Column Peter De Keyzer Hou de politiek ver weg van de centrale bank

Hou de politiek ver weg van de centrale bank

Mervyn King is een centraal bankier met een indrukwekkende staat van dienst. In een recent opiniestuk op Bloomberg waarschuwt King ons over de steeds meer politieke rol die centrale banken wereldwijd opnemen. Zijn zorg is terecht.

Steeds meer maatschappelijke en politieke taken komen vandaag op het bord van centrale bankiers terecht. Van het redden van de muntunie tot het redden van het klimaat. Van het wegwerken van genderongelijkheid tot het ondersteunen van achtergestelde groepen in de samenleving. Zo kondigde Christine Lagarde - gouverneur van de Europese Centrale Bank - een jaar geleden aan dat de ECB met haar obligatie-aankopen de klimaattransitie mogelijk zou helpen maken. Zo zou de ECB alleen nog bedrijfsobligaties aankopen van bedrijven die voldoende klimaatinspanningen leveren. Met haar aankoopbeleid van obligaties kan de centrale bank in theorie nog veel meer maatschappelijke keuzes beslechten. Zo kwamen al oproepen voor de centrale bank om haar kredietbeleid vooral te concentreren op sectoren waar veel vrouwen actief zijn of waar raciale achterstelling geldt. De centrale bank wordt op die manier omgesmeed tot een speerpunt in de strijd voor social justice of grote maatschappelijke omwentelingen. De grote vraag is of dat wenselijk is.

In de jaren tachtig en negentig was de wereld eenvoudiger. Onafhankelijke centrale banken die verantwoordelijk zijn voor lage en stabiele infl atie dateren uit die periode. Na het trauma van de jaren zeventig met hun hoge infl atie, was er nood aan centrale banken die prijsstabiliteit garandeerden. Onder leiding van de legendarische Fed-gouverneur Paul Volcker werd de infl atie overwonnen. Oplopende infl atie werd steevast beantwoord met hogere rentes. Die leidden vaak tot een recessie waardoor de infl atie snel opnieuw daalde. Het duurde even, maar het infl atiemonster werd verslagen. Dit soort beleid kan alleen gevoerd worden door een onafhankelijke centrale bank. Geen enkele politicus zou namelijk vrijwillig voor een recessie kiezen - in ieder geval niet als die politicus ook nog herverkozen wil worden. De onafhankelijkheid van een centrale bank was dan ook een vanzelfsprekendheid. Maar het geheugen vervaagt en herinneringen verdwijnen. De afgelopen vijftien jaar is de activistische - en steeds meer politieke - centrale bank dan ook bezig aan een opmars.

Tijdens de eurozone crisis vanaf 2011 stapte de Europese Centrale Bank een eerste keer uit haar rol. Europese politici slaagden er toen niet in om de crisis te bedwingen. Europa hobbelde van de ene topontmoeting naar de andere - met de hete adem van fi nanciële markten in de nek. Wat ook werd gezegd of beloofd door politici of premiers, het bleek telkens te weinig, te laat en te ongeloofwaardig. Uiteindelijk was het de ECB die in de bres sprong. Gouverneur Mario Draghi kondigde aan dat de centrale bank alles zou doen - ‘whatever it takes’ - om de muntunie te redden. Geconfronteerd met de nagenoeg onbeperkte fi nanciële vuurkracht van de instelling uit Frankfurt dropen speculanten af, kalmeerden fi nanciële markten en keerde de rust terug. De muntunie was gered. Het is ironisch dat het niet verkozen politici waren die de muntunie - een bij uitstek politiek project - hebben gered. Het waren onverkozen centrale bankiers.

De huidige mission creep van centrale banken is een bijzonder gevaarlijke evolutie. Centrale banken gebruiken als verlengstuk van politiek beleid is in het verleden altijd bijzonder slecht afgelopen. In de tweede plaats zal deze ontwikkeling hoe dan ook leiden tot infl atie. Hetzij door ongebreidelde geldcreatie, hetzij door het ondergraven van de reputatie van de centrale bank. De taak van een onafhankelijke centrale bank is in de eerste plaats om de geldontwaarding door infl atie binnen de perken te houden. Niet om maatschappelijke wensdromen te realiseren. Activisme en voluntarisme zijn dan ook geen goede eigenschappen voor een centrale bank. Bescheidenheid en onafhankelijkheid des te meer. •

Peter De Keyzer heeft uitgebreide ervaring als econoom en hoofdeconoom bij o.a. KBC Asset Management, ABN AMRO Bank en BNP Paribas Fortis. Hij is medeoprichter van adviesbureau Growth Inc. Voor het Amsterdam Institute of Finance (AIF) doceert hij het programma ‘Understanding Global Macroeconomics’.