Industrial Robot Technology Magazine January-February 2017

Endüstriyel ROBOTLAR Industrial Robot Technology Magazine

www.industrialrobotsmagazine.com

Endütriyel Robot Teknolojileri Dergisi OCAK-ŞUBAT 2017 Sayı:1 www.endustriyelrobotdergisi.com

EN Standartlarına Uygun Emniyetli Robot Sistemi Tasarımı ve Kolaboratif Robot Uygulamaları

Robot Otomasyon Sistemlerinin İş Sürecine Dahil Olmasıyla Akıllara Gelen Soru: Bu Yaştan Sonra Nasıl Öğrencem!

Ağaç İşlemede Robotik Teknolojisi

Paketlemede Yüksek Hızlı ve Hassas Otomasyon Teknolojisi

Robotik Süreç Otomasyonunda Bu Hatalara düşmeyin

İleri Robotik Uygulamalar ROBOTICS'te

Bosch Rexroth’tan Robot Uygulamaları için IndraMotion MLC Otomasyon Sistemi

Üretim Bantlarında Yüksek Hız Ve Verimlilik

Endüstriyel Robot Sektörünün Dergisi The Magazine Of Industrial Robot Sector

www.endustriyelrobotdergisi.com

EndĂźstriyel Robot Teknolojileri Dergisi Ocak - Ĺžubat 2017

1

İÇİNDEKİLER Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Robotik Süreç Otomasyonunda Bu Hatalara düşmeyin 6 Stratasys 3D Yazıcı Teknolojisinde Devrim Yapıyor 7 İleri Robotik Uygulamalar ROBOTICS'te 80 WIN EURASIA Metalworking ROBOTICS SEMİNER PROGRAMI 10 Büyük İşlerin 3 Boyutlu Yazıcısı Zortrax M300 Türkiye’de 11 Girişimciliğin Başarıya Açılan Kapısı; Yıldız Teknopark 12 SUMO Robot Yarışmalarına İAÜ Damgası 14 Geleceğin mühendisleri Doğuş Üniversitesi’nde Mitsubishi Electric’in 6 eksenli robotuyla uygulama yapıyor İnsan ve Robot Karşılıklı Satranç Oynayacak 16

Yaskawa Avrupa'da Robot Fabrikası Yatırımı Yapıyor!!! 18 Mitsubishi Electric, Sanayi 4.0’a Dijital Fabrika Konsepti e-F@ctory İle Yanıt Veriyor 20 Çok Zor Geçen 2016’da Türk Firmalar Endüstri 4.0 Yolunda Hız Kesmediler 23 Bosch Rexroth’tan Robot Uygulamaları için IndraMotion MLC Otomasyon Sistemi 24 İnsan mı Robot mu Üretsin, Onu Dijital Üretim Belirlesin 26 Mitsubishi Electric, Türkiye İnovasyon Haftası’nda Sanayi 4.0’a yanıtını anlattı Fabrikalarda Robotlar Dahil Her Şey Birbiriyle Konuşacak 28

Yapay zeka, KOBİ’ler İçin Tehlike mi? Fırsat mı? 30 Robot Kullanımı Gelecekte İstihdamı Tehdit Edecek 32 Kesintisiz haberleşme sağlayan CC-Link, kontrol ve üretim verilerini yüksek hızda iletiyor Üretim Bantlarında Yüksek Hız Ve Verimlilik 34

Robot Otomasyon Sistemlerinin İş Sürecine Dahil Olmasıyla Akıllara Gelen Soru: Bu Yaştan Sonra Nasıl Öğrencem! 36

Okuma Corporation ile Sandvik Coromant, “Dünyanın En İyi Fabrikası”nı Oluşturmak İçin Çözüm Ortağı Oldu 40 Ağaç İşlemede Robotik Teknolojisi 45 Paketlemede Yüksek Hızlı ve Hassas Otomasyon Teknolojisi 47 EN Standartlarına Uygun Emniyetli Robot Sistemi Tasarımı ve Kolaboratif Robot Uygulamaları 50

2

Ocak - Şubat 2017

www.endustriyelrobotdergisi.com

www.endustriyelrobotdergisi.com

EndĂźstriyel Robot Teknolojileri Dergisi Ocak - Ĺžubat 2017

3

KÜNYE EDİTÖRDEN

1989 Yılından beri sektörel Yayıncılık alanında faaliyet gösteren ve sektörde birçok sektörel yayına imza atan AjansMik Sektörel Yayın Grubu olarak, Endüstriyel Robotlar Dergisinin ilk sayısı ile sizlere MERHABA diyoruz.

Endüstriyel Robotlar Dergisi ile sizlere;

Endüstri 4.0 ve Robot Uygulamaları Endüstriyel Robotların Programlanması Üretim ve Montaj Hatlarında Endüstriye Robot Uygulamaları Otomotiv ve Yan sanayinde Robot Uygulamaları Takım Tezgahları ve Makine İmalatında Robot Uygulamaları

‹mtiyaz Sahibi Ahmet Pelit Sorumlu Yaz› ‹flleri Müdürü Başak Pelit Genel Koordinatör Emel fienyüz Editör Selver Pelit Genel Yayın Koordinatörü Ali Birim Dijital Medya Editörü Burak Saltan Reklam Grubu Fahriye Ziyade Hafise Ergün Muhammed Hasan Alemdar Haz›rl›k&Tasar›m AjansMik Ltd. fiti.

Grafik Tasar›m Mehmet Can Pelit Bask› fian Ofset Hamidiye Mah. Anadolu Cad. No:50 Ka€›thane - ‹stanbul Tel:0212 289 24 24 Yay›n Türü Yerel-Süreli Yay›n Yönetim Merkezi

Plastik, Ambalaj Sektöründe Robot Uygulamaları Gıda ve İçecek Sektöründe Robot Uygulamaları Taşıma, Kaldırma, Paketleme ve Depolama Sektöründe Robot Uygulamaları

Kesici Büküm ve Kaynak Sektöründe Robot Uygulamaları Ağaç ve Mobilya Sektöründe Robot Uygulamaları Endüstriyel Robot Ürün ve Sistemleri Konu başlıkları ile hazırlayacağımız haber, ürün tanıtımları ve teknik makaleler, uygulamalar ile Robot sektöründeki gelişmeleri sizlere aktaracağız.

Endüstriyel Robotlar Dergisi, e-dergi olarak yayın hayatına devam edecek olup, www.endustriyelrobotdergiis.com web sitesinde sektördeki gelişmeleri sizlerle paylaşırken, www.dijimecmua.com, www.issuu.com, www.magzter.com gibi dijital e-dergi platformlarında yayınlanacaktır.

Ayrıca sosyal medyada yapacağımız paylaşımlar ile sektördeki gelişmeleri okurlarımıza sunmaya devam edeceğiz.

Endüstriyel Robotlar Dergimizin Google Play uygulamasını: https://goo.gl/m24nMG adresinden Apple Store uygulamasını https://goo.gl/CO1qss adresinden indirerek okuyabilirsiniz.

Gelecek sayıda buluşma ümidiyle sağlıcakla kalın.

Saygılarmla.

Ahmet Pelit ahmet@ajansmik.com

4

Ocak - Şubat 2017

AjansMik Ltd. fiti.

Perpa Ticaret Merkezi B. Blok Kat.11 No: 1928 Okmeydan› - fiiflli 34384 ‹stanbul - Turkey Tel:+90 212 222 93 71 (pbx) +90 212 320 80 32 - 33 Fax:+90 (212) 222 93 74 Alman yaTemsil ci si EISENACHER MEDIEN WELCKERSTR.22 D-53113 BONN Phone: +49 0228 24 99 860 • Fax: +49 0228 65 00 76 e-mail:info@eisenacher-medien.de ‹talya Temsilcisi CASIRAGHI INTERNATIONAL ADVERTISING Via Cardano 81 - 22100 Como (Italia) Tel. +39 031 261407 Fax +39 031 261380 www.casiraghi.info Tayvan Temsil ci si Ringier Trade Media Ltd. 9F-2, No. 200, Zhongming Rd., North District, Taichung 404, Taiwan Tel: +886 4 2329 7318 sydneylai@ringier.com.hk

www.endustriyelrobotdergisi.com

e-mail: info@endustriyelrobotdergisi.com Endüstriyel ROBOTLAR Dergisi

Ocak-Şubat 2017 Say›:1 Fiyat›: 10 TL KDV Dahil ‹ki ayda bir yay›nlan›r ISSN 1303-6378 © Endüstriyel ROBOTLAR Dergisi Baskı Yeri ve Tarihi: İstanbul - 7 ŞUBAT2017 Dergimizde yay›nlanan yaz›lardaki görüfller yazarlara, reklamlardaki sorumluluk reklam verene aittir.© MetalMakina Dergisindeki yaz› ve foto€raflar izinsiz kullan›lamaz.

www.endustriyelrobotdergisi.com

www.endustriyelrobotdergisi.com

EndĂźstriyel Robot Teknolojileri Dergisi Ocak - Ĺžubat 2017

5

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Robotik Süreç Otomasyonunda Bu Hatalara düşmeyin Dünyanın lider danışmanlık v e denetim şirketlerinden EY, şirketlere maliyet, verimlilik ve hizmet kalitesi anlamında değer katma potansiyeli taşıyan robotik süreç otomasyonu (RSO) projelerinde sık k arşılaşılan sorunları inceledi. IT, siber güvenlik, risk ve HR departmanları arasındaki işbirliğinin zayıf olması, planlama ve IT altyapısındaki eksikliklerin yanı sıra otomasyonun yanlış süreçlerde ve aşırı uy gulanması gibi konular RSO projelerinin başarısız olmasına neden olan f aktörler arasında yer alıyor Robotik süreç otomasyonu (RSO), şirketler için arka ofis uygulamalarının ve müşteri ile birebir gerçekleştirilen süreçlerin yürütülmesinde maliyetlerin düşürülmesi, v erimliliğin ve hizmet kalitesinin artırılmasına ilişkin büyük bir potansiyel barındırıyor. Ancak manuel olarak yapılan operasyonları temelden değiştiren RSO projelerinde ilk denemenin şirketler tarafından sıkça düşülen bazı hatalardan dolayı başarısız olma i htimali %30 ila %50 arasında değişiklik gösteriyor.

Finansal hizmet sunan şirk etlerde RSO projelerinin iş modeline uy gun olarak yapılandırılmasına ve sürdürülebilirliğine destek veren uluslararası danışmanlık ve denetim şirketi EY, robotik süreç otomasyonu projelerinde başarısızlık getiren faktörleri inceledi. Konu i le ilgili değerlendirmede bulunan EY Türkiy e Danışmanlık Hizmetleri Lideri Selim Elha-

6

Ocak - Şubat 2017

def şunları sö yledi: “Robotik süreç otomasyonu, manuel olarak gerçekleştirilen operasyonlarda maliyetleri %25 ila %40 arasında düşürebiliyor ve bu teknolojik dönüşüme yapılan yatırımın getirisi bir yıldan kısa bir sürede alınabiliyor. Ancak RSO’larda başarıyı yakalamak teknolojinin doğru alana, doğru y oğunlukta uygulanmasıyla doğrudan bağlan tılı.

Dolayısıyla şirketlerin proje sürecini başlatmadan önce titiz bir planlama yapması büyük önem taşıyor.”

RSO projelerinde sıkça düşülen hatalar • RSO’yu temel bir iş dönüşümü değil, IT projesi olarak görmek • Planlamanın ertelenmesi ve pilot uygulama yapılmaması • Otomasyonun sürdürülebilirliğini sağlayacak işgücünün yeterli eğitimi almaması • RSO’nun yanlış süreçlerde uygulanması • RSO’nun optimize edilmeyerek aşırı uygulanması

• IT, siber güvenlik, risk ve HR departmanları arasındaki işbirliğinin zayıf olması • IT altyapısındaki eksiklikler EY hakkında EY bağımsız denetim, vergi, kurumsal finansman v e danışmanlık hizmetlerinde bir dünya lideridir. Anlayışımız ve kaliteli hizmetlerimiz dünya ekonomisi ve sermaye piyasalarında güvenin oluşmasına katkıda bulunmaktadır. EY, güçlü y önetim ekibiyle tüm paydaş gruplarına verdiği sözleri yerine getirmekte ve bu şekilde çalışanları, müşterileri ve içinde yer aldığı diğ er çevreler için daha iyi bir çalışma hayatı oluşturulmasında önemli bir r ol üstlenmektedir. EY adı kür esel organizasyonu temsil eder ve Ernst & Young Global Limited'in her biri ayrı birer tüzel kişiliğe sahip olan, bir v eya daha çok, üye firmasını t emsil edebilir. Sınırlı sorumlu bir Birleşi k Krallık şirketi olan Ernst & Young Global Limit ed müşteri hizmeti sunmamaktadır.

Daha fazla bilgi için lütf en ey.com adresini ziyaret ediniz.

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Stratasys 3D Yazıcı Teknolojisinde Devrim Yapıyor

Profesyonel 3D y azıcı teknolojilerinde dünya lideri Str atasys, yeni nesil imalat teknolojilerine iki yenilik daha k attı. Sınır sız boyutlarda katmanlı üretim (additive manufacturing) yapabilme avantajı sunan robotik kompozit imalat çözümlerini 15-18 Kasım’daki Formnext Fuarı’nda sanal g erçeklik ile tanıtan Stratasys, dijital imalat teknolojilerinin artık olgunlaşma dönemine geçtiğinin ispatlıyor.

Tasarım, mühendislik ve üretim süreçlerinde 3D baskı t eknolojilerini yoğun olarak kullanan Siemens, Ford ve Boeing gibi büyük üreticilerin kısa v adede bünyelerine almayı planladıkları “Infinite-Build 3D De-

7

Ocak - Şubat 2017

monstrator” Stratasys'in yeni FDM teknolojisi. Tek seferde daha büyük ve daha hafif parça üretimi avantajı ile otomotiv ve havacılık başta olmak üzere tüm sekt örlere yepyeni bir 3D üretim anlayışı getirecek olan bu sistemin en büyük artısı hız v e boyut sınırlarını ortadan kaldırması.

Stratasys’in 3D baskı t eknolojilerin-

de yeni bir dönemi başlatan bu imalat çözümü hakkında Siemens, Ford ve Boeing gi bi dev ür eticilerin görüşlerini ilk ağızdan dinlemek için aşağıdaki videoyu şimdi izleyin.

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

İleri Robotik Uygulamalar ROBOTICS'te WIN EURASIA Me talworking, 9-12 Şubat 2017 tarihleri arasında Tüyap Fuar ve Kongre Merkezi'nde imalat sanayisini buluşturuyor. Bu yıl 22.'si düzenlenen WIN Eurasia Metalworking, Metalworking Eurasia, Surface Treatment Eurasia ve Welding Eurasia fuarlarını bir araya getirecek. Ziyaretçiler, birbiriyle doğrudan ilişkili 3 fuarın sinerjisi i le sac işleme t eknoloji zincirinin t amamına tek bir çatı altında ulaşma şansı elde edecek. 9 ülk eden 368 k atılımcının 11.000 m2 alanda yeniliklerini sergileyeceği fuara Almanya ise hükümetlerinin desteği ile pavilyon katılımı sağlayacak.

Sektörün lider firmalarının k atılımıyla, geleneksel yöntemlerin yanı sıra, modern sac levha işleme endüstrisindeki akıllı üretim ve dijitalleşme eğilimlerini de y ansıtacak olan WIN EURASIA Me talworking, üretim süreçlerinde yaşanan son değişimlere ışık tutmuş olac ak. Endüstri 4.0 olarak adlandırılan bu yeni dönemde akıllı ür etim sistemleri imalat sanayinin ayrılmaz bir parçası konumunda. Verimli ve esnek çözümler gerektiren metal ve sac levha işleme süreçlerinde bu değişimin etkilerini yoğun olarak görebilmek mümkün. WIN EURASIA Me talworking 2017 sergilenen en son t eknolojik çözümlerle birlikte sac işleme değer zincirindeki inov asyonları görme şansı verecek. Bunun yanı sıra ziyaretçiler, endüstriyel robot teknolojilerine ilişkin gelişmeleri de

8

Ocak - Şubat 2017

Robotics Özel Bölümü'nde yakından görebilecekler. İleri Robotik Uygulamalar ROBOTICS'te Robotik teknolojilerin üretim süreçlerindeki artan önemine di kkat çekmek amacıyla ilk kez 2015 yılın-

da düzenlenen ve yoğun ilgi gören Robotics Sergi ve Forum alanı, bu yıl ikinci kez ENOSAD (Endüstriyel Otomasyon Sanayicileri Derneği) işbirliği ile ziyaretçileriyle buluşacak. 18 firmanın robotik çözümlerini sergileyeceği özel alan firmaların ileri robotik uygulamalar, Endüstri 4.0 gibi imalat endüstrisindeki yeni trendlewww.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

re odaklanan çeşitli k onularda gerçekleştireceği sunumlara da ev sahipliği yapacak. Robotics bölümünde yer alacak firmalar, ABB, E3TAM, EMF Motor, ENTEK OTOMAS YON, FESTO, GÜNMAK, HKTM, LEU ZE, MITSUBISHI, NACHI, OMRON, PILZ, SCHNEIDER, SCHUNK, SERVO KONTROL, SEW-EURODRIVE, STAUBLI, YASKAWA olacak. İmalat Sanayiinde İş Sağlığı ve Güvenliği Safe@Work'te İş sağlığı v e güvenliği konusunda yüksek risk taşıyan imalat sanayiine yönelik alınması g ereken önlemler ve İSG konusunda Türkiye ve dünyada yaşanan son g elişmeler bu yıl ikincisi düzenlenen Safe@Work etkinlikleri kapsamında değerlendirilecek. 7. salonda oluş turulacak özel forum alanında İS AG (İş Sağlığı v e Güvenliği Profesyonelleri Derneği) işbirliği ile gerçekleşecek etkinlikler

www.endustriyelrobotdergisi.com

aracılığıyla, sac işleme v e yüzey işlem süreçlerindeki iş sağlığı v e güvenliği riskleri ele alınacak.

22 ülkeden satın almacı he yetler WIN EURASIA Metalworking'de Sergilenen yenilikler ve düzenlenen etkinliklerle sektörün nabzını tutacak olan WIN EURASIA Me talworking; tüm A vrasya ekonomik bölgesi için bir kez daha sektörün en önemli buluşması olar ak öne çık acak. Yerli ve yabancı katılımcı firmaların, yeni pazarlara ulaşması için, önemli olanaklar sunan WIN EURASIA Metalworking boyunca; Sanayi ve Ticaret Odaları, Meslek Odaları, Federasyonlar vb. kurumlarla işbirliği sonucunda Türkiy e'nin dört bir yanından 40 farklı Anadolu delegasyonu fuarı ziy aret edecek. Bunun yanı sıra, Kayseri Sanayi Odası da 130 kişilik bir delegasyonla fuarı ziyaret edecek.

Ekonomi Bakanlığı desteği ile sürdürülen Uluslararası Alım He yeti programı kapsamında BAE, Bosna Hersek, Bulgaristan, Cezayir, Fas, Filistin, Güney Afrika, Gürcistan, Hindistan, Irak, İsrail, Kosova, Lübnan, Mısır, Moldova, Pakistan, Umman, Ürdün, Sudan, Suudi Ar abistan ve Tunus, Yunanistan olmak üz ere 22 ülkeden satın almacı gruplar ağırlanacak. Ayrıca, davetli editör grubu kapsamında İngiltere ve Slovenya'dan editörler de fuarı ziy aret edecek.

Ocak - Şubat 2017

9

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

WIN EURASIA Metalworking ROBOTICS SEMİNER PROGRAMI

10

Ocak - Şubat 2017

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Büyük İşlerin 3 Boyutlu Yazıcısı Zortrax M300 Türkiye’de Dünyanın önde g elen 3 bo yutlu yazıcı markalarının Türkiye dağıtıcılığını yapan 3BFab, büyük boyutlarda üç bo yutlu baskı i htiyaçları için Zortrax M300 modelini Türkiye pazarıyla buluşturdu. Büyüklüğü 30 santime kadar olan modelleri tek parça olarak basabilen Zortrax M300, milimetrenin onda birinden daha hassas baskı yapabilme yeteneğiyle hiçbir detayı atlamıyor.

Dünyanın önde gelen 3 boyutlu yazıcı markalarının Türkiye dağıtıcılığını yapan 3BFab, büyük boyutlu baskı ihtiyacı duyan işletmeler ve bireyler için Zortrax M300 modelini Türkiye’de satışa sundu. 30 santime kadar olan baskıları t ek seferde hazırlayabilen Zortrax M300, daha büyük modellerin tek parça olarak üretilebilmesine olanak t anıyor. Ürünün sahip olduğu yüksek baskı hacmi sayesinde, gerçek boyutlarda bir motosiklet kask örneği bi le tek parça olarak yazdırılabiliyor.

Zortrax M300, mi limetrenin onda birinden daha hassas baskı yeteneği sayesinde bilgisayar destekli tasarımdan aldığı v erileri aslına uy gun, yüksek doğruluğa sahip ve pürüzsüz modellere dönüştürüyor. Mat siyah kasası ve yarı şeffaf kapaklarıyla her türlü çağdaş ofis dek orasyonuna uyum sağlayacak şıklıkta tasarlanan

M300, sessiz çalışmasıyla da di kkat çekiyor. Öncelikli Kullanım Alanı Sana yide Prototip Üretimi Zortrax’ın büyük hacimli, s tabil ve pürüzsüz baskılarla öne çık an bir ürün olduğunu if ade eden 3BF ab Genel Müdürü Hak an Güzelgöz, şunları söyledi: “Zortrax, 3 boyutlu yazıcı dünyasında profesyonel kullanıcılara ve son tüketiciye hitap eden, yıldızı parlayan bir marka. Yüksek baskı hacmiyle dikkat çeken yeni Zortrax M300 modelinin başta bu t arz cihazların yaygın olarak kullanıldığı sanayide prototip imalatı olmak üzere, Ar-Ge mühendislerinden öğrencilere kadar yaygın bir kullanıcı kitlesinin ilgisini çekeceğine inanıyoruz.”

www.endustriyelrobotdergisi.com

Ocak - Şubat 2017

11

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Girişimciliğin Başarıya Açılan Kapısı; Yıldız Teknopark Yıldız Teknik Üniversitesi Yıldız Teknopark, iş dünyasındaki Ar-Ge faaliyetlerini yürütmek is teyen girişimci ve akademisyenleri, yatırımcılar ile bir araya getiriyor. Kurulduğu günden bu yana birçok yenilikçi iş fikrini de bir ar aya getiren Yıldız Teknopark, Türkiye'nin en büyük k uluçka merkezi Yıldız Kuluçka'yı girişimcilerin hizmetine sunarak, Türkiye'nin girişimcilik ekosistemini daha da büyütmeyi hedefliyor.

Yıldız Teknopark Genel Müdürü Prof.

Dr. Mesut Güner , teknoparkların ülkemizdeki ar-ge ekosistemindeki önemli rolünü anlatıyor: Türkiye'de Teknoloji Geliş tirme Bölgeleri kanununa göre kurulan ve inovatif girişimleri buluş turan teknoloji merkezleri olan teknoparklar, hem girişimcilere, hem üniv ersitelere, hem de ülke ekonomisine sağladıkları katkılardan ötürü, ülkemizin 2023 hedeflerine ulaşmadaki lok omotifi haline geldiler.

Teknoparklar özellikle yeni kurulma aşamasında olan şirk etlere, fiziksel bir mekan sağlamaktan çok daha fazlasını sunuyorlar. Bu anlamda Türkiye’nin en kapsamlı ve büyük kuluçkası olan Yıldız Kuluçk a henüz kurulma aşamasında olan v eya gelişmekte olan şirketlerin, yenilikçi fikirlerini hayata geçirebilecekleri ortamı sağlayarak, hedeflerine ulaşmalarına des tek oluyor.

Kendini sürekli yenileyen, sorgulayan, araştıran, üreten, yaratıcı girişimciler, inovatif iş fi kirleri geliştiren ve bunu tic arileştirebilecek zeka ve özveriye sahip g ençlerden oluşuyor.

Bu fikirlerini bir pr ojeye dönüştüre-

12

Ocak - Şubat 2017

Yıldız Teknopark Genel Müdürü Prof. Dr. Mesut Güner bilmek için belli başlı i htiyaçları var; bir ofis, üretim atölyeleri, danışmanlar bunlardan sadece bir kaçı. Girişimcilerin daha hızlı hareket etmek adına ihtiyaç duydukları tüm bu bi lgilere, konunun uzmanlarına, sektördeki diğer önemli firmalar a ve kaynaklara doğrudan ulaşabilecekleri, tüm bu kaynakların aynı çatı altında olabi leceği bir yapıya ihtiyaçları var. Teknoparklar da bu i htiyaçlara cevap vermek için varlar.

İşte tam da bu ihtiyaçtan yola çıkarak şunu diyebilirim ki, Yıldız Kuluçka bir girişimcinin ihtiyaç duyabileceği pek çok şeyi sunan ve başarıya ulaşmasında hızlandırıcı r olü görecek en k apsamlı adres. Burada, girişimcilere ücretsiz çalışma alanları, eğitim, hızlandırma ve mentörlük programları, şirketleşme desteği, temel makine v e teçhizatların bulunduğu Pr ototip Atölyesi, süper bi lgisayar, YTÜ merkez laboratuvarını kullanma hakkı gibi

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi değerlemeler ile yatırım aldı, y akın zamanda da 1 girişim daha y atırım alıyor olacak.

Yıldız Teknopark’ın asıl hedefi; bu çatı altında toplanan büyük şirketlerin, startupların, kuluçka ve ön kuluçkaların faaliyetlerini en verimli şekilde yürütebilmesini sağlayacak alt yapı desteği sağlamak. A yrıca teknolojik girişim hayallerini gerçeğe dönüştürmek isteyen tüm diğer girişimcilerin Türkiye'de ve tüm dünyada çığır açacak yeni projelerine bu ek osistemde yer vermek.

Yıldız Teknopark hakkında

çok değerli imkanlar sunuluyor. Sunulan tüm bu imkanlar sayesinde geliştiren girişimler için, y atırım kapıları daha kısa bir sür ede açılabiliyor ve Türkiye'de bir ekonomik değer olarak büyüme fırsatını yakalamış oluyor.

Yıldız Teknopark, t oplam 11 binada 125 bin m 2’lik alanda hizmet vererek Türkiye’nin en kapsamlı ve büyüğü olma özelliğini taşıyor. Ar-Ge ofislerinde 380’den fazla firmada 7 binden fazla ar-ge ve yazılım personeline ev

www.endustriyelrobotdergisi.com

sahipliği yapıyor. Bunlardan 100’ü kuluçkada yer alıyor. Aralarında Ulusal ve uluslararası hibe desteklerden faydalanan NASA tarafından da k ullanılacak olan “Dok unma Hissine Sahip Yapay Deri" ile çığır açan HTMSS yüksek teknoloji firması, "Genetik işletim sistemi ve DNA kodlama dili" geliştiren Türkiye'nin ilk gen ve hücre mühendisliği GEEN Biyoteknoloi, "Üç boyutlu yazıcı" projesine sahip Katı Hal gibi gurur verici birçok kuluçka firması bulunuyor. Bu yıl 4 girişim yük sek

Yıldız Teknik Üniversitesi, ülkemizin ar-ge faaliyetlerine katkıda bulunan 21. yüzyılın girişimci üniversite modeli doğrultusunda t eknoloji geliştirme bölgesi açma f aaliyetlerine başlamış ve 2003 yılında Yıldız Teknopark’ı kurmuştur. Teknopark, yeni fikirlerin değer oluşturan çıktılara dönüşme sürecinin bütün aşamalarında y er alan uluslararası bir işbirliği merk ezi olma vizyonuyla çalışmalarına devam etmektedir.

2003 yılından bu yana sürdürülebilir gelişim ilkesi doğrultusunda büyümeye devam eden Teknopark, k urulduğu Yıldız Teknik Üniversitesi Davutpaşa Kampüsünün yanı sıra 2014 yılı sonunda faaliyete geçen İkitelli yerleşkesi ile de hizmet veriyor. Toplam 11 binada 125 bin me trekarelik ar-ge ofis alanında 380’den fazla firmaya ve 7 binden f azla ar-ge personeline ev sahipliği yapmakta. Yıldız Teknopark bünyesinde yazılım, bilişim ve iletişim teknolojileri, telekomünikasyon, elektronik, ilaç, makine v e teçhizat imalatı, kimya, havacılık, enerji, savunma sanayi, ,inşaat, gıda gi bi birçok sektörde ar-ge çalışmalarını yürüten firmaları bir ar ada bulunduran dev bir ekosistem.

Ocak - Şubat 2017

13

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

SUMO Robot Yarışmalarına İAÜ Damgası

İstanbul Aydın Üniversitesi öğrencilerinden Umut Meriç v e Batuhan Kurt, geliştirdikleri sumo r obotlarla uluslararası yarışmalarda derece üstüne derece kazanıyor.Umut Meriç Japonya’daki dünya şampiyonasından dördüncülükle dönerken, Batuhan Kurt ise Roman ya’daki Avrupa şampiyonasında birinci oldu.

Temel vizyonunu “bilgiyi ürüne dönüştürmek” olarak belirleyen İstanbul Aydın Üniversitesi’nin öğrencileri, yurt dışındaki e tkinliklerde üniversitelerinin ve Türkiye’nin adını yükseltmeye, geleceği “aydınlatmaya” devam ediyor. İstanbul Aydın Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri

14

Ocak - Şubat 2017

Mühendisliği Hazırlık öğrencisi Umut Meriç ve Bilgisayar Programcılığı 1’inci sınıf öğr encisi Batuhan Kurt, yurtdışında katıldıkları yarışmalardan dereceyle döndüler.

ALINMADIK DERECE BIRAKMADILAR!

Ekim ayı sonunda Romanya’da gerçekleştirilen Uluslararası 9’uncu Robochallenge Robot Y arışması’nda katıldığı dört robotuyla ilk dört dereceyi kazanan Umut Meriç, Japonya’da bu yıl 28’incisi düz enlenen ve sumo robot yarışmalarının dünya şampiyonası kabul edilen Japonya Uluslararası Sumo Robot Y arışması’ndan dördüncülük derecesiyle

döndü. Batuhan Kurt ise Romanya’daki Robochallenge’da mini kategoride birinci oldu.

“TAKTİK SAVAŞI YAPIYORUZ”

Konuyla ilgili konuşan Umut Meriç, şunları söyledi: “21 ülkeden toplam 48 ekibin katıldığı yarışmaya üç r obotla katılmıştım. Bir t anesiyle dördüncü oldum. Ancak şunu söyleyebilirim; İstanbul Aydın Üniversitesi olarak sumo r obot konusunda gerek Türkiye’de gerekse de dün ya genelinde birçok üniversiteden çok daha ilerideyiz. Özellikle de y azılım konusunda. Zira biz y azılımlarımızı daha çok rakiplerimizi izleyip analiz ede-

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

rek, onların stratejilerine göre hazırlıyoruz. Yani bir çeşit t aktik savaşı uyguluyoruz. Gelecek seneki hede fim ise şampiyonluk. Türkiye’ye ve İstanbul Aydın Üniversitesi’ne Avrupa’nın ve dünyanın en büyük yarışmasından üç derece birden getirmek benim için gerçekten mutluluk verici. Yarışma öncesinde desteklerini esirgemeyen ve çalışmalarımıza maddi manevi katkısı olan başta İstanbul Aydın Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Dr. Mustafa Aydın’a, Mekatronik Mühendisliği Bölüm Başk anı Yrd. Doç.

Dr. Oğuz A ta’ya ve İstanbul Aydın Üniversitesi Hazırlık Ok ulu Öğretim Görevlisi Özlem Özel’e sonsuz teşekkürlerimi sunarım.”

“GÜNLÜK HAYATA YÖNELİKÇALIŞIYORUZ”

Ekim ayında Romanya’da gerçekleştirilen 9’uncu Roıbochallenge yarışmasında “mini sumo” k ategorisinde birinci olan İA Ü Bilgisayar Programcılığı Bölümü 1’inci sınıf öğrencisi Batuhan Kurt ise y arışmaya 2-3 yıldır katıldığını ifade ederek şu açıklamalarda bulundu: “Bizim k ategorimizde 300 kadar robot yarıştı.

Bense yarışmaya 6 robotla katılmıştım. 18 y aşından küçük olduğum için mini sumo k ategorisinde dahil www.endustriyelrobotdergisi.com

olduğum bu y arışmada birincilik kürsüsüne çıktım. Mini sumo dediğimiz kategoride robotlar 10’ar santimetrelik ölçülerde oluyor ve en üst kategorideki robotlara göre daha küçük oluyor. Ancak mantık aynı.

Bu alana y önelik tasarladığım toplam 12-13 r obot var. Ancak ekibimizle asıl olarak günlük hayatta kullanılabilecek robotlar üzerinde çalışmalarımıza ağırlık v ermiş durumdayız.”

SUMO ROBOT NEDİR?

Sumo robotlar, adından da anlaşılacağı üzere, robotikle ilgilenenlerin Japon sumo gür eşlerinden esinlenerek aynı güreşi robotlara yaptırmak istemeleriyle ortaya çıkan bir robot kategorisi olarak öne çıkıy or.

Otonom hareket yeteneğine sahip, belli boyutlarda üretilmesi gereken, elektronik devreler içeren, birbirleriyle mücadele etmek amacıyla t asarlanan, amaçlanan hareketler için programlanan sumo r obotlar, birbirleriyle Dohyo adı v erilen belli standartlara ve özelliklere sahip yuvarlak bir metal ring üzerinde karşılaşıyorlar. Karşılaşma süresince sumo robotlar, tıpkı sumo güreşindeki gibi birbirlerini ringin çevr esindeki

çizginin dışına it erek atmaya çalışıyorlar. Robotlar k ontrast sensörleri sayesinde dohyonun çevresindeki beyaz çiziyi algılayıp, ring içinde kalmaya çalışıyorlar. Robotlara, çevresini ve rakip robotu kısa sürede algılaması için muh telif sensörler (IR, ultrasonic, lazer, vb) eklenmekte ve geliştirilmiş taktik algoritmalar da yükleniyor. Sumo r obotların maçı kazanmasında, sahip olduğu mek anik, elektronik tasarım ve yüklü olduğu program algoritmaları etkili oluyor. Bu alg oritma ve yazılımlar biraz değiştirilerek, sanayiye yönelik robotlarda da kullanılabiliyor. Derece alan robotların yazılımları bu bakımdan çok önemli bir yere sahip.

Türkiye’de Milli Eğitim Bakanlığı ve TÜBİTAK işbirliği ile, her yıl bir başka şehirde düzenlenen sumo robot yarışmaları, bu yıl 2017 yılının Ma yıs ayı içinde Kon ya’da düzenlenecek.

Geçtiğimiz yıl Gaziantep’te düzenlenen yarışmaya bu yıl hemen tüm üniversitelerden katılım bekleniyor.

Ocak - Şubat 2017

15

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Geleceğin mühendisleri Doğuş Üniversitesi’nde Mitsubishi Electric’in 6 eksenli robotuyla uygulama yapıyor

İnsan ve Robot Karşılıklı Satranç Oynayacak Fabrika otomasyonu alanında dünyanın önde g elen markalarından Mitsubishi Electric, sana yideki rolü hızla artan endüstriyel robot teknolojilerine yön verecek mühendislerin yetiştirilmesi amacıyla üniv ersitelere Robot Eğitim Merk ezi kurulmasına destek oluyor. Mitsubishi Electric tarafından Doğuş Üniv ersitesi işbirliğiyle k urulan Endüstriyel Otomasyon ve Robot Teknoloji leri Eğitim Merkezi’nde teorik derslerinin uygulamasını gerçekleştiren öğrenciler, daha önce dans e ttirdikleri robota şimdi de insanla karşılıklı satranç oynatmayı hedefliyor.

Sanayi 4.0 evresi ile birlikte fabrikaların üretim sürecinde kritik önem taşıyan robotlar, sağladıkları hız ve kolaylıklarla her g eçen gün sanayide daha çok rol alıyor. Yaşanan gelişime paralel olarak, hem sanayide hem de bi lim ve sağlık alanlarında kullanılan endüstriyel robotları programlayabilecek, üretim hatlarına entegrasyonunu sağlayabilecek ve yeni robotlar tasarlayabilecek mühendislerin y etiştirilmesi önem k azanıyor. Fabrika otomasyonu ve ileri robot teknolojileri alanında dünyanın önde gelen markalarından Mitsubishi Electric, Türkiye’de gelecekte otomasyon ve ileri robot teknolojilerine yön verecek uzmanların y etiştirilmesi amacıyla eğitime destek oluyor. Üniversitelerin mühendislik fakültelerin-

16

Ocak - Şubat 2017

de Robot Eğitim Merk ezi kurulmasına öncülük eden Mitsubishi Electric 6 ek senli endüstriyel robotu ile Doğuş Üniv ersitesi’nde de öğrencilerin ileri teknolojiyi kullanarak, inovatif fikirlerinin hayat bulmasına katkı sağlıyor Mitsubishi Electric t arafından Doğuş Üniversitesi işbirliğiyle k urulan Endüstriyel Otomasyon ve Robot Teknolojileri Eğitim Merk ezi’nde birçok başarılı projeye imza atılıyor.

Bugüne kadar 77 öğrencinin başarı sertifikası aldığı eğitim merk ezinde, ulusal ve uluslararası akademik çalışmalar ve projeler hayata geçiriliyor. 2015 yılında Mitsubishi Electric’in 6 ek senli endüstriyel robotunu, esnek dans figürlerine bir insan gibi tepki verebilecek şekilde programlayarak gerçekleştirdikleri teknoart dans şovu i le büyük beğ eni

toplayan geleceğin mühendis adayları şimdi de r obota satranç oynamayı öğretiyor.

Robot simülatörü ile satranç projesi Teknoloji eğitiminin o yunlarla ilişkilendirilerek somutlaştırılması, karmaşık teknolojilerin öğrenilmesinin kolay ve zevkli hale gelmesini sağlıyor. Bu noktadan hareketle, robotik alanı içinde ö zellikle insan-makine etkileşimi çalışmaları için c azip bir konu olan sa tranç oyununu tercih eden Doğuş Üniversitesi öğrencileri, teknolojinin ne k adar ilerlediğini göstermek amacıyla insanı y enebilecek bir bi lgisayar yazılımı geliştirmek için ç alışıyor. İnsanla k arşılıklı satranç oynayabilen bir robotik sistem geliştirmeyi hedefleyen Robot ile Satranç Projesi” üç aşamadan oluşuyor.

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi Robotların eğitimde kullanılması bireyin yaratıcı düşünme, kendine güven, iletişim, liderlik, nesneleri anlamlandırma ve teorik bilgiyi pratiğe dökme becerilerini geliştiriyor. 2015 yılından bu yana 77 öğrencinin başarı sertifikası aldığı eğitim merk ezinde, öğrenciler yaz stajları ve bitirme projelerinde de Mitsubishi Electric robotlarını kullanabildiği gibi sektör profesyonelleri için de t emel robot eğitimi düzenleniyor.

Gerçek zamanlı haberleşme gücü Projenin birinci aşaması için “el hareketleri tanıma kütüphanesi” tasarlayan öğrenciler, bu kütüphane ile kullanıcıların bir mouse y a da klavye yerine ellerini k ullanarak robotu simülatörde kontrol edip satranç taşlarını hareket ettirmelerini sağladı. Projenin ikinci aşamasında ise Mitsubishi Electric r obotu kullanılarak satranç oynayan sistem geliştirildi. Bu aşamada insan hamlesi bilgisayarda tasarlanmış bir ara yüzle yapılıyor ve bilgisayar hamlenin satranç kurallarına uygunluğunu kontrol ederek hem ekr anda hem de satranç tahtasında hareket gerçekleştiriyor. İnsan hamlesinin ar-

www.endustriyelrobotdergisi.com

dından ise yine ara yüzde ve satranç tahtasında robot hamlesini g erçekleştiriyor. Çalışmalarına dev am edilen projenin son aşamasında ise görme sensörü yardımıyla insan v e robota karşılıklı satranç oynatmak hedefleniyor.

Sektör profesyonellerine temel robot eğitimi Doğuş Üniversitesi ve Mitsubishi Electric işbirliğiyle kurulan Endüstriyel Otomasyon ve Robot Teknolojileri Eğitim Merkezi’nde, mühendislik fakültesi öğrencileri robot teknolojileri ve ileri hareket kontrolü derslerinin uygulamalarını yapıyor.

PLC CPU, Robot CPU, Motion CPU, CNC CPU gi bi birçok farklı otomasyon disiplinini bir araya getiren Multi CPU özelliğiyle mükemmel çözüm sunan Mitsubishi Electric r obotlarının bu yapısı sayesinde, bilim insanlarının teorik dünyalarında oluşturdukları matematik modellerle g erçek zamanlı haberleşme gücüne sahip bir k ontrol alt y apısına sahip olunması sağlanıyor. Ethernet, Profibus, Profinet, DeviceNet ve CCLink network bağlantıları, robotların daha büyük sis temlere kolayca entegre olmasını sağla yarak kullanıcılara işlemlerin tüm evresinde erişim imkanı sunuyor. Mitsubishi Electric robotları, 64 bit Risc CPU y apısı ile çevre cihazlarla (örneğin görüntü işleme cihazları) tıpkı kendi eklemi gibi kolaylıkla uyum sağlıyor. 7 kameranın bir robota Ethernet üzerinden bağlanabildiği bu i leri teknolojide, yüksek hızlı işlem gücü Ma tlab gibi teorik simulasyon yazılımlarıyla entegrasyonu gerçekleştiriyor.

Ocak - Şubat 2017

17

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Yaskawa Avrupa'da Robot Fabrikası Yatırımı Yapıyor!!!

1915 yılında Kit akyushu’da (Japonya) kurulan YASKAWA Electric Corporation bugün yıllık 3 mi lyar Euro’nun üzerindeki cirosu ile servo sürücü, invertör, Motoman markası altındaki robotları ve VIPA kontrol teknolojisi ürün gamıyla sektöründe global bir lider olmanın yanı sıra yeşil enerji konusunda faaliyet gösteren THE SWITCH ve Humatronics konsepti ile yürüme engeli bulunan insanlar a yardımcı ekipman ür etiminde faaliyet gösteren ReWalk markasıyla, insanlığa, dünyaya ve geleceğe yatırım yapıyor.

Japon teknoloji grubu Yaskawa, orta vadede stratejik planları dahi lin-

18

Ocak - Şubat 2017

de Avrupa’da endüstriyel robot pazarında en önemli üretici konumuna gelmek ve bölgedeki müşterilerine daha iyi hizmet verebilmek amacıyla Avrupa'daki varlığını Slovenya’da kuracağı robot fabrikası ile güçlendirmeyi planlamaktadır. Bu karar, 21 Kasım 2016’da Pazartesi günü Frankfurt / Main'de düzenlenen basın konferansında Hiroshi Ogasawara (Yaskawa Electric Corporation’nın Temsilci Direktörü ve Başkanı) ve Manfred Stern (Yaskawa Avrupa Başkan ve CEO‘su, Yaskawa Electric Corporation Yönetim Kurulu Üy esi) tarafından açıklandı. Şirket, Japonya ve Çin'deki mevcut

robot üretim tesislerine ek olar ak Slovenya'da yeni bir üretim tesisi ve yeni bir A vrupa robotik geliştirme merkezi ile üretim kapasitesini genişletmeyi planlıyor. Bu y atırım ile İki yüz kişilik ek istihdam yaratacak.

Yaskawa, Motoman robotlarının 2018 yılında ür etim hattından çıkmasını hedefliyor. Fabrikanın, Avrupa'daki robot talebinin% 80'ini karşılayacağı ve toplam yatırımların da 25 milyon Euro olacağı öngörülüyor.

350.000'in üzerinde devreye alınmış endüstriyel robot ile sektöründeki en büyük global o yunculardan biri ve sürücü ve otomasyon teknolojisinin lider bir uluslar arası teda-

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

rikçisi olan Y askawa, Avrupa'da iddialı bir g enişleme stratejisi izlemektedir. Bununla beraber, 1915 yılında kurulan şirketin bu y atırımı, dünya üzerinde teknolojik bilgi ve üretim yeterliliği konusunda yön verici oyuncularından biri olan Avrupa ile Asya arasında bir k öprü niteliği de taşımaktadır.

Bugün Yaskawa, Avrupa'da yaklaşık 350 Ar-Ge ve uygulama mühendisi istihdam etmektedir. Yeni üretim ve geliştirme merkezi kapasiteleri, Avrupa'da daha da hızlı kişiselleş tirilmiş robot çözümlerine olanak tanıyacaktır. Bu aynı zamanda bu pazarlardaki OEM' lerle işbirliğini güçlendirecek ve buna ek olar ak, Yaskawa

Avrupa pazarına ve Avrupa‘daki teknolojik eğilimlere daha da y oğunlaşacaktır. Yaskawa hali hazırda Avrupa’daki diğer tesislerinde pozisyoner, gantry ve servo ray üretimi ile müşterilerine geniş çaplı çözümler sunmaktadır.

Sayın Stern, "Avrupa pek çok teknoloji alanında lider dir ve müşterilerimize, burada bulunmaktan ve daha da verimli çözümler üretmekten mutluluk duy duğumuzu sürekli

www.endustriyelrobotdergisi.com

olarak göstermek istiyoruz" dedi.

Yaskawa, Avrupa'daki faaliyetlerini mevcut robot işlerine y apılan yatırımlar ve elektrikli sürücü teknolojisi ile genişletiyor. Şirket, en son endüstriyel kontrol teknolojisi ve 'Yeşil Enerji' alanlarındaki s tratejik satın alımlarla iş modelini genişletti. Rüzgâr enerjisi v e gemi sürücülerinin elektrifikasyonu alanlarında enerji çözümleri üzerine odaklanılıyor.

Ocak - Şubat 2017

19

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Mitsubishi Electric, Sanayi 4.0’a Dijital Fabrika Konsepti e-F@ctory İle Yanıt Veriyor Sanayi 4.0 evresinde, hızla değişen ve kişiselleşen insan i htiyaçlarını en hızlı ve verimli şekilde karşılayabilecek üretim bantlarını kurmak sanayinin en önemli gündem maddesi haline geldi. Bu yeni üretim anlayışı içinde robotların rolü de giderek artıyor. Sanayinin dijitalleşmesi olarak özetlenen bu sür eçte, Türkiye’nin de üretimde gücünü pekiş tirmesi için ileri robot teknolojisi ile donatılmış dijital fabrikalara geçişi önem kazanıyor. Türkiye’de geleceğin dijital fabrikalarını bugünden k urmak mümkün. Sanayi 4.0 sür ecine eF@ctory olarak adlandırılan dijital fabrika konsepti ile yanıt veren Mitsubishi Electric, fabrikaları yeni endüstri evresindeki tüm i htiyaçları karşılayacak şekilde kurmaya ve kurulumdan önce de sanal f abrika oluşturarak üretimi test etmeye imkan tanıyor.

Sanayi 4.0 y a da Dör düncü Sanayi Devrimi olarak adlandırılan yeni endüstri evresinin ortaya çıkışının altında, insan i htiyaçlarının içinde siber sistemlerin de y er aldığı ot omasyon sistemleri ile karşılanmak istenmesi yatıyor. Sanayinin dijitalleşmesi olarak özetlenen bu sür eçte, robotlar da sağladıkları hız ve kolaylıklar sayesinde her g eçen gün daha çok rol alıyor. Elektrik, elektronik ve otomasyon alanında bir dünya devi olan Mitsubishi Electric, bu yeni endüstri evresine e-F@ctory olarak adlandırılan dijital fabrika

20

Ocak - Şubat 2017

Mitsubishi Electric Türkiye Fabrika Otomasyon Sistemleri OEM İş Geliştirme Kıdemli Müdürü Tolga Bizel konsepti ile yanıt verirken, sürecin önemli bir par çası olan i leri robot teknolojileri ile de dikkat çekiyor.

Kişiselleştirilmiş ürün ür etebilen ülkeler kazançlı çıkacak Önümüzdeki yaklaşık 40 yıllık süreçte dünya ekonomisindeki ilk 15 ülke arasında büyük bir r ekabet oluşmasının beklendiğini ifade eden

Mitsubishi Electric Türkiy e Fabrika Otomasyon Sistemleri OEM İş Geliştirme Kıdemli Müdürü Tolg a Bizel, “Bu süreçte aralarında Japonya’nın da bulunmasını öngördüğümüz ilk 5 ülkeyi belirleyecek unsurun, kişiselleştirilmiş ürünler ür etilme konusundaki gelişmişlik düzeyi olacağı tahmin ediliyor. Bu ürünler için de siber fizik sistemlerle desteklenmiş

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi ve tamamıyla otomatik bir yapı kazanmış üretim sistemlerinin geliştirilmesi gerekiyor” dedi.

Dünyada yepyeni bir endüstri evrimi sürecinin başladığına işaret eden Bizel, sözlerini şöyle sürdürdü: “Günümüzde hızla değişen v e kişiselleşen insan ihtiyaçlarını en hızlı ve verimli şekilde karşılayabilecek üretim bantlarını oluşturmak sanayinin en önemli gündem maddesi haline geldi. Sizin üretim hattınızın yatırımını, en ergonomik şekilde otonom, kendi kendini şekillendiren makinelerden ve robotlardan oluşan bir sistem kapsamında yeni ihtiyaçlara uydurabilme kabiliyetiniz, aslında endüstrinin yeni evresini tanımlıyor.

Bu yeni evreye uyum sağla yabilecek, kendi kendini değiştirebilen üretim hatları ortaya koyabilen ülkelerin, hızla değişen kişiselleş tirilmiş ihtiyaçları karşılayabilecek bir üretim sektörüne sahip olac akları öngörülüyor.”

Sanal fabrika ile üretimden önce verimlilik ölçümü Mitsubishi Electric’in Sana yi 4.0’a yanıtı olan e-F@ct ory konsepti ile geleceğin dijital fabrikalarını bugünden kurmanın mümkün olduğunun altını çizen Bizel, şu bi lgileri aktardı: “Bugünün artan rekabet ortamında kişiselleştirilmiş ürünlere olan talebi karşılayabilmek için ür etimlerinizi optimize etmeniz gerekiyor. Mitsubishi Electric’in e-F@ct ory konsepti ile bir fabrikayı yeni endüstri evresindeki tüm i htiyaçları karşılayacak şekilde kurmak ve kurulumdan önce de sanal bir f abrika oluşturmak mümkün. Bu sayede önce sanal fabrikanızı çalıştırarak ihtiyaçlarınızı ve verimliliğinizi görebilir, yatırımlarınızı buna göre şekillendirebilirsiniz. Yönetimden üretim katına kadar tüm fabrika katmanlarını optimize etmek için ileri teknolojileri kullanan ve üretimde

www.endustriyelrobotdergisi.com

çok ciddi maliyet tasarrufu sağlayan Mitsubishi Electric e-F@ct ory konsepti, küresel rekabette bir adım önde olmayı sağlıyor.”

Dijital fabrika anlamına g elen eF@ctory konseptinin hızlı bağlantısı ve kısa y enileme süresi ile verimli üretimde vites artırmayı sağladığına dikkat çeken Bizel, online olarak izlenebilen sistemin, üretimin istenilen her an ve her yerde kontrol edilebilmesini sağladığını ifade etti. Bizel, “Üretim aşamasında ihtiyaç duyulan pek ç ok bilgiye ulaşmayı mümkün kılan bu sistem sayesinde, örneğin hatalı bir ürün söz konusuysa geriye dönüp üretim hattında bir sorun olup olmadığına bakılabiliyor.

Ardından bu sorunun kendi kendine giderilmesi için bir k arar aşaması oluşturulabiliyor” diye konuştu. İnsan eline yakın hassasiyette hızlı robotlar… Üretim sürecinde büyük önem taşıyan robotların, sağladıkları hız v e kolaylıklarla her geçen gün sanayide daha çok rol aldığını ifade eden Bizel, Mitsubishi Electric olarak robot-

larla daha esnek bir ür etim sağlamayı, maliyetleri düşürmeyi ve çalışan konforunu artırmayı hedeflediklerini söyledi. Robotların günümüzde çok olağan bir iş gücü haline geldiğini ifade eden Bizel, bu nokt ada ileri robot teknolojisi ile öne çık an Mitsubishi Electric’in gıda, i laç, ambalaj, otomotiv, beyaz eşya gibi pek çok sektörde insan k olu veya eline yakın hassasiyette çalışan hızlı r obotlar ürettiğini anlattı. Robotlarının tüm par çalarını da kendisi üreten Mitsubishi Electric’in üretimden gelen bilgi birikimi ve tecrübesini robotlarıyla müşterilerine aktardığını vurgulayan Bizel, Mitsubishi Electric robotlarının kullanıldığı öncelikli sektörlerle ilgili şu bi lgileri verdi; “Mitsubishi Electric r obotları arabalarda kapı kolu montajı, ses sistemi tuşlarının test edilmesi gibi montaj ve kalite kontrol alanlarında sıklıkla tercih ediliyor. Ayrıca ıslak mendillerin paketlenmesi, ilaçların kutulanması, ayakkabıların boyanması ve yapıştırılması, küp şekerlerin kutulanması gibi hızlı üretim, do-

Ocak - Şubat 2017

21

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

zajlama ve paketlemenin olduğu gıda, ambalaj, paketleme gibi sektörlerde Mitsubishi Electric’in pek ç ok robotlu çözümü bulunuyor.”

ması ve maliyetlerin düşmesi g erekiyor. Robotlu sistemler tüm bunları bir arada sunabilecek en ideal ç özüm olarak karşımıza çıkıyor.

Fabrikalarda yarı insansı r obotlar çalışabilir

Mitsubishi Electric F abrika Otomasyon Sistemleri’nin dijital fabrika teknolojisi e-F@ctory ile robotlar üretim hattındaki diğer ürünlerle haberleşebiliyor. Çünkü e-F@ct ory konseptinde fabrika otomasyonunda yer alan tüm ürünler birbirleriyle entegre ve açık bir mimari i le çalışıyor. Böylece üretim hatlarını kişisel bazı ihtiyaçlara göre optimize ederek pazardaki rekabet koşullarına ayak uydurmak hiç olmadığı k adar kolaylaşıyor.”

Robotlar konusunda dünyada hakim olan gelecek vizyonuna da değinen Bizel, “Gelecekteki yeni nesil robot sistemlerinin çok robotlu, paralel yapılı, çok parmaklı eller ve yürüyen makineler içeren mekanizmalar olacağı öngörülüyor. Hatta yarı insansı robotların veya insan uzuvlarının robotlaşmış formlarının bile üretilmesi mümkün g örülüyor. Bugün nasıl ki en popüler t eknoloji trendi mobilite ise yıllar sonr a aynı durumun robotlar için geçerli olacağı tahmin ediliyor. Yapay zekâ, akıllı şehirler ya da mobil cihazların geleceği ne olursa olsun, robotların tüm bunlar için t amamlayıcı bir unsur olarak varlık göstereceği beklentisi hız kazanıyor” dedi.

22

Ocak - Şubat 2017

Rekabet için maliyetlerin düşmesi şart Türkiye’nin üretim kabiliyeti olan bir ülke olduğunun altını çizen Bizel, sözlerini şu şeki lde tamamladı: “Üretim kabiliyetinin sürdürülebilir olması için r ekabet edebilmek, rekabet için de ür etim kalitesinin art-

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Çok Zor Geçen 2016’da Türk Firmalar Endüstri 4.0 Yolunda Hız Kesmediler Otomatik depolama sis temlerinin dünyadaki lider ür eticisi Kardex Remstar, Türkiye operasyonlarında yüzde 10 büyüme g österdi. Türkiye’nin 2016’da yüzde 3 civ arında büyümesi beklenirken, bu r akamın 3 katı büyüme g österen Kardex Remstar 2017 yılında da hız k esmeden yine en az yüz de 10 büyümeyi hedefliyor.

Türkiye’de depo ot omasyonu denince akla gelen ilk firmalardan olan Kardex Remstar, ekonomide 2016 yılını yüz güldür en rakamlarla geride bıraktı. Otomatik depolama v e geri alma sistemlerinin dünyadaki lider üreticisi Kardex Remstar, 2016 yılında yüzde 10 büyüme g österdi. Ülkenin yüzde 3 olan büyüme r akamının üzerinde bir büyüme y akalayan Kardex Remstar, 2017 yılında da yüzde 10 büyümeyi hedefliyor.

27 farklı ülkede müşterilerine otomatik depolama v e arşivleme çözümleri sunan Kar dex Remstar, İsviçre merkezli ve Zürih Borsası’na kote bir şirket. Otomotivden lojistiğe, savunma sanayinden sağlık sektörüne, makina üretimden havacılığa, e-ticaret’ten saatçiliğe kadar pek çok farklı sektöre ürün v e çözümler sunan Kardex Remstar, otomatik akıllı dikey depolama sistemlerinin mucidi olar ak hizmetlerine devam ediyor.

YENİ HEDEF PERAKENDE SEKTÖRÜ Türkiye ekonomisinin yüzde 3 büyüme oranına karşılık kendilerinin yüzde 10’luk büyüme g östermeleri-

www.endustriyelrobotdergisi.com

Kardex Remstar Ülke Müdürü Emre Yenal nin gurur v erici olduğunu if ade eden Kardex Remstar Ülke Müdürü Emre Yenal, yılın i kinci yarısında özellikle otomotiv ve savunma sanayindeki üretim artışına bağlı y an sektörlerin, büyümelerindeki önemli faktör olduğuna dikkat çekti.

Kardex Remstar Ülke Müdürü Emre Yenal şu bi lgileri verdi: “Yeni dönemde perakende sektörü Kardex Remstar’ın hedef sektörü olacak. Çünkü Kardex Remstar olarak, satış-

ların artmamasından dertli per akendeciye çözüm getirmek istiyoruz. Düşen kar marjları ve artan maliyetler nedeniyle; t asarruf, zaman ve maliyet kazanacakları özel depolama çözümlerimizi perakendenin hizmetine sunacağız. Kardex Remstar’ın depolama çözümleri ile perakende sektörüne zamandan tasarruf, artan verimlilik, sıfır ha ta payı ve alan t asarrufu ile modern ç alışma koşulları sunacağız.“

Ocak - Şubat 2017

23

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Bosch Rexroth’tan Robot Uygulamaları için IndraMotion MLC Otomasyon Sistemi

Bosch Rexroth, farklı türde kinematiği kontrol etme yeteneğine sahip olan IndraMotion MLC kontrol sistemiyle ihtiyaç duyulan tüm hareket, robot ve lojik kontrol işlevlerini entegre ediyor.

Bosch Rexroth, HMI sis tem çözümünü, robot ve hareket kontrol sistemlerini, servo sürücüler v e motorları, ambalajlama, içecek,

24

Ocak - Şubat 2017

elektronik ve otomotiv gibi çeşitli hedef sektörlerdeki robot uygulamaları için sunuyor. Farklı türde kinematiği kontrol etme yeteneğine sahip olan IndraMotion MLC kontrol sistemi, ihtiyaç duyulan tüm hareket, robot ve lojik kontrol işlevlerini entegre ediyor. Hızlı, kolay ve şeffaf veri erişimi ve tüm süreç verilerinin ortak paylaşımı, hatasız

yol hesaplama imk ânı sunuyor ve tüm hareketlerin mükemmel şekilde eşleşmesini sağlıyor.

Robot biliminde verimli mühendislik Bosch Rexroth, başarılı r obotik uygulamaları için, diy alog tabanlı yapılandırma araçları sunuyor.

Herhangi bir pr ogramlama olmadan ilk devreye alma işlemi için robotu hareket ettirmek yeterli. www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

IndraMotion MLC'de, robot programlama aynı zamanda IEC611313 standardındaki PLCopen fonksiyon blokları aracılığıyla da gerçekleştirilebiliyor. Kullanıcı tanımlı robot dönüşümleri bile doğrudan uygulanıyor. Sihirbazların yardımıyla PLC kodlarının oluşturulması, yeniden kullanılabilir ve modüler robotik uygulama yazılımlarını otomatik olarak tasarlamaya yardımcı oluyor. Açık Ka ynak Mühendisliği, basit ardışık veya üst düzey dillerle (Lua, C/C++, Java or C#) her döneme uygun programlama teknolojisi elde etme olanağı sunuyor.

Kamera sistemi entegrasyonu Düzgün bir görüş sistemi entegrasyonuna sahip olma yan bir r obot, değişen ortamlarda işe y aramaz ve kullanışsızdır. Ekipmanın v erimli bir şekilde kullanılabilmesi için, seçilen görüş sistemi otomasyon ortamına bütünüyle entegre ediliyor. Görüş verilerinin ve hareket hesaplaması-

www.endustriyelrobotdergisi.com

nın en hızlı şeki lde işlenmesi için, yüksek bant genişliğine sahip Sercos'un veya Ethernet'in IndraMotion MLC'ye olan bağlan tısından yararlanılıyor. Ürün k ayışlarındaki hareketli toplama konumlarıyla yapılan senkronizasyon, en yüksek toplama hızlarında k usursuz şekilde gerçekleştiriliyor.

Hedef sektörler için robot uygulamaları Örneğin; ambalaj sektöründeki üst düzey yükleyici uygulamaları, en yüksek toplama hızlarını g erektirir.

Aynı zamanda, uyarlanabilen robot hareketleri de gerekir. Tek bir IndraMotion MLC, birden fazla kayışla senkronizasyon gerçekleştirerek birkaç robot kinematiğini kontrol ediyor. Bu da ürünlerden yüksek iş hacmi elde edilmesini sağlıyor.

Bosch Rexroth, içecek endüs trisindeki ve hat içi lojis tiğin sonundaki robot uygulamaları için de sertifikalı Safe Motion işlevlerine sahip ser-

vo motorlardan ve güçlü sürücülerden oluşan bir portf öy sunuyor.

Müşterilerine zorlu ortamlarda 7/24 çalışma için da yanıklı üretim ekipmanları sağlıyor.

Elektronikteki ve üretimdeki robot uygulamaları montaja, işlemeye, dağıtmaya veya test etmeye dayanır. Kinematik türünde v e farklı programlama dillerinde esneklik, yüksek talep görür. IndraMotion MLC, bu sekt örde de piy asaya sürme süresini kısaltan, kolay ve sihirbaz tabanlı mühendislikle tüm bu gereklilikleri karşılıyor.

Bosch Rexroth, tamirhaneden güç aktarma mekanizmalarına ve son montaja kadar birçok otomotiv uygulaması sunuyor. Ayrıca, Tier1 üretimine ilişkin dünya çapındaki üretim tesisleri de Bosch Re xroth’un sistem çözümleriyle otomatikleştiriliyor.

Ocak - Şubat 2017

25

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

İnsan mı Robot mu Üretsin, Onu Dijital Üretim Belirlesin Dijital üretim yöntemleri artık y alnızca yeni ürünler yaratmak için değil aynı zamanda üretim sürecini sanal olarak modellemek için de kullanılıyor. Ürünü y apmak için g erekli araçlar tasarlanırken, insanların mı yoksa robotların mı bu araçları çalıştırmaya daha uygun olup olmadığını belirlenebiliyor. Makineler v e araçlar için daha az sayıda fiziksel prototip oluşturulup gecikme kaynakları ortadan kaldırılabiliyor Dassault Systèmes Türkiye Ülke Müdürü Elif Gürdal Bilgisayar destekli tasarım ve bilgisayar destekli üretim (CAD-CAM), bu iki boyutlu teknolojilerin 1960'larda kullanılmaya başlamasından itibaren üreticilerin ürünlerini imal etme sürecinde büyük ilerlemeler kaydedişini temsil eder. Şimdi ise dünya çapındaki üreticiler, tam teşekküllü Dijital Üretim'i benimseyerek bir sonr aki sıçramayı gerçekleştiriyor. Esasen, bir ürünü t asarlamak ve mühendisliğini y apmak ve bunu gerçekleştirmek için bir ür etim süreci oluşturmakla ilgili her şey üç boyutlu (3D) olarak sayısallaştırılabiliyor ve üretim sisteminin gerçek fiziksel varlıklarıyla senkronize edilebiliyor. Bu tr endi erken benimseyenlerin sağladığı kazançlar ise muazzam boyutta. Yapılan bağımsız analizler, üretim maliyetlerinin %15'e varan oranlarda düşürülebileceğini gösteriyor.

Geleneksel olarak, şimdiye kadar ürün tasarımında, mimarisinde, 26

Ocak - Şubat 2017

Dassault Systèmes Türkiye Ülke Müdürü Elif Gürdal mühendisliğinde ve imalatında pek çok gecikme yaşandı. Bu işlevlerin her biri, g enellikle "silolar" olarak adlandırılan, bir şirketteki farklı departmanlarda veya bölümlerde bulunurdu. Bu f arklı silolar, ortaya çıkarmaya çalıştıkları şey konusunda ortak bir viz yon oluşturmaya çalışı-

yorlardı. Bu si loların, aynı görüntülere bakmıyor ya da aynı teknik dili konuşmuyor olma i htimalleri ise yüksekti. Ortak bir ürün tanımı etrafında birleşmeden önce bir çok şey tekrar ediliyor, bu da ür etim sürecinde gecikmelere neden oluyordu.

Ancak tüm bu pa ydaşlar gerçek zawww.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi manlı olarak ortak bir platform üzerinde birbirlerine bağlanabi lirse, işte o z aman çok daha hızlı har eket mümkün olacaktır .

Artık paydaşlar, aynı 3D v erilere erişebiliyor ve bunları t anımlamak için aynı teknik terimleri kullanabiliyor. Dijital üretim yöntemlerini yalnızca yeni ürünler yaratmak için değil, aynı zamanda fiziksel üretime herhangi bir yatırım yapmadan önce imalat sürecini sanal olarak modellemek için de k ullanabiliyorlar. Ürünü yapmak için g erekli araçları tasarlayabiliyor ve insanların mı yoksa robotların mı bu araçları çalıştırmaya daha uygun olup olmadığını belirleyebiliyorlar. Makineler v e araçlar için daha az sa yıda fiziksel prototip oluşturarak bir başka gecikme kaynağını da ortadan kaldırabiliyorlar. Ve üreticiler, bunların t amamını tek bir f abrika özelinde değil, küresel çaptaki tüm oper asyonları için uygulayabiliyor.

Bilgi akışı çok yönlü Bir ürün geliştirme fikri, erken aşamalarda bile olsa, üretim yaklaşımları ve malzeme akışları açısından test edilebiliyor. Bu bilgi, bir konseptin aslında "üretime hazır" hale getirilip getirilemeyeceğini belirlemek adına oldukça önemli. Dijit al üretim, üreticilerin tasarım fonksiyonundan belirli bir ürüne y önelik küresel talebin öngörülmesine kadar neredeyse tüm f abrika üretimlerini deneyimlemelerine olanak t anıyor.

Bu simülasyon işlemleri, üreticilerin rekabete hızla t epki verebilmeleri veya yeni pazar fırsatlarından yararlanabilmeleri için süreçleri daha iyi ele alabilmelerini ve değiştirebilmelerini sağlıyor. Zamanlamada ve modelde değişiklikler yapabiliyor ve

www.endustriyelrobotdergisi.com

bakım operasyonlarının takvimini belirleyebiliyorlar.

Dijital iş par çacığı (Digital thread) terimi, 3D t asarım verilerinin 3D üretim süreci modellerinin t amamında kullanılmasını ifade ediyor.

Bu katmanda sunulan uzmanlık; ergonomi, akış simülas yonları, parça işleme, proses planlaması, imala t yönetimi, robot teknolojisi ve daha fazlasını kapsamakta. Dijital iş parçacıklarının neticelerinden biri de süreçler, zeka, bağlantı, fonksiyonel ve mantıksal tasarım hedefleri ve geometrik şekiller de dahi l olmak üzere sanal ürün modellerinin herhangi bir şe y üretilmeden önce oluşturulması. Böylesine kapsamlı bir model, basit bir "sanal i kiz"den daha sofistike. Bu tür den karmaşık 3D deneyimler, dijital iş parçacıklarının bir parçası haline geliyor. Büyük miktarlarda veriyi kapsayan son derece sofistike modeller geçerli olduğunda, bir f abrika imalata başlayabiliyor.

tarı, ürünün şeklinden binler ce kez daha kapsamlı. Bu bilgiler daha sonra test edilmek ve geliştirilmek üzere sanal modellere geri dönüştürülebilir. Bu, To yota Motor'un yalın üretim sisteminin bir parçası olarak tanıttığı kesintisiz iyileştirme kavramının belirgin bir uzantısı. Ancak bu konsept artık tüm dün yadaki üreticiler tarafından benimsendi. Ürünler ve bunları yapmak için kullanılan üretim prosesleri de sür ekli olarak daha iyi hale getirilebiliyor.

Dijital üretim teknikleri, farklı müşteriler için yaptıkları ürünlerin ayırt edilmesini ve sonuçta da kitlesel özelleştirme hedefine ulaşmak isteyen küresel şirketler için giderek daha fazla zorunlu bir hal alıyor.. Dijital imalatın karmaşık ürün dene yimlerinin arkasındaki muazzam veri akışı ile kombinasyonu, pazardaki değişikliklere veya rekabetin zorluklarına yanıt verebilmeyi sağlayan büyük bir esneklik artışı sağla yabilir. Bu noktada; 12 sektörde hizmet veren 3DEXPERIENCE platformu, marka uygulamalarına güç k atıyor ve zengin bir endüstri çözümleri deneyimi portföyü sunuyor.

Geleceğin üreticilerinin karşısındaki zorluk, dijital iş par çacıklarının üretim başlangıcının öt esine geçirilerek üretimin tüm yönlerini kapsayacak şekilde genişletilmesi olacak. Ürün ve süreç modelleri; üretim bölümünden, tedarik zincirinden, dağıtım ağından v e hatta tüketicilerden gelen geri bildirimleri entegre edebilmeli. Eksiksiz bir dene yimin üretilmesi için gerekli olan veri mik-

Ocak - Şubat 2017

27

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Mitsubishi Electric, Türkiye İnovasyon Haftası’nda Sanayi 4.0’a yanıtını anlattı

Fabrikalarda Robotlar Dahil Her Şey Birbiriyle Konuşacak Sanayinin dijitalleşmesi olarak özetlenebilen Sanayi 4.0 konusu, ihracatta yüksek teknolojili ürünlerin payını yükseltmeyi hedefleyen Türkiye İnovasyon Haftası’na da damga vurgu. Etkinliğin Adana a yağında gerçekleştirilen “Türkiye’de İnovasyon ve Endüstri 4.0” panelinde di kkat çeken isimlerden biri de Mitsubishi Electric Türkiy e Fabrika Otomasyon Sistemleri OEM İş Geliş tirme Kıdemli Müdürü Tolg a Bizel oldu. Panelde Mitsubishi Electric’in Sanayi 4.0’a yanıtı olan e-F@ct ory konseptini anlatan Tolga Bizel, “Nesnelerin İnterneti” anlayışı çerçevesinde birbirleriyle k onuşabilen ileri robot teknolojileri konusunda da önemli bilgiler aktardı.

Türkiye İnovasyon Haftası’nın Anadolu buluşmaları k apsamında, Ekonomi Bakanlığı’nın koordinatörlüğünde Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ve Akdeniz İhracatçı Birlikleri (AKİB) tarafından bu yıl i kincisi düzenlenen Adana etkinliği gerçekleştirildi. Çukurova bölgesinin katma değerinin artırılması amacıyla hayata geçirilen etkinlikte en çok ilgi gören konulardan biri de Sanayi 4.0 oldu. Bu y eni endüstri evresinin tüm detayları ile masaya yatırıldığı “Türkiye’de İnovasyon ve Endüstri 4.0” panelinde konuşma yapan Mitsubishi Electric Türkiy e Fabrika Otomasyon Sistemleri OEM İş Geliş tirme Kıdemli Müdürü Tolg a Bizel, Mitsubishi Electric’in Sana yi 4.0’a yanıtı olan e-F@ctory konsepti hakkında bilgi verdi. Günümüzün endüstriyel temelde en çok konuşulan

28

Ocak - Şubat 2017

Mitsubishi Electric Türkiye Fabrika Otomasyon Sistemleri OEM İş Geliştirme Kıdemli Müdürü Tolga Bizel konularından biri olan “Nesnelerin İnterneti” (Internet of Things) konusuna da değinen Tolg a Bizel, hayal gücümüzü zorlamaya hazırlanan geleceğin fabrika otomasyonu vizyonunu ve birbirleriyle k onuşabilen ileri robot teknolojilerinin hayatımızda nasıl yer aldığını da anlattı.

Haberleşmenin önemi artıyor “Nesnelerin İnterneti” (Internet of Things) kavramının, “Nesne v e eşyaların internete bağlanarak veri alışverişi yapması ve bulut üz erinden hem bizimle hem de birbirleriyle iletişim içerisinde olması” şeklinde tanımlanabileceğini ifade eden Tolga Bizel, konuyla ilgili şu bilgileri aktardı;

“Yeni sanayi evresinin merkezinde hiç şüphesiz ür etim bulunuyor. Son dönemde şirketlerin ilgi odağı olan Sanayi 4.0 ve şirketlerin teknoloji yatırımları üzerinde büyük bir etki yaratan “Nesnelerin İnterneti” konusuyla birlikte teknoloji ve haberleşmenin önemi daha da artıy or. Bu nokt ada biz de Mitsubishi Electric olar ak, iş modellerimizi yeniden tasarlıyor ve performansımızı arttırmak için t eknoloji yatırımlarımızı hangi alanlar a yoğunlaştırmamız gerektiğini belirlemeye çalışıyoruz. Köklü inov asyon mirasımız ve üstün teknolojimiz ile geliştirdiğimiz yenilikçi çözümlerle fabrikaların yapısını, sistemlerini ve proseslerini yeni düzene uygun şekilde dönüştürüyoruz.”

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Rekabete ayak uydurmak kolaylaşacak “Nesnelerin İnterneti kavramı içinde sadece bi lgisayar ve akıllı t elefonları değil, örneğin ar abalar, dijital fabrikalar gibi pek çok nesneyi ve mekanı düşünmek mümkün” diy en Bizel, şu açıklamalar da bulundu; “Yeni endüstri evresi mevcut sanayinin bilgisayarlaştırma yönünde teşvik edilmesi ve yüksek teknolojiyle donatılması projesi. Bu durumun sonucu olar ak makineler çevrelerinde olup bit enleri anlayabilecek ve birbirleriyle in ternet protokolleri aracılığı ile iletişim kurabilecekler. Bu sayede fabrikalardaki üretim hatları kişisel bazı ihtiyaçlara göre optimize edilecek ve pazardaki rekabet koşullarına ayak uydurmak daha kolay hale gelecek. Bu yeni endüstri evresine Mitsubishi Electric’in yanıtı ise e-F@ctory. e-F@ctory ile geleceğin dijital fabrikalarını bugünden k urmak mümkün. Robotlar arası veri transferinin de giderek hızlanması ve birbirleriyle konuşabilen ileri robot teknolojileri ile robotlar artık kendi kendilerini daha detaylı ve koordineli kontrol edebiliyor. Bugün e-F@ctory ile ro-

www.endustriyelrobotdergisi.com

botlar üretim hattındaki diğer ürünlerle de haberleşebiliyor. Bilgileri insan kontrolünden bağımsız olar ak hem kendi aralarında hem de fabrikayı kontrol eden ana sistemle paylaşıp verimliliği artırmak için hazırlar. Çünkü e-F@ct ory konseptinde fabrika otomasyonunda yer alan tüm ürünler birbirleriyle entegre ve açık bir mimari ile çalışıyor.”

Robotlar ve insanlar güçlerini birleştiriyor Fabrikaların üretim sürecinde hayati önem taşıyan robotların, sağladıkları hız v e kolaylıklarla her g eçen gün sanayide daha ç ok rol aldığını ve günümüzde çok olağan bir iş gücü haline g eldiğini aktaran Bizel, şunları söyledi; “Japonya’da birbirleriyle konuşabilen ileri robot teknolojileri oldukça gelişmiş durumda. Bugüne kadar genelde yalnız çalışan robotların bundan sonraki dönemde muhtemelen insanla birlikte çalışan insansı robotlar olarak karşımıza çıkmasını bekliy oruz. Türkiye’de de insanla ber aber çalışacak üretim bantlarındaki robot yatırımlarının daha hızlı i lerleyeceğini düşünüyoruz.”

Intel’e 9 milyon dolar tasarruf sağladı “Nesnelerin İnterneti” ve eF@ctory sistemlerinin güçleri birleştiğinde ortaya büyük bir sinerji çıktığını vurgulayan Bizel, Mitsubishi Electric ve Intel’in konuyla ilgili projesinden şöyle bahsetti; “Mitsubishi Electric ve Intel, Intel’in Malezya’da bulunan üretim tesisinde ortak bir pilot programa imza attı. “Mitsubishi Electric’in e-F@ctory otomasyon uzmanlığını, Intel’in “Nesnelerin İnterneti” konusunda çözüm üretme uzmanlığı ile birleştiren pilot program sayesinde, arızaların önceden fark edilerek arıza gerçekleşmeden müdahale edilmesi mümkün hale geldi. Pilot program; yüksek verimlilik, önleyici bakım faaliyetleri olanağı, düşük arıza oranı, düşük maliyet ve kusursuz uyum i le sonuçlandı.

Tüm bu sonuçlar ise Intel’in yaklaşık 9 milyon dolar t asarruf etmesini sağladı.”

Ocak - Şubat 2017

29

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Yapay zeka, KOBİ’ler İçin Tehlike mi? Fırsat mı?

Yapay zeka teknolojileri üzerine her gün yeni bir gelişme yaşanıyor. Dünya ekonomisinin önemli aktörleri bu alanda çalışmalar yürütüyor. Yapay zeka teknolojilerindeki bu g elişim, toplumsal ve ekonomik etkileriyle de dikkat çekiyor.

Bilişim teknolojileri ve gelişmiş otomasyon teknolojilerinin hakim olduğu 3. Sanayi devriminin artık sonuna gelindiğini ve dördüncü sanayi devrimi olarak adlandırılan Sanayi 4.0 ile yapay zeka, robotik teknolojiler ve nesnelerin in terneti kavramlarının ön plana çıktığını belirten Alfanorm’un Başkanı, İnovasyon Düşünürü ve Tasarım Mimarı Ateş Öz-

30

Ocak - Şubat 2017

tan, yapay zekanın KOBİ’lerin ür etim biçimlerinde meydana getireceğini değişikliklerle ilgili tespitlerde bulundu.

1. Üretim merkezleri değişecek Ucuz işgücü dola yısıyla deniz aşırı ülkelere doğru kayan sanayi üretimi, yapay zeka ve robotik teknolojiler ile gelişmiş pazarlara ya da bu pazarlara yakın yerlere geri dönecek.

Hatta üretim, kullanım alanında olacak. Bu durum, KOBİ’lerin g eçtiğimiz yıllarda kaybettiği üretimleri yeniden kazanmalarına neden olacak.

2. İşçi güv enliği artacak, meslek hastalığı kalmayacak

Yapay zeka teknolojilerinin gelişmesi ile özellikle çalışma güvenliği alanında önemli gelişmeler yaşanacak. Çalışan sağlığını kötü yönde etkileyen ve risk seviy esi yüksek pek çok iş, akıllı ve öğrenen makinelerle yapılacak. Dolayısıyla insan sağlığı ve güvenliği yönünde olumlu g elişmeler yaşanacak. Özellikle mavi yakalıların hayatı iyileşecek, meslek hastalıkları azalacak.

3. Mavi ve beyaz yaka kalmayacak Sanayi 4.0 ve yapay zekâ teknolojileri genel olarak mavi yakalıları etkileyecek fakat, bu t eknolojilerin etkin bir şekilde kullanılması ile in-

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

sanların uzun emek sarf eder ek yaptığı işleri akıllı makineler y apacak. Bu insanlık açısından k orkulacak bir durum değil. İnsanlar işgüçlerini başka alanlara yönlendirecekler. Tıpkı 2. Sanayi devriminden 3. Sanayi devrimine geçişte olduğu gibi, iş gücünün y er/alan değiştirmesi durumu y aşanacak. İnsanlar ilgi alanlarına, özel hayatlarına daha fazla zaman ayırabilecek.

4. Farklı disiplinler müşteri ihtiyaçlarına yön verecek

www.endustriyelrobotdergisi.com

Yapay zeka teknolojilerinin geleceğini, bu alanda bugünden iti baren çalışanlar ve fikir üretenler şekillendirecek. Yapay zeka üzerine çalışan sanayi ülkeleri, farklı disiplinlerden deneyimleri bünyelerine katarak yeni ürünler oluş turulmasına önem verecek. Ve bu ç alışmalar müşteri ihtiyaçları gözetilerek yapılacak.

5. Akıllı üretim merkezleri ön plana çıkacak Yapay zeka çalışmalarıyla üretim düşüncesi tam dersine döndü. Çalışma şekli, önce y atırım yap sonra ürün geliştirden, ürünü tasarla doğru üretim partnerini bulmaya doğru kayıyor. Günümüzde artık fikri üretenler, tasarlayanlar ve üretim aynı çatı altında değil. Endüstri 4.0 v eya ötesinde, üretim esnek, hızlı şekil değiştirebilen ve dönüşebilen “akıllı üretim

merkezleri”nde yapılacak. KOBİ’lerin yapay zeka sürecinde geride kalmaması için, y eni çalışma şekillerine yatırım yapmaları gerekecek.

Alfanorm hakkında Endüstriyel tasarım ve mühendislik şirketi Alfanorm, sanayi firmalarına "Fikirden Tasarıma, Tasarımdan Ürüne" prensibiyle inovasyon hizmetleri sunuyor. Sanayicinin çözüm ortağı Alfanorm, mekatronik sistem çözümleri kapsamında; görüntü işleme, bilgisayarla görü ve örüntü tanıma, kullanıcı arayüzü destekli yazılım geliştirme hizmeti, yapay zeka, optimizasyon, kontrol ve otonom sistem uygulamaları, konsept tasarım, detay tasarım, mock up pr ototip imalatının yanı sıra yurtiçi v e yurtdışı teşvikler konusunda danışmanlık sağlıyor.

Ocak - Şubat 2017

31

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Robot Kullanımı Gelecekte İstihdamı Tehdit Edecek Hazırlayan: Destek Yatırım Araştırma Departmanı

ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Janet Yellen geçtiğimiz hafta yaptığı faiz açıklaması sır asında pek de umulmadık bir nokt aya temas etti.

Yellen, imalat şirketlerinin teknolojik yenilikler nedeniyle istihdamlarını azaltmalarını beklediklerini söyledi. Bu sözleri gelecekte robot kullanımı istihdamı tehdit edebilir mi? sorusunu gündeme t aşıdı. Destek Yatırım Araştırma Departmanı, “Teknolojik İlerleme: Melek Mi? Şeytan Mı?” analizinde bu sorunun cevabını ararken Türkiye’nin durumunu da masaya yatırdı.

14 Aralık gecesi tüm spotlar FED Başkanı Janet Yellen’ın üzerindeydi.

Ne söyleyeceğine tüm dün ya kilitlenmiş, ağzından çıkacak her kelime üzerine binlerce senaryo kuruluyordu. Yeni para politikaları, enflasyon, yeni başkan Donald J. Trump ile olası ilişkiler, görev süresinin durumu gibi… Ancak, Janet Yellen konuşmasını ilginç bir cümle i le sonlandırdı: İmalat şirketlerinin teknolojik değişiklikler nedeniyle is tihdamı azaltmalarını bekliyoruz!

ATM, robotlar inovasyon, start-up, girişimci… Günlük y aşantımıza büyük kolaylıklar sunan bu g elişmeler, iş yaşantısında ise bazı sıkıntılara sebebiyet verdi. Yellen’ın ifadeleri ardından yeniden gündeme g elen ve son yıllardaki düzen bozan teknolojik ilerlemeler ile iktisat literatürüne ortasına yerleşen tartışma konusu, teknolojik yatırımların firmalardaki insan istihdamı üzerindeki etkisi oldu. Veee akıllara can alıcı bir soru bıraktı: Teknolojik gelişmeler insanoğlunun yaşantısını hızlandıran ve rahatlatan sağ omuzdaki melek mi?

Yoksa onların y erini alarak işsizliğe sürükleyen sol omuzdaki şeytan mı?

18. ve 19. yüzyıllarda yeni buluşların üretime katılımıyla Büyük Britanya’da başlayan Sanayi Devrimi sonrası teknolojik ilerlemeler yavaş yavaş iş ve günlük hayatlarımızı etkilemeye başladı. Ka famızı döndürdüğümüz her alan ç ok da aşina olmadığımız kelimeler ile doldu taştı: ArGe, donanım, yazılım, nesnelerin interneti, giyilebilir teknolojik ürünler,

Biraz literatür taramasının ardından, istihdam sorunundan ne z aman bahsedilirse emek-yoğun sermaye-yoğun teknoloji tartışmasının da gündeme geldiğini görüyoruz. Bu tartışmanın temelinde, eski Kaliforniya Berkeley Üniversitesi Profesörü Janet Yellen (hatırlatalım ki eşi de bilgi asimetrisi üzerine 2001 yılında Nobel İktisat Ödülü alan v e halen

Teknolojik İlerleme: Melek Mi? Şeytan Mı?

32

Ocak - Şubat 2017

aktif akademisyenlik yapan Prof.

George Akerlof) tarafından da endişe duyulan sermaye-yoğun tekniklerin (teknoloji ağırlıklı teknik üretim) daha az is tihdam yaratarak işsizlik sorununu ağırlaştıracağı düşüncesi yer alır. FED’in 2008 Küresel Ekonomik Kriz’in ardından enflasyonu ve istihdamı (bu y ol ile de büyüme yi) temel hedefler olarak açıklamasını da düşünürsek konunun hassasiyetini daha da belir gin olarak anlayabiliriz. Ancak, teknoloji yoğun üretim tekniğinin işsizlik yaratması tek koşulda mümkün oluy or. Biraz teknik olsa da cev ap; aynı ürünü, aynı kalitede, aynı ölçekte ve aynı yatırım oranlarıyla üretebilen emek-yoğun (insan gücü ağırlıklı t eknik üretim) seçeneğin üretimin kullanılmaması durumda.

80’li ve 90’lı yıllarda genel kanı teknolojinin işsizliği t etikleyeceği yönünde olsa da, son yıllar da yapılan çalışmalar teknolojiye olan yatırımların ortadan kaldırdığı iş olanaklarına kıyasla daha fazla iş fırsatı yarat-

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi tığını gösteriyor. Küresellikle beraber şirketler arası rekabet arttıkça üretim ölçekleri artıyor ve bu da sabit maliyeti yüksek olsa da teknolojik yatırımlara olan c azibeyi arttırıyor. Buradaki kritik nokta, üretimin ve istihdam olanaklarının y apısının değişmesi oluyor. Deloitte ekonomistlerinin İngiltere üzerine yaptığı çalışmaya göre, insan emeğinin y oğun olduğu tarım ve imalat sektörleri yerini internet teknolojileri, yazılım mühendisliği v e bilimsel araştırma gibi alanlara bırakıyor. Sonuç olarak da sağlık, bakım, eğlence, spor ve yönetim danışmanlığı gi bi teknoloji yoğun alanlar z amanla ekonomi sahnesinin y eni starları oluyorlar. Örnek olar ak, banka ve postane veznedarlarına olan ihtiyaç 1992 yılına göre %66 azalırken, yönetim danışmaları ile iş analistlerine olan talep %365 artıy or. Teknoloji inovasyon ile, Marx’ın tabiriyle kişileri tekdüze yaşama sürükleyen sıkıcı ve tekrarlı işler yerine yüksek eğitim gerektiren, rekabetçi ve bilgiye dayalı sektörler ön plana çıkıy or ve başta sorduğumuz sorunun cevabını bize veriyor. Uzun yıllara göre analiz edersek; toplam istihdam kötüye gitmiyor ancak kişileri daha kalifiye hale g etirecek olan mesleki eğitimin önemi artıy or. Yani, o bir melek ama yönetebilirsek!

Türkiye’de AR-GE konusunda durum ne?

Yellen’ı ve iş ekonomisi çalışan iktisatçıları rahatsız eden bu konuyu biraz da ülkemizin durumu üzerinden sorgulamak gerekebilir. Teknolojiye olan yatırım denince temel gösterge Ar-Ge harcamaları oluyor. TUIK r akamlarına göre, Türkiye 2014 yılında 8 mi lyar Dolar Ar -Ge harcaması yaparken 2015 yılında bu rakam 7.6 milyar Dolar’a geriliyor. Kişi başına düşen Ar-Ge harcaması ise 103 Dolar’dan 97 Dolar’a düşüyor. Ar-Ge Harcamaları/GSYH oranı ise maalesef Dolar bazında g elirimizdeki za-

www.endustriyelrobotdergisi.com

yıflama nedeniyle %1.01’ den %1.06’ya çıkabiliyor. Küçük yatırımcımızı destekleyecek kuluçka merkezleri ve melek y atırımcı zihniyeti ülkemizde gelişmekte olsa da halen dünya standartlarının belirgin şekilde altındadır. OECD ve Dünya Bankası verilerine göre ise, ABD v e Çin 400 milyar Dolar’ın üzerindeki ArGe harcamalarıyla birbirlerini kovalıyorlar. Biz ise alım gücü parit esine göre düzenlendiğinde dünya sıralamasında Ar-Ge harcamalarında 18., Ar-Ge Harcamaları/GSYH oranında ise 36. olabiliyoruz. Amerika, Çin, İsviçre, Güney Kore, Almanya gibi ülkeler ise bu başlıklarda kafaya oynuyorlar. Ülkelerin niteliğine bakarsak, başka bir y azının konusu olsa da, Türkiye’nin yıllardır neden “ Orta Gelir Tuzağı”ndan kurtulamadığını rahatlıkça anlayabiliriz. Maalesef, imalat sanayinde yüksek teknolojili ürünlerin ihracatı da az alan bir trend içinde. Yük sek teknolojili ürünlerin ihracatı, toplam ihracatımızın sadece 2016 Kasım a yı itibariyle yalnızca%3.7’sini oluşturuyor.

Bu rakam, 2015 Kasım a yında ise %4.1 olarak karşımıza çıkıyor.

Eğitime gereken önemi vermiyoruz Tamam, bu alanda bir az karamsar olduk. Belki t eknolojiye olan y atırımlarımız zayıf, ancak yönetimimiz

nasıl? Eğitime gereken önemi verebiliyor muyuz? Bu alanda da sonuçlar maalesef bizler için pek iç açıcı değil. TUIK’in yayımladığı rapora göre eğitime olan harcamalarımız kuvvetli bir artış g österemiyor. Hatta, Dolar bazında bakarsak 2013’ten bu yana düşüş trendinde. 10 gün önce açıklanan ve ülke öğrencilerinin öğrenim kalitesini ölçen 2015 yılı PIS A raporunu önümüze koyarsak sonuç yine pek değişmiyor. Amerika ve Asya’nın büyüyen boğaları; bilim, okuma ve matematik alanlarında gözünü zirveye dikmişken, biz 2003 yılındaki sıralamamızın bile altına çekilerek ancak 70 ülke içerisinde 5 0. Sıralara yakın kendimize yer bulabiliyoruz.

Robotların yerimizi almalarında korkmamız yersiz olsa da i lerlemeleri tamamen başıboş bır akamayız.

Değişen ekonomik yapı, küresel bazda yakından izlenmeli ve negatif akıntılara hemen se tler kurulmalıdır. Ve buradaki en büyük set de eğitim olacaktır! Eğitim üz erine etkili hükümet politikaları oluşturmayı, teknolojiyi insanoğlunun t am ikamesi olarak görmemeyi ve eğitimsiz vatandaşları iş ar ayışından koparmamayı meleğimizi uçuracak kanatlar olarak görmemiz gerekir.

Ocak - Şubat 2017

33

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Kesintisiz haberleşme sağlayan CC-Link, kontrol ve üretim verilerini yüksek hızda iletiyor

Üretim Bantlarında Yüksek Hız Ve Verimlilik Küresel pazarlarda rekabet edebilmek için fabrikaların hızla değişen ve kişiselleşen ihtiyaçları en hızlı ve verimli şekilde karşılayabilecek üretim bantlarını kurması gerekiyor. Bu noktada açık endüstriyel ethernet protokolü CC-Link, “Kesintisiz Açık Ağ ” (The Non-St op Open Network) özelliği ile öne çıkıy or.

Sanayi 4.0’a uyumlu ç alışan dijital fabrikaların hayata geçirilmesinde kritik rol oynayan CC-Link, aynı zamanda verimli fabrika ve proses otomasyonu sağlamak amacıyla kontrol ve üretim verilerini yüksek hızda iletiyor.

Günümüzde sanayinin her g eçen gün daha fazla kişiselleşen ihtiyaçları karşılayabilmesi için ot omasyon süreçlerinin siber fizikle yeniden kurgulanması yoluyla hızlı ve verimli üretim bantlarının oluşturulması gerekiyor. Bu nokt ada fabrikalarda yüksek verimlilik sağlayan açık network teknolojisi, Sanayi 4.0 sürecinde gittikçe daha önemli hale geliyor.

Açık network yapısının başarısı ise standart teknolojiyi destekleyen otomasyon ürünlerinin k ullanılabilirliği ile belirleniyor. Bu doğrultuda açık endüstriyel ethernet protokolü CC-Link dikkat çekiyor. Çünkü bugün dünya genelindeki yüzlerce otomasyon ekipmanı ür eticisinin sunduğu 1.400'den fazla sertifikalı CC-Link uyumlu ürün bulunuy or. CC-Link teknolojisi, güvenilir haberleşme için tüm veri bağlantı katmanı ve taşıma katmanını ele alan v e cihazlar arasındaki haberleşmeyi sağlayan

34

Ocak - Şubat 2017

nayide verimlilik artışına imk an tanıyan avantajlarını anlattı.

Network resetlemeden bakım y apılabilen esnek üretim hatları CC-Link'in hatalı, arızalı ya da bakım gerektiren ikincil istasyonunu otomatik olarak devreden çıkartma özelliğine sahip olduğunu belirt en Tolga Bizel, bu esnada diğer tüm istasyonların network yanıt sürelerini etkilemeden çalışmaya devam edebildiklerini söyledi. Bizel, yalnızca CC-Link'e özgü olan bu ö zelliğin esnek üretim hattı yapılandırmaları oluşturulmasını mümkün kıldığını vurgulayarak sözlerine şöyle devam etti; CLPA (CC Link P artner Association) Ülke Müdürü Tolga Bizel bir ASIC k ullanımına dayanıyor. CCLink endüstriyel networkler, verimli fabrika ve proses otomasyonu sağlamak amacıyla k ontrol ve üretim verilerini yüksek hızda iletiyor. Bu yüksek hızlı haberleşme, farklı tedarikçilerden sağlanan çok sayıda otomasyon cihazını tek bir k ablo üzerinden birbirine bağlıy or. Geleneksel endüstriyel kontrol ağları ile yalnızca bir ür eticiye ya da az sa yıda üreticiye ait saha ci hazlarının kurulumu yapılabilirken, CC-Link gi bi açık ağlarla bu sa yı yaklaşık 300’e ulaşabiliyor. CC-Link’in “Kesin tisiz Açık Ağ” (The Non-Stop Open Network) özelliğine dikkat çeken CLPA (CC Link P artner Association) Ülke Müdürü Tolga Bizel, bu sistemin sa-

“CC Link teknolojisinde, esnek üretim ve kolay bakım amacıyla çevrim süresine etki etmeden istasyonlar bypass edilebiliyor. Böylelikle master istasyon üzerinde networkün tam olarak oluşturulması mümkün oluyor ve gerçek istasyonlar zaman içinde ya da ileri bir tarihte networke eklenebiliyor. Bu istasyonlar network durdurulmadan ya da r esetlenmeden etkinleştirilebiliyor. Ayrıca networkün resetlenmesini gerektirmeyen otomatik geri dönüş fonksiyonu, network çalışırken tüm network cihazlarının değiştirilebilmesine imkan tanıyor. Hata düzeltildiğinde bağlantısı kesilen istasyon, otomatik olarak tekrar veri hattına bağlanabiliyor. Böylelikle yerel enerjinin kesilmesi ya da makine ye bağlı yerel network istasyonlarının gücünü kesen güvenlik anahtarının devreye girmesi durumlarında da ne twww.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi work resetleme gerekliliği ortadan kalkıyor. Bu özellik sayesinde, üretim kayıplarının önüne geçilebildiği gibi ek yazılım geliştirme ve devreye alma zamanından da ciddi or anda tasarruf sağlanıyor.”

Kesintisiz haberleşme Sistemde arıza oluşması durumunda CC-Link’in network haberleşmesinin devamını sağladığını bildiren Bizel, şu bilgileri aktardı; “CC-Link t eknolojisinde, network master istasyonda bir arıza oluşsa bi le standby master istasyonu otomatik olarak network haberleşmesini sürdürüyor. Her bir network için gerekirse her s tandby master arıza durumuna uygun, tamamen farklı çalışma programlarına sahip olacak şekilde 26’ya kadar standby master ataması yapılabiliyor.” Çok hızlı veri yenileme ve yanıt alma imkanı 10Mbps’e varan network hızlarına sahip CC-Link’in 65 is tasyondaki tüm v erileri (4.096 k elime ve 8.192 bit), 3,9 mi lisaniye içinde yenileyebildiğine dikkat çeken Bizel, bu özelliğin yalnızca veri aktarımı için değil, aynı zamanda ilaç ve paketleme makineleri gibi yüksek hızlı üretim hatlarında gereken fiziksel dijital saha tepki süreleri için de çok hızlı bir yanıt süresi olarak öne çıktığını vurguladı. Tüm CC-Link network ürün ailesinin garanti edilmiş yanıt süreleri ile gerçek anlamda belirlenebilir çalışma için t asarlanmış durumda olduğunu if ade eden Biz el, “Belirlenebilirlik, networke gönderilmiş ve networkden alınan verinin, bağlı cihazlar tarafından belirli bir süre içinde işleneceğini ve herhangi bir şekilde bozuluma uğramayacağını garanti ediyor” dedi.

www.endustriyelrobotdergisi.com

Özel yapılandırma dosyalarına ihtiyaç yok

Elektromanyetik gürültüye karşı yüksek tolerans

CC-Link networkün yapılandırması için özel yapılandırma dosyalarına ihtiyaç duyulmadığını belirten Bizel, sözlerine şöyle devam etti; “Kullanıcının karmaşık ve kısıtlayıcı yapılandırma dosyaları oluşturduğu ya da kullandığı diğer networklerden farklı olarak CC-Link, tüm cihazlara bağlanmayı son der ece hızlı v e esnek hale getiren açık v eri tabloları formatı kullanıyor. Kullanıcılar cihazları bağlamak için değişken hızlı sürücüler gibi sabit veri formatı kullanmak isteyebiliyor. Bu durumda g erekirse CC-Link veri tablosu ve protokolünde belirlenebilen ileri-geri hareket ve hız ayarı gibi ortak eylemler için isteğe bağlı olarak kullanılabilir veri alanları bulunuyor.”

CC-Link’in diğer fieldbus networklere göre elektromanyetik gürültü için çok yüksek bir toleransa sahip olmasıyla da f arklılaştığının altını çizen Bizel, bu sis temde kullanıcıların montaj sırasında topraklama sorunları ya da ö zel EMI k onnektörleri kullanmak konularında endişe etmelerine de gerek kalmadığını söyledi.

Ocak - Şubat 2017

35

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Robot Otomasyon Sistemlerinin İş Sürecine Dahil Olmasıyla Akıllara Gelen Soru:

Bu Yaştan Sonra Nasıl Öğrencem!

Hazırlayan: Mehmet Öztürk, Ürün Yöneticisi Eczacıbaşı – Lincoln Electric Askaynak

Günümüzde bazı çevrelerce teknolojinin iş süreçlerine dahil olmasının çalışan istihdamına yönelik olumsuz etkiler yaratacağı düşünülüyor. Robot otomasyon sistemlerinin iş süreçlerine dahil olmasında endişe yaratan hususlardan birisi de, g elişen robot teknolojilerini öğrenmenin zorluğu sebebiyle işsizliğin art acağı yönünde, fakat araştırmalar bu kaygının yanlışlığını kanıtlıyor.

Edward L. Thorndi ke, 1927 yılında yaptığı araştırmada öğrenme kabiliyetinin 25 yaşından sonra, her yıl %1 oranında düştüğünü ortaya koymuş-

tu. Bu ar aştırmanın sonucunda da toplumda ‘yaşlılar bir şe y öğrenemez’ diye bir algı oluş tu. Halbuki sonraki bilimsel çalışmalarda, insanların yaşı ilerledikçe azalanın, öğrenme hızı olduğu, zi hin kapatasinin azalmadığı tespit edildi. Ayrıca, sürekli öğrenmeye devam ederek, öğrenme hızının yavaşlamasını azaltılabilmenin mümkün olduğu da k anıtlandı. Öğrenme hızının yavaşlamasını engelemenin en önemli y olu devamlı yeni şeyler öğrenmeye devam etmekten geçiyor diyebiliriz. (1)

törlere bağlı olduğunu kabul etmektedir, zekayı basitçe birincil ve ikincil kabiliyetler olarak ayırmak mümkündür. Birinci zi hinsel yetenekler; sayısal ve anlama yetileri, akıl yürütme ve uzaysal algı olarak ifade edilmektedir.

Yapılan bir çalışmaya göre, bu birincil zihinsel yetenekler 40 yaşına kadar gelişmeye devam eder, sonrasında ise 60 y aşına kadar sabitlenir, 60 yaşından sonra da 70 yaşına kadar çok az düşüş gösterir, Şekil-2’deki grafikten bu durum görülebilir.

Birçok teorisyen zekanın çeşitli fak-

Şekil 1 Öğrenme-Zihin Kapasitesinin Yaşa Bağlı Olarak Değişimi (5) 36

Ocak - Şubat 2017

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Şekil 2 Tusiad’ın Sanayi 4.0 Raporuna Göre Global Robot Miktarı Öngörüsü

İkincil zihinsel yetenekler ise t emelde, akışkan zeka (Fluid In telligence) ve kristal zeka (Crystallized Intelligence) olarak tanımlanır. Akışkan zekanın (tecrübeden bağımsız, çözme kapasitesi) gençlerde daha iyi olduğu g özlenirken, kristal zekanın ise (bi lgi ve tecrübeye bağlı zeka) ileri yaşlarda daha iyi olduğu bilinmektedir.

Daha önce de if ade edildiği gibi zihinsel kapasite yaşa göre farklı performas gösterir. Daha g enç yaşlar için, bir şe yi çok daha hızlı öğr enmek ve ezberlemek kolaydır. Ancak, burada ilginç olan, y eni bir bi lgiyi uygulamanın ve hayata geçirmenin gençler için büyüklere nispeten daha zor olmasıdır. Çünkü, gençler yeni bir bilgiyi hayata geçirmek için yeterli deneyime ve birikime tam ola-

www.endustriyelrobotdergisi.com

rak sahip deği ldir. Öte yandan, büyükler için ise bir şe yi ezberlemek daha zorken, yeni bir şeyi daha hızlı ve doğru olarak öğrenip, uygulamaları söz konusudur. (2)

rak, yeni şeyler öğrenmeye açık, meraklı bireyler olarak önemlidir.

Hangi yaşta olursak olalım “öğrenen beyin ışıldar” demek y erinde olacaktır.

Sürekli öğrenmeyi aktif tut arak, 70’lere kadar öğrenme kabiliyetinin çok da değişmeden dev am ettiği, hızlı öğrenmenin gençler için daha kolay olduğu bir g erçektir, ancak ileri yaşlarda daha fazla pratik yaparak yeni bir şe yi öğrenmek hiç z or değildir.

Kullanıcı Dostu, Öğrenimi Kolay Robot Programlama Ara Yüzleri

Zihinsel gelişime, öğrenme kapasitesine etkileyen ne kadar çok etken olsa da, şunu sö yleyebiliriz ki, aslında yaş ilerledikçe öğrenememe konusunun doğru olmadığını, bunun bir mit (söylenti) olduğunu görüyoruz.

Bu noktada, ön y argılarımızı kıra-

Öte yandan, robot otomasyon sistemlerinde teknolojinin gelişmesi ile beraber kullanıcı arayüzleri de, operatörlerin ve ilgili kişilerin, robotların kullanımını daha basit hale getirecek şekilde tasarlanıyor. Diğer bir ifade ile robotları kullanmak, onları programlamak zamanla daha da anlaşılır, öğrenimi kolay bir y apıya dönüşüyor. Direk fiziksel olarak robotu kullanmadan, bilgisayar programı üzerinden uygulama yaparak da öğrenebilmek mümkün hale geliyor.

Ocak - Şubat 2017

37

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi Ayrıca, internette çeşitli k aynaklarda, gerekli birçok bilgiye rahatlıkla ulaşılıyor. Sistem kurulumu sonrasında ilgili kişilere gerekli eğitim kısa sürede sağlanabiliyor.

Sanayi İstihdamının Sadece %1’ini Yakalamak 15 Yılda Gerçekleşiyor Bunların yanında, öğrenme kapasitesi ile ilgili olmasa da şu durumu ifade etmekte yarar var: günümüzde dünyada 320 milyon çalışan sayısı olduğu düşünülüy or, bu r akamın sadece 1.6 mi lyonu robotlardan oluşuyor, bu da genel çalışan sayısının %0.5’ine tekabül ediyor ki bu 1980’den beri dünyanın ulaştığı robot sayısına dikkat çekiyor. Türkiye’de ise bu r akam çalışan sayısına oranla % 0.12 (7.000 r obot olduğu kabulü ile)(4), Güney Kore’de %5,3, Almanya ve Japonya’da %3. (3) civarında. Şu anda, Türkiy e’de bu r akamı %1 seviyesine taşımak istersek (çalışan sayısının aynı kaldığını düşünelim), her yıl %15 artış sağla yarak 15 yılda, %50 artış i le 11 yılda bu sa yıya ulaşabiliyoruz Aşağıdaki tablo durumumuzun ne kadar vahim olduğunu, r obot sistemlerinin eksiğinin ne kadar büyük olduğunu ve sanayi istihdamın sadece %1’i seviy esindeki robot sistemleri rakamını ne kadar uzun sürelerde yakalandığını açıklıyor. Buradan şunu anla yabiliriz ki, öğr enme kabiliyetlerimizi bir t arafa bıraktığımızda bile, istihdamın %1 oranında bir sayıyı elde etmek, neredeyse bir insan çalışma ömrü alıy or, dolayısı ile bu açıdan da bakıldığında bir işsizlik söz konusu değil veya diğer bir ifade ile hem öğr enmek hem de uyum sağlamak için gereğinden fazla vaktimiz var. (Burada sadece sa-

38

Ocak - Şubat 2017

nayi istihdamı baz alınmıştır, tarım, inşaat ve hizmet sektörü istihdamları hariçtir). Özetle, her ne k adar robot otomasyon sistemlerinin sanayide yer alması uzun z aman gerektirse de, robot teknolojisini öğrenmenin, yaş ilerlemesi ile beraber hiç z or olmadığını, aksine bunun yıkmamız gereken bir ön yargı olduğunu görüyoruz. Halbuki, r obot otomasyon sistemi ile beraber operatör daha k onforlu, daha güv enli, daha sağlıklı, daha nit elikli bir ortama sahip olurk en, kişisel y eteneklerini daha i leriye taşıma imkanına sahip oluyor.

Askaynak Automation olarak sanayideki çalışanların hassasiyetlerini anlıyoruz, hem eğitim hem de diğer endişeler noktasında bizden yardım almak isterseniz, çeşitli k anallarımızdan (müşteri hizmetleri, websayfası, whatsApp, e-mail) bize ulaşabilirsiniz.

Her şeyden önce g elişmiş ülkeler seviyesine çıkmak, daha ileri seviyede ürünler ür etebilmek, yeni nesillere daha gelişmiş bir ülke bırakabilmek için, çok hızlı bir şekilde robototomasyon sistemlerine geçiş sağlamalıyız.

nomy/?utm_term=.dcd4fc480d68 4.http://www.tuik.gov.tr/PreHaber Bultenleri.do?id=21570 5.http://www.aaii.com/journal/art icle/aging-and-investing-the-risk-ofcognitive-impairment

Mehmet Öztürk, Ürün Yöneticisi Eczacıbaşı – Lincoln Electric Askaynak

Kaynak: 1. David L. Crawford , “The Role of Aging in Adult Learning: Implic ations for Instructors in Higher Education” 2.http://discipleship.ag.org/Help/F AQ_Sunday_School/aging_and_lea rning.cfm 3.https://www.washingtonpost.co m/posteverything/wp/2016/12/02/ robots-wont-kill-the-workforcetheyll-save-the-global-eco-

www.endustriyelrobotdergisi.com

www.endustriyelrobotdergisi.com

EndĂźstriyel Robot Teknolojileri Dergisi Ocak - Ĺžubat 2017

39

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Okuma Corporation ile Sandvik Coromant, “Dünyanın En İyi Fabrikası”nı Oluşturmak İçin Çözüm Ortağı Oldu Sandvik Coromant, metal işleme

masyon içeren, yeni ve daha g eliş-

tün parçalarını kendi fabrikalarında

sektöründe; takım, takım tutucu ve

miş üst bir sis teme geçme zamanı

üreten Okuma firması, y alnızca en

kesici uç çözümleri alanında dünya-

gelmişti. Bu yeni üretim hücresinde,

son teknoloji ürünü olan çok fonksi-

nın önde gelen tedarikçilerinden bi-

tezgâh ayar süresini, takım değiştir-

yonlu makina ile projeye katkıda bu-

ridir. Firma, 20 yıldır ot omasyona

me süresini ve insani müdahaleyi en

lunmakla kalmamış, aynı zamanda

dayalı üretim konusunda en ön sa f-

aza indirgeyen yenilikçi bir işleme

makine-robot ve Sandvik Coro-

larda yer almaktadır. İsveç'in Gimo

konsepti gerekliydi. CNC makine

mant'ın üretim planlama sis temi

kasabasındaki şirket, takım imalatı

üreticisi Okuma, Sandvik Coro-

arasında kesintisiz bir diyalog yarat-

konusunda dünyanın en büyük tesi-

mant'ın bu viz yonunu gerçekleştir-

mak için, özel bir programlama çö-

sine sahiptir. Sandvik Coromant için,

me konusunda önemli bir görev üst-

zümü geliştirmiştir.

torna tezgâhlarının verimini ve üre-

lenmiştir. Elektronik, mekanik ve

timini artırmaya yönelik yine ot o-

kontrol sistemleri konularında bü-

Sandvik Coromant'ın Gimo t esisi,

İletişim en önemli anahtardır: Özel bir yazılım çözümü sayesinde; Okuma'nın MULTUS U3000 CNC Takım Tezgahı, Yaskawa robot, harici takım magazini ve Sandvik Coromant'ın üretim planlama sisteminin birlikte ve yüksek bir uyum içerisinde çalışması sağlanıyor.

40

Ocak - Şubat 2017

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi 1952 yılında, İs veç’in Sandviken

ile görüşmeler yaptı. Sandvik Coro-

Tornalama Merkezi, bu gereksinim-

şehrindeki tesisine benzer yapıda ve

mant'ın bu pr ojeye ilişkin gereksi-

leri karşılamaktadır. Çok fonksiyonlu

daha modern bir endüs triyel tesis

nimleri, uzun v adeli vizyonları ka-

makine modeli, geniş bir işleme ara-

olarak kuruldu. Bilindiği üzere, yük-

dar iddalıydı. Üretim hücresi; daha

lığına izin v ermekte ve tezgâh ayar

sek gelirli İsveç, endüstriyel otomas-

kısa teslim sürelerine izin v ermeli

süresini en aza indirmektedir. Maki-

yon konusunda öncü ülkelerden bi-

ve depolama maliyetini düşük tut-

nenin alt t areti, takım değiştirme

ridir. Sandvik Coromant Gimo tesisi,

mak için isteğe bağlı üretimi kolay-

süresini önemli ölçüde az altırken,

otuz yıldan fazla bir süredir otoma-

laştırmalıydı. Verimliliği artırmak

Fagerudd, " En hızlı makinelere sa-

tik üretim hücreleri kullanıyor. Bu

için düşünülen bu y eni çözümün,

hip olmanın hiçbir faydası yok ve sık

bağlamda giderek artan ve esneklik

tezgâh ayar süresini en aza indirge-

sık arıza çıkartan makinalar, eninde

gerektiren pazarın taleplerini karşı-

mesi ve manuel takım değişiklikle-

sonunda zamandan tasarruf sağla-

lamak üzere, 700'ü aşkın çeşidi bu-

rini ortadan kaldırması gerekiyor-

mıyor. Bu yüzden maksimum güve-

lunan “Boring Bar” (Delik Baralama

du. Kurulacak bu y eni hücre, 1 i la

nilirlik ve istikrar hedefliyoruz.” dü-

Takımı) üretimi için, yeni bir üretim

200 adet arasında değişen f arklı

şüncesi ile uygun bir çözüm arıyor-

hücresi tasarladı. Üretim Birimi Mü-

boyutlardaki sipariş miktarının üre-

du. Bununla birli kte, iş parçası kali-

dürü olan Joakim Fagerudd, Sandvik

timini karşılayacak yeteneğe sahip

tesinin en yüksek düzeyde stabil kal-

Coromant'ın geleceğe yönelik vizyo-

olmak zorundaydı.

ması, Sandvik Coromant için son de-

nunu tereddütsüz bir şeki lde şöyle belirtiyor: "Dünyanın en iyi fabrikasını yaratmak istiyoruz." Özel bir çözüm Sandvik Coromant, bu yeni üretim hücresinde, yeni ve daha v erimli bir çözüm geliştirmesi için, önde gelen CNC takım tezgahı üreticileri

Çoğu standart CNC tezgahı, gerekli esnekliğe izin v ermedi; "Piyasada, takım magazini ünitesine ve alt t aret’e aynı anda sahip olan CNC t ezgâhı bulmanız zordur" diyor Joakim Fagerudd. Eş zamanlı ve senkronize işleme yapabilmesi için t asarlanan Okuma'nın MULTUS U3000 CNC

rece önem arz e tmekteydi. Johan Asberg (Takım Lideri), "Takımlarımızın kalitesi, müşterilerimizin ürettiği nihai ürünlerin k alitesini doğrudan etkiliyor. Okuma MULTUS U3000 CNC Tornalama Merk ezi, yüksek ürün kalitesine sahip olduğu bi linen takımlarımızın üretimi için uygun bir tezgah.” diye belirtiyor.

Harici takım magazini, punta merkezleri ve farklı ölçülere sahip 40’dan fazla takım kapasitesine sahiptir. www.endustriyelrobotdergisi.com

Ocak - Şubat 2017

41

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi 2016 yılının başından iti baren üre-

Asberg ayrıca, "Dünya genelinde

rıca harici t akım magazininin siste-

tim hücresinin kurulumu adım adım

üretim standartlarını belirleyen Gi-

me entegrasyonu da iddialı bir iş ti.

gerçekleştirilmiştir ve siparişin veril-

mo tesisimiz, yine dünya genelinde

Fagerudd, birimler ar asındaki diya-

diği andan itibaren, üretimin başla-

önemli bir yere sahip olan güçlü bir

logu ve sinyal akışını kesintisiz hale

dığı ana kadar proje, toplam 15 ay-

çözüm ortağına ihtiyaç duymuştur.

getirmek ve üretimlerinin gerektir-

da tamamlanmıştır. Fagerudd, "Baş-

Yedek parçaların 24 saat içinde bu-

diği esnekliği sağlamak için, açık bir

ka hiçbir makine t edarikçisi, bu yo-

lunabilir ve tedarik edilebilir olma-

arabirime ihtiyaç duyduklarını söy-

ğun programda ve yaklaşık olarak

sına izin veren Okuma'nın distribü-

ledi. Okuma, “Open Possibilities”

hesapladığımız finansal ç erçevede

tör ağı, bu konsepti dünya geneline

marka mesajına sadık k alarak, bu

çalışmaya yanaşmadı." diye belirti-

taşımamıza olanak sağlıyor " diye

durum için özel bir çözüm üretmeyi

yor. Sandvik Coromant ve Okuma,

belirtiyor. Okuma, Sandvik Coro-

başardı. Kontrol sistemleri, elektro-

mümkün olan en iyi ç özümü yarat-

mant'ın ihtiyacı olan des teği, dün-

nik ve mekanik konularında bütün

ma çabasıyla, öngördükleri yüksek

ya genelindeki yetkili distribütörle-

komponentleri kendi fabrikalarında

otomasyon düzeyini sağlamak için,

ri ve kolaylıkla temin edilebilen

üreten Okuma firması, sadece t a-

hem yazılımı hem de donanımı g e-

OEM değişim parçalarından oluşan

kım tezgâhını tedarik etmekle kal-

liştirdiler ve özelleştirdiler. Japon

kapsamlı envanteri ile sunabiliyor.

madı, aynı zamanda eşsiz bir esnek-

robot imalatçısı Yaskawa ise, sadece

Okuma’nın İsveç distribütörü olan

lik sağlayan CNC k ontrol yazılımını

üretim hücresinin kalbini oluşturan

Stenbergs firması, projenin gerçek-

da tedarik etti. Bununla birli kte

robotu tedarik etmekle kalmamış,

leştirilmesinde önemli bir rol oyna-

üçüncü bir yazılım şirketini dâhil et-

aynı zamanda İsveç’deki kendi tesis-

mıştır. Şirket, planlama aşamaların-

meden CNC kontrol yazılımını, siste-

lerinde tüm hücr eler için, ön t est

da erkenden yerini almış v e Gi-

min ihtiyaçlarına en güz el şekilde

alanı oluşturmuştur.

mo'daki tüm üretim hücrelerini in-

cevap vermesi için g erektirdiği gibi

celemiş ve operatörlerden gerekli

tasarladı ve istediği değişiklikleri ya-

teknik bilgileri toplamıştır.

pabildi. Okuma'nın özel takım yöne-

Dünya çapında bir üretim için dünya çapında bir çözüm ortağı Okuma’nın tercih edilmesindeki

Akıllı üretim hücresi iletişimi

bir diğer önemli f aktör, Sandvik

Üretim hücresinin sorunsuz çalışa-

Coromant'ın uluslararası üretimini

bilmesi için; üretim planlama siste-

destekleyebilen bir ç özüm ortağı-

mi, CNC tezgâhı ve robot arasındaki

nın olmasının g erekliliği idi. Johan

kusursuz iletişim çok önemliydi. Ay-

tim yazılımı, harici t akım magazini ile iletişim kurmayı sağlayabiliyor.

Sandvik Coromant'ın dünya çapında, 150 otomatik hücresinin her birinde üretim planlama için kullandığı TAP sistemi; robotun ve makinenin NC pr ogramı için v eriler topluyor, böylece hücrede hangi pens adaptörünün, hangi pun ta ucunun ve hangi t akımın tam olarak hangi işte kullanılması gerektiğini "bilmesi" ni sağlıyor. Tezgah için NC pr ogramlar ve robot için par ametreler, direkt olarak her bir ür etim kafilesindeki iş parçasının 3 boyutlu modelinden üretiliyor.

Komple otomasyonlu üretim hücresi Okuma ve Sandvik Coromant özel yazılımlar geliştirerek; son t eknolo-

Okuma'nın çok fonksiyonlu makinası olan MUL TUS U3000 CNC Tornalama Merkezinin alt taret sistemi, otomatik takım değişimine olanak tanır.

42

Ocak - Şubat 2017

jiye sahip robotları, çok fonksiyonlu ve yüksek kaliteli tezgah ile entegre

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi ederek, 7/24 üretim yapan, yeni bir üretim hücresi oluşturmayı başardılar. Üretim esnasındaki k esintileri etkili bir şeki lde önlemek için, sistemdeki her adım ot omatik olarak gerçekleşecek şekilde tasarlandı: Robot, pens a ynasının penslerini, MULTUS U3000 CNC Tornalama Merkezi’nden alır v e rafa koyar.

Okuma'nın özel takım yönetim yazılımı, bir sonraki operasyonda, hangi pensin tezgaha bağlanacağı ile ilgili olarak robotla iletişim kurar. Bu sürecin tamamı birkaç saniyeden fazla sürmemektedir. Aynı durum pun ta ucu değişimi için de geçerlidir. Harici takım magazini ise 40’ dan fazla

Otomatik pens değişimi: Robot pens ayna adaptörünü hücrenin dış magazininden alır ve Okuma’nın pens aynasına yerleştirir. gerçekleştirilir. Bitmiş par çalar, sis-

ma’nın özel yazılımı olan API; ha ta-

teme entegre stantlar üzerinde oto-

ları, duraksamaları ve çarpışmaları

alt taretine hangi takımın takılması

matik olarak paletlenir.

sürekli izler. Renkler i le kodlandırıl-

gerektiğini tam olarak bildirir. Sand-

Manuel müdahale g erektirmeyen

takım kapasitesine sahiptir. Takım yönetim yazılımı robota, makinenin

vik Coromant'ın hızlı takım değiştirme sistemi olan, Capto; çok farklı işlemlerde, çok farklı takımlar için kullanılabilmektedir. Her bir par çanın işleme süresi ortalama iki dakika sürer ve üç ade t takım değişikliği gerekir. İş parçasının değişimi, operatörün otomasyon sistemine müdahale etmesine gerek kalmadan

sistem Okuma'nın yazılımının, robotun ve Sandvik Coromant'ın TAP-Sisteminin yüksek uyumluluğu sa yesinde, operatör müdahalesi olduk ça aza indirilmiştir. Operatör, üretim bir kez başladıktan sonra tesisteki diğer bir üretim birimine yönelebilir. Oku-

mış bir ar ayüz programı sayesinde, sistemin doğru ç alışıp çalışmadığı, operatörün bilgisayar ekranına tek bir bakışı i le anlaşılır. Eğer bir t akımın yenisi ile değiştirilmesi gerekiyorsa, takım yönetim sistemiyle bütünleştirmek için ek bir k ontrol ünitesi kullanılır. Bu, oper atöre ihtiyaç duyulan nadir durumlardan birisidir.

Daima yalın üretim Bu yeni üretim hücresi ile Sandvik Coromant, tamamen otomasyonlu üretime doğru bir adım daha a ttı.

Fagerudd, proje için en doğru ç özüm ortağını bulduklarını belirtiy or ve şöyle devam ediyor, "Okuma firması inanılmaz der ecede ortak çalışmaya yatkın bir firma ve karmaşık olmayan tezgah ve sistemlere sahip.

Hücre çok uyumlu v e mükemmel çalışıyor." Projenin maliyetinin iki yıl içinde amorti e tmesi bekleniyor. Üretimleri için gelecek planları hak-

Entegre istifleme paletleri, hem hammaddeyi hem de bitmiş ürünleri depolamak için kullanılır. www.endustriyelrobotdergisi.com

kında sorular sorulduğunda, Johan Åsberg şunları söylüyor: “Daima ya-

Ocak - Şubat 2017

43

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi lın üretim düşünmeliyiz. Ayrıca üretimimizi daha da verimli hale ge tirmek için arayışta olacağız ve ileri bir otomasyon sistemi, bizim için her zaman bir hedef olmaya de vam edecek. " Sürekli ilerleme sağlamak için benimsenen bu y ol, Okuma'nın "Monozukuri" yaklaşımı - Japon iyileştirme ve geliştirme felsefesi - ile mükemmel bir uyum içindedir . Bu düşünce,

Sandvik

Coromant'ın

"Dünya’nın en iyi f abrikasını" kurma yönündeki nihai hedefini, her zamankinden daha ileri bir seviyeye taşımaktadır.

Sandvik Coromant: Sandvik Coromant; Global bir endüstriyel grup olan Sandvik içerisinde, Sandvik işleme çözümleri alanının bir parçasıdır. Firma, metal işleme sektöründe; takımlar, takım tutucular ve kesici uçlar k onusunda,

Otomatik punta merkezi değişimi: Robot pun ta merkezini hücrenin dışındaki harici magazinden alır ve Okuma’nın puntasına yerleştirir. cılık ve Enerji sektörleri, Sandvik Co-

gövde, iş mili ve benzeri mekanik bi-

romant'ın uzmanlığından y ararla-

leşenlerinin yanında nümerik kont-

nan sektörlerin başında g elir. 130

rol ünitesi, motor, sürücü v e enko-

ülkede temsil edilen Sandvik Coro-

der’lerini de kendi bünyesinde üre-

mant'ın 8000 çalışanı vardır.

ten dünyadaki yegane takım tezgahı

dünyadaki lider tedarikçi olarak bili-

Okuma Europe GmbH:

nir. Sandvik Coromant, benzersiz ye-

Okuma Europe GmbH, 1898 yılında

nilikler yaratmak ve yeni verimlilik standartları belirlemek için g eniş çapta araştırma ve geliştirme yatırımı yapmaktadır. Dünyanın önde gelen sektörleri olan Otomotiv, Hava-

Japonya’nın Nagoya şehrinde kurulan ve CNC t akım tezgâhları üretiminde dünya lideri olan Okuma Corporation firmasının A vrupa teknik satış ve servis merkezidir. Okuma,

üreticisidir. Okuma'nın yenilikçi ve güvenilir teknolojisi ve çok kapsamlı servis ağı, kullanıcıların yüksek güvenilirlikte ve maksimum kârlılıkla üretim yapmasına olanak sağlar .

Sektörün önde gelen dağıtım ağı ile birlikte Okuma, kaliteyi ve verimliliği artırır, müşteriyi güçlendirir v e günümüzün zorlu imalat ortamında rekabet avantajı sağlar. Daha f azla bilgi için, www.okuma.eu adresini ziyaret edebilirsiniz.

Okuma, Türkiye’de OTR Makina (www.otr.com.tr) tarafından temsil edilmektedir.

Renklerle kodlandırılmış ara yüz programı sayesinde, sistemin doğru çalışıp çalışmadığı, operatörün tek bir bakışı ile anlaşılır.

44

Ocak - Şubat 2017

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Ağaç İşlemede Robotik Teknolojisi Hazırlayan:Dr. Serkan NECİPOĞLU Mak. Müh. AS METAL AĞAÇ MAKİNALARI SANAYİ

Robotlar sanayideki kullanımlarının yanında, g elişmiş ülkeler başta olmak üzere artık günlük ha yatımıza da girmeye yüz tutmuştur. Teknolojisi uzun zaman önce geliştirilmiş olmasına rağmen robotların kullanım yaygınlığının nispeten geri kalmış olması dikkat çekicidir. Bunun başlıca sebeplerinden biri elbette robot sahibi olmanın maliyeti, diğer biri ise onu randımanlı biçimde işle tmenin güç olması dersek yanlış olmaz sanıyorum. Son yıllar a bakıldığında ise robot kullanımının her sene hızla artmakta olduğu görülür. Çünkü bugün bir robot, finansal açıdan gayet erişilebilir hale gelmiştir. Fakat bunu işletebilmek için hala nitelikli personele ihtiyaç duyulmaktadır.

Robotları devreye alma işi ülkemizde genellikle uygulayıcı (entegratör) firmalar aracılığıyla yapılmaktadır.

Bu firmalar, işletmelerin ihtiyaçlarına uygun bir robotu (neredeyse tamamı yabancı diyebileceğimiz) üreticisinden temin eder v e genellikle bünyesinde bulundurduğu personel ile işletmeye yerleştirir, kurar ve çalışır halde teslim eder. Devreye alma işi çoğunlukla günler, hatta bazen haftalar sürer. Çünkü bir robotu yapacağı işe g öre donatmak ve programlamak basit bir iş deği ldir. Devreye alma t amamlandıktan sonra robotun operatörü, çoğunlukla başlatma ve durdurma ile temel parametrelerin girilmesi gibi basit g örevleri yerine getirir ve robotu randımanlı biçimde kullanır. İleride aynı robot farklı bir iş için veya bazen ay-

45

Ocak - Şubat 2017

nı iş için ama f arklı şekilde kullanılmak istendiğinde, yine uy gulayıcı firma çağırılır ve ücreti karşılığında robotun yeniden ayarlanması ve/veya programlanmasını gerçekleştirir. Hal böyle olunca, robotların sanayide kullanıldığı alanın büyüklüğü, ç oğunlukla aynı görevin sürekli ve uzun süreli tekrarlandığı işlerle sınırlanmış olur . Doğal olarak bu durum, günümüz de robotların ağırlıkla kullanıldığı sektörleri de

(otomotiv, gıda, ambalaj, vs.) belirlemiştir.

Oysa robot kullanımına açık olan daha çok alan vardır. Bunlardan biri de ağaç işleme sekt örüdür. Bazı istisnaları saymazsak, bugün ağaç işleme sektöründe ancak parmakla sayılabilecek kadar az sa yıdaki büyük çaplı işletmelerde robot kullanılmaktadır. Oysa bundan çok daha fazla sayıda firma finansal güç anla-

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi mında robot satın alabilecek durumda olduğu gibi, işletmesinde robot kullanımına gerçekten ihtiyaç da duymaktadır. Bu tip işle tmelerin çoğunu robot kullanmaktan alıkoyan unsurun, genellikle robotu kullanacak nitelikte personeli istihdam etmekte karşılaşılan güçlükler olduğunu görüyoruz. Çünkü büyük işletmelerde yaşanandan farklı olarak, bu tip işletmelerde robotun yapacağı işlerin çeşitliliği daha çok, adetleri ise daha az olduğundan, r obotun sıklıkla yeni yapılacak işe göre ayarlanması ve programlanması gerekir.

Bu iş için diğ er sektörlerde olduğu gibi uygulayıcı firmalardan destek almak yüksek maliyetler nedeniyle makul olmaz. Oysa kalitede sürekliliği sağlamak, s tandardı tutturmak, işçilik maliyetlerini azaltmak ve hataları en aza indirmek için robot kullanmak pek ç ok işletme sahibinin gözlerini parlatan bir çözümdür.

O halde i htiyaç bellidir. Firma sahipleri ve/veya yöneticilerinin kafasındaki “peki şimdi bu r obotu kim çalıştıracak” sorusunu ve endişesini ortadan kaldırmak gerekir. Daha kullanıcı dostu, daha k olay programlanabilen ve ayarlanabilen bir robot, bu tipteki her işletmenin kapısından içeri girmek için k uvvetli bir adaydır. Bu noktada öğrenebilen (self-learning veya teach-in olarak da bilinen) robotlar devreye girer.

Son yıllardaki Ar-Ge faaliyetleri sonucunda AS METAL Ağaç Makineleri Sanayi, böyle kullanıcı dostu bir robotu tam manasıyla ür etmeyi Türkiye’de bir i lk olarak başarmıştır. (bkz. As Me tal – KOBOT @YouTube) Bu robotun en belir gin farkı, standart yöntemlerle programlanabilmesinin yanında, yapacağı işi operatörden öğrenebilmesidir. Örneğin, programlaması saatler sürecek bir masa veya sandalye boyama işini

www.endustriyelrobotdergisi.com

düşünelim. Operatör robotun ucundaki boya tabancasını önce k endi tutarak parçayı boyar. Bu esnada robot operatöre uyumlu bir halde onunla beraber hareket ederek yapılacak işi birkaç dakika içinde öğrenir. Öğrenme işlemi t amamlandıktan sonra robot bu işi ha fızasına yerleştirdiği hareketleri kullanarak tek başına y apar. Burada esasen robotun iki modu vardır. Biri öğrenme modu diğ eri ise ç alışma modudur. Robotun be yni mevcut moda göre akıllı bir şeki lde ne yapacağını bilir ve eksenleri ona göre kumanda eder. Böylece robotun (yeri geldiğinde taşınan cismin de) ağırlığını hissettirmeden insanla işbirliği içerisinde çalışabilir. Bu sayede karmaşık programlama işi ort adan kalkmış olur ve farklı işler için öğrenme metoduyla herhangi bir oper atör tarafından robot kolayca hazırlanıp, çok hızlı bir biçimde çalışır hale getirilebilir. Bu metot sadece boyama işleri için değil, aynı zamanda zımparalama, parlatma, temizleme, taşıma, kaldırma ve yerleştirme (pick and place), evirip-çevirme, is tifleme (palletizing) gibi işler için de k olaylıkla uygulanabilir.

Böyle bir r obot, ucuna t akılacak çeşitli aparatlarla pek ç ok amaç için kullanılabilir. Özellikle AS METAL’in partnerlerinden BOSSO’ nun patentli ürünü olan “par ça yerleştirme aparatı”, işleme merk ezleri vb. bir makineye işlenecek parçayı yerleştirirken dayamaları otomatik olarak bulur ve hatasız bir yerleştirme sağlar. Bu apar at herhangi bir robot üreticisinin uygun boyuttaki bir robotuna bağlanıp uyarlanabilir (bkz. As Metal Robot Kol @YouTube). Böylece işletmelerin halihazırda ellerinde bulunan robotlar, herhangi bir işleme merk ezine parça yükleyip boşaltacak hale kolaylıkla getirilebilir.

Robot kullanımıyla ilgili tecrübe sahibi olmayan işletme sahibi ve/veya yöneticilerin sıklıkla düş tüğü yanılgılardan biri, robotun yaptığı işi bir insanın da y aklaşık aynı sürede yapabileceğini sanmalarıdır. Evet, bir insan bir tane parçayı işleme merkezine bir robotla aynı sürede yerleştirebilir. Fakat o insan daha yirminci parçaya gelmeden performansı düşer ve çoktan robotun gerisinde kalmış olur. Eninde sonunda bir r obotun normal ç alışma saatleri içerisinde bir insanın yaptığı işi ikiye, üçe hatta yerine göre dörde katladığı bilinmektedir. Buna bir de r obotun fazladan çalışma saatleri eklendiğinde aradaki fark çok büyük olur.

Robotları kullanıcı dostu hale getiren ve çalıştırılmasını kolaylaştıran bu ve benzeri yöntemlerin artmasıyla, ağaç makineleri sekt örü gibi pek çok sektör robot kullanımına ısınacak ve geleceğin kaçınılmaz gereksinimlerinden birine bir adım daha yaklaşmış olacaktır.

Ocak - Şubat 2017

46

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Paketlemede Yüksek Hızlı ve Hassas Otomasyon Teknolojisi Elektrik, elektronik ve otomasyon alanında bir dünya devi olan Mitsubishi Electric, ambalaj sekt örünün bölgesindeki en büyük buluşması olan Avrasya Ambalaj Fuarı’nda paketleme konusundaki yeni nesil otomasyon çözümlerini sergiledi.

Dijital fabrika konsepti ve birbirleriyle konuşabilen ileri robot teknolojileri ile dikkat çeken Mitsubishi Electric; yüksek hassasiyette ve yüksek hızlı, k olay programlanabilen, maliyet tasarrufu sağlayan ve tüm bu yönleriyle fabrikalara sorunsuz üretim imkanı tanıyan paketleme çözümleri ile sektör profesyonellerinden yoğun ilgi gördü.

Türk sanayisine yüksek katma değer sağlayan yeni nesil fabrika otomasyon çözümleri ve Marmaray’ın “İstasyon Bilgi ve Yönetim Sistemi Projesi” ile tanınan Mitsubishi Electric, Avrasya Ambalaj Fuarı’nda ambalaj sektörüne ileri teknolojisini tanıttı. TÜYAP Fuar ve Kongre Merkezi’nde 2-5 Kasım t arihleri arasında gerçekleşen fuarda yoğun ilgi gören Mitsubishi Electric; dijit al fabrika konsepti e-F@ctory ve bu k onseptin oluşturulmasını sağlayan bir otomasyon stratejisi olan iQ Ot omasyon Platformu, birbirleriyle k onuşabilen ileri robot teknolojileri, MAPS (Mitsubishi Electric Adr oit Process Suite) ve MELSEC Safety çözümlerini sergiledi.

Fuara ilişkin açıklamalarda bulunan Mitsubishi Electric Türkiy e Fabrika Otomasyon Sistemleri Genel Müdürü Şevket Saraçoğlu, markanın dünya genelinde fabrikalara hızlı entegrasyon, üretkenlik, esneklik ve ve-

47

Ocak - Şubat 2017

üretim imkanı tanıyan paketleme çözümlerimizle dikkat çekiyoruz.

Birbirleriyle konuşabilen ileri robot teknolojileri ile daha esnek ür etim sağlamayı, maliyetleri düşürmeyi ve çalışan konforunu artırmayı hedefleyen bir marka olarak; ambalaj, gıda, ilaç, otomotiv, beyaz eşya gibi pek çok sektörde insan k olu veya eline yakın hassasiyette çalışan hızlı robotlarımızla öne çıkıy oruz. Islak mendillerin paketlenmesi, ilaçların ve küp şek erlerin kutulanması gibi hızlı üretim, dozajlama ve paketlemenin olduğu sektörlerde çok sayıda robotlu çözümümüz bulunuyor.”

Mitsubishi Electric Türkiy e Fabrika Otomasyon Sistemleri Genel Müdürü Şevket Saraçoğlu rimlilik avantajı sunduğunu belirt ti.

Mitsubishi Electric’in hızla g elişen Türk endüstrisinin yüksek teknolojili ve enerji v erimli fabrika otomasyon çözümlerine olan ihtiyacına cevap vermeye hazır olduğunu vurgulayan Şevket Saraçoğlu sözlerini şöyle sürdürdü; “Mitsubishi Electric Türkiye Fabrika Otomasyon Sistemleri olarak, Türkiye’nin önde gelen sanayi kuruluşlarının rol aldığı farklı sektörlerde hizmet veriyoruz. Paketleme de öncelikli sektörlerimizin başında g eliyor. Şişeleme, dikey ve yatay paketleme, etiketleme gibi paketlemenin her aşamasında ileri teknoloji otomasyon çözümleri sunuyoruz. Yüksek hassasiyette ve yüksek hızlı, k olay programlanabilen ve kullanılabilen, maliyet tasarrufu sağlayan ve tüm bu yönleri ile fabrikalara sorunsuz

“Türkiye’de geleceğin dijital fabrikalarını bugünden kurmak mümkün” Günümüzde sanayinin en önemli gündem maddesinin, hızla değişen ve kişiselleşen insan i htiyaçlarını en hızlı ve verimli şekilde karşılayabilecek üretim bantlarını kurmak olduğunun altını çizen Saraçoğlu, şu bilgileri aktardı; “Sanayi 4.0 olarak adlandırılan yeni endüstri evresinde, Türkiye’nin de üretim gücünü pekiştirmesi için birbirleriyle konuşabilen ileri robot teknolojileri ile donatılmış dijital fabrikalara geçişi önem k azanıyor.

Türkiye’de geleceğin dijital fabrikalarını bugünden k urmak mümkün.

Mitsubishi Electric olarak Sanayi 4.0 sürecine dijital fabrika konseptimiz e-F@ctory ile yanıt veriyoruz. Bu konsept; fabrikaları yeni endüstri evresindeki tüm i htiyaçları karşılayacak şekilde kurmaya, kurulumdan önce de sanal f abrika oluşturarak üretimi test etmeye ve bu doğrultu-

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

da yatırımları şekillendirmeye imkan tanıyor. e-F@ctory konseptinde, fabrika otomasyonu alanındaki robotlar dahil tüm y eni nesil ürünler internette haberleşebiliyor. Böylece üretim hatlarını kişisel i htiyaçlara göre optimize ederek pazardaki rekabet koşullarına ayak uydurmak hiç olmadığı kadar kolaylaşıyor.”

Mitsubishi Electric’in yüksek teknolojiye sahip y eni nesil fabrika otomasyon, robot ve CNC çözümlerini; şirketin dizayn, projelendirme, yazılım ve devreye alma çalışmalarındaki mühendislik yeteneğiyle birleştirdiklerini ifade eden Saraçoğlu, rekabet gücünü artırma yı hedefleyen üreticilere destek vermeye hazır olduklarını vurgulayarak sözlerini tamamladı.

Fuardan öne çıkanlar…

Avrasya Ambalaj Fuarı’ nda dijital fabrika konsepti e-F@ctory ve birbirleriyle konuşabilen ileri robot teknolojileriyle dikkat çeken Mitsubishi Electric; iQ Ot omasyon Platformu, MAPS (Mitsubishi Electric

www.endustriyelrobotdergisi.com

Adroit Process Suite) ve MELSEC Safety çözümleri ile de sektör profesyonellerinden yoğun ilgi gördü. Üretimde maksimum verim ve düşük maliyet için iQ Platform Mitsubishi Electric’in ür etim alanında sahip olduğu global uzmanlık ve deneyimiyle geliştirilen bir ot omasyon stratejisi olan ve e-F@ctory konseptinin oluşturulmasını sağlayan iQ Ot omasyon Platformu, tüm önemli otomasyon bileşenlerini tek bir yapıda birleştiren nadir ürün ailelerinden biri. Ot omasyon platformu olan iQ'nun en önemli a vantajları; minimum TCO (toplam sahip olma maliyeti), fabrika otomasyonu yönetim sistemleri arasında tam ve sorunsuz entegrasyon, maksimum verimlilik ve hızlı iletişim olarak öne çıkıyor. Böylece otomasyon döngüsünün her aşamasında maliy etler düşüyor ve yatırımdan maksimum geri dönüş alınması sağlanıy or. iQ Platform, robot sistemlerinin daha büyük ve kompleks programları kontrol etmesini sağlıyor. Birden

fazla robotun toplu yönetimi sağlanabiliyor ve robotlar arası veri transferinin hızlanması i le robotlar daha detaylı ve koordineli kontrol edilebiliyor.

Mühendislik ve entegrasyon aşamalarına değer sunan MAPS MAPS (Mitsubishi Electric Adr oit Process Suite), değer zincirinin t amamında değer sağlayan bir yaşam çevrimi yazılım aracı olarak öne çıkıyor. Mühendislik ve entegrasyon aşamalarına değer sunması bakımından pek çok PLC SCADA entegrasyon aracının eksikliklerini elimine ediyor. Teslim edi len çözümün bütünlüğünü genişletiyor ve müşterilere herhangi bir ot omasyon çözümünün normal g enişletme ve bakım çalışmalarını yönetme imkanı sunuyor.

Mitsubishi Electric’in pak etleme çözümleri Yüksek kalitesi ve otomasyon ürünlerinin çeşitliliği ile tanınan Mitsubishi Electric; dolum, etiketleme, di-

Ocak - Şubat 2017

48

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

key ve yatay paketleme, dağıtıma hazırlık gibi paketleme disiplinlerinin tümünü kapsayan çözümler sunuyor. Mitsubishi Electric’in g eniş ürün yelpazesi sanayicilerin her türlü uygulama için doğru ç özüme kolaylıkla ulaşmalarını sağlıyor. Şişe dolumunda yüksek hassasiyet ve hız Yüksek hassasiyet ve hız gerektiren şişe dolumunda en zor aşamalardan birinin, dolum başlığının k ontrolünün döner konveyör ve akış kontrolörü ile tamamen senkronize edilmesini sağlamak olduğunu sö ylemek mümkün. Dolum aşamasında, hem kontrolörün sıvının şişenin ağzına yüksek doğrulukta beslenmesini sağlaması hem de köpürme ve sıvının taşma riskini ort adan kaldırmak için akış oranı ve başlık yüksekliğinin hassas bir şeki lde kontrol edilmesi gerekiyor. Bu noktada Mitsubishi Electric'in iQ Pla tform temelli hareket kontrol CPU’su büyük avantaj sağlıyor. Hareket kontrolüne ek olarak, uygulamanın gerçek aktarım aşamaları da Mitsubishi Electric'in akıllı ve enerji tasarrufu sağlayan sürücüleri k ullanılarak kontrol altında tutulabiliyor. Makineye hızla beslenen şişeler, milisaniye düzeyinde program hızlarıyla 1 Gig abit yüksek iletim hızları sunacak şekilde

49

Ocak - Şubat 2017

System Q ile CC-Link network sistemi üzerinden kontrol edilebiliyor.

Hızlı ve doğru etiketleme Etiketlerin hedef ürüne mümkün olduğunca az sapma ile doğru şekilde yapıştırılmasını sağlamak anc ak günümüzün yüksek hızlı etiketleme makineleri ile mümkün olabi liyor.

Etiket film tabakasının esneme, çarpılma veya yırtılmasını önlemek için etiketlerin, tüm ürünlerin etiketlerinin doğru y erleştirilmesini sağlayacak şekilde sabit bir hız da beslenmesi gerekiyor. Bir dizi bo yutta gelen etiketler; soğuk v e sıcak tutkal, esnek film veya genel sarma gibi çeşitli şekillerde yerleştirilebiliyor. Bir etiketleme makinesi tasarlarken ise kontrol mimarisi, verimlilikte mümkün olduğunca az kesinti olacak şekilde tüm bu f arklı sistemleri desteklemek zorunda. İşte Mitsubishi Electric’in iQ Platformu, bu gereksinimleri rahatlıkla karşılamayı mümkün kılıyor. Q har eket serisi yük sek hızlı kayıt işlevselliği i le etiketlerin doğru şekilde yerleştirilmesine imkan tanıyor.

lenmesinde kullanılan yastık paketleme tipi makineler öne çıkıyor. Mitsubishi Electric’in Q hareket kontrolörü bu tür makinelerin yük sek hassasiyet taleplerini rahatlıkla karşılıyor. Paketleme bıçaklarının konveyörün besleme hızı i le kusursuz bir şekilde eşzamanlı çalışabildiği bu sistemde, yüksek hızlarda hassas kesim sağlanıyor. Normalde bu tür sistemlerde karşılaşılabilen kurulum endişelerini bertaraf eden v e maliyetleri azaltan Mitsubishi Electric, bu sayede yüksek fonksiyonlu çözüm sunuyor.

Karmaşık sistemlere uygun çözümler Genellikle ürünler için k arton ya da mukavva kutu şeklinde son bir paketleme aşaması g erekli oluyor.

Hız için t asarlanmış olan k utu paketleme makineleri a ynı zamanda temel ürünlerin y erleştirilmesi ya da katı bir malzeme ile sarılması sırasında zarar görmesini önlemek için yumuşak bir ritme de sahip olmak zorunda. Mitsubishi Electric’in bu ihtiyaçlar için özel olarak tasarlanan Q serisi har eket sistemleri, birçok hareketli parçası olan k armaşık sistemler için son derece uygun bir çözüm sunuyor. Bu sistemler, kutu açma, bantlama ve transfer konveyörleri gibi makine pr oseslerinde hataları önlemek için gerekli olan yüksek senkronizasyon derecesini de sağlıyor.

Paketlemede maliyet azaltan teknoloji Üretimde şişe dolumu uygulamalarının yanı sıra en yaygın paketleme makinesi türü olar ak; gofret, ekmek, ilaç gibi birçok ürünün paketwww.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

EN Standartlarına Uygun Emniyetli Robot Sistemi Tasarımı ve Kolaboratif Robot Uygulamaları Hazırlayan: Ahmet Erdinç Pilz Emniyet Otomasyon Ürünleri ve Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.

Makine Emniyeti Danışmanı, Makine Mühendisi CMSE® Sertifi kalı Makine Emniyeti Uzmanı – TÜV Nord

Dördüncü endüstri devrimi olar ak kabul edilen Endüstri 4.0' ın ismini giderek daha ç ok duyduğumuz şu günlerde, konvansiyonel otomasyonun öğeleri de hayatımızdaki önemlerini güncellenerek hissettirmeye devam ediyorlar. Endüstriyel robotlar da bu öğ elerin en önemli lerinden. Robotların, genel bir ifade ile, insanların çalışmasının tehlikeli, problemli ya da yorucu ve hatta daha maliyetli olduğu yerlerde kullanılan ağır otomasyon işçileri olarak tanımlanması yanlış olmaz. Robot ekipmanları, tabii ki, kendi başlarına bir işe yaramıyorlar, her zaman belli bir prosese entegre edilerek kullanılıyorlar. Bu noktada da robot kullanımının optimizasyonu, verimliliği, fizibilitesi, emniyeti gibi konuların değerlendirilmesi gerekiyor. Bu y azıda, robot denildiğinde gündeme gelen konulardan, robot emniyeti ele alınacaktır.

Mevzuat ve Standartlar Robotlarla ilgili mevzuatın iki kaynağı bulunmaktadır. Birincisi piyasa gözetimi ve denetimi için oluşturulmuş olan mevzuattır. Bunun bir parçası olan, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması v e Uygulanmasına Dair Kanuna dayanı-

50

Ocak - Şubat 2017

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi larak çıkarılmış olan 2006/42/AT Makine Emniyet Yönetmeliği' ne göre, robot ekipmanı t ek başına t amamen bitmiş makine deği l, kısmen tamamlanmış makine olar ak kabul edilmektedir. Dolayısıyla kendi başına bu yönetmelik açısından CE İşareti gerekliliklerini taşımamaktadır.

Robot ekipmanı, hattın entegrasyonu tamamladığında ve komple bir proses hattı halini aldığında tamamlanmış makine olarak değerlendirilir ve Makine Emniy et Yönetmeliği ve ilgili diğer yönetmeliklerin (Alçak Gerilim, Elektromanyetik uyumluluk, vb.) gerekliliklerini yerine getirdiği takdirde CE İşar eti alarak hizmete koyulabilir.

Daha çok ekipman üreticileri ve entegratörlerin odak nokt ası olan mevzuattan sonra, son kullanıcıların odağında olan mev zuattan bahsetmekte de f ayda var. Bu nokt ada, başlangıç noktası, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa dayanılarak çıkarılmış olan, 2009/104/AT İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yöne tmeliği ve Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğidir. Bu i ki yönetmelik de emniy etli bir robot uygulamasının kanuni dayanaklarıdır. İş Sağlığı v e Güvenliği Kanunu kendi amir metni ile de risk değerlendirmesini şart koşmaktadır.

Risk değerlendirmesi, ayrıca, Makine Emniyet Yönetmeliği' nin de bir gerekliliği olan t eknik dosyanın mecburi bir par çasıdır. İş güv enliği literatüründe de, sezgisel olarak barizdir ki, bir iş güv enliği çözümüne geçmeden önce pr oblemin tanımı ve büyüklüğünün v e doğasının tespiti gereklidir. Dolayısıyla risk değerlendirmesi tüm çözümlerin öncesinde gerekmektedir.

Emniyet gerekliliklerini belirlemek www.endustriyelrobotdergisi.com

için risk değ erlendirmesi ile incelemeye başlanır. Risk değerlendirmesinde tüm çalışma evreleri düşünülür (öğretme, bakım, ayar, temizlik).

Beklenmeyen çalışmaların önlenmesi, makul ölçüde öng örülebilir yanlış kullanım, kontrol sistemi arızaları, özel robot uygulamalarına ait tehlikeler de bu risk değerlendirmesinde yer alır. EN ISO 12100 s tandardı, risk değ erlendirmesi için g enel bir çer çeve ve rehberlik sağlayan A tipi s tandarttır. Her risk değerlendirmesinde bu s tandardın rehberliğinin kullanılması tavsiye edilmekle birlikte, risk değ erlendirmesi metodolojisi ile ilgili detaylara bu yazıda girilmeyecektir.

Robot emniyeti ile ilgili başlıca referans dokümanlar, "EN ISO 102181 Robotlar ve robotik cihazlar - Endüstriyel robotlar için güv enlik gereksinimleri - Bölüm 1: Robotlar" ve "EN ISO 10218-2 Robotlar v e robot cihazları-Endüstriyel ortamlar için robotlar - Güvenlik kuralları - Bölüm 1: Robot sis temleri ve entegrasyonu" tanımlı, C tipi s tandartlardır.

Bunlardan EN ISO 10218-1 s tandardı, tekil robot ekipmanın emniy et

gerekliliklerini düzenleyen standart; EN ISO 10218-2 standardı ise robotların entegre edildiği sistemlerin emniyet gerekliliklerini düzenleyen standarttır. Bu yazıda EN ISO 102182 dokümanına odaklanılacaktır.

Yazının bir ikinci konusu kolaboratif robotlardır. Kolaboratif robot uygulamaları, EN ISO 10218-2 s tandardında genel olarak ele alınmış olmakla birlikte, detayları ISO/TS 15066 teknik spesifikasyon dokümanında yer almaktadır.

Robot Sistemlerinde Emniyet Bahsedildiği üzere, EN ISO 10218-2 standardı robot sistemlerinin gerekliliklerini ortaya koymaktadır. Bu C tipi standartta, her C tipi s tandartta olduğu gibi, B tipi s tandartlara da atıflar bulunmaktadır. Standartlardan gelen tüm bu gereklilikler 3 ana bölümde incelenebilir: 1. Robot ekipmanı ve fiziksel çevresi ile ilgili emniyet gereklilikleri 2. Emniyet bileşenleri ve kontrol sistemi ile ilgili gereklilikler 3. Robot sistemi ile ilgili çalışmalardaki diğer tedbirler

Ocak - Şubat 2017

51

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi • Robotu çevr eleyen kapamaların tümü EN ISO 14120 standardına uygun olmalıdır.

2. Emniyet bileşenleri ve kontrol sistemi ile ilgili gereklilikler Bariz olmayan dolayısıyla da bu görünmezliği nedeniyle daha sinsi tehlikeler getirebilecek olan taraf kontrol sistemi ve daha da t alihsizi kötü mühendislik uygulanmış emniyet ekipmanlarıdır. Bu uygunsuzları bertaraf etmek için emniyet bileşenleri ve kontrol sistemi ile ilgili şu gereklilikler bulunmaktadır: 1. Robot ekipmanı v e fiziksel çevresi ile ilgili emniyet gereklilikleri Robot ekipmanı asgaride aşağıdaki emniyet gerekliliklerine sahip olmalıdır: • Motor milleri, tahrik kayışları, aktarma bi leşenleri gibi hareketli kısımlar uygun sabit y a da har eketli kapamalara sahip olmalıdır . Kapamaların gereklilikleri EN ISO 14120 standardında belirtilmiştir.

• Robotun kaidesine olan bağlantısı, mukavemet gereklilikleri üreticinin ve prosesin gerekliliklerine göre hesap edilmeli ve uygulanmalıdır.

• Elektriksel bileşenler IEC 60204-1 standardına uygun olmalıdır. Genel olarak, güç dalg alanmalarına karşı önlemler, arızi durumlar da, yani topraklama problemleri ile canlı hale gelebilecek iletkenler için (dolaylı temas) gereklilikler, normal k oşullarda canlı halde bulunan i letkenlere temasa karşı (doğrudan t emas) gereklilikler, depolanmış enerjiy e karşı gereklilikler, kablolama gereklilikleri, pano g ereklilikleri gibi gerekliliklere uyulması g erektiğinden bahsedilebilir.

• Emniyetle ilgili kontrol sisteminde bahsetmek için herşeyden önce performans seviyesi gerekliliğinden bahsetmek gerekir. Performans seviyesi EN ISO 13849-1 s tandardında tanımlanmış olan makinelerin risk seviyesine göre kontrol sistemi gerekliliğinin büyüklüklerini anla tmak kullanılan, en düşük seviy esi a' dan en yüksek seviyesi e' ye kadar harflerle ifade edilen soyut bir der ecelendirme sistemidir. EN ISO 10218 standartlarının ikisinde de if ade edildiği üzere, robot sistemlerinde

• Robotların tasarımı ve imalatı öyle yapılmalıdır ki, hidr olik, pnömatik, elektrik ya da vakumun kaybedilmesinin tehlikeye sebep olmamalıdır .

Robot alanına sadece robotun enerjisi emniyetli şekilde izole edildiğinde erişim sağlandığında giri liyorsa, bu maddedeki gereklilikler ilk anda risk değerlendirmesinin konusu olmayabilir ancak bir şekilde kolaboratif çalışma (robot hareket etmezken de robot alanına giriş bazı durumlar da kolaboratif çalışma sayılabilir) prosesin bir parçası ise o z aman bu maddenin önemi artacaktır.

52

Ocak - Şubat 2017

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

kontrol sisteminin emniyetle ilgili kısımları, Kategori 3, PL d gerekliliklerini sağlamak durumundadır . Performans seviyesini, bileşenlerin arızaya geçme ihtimalleri, arıza teşhis kabiliyetleri, birbirleriyle bağlan tı şekilleri, gibi pekçok faktör etkilemektedir. Tüm uygun veya tüm uygunsuz bağlantı şekillerinin hepsinin bu yazıda kapsanması mümkün değildir. Genel olarak çift kanallı kumanda sinyalleri ve orta-yüksek arıza teşhis kabiliyetlerine ihtiyaç duyulduğunu, uygunluğu ispatlanmadıkça emniyet fonksiyonlarının serilenmeden kaçınılması gerektiğini söylemek mümkündür.

ği bulunarak ışık perdesinin emniyetli konumu belirlenir. Unutulmamalıdır ki, ESPE ölçümü olmadan k onumlandırılmış bir ışık perdesi, aldatıcı bir emniyet hissiyatı yaratacağından, hiç ışık perdesi olmamasından daha tehlikelidir. Çünkü ışık perdesi yakınında çalışanlar emniyette oldukları hissine kapılacaklar ve "dikkatli olma zırhlarını" aşağı indirecekler ancak ışık perdesinin yanlış konumlandırması nedeniyle kötü durma performansına sahip bir ekipmanın oluşturduğu beklenmedik tehlikeye maruz kalacaklardır. o Pilz SafetyEYE ® gi bi üç bo yutlu emniyet kamerası sistemleri ya da

iki boyutlu alan t arayıcılar için de aynı ışık per delerinde olduğu gi bi ESPE ölçümü g erekliliği bulunmaktadır. o Işık perdelerinde muting ve blanking fonksiyonları dikkatli şekilde kurgulanmalı, sistemin malzeme giriş-çıkışı ile insan uzvunu ayırt edebilecek yeteneğe sahip olduğu doğrulanmalıdır. o Tehlike alanından malzeme, kıvılcım vs. fırlaması/ sıçraması riskinin bulunduğu durumlarda kapamasız optik koruma önlemleri uy gun olmayacaktır. o İzlemeli kapılarda tek başına mekanik dilli siviç k ullanımından kaçınılmalıdır. Çünkü bu bileşenlerin tek başlarına PL d' yi sağlama y etenekleri bulunmamaktadır.

• Bir robot sisteminde her alandan tehlikeli alana erişim değ erlendirmelidir. Prosesin ve verimlilik ihtiyaçlarının gerektirdiği ölçüde giriş ya da varlık algılayan emniyet ekipmanalarına ihtiyaç duyulmaktadır.

Bu emniyet ekipmanları için şu g ereklilikler söz konusudur: o Işık perdeleri doğru çözünürlükte seçilmeli (parmak, el, vücut k oruma), ve EN ISO 13855 s tandardına uygun şekilde pozisyonlandırılmalıdır. Bu da anc ak robotun durma performansının ölçüldüğü bir ESPE ölçümü ile mümkün olabi lir. Bu ölçümle, robotun durma süresi ve bu süre boyunca ne kadar hareket etti-

www.endustriyelrobotdergisi.com

Ocak - Şubat 2017

53

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi o Kontrol sistemlerinin öngörülebilir yanlış kullanımı ya da işletme kültürlerindeki farklılıklarından dolayı manipülasyonu gibi durumlar değerlendirilmelidir. Örneğin, izlemeli kapıların hazırdaki bir i kinci aktüatör ile manipüle edileceği düşünülüyor ise, k apı izleme için, EN ISO 14119 standardına göre, manipülasyon ihtimali daha düşük, kodlu, tam kodlu veya eşsiz tam kodlu izeleme sistemleri kullanılmalıdır. Ya da arıza teşhisi için içerde gözlem yapmak isteyen bir çalışanın varlığını algılayacak emniyet paspasları, alan t arayıcılar ya da Pi lz SafetyEYE ® gi bi üç boyutlu emniyet kamerası sistemleri kullanılmalıdır. o Kontrol sistemi emniyet baskın kurgulanmalıdır. Örneğin emniy et kapısın açıldığı ve emniyet ihlali durumunun mevcut olduğu durumda, robotun iş parçasının yerinde olduğu ve artık start alabileceği bilgisini veren standart bir sensörün aktivasyonu robot hareketliliğini başlatmamalıdır. o Öğretme amacıyla robot alanında bulunulması gerekiyorsa, üç konumlu ve sadece orta konumda çıkış üreten hold-to-run el kumandaları kullanılmalıdır. Öğretme modunda sadece el kumandası aktif olmalı el kumandasından kumanda edilirken robotun hızı 250 mm/s değerini aşmamalıdır. Manuel k umanda bileşenleri için sadece el k umandası aktif olurken, robot sistemi, hattaki herhangi bir aci l stop butonundan acil duruşa geçirilebilmelidir.

3. Robot sis temi ile ilgili çalışmalardaki diğer tedbirler Artık riskler için şu g erekliliklerden bahsetmek gerekmektedir.

54

Ocak - Şubat 2017

• EN ISO 14118 s tandardına uygun olarak, her makinede olduğunu gi bi robot sistemlerinde de, makine ye (elektrik, pnömatik, vakum, vb.) v e prosese (bakım, a yar, temizlik) özel hazırlanmış, işletmenin çalışanları tarafından benimsenmiş, aktif şeki lde kullanılan bir kilitleme etiketleme (Lock Out Tag Out – L OTO) sistemi bulunmalıdır. Her makinedeki enerji kesme noktaları ya da pnöma tik devresi ya da prosesler aynı olmadığından tek bir jeneri k LOTO prosedürü de tüm makineler için k ullanılamaz. Dolayısıyla makineyi uygun şekilde sıfır enerji düz eyine getirebilmek için makinenin enerji nokt aları ve devre şemaları çalışılarak LOTO prosedürleri hazırlanmalıdır.

• Kısa süreli robot alanına girişlerde, emniyet kapısının çalışanın üstüne kapanmasını önlemek için ilgili önlemlerden biri y ada birkaçı bir arada alınmalıdır. Unutulmamalıdır ki, bu önlemlerden her biri her işletmenin emniyet kültürü, idari yapısı, çalışan yetkinliği ve farkındalığı için ya da i kinci kişilerin robot alanında bulunmasını algılamak için uy gun olmayabilir. Hangi t edbirin riski k abul edilebilir seviyeye çektiğini riski değerlendiren ekip karar vermelidir.

Kilitlemeli emniyetli kapı sistemi asma kilit takılabilir özellikte olmalıdır.

Böylece kilit takarak içeri girme prosedürü idari şeki lde uygulanabiliyorsa, bu çalışma şekli robotun beklenmeyen çalışmasını önleyerek yeterli risk azaltımı sağlayacaktır. Çalışanın varlığını algılayacak emniyet paspasları, alan tarayıcılar, yatay ışık perdeleri ya da Pilz SafetyEYE ® gibi üç boyutlu emniyet kamerası sistemleri kullanılmalıdır. Trapped key system olarak İngilizce' de g eçen, mekanik interlok sistemleri kullanıl-

malıdır.

• Diğer tüm tedbirlerden sonra insan vücuduna k arşı maruziyetleri minimize etmek için i lgili EN s tandartlarına uygun, CE işar etli kişisel koruyucu donanımların kullanılması gerekmektedir: • Artık risklerin i letişimi için uygun büyüklükte ve EN ISO 7010 standardına uygun olarak, uyarı, yasaklama ve zorunluluk piktogramlarının kullanılması gerekmektedir.

• Tüm risklerin v e bu risklere karşı alınmış olan t edbirlerin ve bu t edbirlerin uygun işletmesinin çalışanların dikkatine sunmak için tüm çalışanların katılımının sağlandığı eğitimler, alınan tüm tedbirlerin yerindeliğini güvence altına alan son bir tedbir hattı olacaktır.

Kolaboratif Robot Çalışmaları

Konvansiyonel robotların varlığı endüstriyel ortamlarda yeni değil.

Ancak kolaboratif robot ekipmanlarının varlığı için a ynı şeyi söylemek zor. "Kolaboratif robot ekipmanı" diye ifade ediyoruz çünkü kolaboratif çalışma, aslında t ek başına bir ekipmanı değil, spesifik olmayan genel bir çalışma şeklini ifade ediyor.

Kolaboratif robot çalışması EN ISO 10218-2 standardına detaysız şekilde anlatılmakta. Ancak kolaboratig robot alanında üreticilerin hızı standart koyucuları geçince, ortada standartları olmayan ekipmanların bulunması gibi bir durum ort aya

www.endustriyelrobotdergisi.com

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi çıkmaya başladı. St andart koyucu da (ISO) müstakil bir standart oluşturmanın uzun sür ecini beklemeden bir çözüm üretmeye gerek duydu. Bunun sonucunda bir s tandart olarak değil ama y ol gösterici bir rehber doküman olar ak ISO/TS 15066 Robotlar ve Robotik Cihazlar – Kolaboratif Robotlar teknik spesifikasyon dokümanı ortaya çıkmış oldu. Bu dokümanda, k olaboratif çalışma ile ilgili gerekli tanımlar ve robot çalışmalarında bir i lk olan r obotun insana ç arpmasındaki kabul edilebilir koşullar yer alıyor.

cak robot emniyetli şekilde hareketsiz iken olabilir. Yani kolaboratfi çalışma alanında ya robot hareket halindedir ve yalnızdır, ya da ç alışan hareket halindedir v e robot durur vaziyettedir.

nında olmalı bö ylece operatör robotun hareketini ve oluşabilecek herhangi bir tehlikeyi gözlemleyebilmelidir. Operatör robot kolunun ya da ağır yüklerin altında olmak gi bi tehlikeli konumlarda kalmamalıdır.

Bu metot için STO (safe torque off – emniyetli tork kapalı) özelliği ve robotun EN ISO 10218-1 s tandardına göre koruyucu duruş (protective stop) özelliği ile donatılmış olması gerekmektedir.

iii) Hız v e Mesafe İzleme (Speed and Separation Monitoring)

ii) Elle Yönlendirme (Hand Guiding)

Kolaboratif Çalışma Metotları ISO/TS 15066 dokümanına g öre, kolaboratif çalışmalar 4 me tot ile gösterilebilir. Bu me totlar, i) Emniyetli izlemeli duruş (Sa fety-rated monitored stop); ii) Elle y önlendirme (Hand guiding); iii) Hız v e mesafe izleme (Speed and separ ation monitoring); iv) Güç ve kuvvet sınırlama (Power and f orce limiting); olarak listelenebilir. i) Emniyetli İzlemeli Duruş (SafetyRated Monitored Stop)

Bu metotta, operatör, robot ile etkileşime girmek için ve herhangi bir görevi gerçekleştirmek için (par ça yüklemek, takmak, vb.) k olaboratif çalışma alanına girmeden önce robotun hareketleri emniyetli izlemeli duruş özelliği ile durdurulur. Eğer operatör çalışma alanında yoksa robot kolaboratif olmayan modda çalışabilir. Operatörün alana girişi an-

www.endustriyelrobotdergisi.com

Bu mettotta, operatör hareket komutlarını robota aktarmak için elle kumanda edilen bir ci haz kullanır.

Operatörün kolaboratif çalışma alanına girmesi için r obotun emniyetli izlemeli duruşa g eçmiş olması g erekmektedir. İşlem manuel şeki lde, robotun uç iş ale tine yakın bir noktaya yerleştirilmiş olan yönlendirme cihazının hareket ettirilmesiyle yapılır. Operatör sürekli emniyetli sınırlanmış hız (SLS – Sa fely Limited Speed) fonksiyonu ile koruma altındadır. Set edilmiş emniyetli hızın üstüne çıkıldığında, r obot, STO yaparak duruşa geçer. Operatör elle yönlendirmeye başladığında emniy etli izlemeli duruş durumu ort adan kalkar, operatör yönlendirmeyi bıraktığında tekrar aktive olur. Operatör kolaboratif çalışma alanından a yrıldığında robot kolaboratif olmayan modda çalışabilir.

Yönlendirme cihazı operatörün yakı-

Bu mettotta, robot sistemi ve operatör aynı anda kolaboratif çalışma alanında hareket halindedir. Risk azaltımı, çalışmanın her anında, bu ikili arasında asgari bir koruyucu ayrım mesafesi bırakılarak sağlanır. Bu ayrımın algılanabilmesi için, t abii ki, robot ekipmanına ek olarak algılayıcı emniyet ekipmanları kullanılır. Bu metot, Pilz SafetyEYE ® gi bi üç boyutlu emniyet kamerası sistemlerinin kullanımı için tipi k bir örnektir. Çalışan, kolaboratif çalışma alanına yaklaştığında, azalmış olan mesafenin emniyetli ayrım mesafesi olabilmesi için robot hızını azaltır. Bu hız azaltımı SLS özelliği ile gerçekleştirilir. Ayrım mesafesi set edilmiş değerin altına düş tüğünde, robot koruyucu duruşa g eçer. Operatör robot sisteminden uzaklaştığında, kolaboratif olmayan modda çalışmaya devam eder. iv) Güç v e Kuvvet Sınırlama (P ower and Force Limiting) Şimdiye kadar anlatılan üç metotta, robot hareket halindeyken çalışanın robota belli bir mesa feden fazla yaklaşması mümkün olmamaktaydı.

Ocak - Şubat 2017

55

Endüstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

Dolayısıyla çalışma şekli g ereği robot – insan t eması / ç arpışması mümkün değildi. Bu me totta, çalışanla robot aynı anda a ynı alanda birbirlerine yakın mesafelerde hareket halindeler. Dolayısıyla artık tehlikeli olabilecek temas / ç arpışma ihtimalinden bahsetmek mümkün.

Bu nedenle de, diğer 3 uygulamada konvansiyonel robot donanımı k ullanılabilirken, iv. Mettotta olası bir çarpışmanın etkisini azaltmak için, fiziksel dış y apısı özel olarak tasarlanmış ve kuvvet algılama sensörleri bulunan kolaboratif robot donanımı (cobot) kullanılmaktadır. Sadece kolaboratif robot donanımı kullanılmasının emniyetli bir kolaboratif robot uygulaması için yeterli olacağını düşünmek doğru değildir. Tüm iş istasyonunun risk değ erlendirmesi sonucunda, kolaboratif çalışmaya uygun şekilde tasarlanması gerekmektedir. Örneğin sıkışma i htimali oluşturabilecek yapısal bileşenler yerinden çıkabilir şekilde tasarlanabilir. Böylece olası bir uzuv sıkışmasında o parça yerinden çıkarak sıkışmayı önlemiş olur. Ayrıca belli sıkışma noktalarının olası olduğu noktalarda, emniyet siviçleri (Ka tegori 3, PL d' yi sağlayacak şekilde) ile ya da soft eksenler ile sıkışma riskleri azaltılmış olur.

ISO/TS 15066 dokümanında, her bir insan vücudu bölg esi için azami kuvvet uygulama eşik değerleri verilmiştir. iv. Mettotta olası bir çarpış-

56

Ocak - Şubat 2017

ma senaryosunda bu k uvvet eşik değerlerinin aşılmaması gerekir. Tasarlanan kolaboratif bir iş istasyonunun emniyetli olduğunu ispatlamak için mutlaka kuvvet ölçümü yapmak ya da Pi lz gibi bir hizme t sağlayıcısından kuvvet ölçümü hizme ti desteği almak g erekir. Böylece proses programı sırasında uygulanabilecek emniyetli azami kuvvet ve azami hız ortaya çıkar. Artık pr oses bu limit değerlerle çalışmak üzere set edilir.

Kolaboratif robot uygulamaları emniyetli çalışma kısıtları nedeniyle her uygulama için uygun olmayabilir. Örneğin k esici, delici t akımlarla yapılması gereken uygulamalar, çok sert ve keskin yüzeyli veya çok ağır iş parçaları tutularak yapılan uygulamalar, ya da çok hızlı yapılma ihtiyacı duyulan pr osesler için uy gun olma ihtimalleri düşüktür. O nedenle, emniyet gerekliliklerinden de önce, kolaboratif robot donanımı satın almayı düşünen işle tmelerde, öncelikle proseslerinin gerçekten kolaboratif robot uygulamasına (iv. metot) uygun olup olmadığının ve gerçekten iv. metot robot uygulamasına ihtiyaç duyulup duyulmadığının analiz edilmesi gerekir.

SONUÇ Donanımı kolaboratif veya konvansiyonel olsun, hiçbir robot ekipmanı kendiliğinden emniyetli değildir. Robot donanım üreticilerinin de böyle bir iddiası yoktur. Yani emniyetli robot yoktur, emniyetli robot uygulaması vardır. Emniyetli robot uygulaması da, anc ak teknik emniyet konusunda uzmanlaşmış; ekipmanları, metodolojileri ve kontrol sistemini analiz etmeyi bilen uzman ekipler tarafından risk değ erlendirmelerinin gerçekleştirilmesi, doğru emniyet çözümlerinin prosesin ve proses sahibinin teknik ve finansal ihtiyaçlarına göre belirlenmesi ve tasarlanlanması, doğru emniyet ürünlerinin seçilmesi, doğru mühendislik ile uygulanması ve emniyeti güvence altına almak için g erekli testlerin ve emniyet doğrulamasının y apılması ile mümkün olacaktır. Unutulmamalıdır ki, teknik emniyetin tüm bu unsurlarını bir arada barındıran çözüm sağlayıcıları bu birliğin sinerjisi i le endüstride optimum hizmeti verme kabiliyetine sahip olac aklardır. Aksi takdirde teknik emniyetin görünmez kısımları masum c anları yakmaya devam edecektir.

Bu çalışma modları tek başlarına kullanılacağı gibi kombine şekilde de kullanılabilir. Örneğin iv. Metot, doğası gereği daha düşük hızlar a izin verdiğinden çevrim z amanını arttırır. Bunun y erine, kolaboratif çalışma alanında çalışan yokken tam hızda çalışmaya izin verilip alana çalışan girdiğinde iii. Metot ile bu giriş algılanıp hız azaltılarak iv. Metottaki eşik değerlere indirilmesi sağlanabilir. Böylece daha verimli ve emniyetli bir k olaboratif çalışma sağlanmış olur.

www.endustriyelrobotdergisi.com

www.endustriyelrobotdergisi.com

EndĂźstriyel Robot Teknolojileri Dergisi Ocak - Ĺžubat 2017

57

58

Ocak - Ĺžubat 2017 EndĂźstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

www.endustriyelrobotdergisi.com

www.endustriyelrobotdergisi.com

EndĂźstriyel Robot Teknolojileri Dergisi Ocak - Ĺžubat 2017

59

60

Ocak - Ĺžubat 2017 EndĂźstriyel Robot Teknolojileri Dergisi

www.endustriyelrobotdergisi.com