24 мамыр пдф 2016 ж

Ж

(АБАЙ).

А

БІРІҢДІ, ҚАЗАҚ, БІРІҢ ДОС, КӨРМЕСЕҢ, ІСТІҢ БӘРІ БОС.

А ҺАН Д

және

Сарысу Сар Са С Сары ар арысу ары су ауданы ау ауд ауда а у уд уда д да ан ны ы

Мой Мо М ойын йы й ын Мойынқұм а ау у уд уда дан да ауданы

Жамбыл облысты о амды саяси газет

ЖАМБЫЛДА

Мойынқұм

Шу ауданы

Талас ауданы

Төле би

Жаңатас Қаратау

Жамбыл ауданы

Меркі ауданы

Байзақ ауданы

Т.Рысқұлов ауданы

Аса

Құлан

Жуалы ауданы

Қордай ауданы Қордай

Меркі

Бауыржан Момышұлы

№59 (18253), Сейсенбі, 24 мамыр, 2016 жыл

ak-jol-taraz@rambler.ru

www. akjolgazet.kz

Газет 1922 жыл ы 1 мамырдан шы ады.

НДА ЖАҺА

АҚОРДА ИНДОНЕЗИЯ

МЕМЛЕККЕТ БАСШЫСЫНЫЫҢ ҚААТЫСУЫМЕН ӨТТЕТІНН АЛДААҒЫ ІС--ШАРАЛАР АҢДАТПАСЫЫ

САЛМАҒЫ 9 КЕЛІ СӘБИ ДҮНИЕГЕ КЕЛДІ

ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ 550 ЖЫЛДЫҒЫНА АРНАЛҒАН СЕРИАЛ КҮЗДЕ ПРОКАТҚА ШЫҒАДЫ

41 жастағы келіншек Ани Русси қант диабетімен ауырған. Оның зардабы жатырдағы баланың дамуына әсер етсе керек. Сәбидің анасы жүкті кезінде үнемі дәрігерлердің бақылауында болды. Бала кесарь тілігінің көмегімен дүниеге келді. Оның салмағы – 8,7 келі, ал бойы – 62 сантиметр. Акбар есімді шақалақты көру үшін аурухана қызметкерлері кезекке тұрған екен. ҮНДІСТАН ЕҢ БИІК ТАУ ЭВЕРЕСТ ЕМЕС

Ғаламшардың ең биік нүктесі – Эквадордағы Чимбарасо сөнген жанартауы. Оның биіктігі небәрі 6267 метр болса да (Эверестің биіктігі – 8848 метр), ғалымдар Эвересті неге әлемнің ең биік нүктесі деп санамау керек екенін түсіндіріп берді. Эверест теңіз деңгейінен есептесе ғана ең биік тау саналады. Ал егер тауды Жер ортасынан бастап есептесе, Чимборасо жанартауы Эверестен бірнеше метр биік (Эверест – 6381, Чимборасо – 6384 метр).

24 мамырда Қазақстан Президенті Астана экономикалық форумы аясында елімізге Халықаралық валюта қорының өңірлік конференциясына қатысу үшін келетін Халықаралық валюта қорының б а с қ а ру ш ы д и р е кто р ы К р и с т и н Лагардпен кездесу өткізеді.

25 мамырда Мемлекет басшысы Қазақстан экономикасының негізгі даму бағыттарын, сондай-ақ Дүниежүзілік с ауд а ұ й ы м ы н а м ү ш е л і к т і ң басымдықтарын пайдалану жəне еліміздің халықаралық аренадағы бастамаларын ілгерілету қадамдарын т а л қ ы л ау ү ш і н Х а л ы қ а р а л ы қ консультативтік кеңес мүшелерімен кездеседі.

26 мамырда Нұрсұлтан Назарбаевтың IX Астана экономикалық форумына қатысуы жəне «Астана» халықаралық қаржы орталығын басқару жөніндегі кеңестің мүшелерімен, сондай-ақ Нобель сыйлығының лауреаттарымен, халықаралық ұйымдардың б а с ш ы л а р ы м е н ке зд е су ө т к і зу і жоспарланған.

27 мамырда Қазақстан Президенті жанындағы Шетелдік инвесторлар кеңесінің кезекті отырысын өткізу жо спарланған. Оның аясында кеңес мүшелерімен – трансұлттық ірі компаниялардың басшыларымен жекелеген кездесулер өтеді.

« Ә ЛЕ

ФИНЛЯНДИЯ «NOKIA»-ДАН БАС ТАРТҚАН «MICROSOFT»

Финляндияның ең атақты брендін Қытайдың электроника алыбы «Foxconn» зауыты сатып алатын болды. Жалпы қалта телефоны нарығында фин брендінің осыдан он жылдай уақыт бұрын бәсекелесі болмады. Алайда сол кездерден бері шыққан смартфондар финнің танымал өнімін шетке ығыстырып, ақыры 2013 жылы «Nokia»ны «Microsoft» сатып алды. Негізін Билл Гейтс қалаған компания шығарған «Lumia» смартфоны да жағдайды түзете алмады.

ЫЛ ЖАМБ

ДА

БАЙЗАҚ

Жанғазы АХМЕТ, «Ақ жол». Елордадағы «Қазақконцерт» мəдени ғимаратында Қазақстан Ре спубликасының Мəдениет жəне спорт министрі Арыстанбек Мұхамедиұлының халыққа есеп беру кездесуі өтті. Кездесу барысында А.Мұхамедиұлы министрлік қызметінің негізгі бағыттары мен саланы дамытудың барысы жайлы

баяндап, көпшілікті толғандыратын сұрақтарға жауап берді. Онлайн режіміндегі тікелей көрсетілім арқылы министрдің е септі кезде суіне барлық өңірлердің сала қызметкерлері мен бұқаралық ақпарат құралдары өкілдері де қатысып отырды. Министр өз баяндамасында өткен жылы атқарылған жұмыстарды қорытындылай келе, маңызды ақпараттармен де бөлісті.

А.Мұхамедиұлы алдымен спорт саласындағы жетістіктерге тоқталып өтті.

– Жақында ғана өзінің кезекті жеңісіне жеткен боксшы Қанат Ислам – біздің мақтанышымыз. Осындай боксшы ларымыз еліміздің атын танытып, қазақтың бокс мектебінің деңгейін əлемге əйгілеп ж ү р . С о н ы м е н қ ат а р , Б е й б і т Шүменов те жақында өзінің кезекті жеңісіне қол жеткізді. Ал Геннадий Головкиннің мəртебесі бір бөлек.

Қазақстан спортының халықаралық аренадағы беделi де артып келедi. Өткен жылы қазақстандық спортшылар түрлi деңгейдегi жарыстарда 748 жүлде жеңiп алса, «Астана» футбол клубы Тəуелсiз Қазақстан тарихында Чемпиондар Лигасының топтық кезеңiне алғаш рет жолдама алды. Бүгiн ұлттық құраманың алдында одан да жоғары мiндеттер тұр. (Жалғасы 4-бетте).

ХІ ҒА Р СЫ

»М

Сергей БАШЛАЕВ, Чернобыль апатын жоюға қатысқан ардагерлер ұйымының төрағасы.

ФЕСІ А НИ

БАРША АДАМЗАТҚА ОРТАҚ МӘСЕЛЕ

П р е з и д е н т я д р ол ы қ қ а ру с ы з а й м а қ т а р қ ұ р уд ы ң к е з - к е л г е н мемлекеттің тұрақты дамуына жол ашып, халықтың ядролық соғыс үрейінсіз өмір сүруінің кепілі бола алатынын нақты мысалдармен дəлелдеп берді. Сондайақ, бүгінде ушығып тұрған халықаралық лаңкестік, созылып бара жатқан терең экономикалық дағдарыс, Араб елдері мен Азиядан жер ауған босқындар проблемасы тəрізді жаңа құбылыстардың да терең зардабы болатынын айналып өтпеді. Вашингтондағы ядролық қауіпсіздік жөніндегі саммитте Қазақстан Президентінің əлем қауымдастығына ұсынған «Əлем.

XXI ғасыр» манифесі тарихи мəнді құжат екені даусыз. Енді соғыс бола қалған жағдайда адамзатты жаппай қыратын ядролық, химиялық, биологиялық қарулардың қолданылмауына ешқандай кепілдік жоқ. Ендігі соғыста жеңімпаздар болмайды, бəрі жеңіледі, адамзат өркениеті түп тамырымен күйреп, жер бетінен тіршілік жойылып кетеді деген ескертулерге құлақ асып, бейбіт өмірдің қадірін бағалай білу – ғаламшар тұрғындарының парызы. Ядролық отынды бейбіт мақсатқа пайдаланғанның өзінде орны толмас апаттар орын алып жататынына мысалдар аз емес. Осыдан отыз жыл бұрын, 1986 жылы 26 сəуірде Чернобыль атом электр стансасында болған апаттан бөлінген аса қауіпті радиациялық ауа ағымы жарты Еуропаға жайылды. Аузынан от шашқан аждаһаны ауыздықтап, зардабын сейілтуге бүкіл елімізден жүздеп, мыңдап мамандар, запастағы əскери қызметшілер жұмылдырылды.Оған бір ғана біздің Қордай ауданынан 860 адам қатысқан болса, бүгінде олардың 45-і ғана жер басып жүр. Шетінен денсаулығынан айырылған дімкəс мүгедектер. Мен де 1987 жылы алты ай бойы стансаның жарылған 4-энергоблогын толықтай бетондап, саркофаг құюға қатыстым. Міне, содан бері отыз жыл өтсе де оның қаупі сейілген жоқ, саркофаг ішіндегі атом шаласы əлі күнге дейін бықсып жанып жатыр деседі. Припять қаласы мен оның жүздеген шақырым айналасында тіршілік жойылғаны баршаға мəлім. Апат зардабын жоюға қатысқандардың ядролық сəулеленуден зардап шекпегені кемде-кем. Мен де екі мəрте жүрек талмасымен ауруханаға түстім, көздің көруі нашарлай түсуде, жасыма қарамай жүріп-тұруым қиындады. Жыл сайын арнайы госпитальда емделумен жан сақтап келемін. Біздің Президент көтерген ядролық қауіпсіз аймақтар құру туралы өте маңызды мəселе туралы манифесті мұхиттың арғы жағында өткен саммитке қатысушылар бір ауыздан қолдады. Оны енді күллі əлемде барша мемлекеттердің қолдауы маңызды. Бұл – барша адамзатты толғандыратын мəселе. Қордай ауданы.

Т.РЫСҚҰЛОВ

ЖӘНЕ ЖЫЛ БАСЫНАН БЕРІ 54 МЫҢ БӨЛКЕ НАН ТЕГІН ТАРАТЫЛҒАН – Алғашқы мың тонна келісіне 60 теңгеден, кейінгі мың тонна – 62 теңгеден, 800 тоннасы 64 теңгеден жөнелтілді. Қалған 200 тонна халық тұтыну үшін келісі 77 теңгеден жіберілді. Бұл бір бөлке нан бағасын 53,4 теңге деңгейінде ұстап тұруға ықпал етті, – дейді облыс əкімдігі ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Н.Нұржігітов. Ағымдағы жылдың бірінші шілдесіне дейін тағы да 2

мың тонна ұн сатып алу жоспарлануда. 78 теңгеден кезекті мың тонна ұн сатып алынып, наубайханаға келісі 64 теңгеден өткізіліпті. Облыс əкімдігі ауыл шаруаш ы л ы ғ ы б а с қ а рм а с ы н ы ң басшысы Н. Нұржігітовтің айтуынша, облысымыз республика бойынша нанға ең төмен бағаны сақтап қалып отыр. «Қолы ашықтың – жолы ашық» демекші, тараздық демеушілер «ерекше

ҚОРДАЙ

Ау д а н о р т а л ы ғ ы н д а ғ ы « П е р в о м а й с к и е деликатесы» ЖШС шұжық өнімдерін шығаратын цехтың өнімділігін арттырудың 223 миллион теңгеге бағаланған жобасын іске асыруда. Бұдан өндіріс қуаты жылына 3 мың тоннаға дейін жеткізіліп, жаңадан жиырма бес жұмыс орны ашылмақ.

ЕҢ АРЗАН НАН ЖАМБЫЛДА Жергілікті билік соңғы үш жыл бойы нанның бағасын басқа облыстармен с алыстырмалы түрде ең төменгі бағамен с ақт ап келеді. Ауыл шаруашылығы басқармасының деректеріне сүйенсек, нан бағасын тұрақтандыру мақсатында 2016 жылдың басында 3 мың тонна бірінші с ұ р ы п т ы ұ н ке л і с і н 7 5 теңгеден сатып алып, 2,8 мың тонна ұн тиісінше наубайханаға жөнелтілген.

Қызылжұлдыз ауылында орналасқан «ROLA-7» ЖШС тәулігіне 30 тонна макарон, жайма, кеспе секілді ұн өнімдерін шығарады. Кәсіпорында 150 адам жұмыспен қамтылып отыр. Өнімдерін еліміздің бар өңіріне өткеріп отырған қуатты кәсіпорын енді Ауғанстанның астанасы Кабулдан өз дүкенін ашты. Арадағы келісімге сай осы аптада 2 вагон макарон өнімін сонда жөнелтпекші.

ШҰЖЫҚТЫҢ КӨКЕСІН ЖАҢА ЖОБА ІСКЕ АСҚАНДА КӨРЕСІҢ

БҰҚАРА ЖӘНЕ БАҒА М. Х

ҚЫЗЫЛЖҰЛДЫЗДЫҢ КӘСІПКЕРІ КАБУЛДАН ДҮКЕН АШТЫ

ТАБЫС – 53,5 МИЛЛИОН ТЕҢГЕ

мұқтаж жандарға тегін нан» қайырым дылық акциясын ұйымдастырды. Акция аясында нан дүкендерде сенім қағидаты бойынша зейнеткерлерге, аз қамтылған жəне көп балалы отбасыларға таратылды. Жамбыл кəсіпкерлері о сылайша халықтың əлсіз тобына жəрдемдесуді шешті. Акция барысында 1,2 миллион теңгеге 54 мың бөлке нан таратылды. Алуа ЖАҚСЫМБЕТ.

ЖАҢА ЖІБЕК ЖОЛЫНЫҢ БОЙЫНДА

Ауданда өнеркәсіп пен шағын және орта бизнесте өрлеу бар. Бүгінгі таңға дейін аудандық бюджетке 1314,3 миллион теңге артық табыс түсіп, жоспар 104,2 пайызға орындалған. Оның ішінде өзіндік кірістер 53,5 миллион теңгеге жетіп, бюджет қоржынын молайтып отыр.

Тал таяқ болады, Шал қонақ болады, Нан тамақ болады. ЖАЗЫЛЫМ – 2016

Облыст а мақс арыдан жоғары сапалы май өндірілуде. Табиғи таза өнім Голландия, Бельгия мен Қытайға экспортталуда. Агроөнеркəсіп саласында табысты жұмыс істеп жатқан кəсіпорын – Қазақст ан мен Иранның бірлескен жобасы. Май зауыты Шу ауданының Бірлік ауылында орналасқан.

«KazIrAgro» компаниясы 2 0 11 ж ы л ы ма қ с а р ы майын шығару үшін Германияда шығарылған жоғары технологиялық қондырғылармен жабдықталған. Май өндіретін зауыттың аумағы шамамен 8 гект арды құрайды. Кəсіпорынның өз май цехы бар, астық жəне майлы дақылдарды өңдеуге жəне сақтауға арналған астық қабылдау қоймаларымен, сондай-

а қ ау ы л ш а р у а ш ы л ы ғ ы техникасымен жабдықталған. З ау ы т т ə ул і г і н е 3 0 0 0 литр май өндіреді. Тұрақты жұмыс орындарымен 40 адам қамтамасыз етілген. Жұмысшылар арнайы курстардан өткен, күрделі

т ех н и ка н ы о ң а й б а с қ а р а алады. Сондай- ақ, кəсіпорын басшылығы қайырымдылықпен белсенді түрде айналысып, аудандағы түрлі іс-шараларға демеушілік көрсетеді. Б ү г і н г і к ү н і ма қ с а р ы , арпа, бидай жəне рапс 3,5

мың гектар жерде өсіріледі. Ағымдағы жылы майлы дақылдарға арналған егістік алқаптарын 1,5 мың гектарға дейін ұлғайтқан компания жыл өткен сайын өнім көлемін де арттыруды жоспарлауда. Экспорт көлемінің ұлғаюы – зауыттың өндіріс қуатын көбейтуге мүмкіндік бе р ед і . Э кол о г и я л ы қ таза өнім Голландия жəне Бельгияға жіберіледі. Өнімнің басты бөлігі Қытай Ха лық Ре спубликасына экспортталады. Тауар қажетті талаптарға с ай с ертификатт армен сəйкестендірілген, санитарлық-гигиеналық қорытындысымен расталған. Мақсары майының жеңіл майсыз текстурасы теріге тез сіңеді. Оның қоректендіргіш қасиеттерін зəйтүн майымен салыстыруға болады. Есет ЖАҢАБАЙҰЛЫ.

«АҚ ЖОЛ» – әр шаңыраққа! Ахмет БАЙТҰРСЫНҰЛЫ: «Газет — халықтың көзі, құлағы һәм тілі. Адамға көз, құлақ, тіл қандай керек болса, халыққа газет сондай керек. Дүниеде болып жатқан істер, сөйленіп жатқан сөздер — кімге пайдалы? Кімге зарарлы екендігін күні бұрын біліп, пайдалы болса, шаттанып, зарарлысынан сақтандырып тұрады».

«ҚАЗПОШТА» БАЙЛАНЫС БӨЛІМШЕЛЕРІНДЕ: ЗАҢДЫ ТҰЛҒАЛАР ҮШІН

ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛАР ҮШІН

Ауылдағы кәсіпорындар мен ұйымдарға: 6 айға – 3185,10 теңге 1 жылға – 6370,20 теңге ИНДЕКСІ 15457

Ауыл тұрғындарына: 6 айға – 2935,08 теңге 1 жылға – 5870,16 теңге ИНДЕКСІ 65457

Тараз, Қаратау, Жаңатас, Шу қалалары бойынша 6 айға – 2849,76 теңге 1 жылға – 5699,52 теңге ИНДЕКСІ 15457

Тараз, Қаратау, Жаңатас, Шу қалалары бойынша 6 айға – 2599,74 теңге 1 жылға – 5199,48 теңге ИНДЕКСІ 65457

ТАРАЗ ҚАЛАСЫНЫҢ ТҰРҒЫНДАРЫ ҮШІН: «Эврика-пресс» ЖШС, «Тараз-пресс» ЖШС, «ERNUR-PRESS» ЖШС бөлімшелері арқылы жазылуға болады.

2

www.akjolgazet.kz

24 мамыр, 2016 жыл

ТОЛЫҚ ӨНДІРІСТІК ҚУАТЫНА ЖЕТУГЕ ЖАҚЫН Евгений ОМАШЕВ, «ВистаИнтернешнл» ЖШС-ның директоры. Біздің облыс « Э КС П О – 2 0 1 7 » халықаралық көрме сінің басты тақырыбына айналып отырған «жасыл энергияға» бетбұрыс жөнінен еліміздегі көш баст аушы өңір екені мəлім. Қазақстан Тəуелсіздігінің 20 жылдығы қарсаңында «Изен Су» ЖШС Қордай ауданында еліміздегі алғашқы желден, «КазЭковатт» ЖШС Отар ауылының маңынан күн сəулесінен электр қуатын өндіретін стансалардың қанатқақты жобаларын іске қосқан болатын. Енді бұл бастамалар жалғасын тауып, «ВистаИнтернешнл» ЖШС Қордай асуында өндірістік қуаты 21 мегаватт болатын, жалпы сомасы 6362 миллион теңгенің жобасын іске асыруда. Салыстырмалы түрде алсақ, егер «Изен Су» ЖШС іске қосқан қытайлық өндірістегі алғашқы екі жел электр стансалары 500-ден астам үй шаруашылығын (Алға, Мұзбел, Көгадыр тəрізді шағын үш ауыл) электр қуатымен қамтамасыз ететін болса, қуаты 21 мегаватт болатын германиялық жаңа жел электр стансалары Қордайдай үлкен ауданды электр қуатымен толық қамтамасыз етуге жетіп қалғандай екен.

2014 жылдың соңында Астанадағы Тəуелсіздік сарайында Елбасының қ ат ы су ы м е н И н д у с т р и я л а н д ы ру күні аясында «Қазақстанды жаңаша индустрияландыру: 2014 жылдың жəне бірінші бесжылдықтың қорытындылары» тақырыбында жалпыұлттық телекөпір өткені мəлім. Осыған біздің жобаның 9 м е г а ват т б ол ат ы н 1 - ке з е г і н і ң аяқт а луы ұсынылған болатын. Телекөпір барысында облыс əкімі Кəрім Көкірекбаевпен бірге Елбасына жобаның жүзеге асырылу барысы жайын баяндадым. «Құрметті Нұрсұлтан Əбішұлы, «ЭКСПО-2017»-ге дайындық аясында біздің компания Қордайда қуаты 21 МВт-ты құрайтын жел электр стансасын салуда. Бүгін қуаты 9 МВтты құрайтын Германияда шығарылған 9 жел генераторының бірінші кезеңі салынды. 12 жел генераторын салу арқылы жобалық қуатына шығу алдағы жылдың 3-тоқсанында жүзеге асады. Бұл Оңтүстік өңірдегі электр энергиясы тапшылығын жояды. Құрметті Президент мырза! Біз Сізден жобамызды бастауға рұқсат беруіңізді өтінеміз», – дедім.

«Жел энергетикасы – 2017 жылғы ЭКСПО көрмесінің басты тақырыбының бірі. Ол менің есімде, ол туралы маған баяндаған болатын жəне қазіргі уақытта Жамбыл облысы жел энергетикасын орнатуда алдыңғы орындардың бірінде деуге болады. Бұл тəжірибені барлық жерде дамыту қажет. Еңбектеріңізге рахмет. Кəсіпорынды іске қосыңыздар, сəттілік тілеймін», – деп Елбасы рұқсатын бергеннен кейін арнайы тетікті басып, жел электр стансасының бірінші кезегінің жұмысын іске қосқан едік.

– Жалпы, өңірде табиғи түрде қуат өндіретін су, жел жəне күн электр стансаларының жүйе сі қарқынды дамып келеді, – деді соңында Кəрім Нəсбекұлы журналистерге берген сұхбатында. – Облыстың бірқатар аудандарында ЭКСПО көрмесінің өзекті тақырыбына айналып отырған «жасыл

энергия» стансалары салынып, іске қосылуда. 2017 жылға қарай өңірде мұндай стансалармен жалпы қуаты 400 мегаваттық электр қуатын алатын боламыз. Бұл облысымыздың ғана емес, жалпы еліміздің экономикасына қосылған қомақты үлес болмақшы. Өткен жылы «Виста-Интернешнл» ЖШС-ның жел электр стансалары арқылы жалпы сомасы 914 миллион теңге болатын 40 миллион 324 мың киловатт-сағат электр қуаты өндірілсе, биыл бұл көрсеткіш жобалық 47 миллион киловатт-сағатқа жеткізілетін болады. Сөйтіп, Елбасыға берген уəдеміз орындалып, халық шаруашылығының қажеті үшін желден қуат өндірудің бірегей жобасы толық іске аспақшы. Бірақ, мұнымен жұмыс тоқтап қалмайды, Қордай асуында бізбен іргелес жерден «Ветро Инве ст» ЖШС да жалпы өндірістік қуаты 53,75 МВт болатын жел электр стансаларын орнатуды бастады. Сөйтіп, барлығын қосқанда Қордайдағы жел электр стансалары шоғыры оңтүстік өңірде энергия тапшылығын жоюға сүбелі үлес болып қосылмақ. Қордай ауданы.

ИНВЕСТИЦИЯ – ЕЛ ИГІЛІГІ

ШЫҒЫННЫҢ 80 ПАЙЫЗЫ СУБСИДИЯЛАНАДЫ Əбілек ҚУАНЫШБЕКОВ, «Қазагромаркетинг» АҚ облыстық филиалының директоры. Елбасы белгілеген «100 нақты қадам» – Ұлт жоспарының 60 жəне 61-қадамдары сүт жəне ет өнімдерін экспорттауға, сала өндірісін дамытуға бағытталған. Мемлекет басшысының талабын жүзеге асыруға үлес қосып, агросаладағы еңбеккерлерге қолдау көрсету – басты міндетіміз.

2014 жылдан бастап «Агроөнеркəсіптік кешен субъектісі инве стициялық с алынымдар ке зінде жұмс аған шығыстардың бір бөлігінің орнын толтыру бойынша субсидиялау» бағдарламасы аясында облыс шаруашылықтарына инвестициялық субсидия төленіп келеді. Осының нəтижесінде инвестициялардың қ а й т а р ы л ы м ы н , т ау а р л а р д ы ң , ж ұ м ы с т а рд ы ң ж ə н е к ө р с е т і л е т і н қызметтердің қолжетімділігін арттыруға мүмкіндік туды. Жалпы, субсидиялау басымдыққа ие 18 бағыт бойынша екі топқа сəйкестендіріліп беріледі. Бірінші топқа қуаттылығы 3 мың немесе одан жоғары көлемде ірі қара малын бордақылау, 400 бас сиырға дейін сүт бағытындағы ірі қара малын өсіру нысандарының инфрақұрылымын құру жəне кеңейту жатады. Ет жəне сүт бағытындағы мал (қой, жылқы, түйе) мен құс шаруашылықтарын, мал азығының өндірісін, астық жəне жеміс-көкөніс, балық өсіру, ет пен сүт өнімдерін қайта өңдеу, дайындау, сақтау, тасымалдау нысандарын, сондай-ақ, қант, тоң май, кондитерлік өнімдер өндіретін кəсіпорындарды құру жəне олардың желісін кеңейту екінші топқа жатады. Бірінші топ бойынша құжаттар əр жылдың 1 шілдесіне дейін, ал, екінші топ бойынша құжаттар əр жылдың 1 шілдесінен кейін қабылданып, қаралады. Əрбір инвестициялық бағыт бойынша белгіленген жобаның барлығы да паспортталған, онда техника мен жабдықтар атауы, олардың шекті құны жəне субсидиялау көлемі көрсетілген. Мысалы «Қуаттылығы 50 бас етті бағыттағы ірі қара малын өсіруге арналған нысандарды кеңейту жəне құру»

паспорты бойынша АӨК субъектісінің меншігінде ет бағытында 50 бас сиыры болатын болса, онда Үкімет сатылып алынатын техника құнының 50 пайызын шаруашылыққа қайтарады. Бұл ретте, Үкімет тарапынан «ҚазАгроҚаржы» АҚ арқылы лизинг түріндегі жеңілдетілген не сие де қарастырылған. Мысалы, шаруашылықтың техниканы толық құнына сатып алуға қаржысы болмаса, оны «ҚазАгроҚаржы» АҚ арқылы лизингке алуға болады. Бұл орайда шаруашылық техника құнының 15-25 пайыз көлеміндегі алғашқы жарнасын төлеп, 5-7 жыл мерзімге несиеге алады, жылдық үстеме пайызы 14 пайызды құрайды. Оның 7 пайызы субсидияланады, кайтарылады. Шаруа иелерінің техника қолына тиген соң, тиісті құжаттарын «Казагромаркетинг» АҚ облыстық филиалына тапсырып, техника құнының 50 пайызын қайтарып алуға мүмкіндіктері бар. Соңғы үш жылда 89 агроөнеркəсіп кешені субъектісі ет бағытындағы ірі қара малын өсіруге қажетті техникаларына суб с и д и я а л ғ а н. С о н ы м е н қ ат а р, қазіргі басым бағыттардың бірі – жайылымдарды суландыру екені баршаға аян. Бұл бағыттың басты мақсаты – алыс мал жайылымы учаскелерін құдық суымен ылғалдандыру арқылы мал шаруашылығын дамыту. Ең бастысы, құдық қазуды мал шаруашылығы саласындағы тауар өндірушілердің өздері жүргізеді, шығынын да өздері көтереді. Құдық пайдалануға берілген соң, оған жұмсалған шығынның 80 пайызын Үкімет субсидия ретінде шаруа қожалықтарына кері қайтарып береді. Сондай-ақ, 2014 жылы 142 шаруашылыққа 1 миллиард 245 теңге көлемінде субсидия берілген. 2015 жылы 125 тапсырыс келіп түскен болатын, 63 шаруашылыққа 455 миллион теңге төленді. Өткен жылы қаржы тапшылығына байланысты келіп түскен тапсырыстың барлығын төлеу мүмкін болмады. Бұл жұмыстар биылғы жылдың 28 наурызынан бастап жалғасып тауып жатыр. Шаруашылықтарды жоғарыда аталған бағыттар бойынша субсидиялауға белгіленген 2 миллиард 210 миллион теңге біздің филиал арқылы берілгелі отыр. Бұл орайда жұмыстардың жүйелі жалғастырылуына күш жұмылдыра беретін боламыз.

«ҚАЗАҚСТАН-2050» СТРАТЕГИЯСЫ: МЕЖЕ МЕН МІНДЕТ

КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ӨРКЕНДЕУІ ДАМУҒА ЖОЛ АШАДЫ Қарлығаш АРАЛБЕКОВА, облыстық кəсіпкерлер палатасының директоры. Нақтылы кезеңде облысымыздағы жалпы бизнес субъектілерінің саны 75453-ті құрап отыр. Оның 99,3 пайызын шағын, қалғанын орта жəне ірі бизнес нысаны құрайды. Негізгі басым бағыттарымыздың бірі – кəсіпкерлер құқын қорғау. Құқықтық мəселелер бойынша өткен жылы бізге түскен 240 арыз-шағымның 59-ы кəсіпкерлер қ ұ қ ы н қ о р ғ ау ж ү й е с і б о й ы н ш а болса, оның 28-і оң шешімін тапты. Арыз-шағымдардың 48 пайызы жер мəселесіне, 21-і салық, 18-і мемлекеттік сатып алуларға, ал 19 пайызы басқа салаларға қатысты. Кəсіпкерлік көкжиегінің кеңейе түсуіне əкімшілік кедергілер де көп əсерін тигізеді. Бұл тұрғыда кəсіпкерлер палатасы облысымызда шағын жəне орта бизнестің дамуына тежеу болып отырған 27 əкімшілік кедергіні анықтады. Оның ішінде республика деңгейіндегі 24 əкімшілік кедергінің

3-еуі жойылып, 21-і «Атамекен» ұлттық кəсіпкерлік палатасының қарауында болса, жергілікті деңгейдегі 3 əкімшілік кедергінің 1-еуі жойылды.

75 пайызы шағын, 25 пайызы орта кəсіпкерліктің дамуына тежеу болып отырған əкімшілік кедергілер табиғи монополия, тариф, сатып алулар, жер қатынастары, медицина жəне фармацевтикалық өндіріс, салық төлемдері, рұқсаттама рəсімі, ауыл шаруашылығы, сəулет жəне құрылыс, кедендік реттеу, сауда қызметі, көлік, логистика жəне байланыс салаларында орын алған. Кəсіпкерлер палатасының тағы бір міндеті – кəсіпкерлік субъектілерінің мүдде сіне қатысты заңнама лық немесе нормативтік-құқықтық актілер қабылданар кезде оған сараптамалық қорытынды беру. Соңғы бір жылда 174 нормативтік-құқықтық акті жобасы қара лып, оның 147-сі бойынша сараптамалық қорытынды берілсе, 27сі толықтыруларды қажет ететіндіктен кері қайтарылды.

2014 жылдан бастап «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы аясында іс жүзіндегі бизнеске бағытталған сервистік қолдау көрсету жұмыстарын жүзеге асырудамыз. Яғни, кəсіпкерлер палатасы мемлекеттік бағдарлама аясында қаржылық жəне бухгалтерлік,

кедендік жəне сыртқы экономикалық қызмет, менеджмент жүйелерін енгізу, заңгерлік кеңестер беру, маркетинг, I T- т е х н о л о г и я л а р , м е м л е ке т т і к сатып алулар, менеджментті жүргізу бойынша тегін қызметтер көрсетуде. Облысымыздың барлық ауданында кəсіпкерлікті қолдау орталықтары ашылып, табысты жұмыс жүргізуде. Мекемеміз облыстың əлеуметтікэкономикалық дамуына тың серпін беретін жобаларды қолдау ісінде де сүбелі жұмыстар атқаруда. Нақтылы кезеңде жалпы сомасы 41,7 миллиард теңгені құрайтын 103 жоба палатаның қолдауына алынған. Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен бекітілген «Алтын сапа» жəне «Қазақстанның үздік т ауары» конкурс-көрме сін ұйымдастыру жəне өткізу бойынша қызметтер 2015 жылдан баст ап аймақтық кəсіпкерлер палаталарына берілді. Облыста «Қазақстанның үздік тауары» конкурс-көрмесі алғаш рет біздің ұйымдастыруымызбен өткен жылдың 12 тамызында облыс орталығындағы «Тараз-Арена» спорт сарайында өтті. Оған «Өндірістік мақсаттағы үздік тауарлар», «Халыққа арналған үздік тауарлар» жəне «Үздік азық-түлік тауарлары» аталымдары бойынша барлығы 53 компания қатысты.

Алда əлі де атқаратын ауқымды жұмыс бар. Ауыл шаруашылығы саласын жəне əйелдер кəсіпкерлігін қаржыландыру ісі бүгінде өзекті болып отыр. Бұл олқылықтың орнын толтыру мақсатында кəсіпкерлер палатасы жанынан шағын қаржы ұйымы ашылып, жұмыс істейтін болады. Қаржылық ұйым жұмысы қаражатқа мұқтаж кəсіпкерлік нысандарын несиелендіру ісін жеңілдетеді деген сенімдеміз. Сонымен қатар, кəсіпкерлік нысандарын несиелендіруде қаржы институттарымен б і р л е с е ат қ а р ы л ат ы н ж ұ м ы с т ы жандандыру, агроөнеркəсіп кешені, химия, құрылыс, тамақ, металлургия, туризм сынды экономиканың басым бағыттары бойынша кешенді шараларды қолға алу, «Жібек жолы» туристік бизнес жобасын жүзеге асыру, мемлекеттікжекеменшік əріптестік, «Жұмыспен қ а м т уд ы ң ж о л к а р т а с ы – 2 0 2 0 » бағдарламаларын, Индустрияландыру картасын жүзеге асыру бағытында алдымызда атқарылатын ауқымды жұмыс тұр. Өңір кəсіпкерлігінің өзекті мəселелерін талқылап, халықты кəсіпкерлік саласындағы жаңалықтармен өз деңгейінде ақпаратт андыру мақсатында облыстық телеарнадан «Бизнес уақыты» деп аталатын арнайы бағдарлама ашу жоспарланып отыр.

ЖОСПАРДАН ТЫС 405,568 ТОННА ЖҮК ТАСЫМАЛДАНДЫ Дəулетбай ЕСІМБЕКОВ, «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамының филиалы – Жамбыл жол бөлімшесінің директоры. «Қазақстан темір жолы» ұ л т т ы қ ком п а н и я с ы » акционерлік қоғамының ф и л и а л ы – Жа м б ы л жол бөлімшесінде негізгі өндірістік көрсеткіш – жүк айналымы 2016 жылдың 4 айында 6508,4 миллион тонна километрді құрап, жоспардағыдан 6,5 пайызға немесе 395,4 миллион тонна километ рге артты. Жалпы жүк тиеу көлемінің 32,7 пайызын химиялық тыңайтқыштар, 18,7 пайызын цемент өнімдері құрап отырғанын атап өткен жөн. Былтырғы сəйкес мерзіммен салыстырғанда жоспар 30,8 пайызға асыра орындалды. Химия, цемент өнімдерімен қатар, мұнай, қара металл с ы н ы қ т а р ы , х и м и кат т а р , сода, астық жəне басқа да ерекше маңызға ие жүктерді тиеу көлемі артты. Вагонға ст атистика лық жүктеме жоспары 1,5 пайызға, немесе 0,51 тонна/вагонға көбейді. Жол бөлімшесінде биылғы жылдың алғашқы тоқсаны ішінде 827 ауыр салмақты жүк

пойызы жөнелтіліп, жоспардан тыс 405,563 мың тонна жүк тасымалдануына қол жеткізілді. Біздің негізгі міндеттеріміздің бірі – жүрдек пойыздардың жылдамдығын к ө т е р у г е мүмкіндіктер жасау. Жо ғ а р ы ж ы л д а м д ы қ т а қозғалыс қауіпсіздігін күшейту, апатқа жол бермеу мақсатында биылғы төрт ай ішінде «СМД80» машинасын қолданумен жолдың 3,126 шақырымында

күшейтілген-орташа жөндеу жұмыстары жүргізіліп, 3891 темірбетон, 1 жəне 2 типті 2410 ағаш шпал ауыстырылды. Жамбыл жол бөлімшесі 2015 жылы бюджетке 2464698 мың теңге, ал биылғы 4 айда 674 880 мың теңге салықтық аударым жасады. Бөлімшеге қарасты компания филиалдары мен еншілес мекемелерінде қызмет атқаратын 10 мыңнан астам теміржолшы (оның ішінде 56-сы Құрметті теміржолшы ат ағының иегерлері) мен жоғары білікті мамандардың

қажырлы еңбектері ортақ істе жетістіктерге қол жеткізуге, жұмыс сапасы мен қозғалыс қауіпсіздігінің артуына игі ықпалын тигізуде. Бүгінде Елбасының «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» атты Жолдауында ат ап көрс етілген жаңа экономикалық саясат бойынша «Шу-Алматы» бағытындағы жалғыз қатар жолды телімдерде қайта жаңғырту жұмыстарын жүргізіп, екінші қатар жолды салу жобасын «Теміржол-Жөндеу » жəне «Жолжөндеуші» ЖШС-лары

жүзеге асыруда. 2015 жылы «Теміржол-Жөндеу» ЖШС 1 181 189 мың теңгені, ал 2016 жылдың 4 айында 80 540,527 мың теңгені игерді. Өткен айда Жамбыл жол бөлімшесінің қызметкерлері, сала ардагерлері 19581976 жылдар аралығында бөлімшені басқарған Құрметті теміржолшы, Тараз қаласының Құрметті азаматы Б. Пірмановты еске алу рəсімі өткізіліп, мекеме ғимаратының алдына мемориалдық тақта орнатылды. Биылғы бірінші тоқсанда бөлімше басшылығы 2015-2017 жылдар аралығында Ұжымдық ш а рт қ а с ə й ке с , т ұ рм ы с ы т ө м е н з е й н е т ке рл е р м е н жұмысшылардың əлеуметтік қажеттіліктерін өтеуге – тіс емдетуге, мерейтойлық құттықтау, шипажайларда демалыс-сауықтыру шараларымен қамтуға, басқа жағдайларға байланысты көмек беріп, қаржылай қолдау көрсетуде. Бүгінгі күні бөлімшеде Ұлы Отан соғысына қатысқан жəне оған теңестірілген 6 ардагер бар. Ұлы Жеңістің 71 жылдығына орай жол бөлімшесі басшылары, олардың барлығының үйлерінде болып, мерекелік сый-сияпат жасады жəне олардың əрқайсысына 30 айлық есептік көрсеткіш көлемінде 63 630 теңгеден көмек көрсетілді.

«ҚАЗАҚСТАН-2050» СТРАТЕГИЯСЫ: АЗЫҚ-ТҮЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ Нұрым СЫРҒАБАЕВ, «Ақ жол». Ақбұлым – бір кездері маңайға алмасымен танылған ауыл еді. Ал қазір ондағы алма өсіретін шаруалардың жай-күйі қандай? Аз шығынмен мол өнім алу үшін мұндағы шаруалар қандай бағыттарды ұстануда? Осы сауалдарға жауап іздеп, Ақбұлым ауылына арнайы атбасын бұрдық.

– Аудандағы 536 гектар алма бақтың 145 гектарында жеміс ағашы бұрыннан өсіріліп келеді. Ал 391 гектары жемісжидек дақылдарын өсіруге жұмсалған шығынды субсидиялайтын бюджеттік бағдарлама аясында отырғызылған жаңа көшеттер есебінен молыға түсті. Ақбұлымның бір өзінде бағбандықпен айналысып отырған 90 шағын шаруашылық бар. Олар 155 гектар жерге алма өсіріп отыр. Соның бірі – осы «Ақбұлым» шаруа қожалығы, – дейді аудан əкімдігі ауыл шаруашылығы бөлімінің бас маман агрономы Аманкелді Əбдібеков. Аталған шаруа қожалығының иелігінде 8 гектар алма бақ бар. Оның 5 гектары Құмтиын ауылында. Ақбұлымдағы алма баққа негізінен сары жəне қызыл түсті «Голден-Делишес», «Ред-Делишес», «Айдаред» жəне тағы басқа жаздық, күздік сұрыптар орналастырылыпты. 2009 жылы алғаш отырғызылған алма көшеттерінің əр гектары 4 жылдан кейін, 3-4 тоннадан өнім бере бастаған. Алдыңғы жылы бұл көрсеткіш гектарына 8-10 тоннаға жетіпті. Мəселен, əбден бабына келген бақ енді бірер жылдан кейін, гектарына 30-40 тонна өнім беретін сыңайлы. Өнім Оңтүстік Қазақстан, Солтүстік Қазақстан, Қызылорда облыстары мен

Тараз қаласының ірі сауда орындарына ө т ке р і л ед і . А л м а н ы ң ат а л ғ а н сұрыптары тасымалдауға, сақтауға да төзімді. Ол ағзаға қажетті дəрумендерге өте бай əрі дəмді. Шырынынан шарап, сусын дайындалса, медицина саласы

биті, шие бізтұмсығы, гүл жегіші секілді зиянкестер мен алма қотыры, ақ ұнтақ, жеміс шірігі секілді өсімдік ауруларынан сақтану үшін жеміс ағаштарын гүлдеген сəттен бастап, 15 күн сайын жылына 4 рет дəрілейміз.

Ң Ы Н М АҚБҰЛЫ Ы С А М Л А оны емдік дəрі ретінде де, яғни ағзаны ауыр металдардан арылтуға, қан бұзылуы жəне жүрек ауруларын емдеуге қолданады екен.

– Алма ағашына күзде немесе ерте көктемде жылына бір мəрте бұтау жұмыстары жүргізіледі. Жемісі піскенше жер жағдайына қарай 5-8 рет суарылып, күзде, көктемде минералды тыңайтқышпен үстеп қоректендіріледі. Алма жегіші, алма

Қара күзде ағаштар күзеліп, қарамақайшы өскен өскінді бұтақтарын бұтау кезінде бір апта 5-6 адам, жиын-терін науқанында 15 шақты адам жұмыспен қамтылады, – дейді «Ақбұлым» шаруа қожалығының төрағасы Мараталы Төребеков. Оның айтуынша, Құмтиын ауылында 5 гектар алқапта интенсивті бақ өсіру енді ғана қолға алынып жатыр екен. Кооператив болып

құрылған 10 шаруашылық «Аlatau fruit» компаниясымен бірігіпті. Əрбір гектарға Голландиядан əкелінген 2500 түп көшет отырғызылып, тамшылатып суару технологиясы қолданылуымен өсірілетін интенсивті баққа аталған фирма екі жыл жетекшілік ететін көрінеді. Жоба бойынша 40 пайызы субсидияланып, 14 пайыз өсіммен берілген 49 миллион теңге несиенің 7 пайыз өсімі мемлекет есебінен жабылмақ. Берілген қаражат 7 жыл ішінде қайтарылуы тиіс. Бүгінде шаруалар аз шығынмен мол өнім алудың амалын ойлап, сырттан жоғары сұрыпты алма көшеттерін əкелумен қатар жаңа технологияларды е н г і зу ге к ү ш с а л уд а . Ə с і р е с е , тамшылатып суарудың таңдаулы əрі тиімді тəсіл екенін сөз еткен Аманкелді Əбдібеков: «Жалпы, аудан бойынша интенсивті бақ көлемі 98 гектарды құрайды. Атап айтсақ, Ақбастау ауылдық округіндегі «Шоқай-Жеміс», Көлқайнар ауылдық округіндегі «Агро KZT», Жамбыл ауылдық округіндегі «Сады-Востока», Қаракемер ауылдық округіндегі «ALTYN ALMA» АТК – отбасылық жеміс бағы мен жеке шаруашылық серіктестіктері Сербия, Түркия, Польша, Голландия елдерінен əкелінген жоғары сұрыпты алма көшеттерін осындай жолмен егіп, өсіруді қолға алуда. Алдағы уақытта осы бағыттағы алқаптар көлемін 112 гектарға жеткізу жоспарланып отыр. «Ақбұлым» шаруа қожалығы биыл 5 гектар жерге егіп, өсірілетін интенсивті бақта тамшылатып суару технологиясын қолданып, тəжірибе жинақтау күтіліп отыр», – деді. Жамбыл ауданы.

24 мамыр, 2016 жыл

3

www.akjolgazet.kz

ЖЕР ТАҒДЫРЫ – ЕЛ ТАҒДЫРЫ ОҢТАЙЛЫ ШЕШІМІ ТАБЫЛАР ДЕП СЕНЕМІЗ Болат САЗАНБАЙ, аудандық жер қатынастары бөлімінің басшысы. Облысы мыздың шығыс жағында бір жағы қырғыз елімен, бір жағы Алматы облысымен шектесіп жатқан біздің ауданның жалпы жер көлемі 897329 гектарды құрайды. Оның ішінде, орман қоры, су қоры, елді мекендер мен өнеркəсіп орындары орналасқан жерлерден бөлек, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер 595 мың гектар болса, оның егістік аумағы 133 мың гектардан асады. Міне, осы жерлерде ауданда тіркелген екі мыңға тарта шаруа қожалықтары мен отызға жуық жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері мен акционерлік қоғамдар иелігіне алған жерлерін игеріп, шаруасын жүргізіп отыр. Негізінен аудан агроқұрылымдары жерлерін 49 жылдық жалгерлік шартпен пайдалануда. Одан бөлек, шаруа қожалықтарының жекеменшігіне өткен жер көлемі 11,1 мың гектарды құраса, бұл – барлық ауыл шаруашылығы алқаптарының 1,87 пайызы ғана. Соңғы жылдары жерді түгендеу жұмыстарының нəтижесі бойынша ауыл шаруашылық егістік жерлерінің игерілмегені 3122 гектарды құрайды. Сондай-ақ, бүлінген жерлер анықталды. Біздің ауданда 360 гектар бүлінген жер бар, олар негізінен пайдаланылған карьер орындары. Былтыр елді мекендер шекарасындағы 7,7 гектар жер коммерциялық мақсатқа аукцион арқылы сатылып, одан аудан бюджетіне 21 миллион теңге кіріс келтірілді. Сондай-ақ, өткен жылы 7737 гектар ауыл шаруашылығы жерлері шаруа қожалықтарына 49 жылға жалға берілген. Ауыл шаруашылық жерін жекеменшікке алу 1994 жылдың 5 с ə у і р і н д е П р е з и д е н т т і ң « Же р қатынастарын одан əрі жетілдіру туралы» Жарлығына байланысты жүзеге асырыла бастады. Жерді тұрақты пайдалану құқығы арқылы сатуға, сыйлауға, жалға беруге жəне кепілге қоюға мүмкіндік жас а лды. Осыдан баст ап кеңшар басшыларының ішіндегі жиырма жылдан артық еңбек еткендерге шаруашылық жерінің он пайызын тұрақты пайдалану құқығы берілді. Кейіннен бұл құқық жер пайдаланушылардың иелігіне өтті. 1995 жылғы 22 желтоқсанда «Жер туралы» Президенттің заң күші бар Жарлығы қабылданып, ел азаматтарына жер учаскелері өзіндік қосалқы шаруашылық, бағбандық үшін, саяжай құрылысы, өндірістік жəне өндірістік емес құрылыс үшін тұрғын үй салуға берілетіні нақтыланды. Ал ауыл шаруашылық жерін нарықтық айналымға қоспай, ол жерлерді сақтауға, жоғары өнімділікке жетуге болмайтыны бұрыннан-ақ айтылып келген. Елбасымыздың 2002 жылы 16 сəуірде қазақстандықтарға арнаған Жолдауында: «Жер туралы заңның «Ауыл шаруашылығы жеріне жекеменшік керек пе?» дейтін сауалға қайтаратын жауабы болуға тиіс. Осы сұрақтың жауабын іздегенде біз, əдетте, жерді сату – «Отанды сату» дейтін тоғышарлық тұжырымға ойыса береміз. Ал жерге деген меншіктің шаруаның ендігі жерде өз жерін ешкімнің алып қоймайтынына деген сенімі мен үміті екенін ескере бермейміз. Керек десеңіз, жерге деген меншік – оны абаттандыруға, өз балаларына шұрайлы қалпында мирас етуге деген ынта-ықылас. Иесіз жер жетім. Экологиялық апатқа алдымен ұшырайтын да сол иесіз жер. Қазақстан жағдайында жерді нарық айналысына қосу дегеніміз – пайдаланылмай жатқан орасан зор ресурстарды іске асыру деген сөз. ...Үкіметке басқа елдердің тəжірибесін зерделеп, «қолдаймын» жəне «қарсымынды» қатар таразыға тарта келіп, осы заңның жобасын əзірлеп, Парламентке енгізуді тапсырамын», – деген еді. Міне, осылай Президент Үкімет пен Парламентке жерді жекеменшікке беру мəселесін жан-жақты зерделеп барып арнайы заң əзірлеуді осыдан 14 жыл бұрын тапсырған болатын. Онда да, бəрін бірден шешіп тастау мүмкін еместігін, сондықтан, төзімділік танытып, ұсақ-түйекке шашыла бермей, күш-қуатымызды қалап алған басымдықтарымызға жұмылдырып, ең бастысы, осы заңдар бойынша өмір сүруге тиіс жандармен көбірек кеңесу керектігін ескертті. Өткен жылғы «100 нақты қадам» – Ұлт жоспарының 35-36-қадамдары ауыл шаруашылық жерін тиімді пайдалануға арналған. Онда былай делінеді: «35-қадам. Ауыл шаруашылық жерлерін тиімді пайдалану мақсатымен оларды нарықтық айналымға енгізу. Жер кодексіне жəне басқа да заң актілеріне өзгерістер енгізу.

36-қадам. Жер телімдерін мақсатты пайдалану түрін өзгертуге рұқсат алу

ресімдерін жеңілдету. Ауыл шаруашылық жерлерін пайдалануға тұрақты түрде мониторинг жүргізу. Барлық пайдаланылмай жатқан жерді алдағы уақытта жекешелендіру үшін мемлекеттік қорға беру». Міне, осы талаптар бойынша Жер код е кс і н д е г і б и ы л ғ ы 1 ш і л д ед е н күшіне енгізілмекші болған өзгерістер мен толықтырулардың жекелеген нормаларына байланысты халық арасында «жер шетелдіктерге сатылатын болыпты» деген алыпқашпа əңгімелер өріс алып кетіп, жұрттың алаңдаушылығы пайда болды. Бұған Жер кодексіне енгізілмекші өзгерістерге қатысты түсінік жұмыстары кештеу қолға алынуы себеп болды. Əйтпесе, 1 шілдеде күшіне енуі тиіс заңда жер алқаптарының шетелдіктерге жекеменшікке берілуі мүлде көзделмеген де еді. Жалпы, шетелдіктерге жер сату туралы мəселе бұрын да, соңғы өзгерістерде де ешқашан көтерілген жəне заңдастырылған емес. Даудың басы болған, Жер кодексінің 24-бабының бірінші бөлігінің үшінші тармағындағы жаңа редакцияда көзделген «Шетелдіктер, азаматтығы жоқ адамдар, шетелдік заңды тұлғалар, сондай-ақ жарғылық капиталындағы ш е т е л д і кт е рд і ң , а з а мат т ы ғ ы жо қ адамдардың, шетелдік заңды тұлғалардың үлесі елу пайыздан асатын заңды тұлғалар ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелерін жиырма бес жылға дейінгі мерзімге жалдау шарттарымен уақытша жер пайдалану құқымен ғана иелене алады» деген мəтінге түсініспеушілік туындаған. Көпшілік бұл мерзімді ұзақ көреді. Жер заңындағы өзгерістер туралы ə ң г і м е ш ы қ қ а н н а н ке й і н б і зд і ң шаруаларды бұған дейін 49 жылға жалға алған жерлерінің тағдыры да мазалауы орынды. Жер кодексінің жаңа редакциясында бұрын жасалған жалға беру туралы келісімшарттар заңды күшін жоймайтыны, есесіне, жалға алушылардың жер телімдерін жеңілдікпен сатып алу мүмкіндігі пайда болатыны, əкімдікке өтініш жазса болды, сол жерде тікелей аукционсыз сату туралы келісімшарт жасалатыны, жер иесі атану үшін жалға алушы адам жердің кадастрлық бағасының 50 пайызын ғана төлесе жетерлік екендігі, қожалық иесіне жердің құнын бірден немесе 10 жылға дейін бөліп төлеуге мүмкіндік берілетіні көрсетілген. Ауыл еңбеккерлерінің мүддесіне өте қолайлы бұл шарттар да оларға жете түсіндірілмеді. Сондай-ақ, Қазақстан азаматы сатып алған жерін күні ертең еселеп пайда табу мақсатымен шетелдікке қайта сата алмайтыны, олай етуге заңда нотариустардың мұндай келісімшарт жасауына тыйым салынатыны да дер кезінде түсіндірілмеді. Ежелден «жер дауы мен жесір дауына» бейжай қарамайтын қазақ арасында жерге қатысты мəселелердің қандайы да халықпен кеңесе отырып, тығыз байланыста шешілуі керектігіне соңғы айлардағы дау-дамайлардан көз жеткіздік. Енді Елбасы белгілеген мораторий мерзімінде сол олқылықтардың орнын толтыруға тиіспіз. Жалпы, Жер кодексіне енгізілмекші өзгертулерге терең талдау жасасақ, халықтың алаңдауына негіз жоқтығы көрінеді. Əңгіме иесіз жатқан, құнарын жоғалта бастаған жерлерді қамқор қолдарға өткізу турасында болып отыр. Қыруар жерді бауырына басып алып, не өзі пайдаланбай қурайға бастырып, не өзгеге бермей аздырып-тоздырудан ауыл шаруашылығы үлкен зардап шегіп отырғанын жоққа шығаруға болмайды. Жерін қызғыштай қорып, ғылыми негізде игеріп, ауыспалы егіс тəсілін бұлжытпай орындап, топырақ құнарын арттырып, жердің өнімділігін еселеп көтеру сол жерді өзімдікі деп сезінетін адамның ғана қолынан келеді. Жер-жердегі тəрізді біздің ауданда да жер қатынастарындағы заңдылықтарды тұрғындарға түсіндіру жұмыстары кеңінен өріс алды. Аудан əкімі жанынан құрылған насихаттық топтың құрамында елді мекендерді аралап заң ережелерін түсіндіріп, шаруаларды толғандырған сұрақт арға жауап берудеміз. Осы мақс атт а облыс орт а лығынан да арнайы топтар келіп жатыр. Өткен апталарда ауданға келген ҚР Парламенті Мəжілісінің депутаттары Шакир Хахазов пен Ирина Смирнова да бірқатар елді мекен тұрғындарымен кездесулерде ел өміріндегі көкейкесті мəселелер қатарында Жер кодексіне енгізілмекші жаңа баптардың астарына жан-жақты т ү с і н і кт е р бе рд і . Б ұ л ж ұ м ы с т а р мораторий мерзімінің соңына дейін жалғасады. Елбасы тапсырмасымен қоғамның барлық саласынан өкілдер қатыстырылып, жұмысын бастаған жер мəс еле сі бойынша құрылған комиссия барлық түйткілді мəселелерді талқыға сала отырып, оңтайлы шешім шығаратыны дау туғызбаса керек.

Қазақстан Республикасы Президентінің ш е ш і м і м е н Же р код е кс і н і ң ж а ң а өзгерістеріне мораторий жарияланғаны өте орынды болды. Себебі, халықтың арасында əлі де түсінбеушіліктер туындауда. Бұл бағытта қосымша түсіндіру жұмыстарын жүргізу қажет-ақ. Қазіргі таңда ауданымыздың ауыл шаруашылығы мақсатындағы 544 772 гектар жері жеке жəне заңды тұлғалардың пайдалануына тіркелген. Оның ішінде 48-і өзінің құқығын пайдаланып 8 704 гектар жер телімдерін сатып алды. Бəрі де Қазақстан азаматтығына ие. Олар көптеген мүмкіндіктерді пайдалана алады. Мысалы, өз жерін жалға беруіне, несие алғанда оны кепілдікке қоюына, Қазақстан Республикасының азаматына сатуына құқығы бар. Сонымен қатар, жер пайдаланушылардың өздеріне тиесілі алқаптарды мейлінше тиімді пайдалануға деген жауапкершілігі өте жоғары болатынына бек сенімдіміз. Ауданда ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің пайдаланылу жағдайы осындай. Бұдан тыс пайдаланусыз жатқан босалқы жерлер де баршылық. Оның жалпы көлемі 287 031 гектарды құрайды. Сондықтан, бұл бағытта инвесторлар тарту да қажет-ақ. Əрине, инвесторлардың арасында шетелдік азаматтар болуы мүмкін. Сондықтан Жер кодексіне енгізілуі көзделген жаңа өзгерістерге сəйкес мұндай тұлғаларға ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді 25 жылға жалға беру қарастырылған. Қорыта айтарым, қалай болғанда да бос жатқан жерлерімізді тиімді пайдалануымыз қажет. Себебі, оларды ауыл шаруашылығы айналымына қосып, кіріс əкелу – бүгінгі күннің басты талабы.

Қордай ауданы.

Шу ауданы.

ӘР ӨҢІРДІҢ ЖЕРІ ӘРКЕЛКІ КОМИССИЯ ЖҰМЫСЫНДА ОСЫ ЖАҒЫ ДА ЕСКЕРІЛСЕ Кенжебек ОМАРҚҰЛОВ, «Жамбыл су қоймалары» коммуналдық мемлекеттік кəсіпорнының Талас-Сарысу аудандық бөлімшесінің бөлім басшысы. Жер – қазақтың жанды жері. Ол туралы əңгіме кез-келген қазақтың бойындағы қанын қозғап, намысын оятатыны анық. Осынау ұлан-байтақ жерімізді бағзы кезде ата-бабаларымыз көк найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен қорғап, болашақ ұрпақтарына аманат етіп қалдырды. Бүгінде оны сəтімен игеріп, тиімді пайдаланып жатырмыз ба? Жеріміздің асты мен үстіндегі бай қазынамызды игілігімізге жаратуға келгенде сөзіміз бен ісіміз бір-біріне қайшы келіп жататыны да жасырын емес. Оған мысалды алыстан іздеудің де қажеті жоқ. Сарысу жəне Талас аудандары – жартылай шөлейтті аймаққа жататын, негізінен бақша өнімдері мен мал азығын дайындауға арналған суармалы

жері бар, жайылымы мол құтты мекендер санатында. Бұл өңірлерде диқаншылықтың бар түрімен айналысуға болады. Ауыл шаруашылығындағы егіс жəне тұрғындардың аулаларындағы бау-бақша дақылдарын үздіксіз сумен қамтамасыз ету мақсатында соңғы жылдары облыс жəне аудан көлемінде көптеген игі іс-шаралар жүзеге асырылып, оған қажетті қаржы бөлінуде. Мұны ауыл халқына деген мемлекет қамқорлығы, көмегі деп білеміз. Ж а л п ы , қ о с а уд а н д а ғ ы с у қоймалары мен каналдардың ауыл шаруашылығына пайдаланылуы қандай деңгейде? Салыстырмалы түрде алып қарайтын болсақ, екі ауданның жер жағдайы бірдей болғанмен, суды тиімді пайдалану нəтижелері екі бөлек. А й т а л ы қ , С а р ы су ауд а н ы н д а «Ынталы», «Бүркітті» су қоймаларынан су алатын барлығы 5 мың гектардай егістік алқап бар. Былтыр оның 1000 гектарына жүгері, 150 гектарына көкөніс, картоп, 3000 гектарына жоңышқа өсірілді. Оларға су жеткізу і с і м е н « М ұ р а п » ко м м у н а л д ы қ мемлекеттік кəсіпорны мен «Казсушар» РМК облыстық филиалының «Ақкөл» өндірістік бөлімшесінің «Ынталы» су қоймасының бөлімі айналысады. Су

ИНВЕСТИЦИЯСЫЗ ІС ІЛГЕРІ БАСПАЙДЫ

жеткізу ақысы 1 текше метр ағын суға 29 тиын болып бекітілген. Ондағы «Казсушар» мекемесінің үлесі 9 тиын, қалған 20 тиынын «Мұрап» кəсіпорны алады. Қарапайым тілмен түсіндіретін болсақ, ауданда 1 гектар жерін 1 рет суғару үшін əрбір диқан шамамен 2600 теңге, 3 мəрте судан өткізу үшін 7800 теңге қаржы жұмсайды. Бұл – бүгінгі күні облыста жақсы жұмыс істеп, жоғалған суды өз мойнына алып, жазғы маусымда диқандарды ағын сумен үздіксіз, тиімді қамтамасыз етіп жатқан бірден-бір мекеме. Қаржылық, материалдық-техникалық жағдайы да жақсы. Ал бір өзінде 17 су қоймасы бар Талас ауданының Талас өзені бойына орналасқан Бостандық, Аққұм, С.Шəкіров, Ойық, Үшарал ауылдарында 5000 гектардай егістік алқап бар. Осы алқаптардың сəйкес мерзім ішінде шамамен 20-30 пайызы ғана игерілген. Бір гектар жерін суаруға диқандар 6000 теңге көлемінде қаржы жұмсайды. Оған себеп, жолда жоғалған су шығындары диқандардың «мойнына» салынады. Жазғы маусымда жүгерілігіне əрбір диқан 3 рет су алса, 1 гектарға 18000 теңге қаржысын жұмсайды. Оған кететін басқа да шығындарды қоса есептегенде, мұндай жағдайда еккен

КӨП ТІЛЕГІ ОРЫНДАЛСА КЕРЕК Нұржан ƏЖІБЕКОВ, аудан əкімдігі жер қатынастары бөлімінің бас маманы.

Данияр ӨТЕПОВ, аудан əкімдігінің жер қатынастары бөлімінің басшысы.

дақылдың өзіндік құны жоғары болатыны түсінікті. Сол себепті шаруа ондай дақылды екпей, дайын күйінде сатып алғанды жөн көреді. Міне, о сы мыс а лдың өзі жер пайдалану мəселесінде біздің əлі де болса салаға озық технология мен ғылымды кеңінен енгізіп, үнемді, тиімді жұмыс жасай алмай отырғанымызды көрсетеді емес пе? Осыншама жерді бауырға басып, өзі де пайдаланбай, өзгеге де бермеуден ауыл шаруашылығы үлкен зардап шегіп отыр. Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың жер нақты жұмыс жасайтындарға, елдің əлеуетін арттыратын мақсатқа жұмсалсын деп отырғаны осы. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерді жалға, не өз иелігіне алған шаруашылық иесі оның құнарлылығын арттыруға мүдделі болады. Қалай болғанда да өңірімізде бос, игерусіз жатқан жер болмауға тиіс. Бұл біз үшін де тиімді. Егіс көлемі артса, су жеткізуші мекемелердің де жағдайы дұрысталатыны белгілі. Сондықтан Сарысу ауданындағы жетістіктерді Талас ауданындағы мамандарға озық тəжірибе ретінде таратып, насихаттау, диқандарға жағдай жасау, шаруашылықтарды ірілендіру тетігін қалыптастыру бүгінгі күннің талабы болып отыр.

Елбасының 5 реформаны жүзеге асыру жөніндегі «100 нақты қадам» – Ұлт жоспарының 35-қадамында көзделген ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді жекеменшікке беруді ынталандыру үшін 2015 жылғы 2 қарашадағы «Қазақстан Республикасының Жер кодексіне өзерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңға сəйкес Жер кодексіне түзетулер енгізілген болатын. Ол заң биылғы жылдың 1 шілдесінен бастап қолданысқа енгізілуі тиіс болатын. Жаңа құқықтық нормалар бойынша ауыл шаруашылығы жерлерін пайдаланушылар үшін едəуір жеңілдіктер қарастырылған. Атап айтқанда, олардың жалға алған жерлерін кадастрлық құнының 50 пайызы мөлшерінде айқындалатын жеңілдік бағамен 10 жылға дейін бөліп төлеу арқылы сатып алуына да мүмкіндіктері бар. Мұндай жағдайда жерге деген шынайы қожайындық көзқарас қалыптасатыны анық. Елбасы мұны күні кеше өткен Қазақстан халқы Ассамблеясының кезекті сессиясында да атап көрсетті. Жер кодексіне енгізілген түзетулер мемлекет меншігіндегі ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер телімдерін жекеменшікке аукцион арқылы беруді көздейді. Сондайақ, жалға алынған ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді пайдалану бойынша шектеулер алынып тасталынады. Норма жерді

пайдаланушыларға жалға алу құқығымен құқықтық мəмілелер жасасуға, атап айтқанда, банкке кепілге беруге, жалдау мерзімі ішінде иеліктен шығаруға (қосалқы жалдауға табыстаудан басқа) мүмкіндік береді. Заңның қабылдануы аграрлық сектордың дамуына, жұмыс орындарын құруға, сондайақ ауыл шаруашылық өндірісіне қосымша инвестицияларды тартуға мүмкіндік туғызады деп күтілген. Алайда, аталған заңдағы толықтырулардың ұстанымы ұғынықты болмауы, жаңа нормалардың мəн-жайы тиісті топтарға жеткізіліп, егжей-тегжейлі түсіндірілмеуі жұртшылықтың күмəнін туғызды. Осыған байланысты Елбасымыз қоғамда қозғау тудырған бірқатар нормаларды, нақтылап айтқанда, заңда көрсетілген 4 норманы күшіне енгізуді жарты жыл мұғдарында доғара тұруды ұйғарып, бұл аралықта жағдайды егжей-тегжейлі зерттеп, заң талаптарын халыққа толық түсіндіріп, қорытындысын Парламентпен бірлесе шешіп, келісімге келу керек екендігін ерекше атап көрсетті. Президент «Жерді шетел азаматтарына сату мəселесі болған емес, қазір де жоқ» деп қадап айтты. Елбасының шешімін аудан халқы да мақұлдап, айрықша ризашылықтарын білдіруде. Қандай реформа болсын ол адам үшін, адамның игілігі үшін жасалатыны ақиқат қой. Сондықтан, Елбасы тапсырмасына орай аудан жұртшылығы арасында арнайы жасақталған топтар Жер кодексіне енгізілген түзетулерге қатысты түсіндіру жұмыстарын жүзеге асыруда. Бұл да болса демократияның жарқын үлгісі деп түсінеміз. Алдағы уақытта Жер кодексінде халық тілегі де ескерілетініне сеніміміз мол. Сарысу ауданы.

4

www.akjolgazet.kz

24 мамыр, 2016 жыл

ҚАЗАҚСТАН ҒЫЛЫМЫ: КӨКЖИЕК КЕҢЕЙІП КЕЛЕДІ Ардақ ҮСЕЙІНОВА, «Ақ жол». Əр адам өзінің туған топырағына тартып туатыны рас-ау, сірə. Ол бала кезінен арманшыл болыпты. Əкесінің өлеңдерін оқып отырып, небір қиялға берілетін. Туған жерімді көркейтсем, ауылыма зəулім-зəулім үйлер салсам деп армандайтын. Ойын баласының ой-қиялы да жүйрік қой. Дегенмен, талаптанса көксегенің орындалады екен. Талас жерінде туып-өскен жас талап Алғағали Қартабайды арман қала Алматыға жетелеп əкелген де осы арманы еді. 1974 жылы В.И. Ленин атындағы ҚазПТИдің тау-кен факультетіне оқуға түсіп, оны 1979 жылы «тау-кен инженері-маркшейдер» мамандығы бойынша үздік бітіруге де өзінің талапшылдығы көп көмектескен. Институтта оқып жүрген кезеңде ол өзінің қағылездігімен, ізденімпаздығымен көзге түсті.

екенін, елдің əлеуетін көтеру үшін алдымен ғылымды дамыту керектігін

арттыруға өзіндік үлесін қосуда аянып қалған емес. Осы уақыт аралығында оның жетекшілігімен 150-ден аса дипломдық жұмыс пен 15 магистрлік диссертация қорғалды. Ғылымға еңбек сіңірген қайраткер, Халықаралық экология жəне тіршілік қауіпсіздігін қорғау ғылым академиясының академигі, техника ғылымдарының кандидаты, PhD докторы, профессор атанды.

– А л ғ а ғ а л и Та м а б е к ұ л ы – 100-ден аса ғылыми-əдістемелік мақалалардың, оның ішінде мұнайгаз саласы мамандарына арналған жаңа бағыттағы оқулықтары мен оқу-əдістемелік кешендерінің авторы. «05070800 – Мұнай-газ ісі» (бакалавриат), «6М070800 – Мұнай-газ ісі» (магистратура) жəне «6D070800 – Мұнай-газ ісі» (докторантура) мамандықтары бойынша жоғары базалық жəне кəсіптік білім берудің мемлекеттік стандартын (2004, 2006, 2008, 2010 жылдары) кұрастырушы. Оның

атақты орыс жəне норвег мұнайшы ғ а л ы м д а р ы А . З ол оту х и н , О . Гудместаттың «Шельфте мұнай-газ кен орындарын игеру негіздері жəне Арктикада теңіз қондырғыларын қондыру» атты еңбегін аударған. Оның былтыр ғана жарық көрген «Қайраңда мұнай-газ кен орындарын меңгеру жəне пайдалану» атты э л е к т р о н д ы о қ ул ы ғ ы ү л к е н сұранысқа ие болуда, – дейді Қаныш Сəтпаев атындағы ҚазҰТУ «Мұнай жəне газ кен орындарын игеру» кафедрасының профессоры, техника ғылымдарының докторы Дайрабай Əбделі. Əріптестері Алғағали Қартабайдың авторлығымен жоғары оқу орындарына арналған «Патенттік і с » , « М ұ н а й ж ə н е г а з ө н д і ру технологиясы», «Ғылыми-зерттеу жұмыстары негіздері», «Қабаттың мұнайбергіштігін арттыру », «Шельфте мұнай-газ кен орындарын меңгеру », «Жабдықтардың коррозиясымен күрес» жəне тағы да

медальдарымен марапатталған. Оған Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университетіндегі көп жылдық жемісті еңбегі үшін ҚазҰТУ ардагері атағы да берілген.Мұнай жəне газ министрінің Алғыс хаттары да ғалымның сала ісін ілгерілетуге қаншалықты зор үлес қосқанын аңғартады. Ғалымның жұбайы Ғалия Таубаева – Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті оқу басқармасының басшысы, педагогика ғылымдарының кандидаты, білікті маман. Үлкен қызы – Əсем «Қазкоммерцбанк» АҚның бөлім басшысы, халықаралық қатынастар ғылымдарының магистрі, ортаншы қызы – Аяна гуманитарлық ғылымдарының магистрі, PhD доктор, кіші қызы – Жансая болашақ мұнайшы. Ғылымға ден қоймағанда Алғағали Тамабекұлы туған топырағына тартып, ақын болар ма еді, кім білсін?! Кейінгілер айтқан сөз бе,

АҚКӨЛДЕН ШЫҚҚАН АКАДЕМИК Алғырлығы Алғағали Тамабекұлын қатарластарынан ерекшелеп тұратын. Студент кезінде-ақ ғылымға құштар болатын. Факультет, тіпті институт деңгейіндегі барлық жұмыстарды өз деңгейінде атқара білетін жас дарынның талпынысын ұстаздары жоғары бағалайтын. Əйтсе де, ол 1979 жылы институтты бітірген соң, оқу орны тарапынан жасалған ұсыныстарға қарамастан, туған жері Таласқа оралды. Екі жыл «ПМК-2011»-де еңбек етіп, бала күнгі арманын жүзеге асыруға ұмтылды. Ауылын көркейтуге үлкен үлес қосты. Сол жылдары Ақкөлде бой көтерген екі қабатты сегіз пəтерлі үйлерді, аудандық мəдениет үйін, байланыс мекемесін, əкімшілік ғимаратын салуға атсалысты. 2000 жылдарға дейін ре спублика лық басқару органдарында қызмет атқарды. Дегенмен, оның көңілі шалқар айдынды аңсағандай алаңдаулы болды. Ел экономикасын еселеу үшін жастарды техникалық мамандықтарды игеруге тарту қажет

іштей мойындайтын. Содан болар, мүмкіндік туса, ол осы жолда талмай еңбектенуге дайын жүретін. 2001 жылдың қыркүйек айында өзі білім алған оқу ордасы, техникалық білім беретін оқу орындарының қара шаңырағы болып саналатын – Қ.И. Сəтпаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетінің «Мұнай жəне газ кен орындарын игеру» кафедрасының аға оқытушысы қызметіне шақырғанда, ойланбастан келісімін берген еді. Табандылық табысқа жеткізеді емес пе?! Бір жылдан кейін Алғағали Тамабекұлы баламалы негіздегі конкурс нəтижесінде осы кафедраның доценті болып сайланады. 2012 жылы Қазақ ұлттық техникалық университетінің профессоры академиялық дəрежесін алады. Профе ссор мұнай жəне газ кен орындарын игеру, жерасты гидромеханикасы, қабаттың мұнай бергіштігін арттыру, теңізде мұнайгаз кен орындарын игеру оқу пəндері бойынша дəрістер оқып, студенттердің оқу жəне кəсіби тəжірибелерін

редакциялық басқаруымен бірнеше тақырыптық жинақтар, мұнайгаз саласы пəндерінің типтік оқу бағдарламалары жарық көрген. Е. Орынғожин, А. Есімханова, Т. Ахмеджанов, Т. Қамбақов, Б. Нұранбаева, Б. Ақашев, Н. Қалдыбаева сынды профессороқытушылармен бірлесіп жазған еңбектері – «Қайраңда мұнайгаз кен орындарын меңгеру жəне пайдалану» (Алматы: Дəуір, 2014, 600 бет), «Мұнай кен орындарын игеру », «Мұнай жəне газ кен орындарын игеру жəне пайдалану негіздері», «Мұнай-газ жабдықтарын коррозияға қарсы қорғау», «Мұнай жəне газды өндірудің техникасы м е н т ех н ол о г и я с ы » , « Те ң і зд е мұнай-газ кен орындарын игеру», «Мұнай-газ өндірудің техникасы мен технологиясы» атты оқулықтары оқу орнында студенттерге дəріс бе руд е ке ң і н е н қ ол д а н ы л уд а . Сонымен қатар, американдық ғалым, мұнайшы-экономист Самуэль А. Вен Вэктордың «Əлемдік мұнайгаз ісіне кіріспе» тақырыбындағы,

басқа көптеген оқу кұралдары мен жинақтар, оқу-əдістемелік кешендер мен оқу бағдарламалары жарық көріп, зертханалық құрылғылар құрылып, оқу-əдістемелік нұсқаулар жасалып, эл е кт р о н д ы қ о қ у қ ұ р а л д а р ы н əзірлеу ісі дұрыс жолға қойылғанын айтады. Оның бүгінде бастамасымен іргелі жəне қолданбалы ғылыми зерттеулерге аса көп көңіл бөлініп, мұнай кəсіпшілік саласы бойынша з е рт т еул е р ж ү р г і з і л і п , т е р е ң қабаттардың мұнайбергіштігін арттырудағы əдістер кешені жасалуда дейді. Мұнай-газ саласын дамытуға қосқан ерен еңбектері жəне ғылым мен білім саласының дамуына қосқан зор үлесі жəне болашақ мұнайшыларды даярлаудағы ғылымипедагогикалық еңбегі үшін Алғағали Тамабекұлы «М.В. Ломоно сов атындағы» жəне «Ғылымға сіңірген еңбегі үшін» ордендерімен, А. Байтұрсынов атындағы, Еуропалық ғылыми-өнеркəсіптік ко н с о р ц и у м ы н ы ң ( Ге р м а н и я ) Вильгельм Лейбниц атындағы

əлде бұрыннан қалғаны ма «Таластан шыққан ақын көп» дейді жұрт. Жай айтылса да, шындыққа жанасымы бар. Ғалымның əкесі Тамабек елге сыйлы, ел арасында ақынжандылығымен аты шыққан екен. Атасы Қартабай Атшабарұлы Таластың бойын, қыры мен ойын жылқыға толтырған ат ақты жылқышы болыпты. Ақкөлден шыққан академиктің ең алдымен əке алдындағы перзенттің парызын өтеуге ұмтылуы – көп балалы отбасынан алған тəлім мен тəрбиенің жемісі. Ол əкесінің жырларын топтастырып, «Халқыма қарыздармын, міндетім жоқ», «Туған жер, туған Талас, тұғырлы елім» «Өскен өлкем – өр Талас, өркенді елім» деген кітаптарды жарыққа шығарды. Бірге өскен бауырлары А л ғ а ғ а л и д ы ң ө т е б ау ы р м а л екенін айтады. «Ол əрқашан інікарындастарына деген ағалық қамқорлығын аямайды, олардың өмірдегі өз орындарын табуына көмектесуден тартынып қалған емес» дейді олар. Талас ауданы.

ЖАЛПЫҒА ОРТАҚ ЕҢБЕК ҚОҒАМЫ

ҚАУІПСІЗДІККЕ БӘРІМІЗ ЖАУАПТЫМЫЗ ТАРАЗ «ЭКСПО-2017» ТУРИСТЕРІН ШАҚЫРАДЫ ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ 550 ЖЫЛДЫҒЫНА АРНАЛҒАН СЕРИАЛ КҮЗДЕ ПРОКАТҚА ШЫҒАДЫ (Соңы. Басы 1-бетте). Олардың арасында – Рио-де Жанейродағы ХХХI жазғы Олимпиада ойындарында жемiстi өнер көрсету жəне 2017 жылы Алматыда өтетiн ХХVIII қысқы Бүкiлəлемдiк Универсиадаға қатысу сындары бар. Алматыда өтетiн 2017 жылғы Универсиада бағдарламасына 12 спорт түрi ендi. Жарысқа əлемнiң 61 мемлекетiнен 2000 спортшы қатысады деп жоспарланып отыр. Сондай-ақ, отандық спортшылар ағымдағы жылғы Олимпиадаға қатысу үшiн 23 спорт түрiнен 82 жолдама жеңiп алды. Жалпы, спортшылар 25 спорт түрiнен 100 олимпиадалық лицензияға қол жеткiзудi жоспарлап отыр, – дей келе министр, Мəдениет жəне спорт министрлiгi спорт саласында Елбасының Жарлығымен бекiтiлген дене шынықтыру мен спортты дамытудың 2025 жылға дейiнгі тұжырымдамасын əзiрлегенін жеткізді. Оның айтуынша, саламатты өмiр салты жəне бұқаралық спортпен айналысатын халықтың үлесi жыл сайын артып келедi. Статистикалық мəлiметке сəйкес, өткен жылдың қорытындысы бойынша республика көлемінде спортпен 4,6 миллион адам, яғни жалпы халықтың 26,3 пайызы жүйелi түрде шұғылданады. Сондай-ақ, министр отандық туризмдi дамыту үшiн еліміздегі Отырар, Сауран, Ақыртас, Сарайшық қалашықтарын, Берел мен Есiк тарихи орындарын жандандыру керектігін алға тартты.

– Бiз елiмiзде қорық музейлердiң туристiк əлеуетiн дамытуға аса үлкен мəн беруiмiз керек. Олар бiзде ғана емес, шетелдiк туристер мен ғалымдар арасында үлкен сұранысқа ие. Алда өтетiн «ЭКСПО-2017» көрмесi қарсаңында мəдени-туристiк сала туристердi тартуы тиіс. Бұнда Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған «Көне Тараз» жобасының жүзеге асырылуын мысалға келтiруге болады. Бiз Қазақстан тарихында алғаш рет археологиялық қалашықты жасадық. Ол ғалымдар, шетелдiк мамандар мен бiздiң азаматтар арасында үлкен қызығушылық тудырып отыр. Осындай жобалар «Көне Таразбен» шектелмеуi тиiс. Осы ретте айтып өту керек, Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған сериал күзде прокатқа шығады деп күтілуде. Иə, біз оны сəл созып алдық. Мен режиссерлік топты түсінемін. Себебі өте көп материал түсірілді. Енді соның барлығын кең экранда көрсету үшін ұзақ техникалық өңдеуден өткізу керек, – дейдi А.Мұхамедиұлы. Бұл ғана емес, жиын барысында министр көптеген өзекті сауалдарға да жауаптар берді. Айтар болсақ, ол талайдың көкейінде жүрген Кейкі батырдың сүйегін алдырту үшін Ресей тарапымен келісімге келгенін, былтыр Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Ре спублика лық терминология комиссиясының отырыстарында 5 мыңнан аса термин қаралып, соның ішінде 3 мың термин бекітілгенін, Мемлекеттікконфессиялық жəне конфессияаралық қатынастардың үйлесімділігі реттеліп жатқанын, жазушылардың кітаптарына төленуге тиісті қаламақы мəселесінің шешілетінін де тілге тиек етті. Басқа да жазбаша, жəне ауызша жолданып жатқан сауалдарға министрліктің с айтында нақты жауапт ар берілетінін айтты.

мүдделерін қорғау, ұжымдық келіссөздер жүргізу мəселелерінде кəсіподақтарды Серғали (қызметкерлер өкілдерін) ынталандыруға АЙДАПКЕЛОВ, бағытталған. Əлбетте, салалық жəне өңірлік облыс əкімдігінің келісімдер, кəсіпорындардағы ұжымдық еңбек инспекциясы шарттар əлеуметтік əріптестік жүйесінің басқармасының көп деңгейлі маңызды буыны болып басшысы– табылады. облыстың Осыған орай, өңірде қазірдің бас мемлекеттік өзінде 1268 кəсіпорында ұжымдық еңбек инспекторы. шарттар жасалынып, əлеуметтік-еңбек қатынастарының негізінде өндірістік үдерісті, еңбек құқын қамтамасыз ету жəне қызметкерді жұмысқа орналастыруды Мемлекет басшысы белгілеген бес тұрақтандыру мақсатында əкімдіктер, и н с т и ту ц и о н а л д ы қ р е ф о рм а н ы і с ке жұмыс берушілер жəне кəсіподақтар асыру бойынша «100 нақты қадам» – Ұлт арасында 60453 жұмысшыны қамтитын жоспарын, оның ішінде еңбек қатынастарын 2380 кəсіпорында меморандумдарға қол ырықтандыруға бағытталған 83-қадамын қойылды. жүзеге асыру аясында елімізде өткен жылы Жоғарыда көрс етілген үш жақты жаңа Еңбек кодексі қабылданып, ағымдағы ынтымақтастықты жəне əлеуметтік үндесуді жылдың 1 қаңтарынан бастап қолданысқа нығайтуда жəне кəсіподақтар мен жұмыс енгізілгені белгілі. Жаңа Еңбек кодексінің берушілердің саяси-экономикалық қайта тұжырымдамалық тəсілдері халықаралық құрулары мен бірқалыпты дағдарыстардың тəжірибеге, оның ішінде, бірінші кезекте теріс əсерін азайтуда облыстық, аудандық таяу жылдарда құрамына Қазақстанның ə к і м д і к т е р ж а н ы н д а ғ ы ү ш ж а қ т ы да кіруі көзделіп отырған Экономикалық комиссиялар басты рөл атқарады. Ол ынтымақтастық жəне даму ұйымы елдерінің атқарушы биліктің консультативтік-кеңесші тəжірибе сіне сүйене отырып, еңбек органы болып табылады. Жыл басында заңнамасын ырықтандыру міндеттеріне өткен əлеуметтік əріптестік пен еңбек негізделіп жасалған. Қабылданған кодекс қатынастарын реттеу жөніндегі облыстық жұмыс беруші мен қызметкерлер арасындағы үш жақты комиссияның отырысында еңбек қатынасы саласына мемлекеттің берілген тапсырмаға сəйкес, ҚР Еңбек араласу ауқымын нақты айқындап алу жəне кодексінің негізінде тоқсан сайын облыс тараптардың тең болуын қамтамасыз етуді əкімдігінің еңбек инспекциясы басқармасы есепке ала отырып, еңбек қатынастары 100 ірі жəне орта кəсіпорындағы еңбек субъектілерінің рөлі мен жауапкершілігін қатынастары, еңбек қауіпсіздігі жəне бөлуді нақтылады. еңбекті қорғау жай-күйіне мониторинг Мемлекет өз тарапынан қызметкерлерге жүргізуді жүзеге асыруда. базалық кепілдіктер мен өтемақыларды Ағымдағы жылдың бірінші тоқсанында төменгі еңбек стандарттарын, негізгі жүргізілген мониторингтің қорытындысына құқықтары мен міндеттерін белгілеп, олардың жүгінсек, аталмыш 100 еңбек ұжымының 27жұмыс берушілер тарапынан орындалуына де ұжымдық шарттар жасалынбағандығы, қатаң бақылау жүргізеді. Бұл ретте, төменгі 88 кəсіпорында жазатайым оқиғалардан əлеуметтік стандарттар еңбек бостандығына, жұмысшылар сақтандырылмағандығы, 696 қауіпсіздік жəне гигиена талаптарына жауап қызметкердің жұмыс уақыты толық еместігі, беретін еңбек жағдайларына, қандай да 6 кəсіпорында жұмыс орны қысқаруы орын бір кемсітусіз еңбегі үшін сыйақыға əрбір алса, «Talas Investment company» ЖШС, азаматтың еңбекке қатысты конституциялық «Жамбыл металлоконструкция зауытықұқықтарын толық көлемде қамтамасыз Имсталькон» ЖШС, «Запчасть» АҚ-ында етеді. Жұмыс беруші мен қызметкерлердің жұмысшыларға жалақыларын беруде заң арақатынастары ұжымдық келіссөздер жəне талаптарын бұзу фактілері орын алған. олардың арасындағы келісімдер мен шарттар Кəсіпорындарда еңбек қатынастарына арқылы жасалатын болады. сəйкес орын алған заң бұзушылықтар Заңдарымыздың қатаңдығы немесе мемлекеттік еңбек инспекторларының икемділігі инвесторлар үшін ғана емес, араласуымен шешімін табуда. Халықаралық ең алдымен, жұмыс орындарының жəне еңбек ұйымының мəліметтері бойынша, халықты жұмыспен қамтудың көзі болып көптеген елдерде өндірістегі жазатайым табылатын біздің кəсіпорындарымыз үшін оқиғалар саны, кəсіптік аурулардың өсуі де маңызды. Сол себепті, кодексте бір жалғасуда. Мұндай жағдайдан біздің жағынан жұмыс берушілер үшін белгілі облысымыздың еңбек ұжымдары да тыс бір көлемде жұмысқа жалдау, кадрлық қалып отырған жоқ, жыл сайын ондаған көтеру, жұмыстан босату, қызметкерлердің азаматтар бақытсыздық оқиғасы мен кəсіби еңбек жағдайлары мен еңбегіне ақы төлеуді аурулардың құрбаны болуда. анықтау рəсімдері жеңілдетілді, екінші Есепті кезең бойынша еңбек қауіпсіздігі жағынан, қызметкерлердің базалық еңбек жəне еңбекті қорғау саласында облыстың кепілдіктері мен құқықтары белгіленіп, еңбек ұжымдарында 30 заң бұзушылық оларды жеке, ұжымдық шарттар мен анықталды. Олар – қызметкерлерді оқыту келісімдер арқылы кеңейту мүмкіндігі жəне нұсқама өткізу, жеке жəне ұжымдық қарастырылды. Осылайша, өз дəрежесінде қорғану құралдарымен қамтамасыз ету, дамымай келген ұжымдық шарттар мен еңбек қауіпсіздігі жəне еңбекті қорғау келісімдердің рөлі едəуір артуға тиіс. жөніндегі нормативтік-құқықтық 2014 жылы қабылданған «Кəсіптік актілерімен қамтамасыз ету жəне əзірлеу, одақтар туралы» жаңа Заңды ескере отырып, кəсіби жарамдылығын анықтау үшін жаңа кодекс қызметкерлердің құқығы мен міндетті медициналық тексеру өткізу, еңбек

қауіпсіздігіне жауапты қызмет құру немесе жауапты тұлғаларды белгілеу мəселелеріне қатысты орын алған. Осы кезең ішінде өндірісте зардап шегушілердің ауқымды бөлігі тау-кен, металлургия өнеркəсібі салалары мен бюджеттік ұйымдарға тиесілі болып отыр. Жалпы басқарма тарапынан құрылған комиссиялардың араласуымен 12 жазатайым оқиға арнайы тергеу-тексерумен қамтылды. Олардың барлығы бойынша жинақталған негізгі материалдар ішкі істер органдарына қарауға жолданды. Жазатайым оқиғалардың басты с ебептері, жұмыс жүргізудің қанағаттанғысыз ұйымдастырылуы, зардап шегушінің өрескел абайсыздығы, автожол қозғалысы ережелерінің бұзылуы оқиғасы болып отыр. Мұның салдарлары айрықша елеулі экономикалық шығындарға əкеліп соғатыны белгілі. Əрбір қызметкердің өмір тіршілігінің қауіпсіздігі мен денсаулығының сақталуына басымдық берілуі еңбек қорғау саласындағы тəуекелдерді басқару стратегиясының басты кепілі болып табылады. Кəсіби тəуекелдер мен еңбек жағдайын бағалау дəлдігін арттырудың маңызды факторлары – жұмыс берушіге жəне жұмыскерге өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау тəртібінің түсініктілігі, жұмыс берушілердің еңбек заңнамасының талаптарына сəйкес əкімшілік кедергілерді төмендету жəне шағын бизне с шығындарын азайту мақсатында заңнамалық бекітілген тетігіне ерікті декларациялау болып табылады. Əлеуметтік əріптестік институтын одан əрі нығайту мақсатында əлеуметтік кепілдіктерді қамтамасыз ету, еңбек жəне жұмыспен қамту саласында халықаралық стандарттарды ілгерілету еліміз үшін əркезде де маңыздылығын жоймайды. Жа ң а Е ң б е к код е кс і н е ө з г е р і с т е р енгізілуіне байланысты мемлекеттік еңбек инспекторларының тиісті тексерулері қорытындыларына сəйкес «Кнауф Гипс Тараз» ЖШС, «Интергаз Орталық Азия» АҚ филиалы, «Т. И. Батуров атындағы Жамбыл ГРЭС-і» АҚ секілді жұмыс беруші тараптар қызметін декларациялау жосығы жүзеге асырылды. Осының негізінде оларға сенім сертификаттары табыс етілді. Мысалы, қазір көптеген компанияларда жұмыс орындарында тəуекелдерді бағалау жүйесі енгізілуде. Оған жаңа элементтер – еңбекті қорғау мінез-құлық аудиті жəне тіркелуі ықтимал қауіпті оқиғалар мен басқа да технологиялар мен əдістер кіреді. Еңбек ұжымдарында еңбек қатынастары жəне еңбек қауіпсіздігін заң талаптарына сəйкестендіру мақсатында ақпараттықтүсіндіру жұмыстары жүргізілуде. Қорыта келе айтарымыз, əлеуметтік əріптестер қауіп-қатерлерді анықтау, тəуекелдерді бағалау бойынша тиімді шараларды енгізуге күш жұмылдыра отырып, еңбек қатынастары мəдениетін қалыптастырмайынша, өндірістің қауіпсіздігін арттыру мүмкін еме с. Қауіпсіздікке қатысты жауапкершілікті тек жұмыс беруші ғана емес, сонымен қатар жұмысшылар да шынайы сезіне білуге тиіс.

ЖАҢАБАЕВТАР – ӨНЕРЛІ ОТБАСЫ

Есет ДОСАЛЫ, «Ақ жол».

Көпке үлгі, өнегесімен танылған мəуелі əулеттің бірі – жуалылық Жаңабаевтар отбасы. Өнер дарыған Жаңабаевтар отбасылық ансамбль құрып, кейіннен халықтық ансамбль деген атаққа қол жеткізді. Өнер арқылы облыс жұртшылығына кеңінен танылды. Қазақстан Республикасының білім беру ісінің үздігі Жандарбек Жаңабаев мамандығы мұғалім болғанымен, нағыз өнерлі азамат еді. Бір өзі бірнеше аспапта ойнай алатын. Ал əн орындаудағы шеберлігі жайлы талмай əңгімелеуге болады. Əттеген-айы, өнерге жаны құштар азамат 2011 жылы фəниден озды. Дегенмен, «Орнында бар, оңалар» деген. Бүгінде əке мұрасын өнерлі ұл-қыздары жалғастырып келеді. Отағасы негізін қалаған отбасылық ансамбль əлі күнге халыққа қызмет етуде. Ансамбль құрамы Жаңабаевтар əулетіндегі өнерлі немерелермен толыққан. Жа н д а р бе к Жа ң а б а е вт ы ң ж ұ б а й ы К ү л і м б а л а Оразымбетқызы да – Білім беру ісінің үздігі. Ұстаз ғана емес, Жаңабаевтар ансамблінің белсенді мүшесі, өнерпаз. Ұл-қыздарын өнерге баулуда отағасымен бірдей үлес қосты. Перзенттердің үлкені – Айжан. Ол Жамбыл ауданы, Ақбұлым ауылындағы орта мектепте музыка пəнінің мұғалімі. Тетелес өскен ұлдары Нұржан мен Нүркен де өнер жолын таңдаған. Екеуі де əнші, асаба, отбасылық ансамбльді елге танытуға үлес қосып жүр. Кенжелері Фариза – ұстаз. Ансамбльдің белсенді мүшесі, өлең жазады. Барлығы өмірден өз орындарын тапқан. Күлімбала апай немерелерінің өнерлі, спортшы, дарынды болып өсіп келе жатқанына шүкіршілік етеді. Немерелері Нұрбақыт, Еркебұлан, Еңлік, Інжу – ансамбльдің жаңа буыны. Олар əн салып, би билегенде Күлімбала апайдың қуаныштан мерейі өсіп, төбесі көкке жетеді. Отбасылық ансамбльдің репертуары аса бай. Өнерпаздар əн де шырқайды, би де билейді, күй, терме, вокал, мəнерлеп оқудан да шебер. Дуэт, трио құрып та өнер көрсете береді. Концерттік бағдарламалар түрлі іс-шараларға байланысты түрленіп отырады. Ансамбль мүшелері толығымен əртүрлі музыкалық аспаптарда ойнай алады. Бұл отбасы халықтық ансамбль атағын 2010 жылдан бері үш рет абыройлы қорғап шықты. Тіпті, Тараздағы «Баласағұн» орталық концерт залында да үш рет жоғары деңгейде концерттерін өткізген. Аталған ансамбль облыстық, республикалық отбасылық ансамбльдер байқауының жүлдегері. Тараз қаласындағы, Жуалы ауданындағы мəдени ісшаралар Жаңабаевтар отбасылық ансамблінсіз өтпейді. Нұржан мен Нүркен жеке дауыста да əн салып, өнерлерін паш етіп жүр. Екеуінің асабалығы, концерттік бағдарламаларды жүргізудегі шеберліктері өз алдына бөлек əңгіме. Нұржан əн де жазады. «Мерейлі отбасы», «Өмір-ай!», «Бақыттымыз бəріміз», «Жан анашым», «Туған жер» əндері облыс деңгейіндегі концерттерде жиі орындалып жүр. Бұл əулет Жуалы аудандық «Мерейлі отбасы» байқауында да бірнеше рет жеңімпаз атанған. Жуалы ауданы.

ҚОҒАМДЫҚ КЕҢЕС ОТЫРЫСЫНДА

ШУДА БӘРІ ЖАҚСЫ МА? Наурызбек САРША, «Ақ жол».

«Нұр Отан» партиясы облыстық филиалы мəжіліс залында партия облыстық филиалы жанындағы Cыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі қоғамдық кеңесінің отырысы өтті. Жиында партияның Шу аудандық филиалының төрағасы, аудан əкімі Рүстем Дəулеттің сыбайлас жемқорлыққа қарсы жұмыстарының есебі тыңдалды. Рүстем Дəулеттің сөзіне сүйенсек, Шу ауданында үкіметтік емес ұйымдарға «Қоғамда жемқорлыққа қарсы иммунитетті қалыптастыру бойынша кешенді іс-шаралар ұйымдастыру» бағытында өткен жылы 728 мың теңге қаражат бөлінген екен. Қоғамдық бірлестіктер аудан көлемінде «Сыбайлас жемқорлықпен күрес шаралары» жəне «Сыбайлас жемқорлық – қоғам дерті» атты тақырыбында «дөнгелек үстел», «Қоғам сыбайлас жемқорлыққа қарсы» тақырыбында семинар, «Сыбайлас жемқорлықпен күресу – əр азаматтың парызы мен міндеті» тақырыбында конференциялар өткізген. Сонымен қатар, аудан əкімдігінің сайтында «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мəселелері» атты арнайы бөлім ашылған. Аудан əкімінің апта сайын азаматтарды жеке мəселелер бойынша қабылдауы ұйымдастырылған. Нəтижесінде 1446 өтініш түсіп, тұрғындар тілегі назарға алынып, тиісті жауаптары берілген. Бүгінде аудан əкімдігіне қарасты құрылымдардың барлық мемлекеттік қызметкерлері табысы туралы декларацияларын уақтылы тапсырып отырады екен. Мемлекеттік қызметшінің мəртебесін көтеру мақсатында қызметкерлер арасында түрлі құқықтық шаралар ұйымдастырылатын көрінеді. Дегенмен, ауданда бірқатар заң бұзушылықтар орын алғаны анықталып отыр. Мəселен, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы, мемлекеттік сатып алу заңнамалары талаптарын бұзған 18 мемлекеттік қызметкер жауапқа тартылып, 3 мемлекеттік қызметкерге қатысты қылмыстық іс қозғалған. Қоғамдық кеңес аудан басшысына сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнама талаптарын аудандағы барлық мемлекеттік қызметкерлердің мүлтіксіз орындауын, сыбайлас жемқорлық əрекет жасаған мемлекеттік қызметкердің қатаң тəртіптік жəне партиялық жазаға тартылуын қамтамасыз етуді, жемқорлыққа қарсы жұмыста үкіметтік емес ұйымдар, қоғамдық бірлестіктердің, партия бастауыш ұйымдары жұмыстарын жандандыруды тапсырып, атқарылған жұмыстар бойынша есеп беру туралы ұсыныс жасады.

БІР АДАМ Ж ЖӘНЕ БҮКІЛ ҒАЛАМ

№22 (22) 24 МАМЫР (СЕЙСЕНБІ), 2016 ЖЫЛ

Е С Е М Е Н » P P A S T A H W ЯН КУМ: « Н І Й Е Д Е К К І Л Р Е Д Р А И Л Л И М Н Е Т К І ЙЛ

КЕДЕ

Ян Кум – интернеттехнология саласындағы айтулы тұлғаның бірі. Ол бір ғана бағдарлама құрастыру арқылы миллиардтаған қаржының иесі атанған қарапайым бағдарламашы.

«WhatsApp» желісін ойлап тапқан бұл азаматтың өмірі – бүгінгі күннің ертегісі.

КҮ

БАЛАЛЫҚ ШАҒЫ

ӘН

М

ЕН

К ДІ Ү К

С Е Л Е Ы Д Л А Қ А С ҚАРА М

қара асында е с т і л а қ о Ел п от олды. , ң Та р а Перуді л е с п а й д а б қ а р а е ке н і н е п ы л ы ы а р д қ нды с а қ а л р оның са қылқы е і д д н р е г е р д кө ен . ған. а түск айтады қ о л ы н ші болғанын б ы л а й б о л ж а с к 4 өлтірме ы , о қ и ғ а б і р і н і ң 11 - 1 ұзын п шысы Ж а л тептерінің ық оқу еулері оны к у е ж м е г а з л ү ір Қа дағы ж көреді. Кейб шты елесті н ы ғ ы л с ны ле ара стерін қалды е . Қорқы қара са стінде көрген ып қа лған. Е здерін ө сабақ ү е стерінен т ан сақалдының тқан. лық, а , аңғалар да т көріп нда, олар қар болғанын ай л ы қ н а ғ л н на жинаға рып өлтірмек і к а м е р и к а үстігінде оры сəуірдің аяғыін т т ы б а л д с е ғ о н и буы оңтү ның себ да. Оқ ерудің с Қ а з і р тер жаппай П жайлы жазу илік əзірге мұ іб ис ай журнал нышты жағд мен жергілікт р ы е қ рл қор р. ». . Дəріге болған іре алмай оты қпарат А л о д ж н «Ақ түсі

Ян еврей отбасында дүниеге келген жəне əулетінде жалғыз бала болған. Əкесі құрылысшы, ал анасы үй шаруасында болған. Қуғын-сүргін мен қағажуды көп көрген көрг отбасы Украинадағы шағын ауылда тұрған. т Болашақ миллиардердің үйінде ыстық ы су, тіпті, электр энергиясы да болмаған. болмағ Ал ата-анасы телефон желісін шенеуніктер шенеунік кесіп тастайды деген қауіппен онымен көп к сөйлесуге де қорыққан. Сондай қиын жағдайда өткен балалық Сонда шағын əлі ə де сағынатынын Ян өзінің кейінгі кезде берген сұхбаттарының бірінде айтады. Оның қиын тұрмысы бұл өмірде өмі шыңдалып, нақты, пайдалы іспен шұғылдануға ш деген талпынысын а р т т ы р а т ү с к е н д е й . Б і р е уд і ң еңбегінің еңбе арқасында екінші біреу пайда пай тапқанын аса ұнатпайтын ол жарнамалауды жар жақтыра бермейді. Кеңес одағы тарағаннан кейінгі саяси-экономикалық са жағдайдың ккүрделенуі салдарынан сол кездегі 116 жасар Янның отбасы АҚШққа қоныс аударуға бел буады. Ол көшке отбасы бақандай екі жыл дайындалады. Алайда, əкесінің маңдайына Америкаға жету бұйырмай, ол 1997 жылы ққаза табады. Ян оқытушылардан қосымша дəріс алып, тіл м меңгерумен болады.

АҚШ-ҚА ҚОНЫС АУДАРУ АҚ АҚШ-тың Калифорния штатына қоныстанған қоныст Ян мен анасы МаунтинВьюда тұрақтайды. т Оларға əлеуметтік екі бөлмесі бар пəтер көмек ретінде р беріледі. Ол қалада технология саласындағы алпауыт компаниялардың саласын мекемелері орналасқан еді. Алғашқы мекемел жылдары анасы жалданып бала бағумен, ал Ян дүкендерде еден жуумен айналысып дүк күн көрді. көрд Күн көріс қамынан өзге ол қосымша қосымш білім алды. Сол күндерде анасында обыр дерті бар екені анықталып, ол мүгедектігіне мүгед байланысты жəрдемақы алатын аллатын болды. б Америкаға барған алғашқы жылдарда оған жергілікті

жасөспірімдермен бірден тіл табысу қиынға соғады. Мектепте қиын балалар тізімінде болған ол 18 жасқа келгенде ес жиып, бағдарлама жасауға шындап кіріседі. Ол технология саласын өз бетінше оқыған азамат. Арнайы оқулықтарды сол жақтағы кітап дүкендерінен жалға алады. 19 жасында бағдарламаларға байланысты алғашқы жетістіктерге қол жеткізе бастайды. Сан-Хосе штатындағы университеттің біріне оқуға түсіп, «Ernst&Yong» компаниясына ақпараттық қауіпсіздік бөліміне жұмысқа орналасады. Сөйтіп жүргенде ол 1997 жылы «Yahoo» компаниясының менеджері Брайан Эктонмен танысады. Кейінірек Эктон Ян жайлы сұхбаттарының бірінде оны өзге қызметкерлерден тым ерекше болғанын,

ол сыпайылық сақтап ұзақ тұрмастан, бірден нақты іс жайлы сөйлесетіндігін еске алады. Ол кейінірек университеттегі оқуын жалғастырмай, тастап кетеді. Есе сіне, білімін нақты тəжірибеде шыңдайды.

АНАСЫНЫҢ ӨЛІМІ МЕН «YAHOO»-ДАН КЕТУ 2000 жылы Янның анасы өмірден өтеді. Одан үш жыл бұрын əкесінен айырылған болатын. Осы жылдар аралығында қоныс аудару, өзге оқу орны мен жаңа қоғамға сіңісу сынды қиын кезеңдерді басынан өткереді. Анасының өлімінен соң Янға Эктон көп қолдау көрсетеді. Кейіннен екеуі жақын дос болады. Олардың кəсіби көзқарастары бір жерден шығып, кейіннен сауда саласын жарнамамен қамтып отыру оларға арналмағанын түсініп, екеуі де «Yahoo»-дан біржолата кетеді. Онда жұмыс мыс істеген жылдар

Ажал алдындағы сөз

аралығында Ян Кум 400 000 АҚШ долларын жинаған екен. Ол екеуі бір жылдан аса уақыт Оңтүстік Американы аралап, демалумен өткізеді. Сол ке здерде «Facebook»-қа жұмысқа тұруға өтініш б і л д і р ед і. А л а й д а , ол а р ж ұ м ы с қ а қабылданбайды. Ал кейіннен олар ойлап тапқан «WhatsApp» бағдарламасы сол компанияға 19 миллиард АҚШ долларына сатылады. Жұмыстан кеткеннен кейін жылдан аса уақыт өткенде Ян «Айфон» сатып алады. Кум бұл гаджеттің көп мүмкіндігі барын бірден сезеді. Нақтырақ айтқанда, телефонның емес, ондағы «AppStore» дүкенінің. Оның пайда болғанына ол кезде небəрі 7 ай ғана болатын. Сол кездерде Ян өзінің Алекс Фишман есімді орыс досының үйінде жиі қонақта

болатын. Фишман түрлі шараларды жиі өткізетін. Сондай кездесулерде ол Ян екеуі ас бөлмесінде мобильді қосымшалар туралы пікірлесіп отыратын.

«WHATSAPP» ҚАЛАЙ ПАЙДА БОЛДЫ? Кейінірек Фишман Янның өзінің телефонындағы адамдардың тізімін көрсетіп, сол тізімдегі адамдардың телефонмен сөйлесіп жатқандығын, немесе телефон тұтқасын көтере алмауының түрлі себептерін жаза алатын қосымша бағдарламасы болса деген арманымен бөліскенін айтады. Мобильді қосымшалар жасауда тəжірибесі жоқ Янды Фишман ресейлік маман Игорь Соломенниковпен таныстырады.

«WhatsApp»-тың атауын Кум өзі ойлап табады. «WhatsAppInc». Жаңа компаниясы 2009 жылдың ақпан айында Калифорния штатында ресми тіркеледі. Оның ойлап

көріп тұрмын...» – депті. Жазушы Юджин О`Нил: «Білгем! Білгем! Қонақ үйде тудым... Қарғыс атқыр! Қонақ үйде өліп барам», – деген. Джордж Байрон бір-ақ ауыз сөзбен «Мен ұйқыға кеттім» десе, Фридрих Гегель: «Өмір

Камила БОРАШОВА, журналист.

ІМ

Ы

Н СЕ

Н

И Л ӘУ

Р А Л Ы Қ О ЕШ

Ардақ ҮСЕЙІНОВА, «Ақ жол».

Адамзат əуелден табиғат құбылыстарының тылсымын түсінуге тырысқан. Алайда, айналасын неғұрлым танып-білген сайын ашылмаған жұмбақ сыр көбейе түсетін секілді. Д е г е н м е н , ат а - б а б а л а р ы м ы з ашылмаған құпияның өзін тіршілігіне бағдар қылып ұстанған. Шаруасын соған қарай ыңғайлаған. Мəселен, құландықтар қырда атқарар шаруасының жоспарын Шалтауының «қабағына» қарап болжайды. Шалсу өзені бастау алатын Т.Рысқұлов ауданы мен қырғыз елінің арасын бөліп жатқан биік тау Шалтауы аталады. Таудың атауына қатысты ел аузында аңыз-əңгіме көп. Бірақ, біздің айтпағымыз ол емес. «Шалтауының басын бұлт торласа, жаңбыр жауады» дейді құландықтар. Кім, қашан айтқаны белгісіз. Бала кезімізден құлағымызға сіңген сөз осы.

АЙТ

б о й ы бір ғана адам мені түсінген еді. Ал шын мəнінде... Ол да мені түсінбеген!» – деп күйініпті. Рим папасы Александр VI-нің сөзі «Бір минут күтіңізші» болған дейді. Бальзак өмірімен қоштасар сəтте бір əңгімесінің кейіпкері Бианшон дəрігерді есіне алып: «Ол мені құтқарар еді», – депті. Петр Ильич Чайковскийдің қоштасу сөзінде: «Үміт! Үміт! Үміт! Қарғыс атқыр!» – десе, философ Иммануил Кант: «Жеткілікті», – деп түйіндепті. Сомерсет Моэм «Өлу – іш пыстыратын нəрсе. Ешқашан бұл іспен айналыспаңыздар!» деген екен. Генрих Гейне көз жұмарында «Құдай мені кешіреді! Бұл – оның жұмысы» деп тұжырым жасапты. Ал Оскар Уайльд қонақ үйде жатып, талғамсыз ілінген түсқағазға қарап, «Олар мені өлтіріп барады. Екеуміздің біреуімізге кету керек» депті. Атақты саясаткер Уинстон Черчиль: «Бəрінен қатты шаршадым», – деп күрсінген екен. Ағылшын режиссері Ноэль Хауард «Қайырлы түн, қымбаттыларым! Ертең көрісерміз» деп қоштасыпты. Ұлылардан осындай соңғы сөз қалған. Ашумен айтқан бір ауыз сөз шынға айналып, қайғы жұтып қалып жатқан мысалдар өмірде көп кездеседі. Өз сөзі өзіне айтылған үкім болған ақын-жазушылар, өнер адамдары да бар. Өмірмен қоштасар сəтін алдын ала сезетіндер де болған.

СА НА

«Қайтеміз, егер қашып құтыла алмасақ...» деген екен. Ал атақты натуралист Ласепед ұлына былай депті: «Шарль, үлкен əріптермен жазбамның соңына «СОҢЫ» деген сөзді жазшы». Физик Гей-Люссак: «Осындай қызықты сəтте кеткен өкінішті», – деп өкініш білдірсе, жазушы Гертруда Стайн: «Қандай сұрақ? Қандай сұрақ? Егер сұрақ жоқ болса, жауап та жоқ» десе, Виктор Гюго: «Мен қара жарық

АУА РАЙЫН БОЛЖ

Қ а з а қ ежелден сөздің қадірін түсінген. Сөз əдебі, мəдениеті туралы Пайғамбарымыз (с.а.у.) өз хадистерінде былай дейді: «Кімдекім Аллаһқа, сондай-ақ, ақырет күнінің растығына сендім десе, сөйлегенде мəнді нəрсе айтсын, əйтпесе үндемесін» дейтін (Бұһари, Əдаб, 31, 85). Сахаба лары Пайғамбарымыздың өзі сөйлеуге қажеттілік тумаса, жай кезде үндемегенді жөн көретінін айтқан. «Үндемеуде үлкен даналық бар, əттең, бірақ оның байыбына баратындар өте аз», – деп қынжылатын (Дəйлəми жеткізген хадис). Ол мұсылман адамның не нəрсеге қараса да ғибратпен қарағанын, үндемеген кездерінде құдіретті ойлап терең ойға берілуін, ал сөйлеген кезінде мəндімағыналы сөз айтуын қалаған. Өсек, өтірік, шағыстыру, ғайбат секілді көп күнəнің тілде жатқанын ұқтырып: «Адам баласы көп күнəні тілінен табады», – деп ескерткен. Алайда, біз жалған өмірде əуелі сөз болғанын, сөздің құдіреті барын көп ескере бермейміз. «Сөйлегенше сөзіңе өзің қожа, сөйлеген соң өзіңе сөзің қожа» екенін кеш түсінеміз. Жақынымызға ғайбат сөз айтып, жанын жаралаймыз. Тіпті, кей жағдайда сол сөздің соңғы сөз болғанына куə болатын кездеріміз де бар. Өмірден дүйім жұртты аузына қаратқан ғұлама, даналар өткен. Солардың ажал алдында айтылған сөзі өз өмірінің түйіні іспетті болғанын бағамдайсың. Бұл олардың соңғы сөзі ме? Ұлылар неге олай деген? Композитор Эдвард Григ өлерінде:

М ЕН

ТАРИХ ПЕН ТАНЫМ

тапқан бағдарламасы барлық ұялы телефон нөмірлерін тіркеуге алатындай болуы үшін Ян күндіз-түні тынбай еңбектенеді. Алайда, айтарлықтай еш нəтиже болмайды. Бірнеше ай тынымсыз жұмыстан соң ол бұл бастамасының бос былжыр екенін, одан да жаңа жұмыс қарастыру керектігін айтып, до сы Брайанға мұңын шағады. Ол тағы да Янға көмек қолын созады. Бұл жолы құнды ақылымен. Енді екі ай тағы еңбектеніп көруді ұсынып, шешімді сосын шығаруға кеңес береді. Алғашында ол ойлап тапқан бағдарлама арқылы адамдар телефон иесінің желіге қашан қосылғанын ғана біле алатын болса, кейіннен тізімдегі қолданушылар бір-біріне «Сəлем, қалайсың?» деген секілді сəлем жолдай алатын еді. Біртебірте бұл тізімге суреттер, видеолар, дыбыстық жолдаулар қосыла берді. Осылайша күн өткен сайын түрлі ыңғайлы қо сымшалармен толығып отырған «WhatsApp»-ты жасаушылардың жұмысы да жылдар өте келе ғана гүлдене түсті. Алғашында жұмыс жасайтын бөлмеге де қол жеткізе алмай, жылдар бойы тегін жұмыс істеуге мəжбүр болған кездері де болған. Жобаға инвесторлар тарту, білікті мамандарды жұмысқа шақыру, оның іске асырылу тетіктерін ойластыру сынды көптеген қиындықтар кейіннен Ян Кумды адам айтса нанғысыз жетістікке жеткізді. Бүгінде барша адамзаттың игілігіне айналып отырған желіні жасаушы Ян өзінің жанынан табылған достарын да компания үлескерлері қатарына қосты.

2014 жылы «WhatsApp» жаңа штаб пəтерге қоныс тебеді. Үш қабатты жаңа ғимаратта компанияның 100-ден аса қызметкері еңбек етеді. Айта кетерлігі, базасында 250 миллион жазылушысы бар «Twitter» желісінде 2 мыңнан аса адам жұмыс істесе, «WhatsApp» желісін тұтынушылар саны одан анағұрлым көп бола тұра онда 100 ғана адам еңбектенеді. Өйткені, «WhatsApp»-тың бір бағдарламашысы 14 миллион тұтынушыға қызмет көрсете алады. Айта кетерлігі, Ян өзі ойлап тапқан жаңа лықты жарнама лауға ықылас танытпайды. Өйткені, ол аты шулы компания құруды емес, елге пайдалы іс жасауды көздегенін айтады. Сонымен қатар, өзін кəсіпкер дегенді ұнатпайды. Оның ойынша, ол тек халыққа пайдалы бағдарлама жасады. Бүгінде Ян бокспен əуестенетін көрінеді. Оның жаттықтырушысы миллиардердің қимылы жай екенін, алайда, соққысының нысананы дəл көздейтінін айтқан. Осылайша, бір кездері кедей отбасында тұрып, қажетті игіліктен мақрұм өскен бала табандылығы мен қажырлы еңбегінің арқасында ертегіге бергісіз өмірдің жəне миллиардтаған ақшаның иесі атанып шыға келді.

Үлкендерден көргенімізді қайталап, Шалтауына күн салып қарап алып, «бүгін жаңбыр жауады» дегенбіз біз де талай. Сол күні жаңбыр жауатын. Қордайды мекен еткендер күннің райын Əулиешоқыға қарап болжайды. Шың басын бұлт көлегейлесе, сол күні міндетті түрде жауын жауады екен. Осы шоқының əулие атанғаны туралы ел аузында көптеген аңыз бар. Соның бірінде бұл шыңда Пайғамбардың (с.а.у.) тізесінің ізі қалғаны айтылады. Əрбір шежіре-аңыздың астарында шындықтың бары анық. Кім білсін, Кенесары хан да өз ордасын басқа жерге емес, осы маңға тіккенде осы аңыздарға сүйенген шығар.

АҚИҚАТ ПЕН АҢЫЗ

р ПерғауындаҚАРҒЫСЫ «Менің моламды қазып, сүйегімді қорлаған жанды тозақ күтеді». Бұл – Мысыр перғауындарының табытына шекіп жазылған жазу. Өткен ғасырдың жетпісінші жылдары француз ғалымдары пирамиданың жерасты қуысына т ы ғ ы л ғ а н б і р п е р ғ ау ы н н ы ң т абытын т абады. Оны ашпас бұрын шекіп жазылған таңбаларды зерттей келе, онда жоғарыдағыдай қарғыс жазылғанын оқиды. Көп ұзамай табытты ашқан зерттеуші ғалымдардың барлығы белгісіз дертке шалдығып, бақилық болған... Тарихқа көз жүгіртер болсақ, пирамида тасын қалап, оның ішіне үлде мен бүлдеге оранған табытты қояр кезде біраз амалдар жасалатын болған. Өйткені патшалардың мүрделері жиі тоналып тұрған. Сондықтан көр қазушылар табытқа апаратын жолға тосқауыл қою, адастыру, өзге бағытқа бұрып, алдап жіберетін жерасты жолдарын қазу, жалған табыт қою секілді түрлі қулықтар жасаған. Тіпті көр ақтарып, қазына іздегендер таба қалғанның өзінде олардың бірден сілесін қатыру үшін табытқа мыңдаған жыл

ДЕР Е

КП ЕН ДӘ ЙЕ

ЖАРҚАНАТ ЖАЙЛЫ НЕ БІЛЕМІЗ?

қуатын жоймайтын у жағылған. Жын-шайт анмен тілде скен бақсылар түрлі қарғыстарын айтып қалдырған. Осылайша перғауынның табытын ашу өмірмен қоштасу екені

өткен жүзжылдықтың ортасында белгілі болды. Мəселен, атақты Тутанхамон табытын тауып,

штатындағы үндістердің көне пирамидасын алғаш зерттеген ғалымдар Джон Ллойд Стивен, Самуэль Кэббот жəне ағылшын суретшісі Фредерик Казервуд та жазылмас дертке шалдыққан. Экспедицияға қатысқандардың да сау қалғаны шамалы. Ал 1957 жылы бір перғауынның табытындағы: «Табытты б ү л д і рм е ң д е р ! Ти і с п е ң д е р ! Тиіспеңдер! Əйтпе се, менің қарғысым сендерді оңдырмайды!» деп шекіп жазылған таңбаны оқыған ғалым да қарғысқа ұшыраған көрінеді. Қалай де сек те, о сы көне молаларды қазып жүрген ғалымдардың да, тонаушылардың да аман-қалғаны некен-саяқ. Біразы көп ұзамай о дүниеге аттанып, не болмаса кемтар, мүгедек болып қалатын көрінеді. Сондай-ақ мұндай тосын жағдай Мысыр пирамидаларында ғана орын алмайды. Америкадағы үндістердің көне пирамидаларын қ а з ғ а н то н ау ш ы л а р м е н

көр қазушылардың басшысы болған лорд Карнарвон кенеттен өмірімен қоштасады. Одан кейін табытты ашуға атсалысқан 21 адамды айтпағанда, лордтың бауыры,

достары, қызметтестері де о дүниеге аттанады. Ал 1805 жылы Ост-Индс компаниясының

д ə р і г е р і Б . Ге н д е р с о н е к і мумияны ұрлап, зытып бара жатқан кезінде жынданып кеткен. Мысырды армансыз шарлап, пирамидалардан табылған көне ж ə д і ге рл е рд і ж и н а с т ы рум е н айналысқан шведтік Лидман да ақыл-есінен айырылған. 1841 жылы экспедиция ұйымдастырып, Юкатан

зерттеушілер де белгісіз зауалдарға тап болған. Қорыта айтқанда, пирамидалар мен ондағы мүрделерді белгісіз бір тылсым күш күзетіп тұр дегенге сенуге болатындай. Сейсен ƏМІРБЕКҰЛЫ.

ЛАМ

АДАМ МЕН ҒА

К

Құстардың ұшуы мен олардың қанаттарының құрылысын зерттеу арқылы ғалымдар едəуір жетілдірілген ұшақтар мен планерлерді жасады. Ал бəрімізге белгілі жарқанатқа қарап, адамзат баласы радарды ойлап тапты. Сондықтан да құстарды тек «орман тазалықшылары», «санитарлар» деп қабылдау қателік. Жарқанаттың көзі көрмейтіні баршамызға аян. Ол дыбыс толқындарын жіберу арқылы жан-жағындағы нəрселерге қақтығыспай қорегін таба біледі. Тіпті түнде əдейі дайындап қойылған кедергіге де соқтығыспай ұша береді.

Жарқанаттың түнде ұшу себебін анықтамақ болып, ғалымдар оның көзін басқа органдарына зақым келместей етіп алып тастайды. Екі көзі де ойып алынған жарқанатты қоя бергенде бұрынғысынша емін-еркін ұшатын болған. Сосын екінші жарқанаттың екі құлағын алып тастайды. Бірақ ол ұшуға қорқып, орнынан көтерілместен бұйығып жатып алған. Құрсақтары ұлғайған жарқанаттарды көрген ғалымдар олардың баласын қалай дүниеге əкелетінін көрмек ниетпен бірнеше ұрғашысын торға қамайды. Біраз уақыттан соң жарқанаттардың құрсақтары босағанымен, төңіректен ешқандай жарқанат баласы көрінбейді. Бұған қайран қалған ғалымдар кейіннен олардың қарындарына бала емес, өсімдік нектары мен тозаңнан құралған ақ түсті желімді затты толтырып алған жарқанаттың өте сирек кездесетін түрі – «нектаршылар» екенін анықтайды. Жалпы Қазақстанда жарқанаттың 20-ға жуық түрі кездеседі. Ал дүниежүзінде мыңға жуық түрі бар. Соның ішінде тек бір түрі – «Майтабан жарқанаттың» 40 мыңы бір түннің ішінде 150 килограмм зиянды жəндіктерді аулайды. Жоба жетекшісі: Ардақ ҮСЕЙІНОВА Нұрлан ҚҰМАР. ardak_31@mail.ru

О, ТОБА!

15 САУСАҚ... 16 БАРМАҚ... Қытайлық Хунань провинциясында қолында 15 саусағы жəне аяғында 16 бармағы бар нəресте дүниеге келген. Дəрігерлер оған полидактилизм диагнозын қойып отыр. Енді сəбидің ата-анасы ұлына ота жасау үшін ақша жинамақ. Сəбидің а н а с ы Хо н г т ы ң ə р қолы мен а я ғ ы н д а артық саусақ пен бақайы бар екен. Сондықтан, ол аяғы ауыр ке зінде үш беделді клиникада тексерілген. Тіпті, ультра дыбыстық зерттеу жүргізген кезде де мұны байқамаған. Дəрігерлер бала физикалық ауытқушылықсыз туатынына сендірген.

70 ЖАСТАҒЫ АНА Жалпы, мамандар 45 жастан кейін əйелдердің бала көтеру мүмкіндігі айтарлықтай төмендейді, 50 жастан асқан аналардың дені сау бала тууы сирек кездесетін жағдай деп есептейді. Ал 70 жастан асқандар немере мен шөбере сүюі мүмкін, бірақ ана болуға мүмкіндігі тіпті аз. Бұл тұжырымдардың барлығын Үндістанда тұратын 70 жастағы Далжиндер Каур жоққа шығарды. 70 жасында а н а ат а н ғ а н Үндістан тұрғыны арманына жетіп отыр. Ол некеге тұрғанына 46 жыл болса да, ба ла көтере алмаған екен. Алайда, ерлізайыптылар үмітін үзбеген. Олар репродуктивтік медицинаға жүгініп, Харьяна штатында орналасқан отбасын жоспарлау орталығына қайырылған. Далжиндерге салынған ұрық дамып, ол дүниеге дені сау ұрпақ əкелген. Нəрестенің салмағы 2 килограмм. Қарт ата-аналардың қуанышында шек жоқ.

ҮШ АЯҚТЫ БАЛАПАН Шымкент қаласының тұрғыны Рахымжан Имамов бір жарым ай бұрын базардан бірнеше балапан сатып алады. Балапандардың біреуі гендік өзгеріске ұшырағанын аңғарады, біраз күннен соң бір-ақ байқайды. Шөженің үш аяғы бар екен. О л 5 ж ы л д а н б е р і т ау ы қ балапанын өсірумен айналысып жүргенін айтады. Алайда, мынадай жағдайға алғаш рет тап болып отыр екен. Біреуінің артық екенін шөжелер де біледі-ау шамасы, басқа балапандар үшінші аяғын шоқып, жарақаттап тастапты.

12 ЖАСАР «ҚҰБЫЖЫҚ ҚЫЗ»

н сы ла қа ң ны сы а п й а т я й а М ы Оқуш » .. « қ. а ір Б . ы лд са р а ж п де м ы тапт 15 жастағы канадалық о қ у ш ы Уи л ь я м Га д у р и осыған дейін белгісіз болып

келген үндістердің майя тайпасының орналасқан жерін т апты. Оған бұл жаңалықты ашуға спутниктен түсірілген заманауи суреттер мен қазіргі Мексика аумағында өмір сүрген жұмбақ өркениет жасап кеткен жұлдызды аспанның картасы көмектескен. Жасөспірім майя тайпасының 22 жұлдызды атласын зерттейді де, үндістер қалаларды шоқжұлдыздарға сəйке с салды деген тұжырымға келеді. «Мен

шоқжұлдыздардың орналасуы майя тайпасының 117 елді мекенімен

сəйкестігін байқадым», – дейді оқушы. Дегенмен бұл сəйкестікте Уильям үйле спеушілікті байқап қалады. Оның айтуынша, үш жұлдыздан құралған шоқжұлдыздың біріне үндістердің екі ғана қ о н ы с ы с ə й ке с ке л ге н . Сонда оқушы ғалымдардың осы уақытқа дейін үшінші елді мекенді таппағанын болжайды. Канаданың ғарыштық агенттігіне хабарласқан Уильям олардан спутниктің толық жəне

Маржан РАҚАЙ marzhan-rakai@mail.ru

нақты суретін көрсетуді сұраған. Уильям серіктердің су р е т і н е м ұ қ и я т қ а р а й от ы р ы п , ге ом е т р и я л ы қ құрылымдарды анықтайды. Жоғалып кеткен қала Мексика мен Гватемала шекарасындағы Юкатан нулы тоғайында орналасқан болып шыққан. Ғалымдар бұл қалада 30 құрылыс пен үлкен пирамиданың бар екенін анықтады. Уильям табылған қаланы «K’aak Chi» немесе «Отты ауыз» деп атауды шешті.

жастағы канадалық оқушы тапқан майя тайпасы өмір сүрген қаланың орны қарасора өсірілетін алқап болып шыққаны туралы ақпарат жарық көрді. Ондағы археолог Джеффри Б р а с ве л л д і ң а й ту ы н ш а , оқушының жұмысы ғылымға қайшы, сонымен қатар, ол о р ы н д а қ а л а б ол м а ғ а н . С ебебі ол бұл аймақты студенттерімен бірге бірнеше жылдан бері зерттеп келеді екен. «Ежелгі майя қалаларды жұлдыздарға байланыстырып

Алайда, көп ұзамай б а с п а с ө з бе т т е р і н д е 1 5

салмаған», – дейді тағы бір ғалым Дэвид Стюарт.

Эльвира ЖАРЫЛҚАСЫНОВА elvirkz@mail.ru

Бангладештің 12 жастағы тұрғыны сирек кездесетін «құбыжық синдромы» ауруына шалдыққан. Жас қыздың д е н е с і н түгелдей түк басып кеткен. Атаанасы қызын емдету үшін банктен несие алуға шешім қабылдап отыр. Бити Актар есімді қыз денесін түк басып туған екен. Содан бері оның ата-анасы қызының ауруының себебін біле алмай дал. Қайда апарса да, дəрігерлер аурудың нақты диагнозын таппай, дал болған.

ШАЙТАННЫҢ СУРЕТІ ТАБЫЛДЫ ДЕЙДІ. РАС ПА? Египетте ғалымдар шайтанның суретін тапты. Шайтанның суреттері Египеттің орта патшалық дəуірінде, шамамен 4000-нан астам жыл б ұ р ы н салынған екен. Екі суретті ғалымдар Мысыр елінің орта патшалық заманында жерленген адамдардың моласынан тапса, біреуі Каир қаласындағы Египет мұражайынан шыққан. Оның біреуінде Интеп есімді əзəзіл бабуин маймылға ұқсас етіп салынса, екіншісі Хери-бенут деген жын адам ретінде бейнеленген. Үшінші шайтан Икенти мысықбасты үлкен құс бейнесінде бейнеленген. Бұл суретті Ваэль Шербини деген ғалым Египет мұражайының қоймасынан тапқан. Бұған дейін шайтанның суреттері туралы ежелгі Мысыр еліндегі көне жазбаларда ғана жазылған болатын. Енді, ғалымдар сол суреттерді жарыққа шығарып отыр. Олар ежелгі заманда кейбір адамдардың əзəзілмен байланысы болғанын анықтаған.

Әсем ӨТЕПБЕРГЕНОВА A7_utepbergenova@mail.ru

24 мамыр, 2016 жыл

ЖАРНАМА

ЖАРНАМА АЛТЫНШЫ ШАҚЫРЫЛҒАН ЖАМБЫЛ ОБЛЫСТЫҚ МӘСЛИХАТЫНЫҢ ШЕШІМІ Тараз қаласы

№2-4

29 сәуір 2016 жыл

Жамбыл облысының (қаланың, ауданның) Құрмет грамотасымен марапаттау туралы ережені бекіту туралы «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару жəне өзін-өзі басқару туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы Заңының 6-бабының 1-тармағы 12-3) тармақшасына сəйкес Жамбыл облыстық мəслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ: 1. Қоса беріліп отырған Жамбыл облысының (қаланың, ауданның) Құрмет грамотасымен марапаттау туралы ереже қосымшаға сəйкес бекітілсін.

2. «Жамбыл облысының (қаланың, ауданның) Құрмет грамотасымен марапаттау туралы Ережені бекіту туралы» Жамбыл облыстық мəслихатының 2013 жылғы 9 желтоқсандағы №19-5 шешімінің (Нормативтік-құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №2098 болып тіркелген, 2014 жылғы 11 қаңтарында №3 (17860) «Ақ жол» газетінде жарияланған); «Жамбыл облысының (қаланың, ауданның) Құрмет грамотасымен марапаттау туралы Ережені бекіту туралы» Жамбыл облыстық мəслихатының 2013 жылғы 9 желтоқсандағы №19-5 шешіміне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Жамбыл облыстық мəслихатының 2014 жылғы 11 желтоқсандағы №33-8 шешімінің (Нормативтік-құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №2464 болып тіркелген, 2015 жылғы 24 қаңтарында №9 (18013) «Ақ жол» газетінде жарияланған) күштері жойылды деп танылсын.

3. Осы шешімнің орындалуын бақылау облыстық мəслихаттың құқықтық тəртіп, əлеуметтік-мəдени салалар, гендерлік саясат жəне қоғамдық ұйымдармен байланыс мəселелері жөніндегі тұрақты комиссиясына жүктелсін 4. Осы шешім əділет органдарында мемлекеттік тіркелген күннен бастап күшіне енеді жəне оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi. Облыстық мəслихат хатшысы

Б.Қарашолақов

Шешім Жамбыл облысының әділет департаментінде 2016 жылдың 19 мамырында нормативтік-құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №3072 болып енгізілді

Жамбыл облысы мəслихатының 2016 жылғы 29 сəуірдегі №2-4 шешіміне қосымша

Жамбыл облысының (қаланың, ауданның) Құрмет грамотасымен марапаттау туралы Ереже 1. Жалпы ереже 1. «Жамбыл облысының (қаланың, ауданның) Құрмет грамотасымен марапаттау туралы» Ереже (бұдан əрі – Ереже) «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару жəне өзінөзі басқару туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы Заңына сəйкес əзірленді.

2. Жамбыл облысының (қаланың, ауданның) Құрмет грамотасы (бұдан əрі – Құрмет грамотасы) мəслихат марапаты болып табылады.

3. Құрмет грамотасымен марапаттау азаматтардың көп жылғы жемісті еңбегіне құрмет көрсету жəне өңірдің əлеуметтік-экономикалық дамуына қосқан айрықша үлесі үшін көрсетілетін аса маңызды моральдық көтермелеу болып табылады.

2. Құрмет грамотасымен марапаттау бойынша талаптар 4. Құрмет грамотасымен өз қызмет саласында кем дегенде 10 жыл еңбек өтілі бар Жамбыл облысының азаматтары марапатталады.

5. Құрмет грамотасымен жоғары көрсеткіштерге қол жеткізген еңбек озаттары, ардагерлер, барлық деңгейдегі мəслихаттар депутаттары, өндірістік жəне қоғамдық-саяси қызметте белсенділік танытқан жəне ғылым, мəдениет, əдебиет, өнер, білім беру, денсаулық сақтау, спорт, халыққа қызмет көрсету салаларын, шағын жəне орта бизнесті, заңдылық жəне құқықтық тəртіпті, халықтар достығы мен ұлтаралық келісімді, мемлекеттік қорғанысты нығайту ісіне өз үлесін қосқан облыс азаматтары марапатталуы мүмкін.

6. Құрмет грамотасымен Жамбыл облысының еліміздегі жəне шет елдер-дегі қоғамдық танымалдық оң келбетін қалыптастыруға қосқан үлесі үшін Қазақстан Республикасы мен шетел азаматтары марапатталуы мүмкін.

7. Құрмет грамотасымен: 1) үміткерді марапаттауға ұсыну барысында Қазақстан Республикасының заңнамаларымен белгіленген тəртіпте соттылық мерзімі өтелмеген немесе алынбаған; 2) сот арқылы іс-əрекетке қабілетсіз немесе іс-əрекетке қабілеті шектеулі деп танылған; 3) сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық іс-əрекеттері үшін əкімшілік жəне қылмыстық жауапкершілікке тартылған; 4) үміткерді марапаттауға ұсыну барысында Қазақстан Республикасының заңнамаларымен белгіленген тəртіпте əкімшілік

жəне тəртіптік жазасы өтелмеген немесе алынбаған тұлғалар; 5) құқық қорғау органдарынан, арнайы мемлекеттік органдардан жəне соттардан, əскери қызметтен теріс қылық жасағаны үшін қызметтен босатылған тұлғалар марапатталмайды.

8. Құрмет грамотасымен қайталап марапаттау жүргізілмейді.

9. Еңбек етіп жүрген кездерінде мерейжасқа байланысты марапаттау жүргізілмейді.

10. Құрмет грамотасымен марапаттауға ұсыну кезінде тиісті қаланың немесе ауданның Құрмет грамотасымен марапатының болмауына байланысты жоғарыда аталған марапаттың берілмеуі мүмкін.

3. Құрмет грамотасымен марапаттау тəртібі 11. Құрмет грамотасына ұсынылған əрбір азаматқа Ереженің қосымшасына сəйкес белгіленген үлгідегі марапаттау қағазы толтырылады. Марапаттау қағазында марапатталатын тұлғаны сипаттайтын толық мəліметтер, сол саладағы жəне сол ұжымдағы жалпы еңбек ету өтілі, жұмыс сапасы мен тиімділігі туралы жоғарғы көрсеткіштері жəне басқа да қажетті мəліметтер жазылады. Бұған дейін алған марапаттарының көшірмелері тіркелуі тиіс.

12. Марапаттау қағазына кəсіпорын, ұйым жəне мекеме басшысы қол қояды жəне дұрыс енгізілген мəліметтер үшін жеке жауапкершілікте болады. Марапаттау қағаздары кəсіпорындардың, ұйымдар мен мекемелердің мөрімен бекітіледі. Дұрыс толтырылмаған жəне белгіленген үлгіге сəйкес емес марапаттау материалдары қарауға қабылданбайды.

13. Құрмет грамотасымен марапаттау туралы өз кандидатураларын өз бетімен ұсынған тұлғалардан келіп түскен материалдар қаралмайды.

14. Марапаттау бойынша ұсыныстарды алдын ала қарау жəне əзірлеу үшін мəслихаттың өкілеттілік мерзіміне орай марапаттау жөніндегі комиссия құрылады (одан əрі – Комиссия).

15. Комиссия отырысы айына 2 рет өткізіледі жəне мəслихат хатшысының атына марапаттау жөнінде жіберілген ұсыныстар марапаттау күніне дейін 10 күн бұрын қабылданады.

16. Облыстық мəслихатқа «Қазақстан Республикасының мерекелер туралы» Заңымен бекітілген ұлттық жəне мемлекеттік мерекелерге байланысты марапаттауға ұсынылатындар саны: 1) облыстық департаменттер мен облыс əкімдігінің басқармалары əрбір марапаттау күніне 1 ғана қызметкерге ұсыныс жасай алады жəне олардың жалпы саны 5-тен аспауы тиіс; 2) облыстық ұйымдар əрбір марапаттау күніне 1 ғана қызметкерге ұсыныс жасай алады жəне олардың жалпы саны 3-тен аспауы тиіс; 3) қалалық жəне аудандық əкімдіктер мен мəслихаттар əрбір марапаттау күніне 1 ғана қызметкерге ұсыныс жасай алады жəне олардың жалпы саны 3-тен аспауы тиіс. Облыстық маңызы бар қала жəне аудандық мəслихаттарға «Қазақстан Республикасының мерекелер туралы» Заңымен бекітілген ұлттық жəне мемлекеттік мерекелерге байланысты ұсынылатын марапатталушылардың саны: 1) аудандық басқармалар мен қалалық жəне аудандық əкімдік бөлімдері əрбір марапаттау күніне 1 ғана қызметкерге ұсыныс жасай алады жəне олардың жалпы саны 5-тен аспауы тиіс; 2) аудандық ұйымдар əрбір марапаттау күніне 1 ғана қызметкерге ұсыныс жасай алады жəне олардың жалпы саны 3-тен аспауы тиіс.

17. Облыстық мəслихатқа кəсіби мерекелерге байланысты марапаттауға ұсынылатындар саны: 1) облыстық департаменттер мен облыс əкімдігінің басқармалары əрбір марапаттау күніне 1 ғана қызметкерге ұсыныс жасай алады жəне олардың жалпы саны 5-тен аспауы тиіс; 2) облыстық ұйымдар əрбір марапаттау күніне 2 ғана қызметкерге ұсыныс жасай алады жəне олардың жалпы саны 6-дан аспауы тиіс; 3) қалалық жəне аудандық əкімдіктер мен мəслихаттар əрбір марапаттау күніне 1 ғана қызметкерге ұсыныс жасай алады жəне олардың жалпы саны 3-тен аспауы тиіс. Облыстық маңызы бар қала жəне аудандық мəслихаттарға кəсіби мерекелерге байланысты ұсынылатын марапатталушылардың саны: 1) аудандық басқармалар мен қалалық жəне аудандық əкімдік бөлімдері əрбір марапаттау күніне 2 ғана қызметкерге ұсыныс жасай алады жəне олардың жалпы саны 6-дан аспауы тиіс; 2) аудандық жəне қалалық ұйымдар əрбір марапаттау күніне 1 ғана қызметкерге ұсыныс жасай алады жəне олардың жалпы саны 3-тен аспауы тиіс.

18. Барлық мекемелер мен ұйымдар марапаттауға ұсынып отырған кандидаттың өз қызметкері болып табылмаған жағдайда қызмет істеу саласы бойынша жоғары тұрған ведомстволық мекеменің келісуі арқылы Құрмет грамотасымен марапаттауға үміткерлерді ұсынады. Құрмет грамотасымен марапаттауға кандидаттар ұсыну кезінде мекеменің қызметкерлер саны 500-ге дейін адам болған жағдайда 1 ғана үміткер, ал 500-ден астам қызметкерлері бар мекемелер 5-ке дейін үміткер ұсына алады.

19. Комиссия шешімі комиссия құрамының жартысынан астамы қатысқан жағдайда заңды болып саналады.

20. Комиссия отырысына комиссия құрамына кірмейтін жəне дауыс беру құқығы жоқ мəслихаттың депутаттары қатыса алады.

21. Комиссия отырысқа қатысып отырған комиссия мүшелерінің басым көпшілігінің ашық түрде дауыс беруі арқылы шешім қабылдайды.

22. Комиссияда қаралған ұсыныстардың қорытындысы туралы кандидатураны ұсынған органға хабарлайды жəне тиісті хаттама толтырады.

ТҰРҒЫНДАРДЫҢ НАЗАРЫНА!

2016 жылдың 26 мамыры күні сағат 9.00-ден 18.30-ға дейін Тараз қаласының мамандандырылған әкімшілік сотының сот төрағасы Алтынбек Әсіпбекұлы Мадемаров «Сот кабинеті» сервисіне байланысты туындаған сұрақтар бойынша «Ашық есік күнін» өткізеді.

23. Комиссияның ұсынысы бойынша мəслихаттың хатшысы марапаттау туралы өкім шығарады жəне ол өкім жергілікті бұқаралық ақпарат құралдары беттерінде жарияланады.

24. Құрмет грамотасын мəслихаттың хатшысы, мəслихаттың тұрақты комиссиясының төрағалары, мəслихат аппаратының басшысы мен оның орынбасары, облыстық, аудандық жəне қалалық атқарушы органдардың басшылары тапсыра алады.

25. Құрмет грамотасы жоғалған жағдайда орнына көшірмесі берілмейді.

26. Құрмет грамотасы келесі сипаттамада болуы қажет: 1) Құрмет грамотасы мұқабадан жəне ішіне өкімнің мəтіні жазылған қосымша қағаздан тұрады; 2) мұқаба түрлі түсті қалың қағаздан жасалып, ішіне ақ қағазбен қатар тоқыма бау желімделген; 3) мұқабаның көлемі 210х300 миллиметрден (ашылған кезде 420х300 миллиметр) тұрады; 4) мұқабаның биіктігінің төрттен біріндей деңгейде ортасына қарай Қазақстан Республикасының мемлекеттік Елтаңбасы орналасқан; 5) ортадан сəл төменірек «Жамбыл облысының (қаланың, ауданның) Құрмет грамотасы» деген сөз жазылған; 6) мұқабаның ішіне салынған ақ қағаздың жалпы көлемі ашылған кезде 290х410 миллиметрден тұрады; 7) оның бірінші бетінде Қазақстан Республикасының мемлекеттік Елтаңбасы, ішкі бетінде Қазақстан Республикасының мемлекеттік Туы бейнеленген; 8) ішкі бетіндегі жазулар қазақ жəне орыс тілдерінде жазылады. ɀɚɦɛɵɥ ɨɛɥɵɫɵɧɵԙ (ԕɚɥɚɧɵԙ, ɚɭɞɚɧɧɵԙ) Ԕԝɪɦɟɬ ɝɪɚɦɨɬɚɫɵɦɟɧ ɦɚɪɚɩɚɬɬɚɭ ɬɭɪɚɥɵ ȿɪɟɠɟɫɿɧɟ ԕɨɫɵɦɲɚ ɆȺɊȺɉȺɌɌȺɍ ɉȺɊȺԐɕ ɇȺȽɊȺȾɇɈɃ ɅɂɋɌ 1. Ɍɟɝɿ, ɚɬɵ, ԥɤɟɫɿɧɿԙ ɚɬɵ: Ɏɚɦɢɥɢɹ, ɢɦɹ, ɨɬɱɟɫɬɜɨ:

3. ɀɵɧɵɫɵ:

4. Ɍɭԑɚɧ ɠɟɪɿ, ɠɵɥɵ:

ɉɨɥ:

Ƚɨɞ ɢ ɦɟɫɬɨ ɪɨɠɞɟɧɢɹ:

Санаты

1

Е-2

Лауазымдық жалақысы қызмет өткерген жылдарын есептегенде

134 917

182 388

ТАРАЗ ҚАЛАЛЫҚ МƏСЛИХАТЫ АППАРАТЫ (080000, Тараз қаласы, Сүлейменов көшесі, 3, 3-қабат, 309-кабинет, анықтама үшін телефондар: 8(7262) 43-12-56, 45-28-61 (тел/факс), бос əкімшілік мемлекеттік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды: taraz_maslihat@mail.ru

1. Тараз қалалық мəслихаты аппаратының басшысы (санаты Е-2, 1-бірлік, №1) Функционалдық міндеттері: Мəслихат аппаратының заң қызметін ұйымдастыру; Мəслихат аппараты қызметіне жалпы бақылау жасау; Мəслихат аппаратының жұмысын үйлестіру; Мəслихат аппаратының жұмысына жалпы басшылық жасау, қалалық əкімдіктің бөлімдерімен, басқада мемлекеттік жəне қоғамдық ұйымдармен ұйымдастырылған байланыста болу. Қазақстан Республикасының Заңнамаларының, қалалық мəслихаттың нормативтікқұқықтық актілерінің орындалуын бақылауды ұйымдастыру; Қалалық мəслихаттың қарауына енгізілген мəселелерді əзірлеуді ұйымдастыру жəне қалалық мəслихат шешімдерінің, мəслихат хатшысы өкімдерінің орындалу барысын бақылау; Депутаттардың өз өкілеттілігін жүзеге асыруда құқықтық, əдістемелік жəне тəжірибелік көмек көрсету, мемлекеттік органдармен жəне қоғамдық бірлестіктермен, ұйымдармен байланысуға ықпал ету, оларды ақпараттық-анықтамалық материалдармен қамтамасыз ету; Қалалық мəслихат аппаратының заң қызметінің қызметіне басшылық жасау; Қалалық мəслихаттың жəне оның аппаратының нормативтік құқықтық жəне құқықтық актілерінің дайындау жəне қабылдау кезінде Қазақстан Республикасының Заңнамаларында белгіленген нормаларды сақтауды бақылау; Қалалық мəслихаттың жалпыға міндетті маңызы бар шешімдерін əділет органдарында тіркеу жəне оларды бұқаралық ақпарат құралдарында жариялау бойынша жұмыстарды бақылау; Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: Білімі: Құқық саласындағы немесе əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес саласындағы немесе гуманитарлық ғылымдар саласындағы немесе білім саласындағы немесе техникалық ғылымдар жəне технологиялар саласында. Мамандығы: Құқық саласындағы (жалпы) немесе əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес саласындағы (жалпы) немесе гуманитарлық ғылымдар саласындағы (жалпы) немесе білім саласындағы (жалпы) немесе техникалық ғылымдар жəне технологиялар саласындағы (жалпы). «Қазақстан – 2050» Стратегиясын, Қазақстан Республикасының Еңбек кодексін, «Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы», «Қазақстан Ре спубликасының мемлекеттік қызметі тура лы», «Қазақст ан Ре спубликасындағы

Жамбыл ауданындағы Айша бибі орта мектебінің директоры Жарқын Ыбышбайұлы ҚАЛЫБАЕВ адам өмірінің айтулы белесі – 60 жасқа толып отыр. Құрметті Жарқын Ыбышбайұлы! Сізді осы мерейтойыңызбен шын жүректен құттықтаймыз! Сіз біраз жылдан бері жас ұрпаққа білім беру жолында жемісті еңбек етіп келе жатқан ұст аздар ұжымын басқарып келе сіз. Бұл жылдар сіздің қоғамдық жəне басшылық жемісті еңбегіңіздің б і і і нағыз кемеліне і келген кезеңі болды. Осынау игілікті істе қанатыңыз талмасын, қажырқайратыңыз қашан да арта берсін! Ұжым болып құттықтаймыз бүгін біз, Құтты болсын сіздің туған күніңіз. Бəрімізге ақыл-кеңес беретін, Ұжымымыздың ұйытқысы боп жүріңіз! Өзіңізге жəне отбасыңызға зор денсаулық, ұзақ ғұмыр, ырыс пен ынтымақ, бақыт пен береке тілейміз. Шығар шыңдарыңыз əрқашанда биік болсын! Ізгі тілекпен: Айша бибі орта мектебінің ұжымы.

Қордай ауданы, Отар ауылының тұрғындары, асқар таудай әкеміз Әбдіқасым ИМАНҚҰЛОВ 25 мамырда 80 жасқа, аяулы анамыз Әлімбүбі ИМАНҚҰЛОВА 78 жасқа толады.

5. Ԝɥɬɵ: ɇɚɰɢɨɧɚɥɶɧɨɫɬɶ: 6. Ȼɿɥɿɦɿ: Ɉɛɪɚɡɨɜɚɧɢɟ: 7. Ԑɵɥɵɦɢ ɞԥɪɟɠɟɫɿ: ɍɱɟɧɚɹ ɫɬɟɩɟɧɶ, ɭɱɟɧɨɟ ɡɜɚɧɢɟ: 8. Ԕɚɡɚԕɫɬɚɧ Ɋɟɫɩɭɛɥɢɤɚɫɵɧɵԙ ԕɚɧɞɚɣ ɦɟɦɥɟɤɟɬɬɿɤ ɠԥɧɟ ɛɚɫԕɚ ɞɚ ɧɚɝɪɚɞɚɥɚɪɵɦɟɧ ɦɚɪɚɩɚɬɬɚɥԑɚɧ, ɦɚɪɚɩɚɬɬɚɭ ɤԛɧɿ: Ʉɚɤɢɦɢ ɝɨɫɭɞɚɪɫɬɜɟɧɧɵɦɢ ɢ ɞɪɭɝɢɦɢ ɧɚɝɪɚɞɚɦɢ Ɋɟɫɩɭɛɥɢɤɢ Ʉɚɡɚɯɫɬɚɧ ɧɚɝɪɚɠɞɟɧ (ɚ), ɞɚɬɚ ɧɚɝɪɚɠɞɟɧɢɹ: 9. ɋɨɬɬɵɥɵԕ ɦɟɪɡɿɦɿ ԧɬɟɥɦɟɝɟɧ ɧɟɦɟɫɟ ɚɥɵɧɛɚԑɚɧɵ ɬɭɪɚɥɵ ɦԥɥɿɦɟɬ/ * ɋɜɟɞɟɧɢɹ ɨ ɢɦɟɸɳɢɟ ɫɭɞɢɦɨɫɬɶ, ɤɨɬɨɪɚɹ ɧɟ ɩɨɝɚɲɟɧɚ ɢɥɢ ɧɟ ɫɧɹɬɚ * 10. ɋɨɬ ɚɪԕɵɥɵ ɿɫ-ԥɪɟɤɟɬɤɟ ԕɚɛɿɥɟɬɬɿɥɿɝɿ ɬɭɪɚɥɵ ɦԥɥɿɦɟɬ/ * ɋɜɟɞɟɧɢɹ ɨ ɩɪɢɡɧɚɧɢɢ ɫɭɞɨɦ ɧɟɞɟɟɫɩɨɫɨɛɧɵɦɢ, ɥɢɛɨ ɨɝɪɚɧɢɱɟɧɧɨ ɞɟɟɫɩɨɫɨɛɧɵɦɢ * 11.Ɍԥɪɬiɩɬiɤ ɠɚɡɚɥɚɪ ɬɭɪɚɥɵ ɦԥɥiɦɟɬ/ * ɋɜɟɞɟɧɢɹ ɨ ɞɢɫɰɢɩɥɢɧɚɪɧɵɯ ɜɡɵɫɤɚɧɢɹɯ * 12.ɋɵɛɚɣɥɚɫ ɠɟɦԕɨɪɥɵԕ ԕԝԕɵԕ ɛԝɡɭɲɵɥɵԕ ɠɚɫɚԑɚɧɵ * ԛɲiɧ ɬԥɪɬiɩɬiɤ ɠɚɡɚɥɚɪ ԕɨɥɞɚɧɵɥԑɚɧɵ ɬɭɪɚɥɵ ɦԥɥiɦɟɬ/ ɋɜɟɞɟɧɢɹ ɨ ɞɢɫɰɢɩɥɢɧɚɪɧɵɯ ɜɡɵɫɤɚɧɢɹɯ ɡɚ ɫɨɜɟɪɲɟɧɢɟ * ɤɨɪɪɭɩɰɢɨɧɧɨɝɨ ɩɪɚɜɨɧɚɪɭɲɟɧɢɹ 13. Ɇɟɤɟɧ-ɠɚɣɵ: Ⱦɨɦɚɲɧɢɣ ɚɞɪɟɫ: 14. ɀɚɥɩɵ ɟԙɛɟɤ ԧɬɿɥɿ –

15. ɋɚɥɚɞɚԑɵ ɠԝɦɵɫ ԧɬɿɥɿ –

Ɉɛɳɢɣ ɫɬɚɠ ɪɚɛɨɬɵ -

ɋɬɚɠ ɪɚɛɨɬɵ ɜ ɨɬɪɚɫɥɢ –

16. Ԕɚɡɿɪɝɿ ԝɠɵɦɞɚԑɵ ɠԝɦɵɫ ԧɬɿɥɿ ɋɬɚɠ ɪɚɛɨɬɵ ɜ ɞɚɧɧɨɦ ɬɪɭɞɨɜɨɦ ɤɨɥɥɟɤɬɢɜɟ – 17. Ɇɿɧɟɡɞɟɦɟ, ɧɚɝɪɚɞɬɚɥɭɲɵɧɵԙ ɞɟɪɟɤɬɟɪɿ, ɟɪɟɤɲɟ ɫɿԙɿɪɝɟɧ ɟԙɛɟɝɿ ɤԧɪɫɟɬɿɥɝɟɧ: ɏɚɪɚɤɬɟɪɢɫɬɢɤɚ ɫ ɭɤɚɡɚɧɢɟɦ ɤɨɧɤɪɟɬɧɵɯ ɨɫɨɛɵɯ ɡɚɫɥɭɝ ɧɚɝɪɚɠɞɚɟɦɨɝɨ: Ʉɚɧɞɢɞɚɬɭɪɚ ɬɚɥԕɵɥɚɧԑɚɧ ɠԥɧɟ ԝɫɵɧԑɚɧ Ʉɚɧɞɢɞɚɬɭɪɚ ɨɛɫɭɠɞɟɧɚ ɢ ɪɟɤɨɦɟɧɞɨɜɚɧɚ Ɇɚɪɚɩɚɬɬɚɭԑɚ ԝɫɵɧɚɞɵ ɉɪɟɞɫɬɚɜɥɹɟɬɫɹ ɤ ɧɚɝɪɚɠɞɟɧɢɸ

Ȼɚɫɲɵɫɵ Ɋɭɤɨɜɨɞɢɬɟɥɶ

________________________ (ԕɨɥɵ) «______»_________________ ______ ɠ. (ɤԛɧɿ)

Ɇ.Ɉ. Ɇ.ɉ.

ȿɫɤɟɪɬɭ: - ɦɚɪɚɩɚɬɬɚɭ ɩɚɪɚԑɵɧɞɚԑɵ ɞɟɪɟɤɬɟɪɞɿԙ ɞԝɪɵɫɬɵԑɵɧɚ, ԕɨɥ ԕɨɣԑɚɧ ɦɟɤɟɦɟ ɬɿɤɟɥɟɣ ɠɚɭɚɩɬɵ ɛɨɥɚɞɵ.

н

масы ме «Ақ жолдың» жарна аныңыз! ал

ақылы қызметін пайд

өте тиімді. Ол арзан және ТЕЛЕФОН/ФАКС:

8 (7262) 43-32-50

Тараз қалалық мəслихаты аппараты бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға жалпы конкурс туралы хабарландыру Барлық жалпы конкурс қатысушыларына арналған ортақ біліктілік талаптар: Е-2 санаты үшін жоғары білім. Жұмыс тəжірибесі келесі талаптардың біріне сəйкес болуы тиіс: 1) Мемлекеттік қызмет өтілі екі жылдан немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі үш жылдан кем емес, оның ішінде мемлекеттік органның штат кестесінде көзделген келесі төменгі санаттағы лауазымдарда немесе А-4, B-4, C-4, C-O-4, C-R-2, D-4, D-O-4, Е-3, E-R-2 санаттарынан төмен емес лауазымдарда немесе «А» корпусының мемлекеттік əкімшілік лауазымдарында не саяси лауазымдарда бір жылдан кем емес; 2) Мемлекеттік қызмет өтілі үш жылдан кем емес, оның ішінде орталық, облыстық немесе қалалық деңгейдегі құқық қорғау немесе арнайы мемлекеттік органдардың орта басшы құрамындағы лауазымдарда екі жылдан кем емес; 3) Осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі үш жылдан кем емес, оның ішінде басшылық лауазымдарда бір жылдан кем емес; 4) Жоғары немесе жоғары оқу орындарынан кейінгі білім бағдарламалары бойынша Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде немесе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы; 5) ғылыми дəрежесінің болуы. Мынадай құзыреттердің бар болуы: бастамалық, адамдармен тіл табысуы, аналитикалық, ұ й ы м д а с т ы р у ш ы л ы қ , с т р ат е г и я л ы қ о й л ау, көшбасшылық, əдептілік, сапаға бағдарлану, тұтынушыға бағдарлану, сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілік; Мемлекеттік əкімшілік қызметшінің лауазымдық жалақыcы

Құттықтаймыз!

2. Ʌɚɭɚɡɵɦɵ, ɠԝɦɵɫ ɨɪɧɵ, ԕɵɡɦɟɬɿɧɿԙ ɨɪɧɵ (ɤԥɫɿɩɨɪɵɧɧɵԙ, ɦɟɤɟɦɟɧɿԙ, ɦɢɧɢɫɬɪɥɿɤɬɿԙ, ɦɟɦɥɟɤɟɬɬɿɤ ɤɨɦɢɬɟɬɬɿԙ ɧɚԕɬɵ ɚɬɚɭɵɧ ɤԧɪɫɟɬɭ ԕɚɠɟɬ) Ⱦɨɥɠɧɨɫɬɶ, ɦɟɫɬɨ ɪɚɛɨɬɵ, ɫɥɭɠɛɵ (ɭɤɚɡɚɬɶ ɬɨɱɧɨɟ ɧɚɢɦɟɧɨɜɚɧɢɟ ɩɨɞɪɚɡɞɟɥɟɧɢɹ ɩɪɟɞɩɪɢɹɬɢɹ, ɭɱɪɟɠɞɟɧɢɹ, ɨɪɝɚɧɢɡɚɰɢɢ, ɦɢɧɢɫɬɟɪɫɬɜɚ, ɝɨɫɭɞɚɪɫɬɜɟɧɧɨɝɨ ɤɨɦɢɬɟɬɚ)

ak-jol-taraz@rambler.ru

№

7

www.akjolgazet.kz

жергілікті мемлекеттік басқару жəне өзін-өзі басқару туралы» Заңдарын, мемлекеттік басқару саласындағы қатынасты ретке келтірудегі Қазақстан Республикасындағы нормативтік-құқықтық актілерін, функционалдық міндеттеріне сəйкес салалардағы басқа да Қазақстан Республикасының нормативтікқұқықтық актілерін білу. Конкурсқа қатысу үшін қажетті құжаттар: 1) Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері министрінің 2015 жылғы 29 желтоқсандағы №12 бұйрығымен бекітілген «Б» корпусының əкiмшiлiк мемлекеттiк лауазымына орналасуға конкурс өткiзу қағидаларының (бұдан əрі-Қағида) 2-қосымшасына сəйкес нысандағы өтініш; 2) 3х4 үлгідегі суретпен осы Қағидаларға 3-қосымшаға сəйкес нысанда толтырылған сауалнама; 3) бiлiмi туралы құжаттардың нотариалдық куəландырылған көшiрмелерi; 4) еңбек қызметін растайтын құжаттың нотариалдық куəландырылған көшiрмесi; 5) Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 23 қарашадағы № 907 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2010 жылы 21 желтоқсанда № 6697 болып тіркелген) нысандағы денсаулығы туралы анықтама; 6) Қазақстан Республикасы азаматының жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесі; 7) құжаттарды тапсыру сəтінде заңнаманы білуіне тестілеуден өткені туралы шекті мəннен төмен емес нəтижелері бар қолданыстағы сертификат (немесе нотариалдық куəландырылған көшірмесі); 8) конкурсқа қатысу үшін құжаттарды тапсыру сəтінде уəкілетті органда жеке қасиеттерін бағалауды өту туралы қолданыстағы қорытынды (немесе қорытындының нотариалдық куəландырылған көшірмесі). Құжаттардың толық емес пакетін ұсыну конкурс комиссиясының оларды қараудан бас тартуы үшін негіз болып табылады. Ко н к у р с к а қ ат ы с у ғ а қ ұ қ ы қ б е р е т і н сертификатты алу үшін E-2 санаты бойынша келесі тестілеу бағдарламасы қарастырылған: Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілін білуге арналған те ст (20 сұрақ), Қазақстан Республикасының Конституциясын (15 сұрақ), «Қазақстан Республикасының Президенті туралы» (15 сұрақ), «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» (15 сұрақ), «Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметі туралы» (15 сұрақ), «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» (15 сұрақ),

«Əкімшілік рəсімдер туралы» (15 сұрақ), «Құқықтық актілер туралы» (15 сұрақ), «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тəртiбi туралы» (15 сұрақ), «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» (15 сұрақ) Қазақстан Республикасының заңдарын бiлуге арналған тест. Құжаттарды қабылдау мерзiмi жалпы конкурс өткiзу туралы хабарландыру соңғы жарияланған күнінен бастап 10 жұмыс күні ішінде, жоғарыда көрсетілген мекен-жай бойынша Тараз қалалық мəслихатының аппаратына тапсырылуы тиіс. Конкурс комиссиясының қарауына құжаттарды қабылдау мерзімінде ішкі конкурсқа қатысуға ниет білдірген азаматтардың өздері қолма-қол тəртіпте немесе пошта арқылы (қоса тіркелген құжаттардың тізбесі көрсетілген құжат тігілетін папкада орналастырылған) не хабарландыруда көрсетілген электрондық почта мекен-жайына электронды түрде не «Е.gov» электронды Үкімет порталы арқылы тапсырған құжаттары қабылданады. Конкурсқа қатысу үшін құжаттарды электронды түрде электрондық пошта не «Е.gov» электронды Үкімет порталы арқылы берілген жағдайда азаматтар құжаттардың түпнұсқасын əңгімелесу басталғанға дейін бір сағат бұрын кешіктірмей береді. Оларды бермеген жағдайда тұлға конкурс комиссиясымен əңгімелесуден өтуге жіберілмейді. Құжаттарды қабылдау аяқталғаннан кейін, құжатт арды қарау қорытындысы бойынша əңгімелесуге жіберілген кандидаттар əңгімелесуге жіберілгені туралы хабардар ету күнінен бастап бес жұмыс күн ішінде Жамбыл облысы, Тараз қаласы, Сүлейменов көшесі, 3 (3-қабат) мекенжайда орналасқан Тараз қалалық мəслихатының аппаратында əңгімелесуден өтеді. Конкурс комиссиясы жұмысының ашықтылығы мен объективтілігін қамтамасыз ету үшін оның отырысына байқаушылар шақырылады. Азаматтар конкурсқа қатысу шығындарын (əңгімелесу өтетiн жерге келу жəне қайту, тұрғын жай жалдау, тұру, байланыс қызметiнiң барлық түрлерiн пайдалану) өздерiнiң жеке қаражаттары есебiнен жүргiзедi. Конкурсқа қатысушылар мен кандидаттар конкурс комиссиясы шешiмiмен келіспеген жағдайда шешім қабылданған күннен бастап бес жұмыс күн ішінде уəкiлеттi органға немесе Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес сот тəртiбiнде шағымдана алады.

Біздерге жарық дүние сыйлаған атаанамыз өздерінің саналы ғұмырын туған ауылдың өсіпөркендеуіне арнады. Əкеміз 50 жылдан астам уақыт ауыл шаруашылығының сан салалы жұмысында еңбек етіп, өзін іскер де білікті басшы ретінде көрсете білді. Ауылдық ардагерлер ұйымының төрағасы ретінде де елдің ынтымақ-бірлігінің ұйытқысы болып, бүгінде халықтың лайықты сый-құрметіне бөленіп жүрген зейнеткер. Анамыз да жарты ғасырдан астам уақыт мектепте мұғалім болып, ұрпақ тəрбиесіне атсалысқан жан. Екеуі де бүтіндей ауылдың құрметіне бөленіп отырған құрметті ардагерлер. Сіздерді осынау мерейтойларыңызбен шын жүректен құттықтап, зор денсаулық, ұзақ ғұмыр тілейміз. Қашанда жұптарыныз жазылмай, біздердің – балаларыңыздың ортасында аман-сау жүре беріңіздер! Əке-ана! Біздерге ардақтысың, асылсың, Қайда жүрсендер де алдарыңнан күн ашылсын. Өмірлерің бақ-қуанышқа мол болып, Көңілдерің теңіздей боп тасысын. Өздеріңе шын тілеп айтарымыз, Əркез қабыл болып ізгі ойларыңыз. Жүзге бірге жетіңдер қол ұстасып, Құтты болсын мерейтойларыңыз! Ізгі тілекпен: ұл-қыздары, күйеу балалары, немере-шөберелері Нұржан-Бақыткүл, Женіскүл, Бақыт, Жасұлан, Сандуғаш, Нұрлан, Назерке, Ерасыл, Мұхамедсəлім, Айман, Əділет.

ҚАПЕРІҢІЗДЕ БОЛСЫН!

АДАМДАРДЫ КЕПІЛГЕ АЛҒАН ЖАҒДАЙДАҒЫ ІС-ҚИМЫЛДАР БОЙЫНША ТҰРҒЫНДАРҒА АРНАЛҒАН ЖАДЫНАМА Адамдарды кепілге алудың əрбір нақты жағдайы өзгеше жəне басқалардан ерекшеленеді. Сонымен қатар егер сіз кепілге алынсаңыз: 1) өз-өзіңізге мүмкіндігінше жылдам келіңіз, тынышталыңыз жəне үрейленбеңіз; 2) егер өзіңізді байлап немесе көзіңізді жапса, бойыңызды еркін ұстауға тырысыңыз, терең тыныстаңыз; 3) болуы мүмкін қатаң сынаққа жеке адами, моральдық жəне эмоционалды тұрғыда дайын болыңыз. Осы ретте адамдарды ұстаудың көптеген жағдайларында кепілге алынғандардың тірі қалғандығын есте сақтаңыз. Сізді босату үшін құқық қорғау жəне арнайы органдары кəсіби шаралар қолданып жатқанына сеніңіз; 4) егер қашып кете алатыныңызға толық сенімді болмасаңыз, қашуға тырыспаңыз; 5) террористер туралы мүмкіндігінше көбірек ақпаратты есте сақтаңыздар. Олардың санын, қарулану дəрежесін мақсатқа сай белгілеу, дене бітіміне, сөйлеу акценті мен тақырыбына, темпераментіне, өзін ұстау мəнеріне жəне т.б. сыртқы пішінін сипаттайтын ерекшеліктерге көңіл аудара отырып, барынша толық кескінін жасау. Жан-жақты ақпараттың соңынан террористердің жеке бастарын анықтауда көмегі тиеді; 6) əртүрлі белгілер бойынша өзіңіз отырған (қамалған) орынды анықтауға тырысыңыз; 7) мүмкіндігінше терезелерден, есіктерден жəне адам ұрлаушылардың өздерінен алысырақ, яғни құқық қорғау органдары белсенді шаралар қабылдаған жағдайда (үй-жайға шабуыл, мергендердің қылмыскерлерді көздеп атуы жəне т.б.) неғұрлым қауіпсіз жерге орналасыңыз; 8) ғимаратқа шабуыл жасаған жағдайда қолды желкеңізге қойып, еденге етпеттеп жатуды ұсынады; 9) егер шабуыл жасаған жəне басып алған кезде Сізбен əдепкіде (Сіздің жеке басыңызды анықтағанға дейін) ықтимал қылмыскер ретінде бірқатар дөрекі іс-əрекетке барса, ашуланбаңыз. Сізді тінтуі, қолыңызға кісен салуы, байлауы, эмоционалдық немесе жеке басыңызға жарақат жасауы, тергеуге алуы мүмкін. Бұл тəрізді жағдайларға түсіністікпен қараңыз, шабуылдаушылардың мұндай əрекеттері (барлық адамды түпкілікті сəйкестендіргенге жəне шынайы қылмыскерлерді анықтағанға дейін) дəлелденген. Адамды ұрлаушылармен өзара қарым-қатынас: 1) агрессивті қарсылық көрсетпеңіз, шалт жəне қауіп төндіретін қимыл жасамаңыз, террористерді өздері ойластырмаған іс-əрекеттерге итермелемеңіз; 2) мүмкіндігінше адам ұрлаушылармен тікелей көзбен арбасатын байланыстан қашыңыз; 3) бастапқыдан - ақ (əсіресе, бірінші жарты сағатта) адам ұрлаушылардың барлық бұйрығын жəне өкімін орындаңыз; 4) пассивті ынтымақтастық позициясын ұстаныңыз. Сабырлы дауыспен сөйлесіңіз. Басып алушылардың ашу-ызасын тудыруы мүмкін дұшпандық рең мен іс-қимылға шақыратын жек көрушілік сезімін білдіруден қашыңыз; 5) өзіңізді сабырлы ұстаңыз, бұл ретте өз абыройыңызды сақтаңыз. Үзілді-кесілді қарсылық жасамаңыз, бірақ өзіңізге өте қажетті жағдайда сабырмен өтініш жасаудан қорықпаңыз; 6) аталған жағдайда қатты күйзелуден қозғалуы мүмкін денсаулық кінəратыңыз болса, бұл туралы өзіңізді ұстап отырған адамдарға сабырлы түрде жеткізіңіз. Қалыптасқан жағдайларды ескере отырып, біртіндеп өзіңіздің жай-күйіңізді жақсартуға байланысты өтініштер деңгейін арттыруға болады.

Жарамсыз деп табылады Ж 2008 жылы Тараз қаласындағы №34 орта мектепті бітірген Мадияр Айткулович Байсейтовтің атына берілген ЖОБ №0089612 аттестат жоғалуына байланысты жарамсыз деп табылады.

8

24 мамыр, 2016 жыл

Спорт

АЛТЫН ҰЯ МЕКТЕБІМ

Спорт

Спорт

АЛАШ – АРЕНА «АҚ ЖОЛДЫҢ» СПОРТ АЛАҢШАСЫ

Есет ДОСАЛЫ, «Ақ жол».

КЕ

Ол жылдары қаладағы мектеп біткен революционерлердің немесе партия көсемдерінің атымен аталатын. Сол шоғыр білім ошақтарының ішінде қазақтың қос алып ақыны Абай мен Жамбылдың есімдері ғана кезігетін. Қаланың қазақтар шоғырланған солтүстік-шығыс аумағында 1986 жылы ашылған №44 білім ошағы да қазақ-орыс аралас мектебі болып шəкірттерге есігін айқара ашқан еді. Көп ұзамай 1989 жылы таза қазақ мектебі болып қайта құрылды. Жамбыл қалалық халық депутаттары кеңесінің 1990 жылғы 30 тамыздағы шешімімен аталған білім ордасына белгілі ақынсатирик, ана тілінің жоқтаушысы Шона Смаханұлының есімі берілгенде қала тұрғындарының қуанышында шек болмады. Тəуелсіздіктің арқасында осылай қазақ ақыны атындағы жаңа мектеп өмірге келген еді. Қ Р Б і л і м бе ру і с і н і ң ү зд і г і , білім саласының білгірі Гүлсім Нұржанованың аталмыш мектепті шəкірттерге алғаш есігін ашқан күннен бастап, 20 жыл үздіксіз басқарғаны да бұл мектеп тарихының – алтын парағы. Осы жылдар аралығында аталған білім ордасынан 2 мыңға жуық оқушы түлеп ұшты. Олардың 20-сы «Алтын белгімен» аяқтаған екен.

ЗД

Е

ҒИ СУ

Қай мектеп болсын, шəкірттерімен мақтанады. Бұл мектеп те өз түлегі Афины Олимпиадасының чемпионы, Баркер кубогының иегері, боксшы Бақтияр Артаевпен мақтан тұтады. Білім ошағы 30 жылдық мерейтойына орай «Ашық есік» күнін өткізді. Онда мектеп директоры Баймұрат Жақсыбеков мектептің жүріп өткен жолын баян етті. Осынау уақыт

ішінде жас ұрпақ тəрбиесіне күшжігерін аямаған ұстаздар қауымы мен білім алып, кең-байтақ еліміздің бар түкпірінде еңбек етіп жатқан түлектер есімдері де аталды. Қазіргі таңда бұл мектепте 1100 шəкірт білім алса, оларға 140 мұғалім дəріс беруде екен. Олардың алпыс пайызы – жоғары жəне бірінші санатты жаңашыл ұстаздар. Мұнда 8 интерактивті тақта, лингафон кабинеттері бар. Оқушылардың сапалы білім алуына толық жағдай жасалған, мектептің жеке интернет сайты бар.

Білім ошағының жиынында Талас ауданының Құрметті азаматы Балтабай Бекежанов, «Нұр Отан» партиясы Тараз қалалық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Арын Асқарбеков, «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы облыстық ф и л и а л ы н ы ң д и р е кто р ы Ғ а л и я Сыздықбаева, Тараз қаласы əкімдігі білім бөлімі басшысының орынбасары Уалихан Байдуанов, облыстық «Іскер əйелдер» қауымдастығының мүшесі Əмина Қайназарова құттықтап, білім ұжымына табыс тіледі. Көпшілік Шона Смаханұлының жұбайы Аманкүл Үсіпбекованың, мектептің алғашқы директоры Гүлсім Нұржанованың тебірене сөйлеген сөзін толқыған көңілмен тыңдады. Шона ақынның келіні, мектептегі «Қамқоршылық кеңесі» қоғамдық қорының төрайымы Гүлзахира Тұяқбаева қамқоршылардың демеушілігімен жиналған 1 миллион теңге қаражаттың сертификатын мектеп директоры Б.Жақсыбековке тапсырды. Мектептің 10 жылдық, 20 жылдық түлектері де өз тартуларын жасады. Білім ордасын биыл бітіретін түлек, оқу озаты Дидар Арзықұлов ұстаздарға деген алғысын білдірді. Білім ошағының мерейтойы мектеп оқушыларының концертіне ұласты.

ШҮМЕНОВ – ЧЕМПИОН!

Қазақстандық былғары қолғап шеберлері мұхиттың арғы бетін мойындатуын жалғастыруда. Бірінші ау ы р с а л м а қ т а ғ ы с а ң л а ғ ы м ы з Бейбіт Шүменов WBA тұжырымы бойынша əлемнің тұрақты чемпионы атағы сарапқа салынған жекпежекте америкалық Джуниор Райтты о н ы н ш ы р ау н д т а т е х н и к а л ы қ нокаутпен жеңіп, кəсіпқой рингте қазақ елінен шыққан тұңғыш екі

енді WBA тұжырымы бойынша əлемнің супер чемпионы, IBF тұжырымы бойынша əлем чемпионы ресейлік Денис Лебедевпен кездесуге мүмкіндік алып отыр. Лебедев 21 мамыр күні

салмақтағы əлем чемпионы атанды. Бұған дейін жартылай ауыр салмақта бүкілəлемдік бокс қауымдастығы тұжырымы бойынша əлем чемпионы атанған Бейбіт Шүменов бірінші ауыр салмаққа ауысқалы да жақсы нəтижелерге қол жеткізуде. Шүменов америкалық қарсыласын алғашқы раундтан қыспаққа алып, жылдамдығының арқасында өзінің мықтылығын айқындай алды. Оның жойқын шабуылына төтеп бере алмаған Райт оныншы раундта жекпе-жекті жалғастыруға дəрменсіздік танытты. Б ұ р ы н ғ ы ж а рт ы л а й ау ы р салмақтағы сəтсіздіктерін Бейбіт ұмытқан тəрізді. Осымен екінші салмақта чемпион атана білген Бейбіт

аргентиналық Виктор Рамиресті екінші раундта нокаутпен жеңіп, біріккен тұжырымдар бəсекесінде бəсі басым болған-ды. WBA тұжырымы бойынша Лебедевпен жекпе-жекке шығуға міндетті үміткер Бейбіт Шүменов ресейлік боксшымен қолғап түйістіріп, жеңіске жеткен жағдайда WBA (super), IBF тұжырымдары белдігінің иегері атанады. Бүкілəлемдік бокс қауымдастығы мен халықаралық бокс федерациясы тұжырымдарының чемпионы ретінде Геннадий Головкинді жақсы білетін қазақстандық жанкүйерлер енді Бейбіттің де аталған екі бірдей тұжырым бойынша əлем чемпионы атағын қанжығаға байлауына тілектес.

Тараз қаласы.

БРАТТАРЫ

ҚЫРЫҚ ЖЫЛДАН КЕЙІНГІ ҚАУЫШУ

Жанғазы АХМЕТ, «Ақ жол». Бір кездегі Жамбыл (қазіргі Тараз) қаласындағы А.С.Макаренко атындағы ауыл шаруашылығы қызметкерлері мен малшылар балаларына арналған мектеп-

и н т е р н ат ы н ы ң 1 9 7 6 ж ы л ғ ы түлектері білім алған алтын ұя мектебін еш уақытта ұмытқан емес. Олар осынау білім ошағын

үлкен өмірдің бастауы, ақылбілімнің кені санайды. Оған жуырда аталмыш мектеп-интернатының түлектерінің 40 жылдан кейінгі кездесулерінде көз жеткізгендей болдық. Мектептен түлеп ұшқалы екі жиырма жылды артқа қалдырған түлектер бір-бірін көргенде өткен күннің оралмас тəтті естеліктерімен қауышқандай əдемі əсерді бастан кешірді. Қырық жылдан кейін жүздескен түлектер алдымен өздері білім алған мектеп-интернатына барып, өткен күнге көз жүгіртіп, партада отырған кездерін еске алды. Бүгінде дарынды ер балаларға арналған қазақ-түрік мектеп-интернаты болып қайта құрылған мектеп ұжымы оларды жылы қарсы алды. Мектеп директоры Ахмет Гази Чолак түлектерді білім ордасының қазіргі жаңарған келбетімен таныстырды.

– С о н ау 1 9 7 6 ж ы л ы о с ы түлектердің барлығы оныншы сыныпты аяқтап, əрқайсысы арман қуып, алдарына үлкен мақсат қойып, жан-жаққа түлеп ұшқан болатын. Олардың əрқайсысы дарынды, талапты, мақтаулы оқушылар еді. Мен сынып жетекшілері болдым. Тəрбиешілері Сəуле Жұмағұлқызы

өмірден өтіп кетті. Екеуміз де бұларға балаларымыздай бауыр басып кеткен едік. Содан да шығар, олар оқуды аяқтағанда қимай əзер қоштастық. Бəріне зор үміт, мол сенім арттық. Бүгін сол үмітіміз ақталды, – дейді Бибісара Ерғалиева. Түлектердің кездесуі сырлы сезімге толы болды. Ұстаздар мен шəкірттерінің 40 жылдан кейінгі жүздесуі əсерлі өтті. Ағылшын тілі пəнінен дəріс берген ұстаз Роза Жантаева да өз кезегінде оқушыларымен кездесіп марқайып қалғанын жасырмады.

– Бұл ғимараттың əр сыныбы, əр бұрышы бізге ыстық. Заман ағымына сай жаңғыртылса да, бізге сол баяғы бала күніміздегідей ерекше əсер беріп тұр. Бір сыныпта

он екі бала, он төрт қыз оқыдық. Олар жан-жаққа тарап, əр қалаларда оқуларын жалғастырды. Ленинград, Мəскеу, Ташкент қалаларында оқыған сыныптастарымыз бар. Солардың барлығы бүгін бас қосып, мəре-сəре болудамыз, – деді «Мыңарал Тас» компаниясының бас маркшейдері Өмірбек Байсенкіров. Тамара Тілешова бүгінгі лицей түлектерінің жетістіктерін сөз етіп, олардың əр бес жыл сайын бас қосып тұратынын, сөйтіп аға буынның игі дəстүрін жалғастырып жүргенін қозғады. Түлектер білім ордасына деген сый-сияпаттарын жасап, ондағы ұстаздарға шəкірт тəрбиелеуде үлкен табыстар тіледі. Бүгінде бір-бір үйдің ұйытқысы болып үлгерген қырық жыл бұрынғы түлектер бала күнгі естеліктерін айтып, білім ордасымен қимай қоштасты. Бұдан соң қырықжылдық түлектер дастарқан жайып, өмірден озған ұстаздары мен сыныптастарына, достарына Құран бағыштады. Дастарқан басында бірбіріне ақ тілектерін арнап, əрдайым жақсылықта жолығуға ниеттесіп, тарқасты. Бағамдай білгенге бұл да бір ғанибет емес пе?!.

«ЭКСПО – 2017» көрмесінің билеттері 10 маусымнан онлайн тəртіпте, тамыз айынан бастап кассаларда сатылады. Көрмеге қатысу құны киноға бару билетінен аса қымбат болмайды. Бұл туралы «Астана ЭКСПО – 2017» Ұлттық Компаниясы» қоғамдық кеңесінің екінші отырысында басқарма төрағасы Ахметжан Есімов айтты. Көрме құрылысы белгіленген мерзімнен бұрын аяқталады деп жоспарланған. Жəне қазір «ЭКСПО – 2017» көрмесінің шығыстарын оңтайландыру жалғасуда. «ЭКСПО – 2017» көрмесінің басталуына тура 389 күн қалды. Мұнда тұтынылып жатқан отандық өнім үлесі 20 пайыз шамасында. Бұл көрсеткішті əлі де арттыру жоспарланып отыр. Бүгінгі күнге дейін құрылыс материалдарын өндіруші 256 отандық кəсіпорыннан құны 35 миллиард теңгенің тауарлары сатып алынған. ЭКСПО нысандарының құрылысына тартылған инвестиция 244 миллиард теңгені еңсеріп отыр.

– Шығындарды оңтайландыру бойынша да ауқымды жұмыстар жүргізілуде. Ал бұған дейін шығындар 131 миллиард теңгеге

қысқартылған еді. Бүгінде қазақстандық жəне шетел компанияларынан 100 миллион еуро көлемінде қаржы тартылды. Демеушілік қаржыны 147 миллион еуроға жеткізбекшіміз, – дейді «Астана ЭКСПО – 2017»ҰК» АҚ басқарма төрағасы Ахметжан Есімов. Инвестициялық жобалардың есебінен «Астана ЭКСПО» құрылыс алаңдарында 5 мың жұмыс орны ашылды. Бұдан бөлек, 10 мың жұмысшы жұмылдырылған. Сонымен бірге 30 мың адам барша Қазақстан бойынша кəсіпорындарда қызмет етуде. Олар о сындағы нысандарға қажетті тауарларды даярлаумен жəне жеткізумен айналысады. Соңғы мəліметке сəйкес, 84 ел «ЭКСПО – 2017» көрмесіне қатысатындығын растады. Олардың саны алдағы уақытта 100-ді еңсереді деп жоспарланған. Көрменің құрылысы 2016 жылдың қыркүйегінде толығымен бітуі тиіс. Алайда құрылыс барысы қазіргі қарқынмен жалғасса, мерзімінен бұрын тапсырылмақ. «Ақ жол-Ақпарат».

ТАП СӨРЕҢІЗГЕ СІЗДІҢ КІ

ЖУРНАЛИСТІҢ «ЖОЛ АЗЫҒЫ»

Есет ДОСАЛЫ, «Ақ жол».

Облыс баспасөзінің қара шаңырағы – «Ақ жол» газетінің ардагері, қарымды қаламгер, Байзақ ауданының Құрметті азаматы Тұрсынхан Толқынбайұлының «Жол азық» атты кітабы (зерттеу мақалалар, эсселер, деректі əңгімелер) Тараздағы «Формат – принт» баспасынан жарық көрді. Кітаптың алғашқы зерттеу бөліміндегі «Майтөбе трагедиясы», «Қайтыс болған соң ақталды…», «56-ның ыстық жазы», « М а й д а н ғ а Жа м б ы л д а н ат т а н ғ а н жазушылар», «… скийлер ескірген жоқ па?», «Қазақ баспасөзінің қара шаңырағынан келгендер», «Ақынды ақын іздейді», «Қолжазбасы өртелген ақын» жазбаларынан автордың терең ізденіске барғаны бірден байқалады. «Ақынды ақын іздейді» жазбасында Сəбит Мұқановтың тапсыруымен Өзбек

Ақжолұлын іздеп шыққан Бармақ ақынның көңіл күйін, екеуінің кездеспей қалғанын түрлі штрихтармен əдемі суреттесе, «Қолжазбасы өртелген ақын» зерттеуінде 1886 жылы өмірге келіп, 19 жыл ғана ғұмыр кешкен Үсіпəлі Қалыұлының ақындығы, тағдыры жөнінде толғанады. Қаламгердің қолынан туған мақалалары да маңызды. Əр мақала атан жүкті көтеріп тұрған секілді əсер қалдырады. Бұл – қаламгердің шеберлігі, жанының тазалығы, ойының өткірлігі. «Жазылбектің алғысы», «Ғабеңнің айтқаны айдай келген еді», «Сын шын болсын», «Асау директор туралы аңыз» мақалалары оқырманға ерекше əсер қалдырады. Бұл мақалалар əр жылдары оқырман тарапынан да, тиісті басшылық тарапынан да бағаланып, аталып өткен еді. Тоқ етері, «Жол азық» деп аталған кітап оқырманның жан азығына айналатын дүние екендігі хақ.

БҰЙЫРҒАНЫ 1-АҚ ҰПАЙ Футболдан Қазақстан премьер-лигасының екінші кезеңі басталды. Бірінші айналымды көш соңында аяқтаған «Тараз» футбол клубы бұл жолы сырт алаңда «Ақтөбе» ком а н д а с ы м е н ж а с ы л алаңда кездесті. Ко м а н д а н ы ң ж а ң а жаттықтырушысы Юрий Максимовтың бапкерлік дебюті сəтті басталды. Ең бастысы «Тараз» футбол клубының ойынында аздап болса да оң өзгеріс байқалды. Түзде ойнағанына қарамастан ш а бу ы л д а с ə т т і ө н е р көрсетуге ұмтылған «Тараз» футболшылары алғаш болып есеп ашты. Виталий Евстигнеевтің шірене тартқан соққысына « А қ т ө бе » қ а қ п а ш ы с ы

тосқауыл бола алмады. Есеп ашылған соң алаң иелері алдыға ұмтылды.

44-минутта Самат Смақов 11 метрлік айып добынан таразы басын теңестірсе, араға бір минут салып, Дидар Жалмұқан есепті еселеді. Екінші кезеңге ерекші екпінмен шыққан жамбылдық ұжым

кездесудің 49-минутында есепті теңестірді. Бірнеше қ о р ғ ау ш ы д а н е р к і н сытылып шыққан Малик Маненің тамаша соққысы жамбылдық жанкүйерлерді желпінтті. Гол! Таблодағы көрсеткіш ойын аяқталғанша өзгеріссіз қалды. «Тараз» əлі де болса турнир кестесінің ең соңғы сатысында келеді.

ШЕНЕУНІКТЕР ШЫҚТЫ ЖАРЫСҚА Ел Тəуелсіздігінің 25 жылдығы мен Мемлекеттік қызметшілер күніне орай мемлекеттік қызмет істері департаменті мен облыс əкімдігінің дене шынықтыру жəне спорт басқармасының бірлесе ұйымдастыруымен мемлекеттік қызметшілер арасында спорттың бірнеше түрінен спартакиада өтті. Оған 600ге жуық мемлекеттік қызметші қатысты. Жарыстың ашылу салтанатында облыс бойынша Мемлекеттік қызмет істері департаментінің басшысы Болат Исақов қатысушыларға сəттілік тіледі. Додада шағын футбол, үстел теннисі, жүзу, шахмат, армрестлинг жəне жеңіл

атлетика секілді спорт түрлері қамтылды. Нəтижесінде шағын футболдан облыстық кірістер департаментінің командасы топ жарса, екінші орын Сарысу ауданы, үшінші орын Тараз қаласының командасына бұйырды. Үстел теннисінен ерлер арасында С. Əбдікерімовке қарсылас шақ келмесе, екінші орынға Е. Кəрібаев, үшінші орынға М. Ескендіров (үшеуі де Тараздан) орнықты. Əйелдер арасында А. Нұрпейісова (Тараз), А. Өтегенова (Жуалы ауданы), А. Ниязқұлова (Т. Рысқұлов ауданы) алғашқы үш орынды өзара бөлісті. Жарыс барысында өзге де спорт түрлері бойынша жеңімпаздар айқындалды.

Топтаманы дайындаған Табиғат АБАИЛДАЕВ, «Ақ жол».

Мекен-жайымыз: 080000, Тараз қаласы, Ы. Сүлейменов көшесі, 5, Баспасөз үйі.

Меншік иесі: «ЖАМБЫЛ ОБЛЫСТЫҚ «АҚ ЖОЛ» ГАЗЕТІНІҢ РЕДАКЦИЯСЫ» ЖАУАПКЕРШІЛІГІ ШЕКТЕУЛІ СЕРІКТЕСТІГІ

КӨРМЕ БИЛЕТІ ҚОЛЖЕТІМДІ БОЛМАҚ

Телефондар/факс: бас редактордың қабылдау бөлмесі – (қаланың коды – 8-726-2) 43-17-07. Жарнама – 43-32-50. Электрондық пошта: ak-jol-taraz@rambler.ru. Газеттің сайты: akjolgazet.kz

ДИРЕКТОР – БАС РЕДАКТОР Көсемәлі СӘТТІБАЙҰЛЫ

Бас редактордың бірінші орынбасары – Ақылжан МАМЫТ – 43-17-08; Бас редактордың орынбасарының міндетін атқарушы – Әділбек БАҚҚАРАҰЛЫ – 43-50-73; Жауапты хатшының міндетін атқарушы – Қанат ТІЛЕПБЕРГЕН – 45-15-26; БӨЛІМДЕР: Саясат – Баймаханбет АХМЕТ – 43-31-62;

Әлеумет – Ардақ ҮСЕЙІНОВА – 43-33-08; Мәдениет – Табиғат АБАИЛДАЕВ – 45-48-09; Сайт (www.akjolgazet.kz) – Алмаз ОРМАНОВ – 43-17-13; Жарнама – Жүрсінгүл ЖАҚЫП – 43-32-50; Компьютер орталығы – Ернар БАЛҒАБАЕВ – 43-26-90; Бухгалтерия – 43-17-12.

МЕНШІКТІ ТІЛШІЛЕР: Талас, Сарысу – Сәулембай ӘБСАДЫҚҰЛЫ – 8 (726 44) 5-06-68, 87777590076; Қордай – Құрманбек ӘЛІМЖАН – 8 (72636) 4-74-34, 87016489927; Т.Рысқұлов, Меркі – Нұрболат ӘЛДИБЕКОВ – 87022943547, 87473598371; Шу – Қарлығаш ЕСБЕРГЕНОВА – 87753184048; Мойынқұм – Уалихан ЖАЙЛАУ – 87024705735.

«ЖАМБЫЛ ОБЛЫСТЫҚ «АҚ ЖОЛ» ГАЗЕТІНІҢ РЕДАКЦИЯСЫ» ЖАУАПКЕРШІЛІГІ ШЕКТЕУЛІ СЕРІКТЕСТІГІ. ЖСК KZ04319E010000374569, БСК ABKZKZKX, СТН 211500070391, КБЕ 17, КНП 858, БСН 030940003725, «БТА БАНК» АҚ ЖАМБЫЛ ФИЛИАЛЫ. ИНДЕКСІ: ЖЕКЕ ЖАЗЫЛУШЫ ҮШІН – 65457, МЕКЕМЕ ҮШІН – 15457. Редакция авторлардың көзқарасы, жарнама мазмұны үшін жауап бермейді. Жарияланбаған хатқа жауап қайтарылмайды. А – материалдың жариялану ақысы төленген.

Газетті есепке алу туралы №12327-Г куәлікті 2012 жылғы 1 наурызда Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлігі берген.

Нөмірдің кезекші редакторы Баймаханбет АХМЕТ

ТАРАЛЫМЫ: 19403 АПТАЛЫҚ ТАРАЛЫМЫ: 58209

Газет аптасына үш рет шығады. Газет редакцияның компьютерлік орталығында теріліп, беттелген. Қалыбы Жамбыл «Сенім» ЖШС баспа орталығында жасалып, көбейтілді. 080012, Тараз қаласы, Төле би көшесі, 22-үй. тел.: 43-32-83. Тапсырыс 468