De therapeutische waarde van gezond koken, samen genieten, herinneringen en emoties delen

Justin van Doorn, Kitchen 12 Foodtherapy: De therapeutische waarde van gezond koken, samen genieten, herinneringen en emoties delen

De keuken en de eettafel. Het zijn twee plaatsen die Justin van Doorn een belangrijke rol toedicht in het proces om bij een verslaving, welke dan ook, terug overeind te krabbelen. Justin is ervaringsdeskundige, want zelf was hij naar eigen zeggen “heel succesvol”, zowel in zijn verslaving aan speed als in zijn werk als kok. In Michelinrestaurants nog wel. Paradoxaal genoeg was het in eerste instantie de werkdruk boven de kookpotten die hem naar verdovende middelen deed grijpen…

Maar toen hij in de afkickkliniek het gezanik van z’n metgezellen over het erbarmelijke eten niet meer kon aanhoren, waren het ook precies de potten en de pannen die hem én z’n lotgenoten dat broodnodige duwtje in de rug gaven. “Ik wou gewoon van mijn verslaving af. En ik wilde niet de hele dag bovenop mijn probleem het gezeur over slecht eten horen. Maar ze hadden gelijk, het eten was allesbehalve smaakvol. Dus vroeg ik het management om een bol knoflook, een bos peterselie en een paar sjalotjes om een lekkere dressing te maken voor over de sla. Het werkte. De mensen klaagden niet meer en kwamen veel dichter bij zichzelf. Dat is ook nodig wil je aan jezelf werken,” blikt Justin terug.

DE GERECHTEN VAN ONZE KINDERTIJD

En zo kwam de bal aan het rollen. Justin ging nadenken over de waarde van voedsel als helend element voor lichaam en geest. “Los van het gezondheidsaspect van vers voedsel, durf ik te beweren dat bepaalde gerechten in ons leven een grote betekenis hebben. Er gaan voor elk van ons heel wat verhalen achter schuil, tot in de kindertijd. We kun-

nen allen gerechten associëren met belangrijke gebeurtenissen en personen in ons leven. Denk aan je moeder, vader, broer of zus aan de keukentafel. Of het lekkere gebak en de glimlach van je oma. Dat is de emotionele waarde van het samen tafelen.”

Justin bedacht een therapie gebaseerd op gezond voedsel, lekker koken en samen eten, behaalde zijn diploma als counselor, richtte Kitchen 12 Foodtherapy op en ging aan de slag als begeleider in de verslavingszorg. “Soms laat ik de cliënten in hun verbeelding in een helikopter plaatsnemen en naar beneden kijken naar de eettafel van vroeger. Dat roept emoties op. Niet alle herinneringen zullen even mooi zijn – als je iets niet lustte en je bord moest leegeten bijvoorbeeld – maar we houden er doorgaans een goed gevoel aan over.”

GEZOND EN LEKKER ETEN VERHOOGT PRESTATIES

Gezellig samen eten heeft een grote emotionele waarde, maar voedsel is natuurlijk veel meer, volgens Justin. Zowel het smaak- als het gezondheidsaspect mogen niet onderschat worden. “Een aantal jaren geleden heb ik bij Optiver aan de Zuidas in Amsterdam samen met een voedingsdeskundige en een arts een voedingsprogramma neergezet waar we de werknemers lekker, energiek maar ook gezond voedsel aanboden. Na drie jaar toetsen gaven ze vanuit het management aan dat de werkprestaties van de mensen met 40% omhoog gingen, het ziekteverzuim met 20% naar beneden tuimelde – wat toch een van de duurste posten is voor een werkgever – én dat de mensen vrolijker waren op het werk. Als je ‘s middags gewoon telkens een droog broodje kroket voorgeschoteld krijgt, dan ga je natuurlijk beginnen klagen. Dat ongelukkig gevoel slaat over op de rest van het personeel en iedereen presteert minder. Maar als je ‘s morgens al weet dat jou straks een lekkere maaltijd wacht, dan ben je extra gemotiveerd.”

TE VEEL KOOLHYDRATEN, TE VEEL SUIKERS

Justin benadrukt het belang van een gedragsverandering in het eetpatroon. “Ik geloof heel erg in body-mind-spirit. Als je lichamelijk niet goed in je vel zit, dan zit het in je hoofd ook niet lekker. Slecht en ongezond eten duwt je alleen maar dieper in die put. We eten veel te veel koolhydraten en vetten. In onze westerse wereld is obesitas een enorm probleem. Het is helemaal niet nodig om ‘s ochtends zes boterhammen met kaas, hagelslag of jam naar binnen te werken. Eén of twee boterhammen is ruim voldoende. Al die koolhydraten zetten we immers om in suikers die we vaak niet nodig hebben. Je krijgt een opgeblazen gevoel van die overdaad aan energetische voedingsstoffen. Waarom niet een smoothie maken van verse spinazie, bleekselderij, citroen, gember, komkommer en appel? Dat zit vol mineralen, antioxidanten, ijzers en vitamines. Dan krijg je een ander soort verbranding in je lichaam waardoor je sterker wordt. Te veel suikers zijn ook slecht voor je brein.”

GROENTEN KRIJGEN EEN PROMINENTE PLAATS

Justin werkt het liefst met 70 à 80 procent groenten, want ook in fruit zitten veel suikers, al zijn die natuurlijk wel veel gezonder dan de toegevoegde suikers in de bewerkte voedselproducten. “Als je bijvoorbeeld van de alcohol af wil, dan schreeuwt je lichaam om van alles, omdat het aan het ontwennen is. Sommige mensen gaan dan opeens heel veel eten. En ook al lijkt het op het eerste zicht heel gezond, te veel fruit is op dat moment ook niet goed. Want van al die suikers word je dik. We moeten nieuwe patronen aanleren. En op het vlak van eten kies je best voor veel groenten. Maar kook die niet kapot. Gewoon wat roosteren is voldoende, zodat de voedingswaarde niet verloren gaat. Proteïnerijke linzen zijn ook heel gezond, meer dan koolhydraathoudende producten zoals aardappelen, rijst of pasta.”

VERZORG JEZELF GOED

“Die visie van gezond eten implementeer ik momenteel in verslavingsklinieken, zoals onder meer in het centrum voor verslavingszorg Action on Addiction in Brasschaat en in de Yes We Can Clinics, de grootste jeugdkliniek van Nederland voor jongeren met psychische problemen, verslavingen en gedragsproblemen. Het gaat uiteindelijk om een mentaliteitswijziging en om een holistische aanpak. Iemand in de geestelijke gezondheidszorg zit niet lekker in zijn vel zit en zal niet goed voor zichzelf zorgen. Het is een vicieuze cirkel die we moeten doorbreken. Maar zit je lekker in je vel, dan ga je jezelf verzorgen. En zorg je goed voor jezelf, dan ga je je ook beter voelen.”

Volgens Justin is het treffend dat er in de (mentale) gezondheidszorg vaak weinig aandacht wordt besteed aan voeding. “Precies in de gezondheidszorg, waar mensen lichamelijk of geestelijk ziek zijn, is het eten dikwijls van een bedenkelijke kwaliteit en niet altijd gezond. Hoe kunnen mensen nu goed herstellen als ze als het ware de foute benzine innemen?”

MINNESOTA MODEL

Van het 12 stappen-programma van het Minnesota Model waar Justin mee werkte om zijn eigen verslaving onder controle te krijgen – vandaar de naam Kitchen 12 Foodtherapy –, focust hij zich ondertussen op de laatste stap: geef je ervaring door aan lotgenoten. “Eigenlijk blijf je voor de rest van je leven verslaafd. Een verslaving is een chronische ziekte, ik zit nog steeds in dat programma. Ik moet aan mezelf blijven werken. Net zoals iemand met suikerziekte insuline nodig heeft, heb ik meetings van zelfhulpgroepen nodig. Dat houdt