij de transactie. “De banken die van Swift zijn afgesloten, zijn niet per definitie allemaal gesanctioneerd. Banken die niet zijn gesanctioneerd, maar wel afgesloten van Swift, kunnen mogelijk nog worden bereikt.” Hij adviseert handelaren daarvoor contact op te nemen met de eigen bank of betaaldienstverlener. “Kijk wat zij kunnen betekenen en doe geen transacties met personen, instellingen of banken die op de sanctielijst staan.” Ook zijn er berichten dat bijvoorbeeld India en Rusland zoeken naar een alternatief betalingssysteem en scheepvaarttoegang.

Hier en daar blijken er dus nog wat mogelijkheden te zijn. Maar al begin maart kondigde de Russische regering maatregelen af tegen hamsteren en door de staat gecontroleerde prijzen van enkele essentiële voedingsmiddelen, meldt Business Standard. Het laat toch vooral zien dat, hoewel onduidelijk in welke mate, er druk is op de voedselvoorziening of op zijn minst dat er op een dergelijke situatie wordt voorgesorteerd. (MW)

Bronnen: Business Standard, East-Fruit, Oec.World, BNR.nl, FAO, Produce Bluebook