04 Magazine voor leden van coöperatie Agrifirm
12 | 2021
Better Together
Mark Steentjes wil de allerbeste biggen leveren
Verduurzamen hyacintenteelt
Nieuwe rubriek: Vraag Exlan Advies
PAGINA 6
PAGINA 15
PAGINA 21
voorwoord
2
Samen kijken naar kansen en mogelijkheden We kijken terug op een bewogen jaar. Een koud
Een ander belangrijk thema is de zoektocht naar het
voorjaar en een natte zomer zorgden voor
bieden van meerwaarde in een veranderende omgeving.
uitdagingen, wat we duidelijk merkten in de
Aanpassingen van regelgeving en maatregelen brengen
akkerbouw en de bloembollensector. En dat in
soms de nodige zorgen en beperkingen met zich mee.
een tijd waarin we al volop voor uitdagingen en
Van de dalende beschikbaarheid van middelen tot
ontwikkelingen staan. Dit leidt tot een enorme
de kritische publieke opinie. Maar laten we vooral
toename in de kennisbehoefte van onze leden.
niet vergeten ook te kijken naar nieuwe kansen en
Data en digitalisering zijn van toenemend belang
mogelijkheden. We zijn er dan ook trots op om samen
om deze kennis effectief op het boerenerf te
te werken met innovatieve ketenconcepten als ME-AT.
krijgen. Onmisbaar voor een toekomstbestendige
Concepten die een nieuwe markt aanboren, nieuwe
sector en ook voor Agrifirm essentieel. Afgelopen
verdienmodellen mogelijk maken en zo de sector
jaar introduceerden we
toekomstbestendig maken. En dat is nodig.
bijvoorbeeld ons nieuwe SAP-systeem bij de
Met onze leden zoeken we continu naar dit soort
eerste groepen klanten.
kansen en mogelijkheden. Samen kennis opbouwen
Een belangrijke stap,
en delen is hierbij ontzettend belangrijk, net zoals het
maar één die bij sommige
bieden van meetbare meerwaarde op het boerenerf.
leden wel wat ongemak veroorzaakte. Dank voor jullie geduld hierbij.
Zodat we samen kunnen zorgen voor een verantwoorde voedselketen. Verantwoord voor de consument en de wereld waarin we leven, maar zeker ook verantwoord voor de ondernemer en zijn rendement. Het woord ‘samen’ vind ik dan ook kenmerkend voor de coöperatie. Het afgelopen half jaar kon ik eindelijk echt op bezoek bij onze leden en ik heb gemerkt dat de betrokkenheid van eenieder ontzettend hoog is. Een prachtig aspect van de coöperatie en een mooie basis om samen de uitdagingen aan te gaan die op ons pad komen. Maar eerst: samen genieten van de feestdagen. Ik wens jullie een fijne kerst en alle goeds voor het nieuwe jaar.
Willem Unger Business Unit Director Arable
3
Interview Ondernemer Mark Steentjes uit Etten (Gld)
10
4
In de regio Zeeland en West-Brabant
12
in vogelvlucht
Bos Fruitteelt
Agrifirm over de grens: Een verantwoorde voedselketen wereldwijd
20
Jonge boeren Judith Jansen
21
Vraag Exlan Advies Antwoord op ondernemersvragen
15
16
22
Coöperatienieuws
innovatie
achtergrond
24
Van de boer
Verduurzamen hyacintenteelt
Made in Holland
Eerlijke handel
14 innovatie
Besparen op bewaren
COLOFON
Better Together is het ledenmagazine van coöperatie Agrifirm en verschijnt 4 keer per jaar. Contact communicatie@agrifirm.com | T 088 - 4881000 Fotografie Agrifirm, Ivo Hutten, Wouter Borre Concept en realisatie JEEN. Drukwerk Bek, Veghel
inhoud
6
in vogelvlucht
4
Bos Fruitteelt Jacco en Marja Bos uit Aartswoud (NH) Jacco en Marja hebben een fruitteeltbedrijf met 5 hectare Conference peren. Naast het bedrijf hebben ze ieder ook hun eigen baan. Samen met hun dochter en zoon wonen ze in Aartswoud.
“Het perceel was voorheen van een oude buurman. Ik kwam hier als 9-jarig jongetje al om te helpen, destijds was het nog een gemengd bedrijf met appels en peren. De buurman had geen opvolger en vroeg mij of ik interesse had. In 1995, op mijn 15e, hebben we het vastgelegd en na het afronden van mijn opleiding Fruitteelt in 2000 heb ik het perceel overgenomen.”
“Onze woning is in 2011 gerealiseerd. Voorheen stond er geen bedrijfswoning op het perceel en woonden wij zelf in een dorp verderop.”
5
in vogelvlucht
“Op het achterste deel van het perceel stonden vroeger appels. In 1995 zijn deze door de vorige eigenaar gerooid voor de rooipremie. In 2001 hebben wij hier perenbomen geplaatst.”
“De schuur is van alle gemakken voorzien en helemaal geïsoleerd en vorstvrij. Aan de achterzijde van de schuur zit een spuitvulplaats waar de machines gewassen worden. Het water wordt opgevangen in een put en de restvloeistof wordt in een biofilter gepompt. Een mooie duurzame “Afgelopen juni is onze nieuwe schuur opgeleverd. De vorige schuur kwam uit 1970 en was erg verouderd. Exlan Advies heeft onze nieuwe schuur getekend en ook de vergunningsbegeleiding naar de gemeente toe geregeld. Ik heb dit als erg prettig ervaren, Exlan Advies heeft veel kennis in huis. Aannemer De Jong Ursem heeft de schuur gebouwd.”
toevoeging voor ons bedrijf.”
interview
6
7
interview
“ Ik wil de allerbeste biggen leveren” Ondernemer Mark Steentjes, varkenshouder in Etten (Gld) Bedrijf Mark Steentjes (35) heeft in maatschap met zijn ouders Bennie (67) en Irma (64) een zeugenhouderij. Met hulp van twee medewerkers houden ze 1.200 fokzeugen die jaarlijks zo’n 40.000 biggen voortbrengen. De biggen gaan naar een vaste handelaar. Op twee huurlocaties in Duitsland heeft Steentjes ruimte voor 3.000 vleesvarkens.
De beste biggen leveren die er zijn. Daar gaat varkenshouder Mark Steentjes voor. Sterker nog: hij wil bij de 5% beste zeugenbedrijven van Nederland horen. Hij richt zich daarvoor op kwaliteit en diergezondheid. “Als je focust op kwaliteit gaat je kostprijs naar beneden”, is zijn ervaring.
>>
interview
8
>> Om zijn streven naar de beste kwaliteit biggen
Zo krijg je alle neuzen dezelfde kant op en
waar te maken, nam de gedreven ondernemer
staat iedereen achter het plan. Ook financieel,
een rigoureuze stap: depopulation-repopulation.
mocht het even tegenzitten. Wij werken met een
Al zijn zeugen hebben het bedrijf verlaten en hij
1-weekssysteem, waarbij we elke week een groep
schafte een compleet nieuwe veestapel aan.
zeugen dekken. Nu hebben we dus elke week een
Met deze schone lei hoopt Mark ziektes buiten
groep zeugen weggedaan, tot we leeg stonden. We
de deur te houden. De eerste resultaten zijn
hebben alle 8.000 m2 aan staloppervlakte twee keer
veelbelovend.
schoongemaakt en ontsmet. Na wat renovaties en een verbouwing van de zeugenstal zijn we weer
Acht weken geen geboortes, alle varkens verkopen
gestart met dekrijpe zeugen. Inmiddels zijn de eerste
en een compleet nieuwe veestapel kopen.
biggen van deze zeugen 45 dagen oud.”
Dat is nogal wat! Waarom heb je gekozen voor depopulation-repopulation?
Wat zijn de resultaten?
“We houden hier nu al bijna 100 jaar zeugen, een
“We plukken er nu al de vruchten van. De biggen zijn
proces dat continu doorgaat. Ik merkte gewoon dat
gezonder en we hebben minder vaccinaties nodig.
de resultaten tegenvielen en we niet de beste biggen
Je komt veel dichter bij de optimale productie.
konden leveren. Je moet dan veel meer moeite
De hele bio-security is beter. Bij de gespeende
doen om je biggen af te zetten, het liep gewoon niet
biggen werken we nu ook met HyCare, een systeem
lekker qua gezondheid. Met de depop-repop kun je
dat ervoor zorgt dat eventuele ziektekiemen de stal
dit doorbreken en kun je werken met hele gezonde
niet rondgaan. Ondanks de huidige slechte prijzen
dieren, die goed presteren en daardoor meer
heb ik echt het idee dat ik in control ben en grip heb.
rendement geven. Maar het is wel een hele stap.
Dat geeft enorm veel positieve energie.”
Toch is depop-repop erg interessant, de verwachte terugverdientijd is zelfs maar drie jaar.”
Hoe vind je het ondernemen in de varkenssector? “Ik vind het echt heel leuk. Ik vind varkens gewoon
Hoe heb je dat aangepakt? “Depop-repop speelde al een aantal jaar door mijn hoofd. Ik werk samen met
leuke dieren en de varkenssector is een dynamische omgeving met uitdagende omstandigheden. Je moet alles goed doen. Ik krijg het
“Zolang er meest energie van optimaliseren. de varkenssector kun je echt het staat uit mijn dierenarts van verschil is in Inverschil maken als ondernemer.” Lintjeshof, fokkerijadviseur van Next Genetics en mijn rendement per Hoe maak je dat verschil? adviseur van Agrifirm, Christian Nijland. Zij kobedrijf, is er ruimte “Zolang er een groot verschil is in rendement per bedrijf, men elke vijf weken op het om te onderis er ruimte om te ondernemen. bedrijf. We lopen een rondje Dat zie je in de varkenssector heel door de stal en bespreken de nemen.” duidelijk. Nederland doet het heel actiepunten. Zo kunnen we echt een managementteam dat be-
samen dingen oppakken. Voor de depop-
goed in de zeugenhouderij, hier is enorm
repop heb ik daarnaast gewerkt met een
veel vakmanschap. Dat biedt kansen voor onze
projectteam, waarin ook de Gezondheidsdienst
biggenafzet. Daarnaast kijk ik veel naar de cijfers
voor Dieren, MS Schippers en ABAB inzaten.
en voerwinstvergelijkingen. Ik kan er dan ook slecht
9
interview
tegen als er bedrijven zijn die het beter doen.
richten op
Ik wil bij de 5% beste bedrijven van Nederland
de dingen waar
horen. Als je het beter kunt doen dan een ander,
ik wel invloed op
blijft er toekomst.”
heb. Daarnaast is goed personeel een uitdaging.
Hoe ziet die toekomst van de sector er dan uit?
Ik vind het erg belangrijk om
“Ik denk dat de varkenssector over tien jaar
mijn personeel te waarderen, door
nog verder is geprofessionaliseerd, dus minder,
ze veel vrijheid en verantwoordelijk-
maar grotere bedrijven. Ook verwacht ik meer
heid te geven. Maar bijvoorbeeld ook
differentiatie door gesloten ketens, met daarnaast
door met een schoonspuitrobot te zorgen
ruimte voor vrije handel.”
dat mensen het prettig vinden om bij ons te werken.”
Welke uitdagingen zie jij? “Waardering terugzien in de prijs van je product.
Hoe ziet jouw bedrijf er over tien jaar uit?
De kostprijs is hoog, dat moet je terugverdienen
“Dan hebben we nog net zo’n hoge gezondheids-
in de opbrengst. Daarom ben ik bijvoorbeeld ook
status als nu. De afgelopen tien jaar hebben we
gestopt met 1-ster Beter Leven. Er zijn steeds
vooral in de varkens geïnvesteerd. Misschien ga
meer eisen, maar er staat niet genoeg tegenover.
ik dan wel in grond of vastgoed investeren.
De omstandigheden om in Nederland te
Of misschien ook wel met iemand samenwerken
ondernemen worden lastiger, dat gaat op den
in een compleet andere tak. Dat vind ik ook gezond,
duur frustreren. Daarom probeer ik mij vooral te
breder kijken dan alleen naar je eigen sector.”
in de regio
10
Agrifirm is een landelijke coöperatie, maar juist ook regionaal actief. Wat speelt er in de verschillende districten? Akkerbouwer en vleeskuikenhouder Egon van Lier is voorzitter van het district Zeeland/West-Brabant. “We vinden het belangrijk dat we gezamenlijk de discussie kunnen voeren, cijfers bespreken we liever in de landelijke ledenvergadering.”
“ In het district praat iedereen net iets makkelijker” “Ik ben dan wel voorzitter, maar ik wil vooral districtslid zijn”, aldus Egon. “Bij Agrifim wordt heel open over zaken gesproken, we worden als districtsvoorzitters goed geïnformeerd tijdens het voorzittersoverleg. Ik beschouw het als mijn belangrijkste rol om die informatie te delen met m’n collegadistrictsleden. En andersom: om hun inbreng kenbaar te maken binnen de coöperatie. Ik wil niet meer of minder informatie krijgen dan mijn collegadistrictsleden. Er moet vooral geen bestuurslaag tussen komen, zoals je dat wel eens in andere organisaties ziet. Het voordeel van het district
Egon van Lier (44), woont met zijn vrouw Nicole en hun kinderen Aniek (16), Joris (15) en Renske (10) in het West-Brabantse Hoeven. Hun bedrijf telt 120 hectare akkerbouw met tarwe, tafelaardappelen, uien, suikerbieten en knolselderij en 103.000 reguliere kippen, bestemd voor fastfoodketen McDonald’s.
is dat, in een relatief kleine club, iedereen net iets makkelijker praat dan tijdens grotere bijeenkomsten. Ons district kenmerkt zich door een grote diversiteit, vrijwel alle sectoren zijn vertegenwoordigd.” In contact komen met jouw districtsbestuur? Kijk op: agrifirm.nl/cooperatiestructuur
11
in de regio
West-Brabant Zeeland
7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn
Toekomstperspectief
“Het 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn is
“De agrarische sector staat verschrikkelijk
voor vrijwel iedereen een groot probleem en
onder druk. Wet- en regelgeving leidt op
voor sommigen een serieuze aanslag op het
allerlei manieren schaalvergroting in de hand.
bedrijf. Het programma is gestoeld op data
Met Exlan Advies beschikken we over een
en dat maakt ons kalenderboeren. Terwijl we
sterke club mensen met expertise op dat
in de dagelijkse praktijk afhankelijk zijn van
gebied. Ook voor boeren die in een moeilijke
weers- en andere omstandigheden. Agrifirm
positie verkeren of uitfaseren ligt er een taak
is geen belangenbehartiger, maar heeft veel
voor Agrifirm. Juist voor hen kan Agrifirm in
kennis in huis. Nu de landbouw zo onder druk
de begeleiding veel meerwaarde bieden.”
staat wordt de vraag dan ook gesteld hoe de coöperatie achter de schermen voor ons kan werken om het beleid op basis van feiten en cijfers te beïnvloeden.” Veehouderij en de plantaardige sector “West-Brabant is een hele diverse regio, maar met onze leden in Zeeland is ook de akkerbouw goed vertegenwoordigd. Zoetwater
Het is daardoor ook moeilijk om beleid
“Zoetwater is een probleem, met name in
uit te stippelen dat álle belangen dient.
Zeeland. Het zoetwaterplan Tholen heeft
Van oudsher wordt Agrifirm in deze regio
afgelopen jaren zijn meerwaarde bewezen,
vaak beschouwd als een voercoöperatie.
maar door de droogte zijn de afgelopen jaren
Telers vragen wel eens of de plantaardige
verschrikkelijk moeilijk geweest. Met de
sector voldoende aandacht krijgt,
kennis binnen Agrifirm en coöperatief budget
zeker nu de druk op het gebruik van
kunnen we zoeken naar alternatieve teelten
gewasbeschermingsmiddelen en mest-
en teeltsystemen, zoals druppelsystemen en
stoffen toeneemt. Agrifirm heeft het soms
andere projecten. Daarbij is de opbrengstprijs
lastig met de andere spelers in deze regio.
een doorslaggevende factor: uiteindelijk
Als district brengen we het belang van de
kunnen we alles anders aanpakken, maar
plantaardige sector nadrukkelijk onder de
investeringen moeten wel terugverdiend
aandacht. We geven ook signalen af over
worden. Het begint bij de consument die een
zaken die spelen in de concurrentiestrijd
redelijke prijs wil betalen voor ons product.”
rondom de veehouderij.”
Agrifirm over de grens
12
Agrifirm over de grens: Een verantwoorde voedselketen wereldwijd Gudo Klein Gebbink is Managing Director
“Wij willen boeren wereldwijd overtuigen dat
van EMEA (Europa, Midden Oosten en Afrika).
antibioticavrij beter is voor de toekomst,” licht
Prestaties verbeteren en diergezondheid
Gudo zijn ambities toe. Volgens hem kan Agrifirm
bevorderen, dát is waar hij en zijn team voor
met haar ervaring in Europa in veel markten een
gaan. Met als hoger doel: een verantwoorde
voortrekkersrol spelen. Daarin is volgens Klein
voedselketen voor toekomstige generaties.
Gebbink de marktvraag vaak een veel krachtiger drijver dan het wetgevend kader. “Wij willen leidend zijn in de markten waar antibioticavrij de norm is en pionieren daar waar het wettelijk nog mag in lijn met onze ambitie voor gezonde dieren.”
13
“De regelgeving laat het gebruik van antibiotica daar nog toe, maar door lokale boeren en verwerkers te informeren en te voorzien van alternatieven heeft men ook daar de switch naar antibioticavrij pluimveevlees gemaakt en
“Agrifirm kan in veel markten een voortrekkersrol spelen.”
richting de markt gebracht. Diezelfde rol proberen we ook in andere markten, bijvoorbeeld het Midden-Oosten, te spelen.”
‘Right from the start’ Antibioticavrij, dat begint volgens Gudo direct bij de geboorte van jonge dieren. “In de EMEA regio, Europa, Midden Oosten en Afrika, proberen wij de combinatie te maken tussen EarlyFeed, ons concept in
Agrifirm over de grens
Hij noemt Jamaica als voorbeeld:
jongveevoeding, en Agrimprove, de additievenrange van Agrifirm,”
vertelt Gudo. Zo is recent in Polen en Hongarije een nieuwe lijn kalvermelk uitgezet. Maar de producten van Early Feed zijn niet alleen
Grensoverstijgende ervaringen
voor de varkens- en rundveehouderij interessant,
De Spaanse varkensmarkt, een snel consoliderende
ook op het gebied van pluimvee worden er goede
markt met 2,5 miljoen zeugen, is volgens Gudo ook
resultaten behaald. In Polen won het concept zelfs
een mooi voorbeeld. “Zinkoxide, dat vaak wordt
een innovatie-award voor productontwikkeling, een
ingezet om speendiarree te voorkomen, is vanaf 2022
mooie erkenning. “We zien dat de uitval in de opstart
in de hele EU verboden. In Nederland zijn we daar
lager is en de gezondheidsstatus van kuikens enorm
bijvoorbeeld al veel eerder mee gestopt vanwege
is verbeterd. Uiteindelijk doen ze het in de hele
milieuoverwegingen. Die ervaring, gecombineerd met
levenscyclus beter. Dat is het hele principe:
die uit andere markten en ons continue onderzoek,
we doen het goed, direct vanaf het begin.”
verwerken we in ons Aim for Zero-concept voor zinken antibioticavrij voeren. We zien dat onze oplossing, ook door de praktische kennis en toepassing van ons Spaanse team, het goed doet in de markt.” Kennis, techniek en samenwerking De ambities zijn er, maar ook aan de kennis en ontwikkeling wordt hard gewerkt. Als Royal Agrifirm Group is er een hele mooie samenwerking met de Amerikaanse coöperatie Land O'Lakes, onder andere op het vlak van Agrimprove, de voeradditievenrange van Agrifirm. “Kort gezegd: wij hebben ons globale netwerk en operationele expertise, zij hebben die in Noord-Amerika en zo delen we de wederzijdse nieuwste ontwikkelingen op het gebied van varkens- en pluimveeproducten,” zegt Gudo. “Onze joint venture in China richt zich op rundvee. Samen kunnen we als coöperaties echt een verschil maken, prestaties verbeteren en gezondheid bevorderen, Better Together.”
Gudo Klein Gebbink
innovatie
14
Besparen op bewaren Aardappelen liggen vaak langer
zorgen voor een enorme
Welke resultaten laat de
in de schuur dan dat ze op het
efficiëntieslag in het gebruik.
Aardappel Bewaar Coach zien?
land staan. De Aardappel Bewaar
Dat werd het uitgangspunt van
“Door verbetering van technieken
Coach van Agrifirm begeleidt
de Aardappel Bewaar Coach.
en werkwijze kan een teler enorm
telers bij lange bewaring om een
De kennis en data die we
besparen op ventilatie-uren en
optimale bewaring te realiseren,
verzamelen tijdens de begeleiding
hoeveelheid middel. Afhankelijk
kiemvorming tegen te gaan en
en bemonstering kunnen we
van de bewaring realiseert
tegelijkertijd het middelen-
breed inzetten en toepassen.
de Coach een besparing op
gebruik te verminderen. Jeroen
Om telers te ondersteunen
gewasbeschermingsmiddelen van
Nijenhuis, verkoopleider team
én een efficiëntieslag te
10 tot 35%. Op deze dure middelen
Midden, licht het concept toe.
maken in het gebruik van
komt dat al snel neer op 2.500
gewasbeschermingsmiddelen.”
tot 7.500 euro. Als je praat over
Waarom een Aardappel
efficiënt en verantwoord gebruik
Bewaar Coach?
Hoeveel telers maken inmiddels
van middelen, dan is dit concept een
“Na 2019 verloor kiemremmer
gebruik van de Coach?
prachtig voorbeeld van de richting
Chloor IPC toegang tot de markt.
“We zijn landelijk gestart met 38
die we op willen in de toekomst.”
Telers werden aangewezen op
telers, volgend seizoen verwachten
nieuwere, maar ook duurdere
we een verdubbeling van dit
Kijk voor meer informatie op
middelen. Vanaf 2017 zijn wij deze
aantal. De Aardappel Bewaar
bewaarcoach.nl
middelen gaan testen. Tijdens
Coach is met name interessant
dat onderzoekstraject bleek:
voor telers die inzetten op lange en
begeleiding en bemonstering
middellange bewaring.”
15
Hoe kunnen we de hyacinten-
De inzichten die ik heb opgedaan,
teelt verduurzamen met behoud
komen nu heel goed van pas
van het maximale rendement
bij het opzetten van de Totaal
en tevens voldoen aan de
Gewasaanpak Hyacint. In de loop
overheidsdoelstellingen?
van volgend jaar hopen we in beeld
Dat is de vraag die centraal
te hebben of de pilot al voldoende
stond in het onderzoek van
aansluit bij de praktijk. Voor alle
Jessie Teeuwen, voormalig
stappen in de teelt verzamelen
stagiair bij Agrifirm-GMN.
we kennis van de specialisten.
Inmiddels werkt Jessie
Komend seizoen gaan we deze
als Conceptmanager bij
uitgangspunten met een van onze
Agrifirm-GMN en brengt ze
klanten verifiëren. We zijn bewust
haar onderzoek verder in de
gestart met hyacinten, een relatief
praktijk binnen de pilot
kleine en complexe teelt, om tot een
Totaal Gewasaanpak Hyacint.
werkwijze te komen die we hopelijk kunnen implementeren voor
“In mijn onderzoek heb ik de
andere bloembollenteelten.
sector goed bekeken: waar
Door de teelt integraal
staan we nu, waar willen we
te bekijken, worden alle
naartoe en welke mogelijkheden
stappen in kaart gebracht
zijn er om duurzamere keuzes te maken? We zijn al op de goede weg met het reduceren
vanaf het moment dat een perceel geselecteerd is tot en met de bewaring. Hierdoor
van milieubelasting en nemen
krijgen we inzicht in diverse
dat mee in de individuele
knelpunten. De knelpunten, onder
klantadviezen. Daarnaast zien
andere trips en roet, worden in
wij mogelijkheden voor de sector
kaart gebracht. Vervolgens kunnen
om nog meer te verduurzamen,
we dit, eventueel met partners,
bijvoorbeeld op het gebied van
onderzoeken en naar oplossingen
bedrijfshygiëne, monitoring
zoeken. Dit moet leiden tot een
van teeltomstandigheden en
verdere verduurzaming waarmee we
vroegtijdige detectie van ziekte
richting de toekomstvisie weerbare
en plagen. Belangrijk blijft
planten en teeltsystemen gaan. Ik
natuurlijk dat er wel ingegrepen
ben ervan overtuigd dat wij dit, met
moet kunnen worden met
onze kennis en een integrale blik
chemie als dat onverhoopt toch
kunnen realiseren met behoud van
noodzakelijk blijkt.
het rendement voor onze klanten.”
Innovatie
Goed op weg met verduurzamen hyacintenteelt
achtergrond
16
Made in Holland Nederlandse boeren en tuinders mogen trots zijn op hun producten.
Nationale trots is niet iets waar
Nog mooier zou het zijn als die trots zich ook terugbetaalt in een
de gemiddelde Nederlander van
voorkeur van consumenten voor Nederlandse producten. Iets wat
overloopt. Misschien heeft het te
(nog) geen vanzelfsprekendheid is, maar waar wel kansen en nieuwe
maken met de nuchterheid waar
mogelijkheden liggen. In binnenland, en soms ook over de grens.
onze cultuur bekend om staat? En misschien is dat dan ook wel een van de redenen dat Nederlandse consumenten van oudsher niet warm lopen voor producten die in eigen land zijn geproduceerd, in tegenstelling tot inwoners van bijvoorbeeld Frankrijk of GrootBrittannië. Toch zijn er steeds vaker Nederlandse vlaggetjes te zien in de folders of schappen van de supermarkt. De kwaliteit, veiligheid, traceerbaarheid en duurzaamheid van Nederlandse producten sluiten goed aan bij de eisen van de consument anno 2021. Herkenbare herkomst “Er komt zoveel lekkers uit Nederland”, stelde supermarktketen Albert Heijn vorig jaar in de campagne ‘Lekker uit Nederland’. De retailer is niet de enige die kansen ziet in het benadrukken van de Nederlandse oorsprong van producten: onder andere Coop en Jumbo introduceerden dit jaar
17
achtergrond
een huismerk voor Nederlandse producten en onder de vlag van het Beter Leven-keurmerk ligt in steeds meer schappen vlees dat herkenbaar Nederlands is. De Nederlandse herkomst is bij deze producten zelfs een must, stelt Sales Director Sjoerd van Leeuwen van Vion. “We zien ook dat supermarkten steeds meer benadrukken dat het vlees aantoonbaar in Nederland is geproduceerd. Toch is het niet zo dat het vlees zichzelf verkoopt door het te labelen als Nederlands. De origine is een heel belangrijke voorwaarde binnen een breder verhaal, maar het gaat wel echt om dat hele verhaal, om het concept. Dat staat voor betrouwbaar vlees, diervriendelijker geproduceerd een speerpunt. “Ik geloof er
deze sector ook nauw samen met
absoluut in dat ‘Made in Holland’
afnemers. Vraaggestuurd werken
Meerwaarde bieden
een verkoopargument is, juist als
en het ontwikkelen van de markt
De ervaring van Vion sluit aan
we heel gericht voor specifieke
zijn bijna vanzelfsprekend voor
bij de visie van Analist Harry
marktsegmenten produceren en
directeur Richard Schouten van
Smit van RaboResearch. “‘Made
ons ook, samen met keten-
belangenbehartiger Groenten-Fruit
in Holland’ is op zichzelf geen
partijen, inzetten om die markt
Huis. “Verreweg het grootste deel
verkoopargument, daar zul je
verder te ontwikkelen. Varkens-
van de groente in de Nederlandse
betekenis aan moeten geven.
vlees is een ontzettende commo-
schappen is ook in ons land ge-
Anders heeft het voor de
dity, we hebben concurrentie
produceerd. Voor fruit ligt dat
consument geen meerwaarde,
uit alle windrichtingen. Juist
percentage lager, maar dat komt
en juist het bieden van toe-
dan is het belangrijk om je te
vooral doordat veel fruitsoorten
gevoegde waarde is iets dat in
onderscheiden en samen te
niet in ons land groeien. Als pro-
de toekomst steeds belangrijker
werken met ketenpartijen, zoals
ducten met een Nederlandse
wordt. Je zult dan op een andere
retailers.”
herkomst beschikbaar zijn, hebben
en met een bekende herkomst.”
ze nauwelijks concurrentie van
manier moeten gaan werken. De productie veel meer afstem-
Vraaggestuurd
importproducten.” Ook Schouten
men op de vraag, verbintenissen
Een productgroep waar de
benadrukt echter dat de herkomst
aangaan met afnemers.” Als
Nederlandse producten goed
alleen daarin niet voldoende is.
voorbeeld noemt Smit de biolo-
vertegenwoordigd zijn, is het
Het voordeel zit hem dan ook
gische keten. Ook voor Vion is het
groente- en fruitschap. Niet
niet alleen in een voorkeur van
werken in vraaggestuurde ketens
geheel toevallig werkt juist
de consument, maar zeker ook
>>
achtergrond
18
>>
de voorkeur van de retailer. “Je moet uiteraard een mooi product leveren en daarnaast ook een passend assortiment, de juiste verpakkingen, logistiek en absolute garanties op het gebied van voedselveiligheid en duurzaamheid. Dat totaalplaatje is wat het Nederlandse product zo sterk maakt, en daarvoor is het essentieel om verbintenissen met je afnemers aan te gaan en nauw samen te werken. Dat maakt het mogelijk om in te spelen op bijvoorbeeld afzetpieken door acties, maar ook om voorop te blijven lopen in het voldoen aan duurzaamheidseisen en certificeringsprogramma’s.” Afzet vergroten
voor consumptiegroei en dat
extra voor willen betalen. Dat geldt
Schouten benadrukt bovendien
maakt het heel interessant.”
bijvoorbeeld voor grondstoffen
dat de samenwerking met retail
als pootaardappelen, zaaizaad,
verder gaat dan afspraken
Over de grens
biggen of babyvoeding. In bepaalde
maken over het product en
Waar de Nederlandse herkomst
markten weet men gewoon dat
de levering. “We weten dat de
van groenten en fruit op de
Nederland spul levert waar je op
verkoop van groenten en fruit
binnenlandse markt een
kunt vertrouwen en dat maakt het
enorm afhankelijk is van de
onmiskenbaar voordeel is, geldt
zeker een verkoopargument.”
presentatie in het schap. Daar wil
dat over de grens niet per se, stelt
je als leverancier bij betrokken
Schouten. “In sommige landen
Exportkansen
zijn, want dat bepaalt mede jouw
heeft Nederland een goede
Deze internationale reputatie
afzet. Hetzelfde geldt voor acties
naam, maar in andere landen
van de Nederlandse landbouw
om de consumptie te verhogen.
sta je juist achter omdat ze daar
is precies waar Vion gebruik
Dat kan een campagne zijn, zoals
ook liever lokaal geproduceerde
van maakt met bijvoorbeeld het
de groenten- en fruitsector vorig
producten hebben.” Ook Rabo-
exportmerk Windmill Pork, dat met
jaar in coronatijd heeft gevoerd,
Research Analist Harry Smit
de naam en de oranje verpakking
maar ook op de winkelvloer kun
benoemt dit risico. “In Nederland
met windmolen overduidelijk
je consumenten beïnvloeden. In
geproduceerd betekent in het
Made in Holland communiceert.
het Nationaal Actieplan Groenten
buitenland dus dat het om een
“Binnen Europa is de Nederlandse
en Fruit hebben we bijvoorbeeld
importproduct gaat. Dat kan juist
herkomst wel een sterk punt, maar
samen met twee supermarkten
een negatief verkoopargument
niet iets dat we echt kunnen
onderzoek gedaan naar nudging,
zijn. Al zijn daar wel uitzonde-
vermarkten. Daarbuiten, vooral
waarbij je consumenten onbe-
ringen op, waarbij de reputatie
in Azië, is dat heel anders”,
wust stimuleert om meer groente
van het Nederlandse product
vertelt Sjoerd van Leeuwen.
en fruit te kopen. Dat zorgt direct
zo goed is, dat afnemers daar
“Consumenten daar hebben een
19
zetten, als onderdeel van een sterk totaalplaatje dat gebruik maakt van de kracht van de Nederlandse land- en tuinbouw. De individuele producent die zich wil onderscheiden met de herkomst van zijn product, zal zich waarschijnlijk eerder op lokale herkomst richten met directe verkoop of streekproducten. Wie liever op een grootschaliger manier samenwerkt kan zijn afzet op de Nederlandse markt veilig stellen door aan te haken bij een vraaggestuurde keten van Nederlandse bodem. Een bestaande ketensamenwerking, of een toekomstig concept. Want, voegt Richard Schouten groot vertrouwen in de kwaliteit
Export hebben we nou eenmaal
toe: “Houd vooral je ogen
en veiligheid van Nederlandse
nodig, alleen al voor de vierkants-
open voor nieuwe kansen.
producten. Ons merk Windmill
verwaarding, dus is het belangrijk
Consumententrends
Pork is daardoor een succes in
om ook aan die markten te
veranderen, er komen steeds
Azië en ook daar buiten werken
bouwen.”
nieuwe producten bij.”
we nu aan de uitrol van het
Schouten noemt snackgroenten
marktconcept. Door middel van
Samenwerken
als voorbeeld uit zijn sector,
marktconcepten werken we aan
Marktontwikkeling, ketensamen-
maar hetzelfde geldt misschien
vraaggestuurde ketens. Daarmee
werking… Het zijn niet direct
wel voor quinoa of havermelk
kunnen we ervoor zorgen dat
zaken om als individuele
voor de akkerbouw. Juist voor
we ook op de exportmarkten
ondernemer zelf op te pakken.
onderscheidende producten met
werken aan een sterke positie,
‘Made in Holland’ lijkt dan ook
een goed verhaal, kan de rood-
waarbij we niet inwisselbaar zijn
vooral interessant om in een
wit-blauwe vlag het concept
in de bulk van de wereldmarkt.
breder verband in de markt te
verder versterken.
P TROTS O
DE BOER
Dat Made in Holland een streepje voor heeft, spreekt bij Agrifirm voor zich. Daarom ontvangen alle Nederlandse klanten* een eindejaarspakket met oer-Hollandse producten, gemaakt door onze eigen leden uit alle grote sectoren. Zo genieten we samen van al het moois van de Nederlandse boeren en telers. *bij een omzet van €2.500 of meer
jonge boeren
20
Judith Jansen
“ Onze generatie is de toekomst” Al van jongs af aan heeft Judith Jansen (22)
Dat Judith niet graag stilzit is duidelijk. “Ik houd van
interesse in de akkerbouw. Als klein meisje
uitdagingen en vernieuwingen en vind het belangrijk
hielp ze al met het rooien van de aardappelen.
om kennis op te doen buiten ons eigen boerenbedrijf.
Haar keuze voor de studie Agrarisch Ondernemer-
Zoals ze bij ons thuis ook wel zeggen: ‘Je moet je
schap Tuinbouw & Akkerbouw aan de Aeres
voeten af en toe ergens anders onder de keukentafel
Hogeschool in Dronten was dan ook niet zo gek.
leggen’.”
Inmiddels heeft ze haar studie afgerond en werkt ze in het bedrijf van haar ouders. Samen met haar ouders, twee zusjes en broertje woont Judith in Nieuw-Buinen, waar ze een pluimvee- en akkerbouwbedrijf hebben. Met 600.000 vleeskuikens en 100 hectare akkerbouw is er altijd genoeg te doen. Judith is verantwoordelijk voor de akkerbouw, haar grote passie. “Lekker buiten in het veld met je handen bezig zijn en de gewassen zien groeien, daar word ik blij van.” Toekomst Sinds 1,5 jaar is Judith lid van de Jongerenraad van Agrifirm. “Ik vind het leuk om andere jonge ondernemers te ontmoeten en andere sectoren te leren kennen. De toekomst van de landbouw ligt in het samenwerken tussen sectoren en daar kunnen wij als jonge generatie een belangrijke bijdrage aan leveren. Wij zijn de toekomst.” Medewerker Mest & Mineralen Ook werkt Judith als Medewerker Mest & Mineralen bij Exlan Advies, onderdeel van Agrifirm. “Hierbij werk ik aan bemestingsplannen, voor zowel de akkerbouw als voor de melkveehouderij. Erg interessant, omdat dit weer een hele andere wereld is.”
agrifirm.nl/jongeboeren
Vraag Exlan Advies Antwoord op ondernemersvragen “De provincie stuurde me bericht dat er een verzoek om handhaving is binnengekomen omdat ik geen natuurvergunning heb voor mijn veehouderij. Wat nu?” VEEHOUDER UIT GELDERLAND
we als Exlan Advies al veel werk verricht om de reparatie in gang te zetten, maar de minister heeft drie jaar de tijd om de wet uit te voeren. De feitelijke legalisatie kan dus ook nog enkele jaren duren. Dat betekent, volgens de milieuclubs, dat veehouders in overtreding zijn en daarom vragen ze de provincie om te handhaven. Provincies hebben aangegeven dat ze de verzoeken om handhaving die nu worden ingediend zullen afwijzen, vanwege de verwachte legalisatie. Om die
Lambert Polinder,
afwijzing te kunnen onderbouwen brengen ze vaak
Omgevingsjurist bij
wel een bedrijfsbezoek en vragen ze info aan te
Exlan Advies:
leveren. Het is de vraag hoe de rechter over die
“Je bent helaas niet de
afwijzingen oordeelt als de milieuorganisaties in
enige die deze brief heeft
beroep gaan. De provincie zal ook het verzoek voor
ontvangen. Een milieu-
jullie bedrijf dus waarschijnlijk afwijzen, maar ik
organisatie heeft in verschillende provincies
adviseer wel om alvast te inventariseren over hoeveel
verzoeken om handhaving ingediend tegen vee-
stikstofruimte en welke activiteiten die PAS-melding
houders die in strijd met de wet zouden handelen.
precies gaat. Dan weet je waar je staat.
Dit heeft alles te maken met het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Binnen dit programma konden
Meld het verzoek om handhaving ook alvast bij
veehouders met een PAS-melding toestemming
je rechtsbijstandsverzekering, voor het geval de
verkrijgen om activiteiten te ondernemen die
milieuclub in bezwaar en beroep gaat. Als dat
mogelijk een negatief effect hebben op Natura 2000
gebeurt is het verstandig om daarbij betrokken
gebieden. Maar, in 2019 oordeelde de rechter dat
te zijn en je juridisch bij te laten staan, zodat
dit in strijd is met het Europese recht en met die
de juiste stappen worden gezet. Je kunt bij de
uitspraak verviel de natuurtoestemming op basis van
rechtsbijstandsverzekering melden dat je je wilt
die PAS-meldingen. Dit betekent wettelijk gezien
laten bijstaan door de juristen van Exlan Advies.”
dat de activiteiten die onder de PAS-melding vielen, nu niet legaal zijn. De minister erkent echter dat veehouders te goeder
Heb je vragen waar Exlan Advies je bij kan helpen?
trouw hebben gehandeld en er is daarom een wet
Stel ze gerust via juridischadvies@agrifirm.com of
aangenomen om deze activiteiten te legaliseren.
via 088 - 488 29 29. Kijk voor meer informatie op
Dat is echter een lang traject. Begin dit jaar hebben
agrifirm.nl/exlan
coöperatienieuws
22
Agrifirm Jongerendag verplaatst In 2022 organiseren we weer een ongekend interessante en gezellige dag voor jonge
BELLEN MET....
agrarische ondernemers!
Lennaert Haanstra,
Vanwege de aangescherpte
voorzitter van de Agrifirm Jongerenraad
coronamaatregelen zien we elkaar niet traditiegetrouw in januari, maar wordt de
Het thema van de komende
nu deel uitmaakt van een
jongerendag verplaatst naar
Agrifirm Jongerendag luidt
maatschap in varkens.”
1 september 2022. Thema van
‘Maak je dromen werkelijkheid’.
dit jaar is 'Maak je dromen
Kun je dit thema toelichten?
Ook CRV heeft een rol op de
werkelijkheid'. De organisatie
“Dit thema komt voort uit het
Jongerendag, hoe dat zo?
is dit keer voor het eerst in
jongerenmanifest ‘Maakt u met
“Rondom het jongerenmanifest
samenwerking met CRV.
ons beleid, dan worden onze
zijn veel nieuwe samenwerkingen
dromen werkelijkheid’. Samen
ontstaan. Met CRV onderhouden
De Jongerendag met o.a.
met andere jongerenraden en
we inmiddels nauwe banden.
dagvoorzitter Jan Arie Koorevaar
het NAJK presenteerden wij dit
We hebben hetzelfde idee van
en CEO Dick Hordijk zit bomvol
manifest in mei in Den Haag.
hoe een jongerendag eruit ziet,
inspirerende sprekers en
Er zijn veel jonge agrariërs die op
vandaar dat zij ook een podium
masterclasses voor alle
dit moment weinig vertrouwen
krijgen.”
sectoren. Zo komen bijvoorbeeld
hebben in de toekomst. Tijdens de
voormalig scheidsrechter en
Agrifirm Jongerendag willen we
Ten slotte, waarom wil je dit
Jumbo-eigenaar Björn Kuipers
juist kansen laten zien en tonen
evenement als jonge agrariër
en BBB-frontvrouw Caroline van
hoe creativiteit kan leiden tot een
niet missen?
der Plas je inspireren met hun
bedrijf met toekomstperspectief.”
“De Agrifirm Jongerendag is een
verhalen over hun dromen die
mooie kans om eens buiten het
werkelijkheid worden. Uiteraard
Hoe dan?
eigen bedrijf te kijken. Er komen
wordt een lunch aangeboden,
“We willen geen problemen
mensen die nog in opleiding
zijn er diverse standhouders,
ontkennen, maar ook niet
zijn, mensen die denken aan
en kun je na afloop gezellig
focussen op alle beren op de
bedrijfsovername, of die al een
napraten met muziek.
weg. We willen kijken naar wat
bedrijf overgenomen hebben.
er wél kan. Luuk Winkelmolen,
Er ligt een fantastisch
ook bestuurder in de Jongeren-
programma klaar voor jonge
Kijk voor actuele informatie
raad, vertelt bijvoorbeeld hoe
agrarische ondernemers die
op agrifirm.nl/jongerendag
hij als iemand buiten de sector
open staan voor kansen.”
23
Gebruik je boerenverstand De Nederlandse consument stelt steeds meer eisen aan eten. Maar wat weten consumenten eigenlijk over het voedsel dat we eten, hoe dat geproduceerd wordt en waarom op deze manier? In de podcastserie van ‘Gebruik je boerenverstand’ zoekt Roelof Hemmen het antwoord op deze en andere vragen. In de consumentencampagne
In de podcastserie, die mogelijk
Op die manier wil Agrifirm een
‘Gebruik je boerenverstand’
is gemaakt door Agrifirm, wordt
realistisch en evenwichtig beeld
vertellen boeren in video’s hun
vanuit verschillende invalshoeken
schetsen van de Nederlandse
verhaal over de herkomst van ons
gereageerd op vragen aan de
landbouw en de consument een
eten. Deze korte video’s boden
gemiddelde Nederlandse keuken-
beeld geven van het complexe speel-
niet altijd voldoende ruimte
tafel. Voeden we als Nederland
veld waar de Nederlandse agra-
om in te gaan op veelgestelde
de wereld? Wat verstaan we
rische sector mee te maken heeft.
vragen die leven bij de consument
onder duurzame landbouw en in
Zaken die in de veelal eenzijdige
en riepen bovendien ook weer
hoeverre wijken we daar nu nog
berichtgeving van de mainstream
nieuwe vragen op. Daarom neemt
van af? In de eerste aflevering gaat
media niet vaak aan bod komen.
podcast-host Roelof Hemmen
Roelof bijvoorbeeld in gesprek
luisteraars mee in de wereld van
met Agrifirm CEO Dick Hordijk en
Je kunt de podcastserie van
de Nederlandse landbouw, om
Cor Pierik van het Centraal Bureau
‘Gebruik je boerenverstand’
samen een antwoord te zoeken op
voor de Statistiek over de zin en
nu beluisteren op
deze vragen.
onzin van export.
gebruikjeboerenverstand.nl
Bo op de boerderij Heb je binnenkort een open dag, ontvang je een klas
Oproep: Bestuursleden/ ledenraadsleden gezocht
schoolkinderen op jouw bedrijf, heb je een zichtstal of wil één van jouw kinderen een spreekbeurt over
In februari staan de verkiezingen voor de
de boerderij houden? Dan helpen wij je daar graag
districtsbesturen weer op de agenda. Voor een
een handje bij met ons educatiepakket ‘Bo op
aantal provincies zijn we op zoek naar nieuwe
de boerderij’. In het pakket zit materiaal voor een
districtsbestuurders / ledenraadsleden.
groep van ongeveer 25 kinderen van 6 t/m 10 jaar
Heb je interesse of ken je een geschikte
oud. Naast boekjes, posters, kleurplaten en een
kandidaat? Kijk dan voor de vacatures en meer
memoryspel vind je ook echte grondstoffen in dit
info op: agrifirm.nl/ledenraadsverkiezing
pakket. Bestel het gratis educatiepakket via het invulformulier op agrifirm.nl/bo
coöperatienieuws
Podcastserie met Roelof Hemmen
van de boer
Eerlijke handel Pieter Vliek is een van de eerste biologische
“Wij zijn biologische geitenhouders van het eerste uur.
geitenhouders in Nederland en pacht een
Dus toen wij in 1992 de boerderij begonnen, wilde geen
boerderij op een landgoed in Ambt Delden.
fabriek ons product hebben. Daarom zijn wij zelf gaan
Pieter verkoopt zijn zuivel via Udea en Odin
zuivelen. Verkoop aan huis is niets voor mij. Daar zitten
aan de biologische retail. Hij heeft één
veel uren in, tegen een minimale omzet. Bovendien
medewerkster in dienst.
leidt het enorm af van het dagelijks werk. Wij leveren al sinds jaar en dag aan de retail, iedere biologische winkel kent de yoghurt en melk van Vliek.” “Onze relaties met Udea en Odin zijn goed: het is eerlijke handel. Bovendien is hun aanpak persoonlijk, in tegenstelling tot de aanpak van een grote speler als Albert Heijn. Aan hen hebben we twee jaar geleverd. We hebben hard gewerkt en goed geld verdiend, maar wij wisten van tevoren: dit stopt weer. Inkopers wisselen elkaar vaak af en dan bouw je geen persoonlijke relatie op. Dat is in de biologische wereld wel anders: dat is voor de lange termijn en vaart wel bij samen- en wisselwerking.” Meer informatie? Kijk op geitenboerderijvliek.nl
