Ãðì¾å ÖÅñÃÅ

So Kahiyat Hai Soora Volume 07 | Issue 10 | October 2021 | S.A.S. Nagar (Mohali) √Ïæ ÷≈Ò√≈

íÅÂÆ ×°ðçÅà ÜÆ çÆ ÇÂÔ àÈÕ: ÒÒÇÂÕ¹ ÇÃÖ¹ ç¹Ç ÃÅè ó׹ ê³Üƺ êðî¶Ãð¹¨Ó (òÅð 13, êÀ°óÆ 19) çÅ Ãðì¼å õÅñÃÅ Áå¶ ×°ðîå¶ ç¶ Ãì³è ÇòÚ ò¼âÅ îÔ¼åò ÔËÍ ÃzÆ ×°ðÈ ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ é¶ ôÅÇÂç ÇÂö ðòÅÇÂå ù î¹¼Ö ð¾ÖÇçÁ» ÇÜæ¶ ÃzÆ ×°ðÈ ×z³æ ÃÅÇÔì ÜÆ ù ×°ÇðÁÅÂÆ ç¶ä ñÂÆ ×°ð-×¼çÆ çÆ Ã½ºêäÅ ÕÆåÆ, À°æ¶ ÃÇå×°ðÈ ÜÆ é¶ õÅñö ÇòÚ ÁÅê ÔÅ÷ð ðÇÔä çŠóնå òÆ Çç¼åÅÍ ÚîÕ½ð çÆ ×ó·Æ ÇòÚ ê³Ü» é¶ ÇÂվᶠԯ Õ¶ ÃÇå×°ð» ù ܯ Ô°Õî ×ó·Æ Û¼â Õ¶ Úñ¶ ÜÅä ñÂÆ Çç¼åÅ ÃÆ, À°Ô êÇÔñÅ Ò×°ðîåÅÓ ÃîÇÞÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔË å¶ À°é·» çÆ ÇÂÕ¼åðåÅ, Ã å¶ ÃæÅé î¹åÅìÕ ÒÃðì¼å õÅñÃÅÓ ÔÆ ÃÆÍ ÇÂà éòƺ êð³êðÅ é¶ ÃÇå×°ð» çÆ ÁÅêäÆ î½ÜÈç×Æ ÇòÚ ÔÆ Üéî ÇñÁÅÍ

í±ÇîÕÅ

ÒÃðì¼å ÖÅñÃÅÓ ôìç Áá·Åðòƺ ÃçÆ ÇòÚ Çóػ é¶ ÁÅê ÔÆ ØÇóÁÅÍ ìÅìÅ ì³çÅ ÇÃ³Ø ìÔÅçð ç¶ ôÔÆç Ô¯ ÜÅä î×𯺠ÇÃ¼Ö Õ½î çÅ Õ¯ÂÆ ï¯× ÁÅ×È éÅ À°íÇðÁÅÍ æÅÀ°º-æÅÂƺ ÇÃ³Ø ÃæÅéÕ ÁÅ×ÈÁ» çÆ Õî»â Ô¶á Üæ¶ì³ç Ô¯ä ñ¾× êÂ¶Í Ã§é 1710 寺 1716 å¾Õ ç¶ ñ×í× Û¶ ÃÅñ» ÇòÚ ìÅìÅ ì³çÅ ÇÃ³Ø ìÔÅçð é¶ î¹öñ ÃÅîðÅÜ ù Üó·» å¯º ÇÔñÅ Õ¶ ð¼Ö Çç¼åÅÍ Ö¹ôò³å ÇÃ³Ø çÅ ÇòÚÅð ÔË, î¹öñ ôÅÃé é¶ Ã§é 1716 寺 î×𯺠Ü篺 Çþֻ çÅ Ö¹ðÅ-Ö¯Ü ÇîàÅÀ°ä çÆ êÅÇñÃÆ ìäÅ ñÂÆ å» Çüֻ êÅÃ ç¯ ÔÆ ðÃå¶ Ãé; Ü» å» À°Ô նà ÕàÅ Õ¶ ÃÇÔÜèÅðÆÁ» ÇòÚ ñ°êå Ô¯ ÜÅä, Ü» Øð-ìÅð Û¼â Õ¶ ç¶ô Áå¶ Õ½î ñÂÆ õÅñÃÂÆ ÃðÈê ÇòÚ ñóç¶-ñóç¶ ôÔÆç Ô¯ ÜÅäÍ ÃzÆ ×°ðÈ ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Çîôé çÆ êÈðåÆ ñÂÆ õÅñÃÅ ÃðÕÅðÆ Üìð Çòð°¼è Üæ¶ì³ç Ô¯ä ñ¾× ÇêÁÅÍ ÇÂÀ°º õÅñÃÅ ø½Ü Ô½ñÆ-Ô½ñÆ ìäçÆ ×ÂÆ, ÇÜÃ é¶ Á×ñ¶ ê³ÜÅÔ ÃÅñ î¹öñ» éÅñ åÕóÅ ñ¯ÔÅ ÇñÁÅÍ ÇÂé·» ÜÇæÁ» ç¶ ÃîÈÔ ù ÒÃðì¾å õÅñÃÅÓ çÅ éÅî Çç¼åÅ Ç×ÁÅ Áå¶ ÇÂé·» òñ¯º ÃðìóîåÆ éÅñ êÅà ÕÆå¶ Ü»ç¶ îÇåÁ» ù Ò×°ðîåÅÓ ÇÕÔÅ Ü»çÅ ÃÆ, ܯ Ãî¹¼Ú¶ ê³æ Óå¶ ñÅ×È Ô°³çÅÍ íÅÂÆ ×°ðçÅà ÜÆ çÆ ÇÂÔ àÈÕ: ÒÒÇÂÕ¹ ÇÃÖ¹ ç¹Ç ÃÅè ó׹ ê³Üƺ êðî¶Ãð¹¨Ó (òÅð 13, êÀ°óÆ 19) çÅ Ãðì¼å õÅñÃÅ Áå¶ ×°ðîå¶ ç¶ Ãì³è ÇòÚ ò¼âÅ îÔ¼åò ÔËÍ ÃzÆ ×°ðÈ ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ é¶ ôÅÇÂç ÇÂö ðòÅÇÂå ù î¹¼Ö ð¾ÖÇçÁ» ÇÜæ¶ ÃzÆ ×°ðÈ ×z³æ ÃÅÇÔì ÜÆ ù ×°ÇðÁÅÂÆ ç¶ä ñÂÆ ×°ð-×¼çÆ çÆ Ã½ºêäÅ ÕÆåÆ, À°æ¶ ÃÇå×°ðÈ ÜÆ é¶ õÅñö ÇòÚ ÁÅê ÔÅ÷ð ðÇÔä çŠóնå òÆ Çç¼åÅÍ õÅñÃÅ ê³æ ù ÃzÆ ×°ðÈ ×z³æ ÃÅÇÔì ÜÆ çÆ åÅÇìÁÅ ÇòÚ ðÇÔ Õ¶ ê³æÕ ÇÔ¼å» ñÂÆ ×°ðîÇå çÆ Ã¶è ñËºç¶ Ô¯Â¶ ÇÂռᶠԯ Õ¶ øËÃñ¶ ñËä çÅ îÅð× çðÃÅÇÂÁÅÍ ÚîÕ½ð çÆ ×ó·Æ ÇòÚ ê³Ü» é¶ ÇÂվᶠԯ Õ¶ ÃÇå×°ð» ù ܯ Ô°Õî ×ó·Æ Û¼â Õ¶ Úñ¶ ÜÅä ñÂÆ Çç¼åÅ ÃÆ, À°Ô êÇÔñÅ Ò×°ðîåÅÓ ÃîÇÞÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔË å¶ À°é·» çÆ ÇÂÕ¼åðåÅ, Ã å¶ ÃæÅé î¹åÅìÕ ÒÃðì¼å õÅñÃÅÓ ÔÆ ÃÆÍ ÇÂà éòƺ êð³êðÅ é¶ ÃÇå×°ð» çÆ ÁÅêäÆ î½ÜÈç×Æ ÇòÚ ÔÆ Üéî ÇñÁÅÍ

ÒÒÇòÇÚ Ã³×Çå ÔÇð êzí° òÃË ÜÆÀ°¨ÓÓ (îÅÞ î. 4, Á§Õ : 94) çÆ ×°ðîÇå öè Ãðì¼å õÅñö çÆ ÇÂÕ¼åðåÅ ù ð¼ìÆ Ô°³×ÅðÅ ìÖôçÆ ÔËÍ Ã³×å çÆ ì¶éåÆ Óå¶ ÔÆ ÃzÆ ×°ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ é¶ Ú³çÈ çÆ ñóÕÆ çÅ ÇðôåÅ î¯ÇóÁÅ ÃÆÍ çÃò¶º êÅÇåôÅÔ é¶ õÅñÃÅ ø½Ü ç¶ ÕÇÔä Óå¶ Áé§çê¹ð çÅ ÇÕñ·Å Û¾ÇâÁÅ ÃÆÍ ÃÇå×°ðÈ ÃÅÇÔìÅé ó×å çÅ ÇÂåéÅ ÃÇåÕÅð Õðç¶ ÃéÍ ×°ð À°êç¶ô ðÅÔƺ Ãðì¼å õÅñö ñÂÆ Ã¶è ×°ðìÅäÆ ÇòÚ î½ÜÈç ÔË :

ԯǠÇÂÕåz ÇîñÔ° î¶ð¶ íÅÂÆ ç¹ÇìèÅ çÈÇð ÕðÔ° Çñò ñÅǨ ÔÇð éÅîË Õ¶ Ô¯òÔ° ܯóÆ ×°ðî¹ÇÖ ìËÃÔ° ÃëÅ ÇòÛÅǨ1¨ (¨4¨1¨19¨) (ìÃ³å¹ î. 5 Øð¹ 2 ÇÔ§â¯ñ, Á§Õ : 1185)

õÅñö ù åÅÕÆç ÔË, ÔÇðéÅî çÆ Çñò ÇòÚ Ü°ó Õ¶ ç¹ÇìèÅ çòËå» ù ÇîàÅ Õ¶ ÇÂÕ æ» Óå¶ Çîñ ìËᯠÁå¶ ÃÅð¶ ÇÂÕ¼åð Ô¯ ÜÅò¯Í

¶.ÃÆ. ìËéðÜÆ ÁÅêäÆ ê¹ÃåÕ Òç õÅñÃÅ ðÅÜÓ ç¶ ê³éÅ 38 Óå¶ ÇñÖçÅ ÔË ÇÕ çÃò¶º êÅÇåôÅÔ é¶ ðÈÔÅéÆ ×°ðåÅ çÅ çðÜÅ å» ÃzÆ ×°ðÈ ×z³æ ÃÅÇÔì ÜÆ ù Çç¼åÅ êð ç¹ÇéÁÅòÆ Áå¶ ê³æÕ ÇÔ¼å» ñÂÆ Á×òÅÂÆ Õðé çÆ òÅ×â¯ð õÅñÃÅ ê³æ ù ýºêÆÍ ÇÂÔ¯ ÇòÚÅð Çêz³ÃÆêñ å¶ÜÅ ÇÃ³Ø é¶ òÆ ÁÅêäÆ ê¹ÃåÕ ÒÇüÖÇÂ÷î ÇÂàà ÁÅÂÆâÆÁñ÷ Á˺â ÇÂéÃàÆÇàÀ±ôé÷Ó ÇòÚ ê³éÅ 32 Óå¶ Çç¼å¶ ÔéÍ âÅ. ׳âÅ ÇÃ³Ø Áå¶ Ô¯ð ÇÂÇåÔÅÃÕÅð» çÅ ÇòÚÅð ÔË ÇÕ ÁáÅð·òƺ ÃçÆ ç¶ Ãðì¼å õÅñÃÅ çÅ ÇÂÕ¼á ÁÅî å½ð Óå¶ ÃÅñ ÇòÚ Õ¶òñ ç¯ òÅðÆ Ô°³çÅ ÃÆ Áå¶ À°Ô òÆ ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ Ö¹¾ñ·¶ ÇòÔó¶ ÇòÚÍ

êð À°é·» ÇìÖó¶ ÃÇîÁ» ÇòÚ ÕÂÆ òÅðÆ Çóػ é¶ ÇÕö ×°êå æ» Óå¶ ìËá Õ¶ Õ¯ÂÆ Ò×°ðîåÅÓ ÕðÕ¶ ÕÅðòÅÂÆ ÕðéÆ Ô°³çÆ ÃÆ, ÇÜò¶º ÇÕ î¼Ã¶ ð³Øó çÅ ÇÃð ò¼ãä çÅ ×°ðîåÅ ÔÅñÅå îÈÜì ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì Óå¶ Ô¯äŠóíò éÔƺ ÃÆÍ ÇÂÔ ×°ðîåÅ ìÆÕÅé¶ð ÇòÖ¶ ÇÕö æ» Óå¶ Ô¯ÇÂÁÅ å¶ ç¯ Çóػ- íÅÂÆ Ã¾¹ÖÅ ÇóØ, íÅÂÆ îÇÔåÅì ÇÃ³Ø é¶ î¼Ã¶ çÅ ÇÃð ò¼ã Õ¶ ÇñÁÅÀ°ä çÆ Ã¶òÅ ÁÅêä¶ Ç÷³î¶ ñÂÆÍ Ô», Ü篺 Ü篺 ÃzÆ Á³ÇîzåÃð ÃÅÇÔì ç¶ çðôé-çÆçÅð¶ Õðé ÇòÚ î¹öñ ÃðÕÅð òñ¯º Õ¯ÂÆ ð°ÕÅòà éÅ ÖóÆ Ô°³çÆ å» ÒÃðì¼å õÅñÃÅÓ ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì Óå¶ ÷ðÈð ÇÂÕ¼åð Ô°³çÅÍ íÅÂÆ îéÆ ÇÃ³Ø ÜÆ Ã§é 1721 ÇòÚ ÃzÆ ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì ç¶ î¹¾Ö ×z³æÆ Áå¶ ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ î¹¾Ö Ã¶òÅçÅð ìä¶Í À°Ã¶ ÃÅñ ÔÆ ì³çÂÆ õÅñÃÅ Áå¶ å¼å õÅñÃÅ ÇòÚÕÅð Þ×ó¶ çÅ ÇéêàÅðÅ ÇÜà åðÆÕ¶ éÅñ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ, ÇÂà ׼ñ çÅ ÃÈÚÕ ÔË ÇÕ Ãðì¼å õÅñÃÅ çÆ Ã³ÃæÅ Áܶ ìäÆ éÔƺ ÃÆÍ

çé 1716 寺 1733 å¾Õ ÇÂé·» 17 ÃÅñ» ÇòÚ Õ½î é¶ õÅñÃÅ ø½Ü çÅ ðÈê èÅðé Õð ÇñÁÅÍ ÕÂÆ ÇóØ, Üæ¶ì³çÆÁ» ç¶ ðÈê ÇòÚ ÇÂռᶠ԰³ç¶, ÃzÆ Á³ÇîzåÃð ç¶ çðôé-çÆçÅð¶ ÕðÕ¶ ÁÅê¯ ÁÅêä¶ ñ°Õä-ÇàÕÅÇäÁ» ÇòÚ êðå Ü»ç¶Í ÷ÕðÆÁÅ õÅé é¶ õÅñÃÅ ø½Ü» òñ¯º Çé¾å ÃðÕÅðÆ Ö÷ÅéÅ ñ°¾à ñËä Áå¶ Ô¯ð ÕÂÆ êzÕÅð çÅ é°ÕÃÅé ÕÆå¶ ÜÅä 寺 Û°àÕÅðÅ êÅÀ°ä ñÂÆ Ã§é 1733 çÆ ÇòÃÅÖÆ ç¶ î½Õ¶ ÃzÆ Á³ÇîzåÃð ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ ÇÂÕ¼áÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» õÅñÃÅ ø½Ü» ù éòÅìÆ çÆ ê¶ôÕô ÕÆåÆÍ Ãî¾¹Ú¶ ÔÅ÷ð ÜÇæÁ» òñ¯º êzÃêð ÇòÚÅð Çê¾Û¯º ÃðìóîåÆ éÅñ îåÅ êÅà ԯÇÂÁÅ ÇÕ éòÅìÆ ñË ñÂÆ ÜÅò¶, êð ñË Õ¶ óå°ôà éÔƺ Ô¯ ÜÅäÅÍ ÇÕÀ°ºÇÕ êÈðé õÅñÃÅ ðÅÜ Õ½î çÅ ÇéôÅéÅ ìä Ú¹¾ÕÅ ÃÆÍ Õ°Þ Ã Çê¾Û¯º ÔÆ ÷ÕðÆÁÅ õÅé é¶ éòÅìÆ òÅêà ñË ñÂÆ Áå¶ ÃzÆ Á³ÇîzåÃð ôÇÔð Óå¶ êÇÔðÅ ÇìáÅ Çç¾åÅ, ÇÜà ÕðÕ¶ ÒÃðì¼å õÅñÃÅÓ ÕÅøÆ ÇÚð ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì Óå¶ ÇÂÕ¼åð éÔƺ Ô¯ ÃÇÕÁÅÍ íÅÂÆ îéÆ ÇÃ³Ø ù òÆ î¹öñ ÃðÕÅð é¶ è¯ÖÅ ç¶ Õ¶ ôÔÆç Õð Çç¼åÅÍ

ÒÃðì¼å õÅñÃÅÓ çÆ ÇÂÕ¼åðåÅ ç¶ ÁÃæÅé ìÅð¶ ÇòÚÅð ÕðéÅ ÷ðÈðÆ ÜÅêçÅ ÔËÍ õÅñö çÆ Üéî í±îÆ íÅò¶º ÃzÆ Áé§çê¹ð ÃÅÇÔì ÔË, êð õÅñö çÅ îÆðÆ-êÆðÆ çÅ Õ¶ºçð 18òƺ ÃçÆ å¯º ÃzÆ ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì ç¶ Ã³×-ÃÅæ ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ÔÆ ÇðÔÅ ÔË Áå¶ Á¾×¯º òÆ ÇÂÔ¯ ÁÃæÅé õÅñÃÅ ÜÆ çÅ Õ¶ºçðÆ ÁÃæÅé ìÇäÁÅ ðÔ¶×ÅÍ

ÃzÆ ×°ðÈ ÔÇðׯÇì³ç ÃÅÇÔì ÜÆ é¶ Á׳îÆ ÃÈÞ Áé°ÃÅð ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì çÆ ðÚéŠçé 1606 寺 1609 ç¶ ÇòÚÕÅð ÕÆåÆÍ ÃzÆ ×°ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ çÆ ôÔÆçÆ å¯º î×ð¯º, ÒéÅéÕ Çéðîñ ê³æÓ ÇòÚ Ü¯ îÅéÇÃÕ êÆóÅ À°µáÆ, À°Ã ù éòƺ öè Áå¶ èðòÅà ç¶ä ñÂÆ ÃzÆ ×°ðÈ ÔÇðׯÇì³ç ÃÅÇÔì ÜÆ é¶ ÃzÆ Õ¯áÅ ÃÅÇÔì ç¶ éÅñ ÔÆ Ã³×å» ù Ö¹¾ñ·¶ çðôé ìõôä ñÂÆ ÇÂÕ åõå ìäòÅÇÂÁÅÍ ÇÃ¾Ö Ã³×å» ÇÂÕ¼åð Ô°³çÆÁ» Áå¶ Çüֻ Á³çð ìÆð-ðà çÅ À°åôÅÔ íðé ñÂÆ ÁÅê ÜÆ ãÅâÆÁ» 寺 òÅð» ùÇäÁÅ Õðç¶Í çé 1619 寺 1634 å¾Õ ÁÅê ÜÆ ÇÂà ÁÃæÅé Óå¶ ÇìðÅܶ, êð ÁÅê ÜÆ ç¶ ÕÆðåê¹ð ÃÅÇÔì Úñ¶ ÜÅä î×ð¯º, ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ñ×í× ÇÂÕ ÃçÆ å¾Õ îÆÇäÁ» ç¶ Õì÷¶ ÇòÚ ÇðÔÅÍ î¹ó íÆóÅ ç¶ Ã õÅñö é¶ ÇÂ¾æ¶ ê¹¾Ü Õ¶, ÇÂà çÆ ÃÅð óíÅñ ÕÆåÆÍ Ã³é 1733 çÅ ×°ðîåÅ, ÇÜà ðÅÔƺ õÅñö ù éòÅìÆ ÇîñÆ, À°Ô ÇÂö ÁÃæÅé Óå¶ ÔÆ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆÍ ÁÕÅñ ê¹ðÖ çÆ ø½Ü Ô¯ä ÕÅðé õÅñÃÅ ÜÆ ñÂÆ ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì 寺 ò¼è Ô¯ð ÇÕÔóÅ ÁÃæÅé Ô¯ ÃÕçÅ ÃÆ?

êzÆíÅôÅ

ÃÇå×°ðÈ ÃÅÇÔìÅé ç¶ Ô°§ç¶ Ãðì¼å õÅñÃÅ éÅî çÆ Õ¯ÂÆ Ã³ÃæÅ éÔƺ ÃÆ Áå¶ Ã§é 1809 ç¶ ÁÅõðÆ ×°ðîå¶ å¯º î×𯺠Çëð î¹ó Õ¶ Ãðì¼å õÅñö çÆ Õ¯ÂÆ ÇÂÕ¼åðåÅ éÔƺ Ô¯ÂÆÍ Ã§é 1984 ç¶ ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì À°µå¶ íÅðåÆ ø½Ü òñ¯º ÕÆå¶ Ôîñ¶ ÕÅðé Ü篺 ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ù å¯ê» éÅñ À°âÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ å» Ã¹¾åÆ êÂÆ Õ½î ù ÒÃðì¼å õÅñÃÅÓ çÆ Ã³ÃæÅ çÆ ñ¯ó îÇÔÃÈà ԯÂÆÍ ú篺 ÖÅóÕÈ Üæ¶ì§çÆÁ» çÆ úà ÇòÚ î¹¾Ö å½ð Óå¶ ÇÂÕ Ã³êðçÅ òñ¯º ÔÆ ÒÃðì¼å õÅñÃÅÓ çÅ ÇÂÕ¼á Ô¯ÇÂÁÅ, êð ÇÂà ÇÂÕ¼á ÇòÚ ê³æ çÆÁ» Ãî¹¼ÚÆÁ» óÃæÅò» ù ôÅîñ éÅ ÕÆå¶ ÜÅä ÕÅðé, ÇÂà ÇòÚ ÕÆå¶ øËÃÇñÁ» ù Ãî¹¼Ú¶ ê³æ ç¶ øËÃñ¶ éÔƺ ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅÍ õÅà ÕðÕ¶ ÜçÇÕ ÇÂà ÇòÚ ñ¶ ׶ Õ°Þ øËÃñ¶ å» ÇìñÕ°ñ ÔÅï-ÔÆä¶ Ãé ÇÜò¶º ôz¯îäÆ ×¹ðç¹ÁÅðÅ êzì§èÕ Õî¶àÆ çÅ í³× ÕÆåÅ ÜÅäÅÍ ÇÂ¾æ¶ ÇÂÔ ×¼ñ òÆ òðéäï¯× ÔË ÇÕ ÇÂà 寺 Õ°Þ ÇÚð êÇÔñ» íÅðå ÃðÕÅð ç¶ Ô¾æ-á¯Õ¶ óåÅ ÇÃ³Ø ÇéÔ³× òñ¯º òÆ Ãðì¼å õÅñÃÅ çÅ ã½º× ðÇÚÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ, ܯ ÇÃ¾Ö ÇÃè»å Áå¶ ÇÃ¾Ö Õ½î éÅñ ÇÂÕ ò¾âÅ øðÅâ ÃÆÍ

ÇÂé·» À°êð¯Õå òðÇäå ÁÖ½åÆ Ãðì¼å õÅñÊóî¶ñé» é¶ ÕÂÆ ÇÃè»åÕ êzôé Öó¶· Õð Çç¾å¶, ÇÜò¶º ÇÕ : (À) î½ÜÈçÅ ÔÅñÅå ÇòÚ Ãðì¼å õÅñÃÅ çÆ ÃÔÆ êzÆíÅôÅ ÕÆ ÔË? (Á) ÕÆ Ãðì¼å õÅñÃÅ Ç÷³î¶òÅð ê³æÕ Üæ¶ì³çÆÁ» çÆ ÇÂÕ¼åðåÅ ÔË ÇÕ ç¶ô-Çòç¶ô ò¾Ãç¶ Ãî¹¼Ú¶ ÇÃ¾Ö Ü×å çÆ? (Â) Ãðì¼å õÅñÃÅ ì¹ñÅÀ°ä çÅ ÁÇèÕÅð ÇÕà ù ÔË? (Ã) ÕÆ Õ¯ÂÆ ÇÃ¾Ö Ü» Õ¯ÂÆ ÇÂÕ¼ñÆ Üæ¶ì³çÆ Ãðì¼å õÅñÃÅ ì¹ñÅÀ°ä çÆ Ãîð¼æ ÁÇèÕÅðÆ Ô¯ ÃÕçÆ ÔË? (Ô) Ãðì¾å õÅñÊçî¶ñé ÇòÚ Çéðä¶ ñËä çÅ ÇòèÆ-ÇòèÅé ÕÆ þ? (Õ) ÕÆ Ãðì¼å õÅñÊóî¶ñé ÇòÚ ì¯ñä çÅ ÁÇèÕÅð Ôð¶Õ ÇÃ¾Ö îÅåz ù ÔË Ü» Õ¶òñ Üæ¶ì§çÆÁ» ç¶ êzåÆÇéè» ù?

Õ½î À°µå¶ ÁŶ íÅðÆ Ã³Õà é¶ ÒÃðì¼å õÅñÃÅÓ ù Üéî Çç¾åÅÍ ìÅìÅ ì³çÅ ÇÃ³Ø ìÔÅçð çÆÁ» î¾ñ» ç¶ êzåÆÕðî òܯº î¹öñ ÃðÕÅð é¶ õÅñÃÅ ÜÆ ù õåî Õðé çÆ áÅä ñÂÆ Ô¯ÂÆ ÃÆÍ Çóػ ç¶ Õåñ¶ÁÅî çÅ ç½ð ÁÅð³í Ô¯ÇÂÁÅÍ Ã§é 1716 寺 1733 å¾Õ ÇÂÔ ç½ð Ú¾ÇñÁÅÍ Ãðì¼å õÅñÊ寺 êÇÔñ» éòÅì ÕêÈð ÇÃ³Ø é¶ Ã§é 1733 ÇòÚ ÇÃ¾Ö ø½Ü ù Òçñ õÅñÃÅÓ ç¶ ðÈê ÇòÚ Ã³×áé ÕÆåÅ Áå¶ 17 ÃÅñ» ÇòÚ ìä Ú¾¹ÕÆÁ» ÇîÃñ» ù ç¯ íÅ×» ÇòÚ ò³ÇâÁÅ: åðéÅ çñ Áå¶ ì¹¼ãÅ çñÍ åðéÅ çñ ÇòÚ 50 18

ÃÅñ 寺 ԶỠçÆ À°îð ç¶ ÇÃ³Ø Ô°³ç¶ ÃéÍ åðéÅ çñ ç¶ Ç÷³î¶ é½ÜòÅé» ù ôÃåðÇÃÖñÅÂÆ ç¶ Õ¶ ÇåÁÅð ÕðéÅ Áå¶ ×°ðç¹ÁÅÇðÁ» çÆ Ã¶òÅ-óíÅñ ÕðéÆ ÃÆÍ Ü¯ õÅñÃÅ Ã¼Ü Ü»çÅ, À°Ô ÔÆ Òçñ õÅñÃÅÓ çÅ î˺ìð ÃîÇÞÁÅ Ü»çÅÍ ÔðÆ ðÅî ×°êåÅ é¶ ÁÅêäÆ ê¹ÃåÕ ÇòÚ ÇÂÕ æ» ÇñÇÖÁÅ ÔË ÇÕ Ü¶ Õ¯ÂÆ ÃÇÔÜèÅðÆ ø½Ü ÇòÚ íðåÆ Ô¯ä ñÂÆ ÁÅÀ°ºçÅ å» À°Ã ù çÅó·Æ նà ð¾Öä¶ Áå¶ íðåÆ Ô¯ä 寺 êÇÔñ» ֳⶠçÆ êÅÔ°ñ ñËäÆ ñÅ÷îÆ Ô°³çÆ ÃÆÍ

Áá·Åðòƺ ÃçÆ ç¶ ê³ÜÅì çÆ Õ¾°ñ ò¾Ã¯º ÔËéðÆ ñÅð³Ã Áé°ÃÅð 15 ñ¼Ö ÃÆÍ ÃÇî¾æ çÅ Áé°îÅé ÔË ÇÕ ê³ÜÅì ÇòÚ Õ¾°ñ 50 ñ¾Ö ñ¯Õ ò¾Ãç¶ ÃéÍ ñÅð³Ã çÅ Áé°îÅé ÔË ÇÕ Çüֻ çÆ Õ°¾ñ Ç×äåÆ 8 ñ¼Ö ç¶ ñ×í× ÃÆÍ Ü¼à Ç÷îÆçÅðÅ çÆ ìÔ°-Ç×äåÆ ÃÆÍ çñ õÅñÃÅ çÅ ×áé, ÇÜà å𷻠¶.ÃÆ. ìËéðÜÆ Áå¶ ÔðÆ ðÅî ×°êåÅ çÆ ðŶ ÔË, õÅñÃÅ ðÅÜ ÕÅÇÂî Õðé ñÂÆ ÔÆ ìÇäÁÅ ÃÆ, ÇÕÀ°ºÇÕ î¹öñ ôÅÃé Çízôà Áå¶ ðÅÜ-×¾çÆ ñÂÆ ÇéÕ³î¶ òÅðû ÕÅðé Ççé¯-Ççé Õî÷¯ð Ô¯ Ú¹¾ÕÅ ÃÆ Áå¶ õÅñÃÅ ÁäÖ éÅñ ÜÆÀ±äÅ ñ¯óçÅ ÔËÍ ÇÂÔ Ãí Õ°Þ õÅñÃÅ ðÅÜ ç¶ ÕÅÇÂî Ô¯ä éÅñ óíò ÃÆÍ ðÅÜ Õðé çŠùÁÅç ìÅìÅ ì³çÅ ÇÃ³Ø ìÔÅçð òñ¯º êzÅêå ÕÆåÆÁ» ÇÜ¼å» é¶ 1710-1716 ÇòÚÕÅð ÚÖÅ ÔÆ Çç¾åÅ ÃÆÍ

ìäåð Áå¶ ×áé

Ãðì¼å õÅñö çÆ ìäåð ç¶ Çéïî ñ×í× À°ÔÆ Ãé ÇÜÔó¶ ÇîÃñ» çÆ ìäåð ç¶Í ÕÇé§Øî ÁÅêäÆ ê¹ÃåÕ ÒÒÇÔÃàðÆ ÁÅø ç ÇþÖÃÓÓ ÇòÚ ÇîÃñ» çÆ ìäåð ç¶ Õ°Þ ÁÅèÅð ç¾ÃçÅ ÔËÍ

èÅðÇîÕ îÔ§åòÅçÆ ×äå³åð

(À) èÅðÇîÕ ÇÂà ñÂÆ ÇÕÀ°ºÇÕ ÇÂé·» çÅ ÇÂÕ¯ ð¼ì Óå¶ ÇéôÚÅ ÃÆÍ ÇÂÕ¯ ×°ðÈ Õ¶ ÇÃ¼Ö ÃéÍ (Á) Ãðì¼å õÅñÃÅ ÇîÃñ» ç¶ ÃîÈÔ ù ÕÇÔ³ç¶ ÔéÍ ÇÂà ñÂÆ ×äå³åðÆ ÔËÍ (Â) îÔ³åòÅçÆ ÇÂà ÕðÕ¶, ÇÕÀ°ºÇÕ ÇîÃñ» ç¶ ÃðçÅð ÁÅî å½ð Óå¶ ò¼â¶-ò¼â¶ Ç÷îÆçÅð Ô°³ç¶ Ãé, ÇÜé·» ç¶ Á¾×¯º î¹÷Åð¶ Áå¶ ÕÅî¶ Ô°³ç¶ ÃéÍ

ÇÂìÃàé çÅ ÇòÚÅð ÔË ÇÕ ÇîÃñ» èÅðÇîÕ, ñ¯Õå³åðÆ, êð ÇéðÅÕ°³ô ÃéÍ ÇÂà ÇòÚ ô¼Õ éÔƺ ÇÕ ñ¯Õå³åðÆ Áå¶ ÇéðÅÕ°³ô ç¯ò¶º ÃÉË-Çòð¯èÆ ÇÃè»å ÔéÍ êð ñ¯Õå³åð 寺 À°Ã çÅ íÅò ÔË ÇÕ ÇîÃñ» ÇòÚ ôÅîñ ×°ðÇüֻ ñÂÆ õÅñÃÂÆ ÃîÅéåÅ çÅ êÈðÅ ÇèÁÅé ð¾ÇÖÁÅ Ü»çÅ ÃÆÍ Ãðì¼å õÅñÃÅ ÇòÚ òÆ ôÅîñ ÃÅð¶ ÇîÃñçÅð ìðÅìðÆ ç¶ ÁÅèÅð Óå¶ ôÅîñ Ô°³ç¶ ÃéÍ Õ¯ÂÆ ò¼âÅ Ü» Û¯àÅ éÔƺ ÃÆ î³ÇéÁÅ Ü»çÅÍ Ô», ÇîÃñ» ÇòÚ å» ÇîÃñ ç¶ ÃðçÅð çÅ ÇéðÅÕ°³ô Ô°Õî Ú¾ñçÅ ÔÆ ÃÆ, ÇÕÀ°ºÇÕ ÇÂà éÅñ ÔÆ Üæ¶ì³çÆ ÇòÚ Áé¹ôÅÃé (÷ìå) ÕÅÇÂî ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÃÆÍ

Ãðì¼å õÅñÃÅ ç¶ Ã³×áé Ãì³èÆ ÇÂÕ-ç¯ ×¼ñ» é¯à Õðé òÅñÆÁ» Ôé; ÇÕ ÇÂÔ Ã³Õà ÕÅñ çÆ À°êÜ ÔËÍ ÇÂà ñÂÆ ÃÅÔîä¶ ç¹ôîä çÅ àÅÕðÅ Õðé ñÂÆ ÇÂà Üæ¶ì³çÆ ÇòÚ Â¶ÕåÅ çÆ Ã¹ð ÕÅëÆ À°µÚÆ ÃÆÍ ÒÜîÅå ÇòÚ ÕðÅîÅå ÔËÓ çÆ ÕÔÅòå Áé°ÃÅð Ãðì¼å õÅñÃÅ ç¶ Çîñ Õ¶ Ú¾ñä Áå¶ ÇòÀ°ºåì¾è åðÆÕ¶ éÅñ ç¹ôîä çÅ àÅÕðÅ Õðé ÃçÕÅ õÅñÃÅ ðÅÜ ÕÅÇÂî Ô¯ÇÂÁÅÍ êð ÇÜà ò¶ñ¶ ç¹ôîä õåî Ô¯ Ç×ÁÅ, Ãðì¼å õÅñÃÅ ç¶ Ã³×áé ÇòÚ åð¶ó» êËäÆÁ» ô°ðÈ Ô¯ ×ÂÆÁ»Í Ô½ñÆ-Ô½ñÆ ÇîÃñ» çÅ í¯× ê˺çÅ Ç×ÁÅÍ À°é·» ç¶ ÃðçÅð Áå¶ ï¯è¶ Ü³×»ï°¾è» ÇòÚ õåî Ô°³ç¶ ×Â¶Í Ãí 寺 ò¼è ôÕåÆôÅñÆ ÇîÃñ Õ¶òñ ðäÜÆå ÇÃ³Ø çÆ ðÇÔ ×ÂÆ, ÇÜà çÆÁ» éÆåÆÁ» é¶ ìÅÕÆ ÇîÃñ» ù õåî ÕðÕ¶ ê³ÜÅì ÇòÚ õÅñÃÅ ðÅÜ ÕÅÇÂî ÕÆåÅ, ܯ Á³çð×åÆ ðäÜÆå ÇÃ³Ø Áå¶ À°Ã ç¶ êÇðòÅð çÅ ÔÆ ðÅÜ Ô¯ Çé¾ìÇóÁÅÍ çÈÜÆ ×¼ñ ò¶Öä òÅñÆ ÇÂÔ ÔË ÇÕ Ãðì¼å õÅñÃÅ Ü» ÇîÃñ» ÇòÚ À°ÔÆ ñ¯Õ íðåÆ Ô¯Â¶, ܯ ÁÅî å½ð Óå¶ ÇÕðÃÅéÆ ÇÕ¼å¶ éÅñ Ãì³èå ÃéÍ ôÇÔð» çÅ òêÅðÆ òð× ÇÂé·» ÇòÚ Ø¼à ÔÆ ðÇñÁÅÍ ÇÜò¶º ¶.ÃÆ. ìËéðÜÆ é¶ ÇÕÔÅ ÔË ÇÕ ÇÕðÃÅäÆ òð× ÇÃ¼Ö ÇÃè»å» ÇòÚ Áܶ êÈðÆ åð·» ÇþÇÖÁå éÔƺ ÃÆ Ô¯ÇÂÁÅ, ÇÜà ÕðÕ¶ Áá·Åðòƺ Áå¶ À¹éÆòƺ ÃçÆ ÇòÚ õÅñÃÅ Çìêðé ÕÆ ðÆå ò¼ñ å°ð ÇêÁÅ ÃÆÍ Ü¼à-íÅê¶ çÅ ÇòåÕðÅ À°ç¯º 寺 ÔÆ Ú¾ÇñÁÅ ñ¾×çÅ ÔËÍ îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø ç¶ ê¹¼åð» ç¶ ÇòÁÅÔ Áå¶ Ô¯ð óÃÕÅð ìzÅÔîäÆ ðÆåÆ Áé°ÃÅð Ô¯Â¶Í Õ°Þ Õ° ðÅäÆÁ» òÆ ðäÜÆå ÇÃ³Ø çÆ ÇÚÖÅ ÇòÚ Ãó Õ¶ ÃåÆ Ô¯ ×ÂÆÁ»Í ÜÅå-êÅå çÅ î¹ó Õ¶ ì¯ñ-ìÅñÅ ôÇÔðÆ Çüֻ ÇòÚ Ç÷ÁÅçÅ Ô¯ Ç×ÁÅ ÃÆÍ

Ãðì¼å õÅñÃÅ ÇÃ¾Ö ÇîÃñ» çÅ ÇÂÕ ÁÅð÷Æ ÇÜÔÅ æ¯ó·-ÇÚðÅ ÇÂÕ¼á Ô°³çÅ ÃÆ, ÇÜà ù õÅñö çÆ êÅðñÆî˺à ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔË, ÇÜà çÆ ÇÂÕ¼åðåÅ ÃÅñ ÇòÚ ç¯ òÅð- ÇòÃÅÖÆ Áå¶ çÆòÅñÆ ç¶ î½Õ¶ Óå¶ ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì Óå¶ Ô°³çÆ ÃÆ Áå¶ ÇÂà ÇòÚ îå¶ ÃðìóîåÆ éÅñ ÃzÆ ×°ðÈ ×z³æ ÃÅÇÔì ÜÆ çÆ Ô÷ÈðÆ ÇòÚ ÁðçÅà ÕðÕ¶ êzòÅé ÕÆå¶ ÜÅä ÕðÕ¶ Ãí ñÂÆ ñÅ÷îÆ Ô°§ç¶ ÃéÍ Ãðì¼å õÅñö çÆ ìäåð çÅ Á³çÅ÷Å ÇîÃñ çÆ ìäåð 寺 ñ¾× ÃÕçÅ ÔËÍ ÇÂé·» çÆ ìäåð ìÅð¶ Õ°Þ Á³×ð¶÷ ÇñÖÅðÆÁ» é¶ Ã³Õ¶å Çç¼å¶ ԯ¶ ÔéÍ ÇÜò¶º î¶Üð ÁËÚ.ÁËî. ñÅð³Ã, ܯ ìðåÅéÆÁÅ çÆ ÂÆÃà dzâÆÁÅ Õ³êéÆ òñ¯º ê³ÜÅì ÇòÚ ê¯ñÆàÆÕñ ¶ܳà ÃÆ, ÇñÖçÅ ÔË ÇÕ ÃîÅéåÅ ç¶ ÁÅèÅð Óå¶ Ø¯ó-ÃòÅð ÇîÃñ ÇòÚ íðåÆ Ô°³ç¶ ÃéÍ Ü¶ À°Ô ÁÅêä¶ ÇîÃñçÅð 寺 õ¹ô éÔƺ Ô°³ç¶ Ãé å» À°Ô ÇÂà ÇîÃñ ù Û¼â Õ¶ çÈÜÆ ÇÕö ÇîÃñ ÇòÚ ÜÅ ÃÕç¶ ÃéÍ ÇÂö åð·» ìËðé ÚÅðñà ÇÔÀ±×ñ é¶ ðÆÕÅðâ ÕÆåÅ þ, Ôð ÃòÅð ù ÁÅêäÆ ÇîÃñ Ü» çñ õÅñÃÅ ÇòÚ ÇÃÁÅÃÆ, èÅðÇîÕ Áå¶ ÃîÅÇÜÕ ÃîÅéåÅ êzÅêå ÃÆÍ Ø¯óÃòÅð ÔÆ ÕÂÆ òÅðÆ ÁÅêäÆ ÇîÃñ ç¶ ÃðçÅð ù ÃðçÅðÆ ìõôç¶Í (ÔðÆ ðÅî ×°êåÅ, ÇÜñç 4, ê³éÅ : 351)

ÇÂÀ°º Ãðì¼å õÅñÃÅ çÆ ÇÂÕ¼åðåÅ ÇòÚ òÆ êzÃêð ÃéîÅé Áå¶ ÃîÅéåÅ ÔÆ ÁÅèÅð ÃÆ, ÚÅÔ¶ Õ¯ÂÆ ÇîÃñ ò¼âÆ ÔË Ü» Û¯àÆ ÔËÍ ÇÂé·» ÇòÚ ñ¯Õå³åðÆ å¾å» çÆ ÞñÕ ÇÂà ׼ñ 寺 òÆ ÇîñçÆ ÔË ÇÕ ÇîÃñ çÅ î¹ÖÆ ÇîÃñ ç¶ Ø¯ó-ÃòÅð» ç¹ÁÅðÅ Ú¹ÇäÁÅ Ü»çÅ ÃÆÍ Ú¯ä, ÃîÅéåÅ Áå¶ À±Ú-éÆÚ ç¶ ÇòÚÅð 寺 À°êð À°µá Õ¶ Ãí çÅ ÃéîÅé Ô°³çÅ, ÇÕÀ°ºÇÕ ÃÅð¶ Á³ÇîzåèÅðÆ ÇÃ³Ø Ô°³ç¶ ÃéÍ ×°ðÇüֻ òÅñÅ êzÃêð ÇêÁÅð ÕÅÇÂî ÃÆÍ

Ãðì¼å õÅñÃÅ çÆ ìäåð çÅ çÈÜÅ ÁÅèÅð øËâðñ ÇÕÃî çÅ ã»ÚÅ ÔËÍ ÇÂà çÆ ÇÂÕ¼åðåÅ ÇòÚ ÇîÃñ» ç¶ ÃðçÅð ÁÅê¯-ÁÅêä¶ ÇÂñÅÕ¶ çÆ êzåÆÇéèåÅ Õðç¶ ÔéÍ À°Ô òÆ ×°ðîå¶ ÇòÚ ê¶ô ԯ¶ îÇåÁ» À°µå¶ ÁÅêä¶ ÇòÚÅð Çç³ç¶ Ô°³ç¶ ÃéÍ Ãðì-ÃÇÔîåÆ ÇòÚ Ôð ÇÂÕ ÇîÃñ çÅ ÃðçÅð ôÅîñ Ô°³çÅ ÃÆ Áå¶ ÇÂé·» ×°ðîÇåÁ» ù êÈðÆ åð·» ñÅ×È ÕðéÅ À°Ô ÁÅêäÅ èðî ÃîÞçÅ ÃÆÍ êð ÁÅêä¶ Ö¶åð ÇòÚ À°Ô ùå³åð òÆ Ô°³ç¶ ÃéÍ Ãðì¼å õÅñÊ寺 êÇÔñ» Ü篺 éòÅì ÕêÈð ÇÃ³Ø é¶ 1733 ÂÆÃòÆ ÇòÚ Ãî¹¼ÚÆ ÇÃ¼Ö ø½Ü ù Òçñ õÅñÃÅÓ ç¶ ðÈê ÇòÚ Ã³×Çáå ÕÆåÅ ÃÆ å» ÇÃ¼Ö ÇÂÇåÔÅà ÇòÚ ÇÂÔ ÇÂÕ ìóÆ îÔ¼åòêÈðé ØàéÅ ÃÆ, ÇÕÀ°ºÇÕ çñ õÅñÃÅ Á¾×¯º Ú¾ñ Õ¶ ÇÂÕ ìóÆ ôÕåÆôÅñÆ Çèð Ô¯ ÇéìóÆ, ÇÜà ù î¹öñ» Áå¶ ÁìçÅñÆ ÔîñÅòð» ù åÆÜÆ Çèð òܯº åÃñÆî ÕðéÅ ÇêÁÅÍ îðÔ¼à¶ å» êÅéÆêå ÇòÚ ÔÅð ÖÅ Õ¶ ç¼Öä ò¼ñ Úñ¶ ׶ ÃéÍ

ÃðçÅð Õðî ÇÃ³Ø ÇÔÃà¯ðÆÁé é¶ ê¹ÃåÕ ì³çÅ ìÔÅçð, ê³éÅ é§ìð 9 À°µå¶ áÆÕ ÔÆ ÇñÇÖÁÅ ÔË ÇÕ çñ õÅñÃÅ ç¶ ø½ÜÆ Áå¶ ÃðçÅð ×ðÆì ØðÅÇäÁ» ÇòÚ¯º Ö¶åÆ Õðé òÅñ¶ Ç÷îÆçÅð ÃéÍ À°é·» é¶ ÁÅêä¶ Ã ç¶ ÔÅñÅå îÈÜì ìÔ°å ò¼âÅ Õ³î ÕÆåÅÍ ÁÃƺ À°é·» 寺 ÇÂÔ ÁÅà éÔƺ ð¾Ö ÃÕç¶ ÇÕ À°Ô ÁÅêäŠóÇòèÅé ìäÅÀ°ºç¶Í À°é·» é¶ ÇÂÕ ÃÅçÅ ÇÜÔÅ ÇÃÃàî ÁÅê ÔÆ ìäÅ ÇñÁÅ, ÇÜà ù À°é·» Ãðì¼å õÅñö çÅ éÅî Çç¼åÅÍ Ô»! ܶÕð Á¼Ü ç¶ Ã Ãðì¼å õÅñÃÅ î¹ó Õ¶ ùðÜÆå ÕðéÅ ÇêÁÅ å» ÇÂÇåÔÅà Áå¶ ÁÅÀ°ä òÅñÆÁ» êÆó·ÆÁ» ÃÅ毺 ÇÂÔ ÁÅà ÷ðÈð Õðé×ÆÁ» ÇÕ îÅâðé ÇÃ¼Ö å» êó·¶-ÇñÖ¶ Ãé, À°é·» ù ñ¯óƺçŠóÇòèÅé ÷ðÈð ìäÅÀ°äÅ ÚÅÔÆçÅ ÃÆÍ Ü¶ ÁÃƺ Õ¯ÂÆ Ã³ÇòèÅé 寺 Çìé» Ãðì¼å õÅñÃÅ ìäÅÇÂÁÅ åç À°Ô ÇéôÚ¶ ÔÆ Ãøñ éÔƺ Ô¯ ÃÕ¶×ÅÍ

Ãðì¼å õÅñÃÅ çÆ ìäåð ù ÇÜ¼æ¶ Ã»Þ¶ ç¹ôîä ç¶ õåð¶ é¶ êzÃêð ÇÂåøÅÕ ìõÇôÁÅ À°æ¶ ÇÂÕ Ô¯ð Ü÷ì¶ é¶ Õ½î çÆ Â¶ÕåÅ Áå¶ ÁÖ³âåÅ ìäÅÂÆ ð¼ÖÆÍ ÇÂÔ Ü÷ìÅ ×°ðÈ ç¶ ÇêÁÅð Áå¶ íËíÅòéÆ ÇòÚ¯º êËçÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆÍ ×°ðÈ ç¶ ê³æ ù À°é·» Á³çð ÃçÅ Úó·çÆÁ» ÕñÅ ÇòÚ ð¼Öä çÅ Áå¶ ò¶Öä çÅ ÚÅÀ° ÃÆÍ ×°ðÈ å¯º ÇéÛÅòð Ô¯ä çÅ, ×°ðÈ ç¶ ê³æ 寺 Õ°ðìÅé Ô¯ä çŠܯ Ü÷ìÅ Áá·Åðòƺ ÃçÆ ç¶ Ãðì¼å õÅñÃÅ ÇòÚ ÃÆ, À°Ô ÁÅêäÆ ÇîÃÅñ ÁÅê ÔÆ ÃÆÍ Á³×ð¶÷ Áå¶ î¹ÃñîÅé ÇÂÇåÔÅÃÕÅð» é¶ ÁÅêäÆÁ» ÇñÖå» ÇòÚ Á³ÇÕå ÕÆåÅ ÔË ÇÕ õÅñÃÅ ø½Ü» çÆ íÅò¶º Ç×äåÆ æ¯ó·Æ Ô°³çÆ ÃÆ, êð ÇÂé·» é¶ ÇÜò¶º ò¼â¶-ò¼â¶ ñôÕð» çÅ åÕóÅ î¹ÕÅìñÅ ÕðÕ¶ õÅñÃÅ ðÅÜ ÃæÅêå ÕÆåÅ, ÇÂÔ Á¼Ü ÃÅù Áå¶ ÔðÆ ðÅî ×°êåÅ òð׶ ÇÂÇåÔÅÃÕÅð» ù ÕðÅîÅå ñ¾×çÆ ÔËÍ ×°ðÈ çÆ êzå¼Ö ÕñÅ çÅ ÇÕzôîÅ ÔËÍ Á¼Ü ç¶ õÅñö ÇòÚ À°Ô ÃÇêðà, À°Ô Õ½îÆ Â¶ÕåÅ ñÂÆ Ü÷ìÅ, êåÅ éÔƺ ÇÕ¼æ¶ Áñ¯ê Ô¯ Ç×ÁÅ ÔË? ÇÂà çÆ æ» ÇÃÁÅÃÆ Úå°ðÅÂÆÁ», Çé¼ÜÆ Ã¹ÁÅðæ ñÂÆ Õ½î éÅñ ö¾çÅðÆ çÅ ÚÃÕÅ ÇÜÔÅ êË Ç×ÁÅ ñ×çÅ þÍ ÁÃƺ Áá·Åðòƺ ÃçÆ ç¶ Çóػ ù ÁÅêäÆÁ» Úå°ðÅÂÆÁ» ç¶ î¹ÕÅìñ¶ ØàÆÁÅ ÃîÞç¶ Ô¯Âƶ, êð À°é·» ï¯ÇèÁ» é¶ ÇìÖó¶ ÃÇîÁ» ÇòÚ ÁÅêäÅ Áå¶ Õ½î çÅ ÇÃð À°µÚÅ ð¾ÇÖÁÅ, ÇÂÔ ÃÅèÅðé ×¼ñ éÔÆºÍ ç¯ çÔÅÕ¶ êÇÔñ» 1982 ÇòÚ òÆÔòƺ ÃçÆ ç¶ Çóػ é¶ òÆ èðî-ï°¼è î¯ðÚÅ Áð³ÇíÁÅ ÃÆÍ ñ¯óÆºç¶ Õ½îÆ Ü÷ì¶ çÆ ÁäÔ¯ºç é¶ ê³æ ù à¯à¶-à¯à¶ ÕðÕ¶ ð¼Ö Çç¼åÅÍ Õ½î çÅ ÇÃð ÃÅð¶ óÃÅð ÇòÚ éÆò» Ô¯ÇÂÁÅÍ ôÔÆçÆÁ» òÆ ÇòÁðæ ×ÂÆÁ»Í âð ñ¾×çË ÕÇÔ³ÇçÁ», ܶ Á¼Ü ÁÃƺ î¹ó Õ¶ Ãðì¼å õÅñÃÅ À°ÜÅ×ð Õðé çÅ øËÃñÅ òÆ Õð ñÂƶ, ÇÃòŶ ܼ×-ÔÃÅÂÆ ç¶ Õ¯ÂÆ êzÅêåÆ Ô¯äÆ Ã³íò éÔƺ ñ¾×çÆÍ Ç§éÆ îÅð ÖÅ Õ¶ òÆ ÃÅⶠÇÕ§é¶ èó·¶ ìä¶ Ô¯Â¶ Ôé? ¶ÕåÅ çÆ ×¼ñ å¯ð Õ¶ ò¶Ö ñÀ°, Çé¼ÜÆ Ã¹ÁÅðæ Û¼âä ù Õ¯ÂÆ ÇåÁÅð éÔÆºÍ âÅ. ×°êÅñ ÇÃ³Ø ÁÅêäÆ ê¹ÃåÕ ÒÒçÆ ÇÔÃàðÆ ÁÅø çÆ ÇÃ¼Ö ÇêÀ±êñ 1469-1978ÓÓ ÇòÚ ê³éÅ é§ìð 38586 Óå¶ ÇñÖçÅ ÔË, Ãî¹¾Ú¶ 12 ÇîÃñ» ç¶ ÇÃð Óå¶ çñ õÅñÃÅ çÅ Üæ¶çÅð Ô°³çÅÍ À°Ô ÔÆ ×°ðÆñÅ õÅñÃÅ ÃðÕÅð çÅ î¹ÖÆ Ô°³çÅ ÃÆ Áå¶ À°Ô èÅðÇîÕ îÃÇñÁ» çÆ Á×òÅÂÆ ç¶ä ñÂÆ òÆ î¹ÖÆ ÃÆÍ ÇÂÔ À°Ã çÅ øð÷ Ô°³çÅ ÃÆ ÇÕ À°Ô Ãðì¼å õÅñÃÅ çÆÁ» ø½Ü» ÇòÚ ÇÃ¼Ö ðÇÔå îÇðïÅçÅ Óå¶ êÇÔðÅ ç¶ò¶ Áå¶ ÇÃ¼Ö èðî ç¶ êzÚÅð ò¼ñ Çòô¶ô ÇèÁÅé ç¶ò¶Í ÇîÃñ» ç¶ Ü¯ Üæ¶çÅð ÇÕö ÇÕÃî çÆ èÅðÇîÕ ÁÃÈñ» çÆ À°ñ§ØäÅ Õðç¶, À°é·» 寺 Ãðì¼å õÅñö çÆÁ» ÇÂÕ¼åðåÅò» ÇòÚ ê¹¼ÛêóåÅñ ÕðÕ¶ åéÖÅÔ ñ×ÅÂÆ Ü»çÆÍ ÇÂ³Ü Ãî¹¼ÚÆ Õ½î çÅ ÇÂÕ ÁÅ×È Ô°³çÅ ÃÆÍ ÃÅⶠÃÅÔîä¶ éòÅì ÕêÈð ÇÃ³Ø Áå¶ ÃðçÅð ܼÃÅ ÇÃ³Ø ÁÅÔñÈòÅñÆÁÅ çÆÁ» ôÅéçÅð ðòÅÇÂå» ÔéÍ ÇÕö óÃæÅ çÆ ìäåð Áå¶ Ã³×áé, À°Ã ç¶ ÁÅô¶, îé¯ðæ çðÃŶ Çìé» À°µÕÅ ì¶Áðæ ÇÜÔ¶ ñ¾×ç¶ ÔéÍ ×°ðîÇå ÇÃè»å» çÆ Ã¶è ÃÅâÆ ì÷°ð× ñÆâðÇôê ç¶ ÃÅÔîä¶ ÃÆÍ Ãðì¼å õÅñÃÅ íÅò¶º õÅñÃÅ ê³æ çÆ êÅðñÆî˺à ÃÆ êð À°é·» é¶ Ü¯ ×°ðîå¶ ÕÆå¶ À°é·» ÇòÚ¯º Ãðì¼å ç¶ íñ¶ çÆ ÞñÕ òÆ ÇîñçÆ ÔË, ÇÜà ÇòÚ Ãî¹¼ÚÅ ÇÃ¼Ö ÃîÅÜ Áå¶ ×Ëð-ÇÃ¼Ö ÃîÅÜ òÆ ÁÅ Ü»çÅ ÔËÍ ÇîÃÅñ òܯº ÇÃ¼Ö ÇîÃñ» é¶ ÒðÅÖÆ-ÇÃÃàîÓ ñÅ×È ÕðÕ¶, ÜÅå, èðî ç¶ òÖð¶ò¶º 寺 À°µêð À°µá Õ¶, ÁÅêä¶ ÇÂñÅÕ¶ ÇòÚ ÇÂÕ êzÕÅð çÆ ÃîÅé»åð ÃðÕÅð ÕÅÇÂî ÕðÕ¶, ÁÅêä¶ ÇÂñÅÕ¶ çÆ Ãðì¼å îé°¼ÖåÅ çÆ ÁìçÅñÆ Áå¶ î¹öñ» ç¶ Çé¼å ç¶ Á¾ÇåÁÅÚÅð» 寺 ðÅÖÆ ÕÆåÆÍ

Ãðì¼å õÅñÃÅ ç¶ ÇÂÕ ÇÂÕ¼á ÇòÚ ÇÂÕ ìzÅÔîä Ü篺 øÇðÁÅç ñË Õ¶ ê¹¾ÜÅ å» í³×Æ ÇîÃñ é¶ ÕÃÈð ç¶ éòÅì 寺 À°Ã çÆ éò-ÇòÁÅÔÆ êåéÆ ù Û°âÅÀ°ä çÅ Ç÷³îÅ ÇñÁÅ Áå¶ Çóػ é¶ Çìé» ñ§×ð ÛÕ¶ ç¶ ÕÈÚ Õð Çç¾åÅ å¶ ÕÃÈð ç¶ éòÅì éÅñ ç¯ Ô¼æ ÕðÕ¶ ìzÅÔîäÆ ù À°Ã ç¶ Ôðî ÇòÚ¯º ùð¼ÇÖÁå òÅêà ÇñÁÅ Õ¶ À°Ã ç¶ êåÆ ÔòÅñ¶ ÕÆåÅÍ ÇÂö å𷻠çé 1757 ÇòÚ ÁìçÅñÆ ç¶ ÇÂÕ Ôîñ¶ Ã Çüֻ é¶ 30 Ô÷Åð ÇÔ³çÈ, î¹ÃñîÅé Á½ðå» ù ÁìçÅñÆ ç¶ ÕÅøñ¶ 寺 Û°âÅ Õ¶ Øð¯-ØðÆ êÔ§¹ÚÅÇÂÁÅ, íÅò¶º ÇÂ³Ü Õðé ÇòÚ À°é·» ù ÁìçÅñÆ ç¶ ×°¼Ã¶ çŠçé 1762 ÇòÚ ò¼â¶ ؾñÈØÅð¶ çÅ ÇôÕÅð Ô¯äÅ ÇêÁÅÍ ÇÂ毺 ÒÃðì¼å õÅñÃÅÓ ç¶ Ãðì¼å ç¶ íñ¶ çÆ ÃÇêðà ç¶ çðôé Ô°³ç¶ ÔéÍ 20