1- İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAM VE KURALLARININ GELİŞİMİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ NEDİR? İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kavramı :İş sağlığı ve güvenliği çalışanların sağlık ve güvenlik konuları ile ilgili bir alandır. Sanayi ve teknolojinin hızla gelişmesi, yeni iş sahalarının açılmasıyla birlikte yeterli önlemlerin alınmaması durumunda, çalışanların sağlığını ve güvenliğini tehdit eden sonuçlar ortaya çıkmaktadır.İşçi sağlığı ve iş güvenliği çalışmalarında öncelikli amaç, çalışanların sağlığını korumaktır. -İşyeri ortamında bulunan teknik ekipmanlar ile çalışma koşullarından kaynaklanan çeşitli riskler nedeni ile çalışanların sağlığı bozulabilir. Sağlığı bozulan ve hastalananların teşhis ve tedavisi de bu uğraşıların içine girer, ama bu çalışmaların asıl amacı, işyeri ortamında bulunan bu riskleri kontrol altına almak suretiyle işyerini sağlıklı ve güvenli bir yer haline getirmek ve sonuç olarak da bu ortamda bulunan ve çalışan kişilerin sağlığının olumsuz etkilenmesinin önüne geçmektir.İş sağlığı ve iş güvenliği çalışmalarının 2 temel boyutu vardır. (1)Çalışanların sağlığının yapacakları işle ilgisini araştıran, belirleyen (örneğin; daha önce akciğer rahatsızlığı geçirmiş bir kişinin tozlu bir işte çalıştırılmaması gibi)ve işyeri ortamında oluşabilecek bazı risklere karşı alınacak tıbbi koruma yöntemlerini uygulamak (örneğin; tetanos aşısı uygulaması vb. gibi) ve işyerindeki çalışmalar esnasında sağlık sorunu olanların hastalıklarının teşhis ve tedavisi ile hastalığın yapılan işle ilgisini araştırarak gerekli önlemleri almak şeklinde ifade edilebilecek olan tıbbi boyuttur. Bu ilgi alanına “İş Hekimliği” adı verilebilir. (2) işyeri ortamındaki sağlık ve güvenlik risklerinin saptanması, bununla ilgiliölçümler yapılması (örneğin; işyerinde kullanılan çeşitli kimyasal maddelerin, işyeri ortam havasındaki ölçümü, makine ve tezgahlardan kaynaklanan gürültünün düzeyini belirlemek üzere yapılan ölçümler gibi) ve bu risklerin kontrol altına alınması şeklindeki uğraşıları içeren ve konunun daha çok teknik-mühendislik yanını oluşturan “İş Güvenliği” boyutudur. Bu boyut, işyeri ortamında sağlıklı ve güvenlikli bir ortam oluşturmak için yapılan tüm çalışmaları kapsadığı için “İş Hijyeni” olarak da adlandırılmaktadır -6331 Sayılı Kanun; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir. 30 Haziran 2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
İŞ SAĞLIĞINDA TEMEL KAVRAMLAR -Genel Sağlık Kavramı :Önceleri, sağlıklı insan tanımı, iş kazası ve meslek hastalığı geçirmemek ve hasta olmamak şeklinde ifade edilirdi.Bugün ise, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sağlığı; yalnız hastalık ve maluliyetin olmaması değil, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali olarak tanımlamaktadır. -İş ve Sağlık İlişkisini Belirleyen Faktörler :İşyerlerinde, çalışanların sağlığı üzerinde etkili olan, bir anlamda İş ve Sağlık ilişkisini belirleyen başlıca 2 grup faktör vardır; (1)Kişisel faktörler (2)Çevresel faktörlerdir (1)Kişisel faktörler olarak, kişinin yaşı, cinsiyeti, genetik özellikleri, beslenme durumu, sigara, alkol vb. alışkanlıkları ile yaşadığı çevrede bulunan bazı faktörler bir araya gelerek bir insanın sağlık durumunu belirler. Bu etkileşim sonucunda da kişi sağlıklı olabilir veya sağlığı değişik seviyelerde bozulmuş olabilir. Bu sağlık bozulması, bazen çok hafif derecede olabilir ve kişide önemli bir hastalık tablosuna yol açmaz. Bazı durumda ise sağlık bozulması ileri derecede olabilir ve kişide ciddi bir hastalık tablosu ortaya çıkabilir, hatta bazen kişi, bu hastalık yüzünden hayatını da kaybedebilir. (2)Çevresel faktörler ise, kişinin çalıştığı işyeri ortamında bulunan çeşitli sağlık riskleridir. Değişik işyeri ortamında bulunan sağlık riskleri pek çoktur. Bu nedenle, bu faktörlerin; fiziksel etkenler , kimyasal etkenler tozlar, biyolojik etkenler, ergonomik etkenler, psikolojik etkenler şeklinde gruplandırılması, sık olarak yapılan bir yaklaşımdır.
- İş Sağlığı ve Güvenliği Risklerinin Değerlendirilmesi ve Kontrolü :İşyerinde, daha önce hiç risk değerlendirmesi yapılmamış olması ve çalışanların sağlıkve güvenliğini etkileyebilecek aşağıda belirtilen önemli değişikliklerin olması durumunda, risk değerlendirmesi yapılması i) Yeni bir makine veya ekipman alınması ii) Yeni tekniklerin geliştirilmesi iii) İş organizasyonunda veya iş akışında değişiklikler yapılması iv) Yeni hammadde ve/veya yarı mamul maddelerin üretim sürecine girmesi v) Yeni bir mevzuatın yürürlüğe girmesi veya mevcut mevzuatta değişiklik yapılması, vi) İş kazası veya meslek hastalığı meydana gelmesi vii) İş kazası veya meslek hastalığı ile sonuçlanmasa bile yangın, parlama veya patlama gibi işyerindeki iş sağlığı ve güvenliğini ciddi şekilde etkileyen olayların ortaya çıkması
1
İŞ GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ TARİH ÖNCESİ VE BATIDA İŞ GÜVENLİĞİ
OSMANLI DÖNEMİNDE İŞ GÜVENLİĞİ
-Heredotos (M.Ö. 484-425) ilk kez işçilere yeterli besin verilmesi üzerinde durmuştur. - Plato (M.Ö. 254-184) bazı esnaf ve zanaatkârların çalışma pozisyonlarından ileri gelen şekil bozuklukları İle ilgili bilgi vermiştir. - Hipokrates (M.Ö. 460-370) ilk kez kurşunun zararlı etkileri üzerinde durmuş, kurşun koliğinden söz ederek onu tanımlamış, aynı zamanda halsizlik,görme bozuklukları ve felçler ile kurşuna maruziyet arasında ilişki bulunduğuna dikkat çekmiştir. - Juvenal (M.S. 60-140) demircilerin göz lezyonları ile ayakta durarak çalışanların varislerinden söz etmiştir. - Agricola (1494-1555) "De Re Metallica" adlı yapıtında, madencilerde ortaya çıkan hastalıkları tanımlamış, bunlara karşı korunma önlemlerini anlatmış, toza karşı maden ocağının havalandırılmasından, iş kazalarından ve korunma yöntemlerinden söz etmiştir.
Dilaver Paşa Nizamnamesi; Üretimi artırmak amacıyla 1865 yılında Madeni Hümayun Nazırı Dilaver Paşa tarafından bir tüzük hazırlanmıştır. Ancak padişah tarafından onaylanmadığı için bir tüzük niteliği kazanamamış olan Dilaver Paşa Nizamnamesi, çalışma koşullarına ilişkin olarak getirdiği düzenlemeler yanında, madende bir hekim bulundurulmasını da hükme bağlamıştır. Kömür madenlerinde çok sık görülen iş kazalarına ilişkin olarak ise bir hüküm getirilmemiştir. 100 maddeden oluşan Dilaver Paşa Nizamnamesi daha çok üretimin artırılmasına yönelik olmasına karşın, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili ilk yasal belge olması açısından önemlidir,
- Paracelsus (1493-1541) madencilerde ve baca temizleyicilerinde meslek hastalıkları saptamış, "De Morbis Metallicİs" adlı kitabında, bu gün pnömokonyoz diye bilinen kronik akciğer hastalıklarının klinik tablosunu çizmiş ve "meslek hastalıkları riskinin artması, endüstriyel gelişmenin sonucudur demiştir. Her madde zehirdi ve zehir olmayan madde yoktur. Zehir ile ilacı ayıran dozdur." diyerek toksikolojinin temelini atmıştır -İş sağlığının babası olarak bilinen İtalyan hekim Bernardino Ramazzini (1633-1714), Modena Üniversitesi Tıp Fakültesinde epidemiyoloji profesörü olarak görev yapmıştır. Daha önceki yıllarda Modena ve Padova şehirlerinde doktorluk yaparken işyerlerini ziyaret etmiş ve buradaki gözlemlerini de ekleyerek "De Morbis Artificum Diatriba" adlı kitabını yazmıştır. Ramazzini, o dönemde var olan hemen her meslek grubunun sağlık risklerinden, risklere karşı Hipokrates Çağından bu yana, hastalara sorulan klasik soruların yanına "ne iş yaparsınız?" sorusunu ekleyerek genel kural haline getiren Ramazzini, hastalık ile işarasında ilişki kurarak, etiolojik faktörü saptamayı amaçlamıştır. -Robert Owen (1771 -1858), İskoçya'daki fabrikasında on yaşının altında kimseyi çalıştırmadan, çalışma saatini azaltarak, gençler ve yetişkinler için eğitim programları hazırlayarak ve işyerindeki çevre koşullarını düzelterek ticari başarısının devam ettiğini göstermiştir. 1802 yılında İngiltere Parlamentosu'nda"Çırakların Sağlığı ve Morali" adlı yasanın çıkarılmasında rol oynamış, günlük çalışma süresini 10 saate düşüren yasanın çıkması için parlamento üyelerini teşvik etmiştir. -Michael Sadler; İngiltere'de; 1833 yılında "Fabrikalar Kanunu" ile iş müfettişlerine işe giriş muayenesi yapmak üzere doktor atama yetkisi verilmiştir, 19. yüzyılın sonlarına doğru periyodik muayene ve hasta işçilerin çalışmalarını erteleme (rapor) yetkisi hekimlere verilmiştir.
Maadin Nizamnamesi; Tanzimat'tan sonraki ikinci önemli belge olan Maadin Nizamnamesi, genellikle iş güvenliğini ilgilendiren önemli hükümler getirmiştir. Bu tüzüğün getirdiği yenilikler ve önemli hükümler şunlardır: İşveren iş kazasının oluşmasını önlemek için gerekli önlemleri alarak iş güvenliğini sağlamak zorundadır. Kazaya maruz kalanlara veya ailesine mahkeme tarafından hükmedilecek tazminat işveren tarafından ödenecektir. Kaza, işverenin kötü yönetim ve denetimi veya gereken önlemlerin yasalara uygun olarak yerine getirilmemiş olması nedeniyle meydana gelmiş ise, işveren ayrıca 15-20 altın tutarında tazminat ödeyecektir. Havzada her işveren, diplomalı bir hekim çalıştırmak ve eczane bulundurmak zorundadır. Polis Nizamnamesi; Polislerin çalışma koşullarını düzenleyen 1845 tarihli nizamnamedir. İşçilerin greve gitmesini önlemek amacıyla polislere bu konuda birtakım görev ve yetkiler vermesinden ötürü Türkiye'nin sosyal politika tarihi açısından da önemlidir. Dönemin koşullarını dikkate aldığında Osmanlı İmparatorluğu döneminde ne bilinçli bir işçi sınıfının varlığından ne de onların örgütlenmesinden bahsetmek mümkündür. 3008 sayılı İş Kanunu; Ülkemizde ilk kez iş sağlığı ve güvenliği konusunda ayrıntılı ve sistemli bir düzenlemeye gidilmiştir. 3008 sayılı İş Kanunu 8 Haziran 1936 tarihinde kabul edilmiş. 1967 yılına kadar uygulamada kalmıştır. Umumi Hıfzıssıhha Kanunu; 1930 yılında yürürlüğe giren 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 7. kısmı iş sağlığı ve güvenliği yönünden bugün bile çok önemli olan hükümler getirmiştir. İşyerlerine sağlık hizmetinin götürülmesi görüşü bu yasa ile başlamıştır.
2
2-TÜRKİYE'DE VE DÜNYADA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ Ülkemizde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması görevi, 1945 yılında kurulan Çalışma Bakanlığı bünyesinde İşçi Sağlığı Daire Başkanlığına verilmiştir. İşçi Sağlığı Daire Başkanlığı; 04/10/2000 tarih ve 24190 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 618 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 20 inci maddesi ile İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü olarak yeniden teşkilatlandırılmış ve yeni görevlerle güçlendirilmiştir.
Türkiye’de İş Güvenliği Konusundaki Devlet Denetimi ve İlgili Birimler
Türkiye’de genel olarak iş hayatını denetleme yetkisi Devlet’e aittir. Bu husus, İş Kanunu’nun 88.maddesinde açıklanmış olup maddenin birinci fıkrasında “Çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını devlet izler, denetler ve teftiş eder” denmektedir.
Aynı maddenin ikinci fıkrasında, bu ödevin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı, ihtiyaca yetecek sayı ve özellikte teftiş ve denetlemeye yetkili memurlarca yapılacağı açıklanmıştır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın İSG konusundaki denetimden sorumlu birimi İş Teftiş Kurulu’dur. Denetim konusunda SGK Genel Müdürlüğü bünyesinde görevli “Müfettişler” de bazı yetkilere sahiptirler.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde, denetimle doğrudan ilişkili olmayan ancak İSG konusunda hizmet veren İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Merkezi (İŞGÜM) ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM) bulunmaktadır.
Ulusal ve uluslar arası kuruluşlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ;
İSGGM, İSGÜM İş Teftiş Kurulu Başkanlığı ÇASGEM SGK
Sağlık Bakanlığı İşçi ve işveren kuruluşları Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Dünya Sağlık Örgütü (WHO) AB ve Avrupa İSG Ajansı (OSHA) ILO sözleşmeleri AB direktifleri
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi Konsey, ülke genelinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak üzere kurulmuştur. Konsey, çalışmalarında ulusal ve uluslararası gelişmeleri ve ülke koşullarını göz önünde bulundurur. Çalışma hayatının iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevcut şartlarının iyileştirilmesi ve güvenlik kültürünün ülke genelinde yaygınlaştırılması amacıyla üyelerin işbirliği içinde çalışmasını esas alır. İş sağlığı ve güvenliği alanında ülke politikalarını oluşturmada tarafların görüş ve düşüncelerinin alınmasını sağlar. -Konsey üyeleri, iki yıl için seçilir ve üst üste iki olağan toplantıya katılmaz ise ilgili kurum veya kuruluşun üyeliği sona erer. -Konsey, yılda iki defa olağan toplanır. Bu toplantılar her yılın Haziran ve Aralık aylarında yapılır. Başkanın veya üyelerin üçte birinin teklifi ile olağanüstü olarak da toplanabilir. -Konseyin sekretaryası, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce yürütülür.
3
Ulusal iş sağlığı güvenliği konseyi Konsey, Müsteşarın başkanlığında aşağıda belirtilen üyelerden oluşur
Konseyin görevleri a) Ulusal iş sağlığı ve güvenliği politika ve stratejileri için öneriler geliştirmek ve alınan kararların kurumlarda uygulanmasını tavsiye etmek,
1.İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü, 2.Çalışma Genel Müdürü, 3.İş Teftiş Kurulu Başkanı 4.Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından bir genel müdür, 5.Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 6.Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 7.Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 8.Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, 9.Kalkınma Bakanlığı,
b) İş sağlığı ve güvenliği konusundaki ihtiyaç ve öncelikleri dikkate alarak Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Politika Belgesi, hedefler ve eylem planının belirlenmesi için öneriler geliştirmek, c) Çalışanların ve işverenlerin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda eğitimleri, bilgilendirilmeleri, bilinçlendirilmeleri ile iş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşturulması konusunda görüş bildirmek, ç) İş sağlığı ve güvenliği konularında araştırma ve geliştirmeye yönelik projeler önermek, d) Ülke çapında yapılacak iş sağlığı ve güvenliği alanındaki seminer, konferans gibi faaliyetleri yıllık olarak planlamak ve değerlendirmek,
10.Millî Eğitim Bakanlığı
e) Gerekli görülmesi durumunda çalışma grupları kurmak ve üyelerini belirlemek,
11.Sağlık Bakanlığından ilgili birer genel müdür,
f) İş sağlığı ve güvenliği konusunda toplum ve çalışan yararını gözeterek, Bakanlık ve diğer kurumlar arası koordinasyon, bilgi paylaşımı ve işbirliğine katkı sağlamak,
12.Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından bir yürütme kurulu üyesi 13.Devlet Personel Başkanlığından bir başkan yardımcısı, -İşveren, işçi ve kamu görevlileri sendikaları üst kuruluşlarının en fazla üyeye sahip ilk üçünden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonundan, Türk Tabipleri Birliğinden, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinden ve Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden konuyla ilgili veya görevli birer yönetim kurulu üyesi,
-İhtiyaç duyulması hâlinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün teklifi ve Konseyin kararı ile belirlenen, iş sağlığı ve güvenliği konusunda faaliyet gösteren kurum veya kuruluşlardan en fazla 2 temsilci.
g) İş sağlığı ve güvenliğinin izleme ve inceleme çalışmalarında bulunmak, ğ) Konsey üyelerinin temsil ettikleri kurum ve kuruluşlarda, Konsey toplantılarında alınan her türlü karar ve düzenlemenin ve iş sağlığı ve güvenliği mevzuatının uygulanmasını izlemek, görüş ve önerilerde bulunmak, h) Her yıl Mart ayı sonuna kadar, politika belgesi ve eylem planı kapsamında bir önceki yıla ait kurum faaliyet raporunu Konsey sekretaryasına iletmek. Not:Yıllık olağan ve olağanüstü toplantılar öncesinde Konsey üyeleri, gündem maddesi önerilerini ve toplantıya katılıp katılamayacaklarını en geç yedi gün önce Konsey sekretaryasına yazılı olarak bildirirler.
4
(İSGGM) İş sağlığı ve güvenliği genel müdürlüğü;
İSGGM İş Sağlığı Ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün Görevleri;
-Ülkemizde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması görevi, 1945 yılında kurulan Çalışma Bakanlığı bünyesinde İşçi Sağlığı Genel Müdürlüğüne verilmiştir.Denetim hizmetlerinin bir başka birimde örgütlenmesi nedeniyle Genel Müdürlük, 1983 tarihinde İşçi Sağlığı Daire Başkanlığına dönüştürülmüştür.İşçi Sağlığı Daire Başkanlığı, 04/10/2000 tarihinde “İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ” olarak yeniden teşkilatlandırılmış.
1. İş sağlığı ve güvenliği konularında, mevzuatın uygulanmasını sağlamak ve mevzuat çalışması yapmak, 2. Ulusal politikaları belirlemek ve bu politikalar çerçevesinde programlar hazırlamak, 3. Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak, 4. Etkin denetim sağlamak amacıyla gerekli önerilerde bulunmak ve sonuçlarını izlemek, 5. Standart çalışmaları yapmak, normlar hazırlamak ve geliştirmek, ölçüm değerlendirme, teknik kontrol, eğitim, danışmanlık, uzmanlık ve bunları yapan kişi ve kuruluşları inceleyerek değerlendirmek ve yetki vermek, 6. Kişisel koruyucuların ve makine koruyucularının imalatını yapacak kişi ve kuruluşlara yetki vermek, ithal edilecek kişisel koruyucuların ve makine koruyucularının standartlara uygunluğunu ve bu hususlarda usul ve esasları belirlemek 7. İş sağlığı ve güvenliği ile iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi konularında inceleme ve araştırma çalışmalarını planlayıp programlamak ve uygulanmasını sağlamak, 8. Faaliyet konuları ile ilgili yayım ve dokümantasyon çalışmaları yapmak ve istatistikleri düzenlemek, 9. Mesleki eğitim görenler, rehabilite edilenler, özel risk grupları ve kamu hizmetlerinde çalışanlar da dahil olmak üzere tüm çalışanların iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korunmaları amacıyla gerekli çalışmaları yaparak tedbirlerin alınmasını sağlamak, 10. İş Sağlığı ve Güvenliği Merkezi ve Bölge Laboratuvarlarının çalışmalarını düzenlemek, yönetmek ve denetleme 11. İş sağlığı ve güvenliği bilincinin oluşturulması, 12. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili düzenlemeleri çağdaş bir temele oturtmak ve günümüz teknolojisine cevap verecek yeterliliğe ulaştırmak, 13. Özellikle KOBİ’lere yönelik olarak iş sağlığı ve güvenliği alanında danışmanlık hizmeti verilmesi, 14. Eğitici, özendirici, yol gösterici faaliyetlerde bulunulması, 15. İşyeri ortam ölçümlerinin, inceleme ve araştırma faaliyetlerinin nicelik ve niteliklerinin artırılması 16. Uluslararası kuruluşlarla işbirliği ve ortak çalışma alanlarının oluşturulması 17. İş kazaları ve meslek hastalıkları konusunda veri tabanı oluşturulması amacıyla gelişmiş bir kayıt bildirim sistemi hazırlanması 18. İş kazaları ve meslek hastalıkları vakalarının minimum düzeye indirilmesi
İSGÜM ; Türk Hükümeti ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) arasında yapılan anlaşmayla Uluslararası Çalışma Koşullarını ve Çevresini İyileştirme Programı(PIACT) çerçevesinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün alt birimi olarak 1968 yılında kurulmuştur. İş Teftiş Kurulu Başkanlığı;28.8.1979 tarihinde çıkarılan İş Teftiş Tüzüğü ile İş Teftiş Kurulu Başkanlığı fiilen kurulmuştur. Ülkemizde dayanağını TBMM tarafından onaylanan uluslararası bir sözleşmeden alan tek denetim örgütlenmesi, iş denetimi (ÇASGEM) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi -1955 yılında Yakın ve Orta Doğu Çalışma Enstitüsü (YODÇE) adıyla İstanbul'da kurulmuştur. 16.07.2003 tarihinde "Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi" (ÇASGEM) olarak değiştirilmiştir. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK -1946’ da İşçi Sigortaları Kurumu olarak kuruldu. 1965’ de 506 sayılı kanunla Sosyal Sigortalar Kurumu adını almıştır. 1971’ de esnaf sanatkar ve bağımsız çalışanlar için Bağ-Kur kuruldu. 1950’ de 5434 sayılı kanunla kamuda çalışanlar için Emekli Sandığı kuruldu. -20.05.2006 tarihli ve 26173 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile kurulmuş olup, Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı, Bağ-Kur Genel Müdürlüğü ve Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü’nü aynı çatı altında toplanmıştır
İSGÜM’ ün Görev ve Amaçları; 1. İş sağlığı ve Güvenliği alanında verilen ölçüm ve analiz hizmetleri sunmak, 2. Sağlıklı ve güvenli iş ortamında, mevzuata uygun, ulusal ve uluslararası standartlarda hizmet vermek, 3. İşyeri ortamının sağlık ve güvenlik açısından taşıdığı riskler konusunda araştırmalar yapılması, fiziksel maruziyet ölçülmesi ve bu konuda metod ve stratejiler geliştirilmesi, 4. Risk değerlendirilmesi, ergonomi, ve kişisel koruyucu donanımlar konusunda bilgilendirme ve İSGÜM Müdürlüğü hizmetleri kapsamında, merkez Labaratuarlarında yapılan gürültü, titreşim, aydınlatma, termal konfor şartları ve toz ölçümü işlemlerinin düzenli bir şekilde yapılması faaliyetlerini yürütmek, 5. Deney Sonuç Raporları’ nın teknik yeterliliğini kontrol ederek onaylamak
5
İş Teftiş Kurulu Başkanlığı Görevleri;
Sağlık Bakanlığı
1. Çalışma hayatıyla ilgili mevzuatın uygulanmasını denetlemek, 2. İş teftişiyle ilgili mevzuat çalışması yapmak ve mevzuatta görülen boşluk ve aksaklıkların giderilmesi için alınması gerekli önlemler konusunda görüş bildirmek, 3. İş teftişiyle ilgili istatistikleri tutmak, değerlendirmek, yorumlamak ve yayınlanmasını sağlamak,
Sağlık Bakanlığı 1920’ de kuruldu. 1930’ da Hıfzısıhha kanunu çıkarıldı. İşçiler hıfzı sıhhası düzenlemeleri ile ÇSG Bakanlığı kurulana kadar iş sağlığı çalışmaları yürütüldü.
ÇASGEM görevi; ÇASGEM; Bakanlık, bağlı kuruluşlar ile ilgili kuruluşların personeli ve özel veya kamu sektöründe faaliyet gösteren işyerlerindeki işçi, işveren veya yönetici personelin eğitimlerini sağlamak amacıyla; çalışma hayatı, sosyal güvenlik, işçi işveren ilişkileri, iş sağlığı ve güvenliği, toplam kalite yönetimi, iş teftişi, istihdam , verimlilik, iş piyasası etütleri, ergonomi,çevre, ilk yardım, iş istatistikleri ile İşyeri Hekimliği, İşyeri Hemşiresi ve Sağlık Memurluğu, İş Güvenliği ile Görevli Mühendis veya Teknik Elemanlara sertifika programları düzenler.
İşçi ve İşveren Kuruluşları (sendikalar) -1952’ de TÜRK-İŞ kuruldu. -1967’ de DİSK kuruldu. -1976’ da HAK-İŞ kuruldu. -TİSK 1961 yılında İstanbul İşveren Sendikaları Birliği olarak kuruldu. (1962yılında şu anki ismini aldı)
Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları -TMMOB -Türk Tabibler Birliği -Türkiye Barolar Birliği
Güvenlik Kurumu (SGK) Görevleri;
(WHO&DSÖ) Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization)
1. Ulusal kalkınma strateji ve politikaları ile yıllık uygulama programlarını
1945 yılında ABD’nin San Francisco kentinde toplanan Birleşmiş Milletler Konferansı, bu dönemde bütün halkların sağlığının, dünyada barış ve güvenliğin sağlanması açısından temel önem arz ettiğini kabul ederek Çin ve Brezilya’lı delegelerin bir "Uluslararası Sağlık Örgütü" kurulması amacıyla toplantı düzenlenmesi oybirliğiyle kabul edilmiştir. 1948 Yılında kuruldu. WHO Anayasası’ nın yürürlüğe girdiği 7 Nisan, Dünya Sağlık Günü olarak kutlanır. Türkiye Cumhuriyeti 9 Haziran 1949 tarih ve 5062 sayılı Kanunla,Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Anayasasını onaylayarak bu örgüte üye olmuştur. a)Görevleri; 1. Sağlık alanında uluslararası nitelik taşıyan çalışmalarda yönetici ve koordinatör makam sıfatıyla
dikkate alarak sosyal güvenlik politikalarını uygulamak, bu politikaların geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmak. 2. Hizmet sunduğu gerçek ve tüzel kişileri hak ve yükümlülükleri konusunda bilgilendirmek, haklarının kullanılmasını ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesini kolaylaştırmak. 3. Sosyal güvenliğe ilişkin konularda; uluslararası gelişmeleri izlemek, Avrupa Birliği ve Uluslararası kuruluşlar ile işbirliği yapmak, yabancı ülkelerle yapılacak sosyal güvenlik sözleşmelerine ilişkin gerekli çalışmaları yürütmek, usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmaları uygulamak. 4. Sosyal güvenlik alanında, kamu idareleri arasında koordinasyon ve işbirliğini sağlamak.
hareket etmek 2. BM, İhtisas Kuruluşları, sağlık idareleri, meslek grupları ve keza uygun görülecek diğer örgütlerle fiili bir işbirliği kurmak ve sürdürmek. 3. Hükümetlere, istek üzerine, sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesi için yardım yapmak
6
Uluslar arası Çalışma Örgütü ve Sözleşmeleri ( ILO )
Türkiye’nin onayladığı ILO sözleşmeleri -42 No’lu İşçinin Tazmini (Meslek Hastalıkları) Sözleşmesi (Revize)
-Kuruluşu 1919 ,Türkiye’nin üyeliği 1932 yılıdır.Birleşmiş Milletler kuruluşları arasında yalnızca ILO üçlü yapıya sahiptir. -ILO, sosyal ve ekonomik konularda ve başka alanlarda geçerli ulusal politikaların geliştirilmesinde ve uygulanmasında sendikalar ve işverenler arasındaki sosyal diyalogu geliştirerek aynı üçlü yapılanmayı üye ülkelerde de destekler.
-88 No’lu İş ve İşçi Bulma Servisi Kurulması Sözleşmesi -102 No’lu Sosyal Güvenlik (Asgari Standartlar) Sözleşmesi -105 No’lu Zorla Çalıştırmanın Kaldırılması Sözleşmesi -119 No’lu Makinaların Korunma Tertibatı ile Techizi Sözleşmesi
-Uluslar arası asgari çalışma şartları ve ILO’ nun genişletilmiş politikaları, her yıl toplanan Uluslararası Çalışma Konferansı’nda belirlenir a)ILO'nun Dört Temel Stratejisi;
- 127 No’lu Azami Ağırlık Sözleşmesi(18 yaşını doldurmuş erkek işçi max.55 kg)
1. Çalışma yaşamında standartlar, temel ilke ve haklar geliştirmek ve gerçekleştirmek; 2. Kadın ve erkeklerin insana yakışır işlere sahip olabilmeleri için daha fazla fırsat yaratmak, 3. Sosyal koruma programlarının kapsamını ve etkinliğini artırmak 4. Üçlü yapıyı ve sosyal diyalogu güçlendirmek
-142 No’lu İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Sözleşmesi
-135 No’lu İşçi Temsilcileri Sözleşmesi -138 No’lu Asgari Yaş Sözleşmesi
-155 No'lu İş Sağliği ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme -161 No'lu İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin Sözleşme -182 No’lu Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Eylem Sözleşmesi
b)ILO'nun sosyal ve ekonomik güvenliği artırma stratejisi; 1. İş piyasası güvencesi 2. İstihdam güvencesi 3. İş güvencesi 4. Beceri geliştirme güvencesi 5. Çalışma güvenliği 6. Temsil güvencesi 7. Gelir güvencesi c)ILO'nun Hedefleri; 1. İstihdam ve işsizliğin önlenmesi
-Avrupa Birligi’ne uyum sürecinde, 89/391/EEC sayılı Çerçeve Direktif ile ILO’nun 155 ve 161 sayılı sözleşmelerindeki hükümlerin karşılığının sağlanması için bir İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun çıkarılması” yer almaktadır. Buna istinaden; -2003 yılında is Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği olarak uyumlaştırılan Çerçeve Direktif, 2006 yılında Danıştay kararıyla iptal edilmistir.Daha sonraları 6331 sayılı is Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarısı, 20.06.2012 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaşmış, 30 Haziran 2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. (EU-OSHA) Avrupa İSG Ajansı (European Agency for Safety and Health)
2. Çalışma saatleri
Kuruluş amacı: Avrupa Birliğinde işyerlerinin daha sağlıklı,güvenli ve üretken olmalarına katkıda
3. Uygun asgari ücret(Eşit işe eşit ücret)
bulunmaktır.062/94 , 1643/95 ve 1654/2003.AB bünyesinde, İSG alanında bilgi ve deneyimlerin
4. İş dışındaki hastalık ve kazalardan korunma
geliştirilmesi, toplanması, paylaşılması ve analizini amaçlıyor OSHA ‘nın Türkiye’deki irtibat birimi İş
5. Çocukların, gençlerin ve kadınların korunması
Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüdür.
7