EPILOGI 1 2012 by DIGITAL PUBLISHING

follow link

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 5

follow link

από τον εκδότη

50 χρόνια

ε το τεύχος αυτό η Επιλογή εισέρχεται στο 50ό της έτος. Μέσα στις πέντε αυτές δεκαετίες η Ελλάδα πέτυχε να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της, τουλάχιστον μέχρι την κρίση που ξεκίνησε το 2008. Σε έναν κόσμο που αλλάζει όμως, η ευημερία είναι σχετική έννοια. Πρέπει να δούμε τον βηματισμό μας σε σχέση με την Ευρώπη των ανεπτυγμένων χωρών, του πυρήνα των 15, γιατί φυσικά η σύγκλιση με τα χαμηλότερα επίπεδα των νέων χωρών, πλην της Κύπρου, δεν μας αφορά. Ποια πορεία ακολουθήσαμε; Το κατά κεφαλή αεπ της Ελλάδας σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ-15 αυξήθηκε ταχύτατα, από 57% το 1961 σε 89% σε μια εικοσαετία, το 1981. Η σύγκλιση σταματά εδώ, υποχωρεί τη δεκαετία του μεγάλου δανεισμού του ‘80, σταθεροποιείται τη δεκαετία του ‘90, και μετά από άνοδο τη δεκαετία του 2000, τώρα υποχωρεί σε χαμηλότερα επίπεδα και από του 1981. Ο μεγάλος δανεισμός μας πήγε άδικα, σπαταλήθηκε σε χίμαιρες κατανάλωσης, σε μια σαθρή, αδιαφανή και σε ορισμένους τομείς, όπως της υγείας, διεφθαρμένη και συνεχώς διογκούμενη σε εργαζόμενους κρατική μηχανή, χωρίς να καταφέρουμε να συγχρονιστούμε με το βήμα των Ευρωπαίων. Πού βρισκόμαστε σήμερα; Τώρα διαπιστώνουμε τις αδυναμίες της αποβιομηχανοποιημένης οικονομίας, τώρα που χρειαζόμαστε τις εξαγωγές. Και ενώ οι εξαγωγείς έχουν πρόβλημα χρηματοδότησης και το κράτος τους χρωστά επιστροφές φπα, μόλις τώρα απλοποιούμε το καθεστώς και μειώνουμε τον αριθμό των εγγράφων που απαιτούνται για μια εξαγωγή. Σήμερα, στην μεγάλη κρίση, με την αβεβαιότητα για το PSI, αγωνιζόμαστε για να διασφαλίσουμε τη θέση μας στο ευρώ. Ίσως, τώρα που μας επιβάλλουν οι ξένοι τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε, κυρίως στον δημόσιο τομέα που μας κατα-

χρέωσε, να βγει κάτι καλό από την προσγείωση στην πραγματικότητα. Η στρατηγική τους έχει μεγάλες αδυναμίες, ωστόσο εμείς δεν έχουμε παρουσιάσει μια αξιόπιστη εναλλακτική, χωρίς να ξεχνάμε ότι αφού χρωστάμε πρέπει να πληρώσουμε.  Μέχρι να βρούμε εναλλακτική στρατηγική, σε μια χώρα που η ιστορική εμπειρία κατά σύστημα αγνοείται, η αναδρομή στα προηγούμενα που κάνουμε στο τεύχος αυτό, δίνει την οπτική της απόστασης. Γιατί όπως είπε ο Λαμαρτίνος (De l’ histoire des Girondins) τον 19ο αιώνα «Αν το παρελθόν δεν δίδασκε το μέλλον, προς τι λοιπόν η μνήμη; Ο κόσμος θα ξανάρχιζε κάθε μέρα, και αυτή η διαδοχή νεανικής επιπολαιότητας δεν θα ήταν παρά μια διαδοχή καταστροφών στην ιστορία των εθνών.».  Σε μια εποχή ευθύνης για όλους, πολιτικούς και πολίτες, ας επισκεφτούμε πάλι τα λάθη μας, αλλά και όσα έγιναν σωστά και ας εκτιμήσουμε ρεαλιστικά τις δυνατότητές μας, γιατί υπάρχουν. Η διαφορά της τωρινής κρίσης από τις προηγούμενες είναι ο μεγάλος δανεισμός, που προήλθε από την αυξανόμενη financialisation της οικονομίας και τα χαμηλά επιτόκια με την είσοδο στο ευρώ. Η διαφορά αυτή είναι που κάνει δυσκολότερη την αντιμετώπιση της τωρινής κρίσης από τις επιχειρήσεις και τους πολίτες. Όσο βρισκόμαστε βαθειά μέσα στη κρίση, η προοπτικές είναι πιο δυσδιάκριτες, αλλά υπάρχουν. Αφού τις εντοπίσουμε, θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε και πάλι. Στο πρώτο τεύχος της για το 2012, η Ε εύχεται στους αναγνώστες της Καλή και Δημιουργική Χρονιά, με αισιοδοξία, που χρειαζόμαστε, και εργασία!

Χρήστος Παπαϊωάννου

8 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Αντιμετωπίστε τις ενεργειακές προκλήσεις Η εξοικονόμηση ενέργειας αποτελεί πλέον πολύ σημαντική προτεραιότητα για τους ιδιοκτήτες και χρήστες κτιριακών εγκαταστάσεων. Η ΑΒΒ προσφέρει λύσεις που μπορούν να εξασφαλίσουν μεγάλη ενεργειακή οικονομία συνιστώντας την ιδανική λύση στις ανάγκες σας. Για να ανακαλύψετε τον τρόπο με τον οποίο μπορείτε να βελτιώσετε την απόδοση των εγκαταστάσεών σας χωρίς να επιβαρύνετε το περιβάλλον, επισκεφτείτε τη διεύθυνση www.abb.gr

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 9

follow link

Πολ ι τ ι κ Η

Η Ω ρα τ η ς α λ Η θε ι α ς

Το πολιτικό σύστημα αποστασιοποιείται από τις όποιες επιλογές έχουν πολιτικό κόστος, αφήνοντας τον Λουκά Παπαδήμο να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά.

κακομαθημΕνοι πολιτικοΙ

Ύφεση, άπιαστοι δημοσιονομικοί στόχοι και πολιτικοί που «περί άλλων τυρβάζουν», σαν κακομαθημένα παιδιά που πεισματικά αρνούνται να αλλάξουν συνήθειες. Επιτελειο «E»

Ευρωζώνη σήμερα είναι δέσμια των αποφάσεων της για τη διαχείριση της διάσωσης της Ελλάδας. Είτε η Ελλάδα διασωθεί -πλέον εξαρτάται από τη συμμόρφωσή μας με τις δεσμεύσεις του νέου Μνημονίου που συνοδεύει το δάνειο των 130 δισ. ευρώ- είτε όχι, αντιμετωπίζει τις επιπτώσεις στο σύνολο της. Το PSI απορρυθμίζει την αγορά ομολόγων της. Στην Ελλάδα, το 10 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

πολιτικό σύστημα βρίσκεται αντιμέτωπο με την ώρα της αλήθειας και το πολιτικό κόστος των επιβαλλόμενων μέτρων από την τρόικα, η οποία θεωρεί ότι για την επανεκκίνηση της οικονομίας μιας χρεοκοπημένης χώρας χρειάζεται ανατροπή των όρων με τους οποίους λειτουργεί η οικονομία της. Στις απόψεις της υπάρχουν αδυναμίες, π.χ. οι μεγάλες και απότομες περικοπές δαπανών επιτείνουν την ύφεση, καθισ τών τας ανέφικτους τους δημοσ ιονομικούς σ τόχους. Όμως, προτείναμε εμείς μια αξιόπιστη εναλλακτική αντιμετώπιση του προβλήματος, πέρα από αοριστολογίες περί ανάπτυξης; Φυσικά όχι, αφού το πολιτικό σύστημα αποστασιοποιείται από τις όποιες επιλογές έχουν πολιτικό κόστος, αφήνοντας τον πρωθυπουργό, Λουκά Παπαδήμο, να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά. Να αλλάξει ένα σύστημα που οδήγησε στην υπερχρέωση: Προνομιακό καθεστώς όσων είχαν επαφές με το κράτος -συγκεκριμένων ομάδων εργαζομένων ή επιχειρηματικές. Διεφθαρμένο σύστημα πρόνοιας και υγείας. Εισοδηματική ανισότητα (από τις υψηλότερες στην Ευρώπη), παρά τα μεγάλα ποσά που ξοδεύονταν. Γραφειοκρατικό σύστημα που αποθάρρυνε την επιχειρηματικότητα. Και για όσους θεωρούν ότι η επιστροφή στη δραχμή θα ήταν η λύση, αξίζει να

περιγραφεί η σειρά των γεγονότων που θα ακολουθούσε. Η έξοδος από το ευρώ θα συνοδευόταν από μεγάλη υποτίμηση του νέου νομίσματος, προσωρινή στάση πληρωμών του δημοσίου και πλήρη αδυναμία των τραπεζών αφού πλέον δεν θα έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτούνται από την ΕΚΤ. Πολλές επιχειρήσεις θα καταρρεύσουν υπό το βάρος των δανείων σε ευρώ, με νέα άνοδο της ανεργίας. Τα κέρδη σε ανταγωνιστικότητα σύντομα θα εξανεμισθούν από τον υψηλό πληθωρισμό αφού οι εισαγωγές της χώρας είναι τριπλάσιες από τις εξαγωγές που θα ωφεληθούν από την υποτίμηση. Κανείς δεν θα χρηματοδοτεί το εξωτερικό έλλειμμα μιας χρεοκοπημένης χώρας, οι εισαγωγές θα καταρρεύσουν και θα δημιουργηθεί πρόβλημα στον εφοδιασμό της παραγωγής με πρώτες ύλες, και η ζήτηση και η προσφορά θα ακολουθούν η μια την άλλη σε ένα καθοδικό σπιράλ. Οι αγορές θα σταματήσουν να τοποθετούν κεφάλαια στις χώρες της ευρωζώνης που θεωρούν ευάλωτες. Το ντόμινο δύσκολα θα σταματήσει, παρά μόνο με το ευρωομόλογο. Και αυτό, αφού θα έχει χαθεί το παιχνίδι για την Ελλάδα. Συνεπώς μπορεί το διακύβευμα για την ευρωζώνη να είναι μεγάλο, αλλά για την Ελλάδα είναι μεγαλύτερο.

follow link

Ο ι κο νο μ Ι α

Η τεχνικΗ της πειθοΥς

Στο μέτρο που η χώρα θα αποδείξει την ικανότητά της να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις, θα μπορεί να υποστηρίξει απέναντι στην τρόικα, ότι η αποτυχία στον στόχο του ελλείμματος οφείλεται στην ύφεση. Επιτελειο «E»

πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού. Το ίδιο ισχύει και για την οικονομική πολιτική. Στη συγκεκριμένη συγκυρία το τελευταίο ισχύει πολύ περισσότερο. Παράδειγμα, η πρόσφατη έκθεση προόδου του ΔΝΤ για την Ελλάδα, σύμφωνα με την οποία το έλλειμμα του δημοσίου και των φορέων του, από περίπου 12 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Μ ε τ α ρ ρ υθ μ Ισ ε ι ς γ ρ Η γ ορα

10% του αεπ το 2011, στόχος είναι να μειωθεί σε περίπου 5% το 2012. Σε αυτό θα συμβάλλει η μείωση των τόκων του δημοσίου χρέους κατά 5 δισ. ευρώ περίπου λόγω της απομείωσης της αξίας των ελληνικών κρατικών ομολόγων στα χέρια ιδιωτών (PSI). Αν οι τόκοι δεν μειώνονταν, δηλαδή δεν προχωρούσε το PSI, το έλλειμμα, παρά τις περικοπές δαπανών και τη μεγάλη αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των πολιτών, θα ξεπερνούσε το 7% του αεπ της χώρας σε περίοδο που οι αγορές δεν μας χρηματοδοτούν. Συνεπώς, εδώ που φθάσαμε, το PSI πρέπει να προχωρήσει ταχύτατα όπως και η εφαρμογή της συμφωνίας του Οκτωβρίου που το συνοδεύει, για μείωση των ελλειμμάτων του δημοσίου, με στοχευμένες περικοπές δαπανών -και όχι οριζόντιες που δεν βοηθούν- και ουσιαστικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Διαφορετικά, καθώς οι Ευρωπαίοι θα παρατηρούν τις γνωστές ελληνικές υπαναχωρήσεις, πιθανόν να καθυστερήσουν την εκταμίευση της δόσης μαμούθ των 89 δισ. ευρώ που προγραμματιζόταν για τον Φεβρουάριο και ήδη μετατίθεται για τον Μάρτιο, ώστε να αποφύγουμε τη στάση πληρωμών. Και κάθε καθυστέρηση είναι σε βάρος μας. Αν δεν είχε καθυστερήσει η 6η δόση (του Σεπτεμβρίου) θα εί-

χαμε ήδη εισπράξει την έβδομη δόση του προηγούμενου δανείου των 100 δισ. ευρώ. Ένας ακόμη λόγος επίσπευσης, και πιο σημαντικός, είναι ότι η κατάσταση στην ευρωζώνη επιδεινώνεται. Μπορεί αυτό να μην αφορά τη Γερμανία και ακόμα τη Γαλλία ωστόσο αφορά την Ιταλία και την Ισπανία. Οι δυο τελευταίες δανείζονται πλέον ακριβότερα από τις αγορές, με επιτόκια που φθάνουν το 7% και έχουν την τρίτη και τέταρτη μεγαλύτερη συνεισφορά στο πακέτο στήριξης της Ελλάδας. Όσο η δική τους οικονομία επιδεινώνεται, πιθανόν να θεωρήσουν ότι πλέον αδυνατούν να μας χρηματοδοτούν μέσω του Μηχανισμού Στήριξης με επιτόκιο 3,5-4% όταν αυτές δανείζονται με διπλάσιο. Συνεπώς πρέπει να κινηθούμε γρήγορα χωρίς να δίνουμε αφορμές για καθυστερήσεις. Το πρόγραμμα που μας επιβάλλει η τρόικα επιτείνει την ύφεση. Ας προχωρήσουμε όμως στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, σε κλείσιμο φορέων και δραστική μείωση του κράτους, ώστε να έχουμε από την πλευρά αυτή να παρουσιάσουμε αποτέλεσμα. Τότε το επιχείρημα ότι η αποτυχία σ τον σ τόχο του ελλείμματος θα οφείλεται αποκλειστικά στην ύφεση θα ευσταθεί και ίσως η ΕΕ και το ΔΝΤ προσγειώσουν τους στόχους στην πραγματικότητα της ύφεσης.

ασφάλειες ζωής & σύνταξης

ασφάλειες προσωπικού ατυχήματος

ασφάλειες πλοίων & σκαφών αναψυχής

ασφάλειες μεταφορών

ασφάλειες πυρός

ασφάλειες αυτοκινήτων

ασφάλειες αστικής ευθύνης

οδική βοήθεια

MINETTA INTERPARTNER ASSISTANCE

τεχνικές ασφαλίσεις

Για περισσότερα από 50 χρόνια, έχετε δίπλα σας έναν σύμμαχο ζωής. Για περισσότερα από 50 χρόνια, η ΜΙΝΕΤΤΑ βρίσκεται κοντά σας σε κάθε σας ανάγκη. Με ολοκληρωμένα προγράμματα, σας καλύπτει αξιόπιστα και υπεύθυνα, αποζημιώνοντας αμέσως. Αυτή είναι η δέσμευση της ΜΙΝΕΤΤΑ, της μεγάλης ελληνικής ασφαλιστικής: να είναι πάντα δίπλα σας, ό,τι κι αν τύχει. Κι αυτό το ζείτε εδώ και 50 χρόνια… Και θα το ζήσουν και τα παιδιά και τα εγγόνια σας. Σίγουρα.

Κεντρικά Γραφεία: Λ. Συγγρού 193 – 195 & Χρ. Σμύρνης 2 Ν. Σμύρνη 17121 Τηλ. Κέντρο: 210 9309500-99 Fax: 210 9314542 e-mail: info@minetta.gr www.minetta.gr

follow link

14 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 15

follow link

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η ανατροπΗ της Υφεσης

Δέσμιοι της ύφεσης, που έχει πλέον τη δική της δυναμική. Για να ανατραπεί, χρειάζεται τα κόμματα να ξεπεράσουν τον εαυτό τους και αντί να ασχολούνται με τις εκλογές, να στηρίξουν τις προσπάθειες του Λ. Παπαδήμου. Επιτελειο «E»

προϋπολογισμός του 2011, όπως κατατέθηκε στη Βουλή στα τέλη του 2010, προέβλεπε μείωση του ε λ λείμματος κατά 2 δισ. ευρώ. Τελικά, το έλλειμμα αντί να μειωθεί αυξήθηκε 7,7% στα 23 δισ. ευρώ. Τι συνέβη; Οι προβλέψεις διαψεύσθηκαν, η ύφεση πλήττει τα εισοδήματα και οι εισπράξεις από τον φόρο των φυσι16 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Ρ ε α λ ι σ μ Ος κ α ι σ τ Οχο ι

κών προσώπων μειώθηκαν -παρά την έκτακτη εισφορά που επιβλήθηκε- κατά 12%, ενώ προβλεπόταν αύξηση 6,5%. Πώς αντιμετωπίστηκαν οι απώλειες; Με την επιβολή του ειδικού τέλους στα ακίνητα, που αύξησε τους φόρους στην περιουσία κατά 132%, ενώ προβλεπόταν αύξηση 52%! Αντίστοιχα, προβλεπόταν αύξηση των έμμεσων φόρων 1,6%, όμως τελικά μειώθηκαν 6%, καθώς η μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων περιορίζει και τα έσοδα του κράτους. Στις δαπάνες, προβλεπόταν αύξηση 4,3% που έφθασε το 5,9%, καθώς το κράτος χρειάσθηκε να αυξήσει τις επιχορηγήσεις στα ασφαλιστικά ταμεία κατά 1,3 δισ. ευρώ για να μπορέσουν να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους σε συντάξεις, αφού αντιμετωπίζουν απώλειες εσόδων από τη μείωση των αμοιβών και την αύξηση της ανεργίας. Τι συμπεράσματα αντλούνται από την εμπειρία του 2011; Το μόνο ασφαλές είναι ότι ο στόχος μείωσης του δημόσιου ελλείμματος χωρίς δραστικές περικοπές στον δημόσιο τομέα (δραστική μείωση του κράτους με κλείσιμο φορέων και κατάργηση θέσεων εργασίας) είναι εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο να επιτευχθεί. Και αυτό γιατί η προβλεπόμενη αύξηση εσόδων από τη φορολογία εισοδήματος κατά 29% το 2012, αποτελεί εξωπραγματικό μέγεθος σε πε-

ριβάλλον μειούμενων αμοιβών και ύφεσης. Και αν ακόμη επιτευχθεί θα αφαιρέσει χρήματα από την αγορά και θα οδηγήσει σε απώλειες εσόδων από τους έμμεσους φόρους. Το ίδιο ισχύει και για τους φόρους στα ακίνητα που θα αυξηθούν 218%. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κάλεσε τους Έλληνες «να βάλουν πλάτη» για να σωθεί η χώρα. Οι Έλληνες θα το κάνουν, αν όμως έχουν μειωμένα εισοδήματα πώς θα καταβάλουν τους φόρους που προβλέπει ο προϋπολογισμός; Η ύφεση πλέον έχει τη δική της δυναμική και ο μόνος τρόπος να ανατραπεί μεσοπρόθεσμα, είναι τα κόμματα που συμμετέχουν στην κυβέρνηση, αντί να ασχολούνται με το θέμα των εκλογών (που ουδόλως απασχολεί τους πολίτες αφού η πολιτική που θα ακολουθηθεί είναι δεδομένη και υπαγορεύεται από το Μνημόνιο) να στηρίξουν τον πρωθυπουργό, Λουκά Παπαδήμο, στο έργο του: να ολοκληρώσει τις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία του Οκτωβρίου και το νέο δάνειο της τρόικας των 130 δισ. ευρώ, αλλά και τους όρους που το συνοδεύουν, δηλαδή τις μεταρρυθμίσεις εκείνες που θα οδηγήσουν τη χώρα σε ένα ανταγωνιστικό μοντέλο λειτουργίας της οικονομίας. Αλλιώς η θέση μας στο ευρώ δεν είναι καθόλου εξασφαλισμένη. Η ανάκτηση του ηθικού των Ελλήνων βασίζεται σε αυτό.

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 17

follow link

Δ ι αφΑ ν ε ι α

Εγκλημα και τιμωρΙα

Πρόστιμο 91 εκατ. δολ. στην Mayar Telecom, θυγατρική της Deutsche Telecom, για δωροδοκία στα Σκόπια. Συνέβη στις ΗΠΑ. Στην Ελλάδα, έξι χρόνια μετά το σκάνδαλο Siemens, η υπόθεση ακόμη διερευνάται… Ανάλογη πραγματικότητα και στην ιστορία του Βατοπεδίου. Η «κακή» Ελλάδα εξακολουθεί να κρατά γερά με τα πλοκάμια της την καθημερινότητά μας... Επιτελειο «E»

18 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΜΑθη μ α α πΟ τ ι ς Η Π Α

αραμονές του νέου έτους, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ, η Securities and Exchange Commission, εξέδωσε μια λιτή ανακοίνωση που ανέφερε ότι επέβαλε πρόστιμο 91 εκατ. δολ. στην ουγγρική Mayar Telecom διότι δωροδόκησε με 9 εκατ. δολ. αξιωματούχους της ΠΓΜΔ ώστε να αποκλείσουν την είσοδο νέου παίκτη στην αγορά κινητής τηλεφωνίας της χώρας και με 5 εκατ. δολ. ομολόγους τους στο Μαυροβούνιο κατά τη διαδικασία αποκρατικοποίησης της εταιρείας τηλεπικοινωνιών. Πώς έφθασε εκεί και ασχολήθηκε με μικρά σχετικά ποσά; Η Mayar Telecom είναι θυγατρική της Deutsche Telecom, εισηγμένης στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Διαβάζοντας τέτοιες ειδήσεις μόνο αισθήματα θλίψης προκαλεί η σύγκριση με την ελληνική πραγματικότητα. Το σκάνδαλο των «μαύρων» πληρωμών της Siemens βρίσκεται στον 6ο χρόνο διερεύνησής του χωρίς ακόμα αποτελέσματα. Και αν ακόμη καταβληθεί αποζημίωση για ηθική βλάβη στο ελληνικό δημόσιο, το κενό θα παραμένει όσο δεν παραπέμπονται συγκεκριμένα άτομα. Η γερμανική δικαιοσύνη κινείται ταχύτερα και το επιχείρημα ότι οι ποινές στην Ελλάδα προβλέπονται βαρύτερες, γι αυτό και οι έρευνες ακολουθούν βραδύτερο ρυθμό, δεν ικανοποιεί το κοινό περί δικαίου αίσθημα. Ανάλογη και η περίπτωση του Βατοπεδίου. Αν δεν υπήρξε σκάνδαλο, με υποεκτίμηση της κρατικής

περιουσίας στην ανταλλαγή με παρόχθιες περιοχές της λίμνης Βιστωνίδας, γιατί κρατείται ο ηγούμενος της μονής; Και αν υπήρξε, πού βρίσκονται σήμερα οι συνένοχοί του από την πλευρά του κράτους; Εύλογα αναμένει ο πολίτης ότι και η υπόθεση της σκανδαλώδους απευθείας ανάθεσης των υποβρυχίων είτε θα οδηγηθεί σε παραγραφή είτε θα ακολουθήσει τη συνηθισμένη πορεία στα ελληνικά δικαστήρια, δηλαδή θα κρατήσει χρόνια η διαλεύκανσή της. Στην Αμερική, η πανίσχυρη SEC προχωρά σε εξωδικαστικούς συμβιβασμούς, επιβάλλοντας βαριά πρόστιμα στους παραβάτες των νόμων, για να παρακάμψει τις καθυστερήσεις των δικαστηρίων. Η πρακτική αυτή δεν είναι τόσο διαδεδομένη στην Ευρώπη, ωστόσο εκεί η δικαιοσύνη λειτουργεί γρηγορότερα και δεν ισχύει η παραγραφή των αδικημάτων πολιτικών προσώπων. Παράδειγμα, η πρόσφατη καταδίκη του Γάλλου προέδρου Σιράκ για την εικονική απασχόληση στον Δήμο του Παρισιού ατόμων που απασχολούνταν στο κόμμα του τη δεκαετία του ’90. Όσον αφορά τις καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης στην Ελλάδα, δεν οφείλονται στην έλλειψη δικαστών. Έχουμε αναλογικά με τον πληθυσμό τριπλάσιους δικαστές απ’ ότι η Γαλλία και η Ιταλία. Και εδώ συμβαίνει ό,τι και στα δημόσια νοσοκομεία. Πολλοί γιατροί και πολύ λίγο νοσηλευτικό προσωπικό. Πολλοί δικαστές και λίγοι υποστηρικτές του έργου τους. Ίσως και εδώ χρειάζεται ο εξορθολογισμός που μας επιβάλλει η τρόικα.

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 19

follow link

Α ν Απ τ υ ξ η

Η ΕλλΑδα της δ ρΑσ η ς

Πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα πρέπει να στοχεύσει στην ανάπτυξη των τομέων όπου έχει ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Στον τουρισμό, τη ναυτιλία και τον πολιτισμό. Φυσικά και θα πρέπει η πολιτική να στοχεύει στην αξιοποίηση ανεκμετάλλευτων ευκαιριών. Και αυτές πρέπει να αναζητηθούν και για τη μεταποίηση… Επιτελειο «E»

20 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΝΟ μ ι σ μ α δΥο Ο ψ ε ω ν

τον τουρισμό, η αρνητική δημοσιότητα που πήραν οι διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας, λόγω των μέτρων λιτότητας, αποθάρρυναν τους επισκέπτες ενώ ακυρώθηκαν συνέδρια επιφέροντας σημαντικές απώλειες για τα ξενοδοχεία στο κέντρο της Αθήνας. Επίσης, η εγκατάλειψη του κέντρου από τις αρχές, με αποτέλεσμα τη γκετοποίηση συγκεκριμένων περιοχών και την ανεπαρκή ασφάλεια, οδήγησε στο κλείσιμο ξενοδοχείων. Αυτά, με συντονισμένα μέτρα και εφόσον υπάρχει πολιτική βούληση, μπορεί και πρέπει να αναστραφούν. Φυσικά, δεν πρέπει να επιτρέψουμε να έρχονται τουρίστες και να βρίσκουν κλειστή την Ακρόπολη ή τα Μουσεία μας το Σαββατοκύριακο, όπως γίνεται σήμερα. Ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες υπάρχουν και στον πολιτισμό. Γιατί άραγε η Ελλάδα δεν μπορεί να αποτελέσει κέντρο κλασσικών σπουδών όπως η Οξφόρδη; Στήριξη από την ΕΕ υπάρχει για τέτοιες πρωτοβουλίες, που μπορεί να προσελκύσουν φοιτητές από όλο τον κόσμο στην κοιτίδα του πολιτισμού τον οποίο σπουδάζουν. Στη ναυτιλία, σε συνεργασία με τους εφοπλιστές, η κυβέρνηση να διερευνήσει τις ενέργειες που χρειάζονται ώστε μεγαλύτερο ποσοστό των ναυτιλιακών εισπράξεων να παραμένει στη χώρα. Όλα αυτά όμως δεν αρκούν για να δώσουν στη χώρα μια ώθηση για βιώσιμη πορεία στο μέλλον.

Η ανάπτυξη της μεταποίησης πρέπει να είναι βασικός στόχος, σήμερα αναλογεί σε μόλις 11% του αεπ από 16% πριν από 20 χρόνια. Γιατί χρειάζεται η βιομηχανία; Μα γιατί σαν τομέας έχει εξαγωγικό προσανατολισμό. Επίσης, αποτελεί δυνητική πηγή καινοτομίας, τα οφέλη της οποίας διαχέονται σε ολόκληρη την οικονομία. Η δραστηριοποίηση στις ξένες αγορές κινητοποιεί τις δυνάμεις της καινοτομίας, απαραίτητης για την αντιμετώπιση του ανταγωνισμού στο εξωτερικό αλλά και την εσωτερική αγορά. Σήμερα, προτεραιότητα της κυβέρνησης πρέπει να είναι η ενίσχυσή της και ιδίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των νέων πρωτοβουλιών. Ποιες δράσεις θα συμβάλλουν σε αυτή την κατεύθυνση; Πρώτες και καθοριστικές είναι η δυνατότητα χρηματοδότησης, που αποτελεί σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα αλλά και η απαλλαγή του επιχειρηματία-επενδυτή από γραφειοκρατικά βάρη και αντικίνητρα. Επίσης, η δημιουργία μιας υπηρεσίας συμβουλευτικών υπηρεσιών/πληροφόρησης για τομείς όπου υπάρχουν ευκαιρίες στις ξένες αγορές όπως και η διευκόλυνση της ασφάλισης εισαγωγών πρώτων υλών/εξαγωγών, αφού σήμερα, λόγω των προβλημάτων της χώρας, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες. Σε μια οικονομία αποθαρρυμένη από την κρίση, τέτοιες πρωτοβουλίες θα μας βγάλουν από την ύφεση.

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 21

follow link

Ο ι κο νο μ I α

Το puzzle των

επενδYσεων

Μπορεί η τρόϊκα να πιέζει για μείωση του κατώτατου μισθού στη χώρα, κάτι τέτοιο όμως θα εντείνει την ύφεση, μην επιτρέποντας τη μείωση των δημόσιων ελλειμμάτων. Αυτό το αντιλαμβάνονται και οι εργοδοτικές οργανώσεις, γι’ αυτό και διαφωνούν με τη μείωση του κατώτατου μισθού. Για να έλθει η ανάπτυξη, χρειάζονται επενδύσεις. Επιτελειο «E»

22 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Yφε ση , α μ ο ι β E ς & α ν A π τ υ ξ η

κυβέρνηση δέχεται μεγάλες πιέσεις από την τρόικα για μείωση του κατώτατου μισθού με το αιτιολογικό ότι είναι υψηλότερος εκείνου που ισχύει σε άλλες χώρες, ανάλογου επιπέδου ανάπτυξης ή που αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα με την Ελλάδα. Πράγματι τα 870 ευρώ μικτά (αναγωγή σε 12μηνη βάση) είναι υψηλότερα από τα 748 ευρώ της Ισπανίας και της Σλοβενίας και τα 565 ευρώ της Πορτογαλίας. Όμως είναι το εργατικό κόστος το αντικίνητρο για επενδύσεις, από τις οποίες θα προέλθει η ανάπτυξη, στην Ελλάδα; Και αν αυτό ισχύει γιατί οι εργοδοτικές οργανώσεις αντιτίθενται στη μείωση του κατώτατου μισθού; Μήπως γιατί γνωρίζουν ότι αυτό θα καταστρέψει τη ζήτηση στην οικονομία που ήδη βρίσκεται σε βαθιά ύφεση; Και γιατί γνωρίζουν ότι η αύξηση των εξαγωγών που θα τονώνονταν, θα υπεραντισταθμιστεί από τη μείωση της ζήτησης στο εσωτερικό; Από τον φαύλο κύκλο δεν θα ξεφύγουν τα δημόσια οικονομικά, η μείωση των αμοιβών θα περιορίσει και τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων επιβαρύνοντας το δημόσιο έλλειμμα. Αυτό που είναι εύλογο και θα έπρεπε να το δεχθούν και οι οργανώσεις των εργαζομένων, είναι το πάγωμα των αποδοχών και των κάθε είδους ωριμάνσεων που οδηγούν σε αυξήσεις. Εξάλλου, ήδη καταγράφεται μείωση των

αμοιβών λόγω της ύφεσης. Σήμερα, δεν γίνονται επενδύσεις στην Ελλάδα λόγω της ύφεσης και, εδώ και πολλά χρόνια, γιατί το περιβάλλον, ρυθμιστικό, γραφειοκρατικό, εργασιακό, δεν είναι ευνοϊκό. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, οι εργοδοτικές εισφορές αναλογούν στο 28% του μισθού, έναντι 24% στην Πορτογαλία και τη Φινλανδία, 19% στη Γερμανία, 12% στην Ιρλανδία και 10% στο Ηνωμ. Βασίλειο. Υπάρχει φυσικά και το 42% της Γαλλίας και το 32% της Ιταλίας. Ωστόσο, και παρά τις διαφορές στα ασφαλιστικά συστήματα των χωρών, υπάρχουν περιθώρια για μείωση στην Ελλάδα. Ο ΟΟΣΑ, σε πρόσφατη έκθεσή του αναφέρει ότι το επιχειρηματικό περιβάλλον στην Ελλάδα είναι από τα πιο ρυθμιζόμενα (από το κράτος) στην Ευρώπη. Μικρότερο ρυθμιστικό βάρος, στο επίπεδο της καλύτερης πρακτικής στις χώρες του, θα οδηγούσε σε επιπλέον αύξηση του ΑΕΠ 10% σε διάστημα δεκαετίας και κατά 14% αν η παρέμβαση του κράτους στις αγορές προϊόντων (υπηρεσιών) προσαρμοζόταν ανάλογα. Επίσης οι ρυθμίσεις για προστασία της απασχόλησης λειτουργούν αποτρεπτικά. Για τη χαλάρωση των τελευταίων όμως απαιτείται αποτελεσματικό κράτος πρόνοιας, κάτι ανύπαρκτο στην Ελλάδα. Αν πρόκειται η Ελλάδα να βγει από την ύφεση, αυτό θα γίνει με επενδύσεις. Και για να γίνουν αυτές ο κατώτατος μισθός δεν είναι το κύριο εμπόδιο.

Σιγ ου ριΑ

στις

επι

χειρ

ημα

τικέ

ςα

ποφ ά

σει

Ασφαλιστικές λύσεις Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης από την Chartis. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, διευθυντικά και διοικητικά στελέχη αντιμετωπίζουν μεγαλύτερους κινδύνους λόγω της αυξημένης πολυπλοκότητας και της διαρκώς αυστηρότερης εφαρμογής του κανονιστικού πλαισίου στο οποίο δραστηριοποιούνται και παίρνουν αποφάσεις. Η επαρκής ασφαλιστική κάλυψη καθίσταται απαραίτητη. Στην Chartis, προσφέρουμε πρωτοποριακές ασφαλιστικές λύσεις ειδικά προσαρμοσμένες στις προκλήσεις της ευθύνης των στελεχών διοίκησης του σήμερα-και συνεχίζουμε να καινοτομούμε για να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις του αύριο. Μάθετε περισσότερα στο www.chartisinsurance.com/BusinessGuard ή επικοινωνήστε με τον ασφαλιστικό σας σύμβουλο.

Η παρούσα ασφαλιστική κάλυψη παρέχεται από την ασφαλιστική εταιρία National Union Fire Insurance Company of Pittsburgh PA, με νόμιμο αντιπρόσωπο στην Ελλάδα την Chartis ΕΛΛΑΣ Α.Ε. H διαφημιστική καταχώρηση εξυπηρετεί μόνο ενημερωτικούς σκοπούς και δεν παρέχει καμία απολύτως ασφαλιστική κάλυψη. Η Ασφαλιστική κάλυψη και το σχετικό εύρος αυτής παρέχονται σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις της εκάστοτε Ασφαλιστικής Σύμβασης.

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 23

follow link

Εν εργει α

Το κυνηγι του μαυρου χρυσου Ανοδικές πιέσεις στις τιμές του πετρελαίου μεσοπρόθεσμα, εκτιμά ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας. Για το 2012 πάντως, προβλέπει, υπό προϋποθέσεις, τιμές ελαφρά χαμηλότερες από τα 110 δολ/βαρέλι του 2011. Επιτελειο «E»

ι ελαφρά χαμηλότερες τιμές για το πετρέλαιο που εκτιμά ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ) γ ια φέ τος προϋποθέτουν να μην υπάρξουν νέες εντάσεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Για το τελευταίο υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα, αφού το Ιράν ανακοίνωσε ότι συνεχίζει το πυρηνικό του πρόγραμμα και απειλεί να κλείσει τα στενά του Χορμούζ αν οι αμερικανικές πιέσεις για κυρώσεις

24 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

τ ο π ε τ ρ ε λ α ιο

στις τράπεζες που συναλλάσσονται με την κεντρική τράπεζα του Ιράν, μέσω της οποίας διακανονίζεται ο κύριος όγκος των πωλήσεων πετρελαίου, οδηγήσουν σε διακοπή τους. Γενικά, πάντως, ο ΔΟΕ προβλέπει ότι μεσοπρόθεσμα οι τιμές του θα αυξηθούν. Εκτιμά ότι απαιτούνται τιμές περίπου στα 120 δολ/βαρέλι ως το 2035 (σε σηµερινές τιµές) για να είναι αποδοτικές και συνεπώς να πραγματοποιηθούν οι επενδύσεις που θα επιτρέψουν την κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης, ιδίως από τις µεγάλες αναδυόμενες οικονομίες. Η αυξανόμενη ζήτηση ωθεί στην εκμετάλλευση µη συμβατικών πηγών, όπως άντληση πετρελαίου και φυσικού αερίου από αργιλικούς σχιστόλιθους (πρόσφατα η κινεζική Sinopec συνήψε συμφωνία µε την αµερικανική Devon για εκμετάλλευση τέτοιων πηγών στις ΗΠΑ) και ασφαλτικές άµµους (στον Καναδά). Οι µέθοδοι αυτές είναι πιο δαπανηρές και έχουν σηµαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, που επίσης σηµαίνει άνοδο του κόστους και τελικά των τιµών. Επίσης, αν το πυρηνικό ατύχηµα στην Ιαπωνία οδηγήσει σε περιορισµό της ανάπτυξης της πηγής αυτής για ηλεκτροπαραγωγή, η ζήτηση πετρελαίου και συνεπώς οι τιμές του να πιεστούν ανοδικά. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΟΕ, το πετρέλαιο θα εξακολουθεί να είναι η κύρια πηγή πρωτογε-

νούς ενέργειας παγκοσμίως, με μειωμένη όμως κυριαρχία, από 33% του συνόλου σήμερα σε 28% το 2030. Η συμμετοχή του φυσικού αερίου θα αυξηθεί ελαφρά από 21% σήμερα σε 23% το 2030. Προβλέπεται άνοδος της παραγωγής στις χώρες του ΟΠΕΚ και χαμηλότερη παραγωγή στις εκτός ΟΠΕΚ χώρες με εξαίρεση τη Βραζιλία (ανακάλυψε πρόσφατα νέο κοίτασμα στα ανοικτά των ακτών της), τον Καναδά και το Καζακστάν. Τα παγκόσμια αποθέματα εκτιμώνται σε 1,5 τρισεκ. βαρέλια. Τα μεγαλύτερα αποθέματα έχουν η Σαουδική Αραβία με 19%, η Βενεζουέλα με 15% (τα αποθέματά της τριπλασιάστηκαν την προηγούμενη δεκαετία) και ακολουθούν το Ιράν με 10%, το Ιράκ με 8.3%, το Κουβέιτ με 7,3%, τα Αραβικά Εμιράτα με 7%, η Ρωσία με 5,6%, η Λιβύη με 3,4%, το Καζακστάν με 2,9% και οι ΗΠΑ και ο Καναδάς με 2,2%. Διαφορετική είναι η εικόνα στην παραγωγή. Ο μεγαλύτερος παραγωγός είναι η Ρωσία με 12,9% της παγκόσμιας παραγωγής των 82 εκατ. βαρελιών ημερησίως, με επόμενη τη Σαουδική Αραβία με 12%, τις ΗΠΑ με 8,7%, το Ιράν με 5,2%, τον Καναδά με 4% και το Ιράκ και το Κουβέιτ με 3%. Η Ρωσία μάλιστα έχει τα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο, 24% των συνολικών, που την καθιστούν μείζονα παίκτη στην ενεργειακή σκακιέρα.

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 25

follow link

Ο ι κΟ νΟ μ I α

Η ΒιωςιμOΤΗΤΑ ΤΟΥ ΧΡEΟΥς Με το PSI σε εξέλιξη, το βλέμμα όλων είναι στραμμένο στο ΔΝΤ που μπορεί να κάνει την ανατροπή.

Καθώς προχωρούν οι διαπραγματεύσεις για το PSI, την ανταλλαγή των ομολόγων της Ελλάδας που έχουν στην κατοχή τους οι ιδιώτες πιστωτές της χώρας με άλλα κατά 50% χαμηλότερης αξίας, η μεγάλη ανησυχία είναι ότι το ΔΝΤ μπορεί να κάνει αυστηρότερα τα κριτήρια για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Σε αυτή την περίπτωση, θα υπάρξουν νέες δυσκολίες, αφού αν κριθεί μη βιώσιμο δεν θα μπορεί, από το καταστατικό του, να καταβάλλει τη δική του συμμετοχή στο νέο δάνειο των 128 δισ. ευρώ της τρόικας. Το ΔΝΤ θεωρεί το χρέος θα είναι βιώσιμο, δηλαδή θα περιοριστεί κάτω από το 120% του αεπ της χώρας το 2020 (στο ανώτατο επίπεδο που θεωρεί ότι επιτρέπει σε μια χώρα να δανείζεται από τις αγορές) μόνο αν προσέλθουν στο PSI σχεδόν όλοι οι ιδιώτες πιστωτές ώστε να μειωθεί το δημόσιο χρέος κατά 100 δισ. ευρώ και τα ευρωπαϊκά δάνεια δοθούν με επιτόκιο περίπου 4%. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι μετά το PSI το δημόσιο χρέος θα περιοριστεί σε 155% του αεπ το 2013, διαφορετικά θα έφτανε στο 187%! 26 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Ε λ λ A δ α – κΟσ μ Οσ

 Απολογισμός μιας δεκαετίας. Μεταξύ 2001 και 2008, το αεπ της χώρας αυξήθηκε κατά 86 δισ. ευρώ. Το ίδιο διάσ τημα το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 111 δισ. ευρώ. Την επόμενη τριετία ως το 2011 το αεπ μειώθηκε κατά 15 δισ. και το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 89 δισ. ευρώ, καθώς πλέον είχε αποκτήσει τη δική του δυναμική. Μέσα σε μια δεκαετία το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 200 δισ. ευρώ.  Τα δάνεια της τρόικας. Από τα 128 δισ. ευρώ του νέου δανείου (118 από την ΕΕ και 10 από το ΔΝΤ) τα 106 θα δοθούν στην Ελλάδα το κρίσιμο 2012, 9 το 2013 και 13 το 2014. Μαζί με τα 42 δισ. ευρώ που λάβαμε το 2011 και τα 32 δισ. το 2010, το σύνολο των δανείων της τρόικας στην Ελλάδα θα φθάσει τα 201 δισ. ευρώ, 171 από την ΕΕ και 30 από το ΔΝΤ.  Ελλάδα/αεπ. Στο 6% εκτιμάται η μείωση του αεπ της Ελλάδας το 2011 και οι προβλέψεις μιλούν για μείωση 3% το 2012. Συνολικά την πενταετία 20082012, οι απώλειες για την Ελλάδα θα φθάσουν το 15% του αεπ της.  Η ανεργία σ την Ελλάδα έχει φθάσει στο 18,8% του εργατικού δυναμικού, με τον αριθμό των ανέργων στις 858 χιλ. άτομα. Το 12μηνο ως τον Σεπτέμβριο χάθηκαν 316 χιλ. θέσεις εργασίας. Στην Ευρωζώνη το ποσοσ τό ανεργίας διατηρείται στο 10,3% με μεγάλες ωστόσο διαφοροποιήσεις, με μια ομάδα σταθερά χαμηλής ανεργίας (Γερμανία, Ολλανδία, Αυσ τρία με ποσοσ τά από 4% ως 5,5%) και υψηλά ποσοστά σ τις χώρες του Νότου. Στη Γερμανία το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε στο 5,5%, το χαμηλότερο επίπεδο από το 1991, καθώς η οικονομία της αναπτύσσεται δυναμικά. Η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ μετά το 23% της Ισπανίας.

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 27

follow link

Ο ι κΟ νΟ μ I α

Ε λ λ A δ α – κΟσ μ Οσ

 Το ΔΝΤ εκτιμά ότι απαιτούνται μέτρα εξοικονόμησης δαπανών και αύξησης εσόδων ισοδύναμα με 8% του αεπ τη διετία 2011-2012 για να μειωθεί το έλλειμμα του ελληνικού δημοσίου σύμφωνα με τους στόχους, δηλαδή να καλυφθούν οι αστοχίες του 2011 το 2012, οπότε το έλλειμμα πρέπει να μειωθεί στο 4,7% του αεπ από περίπου 10% το 2011 (έναντι στόχου 7,4%). Θα απαιτηθούν επιπλέον μέτρα ισοδύναμα με 6% του αεπ τη διετία 2013-2014 για να επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα 5% του αεπ το 2014 και συνολικό έλλειμμα 1,5% του αεπ. Στόχος για το 2012 είναι να μειωθούν οι δαπάνες για συντάξεις στο 15% του αεπ, ποσοστό που θεωρεί υψηλό λαμβανομένου υπόψη ότι ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 13%.

Η ΕλλΗΝικH ΒιΟμΗΧΑΝIΑ

Η παραγωγή της ελληνικής βιομηχανίας υποχώρησε με διψήφιο ποσοστό σχεδόν όλους τους μήνες του 2011. Τον Νοέμβριο η παραγωγή της μεταποίησης μειώθηκε 12%, μετά από μείωση 14% τον Οκτώβριο. Οι μεγαλύτερες απώλειες στο 11μηνο του 2011 καταγράφονται στα μη μεταλλικά ορυκτά (-36%), τα είδη ένδυσης (-26%), και τις εκδόσεις- εκτυπώσεις (-24%). Θετικά κινήθηκαν μόνο τα βασικά μέταλλα, τα φάρμακα και ο κλάδος ξύλου. Σήμα κινδύνου για περαιτέρω υποχώρηση της βιομηχανίας εκπέμπουν οι παραγγελίες από το εξωτερικό που αντιστάθμιζαν τη μείωση των παραγγελιών στην εγχώρια αγορά λόγω της ύφεσης. Οι παραγγελίες από το εξωτερικό τον περασμένο Οκτώβριο μειώθηκαν 14%, μετά από συνεχή, αν και επιβραδυνόμενη, άνοδο από τις αρχές του 2010. Το ίδιο ισχύει και για τις εξαγωγές που μειώθηκαν 10% τον ίδιο μήνα και 3% τον επόμενο. Η επιδείνωση της οικονομίας της ευρωζώνης, όπου κατευθύνεται το 50% των εξαγωγών μας, έχει επιπτώσεις στις ελληνικές εξαγωγές. Εφόσον η μείωση των εξαγωγών συνεχιστεί, θα αποδυναμώσει έναν από τους ελάχιστους τονωτικούς παράγοντες της ζήτησης στην Ελλάδα. Η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος μειώθηκε 9% στο 11μηνο, καθώς η ζήτηση στο εσωτερικό υποχωρεί. 28 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

 Η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα το 2011 (μέση τιμή για νοικοκυριά μεσαίου μεγέθους) ήταν 0,10 ευρώ/kWh και η ΔΕΗ προχωρά σε αυξήσεις με το αιτιολογικό ότι το ρεύμα είναι φθηνό. Ας δούμε τι γίνεται στις άλλες χώρες. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, στη Γαλλία με τα πυρηνικά της εργοστάσια, η τιμή ήταν 0,10 ευρώ/k, στη Δανία 0,12, τη Φινλανδία 0,11, την Πορτογαλία 0,10, τη Βουλγαρία 0,07 και τη Ρουμανία 0,08. Στη Γερμανία και την Ιταλία 0,14, με το πιο ακριβό ρεύμα στην Κύπρο με 0,17 ευρώ/kWh.  Μόλις το 50% των νοικοκυριών σ τ ην Ελ λάδα ε ίχε πρόσ βασ η σ το ίντερνετ. Το ποσοστό αυτό είναι το χαμηλότερο στην ΕΕ με εξαίρεση της Ρουμανίας.  Ο γενικός δείκτης στο ελληνικό χρηματιστήριο υποχώρησε 32% το 2011 και η κεφαλαιοποίηση κατά 53% στο 12% του αεπ της χώρας. Τον Δεκέμβριο η μείωση του δείκτη έφθασε το 55%.

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 29

follow link

Ο ι κΟ νΟ μ I α

Ε λ λ A δ α – κΟσ μ Οσ

ΕΥΡωΠΗ δΗμΟςιΟ ΧΡΕΟς & ΞΕΝΟι ΕΠΕΝδΥΤΕς Η Φινλανδία είναι η χώρα της ΕΕ με το μεγαλύτερο ποσοστό δημοσίου χρέους στα χέρια ξένων επενδυτών. Περίπου 81% του χρέους της Φινλανδίας βρίσκεται στα χαρτοφυλάκια ξένων επενδυτών. Η ΑΑΑ πιστοληπτική αξιολόγησή της, τα χαμηλά ελλείμματα στον προϋπολογισμό της (0,7% του αεπ) και το χαμηλό σχετικά χρέος της (52% του αεπ) κάνουν τα ομόλογά της ελκυστική τοποθέτηση για τους ξένους. Το υπόλοιπο διακρατείται στο εσωτερικό, κυρίως από τις τράπεζές της, και μόλις 4% από εγχώριους θεσμικούς και μη. Από τις χώρες της ευρωζώνης, αμέσως επόμενη στην έκθεση του χρέους της στο εξωτερικό είναι η Αυστρία με 75%, η Σλοβενία με 65%, η Γαλλία και το Βέλγιο με 55%, η Ιρλανδία με 51%, η Γερμανία με 49%, η Ισπανία με 45% και η Ιταλία με 43%. Στους αντίποδες το Λουξεμβούργο, λιγότερο από 2% του χρέους του (μόλις 20% του αεπ) διακρατείται από ξένους, σχεδόν στο σύνολό του βρίσκεται στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών του. Ωστόσο, η έκθεση στο εξωτερικό έχει σημασία εφόσον συνδυαστεί και με το ύψος του χρέους αλλά και τη δημοσιονομική κατάσταση κάθε χώρας. Π.χ., το Βέλγιο μπήκε στο στόχαστρο των αγορών γιατί το χρέος του αναλογεί στο 100% του αεπ του, όμως λόγω του μικρού σχετικά μεγέθους της οικονομίας (1,8 φορές η ελληνική) δεν έχει τόση σημασία για την ευρωζώνη όσο της Ιταλίας. Το χρέος της τελευταίας αναλογεί στο 25% περίπου του συνολικού χρέους της ευρωζώνης, που σημαίνει ότι στις επόμενες εκδόσεις ομολόγων η δοκιμασία, στη τωρινή κρίση, θα είναι καθοριστική για τις μελλοντικές εξελίξεις. Περίπου 45% του χρέους της διακρατούν οι τράπεζες της και όση ρευστότητα και να αντλήσουν από την ΕΚΤ, δύσκολα θα μπορέσουν να στηρίξουν τα ομόλογα της, ρόλο που απρόθυμα αναλαμβάνει η ΕΚΤ. 30 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

 Ποιας χώρας οι αγρότες ευημερούν και στην κρίση; Σύμφωνα με τη Eurostat, τη στατιστική υπηρεσία της ΕΕ, τις μεγαλύτερες αυξήσεις εισοδήματος το 2011 είχαν οι αγρότες της Ρουμανίας, της Ουγγαρίας και της Ιρλανδίας με άνοδο πάνω από 30%. Οι Δανοί και οι Γερμανοί αγρότες είδαν το εισόδημά τους να αυξάνεται 20% και 14% αντίστοιχα. Διαφορετική ήταν η εικόνα στην Ισπανία, τη Γαλλία τη Φιλανδία, την Πορτογαλία και το Βέλγιο. Στις χώρες αυτές το εισόδημα των αγροτών μειώθηκε από 0,3% στην Ισπανία ως 22% στο Βέλγιο. Στις χώρες όπου μειώθηκε θα πρέπει φυσικά να προστεθεί και η Ελλάδα της ύφεσης (-5%).  Η χρηματοδότηση της οικονομίας από τις τράπεζες υποχωρεί με ρυθμό 2,2%. Έπεται η συνέχεια καθώς οι ελληνικές τράπεζες αντιμετωπίζουν απώλειες καταθέσεων (το 11μηνο του 2011 μειώθηκαν κατά 37 δισ. ευρώ) και μόνη πηγή άντλησης ρευστότητας παραμένει η ΕΚΤ ενώ πιέζονται για απομόχλευση του ισολογισμού τους και τα «κόκκινα» δάνεια αυξάνονται, σύμφωνα με εκτιμήσεις, στα 37 δισ. ευρώ. Η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων υποχωρεί 0,4%, των νοικοκυριών 3,6% ενώ τα spread στα επιχειρηματικά δάνεια αυξάνονται.

Lectus adv.

Πρωτοπορούµε Eίµαστε αθεράπευτα φιλόδοξοι. Θέτουµε υψηλούς στόχους για νέες θεραπευτικές µεθόδους . Δεσµευόµαστε να στηρίζουµε καθηµερινά την ποιότητα ζωής των ασθενών, δηµιουργώντας καινοτοµίες που θα αλλάξουν το µέλλον της υγείας.

Δερβενακίων 6, 15351 Παλλήνη Αττικής Τηλ. 210 6604300, Fax 210 6666749 info@pharmathen.com, www.pharmathen.com

Ελληνική Φαρµακοβιοµηχανία µε Παγκόσµιο Κύρος ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 31

follow link

Ο ι κΟ νΟ μ I α

Ε λ λ A δ α – κΟσ μ Οσ

ΕΥΡωΠΗ ΑΝΑιμικΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Οριακή ανάπτυξη προβλέπεται για την ευρωζώνη το 2012, με άνοδο του αεπ 0,5%. Το πιθανότερο όμως είναι η πρόβλεψη αυτή να αποδειχθεί υπεραισιόδοξη καθώς η κλιμάκωση της κρίσης χρέους, το κλίμα αβεβαιότητας στην οικονομία, η απομόχλευση των τραπεζών που συνεπάγεται λιγότερα δάνεια στην οικονομία, και η συντονισμένη συσταλτική δημοσιονομική πολιτική, δηλαδή η συγχρονισμένη μείωση των δημοσίων ελλειμμάτων, οδηγούν σε συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας. Μεγάλη επιβράδυνση προβλέπεται στη Γερμανία, μετά τη δυναμική ανάπτυξη με 3% της διετίας 2010-2011, με το αεπ της να αυξάνεται μόλις 0,8% καθώς το εξωτερικό περιβάλλον στην ευρωζώνη, όπου κατευθύνεται το 40% των εξαγωγών της, επιδεινώνεται. Ωστόσο η μεγάλη διαφοροποίησή της στις αγορές των ασιατικών και άλλων αναδυόμενων οικονομιών μπορεί να ανατρέψει τις προβλέψεις προς το θετικότερο. Χαμηλή ανάπτυξη προβλέπεται και στη Γαλλία, με άνοδο του αεπ μόλις 0,6%, το ίδιο και για την Ισπανία ενώ η Ιταλία οδεύει προς ύφεση. Από τις χώρες που βρίσκονται στην ομπρέλα του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης, η εικόνα επιδεινώνεται στην Πορτογαλία με μείωση του αεπ 3% ενώ η Ιρλανδία φαίνεται ότι ανταπεξέρχεται στις δυσκολίες με άνοδο του αεπ 1% και φέτος. Από τις εκτός ευρωζώνης μεγάλες χώρες της ΕΕ την καλύτερη επίδοση φαίνεται να έχει η Πολωνία με ανάπτυξη 2,5%, στη Βρετανία προβλέπεται οριακή ανάπτυξη και μεγάλη επιβράδυνση στη Σουηδία.

32 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

 Στην αμερικανική οικονομία προβλέπεται διατήρηση του ρυθμού ανάπτυξης στο 1,5% το 2012, ενώ η οικονομία δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας. Το ποσοστό ανεργίας στα τέλη του 2011 υποχώρησε σ το 8,5% και οι θέσεις εργασίας αυξήθηκαν κατά 1,9 εκατ. σε ολόκληρο το έτος. Η κεντρική τράπεζα της χώρας συνεχίζει να παρέχει φθηνή ρευστότητα στην οικονομία, σκοπεύει να διατηρήσει το σχεδόν μηδενικό επιτόκιό της ως τουλάχιστον τα μέσα του 2013 όπως και την πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης με αγορές τίτλων για να πιέσει πτωτικά τα μακροπρόθεσμα επιτόκια. Ο ΟΟΣΑ προειδοποιεί ότι μια απότομη μείωση του δημοσίου ελλείμματος θα τη βυθίσει σε ύφεση από την οποία δεν θα μπορεί να τη βγάλει η χαλαρή νομισματική πολιτική. Ψήφο εμπιστοσύνης των αγορών αποτελούν οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων της που, παρά τις ανησυχίες για την πορεία μείωσης του ομοσπονδιακού ελλείμματος και χρέους, διατηρούνται χαμηλά, στο 2%, όσο και της Γερμανίας.  Δυναμική ανάπτυξη αναμένεται στις μεγάλες αναδυόμενες οικονομίες, με ρυθμό ε λαφρά χαμηλότ ε ρο φέ τος, στην Κίνα 8,5%, 7,5% στην Ινδία, 4% στη Ρωσία και 3,5% στη Βραζιλία.

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 33

follow link

Ο ι κο νο μ I α

Ε λ λ A δ α – κοσ μ οσ

ΝΕες εκδΟσεις ομολΟγων Η στενότητα ρευστότητας για τις ευρωπαϊκές τράπεζες είναι μία πραγματικότητα που θα συνεχίσουν να βιώνουν και το επόμενο διάστημα. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες κάλυψαν με νέες εκδόσεις ομολόγων μόνο τα 2/3 εκείνων που έληγαν το 2011 (650 δισ. δολ). Από τη μια πλευρά η απομόχλευση των ισολογισμών των ευρωπαϊκών τραπεζών για να ισχυροποιήσουν τους κεφαλαιακούς τους δείκτες που επιβάλλει η Βασιλεία ΙΙΙ, από την άλλη η υποχώρηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών για τη χρηματοοικονομική υγεία τους που συνεπάγεται δυσκολίες άντλησης κεφαλαίων από τις αγορές (επιπτώσεις της μείωσης της αξίας των κρατικών ομολόγων στα χαρτοφυλάκιά τους και κίνδυνοι για την ανάπτυξη που αποτελούν συγχρόνως και κινδύνους γι’ αυτές) συνεπάγονται στενότητα ρευστότητας. Η ΕΚΤ αλλά και οι άλλες κεντρικές τράπεζες παρεμβαίνουν για τη χορήγηση ρευστότητας σε δολάρια το κρίσιμο επόμενο διάστημα καθώς η αναδίπλωση των αμερικανικών money market funds από την ευρωπαϊκή αγορά γίνεται αισθητή.

Ά νοδος στις τοποθετήσεις στην αμερικανική αγορά. Όπως ανακοίνωσε το αμερικανικό Bureau of Economic Analysis, οι τοποθετήσεις ξένων στην αμερικανική αγορά (foreign owned assets) αυξήθηκαν κατά 255 δισ. δολ. το 3ο τρίμηνο του 2011. Οι τοποθετήσεις σε κρατικούς τίτλους αυξήθηκαν κατά 124 δισ. καθώς οι ξένοι επενδυτές στρέφονται σε καταφύγιο ασφάλειας και ρευστότητας. Και το εντυπωσιακό: σε περίοδο που ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δυσκολεύονται να χρηματοδοτηθούν από τις αγορές, οι ομόλογές τους αγοράζουν αμερικανικά ομόλογα αντί ευρωπαϊκά. Οι επίσημες (δηλαδή από κρατικούς φορείς) αγορές αμερικανικών ομολόγων αυξήθηκαν κατά 25 δισ. δολ. και, σύμφωνα με την ανακοίνωση, η αύξηση οφείλεται κυρίως σε αγορές από ευρωπαϊκά κράτη. Συγχρόνως όμως υποχωρούν οι καταθέσεις Αμερικανών σε ξένες τράπεζες, κατά 74 δισ. δολ. το 3ο τρίμηνο του 2011, καθώς είναι επιφυλακτικοί έναντι των ευρωπαϊκών κινδύνων. Ο ι ξένες άμεσες επενδύσεις παγκοσμίως (διασυνοριακές επενδύσεις με τις οποίες αποκτάται μερίδιο που επιτρέπει επηρεασμό της διαχείρισης μιας επιχείρησης) αυξήθηκαν 7% το 2010, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του ΔΝΤ. Στην Ελλάδα, στο τέλος του 2010 οι ξένες επενδύσεις έφθασαν σωρευτικά τα 40 δισ. δολ., με πρώτους επενδυτές εταιρείες του Λουξεμβούργου με 7,3 δισ. δολ, της Ολλανδίας με 6,8 δισ., της Γερμανίας με 4, της Γαλλίας και της Αμερικής με 3,7 δισ. και της Βρετανίας με 3,2 δισ. δολ. Οι επενδύσεις ελληνικών εταιρειών στο εξωτερικό είναι μεγαλύτερες, φθάνουν τα 42,7 δισ. δολ. Οι μεγαλύτεροι προορισμοί των ελληνικών κεφαλαίων είναι εταιρείες της Κύπρου με 11 δισ., της Τουρκίας με 6 δισ., της Ρουμανίας με 5, της Ολλανδίας με 3,3, της Σερβίας και των ΗΠΑ με 2,8 δισ., της Βουλγαρίας με 2,8 δισ. και ο φορολογικός παράδεισος των Νησιών Καιμάν με 1,5 δισ. δολ. Στον επίσης φορολογικό παράδεισο των Νησ ιών Jersey οι Έλ ληνες έχουν επενδύσεις 532 εκατ. δολ. Στην ΠΓΔΜ ελληνικές εταιρείες έχουν επενδύσεις 500 εκατ. δολ.

34 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 35

follow link

36 ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

follow link

1962 - 2012

50 χρονια

Οι κονομ ι α 50 χρονια

Eπιχειρειν Μια αναδρομή στην ιστορία της «Ε». Οι απόψεις σημαντικών παραγόντων της οικονομίας για το χθες, το σήμερα και αύριο.

ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 37

Ο Σταύρος Παπαϊωάννου µε τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραµανλή, το 1961

Ο ΣΤΑYΡΟΣ ΠΑΠΑΪΩAΝΝΟΥ

& ΤΟ Ο∆ΟΙΠΟΡΙΚO

ΜΙΑΣ ΜΑΚΡAΣ ΠΟΡΕIΑΣ Πενήντα χρόνια πριν. Το 1962. Είναι η εποχή που ξεκινά η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Είναι η εποχή που ο Σταύρος Παπαϊωάννου, σε ηλικία 40 περίπου ετών, έχοντας ήδη σηµαντική εµπειρία στη δηµοσιογραφία, ιδρύει την ΕΠΙΛΟΓΗ.

38 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Πενήντα χρόνια µετά. Η ΕΠΙΛΟΓΗ έχοντας παρακολουθήσει µέσα από τις σελίδες της, τις καλές και τις δύσκολες εποχές της χώρας, σήµερα, µε την εµπειρία µίας µακρόχρονης πορείας στην ελληνική οικονοµία και επιχειρηµατικότητα και µε διεισδυτικό και ανήσυχο µάτι, στοχεύει πάντα να βρίσκεται µπροστά από τις εξελίξεις, παρακολουθώντας τις τάσεις της επόµενης µέρας. Εµείς όλοι στην ΕΠΙΛΟΓΗ το τελευταίο διάστηµα, µε ιδιαίτερη αγάπη προετοιµάσαµε το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας. Ανατρέξαµε στο µεγάλο αρχείο της «Ε», συναντήσαµε και µιλήσαµε µε ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα. Το αποτέλεσµα αυτής της προσπάθειας µπορείτε να διαβάσετε στις επόµενες σελίδες της. Σε αυτή την αναζήτησή µας για όλα όσα συνέβησαν, µας άγγιξαν ιδιαίτερα όσα µας είπε ο Αντώνης Λιβιεράτος, αγαπηµένος φίλος του ιδρυτή της «Ε» αλλά και όλων µας µέχρι σήµερα. «Η ζωή µας στηρίζεται σε ό,τι θυµόµαστε και σε ό,τι αγαπάµε». Αυτά ήταν τα λόγια του Αντώνη Λιβιεράτου όταν µας έφερε ένα κείµενο αναµνήσεων για τον Σταύρο Παπαϊωάννου και την «Ε», το οποίο και παραθέτουµε.

«Α

ν περιέγραφα στον Σταύρο Παπαϊωάννου, ας πούμε, όταν επέστρεφε από πολυήμερο ταξίδι, τα σήμερα συμβαίνοντα πώς θα αντιδρούσε; … «Νομίζω πως κάποιο κεραμίδι σε χτύπησε κατακέφαλα», γελαστά ή μάλλον χαμογελαστά και με ένα μάλλον σαρκαστικό χαμόγελο. Τι σκεφτόταν; Έχω την εντύπωση πως δεν είχε «αδυναμία» στις κλασσικές θεωρίες και δεν τις έπαιρνε ποτέ πολύ σοβαρά. Είχε άλλωστε υπερπηδήσει προ πολλού τον μαντρότοιχο που περιόριζε τον αυλόγυρο της θεωρίας φυλακίζοντας τους ιδεοληπτικούς. Και έχω ακόμη την εντύπωση ότι εύρισκε πληκτικούς τους μοναχούς και τους ηγούμενους στο μοναστήρι της «μιας και αδιαμφισβήτητης αλήθειας». Εκείνο που τον ενδιέφερε ήταν η γνώση της λειτουργίας στην καθημερινότητα της οικονομίας. Έτσι η ΕΠΙΛΟΓΗ ήταν πάντα μια προσπάθεια απεικόνισης των τεκταινόμενων, με την άποψη ότι η ροή των γεγονότων και οι ενδεχόμενες λύσεις προβλημάτων προϋποθέτουν την κατανόηση της πραγματικότητας. Δεν νομίζω ότι τον έλκυε η μακροοικονομία, αποδεχόμενος ενστικτωδώς, αν δεν γνώριζε κιόλας, το ρηθέν από τον Keynes ότι «μακροπρόθεσμα όλοι θα είμαστε νεκροί». Και συνέβαινε και κάτι άλλο ακόμη. Ο Σταύρος και κατ’ επέκταση η ΕΠΙΛΟΓΗ λειτουργούσαν την οικονομική επιστήμη, με την ιστορία εν βρασμώ, γενόμενοι συνένοχοι στη διαμόρφωση συνθηκών προσέγγισης των βαθύτερων επιθυμιών των Ελλήνων, επιθυμιών που πολλές φορές οι τελευταίοι δεν είχαν συνειδητοποιήσει. 1960, η κοινωνική στόχευση της χώρας έχει αποσαφηνισθεί. Το ζητούμενο πλέον, ξεκάθαρα είναι η ευημερία. Τα μεγάλα εθνικά θέματα που έσυραν μέχρι τότε την εθνική πολιτική παραμερίζονται. Ότι ήταν να κερδηθεί, κερδήθηκε και ότι ήταν να χαθεί, χάθηκε. Για πάντα. Η Μεγάλη Ιδέα «λησμονήθηκε» και δεν απασχολεί κυριαρχικά τα ΜΜΕ. Οι εθνικοί αγώνες είναι πια κοινωνικοί. Γιατί; Ίσως γιατί έγινε σαφές ότι πολλές, πανάκριβες, από τις θυσίες αποδείχτηκαν μάταιες και η νέα και ωμή πραγματικότητα οδηγεί σε μια εσωστρεφή θεώρηση του μέλλοντος. Το όραμα που καθοδηγούσε τον Έλληνα για δύο σχεδόν αιώνες, χάθηκε και οι τελευταίοι θέλουν να μην το θυμούνται. Στο θεόκλειστο γραφείο του οικονομικού συντάκτη της «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ», ο Σταύρος παρακολουθεί, γράφει και σχολιάζει τη ζέουσα καθημερινή πραγματικότητα και μάλιστα καλά. Στην πρώτη του συνέντευξη μετά την εκλογική νίκη, το 1964, ο νέος πρωθυπουργός, ο Γεώργιος Παπανδρέου, ερωτώμενος, ποια είναι η οικονομική πολιτική της νέας κυβέρνησης απαντά: «Ρωτήστε τον Σταύ-





 Με τον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου, το 1986 Με τον Κων. Καραµανλή, πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας, το 1994 Με τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Σηµίτη, το 2000 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 39



ρο, αυτός ξέρει καλύτερα». Από το υλικό της καθημερινής δουλειάς του υπάρχει περίσσευμα στο γραφείο, γιατί ο διαθέσιμος τότε χώρος στις εφημερίδες ήταν περιορισμένος και μετρημένος. Έτσι, κάπου εκεί, αναδύεται η ΕΠΙΛΟΓΗ, ντυμένη απλά στο πράσινο του «Παναθηναϊκού». Η τυπογραφία της είναι επίσης απλή και καθαρή. Η ΕΠΙΛΟΓΗ «μεγαλώνει» γρήγορα και προσαρμόζεται βαθμιαία στον φρενήρη ρυθμό της εποχής, όμως προς το καλύτερο, χωρίς κακία ακόμη και για τους αδικούντες. Ξέρει να κάνει υπομονή και αποκλείει τις φωνασκίες. Πολύ γρήγορα και η ασκητική της εμφάνιση μετατρέπεται σε ελκυστική, βοηθούσης και της συνεργασίας με τον ΚΥΡ. Έχει ένα ύφος λίγο ειρωνικό, όμως η γραφή της είναι πάντα μετριοπαθής. Αποκτά πια φίλους, απλούς αναγνώστες αλλά και μεταξύ των αποφασιζόντων, οι οποίοι έχουν ανάγκη ή απλώς τους ευχαριστεί μια ηλεγμένη, ήμερη και καλόπιστη ενημέρωση. Η ιστορία της χώρας τρέχει και υπάρχει υπερπαραγωγή γεγονότων… (Ο Τσώρτσιλ που γνώριζε καλά την περιοχή, είπε κάποτε ότι «οι Βαλκάνιοι παράγουν περισσότερη ιστορία από όση μπορούν να καταναλώσουν). Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’60 τα πράγματα αλλάζουν δραματικά γρήγορα, τόσο γρήγορα, ώστε να καταλήξουν, με πολλούς υπευθύνους, στας αγκάλας του παρανοϊκού Παπαδόπουλου. Η ΕΠΙΛΟΓΗ συν-κινείται αλλά χωρίς να χάνει το detachement από τα γεγονότα και τους πρωταγωνιστές, απαραίτητο συστατικό μιας ευγενούς επιβίωσης. Προσέχει χωρίς να υποτάσσεται. Οι, εκτός των άλλων, βαρετοί και κακόγουστοι, κυρίως στρατιωτικοί «αναχωρούν» αφήνοντας πίσω τους, ως κληρονομιά μνήμες βίας και προστυχιάς. Η ΕΠΙΛΟΓΗ βγαίνει αλώβητη και με μικρά αλλά επαναλαμβανόμενα άλματα συντάσσεται με την αισιοδοξία της μεταπολίτευσης. Ντυμένη πλέον, τεύχος το τεύχος, καλύτερα με λουσάτη τυπογραφία, καλοδιαλεγμένο χαρτί και χρώμα, διευρύνει τον κύκλο των φίλων και συνεργατών της και σε κάθε τεύχος φιλοξενεί πλέον φίλους ξεπεταγμένους από ένα ευρύτερο κοινό. Παρακολουθεί προσεκτικά το νέο κατεστημένο, το οποίο όμως περιλαμβάνει ένα κοινωνικό δείγμα, πολλές φορές, ελάχιστα ευγενών προσωπικοτήτων. 40 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ









Ο Κωνσταντίνος ∆εσποτόπουλος απονέµει στον εκδότη της «Ε» το βραβείο της Ακαδηµίας Αθηνών, το 1995

Παραλαµβάνοντας τιµητική διάκριση από τον πρόεδρο του ∆Σ του ΣΕΒ, Λέοντα Μελά, το 1989

Με τον Αντώνη Σαµαρά, τότε υπουργό Εξωτερικών, το 1992 Με τον πρόεδρο του ΣΕΒ, ∆ηµήτρη Μαρινόπουλο, το 1978 Με τον εθνικό ευεργέτη, Παναγιώτη Αγγελόπουλο, το 1989 Με τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Ξενοφώντα Ζολώτα, το 1980

Η οικονομία της μεταπολίτευσης χρειάζεται νοικοκύρεμα καθώς η κλεισούρα καλύπτει ανάμεσα στα άλλα ένα κρυμμένο πληθωρισμό. Με διαχειριστές τον Ζολώτα, τον Παπαληγούρα και τον Δεβλέτογλου και ένα πρωθυπουργό, ο οποίος γνωρίζει να ακούει, η οικονομία επιστρέφει στην πορεία προς την ΕΟΚ, πορεία στοχευμένη από το 1961. Η ΕΠΙΛΟΓΗ έχει υιοθετήσει τον στόχο και κινείται παράλληλα. Σε αυτή την περίοδο η ύλη του περιοδικού πολλαπλασιάζεται στρέφοντας την προσοχή της και στα συμβαίνοντα στη διεθνή οικονομία, ενώ η στατιστική κάλυψη της ελληνικής είναι πλέον και άρτια και επαρκής. Ο Σταύρος αντιμετωπίζει τις εξελίξεις με κριτική ματιά, αυτή την προσδοκώμενη αλλαγή, γνωρίζοντας πρόσωπα και πράγματα. Η χώρα θα προσπαθήσει να καλύψει σε μερικές δεκαετίες μια εξέλιξη που οι Ευρωπαίοι κάλυψαν σε δύο αιώνες. Η χώρα δεν είναι ευρωπαϊκή ούτε στη δημόσια διοίκηση, ούτε στη δικαιοσύνη ούτε στην παιδεία και το κυριότερο ο λαός δεν αντιλαμβάνεται τις ευρωπαϊκές ιδιαιτερότητες. Η ΕΠΙΛΟΓΗ το γνωρίζει και το προβάλλει διακριτικά αλλά συνεχώς. Θα έλεγε κανείς ότι ο Σταύρος είναι ευγενικά αισιόδοξος με τις συνήθειες του «Ρωμέικου», οι οποίες πρέπει να εξευρωπαϊσθούν. Δεν χρειάστηκε πολύς καιρός και με την επέλαση των σοσιαλιστών, διαπαιδαγώγησης του καθηγητή Ανδρέα Παπανδρέου, άνοιξε το κουτί της Πανδώρας. Η αλλαγή επιτρέπει εξαπόλυση επιθυμιών ενός συγκρατημένου, όχι πάντοτε βέβαια ευγενικά,

 λαού ο οποίος, ύστερα από τέσσερις σχεδόν βασανισμένες δεκαετίες, επιθυμεί να γευθεί τα αγαθά ενός ασυγκράτητου ευδαιμονισμού. Σε αυτήν την ατμόσφαιρα η ΕΠΙΛΟΓΗ διατηρεί την «ψυχραιμία» της, ίσως και γιατί ο Σταύρος έχει περάσει τις περιόδους με τα λόγια τα κούφια τα μεγάλα και γνωρίζει το τίμημα της ιδεοληψίας. Όμως, τι θα έλεγε για τις συνέπειες της παιδαριώδους Συνθήκης του Μάαστριχτ και τους κινδύνους από ένα ιδιότυπο και ασταθές νόμισμα; Ο γράφων θεωρεί ότι «δεν θα έπεφτε έξω» αν σημειώσει ότι ο Σταύρος θα έγραφε, με τον τρόπο του, ότι η επιπολαιότητα είναι κοινωνική ασθένεια εξίσου θανατηφόρα με την ανεντιμότητα. Και κάπου από εκεί, η ΕΠΙΛΟΓΗ θα συνεχίσει την πορεία της, σοβαρή και έντιμη, χωρίς «στοχευμένη» … ενημέρωση».

Σήµερα δεν γιορτάζουµε µόνο τη συµπλήρωση των πενήντα ετών αλλά και τις πρώτες µέρες των επόµενων πενήντα. Θα θέλαµε λοιπόν να κλείσουµε µε µία φράση του ιδρυτή της «Ε» που πάντα θα µας συντροφεύει: «Όταν έχεις όραµα και στόχο, δηµιουργείς κάτι. Και όταν δηµιουργήσεις, χαίρεσαι για το δηµιούργηµά σου και παίρνεις δύναµη για νέο όραµα και προοπτική». Αυτό πιστεύουµε πρέπει να είναι το µήνυµα για όλους µας σήµερα.

«Όλοι εµείς στην ‘Ε’» ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 41

Γιaννης Στουρνaρας – ΙΟΒΕ

Το μελλον τ οY ε υ ρ ω Κοινό υπουργείο Οικονομικών, ευρωομόλογο και κεντρική τράπεζα δανειστής ύστατης ανάγκης είναι τα τρία βήματα που πρέπει να κάνουν οι ηγέτες της ευρωζώνης για να διασφαλιστεί το μέλλον του ευρώ. Για την Ελλάδα της κρίσης, η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και το άνοιγμα επαγγελμάτων – αγορών θα αποτελέσει καταλύτη ανάπτυξης, που μαζί με τη δημοσιονομική πειθαρχία μπορούν να μας επαναφέρουν σε βιώσιμη πορεία. Με αυτά τα λόγια περιγράφει ο Γιάννης Στουρνάρας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, τη διέξοδο από την κρίση της ευρωζώνης και της Ελλάδας. Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η / / ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «E»

Kύριε Στουρνάρα, υπάρχει λύση για την Ευρωζώνη χωρίς δανειστή ύστατης ανάγκης; Κοιτάξτε, το ευρώ είναι ένα νόμισμα χωρίς κράτος. Αυτό αντέχει όσο τα πράγματα πάνε καλά. Με την τωρινή κρίση δοκιμάζεται. Ποιο είναι το στοιχείο που λείπει για να υπάρξει κάτι τέτοιο; Πώς οδηγηθήκαμε σε γενικευμένη κρίση; Όταν ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις για το κοινό νόμισμα, πολλοί ήταν αυτοί που έθεταν το θέμα ότι κοινό νόμισμα χωρίς ομοσπονδιακή δομή δεν είναι βιώσιμο. Όμως η ομοσπονδιακή δομή συνάντησε μεγάλες δυσκολίες. Ποια θα είναι τα όριά της, ποια θα είναι η κόκκινη γραμμή, οπότε οι Ευρωπαίοι ηγέτες είπαν ξεκινάμε και βλέπουμε. Το «βλέπουμε» όμως έμεινε. Τα πράγματα εξελίσσονταν ομαλά και κανείς δεν έδωσε σημασία στο 42 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

κενό που υπήρχε. Το καμπανάκι κινδύνου που χτύπησε και δεν δώσαμε σημασία ήταν η αύξηση στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών. Η διεύρυνση αρνητικά του Νότου και η διεύρυνση θετικά του Βορά. Σε μια νομισματική ένωση με δομικά διαφορετικές οικονομίες, ώριμες του Βορρά και λιγότερο ώριμες του Νότου, η σύγκλιση των επιτοκίων σημαίνει ότι θα μειωθούν τα επιτόκια για τις χώρες του Νότου, θα αυξηθούν οι επενδύσεις και θα μειωθούν οι αποταμιεύσεις αφού θα αυξηθεί και η κατανάλωση. Άρα το ότι διευρύνθηκε το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών δεν ήταν κάτι μη αναμενόμενο, το προβλέπει και η θεωρία. Οι αγορές όμως δεν το εξέλαβαν έτσι. Το πρόβλημα ξεκίνησε όταν ανεύθυνες κυβερνήσεις, όπως οι δικές μας, αντί να μειώνουν τα ελλείμματα και το χρέος με την είσοδό μας στο ευρώ

έριξαν λάδι στη φωτιά κάνοντας δημοσιονομική επέκταση, το αντίθετο από αυτό που έπρεπε. Όταν ο ιδιωτικός τομέας είναι σε μπουμ πρέπει ο δημόσιος να βάλει λίγο φρένο. Εμείς αυξήσαμε το δημόσιο, εφαρμόσαμε αυτό που λέγεται προκυκλική δημοσιονομική πολιτική, ό,τι χειρότερο. Στην Ελλάδα είχαμε ανεύθυνες κυβερνήσεις, στην Ιρλανδία είχαμε ανεύθυνες τράπεζες, στην Ισπανία και την Πορτογαλία κερδοσκοπία στη γη. Δηλαδή όλος ο ευρωπαϊκός Νότος είχε πρόβλημα. Άρα η ρίζα του κακού βρίσκεται στο ότι ξέφυγαν τα εξωτερικά ελλείμματα; Τα εξωτερικά ελλείμματα αυξάνονταν επικίνδυνα. Το λάθος ήταν ότι θεωρούσαμε ότι δεν έχουν σημασία. Δεν έχουν σημασία στη νομισματική ένωση όταν η διαφορά μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας είναι όση η διαφορά μεταξύ Αθήνας και Ηρακλείου Κρήτης. Δεν ήταν όμως έτσι. Αν η Κρήτη έχει έλλειμμα, η Αθήνα θα την επιχορηγήσει. Στην ευρωζώνη αυτό δεν ισχύει, είχαμε μια συνθήκη που απαγόρευε το bail out, μια κεντρική τράπεζα που δεν δρα ως ύστατος δανειστής, και, τελικά, όταν βρεθήκαμε στην ανάγκη έπρεπε να καταπατηθεί η συνθήκη για να πάρουμε βοήθεια. Άρα λοιπόν, κάναμε λάθος, κανείς δεν το περίμενε ότι θα φθάναμε εδώ, ότι οι αγορές θα αντιδρούσαν έτσι. Το τονίζω κανείς, όσοι κινδυνολογούσαν (Ρουμπινί κλπ) είναι οι κατά συνήθεια Κασσάνδρες που, όπως ένα σταματημένο ρολόι δείχνει σωστά την ώρα δύο φορές το εικοσιτετράωρο, επιβεβαιώθηκαν. Μπορεί η Γερμανία να διατηρήσει τα πλεονάσματα της; Κατά την άποψή μου, πρέπει να μειώσουμε εμείς τα ελλείμματά μας μειώνοντας τις δαπάνες και η Γερμανία να μειώσει τα πλεονάσματά στο εξωτερικό της ισοζύγιο αυξάνοντας τις δαπάνες της. Το έχει πει ο Κέυνς από το 1945, πρέπει να προσαρμόζονται όχι μόνο οι χώρες σε έλλειμμα αλλά και αυτές που έχουν πλεονάσματα.

“

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΞΕΚΊΝΗΣΕ ΟΤΑΝ ΑΝΕΥΘΥΝΕΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ, ΟΠΩΣ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ, ΑΝΤΙ ΝΑ ΜΕΙΩΝΟΥΝ ΤΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΕΟΣ, ΕΡΙΞΑΝ ΛΑ∆Ι ΣΤΗ ΦΩΤΙΑ ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΑΝΤΙ-

”

ΘΕΤΟ, ∆ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΕΚΤΑΣΗ.

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 43

Μπορεί το σύστημα λήψης αποφάσεων στην Ευρώπη να λειτουργήσει στο μέλλον για το κοινό νόμισμα; Για να διατηρηθεί το ευρώ χρειάζονται τρία πράγματα. Πρέπει να προχωρήσουμε σε δημοσιονομική ενοποίηση, δηλαδή ένα κοινό υπουργείο Οικονομικών για ολόκληρη την ευρωζώνη, όπως έχουμε μια κεντρική τράπεζα. Αυτό θα απαιτήσει χρόνο, είναι μακροπρόθεσμο. Δεύτερο, πιο μεσοπρόθεσμο, είναι το ευρωομόλογο. Δεν μπορείς να μην έχεις κοινή πολιτική δημοσίου χρέους. Και τρίτο, και άμεσο, είναι η ΕΚΤ, η οποία πρέπει να λειτουργεί ως lender of last resort. Αν δεν γίνουν αυτά τα τρία, δεν υπάρχει ευρώ. Αρκεί να σας πω ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ιταλίας είναι 60 δισ. ευρώ το 1ο δίμηνο του 2012. Όποιος κοιμάται ήσυχος ότι θα καταφέρει να τις καλύψει κάνει πολύ μεγάλο λάθος. Άρα λοιπόν πρέπει η ΕΚΤ να είναι σε επιφυλακή για να αγοράσει ομόλογα, δεν υπάρχει άλλος τρόπος, πρέπει να είναι ύστατος δανειστής. Για να γίνει αυτό όμως θα πρέπει οι Ευρωπαίοι να συμφωνήσουν. Ακριβώς, τώρα έχουμε φτάσει στο σημείο που ο δείκτης του ρολογιού γράφει 12. Αν φοβηθεί ο Γάλλος καταθέτης, ή ο Ιταλός και βγάλει τα λεφτά του έξω, τελείωσε. Εδώ απαιτείται ηγεσία. Οι ηγέτες της ευρωζώνης συνειδητοποιούν τι διακυβεύεται; Το ευρώ δεν είναι μόνο οικονομικό project, είναι κυρίως πολιτικό project. Βλέπουν μακρύτερα; Ότι χωρίς ευρώ δεν υπάρχει ενωμένη Ευρώπη; Θα αρχίσει μια διαδικασία προστατευτισμού, μείωσης του διεθνούς εμπορίου, μείωσης του εισοδήματος και της ευημερίας, θα γυρίσουμε πίσω με ανταγωνισμούς, με πολέμους ίσως. Αυτό που οι οραματιστές της Ευρώπης έστησαν, θα αποδομηθεί σε μέρες αν δεν προσέξουμε. Σε αυτό το πλαίσιο ποιες είναι οι προοπτικές της Ελλάδας; Ας αρχίσουμε από την ευρωζώνη. Πιστεύω ότι τελικά, παρά τις δυσκολίες, θα προχωρήσουμε στις 3 κατευθύνσεις που ανέφερα. Όμως, εδώ που βρισκόμαστε η κάθε χώρα πρέπει να επιλέξει. Κανείς δεν θα μας πιέσει να βγούμε από το ευρώ αλλά το ερώτημα είναι εμείς θέλουμε να μείνουμε; Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι θα γίνουν πολύ πιο αυστηρές οι συνθήκες παραμονής στο ευρώ. Δημοσιονομική ενοποίηση σημαίνει ότι όσο θα χρειαζόμαστε βοήθεια η Γερμανία θα καθορίζει τον προϋπολογισμό μας. Όσο και να τσούζει, ισχύει το «beggars can’t be choosers”, το είχε πει και ο σοφότατος Σαίξπηρ. Υπάρχουν όμως και τα θετικά. Η Ελλάδα, παρόλα τα λάθη που έχουν γίνει, έχει μπει σε ένα δρόμο και υπάρχει έστω κάποια συναίνεση μεταξύ των τριών κομμάτων στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Υπάρχουν ευκαιρίες. Η Ελλάδα έχει μεγάλη αναξιοποίητη δημόσια περιουσία. Πρέπει μέχρι το 2015 να πουλήσουμε περιουσία αξίας 50 δισ. ευρώ και αυτή είναι κυρίως γη, κατά 75-80%. Ο αγοραστής για κάθε 1.000 ευρώ που θα δώσει στο Δημόσιο (με τα οποία θα εξοφληθεί χρέος), θα δαπανήσει 44 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

διπλάσια ως τριπλάσια για να τη χτίσει και να την αξιοποιήσει, πολυτελείς κατοικίες, ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά κ.α. Αυτή η αναπτυξιακή ώθηση θα διαρκέσει πολλά χρόνια. Η Κίνα ενδιαφέρεται να επενδύσει στην Ελλάδα, το ίδιο και η Ν. Κορέα. Θα πρέπει να φτιάξουμε μια εταιρική σχέση δημόσιου- ιδιωτικού τομέα που μέσα από συνθήκες διαφάνειας θα επιτρέψει την άμεση προώθηση των σχεδίων αποκρατικοποίησης. Η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας είναι μεγάλος καταλύτης για τη μείωση του δημοσίου χρέους αλλά και για ανάπτυξη. Ποιες άλλες ευκαιρίες διακρίνετε για την Ελλάδα; Δεύτερη ευκαιρία, είναι το άνοιγμα όλων των κλειστών επαγγελμάτων. Π.χ., ακόμα συζητούμε το άνοιγμα του cabotage στις κρουαζιέρες. Με την πίεση της τρόικας και της κοινωνίας, τα κλειστά επαγγέλματα θα ανοίξουν και αυτό θα αποτελέσει μια μεγάλη ώθηση από την πλευρά της προσφοράς μαζί με την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας. Θα αυξήσουν το δυναμικό της οικονομίας μεσοπρόθεσμα. Αλλά και στην πλευρά της δημοσιονομικής πειθαρχίας υπάρχουν ευκαιρίες. Στη φοροδιαφυγή τώρα αρχίζει να δείχνει η κυβέρνηση αποφασιστικότητα. Ευκαιρίες όμως υπάρχουν στην πλευρά των δαπανών, υπάρχουν σημαντικά περιθώρια περικοπών στις αμυντικές δαπάνες, τα ευγενή ταμεία κ. α.. Ανάπτυξη από την πλευρά της ζήτησης ακόμα όχι, ίσως υπάρξει από το 2013 και μετά.

Οι επενδυτες & τα ομολογα του ευρωπαϊκου νοτου «Δεν σας το κρύβω, δεν μου αρέσει το κούρεμα των ελληνικών κρατικών ομολόγων γιατί βάζει την Ελλάδα στη χορεία των παγκόσμιων ‘μπαταχτσήδων’», υποστηρίζει ο Γιάννης Στουρνάρας και συνεχίζει τη σκέψη του: «Αν ακολουθήσουν και άλλοι, Ιρλανδία και Πορτογαλία, θα καταστραφεί η αγορά ομολόγων στην Ευρωζώνη. Η συμμετοχή ιδιωτών πιστωτών στη διάσωση μιας χώρας (PSI) χωρίς ευρωομόλογο θα έχει τεράστιες επιπτώσεις. Κανείς επενδυτής δεν πρόκειται να εμπιστευθεί ομόλογα του ευρωπαϊκού Νότου, μετά το PSI της Ελλάδας. Επειδή η κ. Μέρκελ είπε ότι το PSI θα περιοριστεί στην Ελλάδα; Δεν το πιστεύει κανείς πια». Η μείωση των αμοιβών βοηθά την οικονομία; Η μείωση των αμοιβών στον ιδιωτικό τομέα συμβαίνει λόγω της ύφεσης και όχι τόσο λόγω των θεσμοθετημένων μέτρων. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει κουλτούρα συναίνεσης. Στη Γερμανία, το kurzarbeit (μείωση ωρών εργασίας και αμοιβής για διατήρηση της απασχόλησης και της λειτουργίας της επιχείρησης) ήταν το πιο πετυχημένο κοινωνικό συμβόλαιο, που έβγαλε τη Γερμανία πολύ γρήγορα από την κρίση. Αν δεν προχωρήσουμε σε τέτοιου είδους λύσεις, η κρίση στην Ελλάδα θα κρατήσει περισσότερο και θα έχει μεγαλύτερο κόστος. Ο Ζακ Ντελόρ, πρόσφατα είπε ότι για να λειτουργήσει το κοινό νόμισμα πρέπει οι χώρες σε πρόβλημα να εφαρμόζουν δραστική λιτότητα και η ΕΕ να χρηματοδοτεί έργα ανάπτυξης. Πόσο ισχύει αυτό σήμερα; Εμείς έχουμε τη δυνατότητα να το κάνουμε αυτό με το ΕΣΠΑ. Η απορρόφηση 15 δισ. ευρώ είναι επιτεύξιμη, με 95% συμμετοχή της ΕΕ μπορεί να μας βοηθήσουν να βγούμε από την ύφεση. Το πρόβλημα βρίσκεται στη χρηματοδότηση της ιδιωτικής συμμετοχής σε επιδοτούμενα επιχειρηματικά σχέδια. Η δυνατότητα των τραπεζών να τη χρηματοδοτήσουν θα αποκατασταθεί μόνο όταν λυθεί το πρόβλημα του Δημοσίου, όταν παρθούν οι αποφάσεις που πρέπει και οι τράπεζες μπουν στο ΤΧΣ και ανακεφαλαιοποιηθούν. Η ΕΕ μπορεί να μας δώσει άμεσα τα κεφάλαια.

Τώρα μπορεί να μας ενισχύσει. Υπερέβαλλε κάπου η Γερμανία με τον ηθικό κίνδυνο και χάσαμε χρόνο. Εδώ οι κοινωνίες επαναστατούν και παρόλα αυτά οι κυβερνήσεις εφαρμόζουν δραστικά και επώδυνα προγράμματα λιτότητας, πληρώνοντας το τίμημα των λαθών του παρελθόντος. Χάθηκε τελικά κ. Στουρνάρα η ευκαιρία για τις τράπεζες; Με την απομόχλευση μπορεί να χρειαστεί να πουλήσουν τις θέσεις τους στη ΝΑ Ευρώπη; Δύσκολα θα διατηρήσουν τη θέση τους. Αν η απομόχλευση οδηγήσει σε περιορισμός των χορηγήσεων θα μπούμε βαθύτερα στην ύφεση. Πρέπει να πουλήσουν θυγατρικές ή να μπουν γρήγορα στο ΤΧΣ και να ανακεφαλαιοποιηθούν. Ο Κοινωνικός Σύνδεσμος τι κενό θέλει να καλύψει; Θέλουμε να φέρουμε μεταρρυθμιστές από όλους τους χώρους μαζί. Αυτή τη στιγμή οι πολιτικές διαφορές είναι πολυτέλεια, η Ελλάδα είναι χρεοκοπημένη, ας την αναστήσουμε και κατόπιν ας αποκτήσουμε πάλι τις διαφορές μας. Να ενώσουμε τις φωνές μας όλοι όσοι πιστεύουμε ότι η Ελλάδα μπορεί να πάει μπροστά με μεταρρυθμίσεις στο Δημόσιο και τους θεσμούς, όχι γιατί μας το ζητά η τρόικα αλλά γιατί μπορεί να ανατρέψει το ότι οι Έλληνες σε ατομικό επίπεδο προοδεύουν και σε συλλογικό απογοητεύουν. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 45

46 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Κωστας Μπακουρης – διεθνησ διαφανεια

Η ΑΡΕΤΗ ΤΗΣ

Δ Ι ΑΦΑ Ν ΕΙ Α Σ «Θα εκπονούσα ένα ολιστικό στρατηγικό σχέδιο. Θα αξιολογούσα όλους τους δημοκρατικούς θεσμούς και θα ιεραρχούσα τις προτεραιότητες μου, βάζοντας πρώτους αυτούς τους θεσμούς που υπολειτουργούν και έχουν χάσει το κύρος και την εμπιστοσύνη των πολιτών». Αυτή ήταν χαρακτηριστικά η απάντηση του Κώστα Μπακούρη, προέδρου της ΜΚΟ «Διεθνής Διαφάνεια», όταν τον ρωτήσαμε τι θα έκανε με στόχο να αυξηθεί η διαφάνεια σε μία χώρα σαν την Ελλάδα που υπολείπεται σημαντικά των αναπτυγμένων χωρών στα ζητήματα διαφάνειας. Τόσο «απλά» … αλλά στην Πράξη όχι στη θεωρία. Η Διεθνής Διαφάνεια έχει προχωρήσει σε μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση των δημοκρατικών θεσμών σε ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα και θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα μαζί με συγκεκριμένες προτάσεις στην κυβέρνηση και τους πολίτες το επόμενο διάστημα. Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η / / ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «E»

Το θέμα της διαφάνειας και της διαφθοράς στην Ελλάδα έχει μακρά ιστορία. Η γενικευμένη εντύπωση στο ευρύ κοινό είναι ότι τα σκάνδαλα δεν διαλευκαίνονται με καταστροφικές συνέπειες στη συνείδηση του πολίτη σε όλες τις πλευρές της. Πού εντοπίζεται το πρόβλημα; Στη λειτουργία των θεσμών και ιδιαίτερα της δικαιοσύνης ή στην απροθυμία ή και αδυναμία των πολιτών να αντιδράσουν; Κατ’ αρχάς η διαφθορά είναι τόσο πα-

λιά όσο οι πρώτες συναλλαγές των ανθρώπων. Στη χώρα μας η διαφθορά έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις και είναι η βασική αιτία της οικονομικής κρίσης που βιώνουμε. Η επιδείνωση, που ήταν συνεχής και επιταχυνόμενη, ξεκίνησε πριν από τριάντα χρόνια με τη σταδιακή αλλοίωση των αξιών και την καλλιέργεια συμπεριφορών ανάρμοστων σε πολιτισμένες κοινωνίες. Επικράτησε η ανομία, η ανοχή, η έλλειψη κοινωΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 47

νικής αλληλεγγύης. Η διαφανής λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών αποδυναμώθηκε με αποτέλεσμα να χάσουν την αξιοπιστία τους. Οι πολίτες δεν εμπιστεύονται τα κόμματα, το κοινοβούλιο, την κυβέρνηση, τη δικαιοσύνη και τα ΜΜΕ. Η αδυναμία των διωκτικών αρχών να βρεθούν οι πραγματικοί ένοχοι των σκανδάλων και να τιμωρηθούν υποδειγματικά είναι ένα κραυγαλέο παράδειγμα. Από την άλλη πλευρά, οι πολίτες είναι οι πιο ανεκτικοί σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη και αυτό παραμένει ο σημαντικότερος λόγος της εξάπλωσης της διαφθοράς στην Ελλάδα. Άλλωστε το δεύτερο χειρότερο πράγμα μετά τη διαφθορά είναι να την αγνοήσεις. Η διαφθορά ανθεί όταν οι αδιάφθοροι πολίτες την ανέχονται. Πόσο μακριά είμαστε στην Ελλάδα από τα διεθνή επίπεδα; Με βάση τον δείκτη αντίληψης της διαφθοράς η Ελλάδα βρίσκεται στην 80η θέση στην κατάταξη της Διεθνούς Διαφάνειας. Αυτό έχει μεγάλη σημασία για τη φορολογική συνείδηση του πολίτη που σήμερα είναι κρίσιμης σημασίας. Από πού πρέπει να αρχίσουμε; Είμαστε πολύ μακριά από τις ανεπτυγμένες χώρες και μάλιστα από τις χώρες που έχουν υψηλή ανταγωνιστικότητα. Η πρόσφατη έρευνα του 2011 που δώσαμε στη δημοσιότητα την 1η Δεκεμβρίου μας κατατάσσει στην 80η θέση από 183 χώρες με βαθμολογία 3.4 στη κλίμακα 0 μέχρι 10, όπου το μηδέν χαρακτηρίζει την απόλυτη διαφθορά. Πιο συγκεκριμένα είμαστε προτελευταίοι στην Ευρώπη των 27, τελευταίοι στην Ευρωζώνη και προτελευταίοι στις χώρες του ΟΟΣΑ. Η σημερινή οικονομική κρίση είναι πράγματι απόρροια της κρίσης αξιών και της διαφθοράς. Η φοροδιαφυγή είναι μια από τις εκφάνσεις της διαφθοράς –η σημαντικότερη σχετικά με τη δημοσιονομική εκτροπή. Είναι επομένως επιτακτικό να αποκτήσουμε φορολογική συνείδηση ξεκινώντας άμεσα με την αυστηρή εφαρμογή των νόμων αλλά ταυτόχρονα εκπαιδεύοντας τις καινούργιες γενιές ώστε να τις χαρακτηρίζει η κοινωνική αλληλεγγύη και να έχουν αφομοιώσει όλες εκείνες τις αξίες που έχουμε εγκαταλείψει –αξίες διαφάνειας, λογοδοσίας και ακεραιότητας. Το κόστος της έλλειψης διαφάνειας για την οικονομία είναι σημαντικό. Πώς κινητοποιείται η κοινωνία ώστε να αναγνωρίσει το οικονομικό κόστος από την απουσία της και να απαιτεί διαφάνεια και λογοδοσία στη δημόσια διαχείριση; Η ενδυνάμωση των θεσμών με ποια διαδικασία επιτυγχάνεται; Το οικονομικό κόστος είναι πράγματι σημαντικό. Η φοροδιαφυγή κοστίζει 10 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου το χρόνο. Η μικροδιαφθορά εκτιμάτε σε 800 εκατ. ευρώ ετησίως. Το κόστος υπερτιμολόγησης των δημοσίων έργων και προμηθειών του δημοσίου είναι επίσης μεγάλο. Πάνω από όλα το κόστος 48 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

“

Οι Έλληνες πολίτες είναι οι πιο ανεκτικοί σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη και αυτό παραμένει ο σημαντικότερος λόγος της εξάπλωσης της διαφθοράς στην Ελλάδα, εκτιμά ο Κώστας Μπακούρης. «Άλλωστε το δεύτερο χειρότερο πράγμα, μετά τη διαφθορά, είναι να την αγνοήσεις. Η διαφθορά ανθεί όταν οι αδιάφθοροι πολίτες την ανέχονται», επισημαίνει χαρακτηριστικά.

”

από την αλλοίωση των αξιών και της ηθικής είναι ανυπολόγιστο. Οι δημοκρατικοί θεσμοί ενδυναμώνονται μόνο όταν ανακτήσουν την εμπιστοσύνη της κοινωνίας, λειτουργώντας με διαφάνεια και λογοδοτώντας για τα πεπραγμένα. Ας δούμε την νομοθετική και εκτελεστική εξουσία που έχουν χάσει την αξιοπιστία τους σε μεγάλο βαθμό. Η ανάκτηση του κύρους και της εμπιστοσύνης απαιτεί απόλυτη διαφάνεια στο πολιτικό χρήμα, ουσιαστική διαφάνεια στο πόθεν και έσχες, κατάργηση πολιτικού ασύλου για όλα τα μη πολιτικά αδικήματα (ποινικά και αστικά), εξίσωση του χρόνου παραγραφής αδικημάτων με αυτή των πολιτών, καθιέρωση ενός κώδικα δεοντολογίας που να ελέγχεται από ανεξάρτητη επιτροπή κ.λπ. Αν ήταν στο χέρι σας, από πού θα ξεκινούσατε; Ποια θεωρείται σήμερα τη σημαντικότερη παρέμβαση της πολιτείας ώστε να υπάρξει (μεγαλύτερη;) διαφάνεια στη λειτουργία των θεσμών; Θα εκπονούσα ένα ολιστικό στρατηγικό σχέδιο. Θα αξιολογούσα όλους τους δημοκρατικούς θεσμούς και θα ιεραρχούσα τις προτεραιότητες μου βάζοντας πρώτους αυτούς τους θεσμούς που υπολειτουργούν και έχουν χάσει το κύρος και την εμπιστοσύνη των πολιτών. Η Διεθνής Διαφάνεια έχει προχωρήσει σε μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση των

δημοκρατικών θεσμών σε ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα και θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα μαζί με συγκεκριμένες προτάσεις στην κυβέρνηση και τους πολίτες στις αρχές του 2012. Από τη δουλειά που έχει γίνει μέχρι τώρα είναι προφανές ότι προτεραιότητα έχουν ο θεσμός των πολιτικών κομμάτων, η νομοθετική και εκτελεστική εξουσία μαζί με τη δικαιοσύνη. Η κρίση μπορεί να έχει και θετικά αποτελέσματα; Από την άποψη ότι πλέον οι πολιτικοί στην ατζέντα εκλογής τους δεν θα έχουν χρήματα δανεικά και πελατειακά να μοιράσουν αλλά μόνο πρόγραμμα χρηστής διαχείρισης; Μπορεί αυτό να ανοίξει το «κλειστό» σήμερα επάγγελμα των πολιτικών; Θέλω να πιστεύω ότι η κρίση θα αποβεί ο καταλύτης για τον προβληματισμό όλων μας και την αλλαγή των συμπεριφορών μας. Αναγνωρίζουμε ότι η σημερινή οικονομική κρίση είναι απόρροια της κρίσης αξιών και ενός πελατειακού πολιτικού συστήματος που ήταν η αιτία της σημερινής μας κατάντιας. Το πολιτικό σύσ τημα έχει χρεοκοπήσει. Οι πολίτες το ξέρουν και το επισημαίνουν σε κάθε έρευνα που παρουσιάζουν τα κυριακάτικα έντυπα. Ο «κανένας» πλησιάζει το 40% της προτίμησης των πολιτών. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι πολιτικοί ανθίστανται θέλο-

ντας να διατηρήσουν το υπάρχον πολιτικό σύστημα. Το «κλειστό» επάγγελμα των πολιτικών πρέπει να καταργηθεί. Αυτό θα εξαρτηθεί από τη θέληση των πολιτών να αναδείξουν νέα πολιτικά πρόσωπα που θα τα χαρακτηρίζει το θάρρος, η αγάπη για την πατρίδα και η ακεραιότητα. Οι δημοκρατικοί θεσμοί στην Ελλάδα λειτουργούν αποτελεσματικά; Αν όχι, πού εντοπίζεται η αδυναμία; Όπως ανέφερα προηγουμένως οι δημοκρατικοί θεσμοί της χώρας δεν λειτουργούν αποτελεσματικά με αναφορά στην πάταξη της διαφθοράς και ως εκ τούτου σε κάποιους υπάρχει έλλειμμα διαφάνειας. Για παράδειγμα ο δημόσιος τομέας είναι ο μεγάλος ασθενής, παραμένει γραφειοκρατικός, αναποτελεσματικός και σε κάποιους τομείς διεφθαρμένος. Είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες στην υστέρηση ανταγωνιστικότητας της χώρας μας. Από την άλλη μεριά, ο συνήγορος του πολίτη είναι ένας σχετικά νέος θεσμός που λειτουργεί ικανοποιητικά. Μόλις ολοκληρωθεί η αξιολόγηση όλων των δημοκρατικών θεσμών θα έχουμε μια πλήρη εικόνα στις αρχές του 2012. Πάντως η αδυναμία επικεντρώνεται στην έλλειψη διαφάνειας, λογοδοσίας και ακεραιότητας. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 49

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

Επί 170 χρόνια η Εθνική Τράπεζα ήταν παρούσα σε όλες τις κρίσιµες στιγµές και τους αγώνες της χώρας. ∆εν παραιτήθηκε, δεν υποχώρησε, δεν απουσίασε. Ήταν στην πρώτη γραµµή...

Η 30 η Μαρτίου 1841 ήταν µια ξεχωριστή µέρα για το νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Τη µέρα αυτή δηµοσιεύτηκε στην εφηµερίδα της Κυβερνήσεως µε την υπογραφή του πρώτου βασιλιά της χώρας, Όθωνα, το ιδρυτικό διάταγµα της Εθνικής Τράπεζας. «Συνιστάται εις την πρωτεύουσα του Ηµετέρου Βασιλείου Εθνική Τράπεζα, εν είδει ανωνύµου εταιρείας, ήτις δύναται να έχει καταστήµατα και εις άλλα µέρη του Κράτους. Τα κεφάλαια της τραπέζης ορίζονται εις πέντε εκατοµµύρια, τα οποία όµως δύνανται να επαυξηνθώσιν, εάν αι ανάγκαι του τόπου το απαιτήσουν, και ληφθεί προς τούτο η συγκατάθεσις της Βασιλικής Κυβερνήσεως». Με βασικούς πρωταγωνιστές τον Γεώργιο Σταύρου, ιδρυτή και ισόβιο διοικητή της τράπεζας, έµπορο, τραπεζίτη και εµπειρότερο περί τα οικονοµικά Έλληνα της εποχής, και τον έµπιστο συνεργάτη του, Ελβετό φιλέλληνα και οικονοµικό αρωγό της νέας τράπεζας, Ιωάννη –Γαβριήλ Εϋνάρδο, µπήκαν τα θεµέλια του πρώτου, και µεγαλύτερου µέχρι και σήµερα, πιστωτικού ιδρύµατος της χώρας. Η νέα τράπεζα αποτέλεσε τον βασικό διεκπεραιωτή των οικονοµικών του κράτους, κατείχε το εκδοτικό προνόµιο και διαχειρίστηκε τον εσωτερικό και εξωτερικό δανεισµό του κράτους µέχρι την ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος το 1928. Εννέα µήνες µετά την ίδρυσή της κυκλοφόρησαν τα πρώτα τραπεζογραµµάτια του µικρού τότε ελληνικού κράτους. Η δηµιουργία της πρώτης τράπεζας συνέβαλε καθοριστικά στη διαµόρφωση και συγκρότηση των οικονοµικών δοµών της χώρας. Σε µια παράλληλη πορεία µε το ελληνικό κράτος, που εκτείνεται σε τρεις αιώνες, θα βρεθεί υποστηρικτής και αρωγός σε κάθε εθνική προσπάθεια, είτε πρόκειται για εθνικούς αγώνες είτε για συστράτευση για οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη. Σήµερα, 170 χρόνια µετά, η τράπεζα του 1841 έχει εξελιχθεί σε έναν χρηµατοοικονοµικό κολοσσό µε πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Έχοντας συµβάλλει καθοριστικά στην ανάπτυξη όλων σχεδόν των κλάδων της οικονοµίας και των υποδοµών της χώρας, στη µακρά αυτή διαδροµή όπου κράτος και τράπεζα ανδρώθηκαν, στήριξε µε τις πρωτοβουλίες της την τέχνη, τον πολιτισµό, τις επιστήµες και την κοινωνία. 50 ΕΠΙΛΟΓΗ

1 8 41 - 2 0 11

...επί 170 χρόνια, η Εθνική Τράπεζα σωρεύει στο θησαυροφυλάκιό της και φυλά µε σεβασµό και επιµέλεια, τον πιο ακριβό θησαυρό της: Τα αποθέµατα εκτίµησης και εµπιστοσύνης που γενιές και γενιές Ελλήνων, επιχειρηµατιών Τα εγκαίνια της διώρυγας της Κορίνθου. Ελαιογραφία και ανθρώπων του Κωνσταντίνου Βολανάκη, Πηγή: Καλλιτεχνική συλλογή Εθνικής Τράπεζας. ου Από τις τελευταίες δεκαετίες του 19 αιώνα, η Εθνική Τράπεζα καθηµερινού µόχθου, της συνέδραµε µε κεφάλαια στην εκτέλεση των παραγωγικών έργων στην Ελλάδα. Συµµετείχε στην ίδρυση των πρώτων ακτοπλοϊκών εταιρειών, προσφέρουν. χρηµατοδότησε έργα κατασκευής λιµένων και οδοποιίας και συνέβαλε Η τράπεζα αυτή, έχει στη δηµιουργία των σιδηροδροµικών δικτύων. Χαρακτηριστικός ήταν ο ρόλος της στο εγχείρηµα της διάνοιξης της διώρυγας της Κορίνθου. µάθει να αγωνίζεται. Μετά από δύο αποτυχηµένες προσπάθειες ξένων εταιρειών, για να ολοκληρωθεί η τοµή του Ισθµού, η Εθνική Τράπεζα αποφάσισε στις 7 Σεπτεµβρίου 1907 να ιδρύσει τη «Νέαν Ανώνυµον Εταιρείαν της ∆ιώρυγος της Κορίνθου». Πρόεδρος του ∆ιοικητικού Συµβουλίου της ανέλαβε ο Ι. Α. Βαλαωρίτης, υποδιοικητής τότε της Τράπεζας και µετέπειτα διοικητής της.

Απόστολος Ταµβακάκης

∆ιευθύνων Σύµβουλος Εθνικής Τράπεζας

Πάνω δεξιά: Γεώργιος Σταύρος, πρώτος διοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος. Προσωπογραφία, Ν. Λύτρας.

I∆ΡΥΣΗ ΤΗΣ ΤΡAΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛA∆ΟΣ (1928)

Από τις πρώτες ονοµαστικές µετοχές της Εθνικής Τράπεζας. Φέρει ως κάτοχο έναν από τους επιφανείς µετόχους της, τον οµογενή Νικόλαο Π. Ζωσιµά. Πηγή: Ιστoρικό Αρχείo Εθνικής Τράπεζας.

Τραπεζογραµµάτιο των 1000 δραχµών, διαστάσεων 10,5x20,5 εκ., πρωτοκυκλοφόρησε το 1902.

Ταξιδέψτε στις παράλληλες διαδροµές της Εθνικής Τράπεζας και του Νεοελληνικού κράτους. Επισκεφθείτε το

www.nbg.gr/heritage 52 ΕΠΙΛΟΓΗ

Στα 170 χρόνια ιστορίας της, η Εθνική παρέχει τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες της στον ιδιωτικό τοµέα και συνδράµει στις ζωτικές ανάγκες του κράτους. Η άσκηση του εκδοτικού προνοµίου επί 87 χρόνια κατ' αποκλειστικότητα ή εκ παραλλήλου µε άλλες εκδοτικές τράπεζες, η διαχείριση του δηµόσιου δανεισµού, εσωτερικού και εξωτερικού, η χρηµατοδότηση των έργων υποδοµής και η ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας συνθέτουν τον πολύπλευρο ρόλο της Εθνικής Τράπεζας στον οικονοµικό βίο της χώρας. Τη 10ετία του 1920 η Εθνική Τράπεζα χρηµατοδοτεί µεγάλες επιχειρηµατικές µονάδες όπως την Εταιρεία Ελληνικού Πυριτιδοποιείου και Καλυκοποιείου, την Εταιρεία Χηµικών Προιόντων και Λιπασµάτων, την Εταιρεία Οινοποιίας και Οινοπνευαµτοποιίας Γ.Ησαϊα κ.α. Η “Εταιρεία Ελληνικού Πυριτιδοποιείου και Καλυκοποιείου” και η “Ελληνική Εριουργία” εξελίχθηκαν σε σηµαντικές βιοµηχανίες και η Εθνική Τράπεζα ως χρηµατοδότης και µέτοχός τους την περίοδο του Ελληνοϊταλικού πολέµου στήριξε αποφασιστικά την άµυνα και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά του Άξονα.

Οι ανάγκες της ανασυγκρότησης και σταθεροποίησης της οικονοµίας µετά τον Πρώτο Παγκόσµιο Πόλεµο απαιτούσαν την αναδιάρθρωση του τραπεζικού τοµέα µε την ίδρυση κεντρικής τράπεζας που θα αναλάµβανε το εκδοτικό προνόµιο. Η Τράπεζα της Ελλάδος δηµιουργείται µε τη βοήθεια της Εθνικής που προσέφερε 440 στελέχη και υπαλλήλους και κεφάλαια 400.000.000 δρχ, που αντιστοιχούν σε 80.000 µετοχές των 5.000 δρχ. έκαστη. Τη διοίκηση της νεοϊδρυθείσας κρατικής Τράπεζας ανέλαβε το 1928 ο Αλέξανδρος ∆ιοµήδης που παρέµεινε σε αυτή µέχρι το 1931.

Αλέξανδρος Ν. ∆ιοµήδης, έργο του ∆. Κοκότση, λάδι σε µουσαµά, 114x 82 εκ.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ (1860) Από τις πρώτες δεκαετίες της λειτουργίας της, η Εθνική Τράπεζα εκδήλωσε το ουσιαστικό της ενδιαφέρον για την πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας. Το 1860 συµµετείχε µε 150.000 δρχ. στα κεφάλαια της εταιρείας για την κατασκευή Εθνικού Θεάτρου στην Αθήνα. Το 1871 συµµετείχε µε διακόσιες µετοχές στη νέα προσπάθεια ίδρυσης του Θεάτρου στην πρωτεύουσα.

1 8 41 - 2 0 11 Στον τοµέα της συµβολής στην αντιµετώπιση κοινωνικών ή εθνικών κρίσεων ή φυσικών καταστροφών, η Τράπεζα ενισχύει οικονοµικά την αποκατάσταση σεισµοπαθών, πυροπαθών και προσφύγων. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, πρωτοστατεί µε δάνεια, δωρεές και βοηθήµατα στην αποκατάσταση των προσφύγων και κατορθώνει να συγκεντρώσει τα σιτηρά της Ανατολικής Θράκης πριν από την εκκένωση της για να διατραφεί ο προσφυγικός πληθυσµός. Κατά το πρόσφατο παρελθόν, συµµετείχε ενεργά στην προσπάθεια τόσο της ανακούφισης των κατοίκων, όσο και της αποκατάστασης των περιοχών που επλήγησαν από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2007, µε την υλοποίηση ενός εκτεταµένου προγράµµατος στήριξης των πυροπλήκτων.

Αποτύπωση της πόλης της Θεσσαλονίκης το 1916, πριν από την πυρκαγιά, από τα γαλλικά στρατεύµατα. Από την έκδοση “Θεσσαλονίκη” Ολκός, 1999.

ΑΝΟΙΚΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΟ 1917 Μετά την ολέθρια πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης, στις 5 Οκτωβρίου 1917 η Εθνική Τράπεζα πρωτοστατεί στη χρηµατοδότηση της ανοικοδόµησής της και συνεισφέρει σηµαντικά ποσά υπέρ των θυµάτων της πυρκαγιάς. Πέντε χρόνια αργότερα, το 1922 η Τράπεζα συµµετέχει στην ίδρυση εταιρείας για την ανοικοδόµηση της Θεσσαλονίκης.

ΚΤΗΡΙΑ & ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ

(1842-2011)

Στο πλαίσιο της πολιτιστικής της δράσης, η Εθνική Τράπεζα εκδήλωσε έµπρακτα το ενδιαφέρον της και συγκρότησε από νωρίς την καλλιτεχνική της συλλογή, στην οποία περιελήφθησαν κορυφαίοι δηµιουργοί. Σε αυτήν ανήκουν γύρω στα 1.000 πρωτότυπα έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και χαρακτικής.

Η Εθνική Τράπεζα διαχρονικά απέδιδε ιδιαίτερη σηµασία στο χαρακτήρα των κτηρίων που θα στέγαζαν τις εργασίες της τόσο στο κέντρο, όσο και στην περιφέρεια. Μερικά από τα ωραιότερα κτήρια στη χώρα µας, είτε κατασκευάστηκαν, είτε αποκτήθηκαν και συντηρήθηκαν από την Εθνική. Πάνω: το κατάστηµα της Κηφισιάς, το οποίο εγκαινιάστηκε το 1999, έργο του αρχιτεκτονικού γραφείου του Θ. Παπαγιάννη. ∆εξιά: Το Νέo Κτήριο ∆ιoικήσεως, Μέγαρο Καρατζά, Tη µελέτη συνέταξε το αρχιτεκτονικό γραφείο Μ. Παπανικολάου, Μ. Πολάνη, Ειρ. Σακελλαρίδου µε σύµβουλο τον Ελβετό αρχιτέκτονα Mario Botta. Εγκαινιάστηκε στις 21 Ιανουαρίου 2002 στον εορτασµό των εκατόν εξήντα χρόνων της Εθνικής Τράπεζας. ∆εξιά κάτω: Λεπτοµέρεια από την πρόσοψη του καταστήµατος της Εθνικής στην Oµόνοια. Πρόκειται για το παλαιό ξενοδοχείο Εξέλσιορ, το οποίο αγοράστηκε από την Εθνική Τράπεζα, µετασκευάστηκε και στεγάζει το κατάστηµα Οµόνοιας.

Νίκος Εγγονόπουλος (1907-1985),«Ποιητής και φιλόσοφος», λάδι σε µουσαµά, 92x73 εκ. Πηγή: Καλλιτεχνική συλλογή Εθνικής Τράπεζας. ΕΠΙΛΟΓΗ 53

ΕΡΓΑ ΥΠΟ∆ΟΜΩΝ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Τον 19ο και τον 20ο αιώνα η Εθνική Τράπεζα υπήρξε, άµεσα ή έµµεσα, ο βασικός χρηµατοδότης όλων σχεδόν των µεγάλων αναπτυξιακών έργων που εκσυγχρόνισαν τη χώρα. Σε αρκετές περιπτώσεις ο ρόλος της δεν περιορίστηκε µόνο στις παραδοσιακές λειτουργίες του πιστωτικού ιδρύµατος και στην οικονοµική ενίσχυση του κράτους ή των επιχειρήσεων µε συµµετοχή στα κεφάλαια τους, αλλά αναδείχθηκε εµπνευστής καινοτόµων σχεδίων και πολύ σηµαντικός παράγοντας στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Από τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, η Εθνική Τράπεζα συνέδραµε µε κεφάλαια στην εκτέλεση

των παραγωγικών έργων στην Ελλάδα. Συµµετείχε στην ίδρυση των πρώτων ακτοπλοϊκών εταιρειών, χρηµατοδότησε έργα κατασκευής λιµένων και οδοποιίας και συνέβαλε στη δηµιουργία των σιδηροδροµικών δικτύων. Χαρακτηριστικός ήταν ο ρόλος της Εθνικής στο εγχείρηµα της διάνοιξης της διώρυγας της Κορίνθου. Η βελτίωση των υποδοµών και η κατασκευή µεγάλων αναπτυξιακών έργων, απαραίτητων για τον εκσυγχρονισµό της χώρας συνεχίστηκε και κατά το πρόσφατο παρελθόν, µε τη συµβολή της στην κατασκευή της Γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου και του ∆ιεθνούς Αερολιµένα Αθηνών “Ελευθέριος Βενιζέλος".

Η γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου εγκαινιάστηκε στις 13/8/2004. Αποτελεί µοναδικό επίτευγµα µηχανικής, αλλά και σηµαντικό έργο υποδοµής που συνδέει µεγάλες οδικές αρτηρίες της χώρας. Η Τράπεζα παρείχε υπηρεσίες χρηµατοοικονοµικού συµβούλου από τη φάση της δηµοπράτησης του έργου και εγγυητικές επιστολές για την εξασφάλιση δανείου από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Η «Αττική Οδός», αυτοκινητόδροµος υψηλών προδιαγραφών µήκους 66χλµ., συνδέει το νέο αεροδρόµιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» µε τις υπόλοιπες οδικές αρτηρίες της πρωτεύουσας και αποτελεί ένα από τα µεγαλύτερα έργα υποδοµής των τελευταίων χρόνων. Η Τράπεζα παρείχε υπηρεσίες χρηµατοοικονοµικού συµβούλου στο Ελληνικό ∆ηµόσιο από τη δηµοπράτηση του έργου. 54 ΕΠΙΛΟΓΗ

1 8 41 - 2 0 11

Επισκεφθείτε την έκθεση για τα 170 χρόνια της Εθνικής Τράπεζας στο Μουσείο Μπενάκη µέχρι την Κυριακή 22/1/2012

Εξυπηρέτηση πελατών το 1911

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ

∆ηµιουργική παρουσίαση: AllmediaCreative

Η Εθνική Τράπεζα συµβάλλει καθοριστικά και στον τεχνολογικό εκσυγχρονισµό της χώρας, εισάγοντας και εφαρµόζοντας πρώτη στην Ελλάδα νέες τεχνολογίες και τεχνικά µέσα. Ο ηλεκτρονικός εκσυγχρονισµός της Εθνικής λειτούργησε στην πράξη ως το εναρκτήριο λάκτισµα για την είσοδο της πληροφορικής στη χώρα. Από το 1954 ξεκίνησε η λειτουργία της Μηχανολογιστικής Υπηρεσίας ΙΒΜ της Τράπεζας στο νέο κτήριο επί της Λεωφόρου Συγγρού, κοντά στο Φαληρικό δέλτα. Ο τεχνολογικός εκσυγχρονισµός της Εθνικής Τράπεζας συνεχίστηκε τη δεκαετία του 1960 και το 1969 εγκαθίσταται ο πρώτος µεγάλος κεντρικός ηλεκτρονικός υπολογιστής (mainframe της ΙΒΜ). Λίγα χρόνια αργότερα, το 1973, η Τράπεζα, πρώτη στην Ελλάδα, εγκαινιάζει την άµεση σύνδεση των υποκαταστηµάτων της µε τον κεντρικό ηλεκτρονικό υπολογιστή, εισάγοντας το σύγχρονο σύστηµα συναλλαγών “on-line real time”, σύστηµα που θα επεκταθεί γρήγορα σε όλες τις µονάδες της. Σήµερα, η Εθνική Τράπεζα συνεχίζει να πρωτοστατεί στον τοµέα της τεχνολογίας και πρώτη στην Ελλάδα δηµιούργησε το” i-bank store”(φωτό δεξιά), ένα πρωτοποριακό για τα τραπεζικά δεδοµένα concept store, που συνδυάζει µοναδικά τη σύγχρονη αρχιτεκτονική µε τις νέες τεχνολογίες και την τραπεζική εξυπηρέτηση µε την ψυχαγωγία. ΕΠΙΛΟΓΗ 55

56 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΜAριος ΚυριAκου – KPMG

Α ν α π τ υ ξ ι α κ Oς

μονOδρομος Η κρίση θα συντηρείται όσο συντηρείται η ύφεση. Διέξοδο προσφέρει μόνο η ανταγωνιστικότητα με σημείο κλειδί να προχωρήσουν οι διαρθρωτικές αλλαγές στη χώρα. Μόνον έτσι θα επιτευχθεί μείωση του κόστους ώστε να ανοίξει ο δρόμος της ανάπτυξης. Αυτή με δυο λόγια είναι η εκτίμηση του Μάριου Κυριάκου, προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της KPMG. Με αφορμή τον εορτασμό των 50 ετών κυκλοφορίας της «Ε» μιλήσαμε μαζί του για όλα εκείνα τα σημεία που αποτελούν τροχοπέδη στην επιχειρηματική ανάπτυξη στη χώρα. Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η / / ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «E»

Πώς αντιµετωπίζεται κ. Κυριάκου η φοροδιαφυγή; Πώς χτίζεται η σχέση εµπιστοσύνης πολίτη - κράτους; Όλα τα προβλήµατα που σήµερα αντιµετωπίζουµε, τα πρόσθετα µέτρα και οι έκτακτες εισφορές, θα µπορούσαµε να τα καλύψουµε σε µεγάλο βαθµό µε την καταπολέµηση της φοροδιαφυγής. Αρχίζω να πιστεύω ότι κανείς πραγµατικά δεν θέλει να την καταπολεμήσει. Κοιτάξτε, σε καµία χώρα δεν µπόρεσαν να περιορίσουν τη φοροδιαφυγή σε ανεκτό επίπεδο χωρίς πραγµατικό και ολικό πόθεν έσχες. Δηλαδή, να υποβάλλεται στην εφορία δήλωση κάθε 3 -4 χρόνια, ή κάθε χρόνο στην αρχή της εφαρµογής του µέτρου, μαζί με την ετήσια φορολογική δήλωση εισοδήματος και µια δήλωση περιουσιακής κατάστασης, ένα είδος ατομικού ισολογισµού, όπου καταγράφονται όλα τα περιουσιακά στοιχεία, κινητά και ακίνητα, στην Ελλάδα και το εξωτερικό και κατάσταση αποτελεσμάτων, δηλαδή εσόδων/εξόδων. Εάν τα δηλωθέντα εισοδήματα δεν δικαιολογούν την αύξηση της περιουσίας ο φορολογούμενος θα κληθεί να καταβάλει φόρο σε αυτή τη διαφορά συν προσαύξηση λόγω καθυστέρησης πληρωμής. Αυτό γίνεται σε πολλές χώρες και θα καταργήσει όλες τις κατά καιρούς ανοησίες, όπως η φοροκάρτα, η ταµειακή µηχανή κ.ά. σαν τρόπο καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Με αυτό τον πραγ-

ματικά αντικειμενικό τρόπο φορολόγησης θα εμπεδωθεί και η εμπιστοσύνη μεταξύ πολίτη και κράτους. Ποιά είναι η γνώµη σας για τα τεκμήρια που προβλέπονται; Τα τεκµήρια διαβίωσης για µένα είναι µεγάλο λάθος διότι είναι αυθαίρετα και ενθαρρύνουν την φοροδιαφυγή. Πείτε ότι έχω εισόδηµα 100 χιλ. ευρώ αλλά µε βάση τα τεκµήρια πρέπει να δηλώσω 30 χιλ., τότε θα µπορώ να αποκρύψω τα υπόλοιπα. Το θέµα είναι να αρχίσουµε να εµπεδώνουµε την εµπιστοσύνη µεταξύ κράτους και πολίτη, όπως προανέφερα, και στη συνέχεια να πει η φορολογική αρχή στον πολίτη «είναι δική σου ευθύνη να µου πεις πόσα χρήµατα έχεις βγάλει και πώς τα διέθεσες και αλίμονο σου εάν μου πεις ψέματα!» Δεν είναι δύσκολο, το κάνουν όλες οι χώρες, γιατί όχι η Ελλάδα; Η κατάργηση του πόθεν έσχες για την αγορά ακινήτων για µια τριετία µε στόχο να τονωθεί η οικοδοµή, λειτουργεί προς αυτή την κατεύθυνση ή δίνει το λάθος µήνυµα; Η κατάργηση του πόθεν έσχες είναι εξαιρετικά µεγάλο λάθος. Γιατί να επιβραβεύσουμε το φοροφυγά ακόμη μια φορά; Αν θέλει η κυβέρνηση να τονώσει την οικοδοµή θα πρέπει να πάρει ένα µέτρο που θα αφορά ισότιµα όλους. Δεν µπορεί να πει ότι για τρία χρόνια όσοι αγοράσουν µια πολυκατοικία, δεν θα ερωτηθούν για την προέλευση ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 57

των χρηµάτων τους. Αν τα έχουν κλέψει (από το κράτος) να µην την αγοράσουν ή να την αγοράσουν και να πληρώσουν κάποιον φόρο, κάνοντας µια νέα αρχή. Διαφορετικά, εκείνος που την έχει αγοράσει µε την υποχρέωση να δικαιολογήσει το «πόθεν έσχες», για άλλη µια φορά θα αισθάνεται το «κορόιδο» της υπόθεσης. Για τις επιχειρήσεις τώρα. Πείτε µας, είναι όντως υψηλή η φορολογική επιβάρυνση των επιχειρήσεων στην Ελλάδα; Αυτό είναι αντικίνητρο για επενδύσεις; Σε πρόσφατη µελέτη της KPMG, η Ελλάδα στη φορολογία των εταιρειών βρίσκεται πάνω από τον µέσο όρο των 150 χωρών που εξετάστηκαν. Όµως, πέραν του φόρου που πληρώνει η εταιρεία, το πιο σηµαντικό είναι τι καταλήγει στον µέτοχο. Ας δούµε την περίπτωση κάποιου που το μόνο του εισόδημα είναι από µερίσµατα. Όταν µπει έκτακτη εισφορά 10% στα κέρδη της εταιρείας (που ήδη θα φορολογούνται µε 20%), σηµαίνει ότι θα πάρει 10% λιγότερα. Στη συνέχεια το εισόδηµά του θα φορολογηθεί µε συντελεστή 40%-45%. Αν προσθέσουµε και µια έκτακτη εισφορά σε ατοµικό επίπεδο 5%, η εφορία θα του έχει πάρει 60%-65%. Ο επενδυτής θα παίρνει αισθητά χαµηλότερα από ότι στη Βουλγαρία, τη Ρουµανία, την Κύπρο και αλλού. Αυτή τη στιγµή η επιβάρυνση σε ατομικό επίπεδο είναι από τις υψηλότερες στο κόσμο. Αυτό είναι μεγάλο αντικίνητρο για επενδύσεις.

ίσο ή καλύτερο από όλα τα άλλα. Εµείς πρέπει να ορίσουµε το πλαίσιο αναφοράς και να προχωρήσουµε. Δεν πρέπει να υπάρχει μόνο η πολιτική βούληση για να γίνουν όλες αυτές οι σοβαρές αλλαγές αλλά και εφαρμογή των αποφάσεων στη πράξη. Πού θα εστιάζατε τα µεγαλύτερα αντικίνητρα στην ανάληψη επιχειρηµατικής δράσης –πηγή δηµιουργίας θέσεων εργασίας- στην Ελλάδα; Εκτός από τη φορολογία, οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, η ύφεση που καταστρέφει τις προοπτικές κερδοφορίας; Σήµερα είναι διαφορετικοί οι λόγοι που δεν έρχονται επενδύσεις στην Ελλάδα απότι πριν 5 χρόνια. Σήµερα, ο επενδυτής φοβάται µήπως η χώρα πτωχεύσει. Αν έρθει θα το κάνει σε τοµείς όπου και να πτωχεύσει η χώρα δεν θα έχει πρόβληµα. Άρα πρέπει να ξεκαθαρίσει το τοπίο και αυτό θα γίνει όχι μόνο όταν ανακοινώνονται σωστά µέτρα αλλά και όταν εφαρµόζονται. Και σε µας δεν εφαρµόζονται. Το έχουµε ζήσει. Για παράδειγμα ένα, σηµαντικό µέτρο που θα διευκόλυνε την επιχείρηση είναι η κατάργηση του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων. Αυτό είναι ένα έκτρωµα που δεν υπάρχει πουθενά στον κόσµο. Παρόλο που εδώ και μήνες καταργήθηκε με νόμο από 31 Δεκεμβρίου 2011 και ταυτόχρο-

“

Με τη µείωση των αµοιβών λόγω της ύφεσης, µειώνεται το κίνητρο µετεγκατάστασης σε χώρες χαµηλότερης επιβάρυνσης; Καθόλου. Αν θέλουµε να προσελκύσουµε επενδύσεις, θα πρέπει πρώτα να αποφασίσουμε ότι πραγματικά τις θέλουμε! Εάν ναι τότε θα πρέπει όχι μόνο να το βροντοφωνάξουμε αλλά να κάνουµε συστηµατική δουλειά προβολής αυτής της θέσης με μέτρα προσέλκυσης. Αντί να ψάχνουµε να ανακαλύψουµε τον τροχό θα πρέπει να δούµε τις καλύτερες επενδυτικές πρακτικές που εφαρμόζουν οι άλλες χώρες για τον ξένο αλλά και τον εγχώριο επενδυτή. Με τις επενδύσεις θα κινηθεί η οικονοµία. Τα επενδυτικά κεφάλαια πάνε εκεί που θα υπάρχει σταθερότητα, φιλικό επενδυτικό κλίμα και µια καλή απόδοση. Πρέπει να προχωρήσουµε σε διαρθρωτικές αλλαγές που θα µειώσουν τα κόστη και θα µας κάνουν ανταγωνιστικούς. Χρειάζεται τόλµη και να διαλαλήσουμε σαν στόχο ότι θέλουµε να κάνουµε την Ελλάδα ίση µε το καλύτερο κράτος στην Ευρώπη. Θα σας πω κάτι που θα ακουστεί λίγο παράδοξο σήµερα που η Ιρλανδία έχει τόσο µεγάλα προβλήµατα. (Απέκτησε προβλήµατα γατί ξέφυγαν οι τράπεζες και προβληµάτισαν το κράτος, ενώ σε εµάς συνέβη το αντίστροφο). Η Ιρλανδία πριν φτιάξει τον αναπτυξιακό της νόµο που της έδωσε τη µεγάλη άνοδο την περίοδο πριν την κρίση, έστειλε στελέχη της σε όλες τις χώρες της Ευρώπης (σε µας ήρθαν το ‘74) να δουν τις καλύτερες πρακτικές. Το Ιnvestment Development Agency ζήτησε να µάθει ποιους νόµους είχαν για να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις. Συγκέντρωσαν το υλικό, επέστρεψαν στη χώρα τους και έφτιαξαν ένα πλαίσιο που ήταν 58 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

«Αν θέλουμε να προσελκύσουμε επενδύσεις, θα πρέπει να κάνουμε συστηματική δουλειά. Αντί να ψάχνουμε να ανακαλύψουμε τον τροχό, θα πρέπει να δούμε τις καλύτερες πρακτικές των άλλων για τον ξένο αλλά και τον εγχώριο επενδυτή».

”

να δημιουργήθηκε επιτροπή για την αντικατάσταση του, στη πράξη η επιτροπή κατέληξε να εισηγείται , κατάργηση περίπου 15% των διατάξεων, αλλαγή σε περίπου 10% των διατάξεων και μεταφορά του υπολοίπου 75% κάπου αλλού. Δηλαδή όχι κατάργηση! Τα μόνα άρθρα που πρέπει να διατηρηθούν είναι οι αρχές αποτίµησης των περιουσιακών στοιχείων και όλα τα άλλα να καταργηθούν. Το κράτος να πει στην επιχείρηση, τήρησε τα βιβλία σου όπως νοµίζεις καλύτερα αλλά µε τρόπο που να µπορώ να ελέγξω το αποτέλεσµα σου, όπως το θέλει ο νόµος, για να σε φορολογήσω. Ένα καλό παράδειγμα ουσιαστικής αλλαγής είναι ο νόµος που προβλέπει οι ορκωτοί ελεγκτές θα κάνουν τον έλεγχο που κάνει η εφορία στις επιχειρήσεις, Τώρα που εφαρμόστηκε, το κράτος παίρνει γρηγορότερα τα χρήµατά του και ο φορολογούµενος ξέρει ότι η υπόθεση του έκλεισε. Κατά τη γνώμη μου αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά διαρθρωτικά μέτρα και

Ισοτιμη αντιμετωπιση

Αν θέλει η κυβέρνηση να τονώσει την οικοδομή θα πρέπει να πάρει ένα μέτρο που θα αφορά ισότιμα όλους, εκτιμά ο Μάριος Κυριάκου, διατυπώνοντας απερίφραστα ότι η «κατάργηση του πόθεν έσχες είναι εξαιρετικά μεγάλο λάθος».

ταυτόχρονα από τα πρώτα εάν όχι το πρώτο που εδραιώνει την εμπιστοσύνη πολίτη-κράτους. Άλλα σημαντικά αλλά απλά μέτρα που θα διευκόλυναν την επιχειρηματική δραστηριότητα είναι η απλούστευση της εργατικής νομοθεσίας πχ να μη χρειάζεται άδεια για υπερωρίες, να μη δηλώνεται η πρόσληψη. Επίσης η κατάργηση των προστίμων για τεχνικούς λόγους πχ μη υποβολή δήλωσης εφόσον δεν υπάρχει φόρος η τέλος προς πληρωμή. Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, από την εµπειρία σας, πόσο επηρεάζουν αρνητικά; Αποτελούν µεγάλο πρόβληµα. Όλοι µιλούν για ανάπτυξη. Τι σηµαίνει ανάπτυξη; Αν οι τιµές του προϊόντος που παράγω είναι πιο ακριβές από κάθε άλλης αγοράς, ό,τι και να κάνω δεν θα πουλήσω και άρα δεν θα έχω ανάπτυξη. Οι τιμές γενικά προσδιορίζονται από τρεις πυλώνες: εργατικό κόστος, ενοίκια κλπ, πρώτες ύλες και νομοθετικές επιβαρύνσεις. Οι πρώτες ύλες εν πολλοίς είναι εκτός του ελέγχου µας, εφόσον εισάγουµε τις περισσότερες. Όσον αφορά τους µισθούς, υπάρχουν όρια στη µείωσή τους. Ο τρίτος πυλώνας είναι οι διαρθρωτικές αλλαγές. Δεν µπορεί να απαιτούνται 3 µήνες για την έκδοση µιας άδειας, δεν µπορεί να πρέπει ο επιχειρηµατίας να περάσει από 10 γραφειοκρατικές διαδικασίες για να λύσει ένα θέµα, δεν μπορεί να χρειάζεται ένα σωρό διαδικασίες για να διοικεί την επιχείρηση του η να συμμορφώνεται με ανούσιες απαιτήσεις, με πρόστιμα να καραδοκούν σε κάθε γωνιά! Όλα αυτά προσθέτουν στο κόστος. Για παράδειγµα, µια ξένη εταιρεία που θέλει να επενδύσει στην Ελλάδα και έχει προηγμένα συστήµατα που λειτουργούν στο εξωτερικό, γιατί πρέπει να έχει το λογιστήριό της εδώ; Το µόνο που χρειάζεται είναι να παρέχει πρόσβαση στα βιβλία και αρχεία της για να μπορεί να γίνει οιοσδήποτε έλεγχος, µειώνοντας το κόστος µε αυτό τον τρόπο. Συνεπώς θα πρέπει πρώτα να προωθηθούν άμεσα και ριζικά διαρθρωτικά μέ-

τρα που θα μειώσουν το κόστος αλλιώτικα ουσιαστική ανάπτυξη δεν θα υπάρξει. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδοτεί τη διαδικασία αλλαγής της νοµοθεσίας από ειδικούς ώστε να αφαιρεθούν οι επιβαρύνσεις-τροχοπέδη για τον επιχειρηµατία. Το έκανε η Γερµανία, το έκανε η Κύπρος, εµείς τίποτα. Να σας δώσω ένα παράδειγµα, στις πιο πολλές χώρες της Ευρώπης, ο υποψήφιος επενδυτής µπορεί να αποταθεί σε µια ελεγκτική εταιρεία η δικηγορικό γραφείο , να του δώσει µια έτοιµη εταιρεία, τις λεγόµενες shelf companies, και να έχει εταιρεία σε δευτερόλεπτα. Εδώ αυτό δεν γίνεται, γιατί η εταιρεία πρώτα πρέπει να έχει έδρα, να έχει εγγραφή σε επιμελητήριο να έχει ανοίξει βιβλία, να τηρεί τα βιβλία, να υποβάλλει δηλώσεις κτλ. Όντως έχουν γίνει κάποια βήµατα για την ίδρυση εταιρειών σε 1-2 µέρες, αλλά παραµένουν κάποια πράγµατα που επιβαρύνουν. Σε άλλες χώρες, η εταιρεία ξεκινά τις εργασίες της και υποβάλλει τις δηλώσεις της στη εφορία την κατάλληλη στιγμή. Δεν χρειάζεται δήλωση έναρξης δραστηριοτήτων ή θεώρηση βιβλίων κτλ. Κάτι άλλο που θα µας έβγαζε από την κρίση; Όπως ανέφερα ήδη, ο τοµέας που δεν έχουµε προχωρήσει είναι οι διαρθρωτικές αλλαγές, οι πιο σηµαντικές για την ανάπτυξη σήµερα και την έξοδο από την κρίση. Επίσης, θα πρέπει να αναγνωρίσουµε ότι το πλεονάζον προσωπικό στην κρατική µηχανή έχει πολύ µεγάλο και διπλό κόστος για την οικονοµία. Το πρώτο είναι το χρηματικό κόστος, με συνέπεια ο φορολογούµενος να επιβαρύνεται υπέρµετρα, και δεύτερον και η αγορά στερείται εργατικά/επιχειρηματικα χέρια. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι εάν οι φόροι δεν δημιουργούν αρκετά έσοδα τότε θα καταφύγουμε σε δανεισμό με τα γνωστά επακόλουθα. Εξίσου σηµαντικό, η υπερσυγκέντρωση εργατικού δυναµικού σε µη παραγωγικούς τοµείς, είτε είναι δηµόσιος τοµέας είτε αλλού, στρεβλώνει η αγορά. Δεν είναι δυνατό να εισάγουµε κρέας και άλλα αγροτικά προϊόντα και να µην ενδιαφέρεται κανείς να αυξήσει την παραγωγή σε τοµείς µε ζήτηση. Το κράτος µπορεί να παράσχει τους τεχνικούς συµβούλους, µε τη στήριξη της ΕΕ, ώστε να αρχίσουν όσοι φεύγουν από το δηµόσιο µια επιχείρηση, είτε αυτό αφορά αγροτική παραγωγή είτε κάποιο προϊόν που εισάγουµε. Για τον περιορισµό του πλεονάζοντος προσωπικού πρέπει να υπάρξει αντικειµενική αξιολόγηση των αναγκών από τεχνικούς συµβούλους. Αυτό δεν γίνεται διότι οι πολιτικοί δεν θέλουν να µιλήσουν για απολύσεις. Και έτσι οδηγούµαστε σε οριζόντιες περικοπές προσωπικού σε όλους τους φορείς του δηµοσίου, και εφεδρείες όσων προσεγγίζουν τη συνταξιοδότηση. Αυτό είναι άδικο και θα δηµιουργήσει προβλήµατα στη λειτουργία του κράτους. Ποιά θα ήταν η συµβουλή σας στον νέο επιχειρηµατία σήµερα; Θα τον συµβούλευα να κάνει κάτι που έχει σχέση µε καινοτοµία, ένα προϊόν καινούργιο που θα µπορεί να το εξάγει. Η Ελλάδα είναι µικρή αγορά για να τον στηρίξει και τα προβλήµατα που έχουµε δεν θα λυθούν εύκολα. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 59

“

«Σε πολλούς τοµείς της οικονοµικής δραστηριότητας η Ελλάδα µπορεί να γίνει ξανά καθαρός εξαγωγέας και να κλείσουν οι ψαλίδες του εµπορικού ελλείµµατος, που βασίστηκαν κυρίως στην έλλειψη παραγωγής, όχι στην έλλειψη ικανοτήτων».

”

60 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΧριστΙνα ΣακελλαρΙδη, ΠΣΕ

Η δ ι E ξ οδος

των εξαγωγΩν Το 2011 οι ελληνικές εξαγωγές έφεραν περισσότερα από 20 δισ. ευρώ στη χώρα, πάνω από το 10% του ΑΕΠ. Βελτίωσαν τη θέση της χώρας στον δείκτη εξωστρέφειας της ΕΕ κατά 3 θέσεις. Η Χριστίνα Σακελλαρίδη, πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων, σε συνέντευξή της για την επετειακή έκδοση των 50 χρόνων της «Ε», εντοπίζει τα ζητήματα που αποτελούν τροχοπέδη για την έξοδο της χώρας από την ύφεση, επικεντρώνοντας παράλληλα, σε όσα θετικά μπορεί να προσφέρει στην οικονομία και την επιχειρηματικότητα η αύξηση των εξαγωγών. Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η / / ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «E»

Οι Έλληνες σε ατομικό και επίπεδο επιχείρησης προοδεύουν, παράδειγμα η αξιόλογη εξέλιξη Ελλήνων εκτός συνόρων. Σε συλλογικό επίπεδο ωστόσο οι επιδόσεις μας είναι απογοητευτικές. Πώς εξηγείται αυτό; Ανεπάρκεια θεσμών και λογοδοσίας της κρατικής μηχανής, αλλά και άλλων θεσμών, όπως π.χ. λειτουργία δικαιοσύνης, εκπαιδευτικό σύστημα κλπ.; Συχνά λένε ότι «κοιτώντας το δένδρο, χάνεις το δάσος» αλλά, όπως πολύ σωστά επισημαίνετε, φωτεινά παραδείγματα Ελλήνων εντός και εκτός συνόρων μας δείχνουν τον δρόμο προς το αειφόρο δάσος. Είναι παραδείγματα ανθρώπων και επιχειρήσεων, που σε πείσμα των παθογενειών στηρίχθηκαν στο τρίπτυχο παραγωγή-ποιότητα-εξωστρέφεια σε ότι και αν επιχείρησαν, είτε αυτό ανήκε στη σφαίρα των επιστημών και των τεχνών είτε στον στίβο των επιχειρήσεων. Το πρόβλημα ξεκινάει στο έλλειμμα αποτελεσματικών συμπράξεων, μεταξύ της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και της κρατικής μηχανής. Συχνά, μοιάζουν ως δύο πόλοι

που «εχθρεύονται» ο ένας τον άλλο, ενώ θα έπρεπε να λειτουργούν συμπληρωματικά. Ζητούμενο είναι η δημιουργία μίας ισχυρής αλυσίδας αυτών των επιτυχημένων και δυναμικών ατομικοτήτων, που να διαπερνά δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Πού θα εστιάζατε τα μεγαλύτερα αντικίνητρα στην ανάληψη επιχειρηματικής δράσης στην Ελλάδα, αν υπάρχουν; Στο φορολογικό πλαίσιο και τις συχνές αλλαγές του, στις γραφειοκρατικές διαδικασίες κ.λπ.; Έχετε μέτρο σύγκρισης με τις ξένες αγορές; Στην έκθεση της Διεθνούς Ανταγωνιστικότητας που διεξάγει ετησίως η Παγκόσμια Τράπεζα, η Ελλάδα κατατάχθηκε στην 109η το 2010, ανάμεσα σε 183 χώρες του κόσμου. Νομίζω ότι είναι ένα πολύ εύγλωττο μέτρο σύγκρισης. Από 183 χώρες του κόσμου μερικές, εκ των οποίων αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής και της Ασίας, εμφανίζονται πιο ανταγωνιστικές από την Ελλάδα και δεν αναφερόμαστε φυσικά στο ερΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 61

γατικό κόστος, αλλά στην ευκολία με την οποία μπορεί να λειτουργήσει μία επιχείρηση στην Ελλάδα. Το 2011 έγιναν ορισμένα σημαντικά βήματα από το Υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και η Ελλάδα ανέβηκε στη σχετική κατάταξη κατά 9 θέσεις, αλλά ακόμη απέχει σημαντικά από το να θεωρείται φιλική προς τις επενδύσεις και την επιχειρηματικότητα. Ασφαλώς το βασικό πρόβλημα είναι η απουσία ενός σταθερού επιχειρηματικού περιβάλλοντος και ενός σαφούς, απλοποιημένου και φιλοαναπτυξιακού φορολογικού συστήματος. Και είναι ασφαλώς απαράδεκτο, στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, να μην αξιοποιούνται οι νέες τεχνολογίες για την άρση γραφειοκρατικών εμποδίων, που καταλήγουν τελικά να στερούν δυναμική από την ελληνική οικονομία και έσοδα για το κράτος. Δεν απαιτείται η ανακάλυψη της πυρίτιδας εξ αρχής. Απαιτούνται διοικητικού χαρακτήρα πράξεις, που να συνθέτουν ένα απλοποιημένο επιχειρηματικό περιβάλλον (ίδρυση-λύση εταιρειών), με σταθερό και όχι συνεχώς μεταβαλλόμενο φορολογικό σύστημα, που να ευνοεί την ανάπτυξη και υπηρεσίες μίας στάσης για τις συναλλαγές με το Δημόσιο. Σχετικά με το προηγούμενο. Πώς εξηγούνται τα μεγάλα ανοίγματα στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας; Τι είναι αυτό που λείπει; Οι ελληνικές εξαγωγές είναι ο μοναδικός μακροοικονομικός δείκτης που παραμένει συνεχώς θετικός την τελευταία διετία. Είναι η μοναδική πηγή παραγωγής συνεχόμενων εσόδων για την ελληνική οικονομία, παράγοντας στήριξης της απασχόλησης και ουσιαστικό εμπόδιο στην ακόμα μεγαλύτερη ύφεση. Το 2011 οι ελληνικές εξαγωγές έφεραν περισσότερα από 20 δισ. ευρώ στη χώρα, πάνω από το 10% του ΑΕΠ. Βελτίωσαν τη θέση της χώρας στον δείκτη εξωστρέφειας της ΕΕ κατά 3 θέσεις. Απέτρεψαν τη εμβάθυνση της κρίσης κατά μία ακόμη ποσοστιαία μονάδα. Συγκράτησαν ή δημιούργησαν χιλιάδες θέσεις εργασίας. Ασφαλώς και οι επιδόσεις θα μπορούσαν να ήταν καλύτερες, αλλά θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω στον χαρακτηρισμό «χαμηλή εξαγωγική επίδοση». Μιλάμε πλέον για μία σωρευτική αύξηση των εξαγωγών κατά σχεδόν 30% σε σχέση με το 2009. Για αυξημένο αριθμό επιχειρήσεων που προσανατολίζονται πλέον στις διεθνείς αγορές. Για επέκταση των ελληνικών μεριδίων σε δυναμικές αγορές-στόχους. Μέχρι πρόσφατα, οι εξαγωγές αντιμετωπίζονταν ως ένα αχρείαστο ρίσκο από τη μεγάλη μερίδα των ελληνικών επιχειρήσεων. Το καταναλωτικό αναπτυξιακό πρότυπο επέτρεπε την απορρόφηση προϊόντων από την εσωτερική αγορά, ενώ δεν ευνοούσε και την ανάπτυξη ελληνικών προϊόντων έναντι των εισαγόμενων. Αυτό το πρότυπο, όμως, μας οδήγησε στη σημερινή κρίση. Και η κρίση αποτέλεσε καταλύτη ανάδειξης συγκριτικών πλεονεκτημάτων των ελληνικών προϊόντων 62 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ακόμη και στις πιο αναπτυγμένες αγορές του κόσμου. Τα ποιοτικά ελληνικά προϊόντα βρίσκουν δρόμους προς την παγκόσμια αγορά. Οι ελληνικές επιχειρήσεις στρέφονται προς το εξωτερικό, αφού πλέον η εσωτερική ζήτηση και κατανάλωση δεν μπορεί εμφανώς να απορροφήσει την προσφορά και την παραγωγή, όπως μαρτυρά και η κατάρρευση των εισαγωγών της χώρας μας. Το σημαντικό είναι όμως ότι έχει διαμορφωθεί μία ευρεία συνείδηση για την ανάγκη μίας διαρκώς εξωστρεφούς ελληνικής οικονομίας και όχι συγκυριακά εξαγωγικής Ελλάδας. Σε πολλούς τομείς της οικονομικής δραστηριότητας η Ελλάδα μπορεί να γίνει ξανά καθαρός εξαγωγέας και να κλείσουν οι ψαλίδες του εμπορικού ελλείμματος, που βασίστηκαν κυρίως στην έλλειψη παραγωγής, όχι στην έλλειψη ικανοτήτων. Αυτός ο μετασχηματισμός είναι μέρος της ανάδειξης ενός νέου παραγωγικού-εξαγωγικού προτύπου ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, από τον πρωτογενή τομέα ως τις υπηρεσίες. Πόσο καθοριστική θεωρείται η ενεργοποίηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων; Μέχρι το 2009, το 70-80% του συνόλου πραγματοποιούνταν από τις 200 μεγαλύτερες εξαγωγικές επιχειρήσεις της χώρας. Σε μία οικονομία με περίπου 800 χιλ. νομικά πρόσωπα κάθε είδους, τα 200 πραγματοποιούσαν ποσοστό ως και 80% των εξαγωγών. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν τη δυναμική που υπάρχει στον ενεργό εξωστρεφή προσανατολισμό μερίδας έστω των μικρομεσαίων επιχειρήσεων της χώρας. Ήδη στον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Εξαγωγέων, καταγράψαμε την τελευταία διετία μία αύξηση κατά 14% των νέων μελών, από εταιρείες που για πρώτη φορά επιχειρούν να εξάγουν την παραγωγή τους διεθνώς. Ασφαλώς και δεν είναι δυνατόν, κάθε επιχείρηση στην Ελλάδα να εξάγει, αλλά θα πρέπει να αντιληφθούμε την οργάνωση της παραγωγής και της εμπορίας των ελληνικών προϊόντων ως εν δυνάμει εξαγωγικών, με βάση τα διεθνή πρότυπα. Έτσι, θα ενισχυθεί και η κατανάλωση των ελληνικών προϊόντων εντός των συνόρων, δημιουργώντας προϋποθέσεις περαιτέρω αύξησης της παραγωγής τους και άρα και εξαγωγής τους, συνθέτοντας έναν ενάρετο κύκλο ανάπτυξης της οικονομίας, συνολικά. Θα μπορούσε η Ελλάδα να αναζητήσει ευκαιρίες στις χώρες της Κεντρικής Ασίας; Ποιές είναι οι αγορές με προοπτικές για τους Έλληνες εξαγωγείς; Η Ελλάδα έχει ήδη ισχυρή παρουσία στις χώρες της Κεντρικής Ασίας. Όλοι, παγκοσμίως, αναφέρονται στην Ινδία και την Κίνα, σαν πολύφερνες αγορές, με δισεκατομμύρια εν δυνάμει καταναλωτές των προϊόντων τους. Θα πρέπει όλοι να αντιληφθούμε ότι οι αγορές αυτές έχουν μεγάλες ιδιαιτερότητες και μεγάλες διαφορές. Αποτελούν «μικρές Ηπείρους» οι ίδιες. Επιτυχημένη εξαγωγή δεν είναι η αποστολή ενός προϊόντος στην πιο εξωτική χώρα του κόσμου. Ούτε πάντα το πρωτοπόρο άνοιγμα μίας παρθένας αγοράς. Επιτυ-

«ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΕΞΑΓΩΓΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΣΕ ΠΕΛΑΤΗ ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΤΑΒΑΛΛΕΙ ΕΓΚΑΙΡΑ ΤΟ ΑΝΤΙΤΙΜΟ ΤΟΥ ΚΑΙ ΘΑ ΖΗΤΗΣΕΙ ΚΑΙ ΝΕΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ. ∆ΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ, Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΣΕ ΜΑΚΡΙΝΕΣ ΧΩΡΕΣ. ΑΡΚΕΙ ΑΠΛΑ ΝΑ ΠΕΡΑΣΕΙ ΤΟ ΠΡΟΪΟΝ, ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΑ, ΣΥΝΟΡΑ»

χημένη εξαγωγή είναι η αποστολή του προϊόντος μας σε πελάτη που θα μας καταβάλλει έγκαιρα το αντίτιμό του και θα ζητήσει και νέα παραγγελία. Ακόμη κι αν για να συμβεί αυτό, θα πρέπει απλά να περάσει το προϊόν μας, κοινά σύνορα. Τα Βαλκάνια για παράδειγμα, αποτέλεσαν πεδίο επέκτασης των ελληνικών επιχειρήσεων για σχεδόν μία 20ετία. Πλέον υπάρχουν οι δομές και οι υποδομές αξιοποίησης αυτής της εμπειρίας. Η Λεκάνη της Μεσογείου και η Μέση Ανατολή είναι επίσης μία δυναμική αγορά, που σε αριθμό καταναλωτών πλησιάζει τις αγορές της ΕΕ ή των ΗΠΑ. Οι χώρες της Μαύρης Θάλασσας, επίσης, παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Σας θυμίζω ωστόσο ότι διαχρονικά τις τελευταίες δεκαετίες καλύτεροι πελάτες για τα ελληνικά προϊόντα είναι η Γερμανία, η Ιταλία, η Κύπρος, η Βουλγαρία, οι ΗΠΑ. Αν διαχειριζόσαστε σήμερα τις τύχες της χώρας, ποια θα ήταν η πρώτη σας κίνηση για να τονωθεί η επιχειρηματικότητα και να υπάρξει ανάκαμψη; Ποτέ στη ζωή μου δεν είχα πολιτικές φιλοδοξίες και δεν θα είχα και τη γενναιότητα να αναλάβω, όπως ο κ. Λουκάς Παπαδήμος,

την τρομακτική ευθύνη ανάληψης της τύχης της χώρας, σε μία τόσο εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία. Όπως έλεγε και ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ, «σε αυτά που μας πονάνε, γιατρικό είναι η Ηγεσία». Θεωρώ θετική τη συγκυρία ανάληψης της πρωθυπουργίας της χώρας από έναν άνθρωπο με βαθιές γνώσεις της παγκόσμιας αγοράς και με διεθνές κύρος, όπως ο κ. Παπαδήμος, αλλά εκτιμώ ότι πρέπει όλοι να συμβάλλουμε στο μέτρο του δυνατού για την οικονομική –και όχι μόνο– ανάκαμψη της χώρας. Είναι σαφές ότι απαιτείται αρχικά τόνωση ηθικού, όραμα προοπτικής και ενίσχυση της αισιοδοξίας. Σε μία αγορά, σε μία οικονομία, ακόμη και σε καθεστώς που οι μακροοικονομικοί δείκτες ευημερούν, αν δεν υπάρχει αισιοδοξία και προοπτική, δεν μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη. Δεν γίνονται επενδύσεις, δεν υπάρχει κατανάλωση. Αρχικά, λοιπόν, θα πρέπει να πιστέψουμε στις δυνάμεις μας. Παραδείγματα επιτυχίας υπάρχουν. Και ασφαλώς στη συνέχεια να υπάρξει και τόνωση της ρευστότητας στην αγορά. Οι ροές του χρήματος, έλεγε ο Κέυνς, είναι ο σύνδεσμος μεταξύ του παρόντος και του μέλλοντος. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 63

Εμπορική Τράπεζα H πρωτοβουλία «This is Greece» για την προβολή της αξιέπαινης ελληνικής επιχειρηματικότητας Η πρωτοβουλία της Εμπορικής Τράπεζας “This is Greece” έχει ως κύριο στόχο να προωθήσει την υγιή, καινοτόμο και δυναμική πλευρά της ελληνικής επιχειρηματικότητας, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, συμβάλλοντας στην άρση των αρνητικών στερεοτύπων που προβάλλονται για τη χώρα μας. Η πρωτοβουλία «This is Greece» απευθύνεται στην ελληνική και διεθνή επιχειρηματική και επενδυτική κοινότητα, καθώς και στο ευρύ κοινό. Με την ενέργεια αυτή η Εμπορική Τράπεζα προβάλλει ενδεικτικά παραδείγματα μεγάλων αλλά και μικρότερων επιχειρήσεων από διάφορους κλάδους, που εξακολουθούν να δημιουργούν, να καινοτομούν, και να παράγουν, επιτυγχάνοντας υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης

και εξασφαλίζοντας θέσεις εργασίας, εν μέσω των εξαιρετικά αντίξοων συνθηκών τις οποίες αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Κύριοι άξονες της πρωτοβουλίας, που τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και του Ελληνογαλλικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου, είναι οι εξής:

b. Παραγωγή ταιν ίας διάρκειας περίπου 15 λεπτών με τίτ λο «This is Greece-Thinking differently, acting differently», στην οποία παρουσιάζονται ενδεικτικά παραδείγματα ελληνικών επιχειρήσεων που διακρίνονται για την καινοτομία, την εξωστρέφεια, την υψηλή παραγωγικότητα και την υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά. Η ταινία, η οποία είναι διαθέσιμη και σε 4λεπτη έκδοση, προβάλλεται σε επιχειρηματικά συνέδρια και συναντήσεις επενδυτών στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Με την πρωτοβουλία «This is Greece» η Εμπορική Τράπεζα εκφράζει την εμπιστοσύνη της στην ελληνική επιχειρηματικότητα και την ελληνική κοινωνία. Παρά την οικονομική κρίση, η Τράπεζα ενθαρρύνει μια ισχυρή και συλλογική προσπάθεια για στροφή στο μέλλον, με ένα βιώσιμο πρότυπο ανάπτυξης.

Δημιουργική παρουσίαση: AllmediaCreative

a. Ανάπτυξη του διαδικτυακού blog «This is Greece» (www.this-is-greece.gr), το οποίο αποτελεί «πλατφόρμα» για την προβολή θετικών παραδειγμάτων ελληνικών επιχειρήσεων. Στο διαδικτυακό αυτό τόπο οι επισκέπτες μπορούν να καταθέσουν προσωπικές εμπειρίες, παραδείγματα, σκέψεις και προτάσεις για επιχειρήσεις, επαγγελματίες και απλούς εργαζόμενους που λειτουργούν σωστά, πρεσβεύοντας καθημερινά την παραγωγική και δημιουργική πλευρά της Ελλάδας.

• Έχοντας μακροχρόνιους και ισχυρούς δεσμούς με την ελληνική κοινωνία και την επιχειρηματική κοινότητα, και με τη δύναμη του μητρικού της Ομίλου Crédit Agricole, ηγέτη παροχής πελατοκεντρικών υπηρεσιών τραπεζικής στη Γαλλία κι ενός από τους μεγαλύτερους τραπεζικούς ομίλους στην Ευρώπη, η Εμπορική Τράπεζα θα συνεχίσει να στέκεται στο πλευρό των ελληνικών νοικοκυριών, επαγγελματιών και επιχειρήσεων, προσφέροντας πραγματικές λύσεις στις πραγματικές τους ανάγκες.

Μπορείτε να επισκεφθείτε το www.this-is-greece.gr και να στηρίξετε κι εσείς την πρωτοβουλία!

follow link

66 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΚΙΖΑΣ – ΜΕΛΙΣΣΑ ΚΙΚΙΖΑΣ

ΑΠΟΥΣΙΑ ΕΝΟΣ

ΜΕΓΑΛΟΥ

ΗΓΕΤΗ

«∆εν υπάρχει αµφιβολία ότι έχουµε έλλειψη ηγετών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα, µε τον ιδιάζοντα χαρακτήρα του λαού µας, η έλλειψη αυτή φαντάζει µεγαλύτερη». Η φράση αυτή διατυπωµένη από τον Γιώργο Κίκιζα, πρόεδρο και διευθύνοντα σύµβουλο της Μέλισσα Κίκιζας ΑΒΕΕ, έναν επιχειρηµατία µε µακρά εµπειρία στην ελληνική αγορά που αποπνέει µία σπάνια ηρεµία µέσα στον κυκεώνα της κρίσης, έχει ιδιαίτερο βάρος. Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η / / ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «E»

Ο Γιώργος Κίκιζας προσηλωμένος στη δουλειά του, με τα μάτια του στραμμένα στους αριθμητικούς και τους ποιοτικούς δείκτες που μπορούν να περιγράψουν μια σύγχρονη επιχείρηση -πρωταγωνιστεί σε έναν νευραλγικό για την οικονομία και την ελληνική κοινωνία τομέα, τον κλάδο των τροφίμων, μας υποδέχτηκε στα γραφεία της ιστορικής επιχείρησης που διευθύνει, στο Περιστέρι. Μιλήσαμε μαζί του για τη δύσκολη συγκυρία που βιώνει σήμερα η χώρα και τις προοπτικές της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Αξιοποιώντας το γεγονός ότι ο Γιώργος Κίκιζας έχει μακρά εμπειρία στην ελληνική επιχειρηματική αγορά, ξεκινάμε τη συζήτησή μας από το μακρινό (για τους περισσότερους) παρελθόν. Από την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. «Η είσοδός μας στην ΕΟΚ ήταν καθοριστική και συνεχίζει να είναι. Δεν πιστέψαμε όμως στην Ευρωπαϊκή Ένωση και

δεν συνειδητοποιήσαμε ποτέ ότι εκτός από τα δικαιώματα που μας προσέφερε και τις ευκαιρίες, φυσικά υπαγόρευσε και κάποιες υποχρεώσεις- όπως και κάθε συνεταιρισμός. Άλλωστε και ιστορικά, από την εποχή του Βυζαντίου, βλέπαμε την Ευρώπη ως κάτι ‘απέναντί’ μας», δηλώνει. Ο κ. Κίκιζας πιστεύει ότι η Ελλάδα, στο πλαίσιο της υποστήριξης που έτυχε από την ευρωπαϊκή οικογένεια στην οποία ανήκει, θα μπορούσε ήδη από τη δεκαετία του ΄80 να νοικοκυρέψει τα οικονομικά της, να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της και να είναι σήμερα σε φάση πραγματικής ανάπτυξης και όχι δέσμια σε ένα μοντέλο δανειοδοτούμενου καταναλωτισμού. Η 30ετία που πέρασε δεν πήγε χαμένη- σε ορισμένα χρονικά διαστήματα, της δεκαετίας του ΄90 κυρίως, αναγνωρίζει πως επιτελέστηκε έργο, το οποίο όμως, δεν είχε συνέχεια. Η συζήτησή μας έρχεται στο μεγάλο χρονικό ορόσημο των ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 67

Ολυμπιακών Αγώνων για τους οποίους σήμερα αρκετοί Έλληνες διατηρούν επιφυλάξεις, αν δεν απορρίπτουν συνολικά. Όχι όμως ο συνομιλητής μας. «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες μας έδωσαν την ευκαιρία να γίνουν ορισμένα σημαντικά έργα υποδομής όπως το Αεροδρόμιο, έργα τα οποία συνδέθηκαν με την ούτως ή άλλως επιτυχημένη διοργάνωση».

Επιχειρηματικότητα και ηγεσία «Ο Έλληνας είναι από τη φύση του ατομιστής και δεν λειτουργεί συλλογικά. Βλέπουμε με καχυποψία τον άλλο, αποφεύγουμε τους συνεταιρισμούς και αυτό το βλέπουμε και σε επίπεδα πέρα από τις επιχειρήσεις- δείτε τι συμβαίνει στον πολιτισμό, στον αθλητισμό κ.ά. Στον επιχειρηματικό στίβο όλα τα παραπάνω δεν είναι κατ΄ ανάγκη μειονέκτημα…», υποστηρίζει ο συνομιλητής μας προσπαθώντας να εξηγήσει τα ανεξήγητα της φυλής. Όπως και οι περισσότεροι παλαιοί επιχειρηματίες, έτσι και ο Γιώργος Κίκιζας θεωρεί την παιδεία ως τη σταθερά εκείνη προς την οποία πρέπει να προσανατολίζεται κάθε κοινωνία που έχει χάσει τον βηματισμό της. «Η ανώτατη παιδεία πρέπει να αφεθεί ελεύθερη, είναι κάτι που το συζητάμε χρόνια, ενώ ανάλογες πρέπει να είναι οι εξελίξεις στη δικαιοσύνη, τη φορολογία, τη λειτουργία της κρατικής μηχανής. Πρόκειται για ένα πλαίσιο που πρέπει να τεθεί», μας είπε. Η άλλη σταθερά, τουλάχιστον στις ευρωπαϊκές κοινωνίες που συντεταγμένα αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα, είναι οι ηγεσίες- οι κάθε είδους ηγεσίες, κυρίως όμως οι πολιτικές και οι επιχειρηματικές. Ευγενής τόσο ώστε να μην χρησιμοποιήσει κανένα από τα συνήθη ‘κοσμητικά΄ επίθετα με τα οποία στολίζουν τελευταία τους πολιτικούς οι πολίτες, αλλά αρκετά κουρασμένος και αυτός από τις υποσχέσεις, έχει μια κουβέντα να πει για το μέγα ζήτημα που ταλανίζει τη χώρα μας. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχουμε έλλειψη ηγετών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα, με τον ιδιάζοντα χαρακτήρα του λαού μας, η έλλειψη αυτή φαντάζει μεγαλύτερη. Μην ξεχνάτε ότι η Ελλάδα μεγαλούργησε σε πολύ συγκεκριμένες περιόδους: είτε μεγάλου κινδύνου και συμφορών όπου χρειάστηκε -αναγκαστικά- να ομονοήσουμε, είτε στις λίγες περιόδους που διέθετε μεγάλους ηγέτες, άξιους και με όραμα. Η μεγάλη κρίση συμβαίνει τώρα και ίσως αυτό αναγκαστικά μας ενώσει και βγει κάτι καλό. Ελπίζω παράλληλα να προκύψει στο αμέσως επόμενο διάστημα ένας άξιος ηγέτης, να μας εμπνεύσει στο να κάνουμε τις θυσίες εκείνες που χρειάζονται. Δεν τον ξέρουμε, δεν τον βλέπουμε καν, πιστεύω όμως ότι θα βρεθεί», μας λέει και είναι η πρώτη φορά που η αισιοδοξία είναι έκδηλη στο πρόσωπό του. Ο κ. Κίκιζας έχει εμπιστοσύνη στους Έλληνες επιχειρηματίες, μάλιστα είναι αισιόδοξος ότι στο άμεσο μέλλον μια νέα γενιά θα 68 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

έρθει να αντικαταστήσει –επάξια– τη δική του. Ο ίδιος το εφαρμόζει στην εταιρεία του έχοντας ήδη αναθέσει τα καθήκοντα του αναπληρωτή διευθύνοντος συμβούλου στον γιο του Αλέξανδρο που φέρει το ονοματεπώνυμο του ιδρυτή της Μέλισσας. Την ημέρα που επισκεφτήκαμε τον Γ. Κίκιζα τον γύρο του κόσμου έκανε η είδηση του θανάτου του Στιβ Τζομπς της Έιπλ Κομπιούτερς, ενός ανθρώπου που θα θυμίζει «ακόμα και ύστερα από ένα αιώνα», όπως εκτιμά ο Έλληνας επιχειρηματίας, τη μαγική διαδικασία της εφεύρεσης, της δημιουργίας και της επιχειρηματικότητας. Μια μαγεία η οποία αν και δεν έχει χαθεί από το ελληνικό DNA, βρίσκεται οπωσδήποτε εν υπνώσει. «Η μεγάλη έκταση του δημόσιου τομέα, εκτός από την οικονομική βλάβη που προκάλεσε στη χώρα, προκάλεσε και ένα ακόμα πρόβλημα: δεν άφησε νέες, δημιουργικές δυνάμεις να παράγουν έργο, με το όραμα της ‘θεσούλας’ στο δημόσιο. Πιστεύω ότι η ιστορία αυτή έκλεισε και ελπίζω ότι τώρα νέοι άνθρωποι θα ξεκινήσουν επιχειρήσεις», μας εξηγεί. Η Μέλισσα διάγει ένα βίο χωρίς προβλήματα. Τοποθετημένη εδώ και πολλές δεκαετίες σε μια συγκεκριμένη κατηγορία τροφίμων που δεν γνωρίζει βίαιες ή απρόβλεπτες αναταράξεις, η ιστορική εταιρεία έχει απλώσει τη δραστηριότητά της σε υποκατηγορίες που συνδέονται άμεσα με το κύριο προϊόν της, έχει πραγματοποιήσει μικρό αριθμό εξαιρετικά αποδοτικών εξαγορών και έχει ενισχύσει την παρουσία της τόσο στον πρωτογενή τομέα – είναι ένας από τους μεγαλύτερους αγοραστές σιτηρών στην Ελλάδα με περισσότερους από 100.000 τόνους αγορών- όσο και στο λιανεμπόριο. Παρόλα αυτά, ο κ. Κίκιζας νιώθει ότι βαδίζει πάντα σε ένα τεντωμένο σκοινί. «Η επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα σημαίνει ανάληψη μεγάλου ρίσκου, χρειάζεται σχεδόν ηρωισμός. Η εσωτερική αγορά είναι μικρή, το κυριότερο πρόβλημα όμως είναι η νοοτροπία που αντιμετωπίζει την επιχείρηση και τον επιχειρηματία με επιφύλαξη αν όχι εχθρικά. Οι τελευταίες εξελίξεις, και αναφέρομαι για μια ακόμα φορά στον περιορισμό του δημόσιου τομέα και τη διαπίστωση ότι ανάπτυξη θα προέλθει μόνο από την ιδιωτική πρωτοβουλία, θεωρώ ότι θα αλλάξουν τη νοοτροπία αυτή», υποστηρίζει. Χωρίς να πρωτοτυπεί σε σχέση με άλλους συναδέλφους του θεωρεί ως μείζονα προβλήματα τη γραφειοκρατία στη δημιουργία μιας επιχείρησης και την απουσία σταθερού φορολογικού πλαισίου. Ο ίδιος ζητά επίμονα σιγουριά και σταθερότητα, σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο, προκειμένου η χώρα να βγει από τον τυφώνα. «Βασικά πράγματα χρειάζονται: εύρυθμη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος, της δικαιοσύνη… Αυτά είναι που ρυθμίζουν το κλίμα για να αναπτυχθεί η επιχειρημα-

τικότητά μας» λέει. Αυτή τη φορά μας φαίνεται κατηφής…

Η Μέλισσα και η ύφεση στην οικονομία Απέναντι στα μεγάλα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, η δική του επιχείρηση δείχνει αξιοθαύμαστη αντοχή. Το επενδυτικό πρόγραμμα της εταιρείας στο εργοστάσιο στη Λάρισα, με στόχο τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων και την αύξηση της παραγωγής, υλοποιήθηκε χωρίς κανένα πρόβλημα -η βελτίωση του κοστολογίου που ήταν ο κύριος στόχος, επετεύχθη. «Ο επιχειρηματίας πρέπει να βλέπει μπροστά», μας λέει ο κ. Κίκιζας και εξηγεί: «Πρέπει να επενδύει στη σωστή στιγμή, να παράγει προϊόντα που έχει ανάγκη η αγορά και ασφαλώς πριν τα σκεφτούν οι πολλοί. Να …μαζεύεται όταν χρειάζεται να μαζέψει τα κόστη του. Να ‘οσμίζεται’ νέες αγορές την ώρα της ανάπτυξή τους». Ο ίδιος ακολουθεί αυτή την πολιτική με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την επέκταση της εταιρείας στο εξωτερικό, ειδικά στην Ανατολική Ευρώπη. Στην Πολωνία μάλιστα η Μέλισσα διαθέτει ήδη θυγατρική με σημαντική δραστηριότητα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εξαγωγές της Μέλισσας αποτελούν περίπου το ένα τέταρτο της παραγωγής της. Λίγες ημέρες πριν τον επισκεφτούμε, ο Γ. Κίκιζας και η εταιρεία του είχαν βραβευτεί στον ετήσιο διαγωνισμό Best Work Places o οποίος επιβραβεύει τα καλύτερα εργασιακά περιβάλλοντα σε συγκεκριμένες κατηγορίες εταιρειών ανάλογα με τον αριθμό των εργαζομένων τους. Η διάκριση αυτή έχει ενθουσιάσει τη Μέλισσα, ειδικά σε μια τέτοια περίοδο κρίσης. «Το καλό εργασιακό κλίμα είναι συστατικό της επιτυχίας», υποστηρίζει και μας υπενθυμίζει ότι αυτή τη στιγμή στην επιχείρηση -που ίδρυσε ο πατέρας του, διευθύνει ο ίδιος και εργάζεται ο γιός του- απασχολούνται εργαζόμενοι τρίτης γενιάς. Κι αυτό είναι το μεγάλο ηθικό βραβείο για τη Μέλισσα.

Οι Eλληνες επιστρEφουν στην Yπαιθρο Υπάρχει ένα αισιόδοξο μήνυμα επιστροφής στη γεωργία- οι αγρότες μας την είχαν ‘ξεχάσει΄ τα τελευταία χρόνια, διατυπώνει χαρακτηριστικά ο κ. Κίκιζας και επιχειρηματολογεί σχετικά: «Έβαλαν ξένους στα χωράφια τους και όχι τα παιδιά τους. Ελπίζω αυτή η επιστροφή να συνοδευτεί με ποιοτική, επιστημονική αναβάθμιση της γεωργίας. Στο σκληρό σιτάρι για παράδειγμα έχουμε συστήσει ειδικό επιστημονικό τμήμα που κατατάσσει τις ποιότητες των σκληρών σιτηρών ανάλογα τα ζυμαρικά που χρειαζόμαστε. Κάτι που έχει γίνει εδώ και δεκαετίες σε άλλα κράτη…».

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 69

“

«Πιστεύω πως έχουμε την ευκαιρία σήμερα να βάλουμε επιτέλους πιο στέρεες και υγιείς βάσεις για το μέλλον και στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, αρκεί να σκεφτόμαστε όχι μόνο πώς θα αντιμετωπίσουμε το παρόν, αλλά πού θέλουμε να είμαστε σε δέκα χρόνια από σήμερα».

70 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

”

ΚωνσταντIνος ΕυρΙπIδης

Genesis Pharma

ΑναπτυξιακO

O ρα μ α «Αυτό που πρέπει να µας προβληματίζει σήμερα δεν είναι η έλλειψη ανταγωνιστικότητας αλλά κυρίως, η έλλειψη επιχειρηματικότητας. Αν δεν υπάρχει ελληνικό προϊόν, σε τι ακριβώς θα είμαστε ανταγωνιστικοί; Πρέπει να αρχίσουμε να παράγουμε πλούτο για τη χώρα, µε νέες επιχειρήσεις στο εμπόριο, τη βιομηχανία, τις υπηρεσίες». Είναι ανάγκη, υποστηρίζει ο Κωνσταντίνος Ευριπίδης, διευθύνων σύμβουλος της Genesis Pharma «όχι απλά να ενισχύσουμε, αλλά να μεγιστοποιήσουμε την εγχώρια παραγωγή». Η απουσία σαφούς σχεδίου που θα επαναφέρει τη χώρα σε τροχιά ανόδου και η αντιεπενδυτική πολιτική αποτελούν τροχοπέδη για την Ελλάδα. Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η / / ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «E»

Ποια θεωρείτε τα μεγαλύτερα αντικίνητρα στην ανάληψη επιχειρηματικής δράσης στην Ελλάδα; Οι υψηλές ασφαλιστικές εισφορές, το ευμετάβλητο φορολογικό σύστημα και η απίστευτη γραφειοκρατία συνθέτουν ένα σκηνικό που κάθε άλλο παρά ευνοϊκό είναι για την ανάληψη επιχειρηματικής δράσης τόσο από τους Έλληνες όσο και από ξένους επενδυτές. Σε αυτά τα χρόνια προβλήματα πρέπει βέβαια να προσθέσουμε και το εξαιρετικά υψηλό ρίσκο που υπάρχει αυτή τη στιγμή από τη δεινή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και από το γεγονός πως δεν υπάρχει ένα σαφές πλάνο που μπορεί να ξαναφέρει τη χώρα μας σε τροχιά ανόδου. Θα έλεγα μάλιστα πως η πολιτική που ακολουθούμε σήμερα είναι περισσότερο αντιεπενδυτική. Όσο για τον δικό μας κλάδο, η φαρμακευτική αγορά δεν μπορεί να λειτουργήσει εύρυθμα και δεν μπορούν να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για

επενδύσεις, αν σήμερα δεν λυθεί το θέμα των χρεών. Δεν είναι δυνατόν οι φαρμακευτικές εταιρείες να τροφοδοτούν τα νοσοκομεία και να πληρώνονται μετά από χρόνια με εκπτώσεις και ομόλογα. Επίσης, όσο δεν προχωρά όπως θα έπρεπε η μηχανοργάνωση της δημόσιας υγείας, που θα λύσει χρόνιες παθογένειες του συστήματος όπως η διαφθορά και η σπατάλη, τόσο θα πιέζονται οι εταιρείες του κλάδου με λάθος μέτρα προκειμένου να περιοριστεί το κόστος της υγείας. Ο κλάδος μας δεν μπορεί να βρει έναν βηματισμό όσο κινείται στον ρυθμό συνεχών αλλαγών. Και θα σας δώσω το δικό μας παράδειγμα στην GENESIS Pharma. Απασχολούμε περισσότερους από 200 εργαζόμενους, δραστηριοποιούμαστε σε 3 αγορές εκτός της Ελλάδας και θέλουμε να παραμείνουμε μια ισχυρή, υγιής εταιρεία με συνεχείς προοπτικές ανάπτυξης. Όπως καταΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 71

λαβαίνετε, το θέμα των χρεών μάς έχει επηρεάσει πάρα πολύ. Πρέπει δε σε αυτό να συνυπολογίσετε πως είμαστε μια αμιγώς ελληνική εταιρεία και βασιζόμαστε στις δικές μας δυνάμεις. Αντιμετωπίζουμε λοιπόν ένα κόστος από τα ομόλογα που καθιστά τις πωλήσεις των τελευταίων 5 ετών στα νοσοκομεία ζημιογόνες, ενώ συνολικά τα χρηματοοικονομικά έξοδα για τις πωλήσεις της περιόδου 2007-2009 θα ξεπερνούν το 40%. Και βέβαια για τις πωλήσεις του 2010 και 2011 υπάρχουν επίσης πολλές καθυστερήσεις και μεγάλες εκπτώσεις. Πρακτικά, αν η πίεση των χρεών συνεχιστεί και δεν οριστικοποιηθεί και το πλαίσιο στο οποίο λειτουργούμε, οι συνθήκες για μια καλή επιχειρηματική πορεία δυσχεραίνουν εξαιρετικά. Ανθεκτικότητα στην κρίση. Ποια είναι η συνταγή της επιτυχίας για μια επιχείρηση; Μακρόπνοη στρατηγική και όραμα, νέες αγορές, έλεγχος κόστους, καινοτομία; Ακριβώς αυτά που αναφέρετε. Θα απαντήσω στην ερώτησή σας μέσα από το δικό μας παράδειγμα. Φιλοσοφία μας είναι να κοιτάμε σήμερα πού και πώς θέλουμε να είμαστε μετά την κρίση και επενδύουμε σε αυτό. Έχουμε προβεί σε κινήσεις ώστε να περιορίσουμε τα λειτουργικά μας έξοδα και είμαστε πιο συντηρητικοί στο πλάνο των επενδύσε-

«Το επιχειρείν ήταν πάντα ένα ρίσκο. Τα βασικά συστατικά του επιχειρείν δεν έχουν αλλάξει. Το περιβάλλον έχει αλλάξει, έχει γίνει πιο απαιτητικό. Για όποιον πραγματικά θέλει να ξεκινήσει μια επιχείρηση, η αλλαγή αυτή σημαίνει μια ακόμη πρόκληση». ών μας στα Βαλκάνια. Όμως, δεν έχουμε σταματήσει να αναζητούμε ευκαιρίες ανάπτυξης, δίνουμε πολύ μεγάλη σημασία σε αυτά που μπορούμε να δημιουργήσουμε και όχι στο τι πρέπει να περικόψουμε. Παράλληλα, συνεχίζουμε να επενδύουμε στους ανθρώπους μας. Η καλή ομάδα είναι βασική προϋπόθεση για την επιχειρηματική μας εξέλιξη και βασική προϋπόθεση για την καλή ομάδα είναι τα θετικά κίνητρα. Σε αυτό το πλαίσιο, καταρχήν προσπαθούμε να διατηρούμε το ηθικό της ομάδας, τη θετική διάθεση και την αίσθηση ασφάλειας των ανθρώπων μας. Επίσης, με στόχο να ενισχύσουμε τη δυναμική μας, έχουμε προχωρήσει σε νέες προσλήψεις τα τελευταία δύο χρόνια και ταυτόχρονα κάνουμε κινήσεις για να αυξήσουμε την αποδοτικότητα με την οποία δουλεύουμε. Προσωπικά πιστεύω πως η περικοπή προσωπικού πρέπει να αξιολογείται ως ενδεχόμενο όταν πλήττεται ουσιαστικά η βιωσιμότητα μιας επιχείρησης. Δεν πρέπει να είναι η πρώτη λύση σε μια προσπάθεια περιορισμού του κόστους. Διότι, αν σήμερα χάσουμε τα ταλέντα μας, το κόστος να τα ξανακερδίσουμε όταν οι βαριές επιπτώσεις της κρίσης ξεπεραστούν, είναι 72 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

μεγαλύτερο. Τέλος, η καινοτομία αποτελούσε ανέκαθεν για εμάς βασική προϋπόθεση ανάπτυξης. Στη GENESIS Pharma έχουμε επιλέξει να επενδύσουμε κατά κύριο λόγο στη φαρμακευτική βιοτεχνολογία, που σήμερα ηγείται των εξελίξεων στη φαρμακευτική επιστήμη και θεωρείται ταυτόσημη με το μέλλον της θεραπείας. Αυτός ο παράγοντας έχει βοηθήσει πολύ στην καλή πορεία της εταιρείας μας και στη θωράκισή της από τις επιπτώσεις της κρίσης. Ηγείσθε μιας μεγάλης καινοτόμας επιχείρησης με σημαντικές επιτυχίες. Υπήρξαν σημαντικοί σταθμοί στην πορεία αυτή; Δεν μπορώ να απομονώσω έναν-δυο σταθμούς, μπορώ να σας πω όμως πως τη θέση μας στην αγορά την έχουμε κατακτήσει με σκληρή ομαδική δουλειά, υψηλή τεχνογνωσία, ευθύνη για αυτό που κάνουμε και με φιλοδοξία να γινόμαστε πάντα καλύτεροι. Οι σχέσεις εμπιστοσύνης που διατηρούμε με τους διεθνείς συνεργάτες μας και τα υψηλής ποιότητας φαρμακευτικά προϊόντα μας είναι αναμφισβήτητα δυο πολύ δυνατά στοιχεία της εταιρείας. Παράλληλα με τη μεθοδική μας προσπάθεια για ανάπτυξη των δραστηριοτήτων μας, επενδύουμε πο-

λύ στο προσωπικό μας και στη διαρκή ανάπτυξη των ανθρώπων μας. Αυτό μας επιτρέπει όχι μόνο να διατηρούμε τα εξαιρετικά μας ταλέντα, αλλά και να προσελκύουμε τα καλύτερα στελέχη της αγοράς.Αν κρατούσα όμως ένα μόνο πράγμα, θα σας έλεγα πως στη GENESIS Pharma μοιραζόμαστε μια αρχή, πιστεύουμε πως δεν υπάρχει όριο στην επιτυχία και δεν επαναπαυόμαστε. Για ο,τιδήποτε κάνουμε, ρωτάμε πάντα τους εαυτούς μας αν υπάρχει τρόπος να γίνει καλύτερα και τον ακολουθούμε. Αν το μήνυμα ήταν «στηρίζω Ελλάδα», τι θα σήμαινε αυτό για τις επιχειρήσεις; Θα πρέπει να στρέψουμε όλοι -κράτος, φορείς και καταναλωτές- το βλέμμα και τις δυνάμεις μας στα εγχώρια προϊόντα ώστε να βρεθούμε κάποια στιγμή σε θέση να καταναλώνουμε αυτά που οι ίδιοι παράγουμε. Η εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων είναι απαραίτητος παράγοντας ανάπτυξης, δεν αρκεί όμως από μόνη της αν δεν συνδυαστεί με κατανάλωση εγχώριων προϊόντων. Η επιλογή εγχώριων προμηθευτών, η διατήρηση των θέσεων εργασίας, οι επενδύσεις που δημιουργούν προοπτική για περαιτέρω ανάπτυξη και ενίσχυση των θέσεων εργασίας, αλλά και οι συνεπείς δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης αποτελούν σίγουρα το μερίδιο των επιχειρήσεων στην προσπάθεια στήριξης της χώρας. Στη GENESIS Pharma, πολύ πριν την κρίση, προσπαθούμε με τις επιλογές μας να υπηρετήσουμε το «στηρίζω Ελλάδα» με τα μέσα που διαθέτουμε. Αν διαχειριζόσαστε σήμερα τις τύχες της χώρας, ποια θα ήταν η πρώτη σας κίνηση για να τονωθεί η επιχειρηματικό-

τητα και να υπάρξει ανάκαμψη; Η Ελλάδα σήμερα, προκειμένου να ξαναμπεί σε τροχιά ανάπτυξης, έχει ανάγκη ένα σταθερό περιβάλλον, ένα σταθερό φορολογικό, εργασιακό και ασφαλιστικό καθεστώς προκειμένου να ενισχυθεί η ιδιωτική πρωτοβουλία. Είναι εθνική ανάγκη πλέον η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, η οποία σε συνδυασμό με τη μείωση των κρατικών δαπανών, τη συρρίκνωση του δημόσιου τομέα και την πάταξη της φοροδιαφυγής θα οδηγήσει τη χώρα σε παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος. Για την επιχειρηματικότητα, η διασφάλιση αδειοδοτήσεων με γρήγορες και διαφανείς διαδικασίες, οι φορολογικές ελαφρύνσεις για τις νέες επιχειρήσεις τουλάχιστον την πρώτη 5ετία και οι επενδύσεις σε παραγωγικούς τομείς που μπορούν να αντικαταστήσουν σε κάποιο βαθμό τις εισαγωγές προϊόντων, θεωρώ πως θα έπρεπε να τεθούν σε προτεραιότητα. Αυτό που πρέπει να μας προβληματίζει σήμερα δεν είναι η έλλειψη ανταγωνιστικότητας αλλά κυρίως η έλλειψη επιχειρηματικότητας. Κανείς δεν αμφισβητεί την ανάγκη για τόνωση της ανταγωνιστικότητας, όμως αν δεν υπάρχει ελληνικό προϊόν, σε τι ακριβώς θα είμαστε ανταγωνιστικοί; Πρέπει να αρχίσουμε να παράγουμε πλούτο για τη χώρα, με νέες επιχειρήσεις στο εμπόριο, στη βιομηχανία, στις υπηρεσίες. Να προάγουμε την έρευνα και την καινοτομία. Πρέπει να προωθήσουμε την επιχειρηματική κουλτούρα ιδιαίτερα στους νέους ανθρώπους. Ας πολεμήσουμε επιτέλους ως χώρα τη νοοτροπία του «βολέματος» στον δημόσιο τομέα και ας προωθήσουμε τη γοητεία του επιχειρείν. Μια χώρα που δεν παράγει δεν μπορεί να επιβιώσει. Θα πρέπει να στραφούμε σε τομείς που αποτελούν παραδοσιακά πηγές ανάπτυξης και πλούτου για την Ελλάδα και στους οποίους η χώρα μας έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα όπως ο τουρισμός, ο πολιτισμός και η ναυτιλία. Πιστεύω πως έχουμε την ευκαιρία σήμερα να βάλουμε επιτέλους πιο στέρεες και υγιείς βάσεις για το μέλλον και στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, αρκεί να σκεφτόμαστε όχι μόνο πως θα αντιμετωπίσουμε το παρόν, αλλά πού θέλουμε να είμαστε σε δέκα χρόνια από σήμερα. Ποια θα ήταν η συμβουλή σας στον νέο επιχειρηματία του σήμερα; Θα του έλεγα καταρχήν να τολμήσει. Να πάρει ρίσκο. Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι τέτοια που δεν δημιουργεί καμία ελπίδα για το μέλλον, παρά μόνο ανασφάλεια και αβεβαιότητα. Όμως, το επιχειρείν ήταν πάντα ένα ρίσκο. Τα βασικά συστατικά του επιχειρείν δεν έχουν αλλάξει. Το περιβάλλον έχει αλλάξει, έχει γίνει πιο απαιτητικό. Η αλλαγή αυτή σημαίνει μια ακόμη πρόκληση. Γιατί και μέσα στις χειρότερες κρίσεις, υπάρχουν ευκαιρίες για εκείνους που θέλουν να τις αναζητήσουν. Δεύτερον, θα του έλεγα να μην βάζει όριο στα όνειρα και τις ιδέες του. Εμείς από τα πρώτα μας βήματα λειτουργήσαμε σαν μια μεγάλη εταιρεία και αυτό μας έδωσε μεγάλη ώθηση. Τρίτον, θα του έλεγα να μην εγκαταλείψει με την πρώτη αποτυχία, ακόμη κι αν φαντάζει δύσκολο. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 73

“

Οι ΑΠΕ δηµιουργούν θέσεις εργασίας, προστιθέµενη αξία, προσελκύουν ξένα κεφάλαια και αποτελούν έναν τοµέα στην ελληνική οικονοµία που προβλέπει στην επόµενη δεκαετία ότι η ανάπτυξή του θα είναι πολλαπλάσια ...η ανάπτυξη του κλάδου σε σχέση µε το τέλος του 2010 είναι σήµερα 18,5%*.

”

*Πηγή: ΗWEA Wind Statistics - HWD, Ελληνική Επιστηµονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας, Οκτώβριος 2011.

74 ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΓΙΑΝΝΟΣ ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΣ – Vestas Hellas

αιολικη συνταγη

επιτυχιασ «Υποσχόμαστε λιγότερα και κάνουμε περισσότερα. Αυτό σημαίνει επιτυχία για εμάς στη Vestas. Χαράζουμε τη στρατηγική μας με βασικές μας αξίες το τρίπτυχο Ασφάλεια, Πελατοκεντρικότητα και Υπευθυνότητα απέναντι σε αυτούς που μας εμπιστεύονται. Πάνω απ’ όλα όμως είναι οι Άνθρωποι μας, οι οποίοι αποτελούν το στοιχείο υπεροχής και διαφοροποίησης μας από τον ανταγωνισμό και βοηθούν στο να διατηρήσουμε και να εξασφαλίσουμε την ηγετική μας θέση και στην ελληνική αγορά».

Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η / / ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «E»

Ποιές είναι οι προοπτικές για την Ελλάδα, μιας και δεν φαίνεται να πετυχαίνουμε τον στόχο για εγκατάσταση 7500 MW ως το 2020; Κοιτώντας το μέλλον στον τομέα σας, πόσο σημαντικός θα είναι ο «αέρας» στο ενεργειακό μίγμα; Η «δυσφήμιση» της πυρηνικής ενέργειας με το ατύχημα στην Ιαπωνία θα λειτουργήσει θετικά για τις ΑΠΕ και ειδικά την αιολική; Υπάρχει θέμα κόστους; Σε ελληνικό επίπεδο ο ενεργειακός σχεδιασμός για το 2020 προβλέπει εγκατεσ τημένη ισχύ 7.500 MW, την μεγαλύτερη σε σχέση με τις υπόλοιπες μορφές ενέργειας, ενώ σήμερα βρισκόμαστε στα 1.622MW*. Την περίοδο αυτή που η ελληνική οικονομία είναι σε ύφεση και κλάδοι όπως οι κατασκευ-

ές και το εμπόριο υποχωρούν, οι ΑΠΕ δημιουργούν θέσεις εργασίας και προστιθέμενη αξία, προσελκύουν ξένα κεφάλαια και αποτελούν έναν τομέα στην ελληνική οικονομία που προβλέπει στην επόμενη δεκαετία ότι η ανάπτυξή του θα είναι πολλαπλάσια. Ενδεικτικά θα αναφέρω ότι η ανάπτυξη του κλάδου σε σχέση με το τέλος του 2010 είναι σήμερα 18,5%*. Σε βάθος χρόνου, ο αέρας μπορεί να είναι πρώτη ύλη εγχώριας ενέργειας το ίδιο σημαντική όπως οι εισαγόμενες δηλ. το πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Καθώς η χώρα μας αναπτύσσεται, αυξάνουν και οι ενεργειακές της ανάγκες αλλά είμαστε πολύ τυχεροί, αφού μπορούμε να τις καλύψουμε εκμεταλλευόμενοι τον ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 75

άνεμο. Είναι στο χέρι μας να υιοθετήσουμε αυτήν την ενεργειακή λύση, και να ανασάνουμε οικονομικά και κυριολεκτικά. Σε αντίθετη περίπτωση, θα εξακολουθήσουμε να παράγουμε ενέργεια βασιζόμενοι στις ρυπογόνες μορφές ενέργειας, επωμιζόμενοι το περιβαλλοντικό κόστος αλλά και το οικονομικό που έρχεται λόγω των βαρύτατων φόρων διοξειδίου του άνθρακα που θα μας επιβληθούν. Σε παγκόσμιο επίπεδο τώρα, με γνώμονα τα πλεονεκτήματα των ΑΠΕ και τη συμβολή τους στην ανάπτυξη της οικονομίας των χωρών, στα οφέλη για το περιβάλλον και στη δημιουργία θέσεων εργασίας η στροφή στην πράσινη ενέργεια και ανάπτυξη είναι παραπάνω από δικαιολογημένη. Η απόφαση της Γερμανίας να παύσει όλους τους πυρηνικούς σταθμούς, στον απόηχο της πυρηνικής καταστροφής στη Fukushima ή η στροφή της Κύπρου στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και ιδιαίτερα στον άνεμο, μετά την καταστροφή του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού στο Βασιλικό, είναι απλά κάποια ενδεικτικά παραδείγματα. Που εντοπίζετε τα προβλήματα, στο θεσμικό πλαίσιο, στα δίκτυα ή στη στενότητα χρηματοδότησης; Σε ότι αφόρα στο θεσμικό πλαίσιο και την αδειοδοτική διαδικασία είμαστε σε καλύτερο δρόμο σε σχέση με το παρελθόν. Έργα ύψους σχεδόν 20.000MW έχουν πλέον άδεια παραγωγής. Η ανάπτυξη του δικτύου και η χρηματοδότηση όμως, παραμένουν κρίσιμα ζητήματα. Αναφορικά στις υποδομές και τη συνδεσιμότητα με το δίκτυο ηλεκτροδότησης, υπάρχουν περιοχές με άριστες ανεμολογικές συνθήκες (Β. Αιγαίο, Εύβοια, Κυκλάδες, Πελοπόννησος και Κρήτη) όπου η συνδεσιμότητα είναι ελλιπέστατη, εάν όχι ανύπαρκτη. Ειδικά δε στην 76 ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

περίπτωση των παράκτιων-υπεράκτιων πάρκων η σύνδεση στο δίκτυο είναι ακόμη πιο πολύπλοκη (μιλάμε για υπόγεια καλώδια με υψηλό κόστος), με ιδιαίτερες τεχνολογικές απαιτήσεις και φυσικά, εντατικότερη περιβαλλοντική προεργασία. Θα πρέπει να γίνει πάρα πολλή δουλειά σε αυτό το κομμάτι, ώστε να μπορεί να απορροφηθεί η ενέργεια από τις ΑΠΕ στα μεγέθη που προσδοκούμε ότι θα φτάσει η αγορά π.χ. 7.500 MW μέχρι το 2020. Σχετικά με τη χρηματοδότηση, τα τραπεζικά ιδρύματα έχουν αλλάξει σημαντικά τους όρους δανειοδότησης. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η αύξηση στις απαιτήσεις των ιδίων κεφαλαίων των επενδυτών. Μόνο όσοι συμμετέχουν με τα απαιτούμενα ποσοστά ιδίων κεφαλαίων μπορούν να υλοποιήσουν έργα. Όσο εξελίσσεται η αγορά αυξάνεται το μέσο μέγεθος και η πολυπλοκότητα των έργων, αυτό συνεπάγεται μεγαλύτερη αξία επενδύσεων και άρα χρηματοδότηση εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Για τις τράπεζες όμως, μεγαλύτερη χρηματοδότηση σημαίνει και ανάληψη μεγαλύτερου ρίσκου. Αυτή η εξέλιξη είναι που άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού κι ενώ οι τράπεζες παλαιοτέρα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν με σχετική άνεση κάποιο μικρό έργο τώρα διστάζουν. Οι προοπτικές της Vestas στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η πορεία της Vestas στην Ελλάδα είναι συνυφασμένη με αυτή της ελληνικής αιολικής αγοράς και την προοπτική ανάπτυξης της μέχρι το 2020. Η πολυετής παρουσία μας, η εμπειρία μας όλα αυτά τα χρόνια, η οργανωτική μας δομή με τοπικές ομάδες εγκατάστασης και συντήρησης έργων, η τεχνολογική μας υπεροχή και η επιχειρησιακή μας αρτιότητα εξασφαλίζουν το ότι μπορούμε να διατηρήσουμε και γιατί όχι

να αυξήσουμε το υφιστάμενο μερίδιο αγοράς μας, που ξεπερνά το 50%*. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε την εδραιωμένη πλέον παρουσία μας και στην Μεγαλόνησο όπου μετά την κατασκευή του 1ου αιολικού πάρκου των Ορειτών (82 MW), αναλάβαμε πολύ πρόσφατα την υλοποίηση ενός ακόμα έργου (11 MW), στην περιοχή Κόση στη Λάρνακα. Σε ότι αφορά στις προοπτικές της Vestas στο εξωτερικό, η εταιρεία έχει ήδη κάνει σχετικές επενδυτικές κινήσεις σε αγορές όπου αναμένεται να υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη της αιολικής δραστηριότητας όπως η Λ. Αμερική, Τουρκία, Κίνα κ.α. Το μέγεθος της Vestas και η παγκόσμια παρουσία μας, εξασφαλίζει τη συνεργασία με όλους τους ενεργειακούς κολοσσούς του πλανήτη όπως η EDP Renewables, EDF Energies Nouvelles, Enel κ.α., εκ των οποίων κάποιοι δραστηριοποιούνται και στην Ελλάδα. Αυτές οι εταιρείες αναπτύσσουν τεράστια έργα, σε διάφορα σημεία του κόσμου ταυτόχρονα και θέλουν ενιαίες συμφωνίες για την προμήθεια μηχανών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη συμφωνία μας με την EDF, η οποία δεσμεύτηκε για την αγορά ανεμογεννητριών Vestas, για τα έργα της σε Ευρώπη και ΗΠΑ που θα φτάσουν και ίσως να ξεπεράσουν τα 2.000 MW. Πόσο μπορεί η πρωτοβουλία WindMade, της οποίας ιδρυτικό μέλος είναι η Vestas, να αξιοποιήσει τις περιβαλλοντικές ανησυχίες των πολιτών και να ενισχύσει τη ζήτηση αιολικής ενέργειας από τις επιχειρήσεις; Πράγματι, η Vestas ήταν εμπνευστής και ηγείται της πρωτοβουλίας της WindMade™. Η WindMade™ είναι η πρώτη παγκόσμια καταναλωτική ετικέτα για προϊόντα, που παράγονται με τη χρήση αιολικής ενέργειας. Η Vestas ήταν η 1η Δανέζικη εταιρεία στην οποία απο-

“

Η Vestas ήταν εµπνευστής και ηγείται της πρωτοβουλίας της WindMade™ που είναι η πρώτη παγκόσµια καταναλωτική ετικέτα για προϊόντα, τα οποία παράγονται µε τη χρήση αιολικής ενέργειας. Ο Αµερικάνικος Σύνδεσµος Αιολικής Ενέργειας (AWEA) µας απένειµε το «2011 Wind Energy Advocacy Award» αφού η WindMade™ θεωρήθηκε η µοναδική ίσως επικοινωνιακή καινοτοµία των τελευταίων 30 χρόνων στον αιολικό χώρο.

”

νεμήθηκε, το «Brand Leadership Award» κατά τη διεξαγωγή των «Global Awards for Brand Excellence» για την σύλληψη και ανάπτυξη της ιδέας της WindMade™. Επίσης ο Αμερικάνικος Σύνδεσμος Αιολικής Ενέργειας (AWEA) μας απένειμε το «2011 Wind Energy Advocacy Award» αφού η WindMade™ θεωρήθηκε η μοναδική ίσως επικοινωνιακή καινοτομία των τελευταίων 30 χρόνων στον αιολικό χώρο. Η εξεύρεση λύσεων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί κοινή ευθύνη. Ο καθένας έχει ένα ρόλο να διαδραματίσει - κυβερνήσεις, εταιρείες και καταναλωτές. Οι τελευταίοι έχουν στο εξής τη δυνατότητα να αντιδράσουν επιλέγοντας προϊόντα που παράγονται με τη χρήση αιολικής ενέργειας. ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 77

Η ΤΕΧΝΟΓΝΩΣIΑ KAI H ΕΜΠΕΙΡIΑ ΤΗΣ ΑΒΒ ΕΛΛA∆ΟΣ ΑΠΕΙΚΟΝIΖΕΤΑΙ ΣΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚA EΡΓΑ ΠΟΥ EΧΕΙ ΥΛΟΠΟΙHΣΕΙ ΓΙΑ ∆ΙAΦΟΡΟΥΣ ΚΛA∆ΟΥΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜIΑΣ, ΜΕ ΚΟΙΝO ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚO ΤΟ ΥΨΗΛO ΠΟΣΟΣΤO ΠΡΟΣΤΙΘEΜΕΝΗΣ ΑΞIΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚH ΥΠΕΡΟΧH.

Η ΑΒΒ ΚΑΛYΠΤΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛA∆Α και την Κύπρο όλο το φάσµα των δραστηριοτήτων του Οµίλου, οι οποίες περιλαµβάνουν την εµπορία βιοµηχανικού και ηλεκτρολογικού εξοπλισµού, την κατασκευή πινάκων µέσης και χαµηλής τάσης υψηλών απαιτήσεων, τη µελέτη και εκτέλεση έργων καθώς και υπηρεσίες after sales. Η παρουσία της ABB στην Ελλάδα συµβάλλει ουσιαστικά στην τεχνολογική ανάπτυξη της χώρας, στοχεύοντας σ την αποτελεσµατική χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας και σ την αύξηση της παραγωγικότητας µε ιδιαίτερη µέριµνα για το περιβάλ λον. Περισσότεροι από 300 εργαζόµενοι απασ χο λούνται στις εγκαταστάσεις της ABB σε Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Κοζάνη και Λεµεσό. Οι δρασ τηριότητε ς της εταιρείας είναι πισ τοποιηµένε ς κατά ISO: 9001. Η ABB κατέ χει κορυφαία θέση σ την Ελ λάδα µε αξιόλογη συνεισφορά σ την οικονοµία και µε έργα µεγάλης προ στιθέµενης αξίας, διαθέτοντας:



Τη µεγαλύτερη στη χώρα υποδοµή µελέτης, εγκατάστασης και θέσης σε λειτουργία ηλεκτρολογικών έργων για ενεργειακές, βιοµηχανικές και κτιριακές εγκαταστάσεις. Οι συνεργάτες της διαθέτουν κορυφαία τεχνογνωσία και άριστα τεχνικά µέσα.



Ισχυρή και άρτια οργανωµένη Οµάδα ∆ιοίκησης Έργων (project management) µε πλούσια εµπειρία σε έργα τεχνολογιών ενέργειας και αυτοµατισµού µεγάλης πολυπλοκότητας, αυστηρών τεχνικών απαιτήσεων και προδιαγραφών. Ολοκληρώνει ηλεκτρολογικά έργα και έργα αυτοµατισµού σε σταθµούς παραγωγής και τα παραδίδει µε το «κλειδί στο χέρι».



∆υναµικό δίκτυο πωλήσεων ηλεκτρολογικού υλικού βιοµηχανίας και κτιριακών εγκαταστάσεων, καθώς και εξοπλισµού κλιµατισµού/αερισµού. Ο τοµέας διακίνησης και αποθήκευσης υλικών διασφαλίζει την άµεση εξυπηρέτηση όλων των αναγκών σε ηλεκτρολογικό εξοπλισµό των κτιριακών και βιοµηχανικών εγκαταστάσεων. Επίσης διαθέτει:



Σύγχρονη µονάδα κατασκευής ηλεκτρικών πινάκων µέσης και χαµηλής τάσης, αυτοµατισµού και ελέγχου. Η µονάδα συναρµολογεί, µε βάση αντίστοιχες εξουσιοδοτήσεις (licenses), τυποποιηµένους πίνακες του Οµίλου ABB, ακολουθώντας αυστηρές µεθόδους διασφάλισης ποιότητας. Οι παραγόµενοι πίνακες είναι σχεδιασµένοι για να καλύπτουν

Οι βιοκλιµατικές κτιριακές εγκαταστάσεις της ΑΒΒ στη Μεταµόρφωση Αττικής, χρονιά ανέγερσης 1998, αρχιτεκτονικό γραφείο Αλ. Τοµπάζη.



Άρτια εκπαιδευµένα και εξοπλισµένα συνεργεία εξυπηρέτησης (διάγνωση, επισκευή, βελτίωση, αναβάθµιση, συντήρηση κλπ.) ηλεκτρικών υποσταθµών, µετασχηµατιστών, διακοπτικών στοιχείων, συστηµάτων µέτρησης και προστασίας, αυτοµατισµών και ηλεκτρονικών ισχύος (UPS, µετατροπέων συχνότητας κλπ.).

 Σταθµούς επισκευής υπερπληρωτών (turbochargers) σε Ελλάδα και Κύπρο, που αφορούν τη ναυτιλία, αλλά και για κάθε κινητήρα diesel µέσης και µεγάλης ισχύος. Ο σταθµός της ABB Ελλάδος –ένας από τους σηµαντικότερους παγκοσµίως- µπορεί να συντονίζει άµεσα επισκευές και παροχή ανταλλακτικών για τα ελληνικά πλοία σε οποιοδήποτε από τα µεγαλύτερα λιµάνια του κόσµου, όπου η ABB έχει παρουσία.

 Τεχνογνωσία και κατάλληλη υποδοµή για την τεχνική διαχείριση µεγάλων κτιριακών εγκαταστάσεων µε στόχο την εξοικονόµηση ενέργειας και την αποδοτικότερη λειτουργία τους.

Η τεχνογνωσία και εµπειρία της ΑΒΒ Ελλάδος απεικονίζεται σ τα σηµαντικά έργα που έχει υλοποιήσει για διάφορους κλάδους της οικονοµίας, µε κοινό χαρακτηρισ τικό το υψηλό ποσοσ τό προσ τιθέµενης αξίας και την τεχνολογική υπεροχή. Έχει λάβει µέρος σε µεγάλα ηλεκτροµηχανολογικά έργα της χώρας, πολλά από τα οποία έχει παραδώσει µε το «κλειδί σ το χέρι». Ήδη από τη δεκαετία του 1920, οι εταιρείες ASEA και BBC, που µε τη συνένωσή τους αποτέλεσαν αργότερα την ΑΒΒ, συµµετείχαν σε σηµαντικά έργα υψηλών απαιτήσεων σ την Ελλάδα. Τέλος, σ τον τοµέα της εµπορίας βιοµηχανικού, ενεργειακού και ηλεκτρολογικού κτιριακού εξοπλισµού, η ΑΒΒ κατέχει µία από τις πρώτες θέσεις σ την ελληνική αγορά. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 79

Δηµιουργική παρουσίαση: AllmediaCreative

υψηλές απαιτήσεις ασφάλειας και λειτουργικότητας. Οι πίνακες αυτοί προορίζονται κυρίως για εφαρµογές σε επιχειρήσεις παραγωγής, διανοµής και µεταφοράς ενέργειας, στη βαριά βιοµηχανία (πχ. διυλιστήρια, εργοστάσια παραγωγής τσιµέντου, χαλυβουργεία, ορυχεία κλπ.) καθώς και σε εγκαταστάσεις υποδοµής υψηλών απαιτήσεων (νοσοκοµεία, αεροδρόµια, σταθµούς φυσικού αερίου κλπ.).

Θανασης Γκ λινος

Chiquita Hellas

Α ν τ Iδο τ ο στην κρIση «Όταν κάποιος έχει ξεκάθαρο πλάνο και διάθεση να το υποστηρίξει, δεν επηρεάζεται τόσο από την κρατική δυσλειτουργία», υποστηρίζει ο Θανάσης Γκλίνος, διευθύνων σύμβουλος της Chiquita Hellas, αναφερόμενος στην ικανότητα κάθε επίδοξου επιχειρηματία που επιχειρεί μέσα σε ένα δύσκολο ή αντίξοο περιβάλλον. Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η / / ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «E»

Η Ελλάδα σήμερα βρίσκεται σε οριακό σημείο. Μετά από χρόνια επίπλαστης ευημερίας προσγειώνεται σε πολύ χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο. Ποιες ήταν οι ευκαιρίες που έχασε η χώρα; Στον κλάδο σας; Η Ελλάδα κατεξοχήν χώρα με γεωργική παραγωγή, παράδοση και υψηλή ποιότητα όφειλε να επενδύσει ποικιλοτρόπως στον κλάδο των νωπών φρούτων και λαχανικών τόσο σε επίπεδο παραγωγικής διαδικασίαςς αλλά και στη δημιουργία ενός κεντρικού οργανωμένου σχεδίου. Δυστυχώς η πρόοδος σε τομείς παραγωγής, συσκευασίας, μεταφοράς, προώθησης, εμπορίας κ.λπ. γίνεται με πολύ αργούς ρυθμούς με αποτέλεσμα άλλες γειτονικές χώ80 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ρες χαμηλότερου βιοτικού επιπέδου να μας έχουν ξεπεράσει. Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μια αλυσίδα με κρίκους: τις ανεκμετάλλευτες χερσαίες εκτάσεις, τις καλλιέργειες κορεσμένων ειδών και λανθασμένες επιδοτήσεις, την έλλειψη εξειδίκευσης, εκπαίδευσης, σεμιναρίων και ανταγωνιστικότητας. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν μονάδες που λειτουργούν με υψηλά στάνταρντ και κάνουν πραγματικά μεγάλη προσπάθεια – αλλά αποτελούν τις εξαιρέσεις. Σκεφτείτε πόσο σημαντικό θα ήταν για την οικονομία μας αν ήταν πολλαπλάσιες (ανάπτυξη οικονομίας της επαρχίας, θέσεις εργασίας, ποιοτικά ελληνικά προϊόντα κ.λπ.).

Πού θα εστιάζατε τα μεγαλύτερα αντικίνητρα στην ανάληψη επιχειρηματικής δράσης –πηγή δημιουργίας θέσεων εργασίας – στην Ελλάδα, αν υπάρχουν; Στο φορολογικό πλαίσιο και τις συχνές αλλαγές του, στις γραφειοκρατικές διαδικασίες, την δυσκολία αδειοδότησης κ.λπ.; Έχετε μέτρο σύγκρισης με ξένες αγορές; Παντού η γραφειοκρατία αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Στην Ελλάδα ίσως σε μεγαλύτερο βαθμό και ιδιαίτερα σε κάποιους κλάδους αλλά προσωπικά δεν πιστεύω ότι αυτός είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας. Όταν κάποιος έχει ξεκάθαρο πλάνο και διάθεση να το υποστηρίξει δεν επηρεάζεται τόσο από την κρατική δυσλειτουργία σε κάποιυς τομείς. Ανθεκτικότητα στην κρίση. Από την εμπειρία σας ποια είναι η συνταγή της επιτυχίας για μια επιχείρηση; Συνοπτικά ποια είναι η συνταγή για να είσαι μπροστά από το κύμα; Πολύ καλή γνώση και αίσθηση της αγοράς (προϊόν, τιμή, πελάτες, προμηθευτές, καταναλωτές) όχι μόνο σε τοπικό επίπεδο αλλά και σε παγκόσμιο. Η πληροφορία στον κλάδο μας είναι απαραίτητη και λόγω της θέσης και της συχνής επαφής μου με το εξωτερικό. Επιχειρηματική διαίσθηση, προσεκτικά μελετημένες κινήσεις, αποτελεσματικοί συνεργάτες και μείωση του ρίσκου. Προφανώς τύχη και εκμετάλλευση των ευκαιριών αλλά με σύνεση.

πρώτων υλών, διατήρηση θέσεων εργασίας, δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης; Το «Στηρίζω Ελλάδα» με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο, άλλωσ τε η Chiquita ήταν η πρώτη πολυεθνική εταιρία του χώρου που επένδυσε σε ελληνικά προϊόντα εξάγοντας ελληνικά ακτινίδια με το σήμα της Chiquita σ την Ιταλία. Επίσης αυτή ήταν και η βασική μου επιδίωξη όταν το 2006 με δική μου προτροπή ιδρύσαμε την Chiquita Ελλάδος με το γραφείο να είναι υπεύθυνο για 23 άλλες χώρες (Βαλκάνια, Μέση Ανατολή και περιοχή της Μαύρης Θάλασσας) Ηγείσθε μιας μεγάλης επιχείρησης. Υπήρξαν σημαντικοί σταθμοί στην πορεία αυτή που θα θέλατε να περιγράψετε; Η ανάπτυξη της εταιρίας όλα αυτά τα χρόνια, η αύξηση των περιοχών ευθύνης αλλά και η εμπιστοσύνη των καταναλωτών, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, είναι τα πιο σημαντικά μας επιτεύγματα.

Αν το μήνυμα ήταν «στηρίζω Ελλάδα», τι θα σήμαινε αυτό για τις επιχειρήσεις; Π.χ. αναζήτηση εγχώριων

“

«∆υστυχώς η πρόοδος σε τοµείς παραγωγής, συσκευασίας, µεταφοράς, προώθησης, εµπορίας κ.λ.π. γίνεται µε πολύ αργούς ρυθµούς µε αποτέλεσµα άλλες γείτονες χώρες µε χαµηλότερο βιοτικό επίπεδο να µας έχουν ξεπεράσει». ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 81

Α ΝΑ Κ Υ Κ Λ ΩΣΗ ΣΥΣΚ ΕΥΩΝ

Η πρaσινη συνεiδηση Είναι κοινός τόπος πλέον η παγκόσμια στροφή σε έναν τρόπο ζωής και κατανάλωσης με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό οι Έλληνες καταναλωτές φαίνεται να ακολουθούν την παγκόσμια τάση. Καλή ένδειξη αποτελεί το γεγονός ότι σήμερα έχει διπλασιαστεί ο αριθμός των Ελλήνων που έχουν ανακυκλώσει κάποια ηλεκτρική συσκευή σε σχέση με πριν δύο χρόνια. «Αν και η πρόοδος που έχει σημειωθεί είναι σημαντική, ο δρόμος είναι μακρύς προκειμένου η αγορά της ανακύκλωσης ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών να θεωρείται ώριμη» υποστηρίζει η Νατάσσα Βορηά, διευθύντρια marketing & επικοινωνίας της Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. Η ίδια εκτιμά ότι για να κερδίσει έδαφος η ανακύκλωση, σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν η περαιτέρω ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης του πολίτη αλλά και η συνδρομή της πολιτείας, της τοπικής αυτοδιοίκησης και των επιχειρήσεων: παραγωγών, εισαγωγέων και λιανεμπόρων ηλεκτρονικού και ηλεκτρικού εξοπλισμού. Νατaσσα Βορηa Ανακυκλωση Συσκευων Α.Ε. 82 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η / / ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «E»

Η Ελλάδα σήμερα βρίσκεται σε οριακό σημείο. Μετά από χρόνια επίπλαστης ευημερίας προσγειώνεται σε πολύ χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο. Ποιες ήταν οι ευκαιρίες που έχασε η χώρα, ιδίως στον κλάδο σας; Οι ευκαιρίες που κερδήθηκαν; Νομίζω ότι η οικονομική αβεβαιότητα που έχει προκαλέσει η κρίση αποτελεί τη μεγαλύτερη ευκαιρία για τη χώρα μας και εμάς τους ίδιους. Είναι η ώρα να επαναπροσδιορίσουμε τους στόχους μας και να αναζητήσουμε νέους τρόπους για να γίνουμε παραγωγικοί και εξωστρεφείς. Για την οικονομία μας, αυτό μπορεί να σημαίνει στροφή προς τη βιολογική γεωργία ή τον οικοτουρισμό, στροφή προς παραγωγικές δραστηριότητες που αξιοποιούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας και ενισχύουν την αειφόρο ανάπτυξη. Ανάμεσα στις εναλλακτικές λύσεις η αξιοποίηση των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) διεκδικεί το δικό της μερίδιο στη διέξοδο από την κρίση. Είναι γεγονός ότι η κρίση έχει επιφέρει ως ένα βαθμό συρρίκνωση στον κλάδο μας. Η ζήτηση στην αγορά των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών είναι σημαντική παράμετρος για την ανάπτυξη του κλάδου της ανακύκλωσης, ωστόσο όχι η μοναδική. Το περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσεται η ανακύκλωση είναι πολυσύνθετο. Εκτός της ζήτησης για νέες συσκευές, ένα σύνολο παραγόντων διαμορφώνει τις τάσεις του κλάδου, όπως η εξέλιξη της τεχνολογίας, οι προτεραιότητες της κοινοτικής περιβαλλοντικής πολιτικής, η πορεία των τιμών των μετάλλων scrap, ο βαθμός έμπρακτου ενδιαφέροντος της πολιτείας, καθώς και το επίπεδο ευαισθητοποίησης του κόσμου. Με απαρχή την κοινοτική οδηγία του 2003, τέθηκαν οι βάσεις και οι προοπτικές ανοίγονται μπροστά μας. Ήδη έχουν γίνει σημαντικά βήματα. Ο κλάδος εναλλακτικής διαχείρισης ΑΗΗΕ περιλαμβάνει 26 μεταφορικές εταιρίες και 8 ελληνικές μονάδες επεξεργασίας, που απασχολούν περισσότερους από 1000 εργαζόμενους. Σύμφωνα με την κοινοτική οδηγία, θα υπάρξει ξεχωριστή στοχοθέτηση για την προετοιμασία της επαναχρησιμοποίησης, η οποία θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας στα υπάρχοντα εργοστάσια ανακύκλωσης, εφόσον θα απαιτούνται ξεχωριστές γραμμές παραγωγής από αυτές για την επεξεργασία συσκευών που δεν λειτουργούν. Η θέση αυτή ενισχύεται από έκθεση του ελληνικού γραφείου της Greenpeace για τις προοπτικές της πράσινης ανάπτυξης, που εκτιμά τη δημιουργία πολλών νέων θέσεων εργασίας από επενδύσεις σε νέα κέντρα επαναχρησιμοποίησης ηλεκτρικού εξοπλισμού. Πού θα εστιάζατε τα μεγαλύτερα αντικίνητρα στην ανάληψη επιχειρηματικής δράσης –πηγή δημιουργίας θέσεων

εργασίας– στην Ελλάδα, αν υπάρχουν; Στο φορολογικό πλαίσιο και τις συχνές αλλαγές του, στις γραφειοκρατικές διαδικασίες, τη δυσκολία αδειοδότησης κ.λπ.; Η απουσία ελκυστικού επενδυτικού πλαισίου δεν αποτελεί το μοναδικό εμπόδιο στην υλοποίηση επενδύσεων. Σημαντικό αντικίνητρο για ξένες επενδύσεις είναι η χειροτέρευση της φήμης της χώρας μας. Όπως ακριβώς ισχύει για το χτίσιμο της εταιρικής εικόνας μιας επιχείρησης, έτσι και για τη βελτίωση της διεθνούς εικόνας μιας χώρας το πρώτο ζητούμενο είναι ο μελετημένος σχεδιασμός marketing και η δημιουργία branding, που θα είναι βασισμένα στα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματά της χώρας. Τα πλεονεκτήματα αυτά θα μπορούσαν να αφορούν στους φυσικούς της πόρους, το κλίμα της ή τα μοναδικά προϊόντα που πα-

“

«Σημαντικός σταθμός στην πορεία της Ανακύκλωσης Συσκευών Α.Ε. υπήρξε το 2008. Ήταν η χρονιά που η εταιρία ξεπέρασε τους εθνικούς στόχους, έχοντας συλλέξει 47.141 τόνους ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων»

”

ράγει. Εκτός όμως της δημιουργίας σωστής στρατηγικής, εξίσου κρίσιμη είναι και η υλοποίησή της, καθώς απαιτείται στενή συνεργασία μεταξύ υπουργείων και άλλων εθνικών φορέων και χρήση συμβουλευτικών υπηρεσιών από εξειδικευμένες εταιρίες επικοινωνίας, δημοσίων σχέσεων και διαχείρισης κρίσεων. Η βελτίωση της διεθνούς εικόνας της χώρας μας θα βοηθήσει, επίσης, στην επιτυχία των ελληνικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές. Η εταιρία συμπληρώνει τον 7ο χρόνο λειτουργίας της. Υπήρξαν σημαντικοί σταθμοί στην πορεία αυτή; Σημαντικός σταθμός στην πορεία της Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. υπήρξε το 2008. Ήταν η χρονιά που η εταιρία ξεπέρασε τους εθνικούς στόχους, έχοντας συλλέξει 47.141 τόνους ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων. Μέσα στο 2009, η συλλογή παρουσίασε εντυπωσιακή αύξηση με 66.000 τόνους αποβλήτων που, αφού συγκεντρώθηκαν, ανακυκλώθηκαν στις οκτώ αδειοδοτημένες μονάδες επεξεργασίας με τις οποίες συνεργαζόμαστε στην Ελλάδα. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 83

Στην ανακυκλωση και οχι στη φυση! Με την ανακύκλωση των παλιών μας ηλεκτρικών συσκευών, διατυπώνει χαρακτηριστικά η Νατάσσα Βορηά, βοηθάμε να περιοριστεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα από την ανθρώπινη δραστηριότητα γιατί χρειάζονται λιγότερα καύσιμα για τη μεταφορά των αποβλήτων αυτών στους Χ.Υ.Τ.Α., ενώ οι βιομηχανίες μειώνουν τις ανάγκες τους σε πρώτες ύλες και σε διαδικασίες κατά την παραγωγή νέων προϊόντων. Για παράδειγμα, η χρήση ανακτημένου αλουμινίου εξοικονομεί 95% της ενέργειας που απαιτείται για την παραγωγή πρωτογενούς αλουμινίου.

84 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Βλέπετε αύξηση στον όγκο των προς ανακύκλωση συσκευών; Το σύστημα καλύπτει όλη τη χώρα; Και πόσο αυτό μειώνει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της δραστηριότητάς μας; Η δύσκολη οικονομική συγκυρία, που επέφερε μέσα στο 2010 και το 2011 πτώση στον κλάδο των λευκών συσκευών, είχε ως αποτέλεσμα σημαντική μείωση του συνολικού βάρους των συσκευών που συλλέχθηκαν, επιστρέφοντας στα επίπεδα συλλογής του 2008. Οι αυξημένοι εθνικοί στόχοι συλλογής που θα τεθούν σύντομα από την ΕΕ για τα επόμενα χρόνια θα οδηγήσουν στην ανάγκη επίσπευσης του ρυθμού συλλογής αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Με βάση πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την τροποποίηση της κοινοτικής οδηγίας για την Α.Η.Η.Ε., οι ετήσιοι στόχοι συλλογής το 2016 θα φθάσουν το 45% του μέσου βάρους των συσκευών που πωλήθηκαν τα 3 προηγούμενα χρόνια. Το 2020 οι ετήσιοι στόχοι συλλογής προβλέπεται να έχουν υπερδιπλασιαστεί σε σχέση με τους σημερινούς, φτάνοντας το 65% του μέσου βάρους των πωληθέντων συσκευών. Εκτιμούμε ότι το γεγονός αυτό θα ωθήσει το ΥΠΕΚΑ και τον ΕΟΕΔΣΑΠ να παρέμβουν άμεσα για να περιοριστούν δραστικά οι παράνομοι διακινητές παλαιών μετάλλων και οι παραγωγοί που διαφεύγουν των υποχρεώσεών τους για εναλλακτική διαχείριση. Σήμερα το σύστημα καλύπτει το 80% του ελληνικού πληθυσμού και εξυπηρετεί μέσω δήμων και λιανεμπορίου όλες τις αστικές και πολλές ημιαστικές περιοχές της χώρας μας, συμπεριλαμβανομένων αρκετών νησιών. Για να τονώσουμε τη συλλογή σε δύσκολες περιοχές όπως νησιά και την απομακρυσμένη ηπειρωτική Ελλάδα, επεκτείνουμε τις συνεργασίες μας με καταστήματα πώλησης ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών στην περιφέρεια. Παράλληλα, με στόχο να ενισχυθεί η τοπική επιχειρηματικότητα και να μειωθεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, το σύστημα έχει σκοπό να δημιουργήσει τα επόμενα έτη μονάδα απορρύπανσης ΑΗΗΕ στην Κρήτη και νέες μονάδες σε περιοχές όπως η Ρόδος, η Δυτική Ελλάδα και ο Έβρος. Με την ανακύκλωση των παλιών μας ηλεκτρικών συσκευών βοηθάμε να περιοριστεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα από την ανθρώπινη δραστηριότητα γιατί καταρχήν χρειάζονται λιγότερα καύσιμα για τη μεταφορά των αποβλήτων αυτών στους Χ.Υ.Τ.Α., ενώ οι βιομηχανίες μειώνουν τις ανάγκες τους σε πρώτες ύλες και σε διαδικασίες κατά την παραγωγή νέων προϊόντων. Για παράδειγμα, η χρήση ανακτημένου αλουμινίου εξοικονομεί 95% της ενέργειας που απαιτείται για την παραγωγή πρωτογενούς αλουμινίου. Αν το μήνυμα ήταν «στηρίζω Ελλάδα», τι θα σήμαινε αυτό για τις επιχειρήσεις; Παραδείγματος χάρη, διατήρηση θέσεων εργασίας, δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, και, στον τομέα σας, ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης του πολίτη; Η Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. είναι το μοναδικό σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης ηλεκτρι-

κών συσκευών. Ως εκ τούτου, έχει την αποκλειστική ευθύνη για την κάλυψη των εθνικών στόχων της χώρας μας σε σχέση με τη συλλογή και την αξιοποίηση των αποβλήτων αυτών. Μέσα από την υπεύθυνη δουλειά μας και την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων, συμβάλουμε στην οικοδόμηση μιας κοινωνίας που σέβεται το περιβάλλον και αντανακλά ένα υψηλό επίπεδο πολιτισμού. Η πρόληψη για την αναβάθμιση του περιβάλλοντος αποτελεί προτεραιότητα στις χώρες του δυτικού κόσμου. Όποια προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή προσθέτει πόντους στην εικόνα της χώρας μας στο εξωτερικό. Το σημαντικότερο, όμως, είναι να αναπτύξουμε, ως φορέας προστασίας του περιβάλλοντος, ουσιαστική σχέση εμπιστοσύνης με τον Έλληνα πολίτη. Ειδικά, μέσα σε αυτή τη δύσκολη οικονομική συγκυρία, προτάσσεται η ανάγκη εμπιστοσύνης απέναντι στους θεσμικούς φορείς. Ασφαλιστική δικλείδα για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης του κόσμου είναι η οργάνωση του συστήματος, οι τεχνικές υποδομές του και η τεχνογνωσία των στελεχών της εταιρίας και των εξωτερικών συνεργατών μας. Ο κόσμος, για να ευαισθητοποιηθεί, πρέπει να γνωρίζει το γιατί, αλλά και το πώς. Γι’ αυτό τα πρώτα χρόνια δραστηριοποίησής μας, προτεραιότητά μας ήταν η οργάνωση των απαιτούμενων σημείων συλλογής και μονάδων επεξεργασίας. Τα τελευταία 4 χρόνια, πραγματοποιούμε με συνέπεια ολοκληρωμένες καμπάνιες στα Μ.Μ.Ε. που ενημερώνουν τον κόσμο για τα οφέλη και τους τρόπους ανακύκλωσης ηλεκτρικών ειδών και για το τι γίνονται οι συσκευές μετά τη συλλογή τους. Οι καμπάνιες ευαισθητοποίησης βλέπουμε ότι έχουν αντίκρισμα. Ερευνώντας τις αντιλήψεις και τη συμπεριφορά των καταναλωτών, διαπιστώνουμε ότι η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών γνωρίζει τους τρόπους που οι ηλεκτρικές συσκευές ανακυκλώνονται. Εκτός αυτού, η ανακύκλωση ηλεκτρικών ειδών στην πράξη σημειώνει σημαντική πρόοδο. Ο αριθμός των πολιτών που έχουν ανακυκλώσει κάποια ηλεκτρική συσκευή τα τελευταία 3 χρόνια, είναι διπλάσιος σε σχέση με αυτόν πριν από δύο χρόνια. Ωστόσο μόνο το ένα τρίτο των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων ανακυκλώνονται σήμερα. Έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε για να φτάσει ο κλάδος της ανακύκλωσης ΑΗΗΕ στο στάδιο της ωριμότητας. Η περαιτέρω ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης του πολίτη θα παίξει καταλυτικό ρόλο. Απαιτείται όμως και η συνδρομή της πολιτείας, της τοπικής αυτοδιοίκησης και των επιχειρήσεων: παραγωγών, εισαγωγέων και λιανεμπόρων ηλεκτρονικού και ηλεκτρικού εξοπλισμού. Όσον αφορά στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της ανακύκλωσης ηλεκτρικών συσκευών, «στηρίζω Ελλάδα» σημαίνει στήριξη των τοπικών κοινωνιών με θέσεις απασχόλησης σε εποχές οικονομικά επώδυνες, Επιπλέον, απασχολώντας πάνω από 1.000 εργαζομένους, ο κλάδος συνεισφέρει σε ασφαλιστικά ταμεία και καταβάλλει Φ.Π.Α. και άλλους φόρους πολλών εκατομμυρίων ευρώ. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 85

workscom 1/12

Το μέλλον καθορίζει το παρόν

Για κάθε επαφή Τα προϊόντα CABLEL® είναι αποτέλεσμα της μακρόχρονης πορείας και της διαρκούς τεχνολογικής εξέλιξης που διακρίνουν τη μεγαλύτερη ελληνική βιομηχανία καλωδίων, τον Όμιλο Εταιριών ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΛΩΔΙΑ. Τα προϊόντα CABLEL® δεν περιορίζονται στην κάλυψη των τυπικών απαιτήσεων της αγοράς. Πρωτοπορούν, δίνοντας λύσεις στις σύγχρονες ανάγκες για προϊόντα που παρέχουν αυξημένη ασφάλεια, ενώ ταυτόχρονα είναι φιλικά προς το περιβάλλον. Η ποιότητα των προϊόντων CABLEL® διασφαλίζεται με ISO 9001:2008 και τα σημαντικότερα διεθνή σήματα ποιότητας, ενώ η περιβαλλοντική ευαισθησία της εταιρίας πιστοποιείται με ISO 14001:2004. Τα προϊόντα CABLEL® εξάγονται σε όλο τον κόσμο και συμμετέχουν στα μεγαλύτερα εθνικά και διεθνή κατασκευαστικά έργα. Σήμερα, ο Όμιλος Εταιριών ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΛΩΔΙΑ ανταποκρινόμενος άμεσα στις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Οδηγίας RoHS (2002/95/ΕΚ) παράγει τα καλώδια CABLEL® ελεύθερα μολύβδου (LEAD FREE) , σε όλους τους βασικούς τύπους και όχι μόνο στους προβλεπόμενους από την Οδηγία. Επίσης, παράγει ελεύθερα μολύβδου και τα σύρματα περιελίξεων και βασικούς τύπους των πλαστικών και ελαστικών μειγμάτων CABLEL®, αποδεικνύοντας έμπρακτα το ενδιαφέρον του Ομίλου για ένα καλύτερο μέλλον.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΙΣΧΥΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΠΛΟΙΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ ΠΥΡΑΝΤΟΧΑ - ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΑΛΟΓΟΝΩΝ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ ΙΣΧΥΟΣ & ΟΠΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ ΑΓΩΓΟΙ ΧΑΛΚΟΥ ΚΑΙ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΣΥΡΜΑΤΑ ΠΕΡΙΕΛΙΞΕΩΝ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΛΑΣΤΙΚΑ ΜΕΙΓΜΑΤΑ

ισχύς εν ενεργεία

86 ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

ΓΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Τηλ.: 210 4898111, 210 4898318-9, 210 4898357-8, Fax: 210 4898398, 210 4898399 e-mail: info@cablel.vionet.gr, http://www.cablel.com Γραμμή Τεχνικής Υποστήριξης (χωρίς χρέωση): 800 11 61 61 61

follow link

ΟΙ Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α

ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ

ΤΗΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ Η Ελλάδα των τελευταίων πενήντα ετών µέσα από τις σελίδες της «Ε». Οι ταραγµένες εποχές, το οδοιπορικό στην επίπλαστη ευηµερία και η φλόγα των Eλλήνων που µπορεί να φέρει την ανατροπή. Γιατί το παρελθόν διδάσκει το µέλλον και οι Έλληνες µπορούν, µέσα από τις τωρινές δυσκολίες και µε τα µαθήµατα του παρελθόντος, να ξαναπροσπαθήσουν για να διασφαλίσουν την εθνική αξιοπρέπεια και την ευηµερία των µελλοντικών γενεών. ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 87

196 2

Η Χ ΡΟΝΙΑ

Τ Η Σ ΕΟΚ Μετά από διεργασίες δύο ετών τίθεται σε ισχύ η συµφωνία σύνδεσης Ελλάδας-ΕΟΚ. Ο οραµατιστής του ευρωπαϊκού προσανατολισµού της χώρας, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραµανλής, έχει κάνει το πρώτο βήµα για µια πορεία, που σήµερα κινδυνεύει να χάσει τον προσανατολισµό της. Το κατά κεφαλή προϊόν των κατοίκων της ήταν 14.900 δραχµές, η ισοτιµία του δολαρίου στις 30 δραχµές και το δηµόσιο χρέος αναλογούσε σε µόλις 10% του αεπ της χώρας.

Η ΕΛΛΗΝΙΚH ΚΥΒEΡΝΗΣΗ & Ο ΟΛΛΑΝ∆OΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΑΣ

1963

Η ελληνική κυβέρνηση προσκάλεσε τον Ολλανδό εµπειρογνώµονα σε θέµατα βιοµηχανικής ανάπτυξης, Α. Vinsemius, να ασχοληθεί σχετικά µε τα ελληνικά θέµατα. Αποφαίνεται «Κατόπιν των επισκέψεών µου εις εργοστάσια και των επαφών µου µε βιοµηχάνους, θα επεθύµουν να επιστήσω την προσοχήν στο ότι κατά τη γνώµην µου, η κυβέρνησις µεγάλως θα ωφελείτο από µια περισσότερον εντατική επαφή µετά των βιοµηχάνων {…} νέα κίνητρα δια ξένους επιχειρηµατίες δεν είναι αναγκαία. Τα παράπονα αναφέρονται στη διαδικασία, στην ανικανότητα προσωπικού (της δηµόσιας διοίκησης), στον µακρό χρόνο δια την παροχή µιας αδείας και παρόµοια» (το τελευταίο ισχύει ακόµα!). Από τις σελίδες της «Ε»: H Χαλυβουργική λειτουργούσε τότε τις δυο πρώτες υψικαµίνους της, ο Όµιλος Βιοχάλκο είχε ήδη τζίρο 401 εκατ. δρχ., η Εµπορική Τράπεζα είχε 6 θυγατρικές, ο πρόεδρός της, Στρατής Ανδρεάδης, ήταν πρόεδρος και της Ιονικής και Λαϊκής Τράπεζας όπως και της Τράπεζας Πειραιώς και κτίζει το Χίλτον Αθηνών. Τότε η Ντέξιον ήταν η λύση στις κατασκευές, ο κλωστοϋφαντουργικός κολοσσός Πειραϊκή Πατραϊκή και η βιοµηχανία ηλεκτρικών οικιακών συσκευών Ιζόλα γνώριζαν δόξες και η ∆ΕΗ παρήγαγε 2,5 χιλ. GWh ηλεκτρικού ρεύµατος (σήµερα 50 χιλ).

88 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

Τον Ιούνιο του 1963 ο Κ. Καραµανλής της ΕΡΕ παραιτείται από πρωθυπουργός, µετά από πολιτική κρίση και διάσταση µε το Παλάτι, χάνει τις εκλογές του Νοεµβρίου από την Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου και αναχωρεί από τη χώρα. Είχε προηγηθεί διαφωνία του µε την επίσκεψη της Βασίλισσας Φρειδερίκης στο Λονδίνο καθώς είχε προβλέψει τις µεγάλες αντιδράσεις που θα προκαλούσε η Βρετανίδα σύζυγος του φυλακισµένου στην Ελλάδα ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ, Αντώνη Αµπατιέλου όπως και η δολοφονία από το παρακράτος της δεξιάς του βουλευτή της Αριστεράς, Γρηγόρη Λαµπράκη. Με αφορµή την τελευταία είπε στη Βουλή το γνωστό «Ποιος κυβερνά αυτό το κράτος;» Η επόµενη περίοδος ως το 1967 χαρακτηρίζεται από πολιτική αστάθεια µε συχνή εναλλαγή κυβερνήσεων, που αποτέλεσε και το προοίµιο για την κυβέρνηση των συνταγµαταρχών 4 χρόνια αργότερα.

∆ΗΜΟΣΙΑ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑΤΑ & ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ

1964

Προβλεπόταν «η εξασφάλισις και κατά το τρέ χον έτος σηµαντικού πλεονάσµατος δηµοσίων εσόδων για τη χρηµατοδότηση του προγράµµατος δηµοσίων επενδύσεων»(!). Το έλλειµµα των δηµοσίων επενδύσεων καλυπτόταν πλήρως από το πλεόνασµα του τακτικού προϋπολογισµού. Τη χρονιά αυτή είχε έρθει στη χώρα αντιπροσωπεία του ∆ΝΤ η οποία στην έκθεσή της αναφέρει «αξιόλογος εξέλιξις κατά το 1962 αποτέλεσε η συµφωνία ρυθµίσεως του ελληνικού προπολεµικού χρέους εις δολάρια έναντι Αµερικανών οµολογιούχων». Τη χρονιά αυτή (έκθεση Ιονικής Τράπεζας) η εγχώρια παραγωγή φαρµάκων κάλυπτε το 80% της κατανάλωσης στην Ελλάδα και η παραγωγή βιοµηχανικών χρωµάτων το 55%. Κατασκευάζεται το εργοστάσιο της Βιοµηχανίας Φωσφορικών Λιπασµάτων (θυγατρική της Εµπορικής και της Ιονικής - Λαϊκής τράπεζας). Κατασκευάζεται το φράγµα του Αχελώου του υδροηλεκτρικού σταθµού Κρεµαστών από τη ∆ΕΗ και ξεκινούν οι συζητήσεις µε γερµανικούς οίκους για την κατασκευή του σταθµού της Μεγαλόπολης. Ιδρύεται η Σήµενς Τηλεβιοµηχανική από τη γερµανική µητρική και την Εθνική Τράπεζα (30%). Ιδρύεται η Ένωσις Ελληνικών Τραπεζών. Ιδρύονται τα Κλωστήρια Ναούσης (60% ο ΟΒΑ και 40% Αδελφοί Λαναρά) και η Βαµβακουργία Βόλου (έκλεισε το 1996). Από τις σελίδες της «Ε»: Η Μόµπιλ Οϊλ µε καταχωρήσεις στην «Ε» γιορτάζει τα 50 χρόνια της στην Ελλάδα, η Esso Pappas προβάλλει τις 10 εταιρείες του οµίλου µε πρώτα το διυλιστήρια Θεσσαλονίκης και η τσιµεντοβιοµηχανία Αγετ Ηρακλής τις δραστηριότητες της.

ΤΟ ΥΠΕΡΩΚΕΑΝΙΟ «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΑΝΝΑ ΜΑΡΙΑ» & Ο ΞΕΝΟΦΩΝ ΖΟΛΩΤΑΣ

1 9 6 5 ∆ιαφηµίζεται το νεώτερο και πολυτελέστερο υπερωκεάνιο «Βασίλισσα Άννα Μαρία» της Greek Line. O διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Ξενοφών Ζολώτας, αποφαίνεται ότι η διεύρυνση του εµπορικού ελλείµµατος προήλθε από εισαγωγές πρώτων υλών και κεφαλαιουχικού εξοπλισµού για επενδύσεις και λιγότερο από καταναλωτικά αγαθά. Προειδοποιεί όµως για τους κινδύνους αύξησης των εξωτερικών ελλειµµάτων. Θεραπεία που συστήνει είναι η αύξηση των βιοµηχανικών εξαγωγών. Θεωρεί επίτευγµα την ανάπτυξη µε ρυθµό 10% και πληθωρισµό 3% το προηγούµενο έτος. Οι επιχειρηµατίες προβάλλουν ότι υπάρχει πιστωτική

στενότητα που εµποδίζει την ανάπτυξη. Η Ιζόλα διαφηµίζει τις εξαγωγές της, η ∆ΕΗ οµολογιακό δάνειο µε τόκο 6,5%, και η ORWO φωτογραφικά φιλµ! Ο πρωθυπουργός, Γεώργιος Παπανδρέου, της Ένωσης Κέντρου που επικράτησε στις εκλογές του περασµένου Νοεµβρίου, εξαναγκάζεται σε παραίτηση λόγω της διαφωνίας του µε την υπόδειξη από το Παλάτι του προσώπου που θα αναλάµβανε υπουργός Εθνικής Άµυνας, ένα γεγονός που σηµατοδότησε την έναρξη της διάστασης µε τα Ανάκτορα. Ακολούθησαν βραχύβιες κυβερνήσεις ως τον ∆εκέµβριο του 1966, οι οποίες και χαρακτηρίστηκαν «κυβερνήσεις των αποστατών» αφού υποστηρίχτηκαν από µέλη της Ένωσης Κέντρου, µε κορυφαίο τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη.

196 6

Ο ΚΙΝ∆ΥΝΟΣ ΥΠΕΡΧΡΕΩΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Η Εθνική Τράπεζα γιορτάζει µε καταχωρή-

σεις στην «Ε» τα 125 χρόνια παρουσίας της στην ελληνική αγορά, ο Αλέξανδρος Τσάτσος υπογράφει τον ισολογισµό της ΑΓΕΤ Ηρακλής ΟΛΥΜΠΟΣ µε κέρδη 45 εκατ. δρχ. και η Ασφαλιστική ΦΟΙΝΙΞ, που διευθύνει ο Στρατής Ανδρεάδης, διαφηµίζει τις υπηρεσίες της. Τη χρονιά αυτή η βιοµηχανία συνεισέφερε το 28% του εθνικού εισοδήµατος (σήµερα 10% περίπου), ενώ το χρηµατιστήριο υποχωρούσε για 4ο συνεχόµενο έτος, ήπια βέβαια. Ξεκινά η λειτουργία του η/υ σταθµού Κρεµαστών στον Αχελώο. Η έκθεση του ΟΟΣΑ προειδοποιεί για ανάγκη συγκράτησης της κατανάλωσης, για να µετριαστούν οι πιέσεις στο ισοζύγιο πληρωµών. Το έλλειµµά του είχε αυξηθεί στο 4% του αεπ της χώρας (στην προ κρίσης του 2008 Ελλάδα είχε φθάσει το 15%). Ο συντελεστής του φόρου κύκλου εργασιών (πρόδροµος του ΦΠΑ) αυξάνεται από 6% σε 7%. Η πολιτική στήριξης του εισοδήµατος των αγροτών και η αύξηση των δαπανών παιδείας εξαφανίζουν τα πλεονάσµατα του προϋπολογισµού και ο διεθνής οργανισµός συστήνει άµεσα µέτρα επαναφοράς τους. Για πρώτη φορά ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Ξενοφών Ζολώτας, αναφέρει το ενδεχόµενο υπερχρέωσης της οικονοµίας καθώς το εξωτερικό δηµόσιο χρέος διπλασιάστηκε σε µια 5ετία. Εφιστά την προσοχή στο µεγάλο ρεύµα µετανάστευσης και τους κινδύνους από τη διαρροή εργατικού δυναµικού στο εξωτερικό. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 89

1967

Τ Ο Κ ΑΘΕΣΤ ΩΣ Τ Ω Ν Σ Υ Ν ΤΑ Γ Μ ΑΤΑ ΡΧ Ω Ν

&ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ

ΒΙΟΜΗ Χ ΑΝΙΑΣ Αλλαγή σκηνικού µε την κατάλυση της δηµοκρατίας τον Απρίλιο, την ανατροπή της κυβέρνησης του Παναγιώτη Κανελλόπουλου και την εγκατάσταση του καθεστώτος των Συνταγµαταρχών. Οι ελληνικές εξαγωγές στρέφονται όλο και περισσότερο προς τις χώρες της τότε ΕΟΚ λόγω της µείωσης των δασµών που προέβλεπε η συµφωνία σύνδεσης του 1962, σε ποσοστό 35% (σήµερα 63%). Στην ανάπτυξη της βιοµηχανίας και των εξαγωγών συνέβαλλε η ίδρυση την προηγούµενη τριετία των µεγάλων βιοµηχανικών συγκροτηµάτων Esso Pappas (πετροχηµικά), Αλουµίνιον της Ελλάδος, Φωσφορικά Λιπάσµατα, Χηµικαί Βιοµηχανίαι Βορείου Ελλάδος, Pirelli Ελλάς και Ethyl Ελλάς. Η Φαµάρ του οίκου Μαρινόπουλου προβάλλει µε καταχωρήσεις την παραγωγή φαρµάκων. Είναι η πρώτη χρονιά της δεκαετίας που µειώνεται το µεταναστευτικό ρεύµα προς το εξωτερικό. Ο πληθωρισµός µόλις στο 1%.

ΧΡΥΣΟΣ, ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

1968

Η Εθνική Τράπεζα έχει πλέον 194 υποκαταστήµατα στη χώρα, η Βιοχάλκο προβάλλει τον δεκαπλασιασµό των εξαγωγών των εταιρειών του οµίλου σε µια µόνο 5ετία, η Χαλυβουργική ξεκινά την παραγωγή νέων προϊόντων σιδηροφύλλων, και η ασφαλιστική εταιρεία Οργάνωσις Ταµπουρά διαφηµίζει τη συνεργασία της µε αµερικανικό κολοσσό του κλάδου. Για πρώτη φορά η αύξηση των εξαγωγών προήλθε από µεγαλύτερη διαφοροποίηση των βιοµηχανικών προϊόντων καθώς αποδίδουν οι επενδύσεις των προηγούµενων ετών. Ο προϋπολογισµός αφήνει έλλειµµα 2,8% του αεπ, αποκλειστικά λόγω των δηµοσίων επενδύσεων. Τα συναλλαγµατικά αποθέµατα της χώρας αυξήθηκαν στα 261 δισ. δολ. Η ζήτηση χρυσού διεθνώς αυξάνεται ραγδαία (κερδοσκοπία έναντι του δολαρίου –η σταθερή

90 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

ισοτιµία χρυσού-δολαρίου τότε ήταν 35 δολ. στην Αµερική λόγω της µεταρεψιµότητας του δολαρίου σε χρυσό που σταµάτησε το 1971) και οι κεντρικές τράπεζες σε Αµερική και Ευρώπη αυξάνουν τα επιτόκια. Ο Ξενοφών Ζολώτας δηµοσιεύει τη φηµισµένη µελέτη του The Gold Trap and the Dollar, που αναφέρεται στο ασυµβίβαστο τελικά της µετατρεψιµότητας του δολαρίου σε χρυσό και της τεράστιας ρευστότητας που διοχέτευε η Αµερική στο εξωτερικό µε επενδύσεις και αναπτυξιακή βοήθεια (µε το προνόµιο του αποθεµατικού νοµίσµατος). Όταν η διαφορά των στο εξωτερικό απαιτήσεων σε δολάρια και του αποθέµατος χρυσού των ΗΠΑ έγινε πολύ µεγάλη υπέρ των πρώτων, άρχισε η κερδοσκοπική ζήτηση χρυσού µε µαζικές µετατροπές δολαρίων σε χρυσό (για να προλάβουν την εξάντληση των αποθεµάτων της). Πρότεινε πρώτος την κατάργηση της µετατρεψιµότητας του δολαρίου σε χρυσό (gold standard), δηλαδή να παύσουν οι ΗΠΑ να µετατρέπουν τα διαθέσιµα σε δολάρια των ξένων κεντρικών τραπεζών σε χρυσό, για την πρόληψη νέων κρίσεων χρυσού και τη σταθερότητα του παγκόσµιου συστήµατος. Τελικά η µετατρεψιµότητα καταργήθηκε το 1971 επί προεδρίας Νίξον. Στην Ελλάδα αρχίζουν τα έργα αξιοποίησης των λιγνιτών της Μεγαλόπολης για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύµατος και έρχονται στην Ελλάδα (µε υποκαταστήµατα) η Bank of America, η Chase Manhattan και η Bank of Nova Scotia. Κατασκευάζονται τα Ναυπηγεία Ελευσίνος, θυγατρική της Εµπορικής Τράπεζας, µια επένδυση που ο Στρατής Ανδρεάδης ήλπιζε ότι θα «καλύψει σηµαντικό κενό σε ναυπηγήσεις και ιδιαιτέρως ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες». Σήµερα, µετά από περιπέτειες –κρατικοποίηση και στη συνέχεια επιστροφή στον ιδιωτικό τοµέα– η µονάδα αντιµετωπίζει τεράστια προβλήµατα.

Ο Ξενοφών Ζολώτας σε αναγκαστική συνύπαρξη µε τον δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλο. Λίγο µετά την κατάλυση της ∆ηµοκρατίας, ο Ξ. Ζολώτας εγκαταλείπει τα καθήκοντά του διοικητή της ΤτΕ , και δηµοσιεύει τη φηµισµένη µελέτη του «The Gold Trap and the Dollar» το 1968. Κάτω: Την αρχή του τέλους του καθεστώτος των Συνταγµαταρχών σηµατοδότησε η εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέµβριο του 1973.

ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΕΡΓΑ ΥΠΟ∆ΟΜΩΝ

1969

Στις σελίδες της «Ε» προβάλλονται τα Τσιµέντα Ηρακλής και οι «πανίσχυρες» ηλεκτρικές συσκευές Kelvinator, οι αδελφοί Ηλιόπουλοι αναγγέλλουν την άφιξη των πανίσχυρων φορτηγών Στάγιερ, το Μινιόν γιορτάζει τα 35 χρόνια του και η Grundig τις µηχανές υπαγορεύσεως! Η Σήµενς Τηλεβιοµηχανική διαφηµίζει εξαγωγές 80 εκατ. ευρώ και αναγγέλλει ότι το επόµενο έτος θα καλύψει το 67% των νέων παροχών του ΟΤΕ. Στο χρηµατιστήριο, η άνοδος των τιµών είναι θεαµατική, αποτέλεσµα της αναπροσαρµογής (ανατίµησης) της αξίας των παγίων των τραπεζών και βιοµηχανιών που προέβλεπε ο σχετικός νόµος του 1967. Η γερµανική Henninger ιδρύει εργοστάσιο ζυθοποιίας σην Κρήτη, η χαρτοποιία ΜΕΛ (Λαδόπουλος και γερµανικές εταιρείες) ξεκινά παραγωγή και εγκαινιάζεται το εργοστάσιο πλακιδίων ΑκµήΣτασινόπουλος. Η τσιµεντοβιοµηχανία Τιτάν επενδύει 220 εκατ. σε νέα µονάδα παραγωγής 1.200 τόνων ηµερησίως. Η Εµπορική Τράπεζα σε έκθεσή της αναφέρει «η συνεχιζόµενη εκτέλεση µεγάλων έργων υποδοµής και η βελτίωση των προσφεροµένων ανέσεων των ήδη λειτουργουσών ξενοδοχειακών µονάδων, (θυγατρική της το Χίλτον Αθηνών) αποτελούν παράγοντες επιτυχούς πορείας του ελληνικού τουρισµού. Η αµερικανική πετρελαϊκή Conoco αναγγέλλει τη σύµπραξη µε τον Σταύρο Νιάρχο για το διυλιστήριο 3 στα Μέγαρα του ελληνικού κράτους δυναµικότητας 140 χιλ. βαρελιών ηµερησίως, υποσχόµενη αντισταθµιστικό δάνειο 150 εκατ. δολ. στην ελληνική κυβέρνηση! Η Πετζετάκις, η πρώτη ελληνική πολυεθνική, ιδρύει εργοστάσιο παραγωγής σωλήνων στη Βραζιλία και σχεδιάζει άλλο ένα στην Πορτογαλία. (Μετά από 40 χρόνια, το 2011 οδηγήθηκε στο άρθρο 99.)

«ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗ» ΑΝΑΠΤΥΞΗ

1970

Οι παραγωγή της Βωξίται Ελευσίνος του Συγκροτήµατος Σκαλιστήρη έφθασε τις 430 χιλ. τόνους βωξίτη, µε το µεγαλύτερο µέρος να διοχετεύεται στις ξένες αγορές. Η τεχνική εταιρεία Ε∆ΟΚ-ΕΤΕΡ διαφηµίζει έργα 6 δισ. δρχ. Τη χρονιά αυτή ο πολεοδόµος Κωνσταντίνος ∆οξιάδης σε άρθρο του στη «Ε» διέβλεπε τα αρνητικά της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης των πόλεων. «Σήµερα είµαστε σε θέση να πούµε ότι η πολύ µεγάλη πόλη είναι αναπόφευκτη {…} Αν αφήσουµε αυτή την πόλη να συνεχίσει όπως είναι θα µας καταστρέψει. Γι αυτό η λύση είναι µία. Να οργανώσουµε αυτή την πόλη όπως ήταν οι µικρές πόλεις του παρελθόντος. ∆ηλαδή να κάνουµε ανθρώπινη τη ζωή µας µέσα σε κάθε µικρή πόλη, και µε αυτές τις µικρές πόλεις, τη µια κοντά στην άλλη, να κτίσουµε τη µεγάλη ανθρώπινη πόλη». ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 91

1971

Α Σ Σ Α Λ «Η ΘΑ Α , Μ Α Α ΡΡΩΣΤ » Ι Ε Ν Ι Α Θ ∆ Ε Ν Π Εει µέσα από …δηλών της «Ε» ο τις σελίδες Μανώλης ς ή τ ισ λ π ο εφ τής Κουλουκον

Είναι η χρονιά που η βιοµηχανία διαπιστώνει στενότητα εργατικού δυναµικού, µετά την αφαίµαξη της µετανάστευσης της προηγούµενης δεκαετίας. Ο Γεώργιος ∆ράκος της Ιζόλα, σε άρθρο του στην «Ε» αναφέρεται στη γραφειοκρατία ως το µεγαλύτερο πρόβληµα για τη βιοµηχανία. [Θα έλεγα ότι οι αρµόδιοι ξεκινούν από το «όχι». Αρκεί ένα µέλος στις διάφορες επιτροπές να πει «όχι» ή να εκφράσει µικρή αµφιβολία και αµέσως όλοι οι διατεθειµένοι να πουν «ναι» σ ταµατούν και ο πολίτης πρέπει να αρχίσει τη µάχη του «ναι»]. Χτίζεται το εργοστάσιο Θεσσαλονίκης της Μπισκότα Παπαδοπούλου, επεκτείνεται το εργοστάσιο της Ζήµενς στη Θεσαλονίκη, και της BΙΕΧ, κατασκευής και εξοπλισµού βιοµηχανικών εγκαταστάσεων, στην Ελευσίνα. Η βιοµηχανία κεραµικής Cedit στη Χαλκί92 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

δα επεκτείνει τις εγκαταστάσεις της και ο διευθύνων σύµβουλος, Αλέξανδρος Κανελλόπουλος, αναγγέλλει νέες επενδύσεις. Στη Γλυφάδα σχεδιαζόταν ο Πύργος του Ουράνιου Κήπου, από τον αρχιτέκτονα Βικέλα και Γάλλους, που τελικά δεν προχώρησε. Ο βιοµήχανος ∆ηµήτρης Μαρινόπουλος, εκτιµά ότι προϋπόθεση για την ανάπτυξη της βιοµηχανίας είναι η κάθετη οργάνωση όχι µόνο στην παραγωγή αλλά και στη διανοµή. Ο Χριστόφορος Κατσάµπας της Πειραϊκής Πατραϊκής ανακοινώνει επενδύσεις 300 εκατ. δρχ., στην πρώτηπλην µεταλλευµάτων και πετρελαίου- εξαγωγική βιοµηχανία της χώρας. Τα Ναυπηγεία Σκαραµαγκά, του Οµίλου Νιάρχου, µε τις γιγαντιαίες δεξαµενές τους προβάλλουν τη θέση της χώρας ως ναυπηγοεπισκευαστικού κέντρου της Ανατολικής Μεσογείου. Τότε η

Λάρκο (νικέ λιο, σ ιδηρονικέ λιο), του Πρόδροµου Μποδοσάκη Αθανασ ιάδη, ήταν 2η εξαγωγική βιοµηχανία της χώρας (στις αρχές της δεκαετίας του 80 περιήλθε στο κράτος µε την ένταξή της στον Οργανισµό Ανασυγκροτησης Επιχειρήσεων). Η Esso Pappas διαφηµίζει ότι όλοι οι απασχολούµενοί της είναι Έλληνες! Στην ναυτιλία η πτώση των ναύλων, καθώς η Ιαπωνία περιορίζει το πρόγραµµα αυξήσεως της παραγωγής χάλυβος και συνεπώς των εισαγωγών της πρώτων υλών, και το δολάριο υποχωρεί, κάνει τον εφοπλιστή Μανώλη Κουλουκοντή να δηλώνει από τις σελίδες της Ε «η θάλασσα αρρωστά, µα δεν πεθαίνει». Οι ΗΠΑ κατάργησαν µονοµερώς τη µετατρεψιµότητα του δολαρίου σε χρυσό, θέτοντας τέλος στο σύστηµα ισοτιµιών που κυριάρχησε µετά το 2ο παγκόσµιο πόλεµο και κατέσ τησε το δολάριο παγκόσµιο αποθεµατικό νόµισµα µε τη στήριξη και µόνο της FED.

Η ΑΝΘΙΣΗ ΤΗΣ ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑΣ

1972

Ξεκινά τη λειτουργία της η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Μετά τον νόµο του 1967 µε τον οποίο επιτρεπόταν στις επιχειρήσεις να αναπροσαρµόσουν την αξία των παγίων τους, και να κεφαλαιοποιήσουν την υπεραξία που προέκυπτε µε έκδοση µετοχών που θα δίνονταν δωρεάν στους µετόχους, ξεκινά µια δυναµική περίοδος για το ελληνικό χρηµατισ τήριο. Τη χρονιά αυτή ο δείκτης τιµών διπλασιάστηκε, σε µια άνοδο που συνεχίστηκε και το επόµενο έτος για να ακολουθήσει η κάθοδος το 1974. Ήταν η εποχή που άρχισε να ενδιαφέρεται και ο µέσος αποταµιευτής για το χρηµατιστήριο µε ουρές έξω από τα καταστήµατα των τραπεζών. Ο υπουργός της δικτατορικής κυβέρνησης, Ν. Μακαρέζος, διέγνωσε «αισχρά κερδοσκοπία», και τα µέτρα που πάρθηκαν δεν στάθηκαν αρκετά να ανακόψουν την ανοδική τάση. Η τάση ανακόπηκε ελαφρά το επόµενο έτος µε τα µέτρα περιορισµού των χορηγήσεων που οδήγησαν σε αθρόα προσφορά τίτλων προς πώληση αλλά κυρίως µε την πετρε λαϊκή κρίση του 1973. Ήταν η εποχή που η κλωστοϋφαντουργία ήταν δυναµικός κλάδος της ελ-

ληνικής οικονοµίας. Εγκαινιάζεται το εργοστάσιο της Μότορ Οϊλ του Οµίλου Βαρδινογιάννη, η Βιοµετάλ Εσκιµό ανακοινώνει επενδύσεις 220 εκατ. δρχ., ιδρύεται η βιοµηχανία µετάλλου ΕΤΕΜ, λειτουργεί η δεύτερη υψικάµινος της Χαλυβουργικής, εγκαινιάζεται το Μακεδονία Παλλάς ιδιοκτησίας του ΤΑΠΟΤΕ και του ξενοδοχείου Ηλέκτρα στη Θεσσαλονίκη. Εγκαινιάζεται η πρώτη στην Ελλάδα µονάδα εµπλουτισµού βωξίτη της Βωξίται Παρνασσού στην Ιτέα.

1 97 3

Η ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ Η ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ Ο Όµιλος Νιάρχου ανακοινώνει την ολοκλήρωση της επένδυσης στο διυλιστήριο Ασπροπύργου (στα οποία µέτοχος είναι και το Ελληνικό ∆ηµόσιο), µε την οποία αυξήθηκε η δυναµικότητά του, τα ναυπηγεία Σκαραµαγκά προβάλλουν την καθέλκυση του 3ου bulk carrier και τα Ναυπηγεία Ελευσίνος (τότε της Εµπορικής Τράπεζας) διαφηµίζουν την άνοδο των εργασιών τους. Τα Τσιµέντα Χαλκίδος ολοκληρώνουν την τρίτη µονάδα δυναµικότητας 1 εκατ τόνων. Ιδρύεται η Ένωσις Εξαγωγέων Επωνύµων Βιοµηχανικών Προσόντων από γνωστά ονόµατα της βιοµηχανίας -Μεταξά, Κεράνης, Χρωπει, Ατθίς, Βαράγκης, Παπουτσάνης, Λαλαούνης, Αιγαίον, Κεραµική Cedit και Τσεκλένης. Η Καίτη Κυριακοπούλου των Βωξιτών Παρνασσού, παρουσιάζει στον Ρώσο πρέσβη το µεγάλο δυναµικό των εγκαταστάσεων εξόρυξης, επεξεργασίας και φορτώσεως στην Ιτέα. Η Αλουµίνιον της Ελλάδος παράγει 500 χιλ. τόνους αλουµίνας και 150 χιλ. αλουµινίου ετησίως. Η Τράπεζα Πίστεως διαφηµίζει ότι εξυπηρετεί τις 48 από τις 100 µεγαλύτερες ελληνικές επιχειρήσεις. Η µεγάλη αύξηση της ρευστότητας της οικονοµίας, µε τις καταθέσεις να αυξάνονται πάνω από 25%, ωθεί την κυβέρνηση σε περιορισµούς στη συνολική τραπεζική χρηµατοδότηση της οικονοµίας, η οποία εισήλθε σε περίοδο ακριβού χρήµατος. Τότε στη βιοµηχανία και τις κατασκευές αναλογούσε το 40% του αεπ, σήµερα µόλις 18%! Η βιοµηχανική παραγωγή αυξάνεται µε ρυθµούς «που υπερβαίνουν παν προηγούµενον». Η νοµισµατική αστάθεια, µετά την υποχώρηση του δολαρίου, η οποία ουδόλως προβληµάτιζε την Αµερική που έβλεπε τις εξαγωγές της να αυξάνονται, προκαλεί µεγάλη άνοδο της τιµής του χρυσού. Στα τέλη του έτους η εξέγερση του Πολυτεχνείου σήµανε την αρχή του τέλους για το στρατιωτικό καθεστώς. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 93

94 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 95

Α Ν Τ Ι Σ Τ Ρ Ο ΦΗ

ΜΕΤΡΗΣΗ 1974

Η εκκίνηση του εξωτερικού ελλείµµατος κάπου εδώ ξεκινά

Τη χρονιά αυτή ο πληθωρισµός έφθασε το 27%, το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου διευρύνεται καθώς η πετρελαϊκή κρίση συνεπάγεται τετραπλασιασµό των τιµών του από τα 3 δολ. το βαρέλι σε 12 (τη διετία 7172 η υποχώρηση του δολαρίου είχε επιφέρει απώλειες στους πετρελαιοπαραγωγούς). Σε συνδυασµό µε την περιοριστική πολιτική οδηγούν σε ύφεση την ελληνική οικονοµία. Το χρηµατιστήριο υποχωρεί 13%. Η άνοδος του πετρελαίου οδηγεί σε ελλείµµατα ακόµα και την πλεονασµατική Γερµανία. Το δολάριο ενισχύεται. Στην Ελλάδα προσφέρονταν αραβικά κεφάλαια µε επιτόκιο µόλις 7%, καθώς οι αραβικές χώρες συγκέντρωσαν µεγάλη ρευστότητα. Τα γεγονότα του Ιουλίου µε την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, οδήγησαν στην κατάρρευση του καθεστώτος των συνταγµαταρχών. Πρωθυπουργός επανέρχεται ο Κωνσταντίνος Καραµανλής µε υπουργό Συντονισµού τον Ξενοφώντα Ζολώτα και µε δηµοψήφισµα καταργείται η Βασιλεία. Στην οικονοµία. η ΒΙΕΛΕΞ του συγκροτήµατος Χατζηµιχάλη διαφηµίζει τις εγκαταστάσεις παραγωγής 75 χιλ. τηλεοράσεων GRUNDIG ετησίως και η ΑΓΕΤ κατασκευάζει το τρίτο εργοστάσιο παραγωγής τσιµέντου στην Τροιζηνία. Οι µεγαλύτεροι εργοδότες τότε ήταν τα Ελληνικά Ναυπηγεία Σκαραµαγκά µε 6,6 χιλ. εργαζόµενους, η Πειραϊκή Πατραϊκή µε 4 χιλ, το συγκρότηµα Σκαλιστήρη µε 3,5 96 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

χιλ, τα Ναυπηγεία Ελευσίνος µε 2,5 χιλ και η κλωστοϋφαντουργία Αιγαίον µε 2 χιλ. Από τις 5 σήµερα δεν υπάρχουν οι 2 κλωστοϋφαντουργίες και το µέλλον των ναυπηγείων είναι αβέβαιο. Και µία επίκαιρη αναφορά στις δυνατότητες ανάκαµψης υπό καθεστώς µειούµενων αµοιβών. Ο τότε πρόεδρος του ΣΕΒ, ∆ηµήτρης Μαρινόπουλος, σε συνέντευξή του στην Επιλογή υποστηρίζει «Η βιοµηχανική µας δραστηριότητα εξελίσσεται σε επίπεδα χαµηλότερα των περυσινών. Τούτο οφείλεται στη µείωση της αγοραστικής δύναµης των µέσων και µικρών εισοδηµάτων. Πράγµα που θέτει εν κινδύνω όχι µόνο τη γενικότερη παραγωγική επίδοση της χώρας αλλά και το ίδιο το αστικό καθεστώς.» Ο Αριστοτέλης Ωνάσης «απαλλάχθηκε» από την Ολυµπιακή Αεροπορία µε την πώλησή της στο ∆ηµόσιο, σε µια εξέλιξη που ο Κωνσταντίνος Καραµανλής περιέγραψε ως το αποτέλεσµα της αρνήσεως της κυβέρνησης να ικανοποιήσει αιτήµατα του Ωνάση λόγω των οικονοµικών δυσχερειών της εταιρείας. Η εταιρία µετά από χρόνια συσσώρευσης ελλειµµάτων, κατά το πρότυπο των κρατικοποιηµένων επιχειρήσεων της µεταπολιτευτικής περιόδου, πέρασε στον ιδιωτικό τοµέα το 2010.

Το 1974 ο Αριστοτέλης Ωνάσης «απαλλάχθηκε» από την Ολυµπιακή Αεροπορία µε την πώλησή της στο ∆ηµόσιο, σε µια εξέλιξη που ο Κωνσταντίνος Καραµανλής περιέγραψε ως το αποτέλεσµα της άρνησης της κυβέρνησης να ικανοποιήσει αιτήµατα του Ωνάση λόγω των οικονοµικών δυσχερειών της εταιρείας.

ΤΑ ∆ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ & Η ΑΠΟ∆ΕΣΜΕΥΣΗ ΤΗΣ ∆ΡΑΧΜΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ∆ΟΛΛΑΡΙΟ

1975

Το δηµοσιονοµικό πρόβληµα της χώρας είναι οξύ, όπως περιγράφεται στις σελίδες της «Ε», το έλλειµµα του προϋπολογισµού φθάνει το 5% του αεπ και επιβάλλονται νέοι φόροι, µε ελάφρυνση των χαµηλότερων εισοδηµάτων. Αυξάνεται ο συντελεστής φορολογίας των µη διανεµόµενων κερδών των επιχειρήσεων στο 35% από 30%. Η οικονοµία ανακάµπτει µε εντυπωσιακό ρυθµό 6%. Ωστόσο, αυξάνεται το εξωτερικό χρέος της χώρας λόγω των εξωτερικών ελλειµµάτων ιδίως το 1974, αποτέλεσµα της ανόδου της τιµής του πετρελαίου. Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Ξενοφών Ζολώτας, ανακοινώνει την αποδέσµευση της δραχµής από το δολάριο αφού πλέον το αµερικανικό νόµισµα είναι από το 1971 ελεύθερα κυµαινόµενο και έτσι «η ελληνική οικονοµία έπαυσε να τελεί υπό την επήρεια παραγόντων που δεν υπόκεινται στον έλεγχο των ελληνικών νοµισµατικών αρχών». Ξεκινά τη λειτουργία του εργοστάσιο της ∆ράµας της Αθηναϊκής Χαρτοποιίας. Μια ευκαιρία που χάθηκε: ο Όµιλος Βαγιωνή παρουσιάζει πρόταση για τη δηµιουργία βιοµηχανίας αυτοκινήτων µε ελληνική

προστιθέµενη αξία 40%. Τη χρονιά αυτή η κυβέρνηση Καραµανλή συγκρούεται µε τον Στρατή Ανδρεάδη, επικεφαλής της Εµπορικής Τράπεζας, και το συγκρότηµά του, σε µια σύγκρουση που ο Σ.Α. υποστήριζε ότι είχε προσωπικά κίνητρα. Με απόφαση της Νοµισµατικής Επιτροπής του αφαιρέθηκε η διοίκηση της Εµπορικής Τράπεζας, από την οποία εξαρτιόνταν µετοχικά οι υπόλοιπες εταιρείες του οµίλου του (Ιονική Τράπεζα, Αττικής, Βιοµηχανία Φωσφορικών Λιπασµάτων, Ναυπηγεία Ελευσίνος κ.α.) µε το αιτιολογικό παραβάσεων στη χρηµατοδότηση των επιχειρήσεών του από την τράπεζα. Η κίνηση αυτή έβαλε τέλος σε έναν τεράστιο επιχειρηµατικό όµιλο και όπως αποδείχθηκε -από την απαξίωση των κρατικοποιηµένων πια επιχειρήσεών του, τη δυσπιστία των επενδυτών/επιχειρηµατιών στην ελληνική πολιτική που ακολούθησε και την απουσία επενδύσεων- είχε τεράστιο κόστος. Πολλοί υποστήριξαν ότι η επιβολή µεγάλου προστίµου θα είχε σαφώς µικρότερο κόστος για την ελληνική οικονοµία. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 97

1 976

ΟΙ ΕΞΑΓΩΓΕΙΣ & ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚO ΣΥΜΦEΡΟΝ

ΤΟΤΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΣΑΝ περίπου 25 εµπορικές τράπεζες, όµως οι τρεις µεγαλύτερες συγκέντρωναν το 90% των καταθέσεων (Εθνική 62%, Εµπορική 21% και Ιονική 8%) µε περίπου ανάλογα ποσοστά και στις συνολικές χορηγήσεις. Μετά την κρατικοποίηση της Εµπορικής τα 4/5 περίπου των δανείων περνούσαν µέσα από τις κρατικά ελεγχόµενες τράπεζες. Ο πλη98 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

θωρισµός υποχωρεί στο 13%, η ανάπτυξη συνεχίζεται για 2ο έτος µε άνοδο του αεπ 6% και οι καταθέσεις αυξάνονται µε ρυθµό 32%. Τότε το 1/3 περίπου των καταθέσεων των εµπορικών τραπεζών τοποθετείτο υποχρεωτικά στην Τράπεζα της Ελλάδος. Τη χρονιά αυτή το ωροµίσθιο στη βιοµηχανία αυξήθηκε 20%, και οι σχέσεις εργοδοσίας-συνδικάτων στον ιδιωτικό

Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραµανλής, µιλώντας στους µεγάλους εξαγωγείς της χώρας το 1976 αναφέρει «Η κυβέρνησις έχει το δικαίωµα να ζητήσει από όλους σας να ταυτίζετε το προσωπικό, το ταξικό σας συµφέρον, µε το κοινωνικό. ∆ιότι, οσονδήποτε και να είσαστε επιτυχηµένοι στη δουλειά σας, δεν πρέπει να λησµονείτε ότι κανένας δεν µπορεί να ευτυχεί σε µια δυστυχισµένη πατρίδα».

τοµέα είναι τεταµένες όπως και στον δηµόσιο (αστικές συγκοινωνίες, εκπαιδευτικοί). Η κυβέρνηση Καραµανλή κρατικοποιεί και τα διυλιστήρια Ασπροπύργου του οµίλου Νιάρχου, µετά την Ολυµπιακή και τον όµιλο Ανδρεάδη την προηγούµενη διετία (σήµερα ανήκουν στον όµιλο ΕΛΠΕ, µε µέτοχο το ελληνικό δηµόσιο και την Πετρόλα του οµίλου Λάτση). Ξεκινά τη λειτουργία του το εργοστάσιο της Brown Boveri στη Θεσσαλονίκη που παρήγαγε ηλεκτρολογικό υλικό, η Λάρκο του συγκροτήµατος Μποδοσάκη σχεδιάζει νέες επενδύσεις στη Λάρυµνα και η Βοµβυκρυλ του συγκροτήµατος Βόµβυξ ολοκληρώνει επένδυση 900 εκατ. δρχ. παραγωγής ακρυλικής ίνας. Η Henninger Hellas επενδύει 25 εκατ. µάρκα σε νέο εργοστάσιο µπύρας στην Αταλάντη και η Πειραϊκή Πατραϊκή αναφέρει µεγάλη άνοδο των πωλήσεων. Τη χρονιά αυτή εµφανίζονται για πρώτη φορά τα τραπεζικά οµόλογα. Σε επίσηµη επίσκεψή του στη χώρα ο καγκελάριος Σµιτ δηλώνει την υποστήριξή του για την ένταξή της χώρας στην ΕΟΚ. Η ΕΤΕΒΑ (τράπεζα θυγατρική της Εθνικής) εκδίδει οµόλογα µε επιτόκιο 10,5%. Αναπτύσσοντας τις θέσεις του για τη βιοµηχανική ανάπτυξη ο ΣΕΒ τονίζει «Έφθασε η ώρα της δηµόσιας διοίκησης. Αντί να παρεµβαίνει αλλού καιρός είναι να παρέµβει στον εαυτό της, να οργανωθεί και να εκσυγχρονιστεί µε τα ευρωπαϊκά µέτρα. Που απαιτούν αλλαγή όχι µόνο τεχνικής αλλά προ πάντων νοοτροπίας».

∆ΗΜOΣΙΟ ΧΡEΟΣ & ΑΡΑΒΙΚA ΠΕΤΡΟ∆ΟΛAΡΙΑ

1977

Η ατονία των παραγωγικών επενδύσεων, ο πληθωρισµός που τρέχει µε ρυθµό 12%, η αυξητική τάση των εισαγωγών που οδηγεί σε µεγάλη διεύρυνση του εµπορικού ελλείµµατος, τάση συνεχής ως το 1980, επιβάλλουν πολιτικές λιτότητας µε χαµηλότερες

αυξήσεις αµοιβών. Η υπερκατανάλωση και ο πληθωρισµός αποτελούν συχνές αναφορές στην περιγραφή της ελληνικής οικονοµίας. Ο πληθωρισµός των προηγούµενων ετών έχει διαβρώσει την εισοδηµατική θέση των µισθωτών. Από τις σελίδες της «Ε»: «Αραβικά πετροδολάρια µέσω Παρισίων στην Αθήνα. Οι γαλλικές τράπεζες δέχονται πρόθυµα πετροδολάρια των Αράβων, τα οποία στη συνέχεια τα δανείζουν σε τράπεζες λίγο πολύ καταχρεωµένων χωρών, οι οποίες µετά προσφέρουν το συνάλλαγµα στους πελάτες τους. Στις χώρες αυτές, κατά το αµερικανικό περιοδικό Βusinesswek κατατάσσονται η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα» (οι συνήθεις ύποπτοι!). Και να φανταστεί κανείς ότι το δηµόσιο χρέος της χώρας αναλογούσε τότε σε µόλις 24% του αεπ. Οι βάσεις για υπερτροφικό και αναποτελεσµατικό δηµόσιο τοµέα τίθενται µε τη δηµιουργία νέων οργάνων αντί να βελτιώνεται η λειτουργία των υπαρχόντων. Η βρετανική Grindlays Bank διαφηµίζει τις υπηρεσίες της στην ελληνική αγορά. Θεµελιώνεται το εργοστάσιο της Ελληνικής Αεροπορικής Βιοµηχανίας στην Τανάγρα, η Πειραϊκή Πατραϊκή εγκαινιάζει κλωστήριο στο Καρπενήσι, η Πίτσος διαφηµίζει τα 112 χρόνια λειτουργίας της, η οινοποιία Καµπάς τα κρασιά της που κυκλοφορούν σε όλον τον κόσµο, η ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ τα τσιµεντοφόρα πλοία της και η Μηναϊδης Φωτιάδης τα κασµήρια της. Αρχή του τέλους για την άλλοτε κραταιά Ιζόλα, µετά από δυο ζηµιογόνες χρήσεις και την είσοδο της Εθνικής Τράπεζας στη µετοχική της σύνθεση. Ο πρόεδρός της, Γιώργος ∆ράκος, αποδίδει τις ζηµιές «στο µεγάλο επενδυτικό της άλµα, τη χρονοβόρο γραφειοκρατία, την υποχρέωση από την πολιτεία διατήρησης πλεονάζοντος προσωπικού, την έλλειψη από µέρους της κατανοήσεως για απάλειψη επιβαρύνσεων και στις άσκοπες απεργίες». Στις εκλογές του Νοεµβρίου επανεκλέγεται η Ν∆ και ο Κ.Καραµανλής µε σηµαντικά όµως µειωµένο ποσοστό µε ανερχόµενο το Πασόκ του Ανδρέα Παπανδρέου. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 99

1 978

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚH ΣΤΑΘΕΡOΤΗΤΑ ΣΕ ΠΡΩΤΗ ΖΗΤΗΣΗ ΕΦΑΡΜΌΖΕΤΑΙ ΕΝΙΑΊΟ ΜΙΣΘΟΛΌΓΙΟ των δηµοσίων υπαλλήλων το οποίο στη συνέχεια καταστρατηγήθηκε µε τα κάθε µορφής επιδόµατα. Ελπιζόταν τότε ότι τερµατίζεται η φάση χαλάρωσης της δραστηριότητας που από το 1974 διέκοψε τον µακροχρόνιο δυναµισµό της ελληνικής οικονοµίας και η οποία οφειλόταν και στην αβεβαιότητα και τη χαµηλή εµπιστοσύνη των επενδυτικών/επιχειρηµατικών κύκλων στο εσωτερικό που εκδηλώθηκε µε στασιµότητα επενδύσεων. Πλην όµως νέα πετρελαϊκή κρίση ενέσκηψε το επόµενο έτος. Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Ξενοφών Ζολώτας, τονίζει την ανάγκη να υπάρξει οικονοµική σταθερότητα και κλίµα εµπιστοσύνης για να συνεχίσουν να εισρέουν τα µεταναστευτικά εµβάσµατα, το ναυτιλιακό συνάλλαγµα και επιχειρηµατικά κεφάλαια. «∆ιαφορετικά, αν παρασυρθούµε από διάφορες επιδιώξεις θα απολέσουµε αυτούς τους πόρους, θα κινδυνεύσει το ισοζύγιο πληρωµών και δεν θα µπορούµε να χρηµατοδοτήσουµε τις αµυντικές µας δαπάνες, σε περίοδο που λόγω των εξωτερικών απειλών (Τουρκία) πρέπει να είµαστε ισχυροί». Τα διυλιστήρια του οµίλου Βαρδινογιάννη στους Αγίους Θεοδώρους ξεκινούν την παραγωγή βενζίνης και η αµερικανική τράπεζα Bankers Trust διαφηµίζει τις υπηρεσίες της µέσα από τις σελίδες της «Ε». 100 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

ΑΠΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΣΗ ΩΡΑ ΜΗ∆ΕΝ

1979

Στις σελίδες της «Ε» η Τράπεζα Πίστεως διαφηµίζει τα 100 χρόνια λειτουργίας της, η κρατική ΕΤΒΑ τις υπηρεσίες της ως «συµπαραστάτης» επενδύσεων (πουλήθηκε το 2002 στην Τράπεζα Πειραιώς), η Τιτάν τη συµµετοχή της στην κατασκευή του Πύργου Αθηνών, η Grundig τις τηλεοράσεις της, το Μινιόν τα 45 χρόνια λειτουργίας του και η ΕΛΛΕΝΙΤ τους σωλήνες αµιαντοτσιµέντου. Για πρώτη φορά διατυπώνονται αιτήµατα για αυτόµατη αναπροσαρµογή µισθών (καθιερώθηκε αργότερα επί Ανδρέα Παπανδρέου και συνέβαλλε στη διατήρηση του υψηλού πληθωρισµού της επόµενης δεκαετίας που εξανέµιζε τα όποια οφέλη). Θεµελιώνεται το εργοστάσιο της αυτοκινητοβιοµηχανίας ΤΕΟΚΑΡ, που θα κατασκευάζει αυτοκίνητα NISSAN στην Ελλάδα (διέκοψε τη λειτουργία του 15 χρόνια αργότερα κλείνοντας το κεφάλαιο µιας σηµαντικής ευκαιρίας για τη χώρα). Επεκτείνεται η Βιοµηχανία Φωσφορικών Λιπασµάτων, της κρατικοποιηµένης Εµπορικής, στη Νέα Καρβάλη. Στο εξωτερικό, νέα κρίση του πετρελαίου, µε την άνοδο του Αγιατολαχ Χοµεινί στην εξουσία στο Ιράν. Η αναταραχή στην αγορά, καθώς οι εξαγωγές πετρελαίου υποχωρούν, οδηγούν σε άνοδο της τιµής του κατά 30% στα 16

Αλλαγή φρουράς στη Νέα ∆ηµοκρατία τη χρονιά του 1980, µε τον Κωνσταντίνο Καραµανλή στην προεδρία της ∆ηµοκρατίας και τον Γεώργιο Ράλλη πρωθυπουργό. Εδώ ο Γ. Ράλλης µε τη Μάργκαρετ Θάτσερ. Πρωθυπουργός της Βρετανίας τη δεκαετία του ‘80, η κ. Θάτσερ αποτέλεσε το «παράδειγµα» νεοφιλελευθερισµού στην Ευρώπη, µε αποκρατικοποιήσεις, απελευθέρωση αγορών, ιδίως του ισχυρού και µεγάλου χρηµατοπιστωτικού τοµέα, και ευέλιξία στην αγορά εργασίας, που παρά τις αντιδράσεις των θιγόµενων, ισχυροποίησαν την οικονοµία της χώρας της.

δολ. το βαρέ λι. Ο πληθωρισµός προ σεγγίζει το 20%, απόρροια των υψηλών µισθολογικών αυξήσεων και της επεκτατικής πολιτικής του δηµοσίου και µετά από µια 5ετία υψηλών ρυθµών αποτελεί πλέον µόνιµο πρόβληµα. Οι επενδύσεις στη βιοµηχανία διατηρούνται χαµηλές, µε διαφαινόµενη την τάση αποβιοµηχάνησις της οικονοµίας. Από τις σελίδες της «Ε»: «Η επέκταση του δηµόσιου τοµέα στην Ελλάδα δεν συµβαδίζει µε ανάλογη αποδοτικότητα και συντελεί περισσότερο σε ανορθολογική χρησιµοποίηση πόρων από εθ ν ικοοικονοµική σκοπιά». Υπο γράφεται η συνθήκη ένταξης στην ΕΟΚ (από 1/1/1981) και ο πρωθυπουργός Κ. Καραµανλής αναφερόµενος στην ευρωπαϊκή ενοποίηση δηλώνει «Έχω εµπιστοσύνη και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη». Σίγουρα σήµερα δεν θα εµφανιζόταν τόσο σίγουρος και για τις δύο πλευρές. Από οµιλία του προέδρου του ΣΕΒ, ∆. Κυριαζή, που περιγράφει το κλίµα της εποχής «Πρέπει να καταβληθούν συντονισµένες προσπάθειες για την εξάλειψη του εχθρικού πνεύµατος της κοινωνίας απέναντι στη βιοµηχανία …{…} αντιµετωπίζοντας εχθρικό κλίµα οι επιχειρήσεις δεν αποκλείεται να αναζητήσουν διέξοδο έξω από τον εθνικό µας χώρο, εξέλιξη επιζήµια για την οικονοµία». Το ελληνικό χρηµατιστήριο υποχωρεί. Ο χρυσός και πάλι σε αλµατώδη άνοδο, λόγω της ανόδου του πληθωρισµού διεθνώς.

Η ΧΡΟΝΙA ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΡΑΛΛΗ

1980

Ο πληθωρισµός τρέχει µε ρυθµό 25%, το δηµόσιο έλλειµµα διατηρείται στο 5% του αεπ και αποτελεί πηγή πληθωριστικών πιέσεων, η οικονοµική πολιτική στοχεύει στη συγκράτηση των µισθολογικών αυξήσεων µε ισχυρές αντιδράσεις από τους εργαζόµενους στον δηµόσιο τοµέα. Με άνοδο των κατώτατων αµοιβών 17% οι εργαζόµενοι έχουν σηµαντικές απώλειες. Στη βιοµηχανία ωστόσο τη χρονιά αυτή το κόστος εργασίας αυξήθηκε 26% ενώ η παραγωγικότητα υποχωρούσε. Με τον ρυθµό ανάπτυξης σε µόλις 1,8%, ξεκινά µια περίοδος στασιµότητας για την ελληνική οικονοµία που διήρκεσε σχεδόν ολόκληρη τη δεκαετία του ‘80. Χαρακτηρίζεται η «χαµένη δεκαετία», αφού παρά τα ευρωπαϊκά κεφάλαια που εισέρευσαν στη χώρα –και κατασπαταλήθηκαν– η οικονοµία δεν τέθηκε σε ισχυρές βάσεις για να ανταπεξέλθει στον ευρωπαϊκό ανταγωνισµό. Ήδη διαφαίνονται τα προβλήµατα από την ύπαρξη πολλών ειδικών ασφαλιστικών ταµείων που χρηµατοδοτούνται από φόρους υπέρ τρίτων. Στις σελίδες της «Ε» η Τράπεζα Μακεδονίας Θράκης προβάλλει την έναρξη των εργασιών της (εξαγοράστηκε το 1998 από την Τράπεζα Πειραιώς), η Παπαστράτος ευχαριστεί τους Έλληνες καπνιστές για την προτίµησή τους, η ΑΓΕΤ Ηρακλής προβάλλει τη θέση της ως η πρώτη εξαγωγική τσιµεντοβιοµηχανία της Ευρώπης και η τράπεζα Rothchild διαφηµίζει την παρουσία της στην Ελλάδα. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 101

19 81

Η ΠΟΛΙΤΙΚ Η ΣΚΥΤΑΛΗ ΣΤΟΝ Α Ν∆ Ρ Ε Α Π Α Π Α Ν∆ Ρ Ε ΟΥ

Η νέα κυβέρνηση του 1981 παραλαµβάνει το δηµόσιο χρέος στο 33% του αεπ και το παραδίδει στα τέλη της δεκαετίας το 1990 στο 90%! Το πείραµα όµως της ανάπτυξης µε δανεισµό απέτυχε. 102 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

Χρονιά ορόσηµο µε την είσοδο της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ. Επίσης χρονιά εκλογών που κατά την ελληνική παράδοση είχε ως συνέπεια τον διπλασιασµό του δηµόσιου ελλείµµατος στο 9% του αεπ. Θα πρέπει βέβαια εδώ να συνυπολογιστούν και οι δαπάνες αποκατάστασης των ζηµιών από τον µεγάλο σεισµό του Φεβρουαρίου. Στις εκλογές του Οκτωβρίου επικρατεί µε συντριπτική πλειοψηφία ο Ανδρέας Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ. Η οικονοµία βρίσκεται σε στασιµότητα µε ανάπτυξη µόλις 0,1%, πληθωρισµό 25% και τις επενδύσεις να υποχωρούν (η υποχώρηση των επενδύσεων διατηρήθηκε ως τα τέλη της δεκαετίας). Η νέα κυβέρνηση παραλαµβάνει το δηµόσιο χρέος στο 33% του αεπ και το παραδίδει στα τέλη της δεκαετίας το 1990 στο 90%! Σηµαντική εξέλιξη µε εξαιρετικά δυσµενείς επιπτώσεις στη µετέπειτα πορεία της χώρας, η κατάλυση της ιεραρχίας στο ∆ηµόσιο που επέφερε η κατάργηση της θέσης των γενικών διευθυντών στα υπουργεία. Η σταδιακή κατάργηση της δασµολογικής προστασίας της εγχώριας κλωστοϋφαντουργίας και έναντι τρίτων χωρών φθηνότερου κόστους προδιαγράφει την αρχή του τέλους για πολλές ελληνικές επιχειρήσεις. Η Ελλάδα µε την ισχυρή ναυτιλία της µετατρέπει τον εµπορικό στόλο της ΕΕ στον µεγαλύτερο του κόσµου. Εκπρόσωποι του επιχειρηµατικού κόσµου, ήδη πριν από τις εκλογές, ζητούν σταθερή οικονοµική πολιτική, που δεν θα αποτελεί πεδίο πειραµατισµών, ώστε να µπορούν οι επιχειρήσεις να κάνουν µακροπρόθεσµο προγραµµατισµό. Στις σελίδες της «Ε»: η φαρµακοβιοµηχανία Νειάδας προβάλλει τη φαρµακευτική τεχνολογία της, οι γαλλικές τράπεζες Societe Generale, Paribas και Credit Commercial de France τις υπηρεσίες τους προς τις βιοµηχανικές επιχειρήσεις, η βιοµηχανία ζυµαρικών Μisco τη βράβευσή της µε το ∆ιεθνές Βραβείο Εξαγωγών, η τεχνική Αρχιρόδον τις µεγάλες εργασίες της στην Ελλάδα και το εξωτερικό και η Τράπεζα Πειραιώς το επιτόκιο των καταθέσεων που φθάνει το 20%.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ∆ΗΜΟΣΙΩΝ ∆ΑΠΑΝΩΝ

1982

Η εισοδηµατική πολιτική της νέας κυβέρνησης συνεπάγεται άνοδο των αµοιβών στη βιοµηχανία 33%, και της κατώτατης αµοιβής 48%. Ο πληθωρισµός διαµορφώνεται στο 21% και η ανάπτυξη σε µόλις 0,4%. Οι δηµόσιες δαπάνες το έτος αυτό αυξήθηκαν κατά 33%(!) µε έµφαση κατά τον τότε υπουργό Οικονοµικών, στη γεωργία και την υγεία-κοινωνική Πρόνοια. Το έλλειµµα του δηµοσίου υποχωρεί ελαφρά για να εκτιναχτεί σ το 10% τα επόµενα χρόνια της υπερχρέωσης, µε συνέπεια την αλµατώδη άνοδο του δηµοσίου χρέους. Η επεκτατική πολιτική του Ανδρέα Παπανδρέου δηµιούργησε υπερβάλλουσα ζήτηση πέραν των δυνατοτήτων της οικονοµίας, σε ένα πείραµα διπλασιασµού του δηµόσιου ελλείµµατος, κόντρα στις παραδοχές της οικονοµικής θεωρίας, χωρίς να πετύχει σηµαντικούς ρυθµούς ανάπτυξης. Οι µεγάλες αυξήσεις των αµοιβών δηµιούργησαν µια νέα γενιά προβληµατικών, µικρών κυρίως επιχειρήσεων, ιδίως στη βιοµηχανία-βιοτεχνία. Ο πρόεδρος του ΣΕΒ, Θεόδωρος Παπαλεξόπουλος, τονίζει την ανάγκη να υπάρξει «σαφής καθορισµός και σταθερότητα του πλαισίου λειτουργίας της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και της ελευθέρας επιχειρήσεως». Ο τότε πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, Αριστ. Καραγεώργης, ζητά την οριστική ρύθµιση του θέµατος της σύνθεσης των ελληνικών πληρωµάτων για να διατηρηθεί η ελκυστικότητα της ελληνικής σηµαίας, σε εποχή κρίσης για τη διεθνή ναυτιλία. Στην κλωστοϋφαντουργία, διεθνώς, έχουν αρχίσει ήδη να διαφαίνονται τα προβλήµατα από τη διείσδυση στην αγορά των προϊόντων από τις χώρες του «τρίτου κόσµου» χαµηλού εργατικού κόστους. Στο εξωτερικό, η πολιτική ενίσχυσης της πλευράς της προσφοράς του Αµερικανού προέδρου Ρήγκαν, µε µείωση της φορολόγησης των επιχειρήσεων µεταξύ άλλων, ονοµάστηκε reaganomics. Τότε η ναυπηγοεπισκευαστική βάση στο Πέραµα είχε σηµαντική δραστηριότητα, τα ναυπηγεία ΝΑΥΣΙ κατασκευάζουν φορτηγίδα για λογαριασµό των Τσιµέντων Χαλκίδος. Από τις σελίδες της «Ε»: Η εταιρεία ΚΗΜ βραβεύεται µε το γερµανικό Τρόπαιο Τεχνολογίας για τους ηλεκτροκινητήρες της και στην εταιρεία Τσαούσογλου απονέµεται το βραβείο τεχνολογίας στη Φραγκφούρτη. Ξεκινά τη λειτουργία του το ξενοδοχείο Intercontinental. Η δραχµή σε µια δεκαετία είχε χάσει το 80% της αξίας της λόγω του πληθωρισµού. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 103

104 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 105

198 3

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ

ΥΦΕ Σ Η

Στασιµότητα, ύφεση στη βιοµηχανία, πληθωρισµός 21%, το σκηνικό της οικονοµίας τον δεύτερο χρόνο της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Τότε η χαµηλότερη άνοδος των αµοιβών, η κατώτατη κατά 15%, ελπιζόταν ότι θα λειτουργήσει θετικά στην πλευρά της προσφοράς. Ωστόσο, η εµπιστοσύνη στον επιχειρηµατικό τοµέα ήταν εξαιρετικά χαµηλή. Η κυβέρνηση αποφασίζει να υποτιµήσει τη δραχµή κατά 15,5%, για να αποκαταστήσει την απώλεια ανταγωνιστικότητας από τον υψηλό πληθωρισµό της Ελλάδας και η οποία δεν καλυπτόταν από τη συνεχή διολίσθηση της δραχµής. Είναι η πρώτη υποτίµηση µετά εκείνη του 1953, οπότε η τιµή του δολαρίου από 15 χιλ. δραχµές προσδιορίζεται στις 30 χιλ. και η πρώτη από τις τρεις υποτιµήσεις της δεκαετίας του 1980. Αποτέλεσµα της υποτίµησης αλλά και σε ανατροφοδότηση του δηµοσίου ελλείµµατος πλέον στο 10%, οι δαπάνες για τόκους διπλασιάζονται. Η αποτελεσµατικότητά της στις εξαγωγές αποδείχθηκε περιορισµένη, τη χρονιά αυτή οι εξαγωγές µειώθηκαν 1%, όµως πέτυχε να µειώσει τις 106 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

εισαγωγές κατά 6%, ώστε να µην απειλείται η εξωτερική ισορροπία. Το πρώτο πολυκατάστηµα της χώρας, το Μινιόν ξανανοίγει, µετά από εµπρησµό που το κατάστρεψε µαζί µε το πολυκατάστηµα Κατράντος τον ∆εκέµβριο του 1980, κρατικοποιηµέ νο αφού εντάχθηκε στις προβληµατικές επιχειρήσεις. ∆εν πέτυχε όµως να ξαναγυρίσει σε κερδοφορία (κατά το πρότυπο των περισσότερων κρατικοποιηµένων επιχειρήσεων), 8 χρόνια αργότερα επέστρεψε στον ιδιοκτήτη του και έκλεισε 8 χρόνια αργότερα. Το χρηµατιστήριο υποχωρεί 38%! Από τις σελίδες της «Ε»: Ξεκινά τη λειτουργία της η δεύτερη µονάδα της τσιµεντοβιοµηχανίας ΑΓΕΤ Ηρακλής στην Εύβοια, εγκαινιάζεται το εργοστάσιο της Ελληνικά Σιδηροκράµατα στον Αλµυρό Βόλου, η Μονυάλ διαφηµίζει τον υαλοβάµβακα για µόνωση κτιρίων, η ΙΜΑΣ τα προϊόντα της, τα Ναυπηγεία Ελευσίνος προβάλλονται µε το µήνυµα «η σύγχρονη ναυπηγική δύναµη», η γαλλική Societe Generale και η αµερικανική Continental Bank τις υπηρεσίες τους.

198 4

Από τις σελίδες της «Ε»: « Η υψηλή συµµετοχή του δηµόσιου τοµέα στην οικονοµία είναι ο κυριότερος παράγων πτώσεως της παραγωγικότητας της οικονοµίας». Τη χρονιά αυτή, το έλλειµµα της κεντρικής κυβέρνησης αυξήθηκε στο 11% του αεπ, χωρίς να συνυπολογίζονται τα ελλείµµατα των δηµοσίων οργανισµών και επιχειρήσεων -ο αριθµός των οποίων αυξάνεται µε τη δηµιουργία νέων των οποίων η συνεισφορά είναι δυσανάλογη προς το κόστος τους- και τα βάρη από τις προβληµατικές επιχειρήσεις που περιήλθαν στο κράτος µέσω του Οργανισµού Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων που δηµιουργήθηκε το 1983. Το δηµόσιο χρέος αυξάνεται κατά 10 µονάδες του αεπ

Κατσάµπα-Στράτου) σε συνέντευξή του στην «Ε» αναφέρει: «Το µέλλον της Πειραϊκής Πατραϊκής θα ήταν διαφορετικό αν υπήρχε µια δεκαετία αργότερα (το 1994). Οι επιχειρήσεις έκαναν µεγαλεπήβολα επενδυτικά σχέδια µετά την είσοδο στην ΕΟΚ για να ανταποκριθούν στην πρόκληση, µε αποτέλεσµα να συνάψουν µεγάλα δάνεια. ∆εν µπόρεσαν να τα εξυπηρετήσουν όταν αυξήθηκαν τα επιτόκια (λόγω του πληθωρισµού) και η αµοιβή της εργασίας. Με κριτήρια της αγοράς όλα αυτά θα µπορούσαν να αντιµετωπιστούν, αφού οι επιχειρήσεις ήταν κατά κανόνα εξαγωγικές και βιώσιµες. Αλλά η κρατική παρέµβαση (ένταξη στον ΟΑΕ) απέβη µοιραία». Κυκλοφορεί το χαρτονόµισµα των 5 χιλ δρχ.

Η ΟΙΚΟΝΟΜIΑ ΤΟΥ ΣΟΥΡΕΑΛΙΣΜΟY Υποχώρηση επενδύσεων, ανεργία, «δανεική» ανάπτυξη στο 53%. Η οικονοµία ανακάµπτει µε ρυθµό ανάπτυξης 2,8%, ωστόσο οι επενδύσεις υποχωρούν και η ανεργία αυξάνεται. Με πληθωρισµό 19% η κατώτατη αµοιβή αυξάνεται 26%. Η ανάπτυξη µε δανεισµό για κατανάλωση οδηγεί σε άνοδο του ελλείµµατος τρεχουσών συναλλαγών στο 6% του αεπ παρά την άνοδο των εξαγωγών που ευνόησε το έτος αυτό η υποτίµηση του 1983. Τα σύννεφα εµφανίζονται στον ορίζοντα της ελληνικής οικονοµίας. Στις σελίδες της «Ε», σχολιάζεται ο παραλογισµός της συνταξιοδότησης εγγάµων γυναικών στο ∆ηµόσιο µετά από 15 χρόνια υπηρεσίας. Τη χρονιά αυτή η Ετεπ εγκαινιάζει τα γραφεία της στην Ελλάδα, η Τράπεζα Μακεδονίας Θράκης «κατεβαίνει» µε φιλοδοξίες στην Αθήνα, η Βωξίται Παρνασσού γιορτάζει τα 30 χρόνια εµπορικής συνεργασίας µε την τότε Σοβιετική Ένωση. Ο πρόεδρος της τότε Τράπεζας Πίστεως, Γιάννης Κωστόπουλος, από τη γενική συνέλευση της τράπεζας τονίζει: «Είναι ίσως δυσχερής η επανόρθωση σφαλµάτων ώστε να βελτιωθεί το επενδυτικό κλίµα στη χώρα. Αλλά η αποχή στο εξής από τη λήψη µέτρων που επιτείνουν την αβεβαιότητα και τις ανησυχίες θα είναι ένα πρώτο βήµα». Η µεγαλύτερη κλωστοϋφαντουργία της χώρας, η Πειραϊκή Πατραϊκή, υπό τo βάρος τεράστιων δανείων εντάσσεται στις προβληµατικές επιχειρήσεις του νόµου 1386, κρατικοποιείται και διακόπτει οριστικά τη λειτουργία της το 1996. Χρόνια αργότερα, τo 2000, ο Ιάσων Στράτος,(η Π-Π ανήκε στις οικογένειες ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 107

198 5

Π Ρ O Γ ΡΑ Μ Μ Α

ΛΙΤOΤΗΤΑΣ

Το έλλειµµα των εξωτερικών συναλλαγών σχεδόν διπλασιάζεται στο 10% του αεπ καθώς οι εξαγωγές υποχωρούν 13%. Συγχρόνως το έλλειµµα του δηµοσίου αυξάνεται στο 13% του αεπ. Ο κίνδυνος εκτροχιασµού οδηγεί τον Οκτώβριο στο πρόγραµµα σταθεροποίησης-λιτότητας του υπουργού Οικονοµίας, Κώστα Σηµίτη, που διαδέχθηκε τον Γεράσιµο Αρσένη, και το οποίο µαζί µε τον πληθωρισµό εξανέµισε τις αυξήσεις µισθών των προηγούµενων ετών. Αποφασίζεται επίσης υποτίµηση της δραχµής. Στις εκλογές του Ιουνίου επανεκλέγεται το ΠΑΣΟΚ, µε χαµηλότερα ποσοστό 44% από το 48% του 1981, µε τον Ανδρέα Παπανδρέου επικεφαλής. Η ΕΕ υιοθετεί τα Μεσογειακά Ολοκληρωµένα Προγράµµατα, που εισηγήθηκε ο Ανδρέας Παπανδρέου, αφού ο τελευταίος είχε κάνει σαφές ότι σε αντίθετη περίπτωση θα έθετε βέτο στην ένταξη της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Τη χρονιά αυτή 600 NISSAN συναρµολόγησης της ΤΕΟΚΑΡ στον Βόλο εξήχθησαν στην Ιρλανδία. Στις σελίδες της «Ε» διαφηµίζονται η Μότορ Οϊλ, η Εθνική Τράπεζα µε το σήµα «Πάντα Εθνική και Πάντα της Ελλάδος», η Siemens το τηλεπικοινωνιακό υλικό της, και η Τράπεζα Μακεδονίας Θράκης τα 5 χρόνια «εντυπωσιακής» πορείας της (εξαγοράστηκε το 1998 από την Τράπεζα Πειραιώς). Το µεταλλευτικό συγκρότηµα της ΕΛΕΒΜΕ περιέρχεται στον έλεγχο του ∆ηµοσίου.

108 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

Η EΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ∆ΝΤ Αυξηµένο στο 48% του αεπ το εξωτερικό χρέος

1986

Επιβράδυνση της ανάπτυξης, νέα µείωση των επενδύσεων, πληθωρισµός 23% και το έλλειµµα του προϋπολογισµού να υποχωρεί στο 9% του αεπ, συνθέτουν τα αποτελέσµατα του προγράµµατος σταθεροποίησης, για το οποίο, κατά το σύνηθες στην Ελλάδα, διαπισ τώνονται παρεκκλίσεις, ιδίως όταν πρόκειται για έτος εκλογών, όπως το προηγούµενο. Στην οικονοµία σχεδιάζεται η µετοχοποίηση των χρεών των προβληµατικών επιχειρήσεων, µε επιµερισµό του βάρους µεταξύ ∆ηµοσίου και τραπεζών που τις χρηµατοδότησαν, κυρίως της Εθνικής. Το ∆ΝΤ δηµοσιεύει έκθεση για την ελληνική οικονοµία, σύµφωνα µε την οποία το εξωτερικό χρέος της χώρας έχει αυξηθεί στο 48% του αεπ, το αεπ αθροιστικά την προηγούµενη τετραετία αυξήθηκε 2%, η ιδιωτική κατανάλωση 9%, η δηµόσια 12% ενώ οι επενδύσεις µειώθηκαν 6%. Από τις σελίδες της «Ε»: «Στον δηµόσιο τοµέα αναπτύσσονται τεράστιες µισθολογικές ανισότητες που δεν δικαιολογούνται από την ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών. Το φαινόµενο προσέλαβε έκταση ιδίως µε την πολιτική κοινωνικοποιήσεως ιδιωτικών επιχειρήσεων». Η Τράπεζα Κρήτης διαφηµίζει την άνοδο των εργασιών της (τρία χρόνια µετά το σκάνδαλο Κοσκωτά θα ρίξει την κυβέρνηση), η κρατικοποιηµένη από το 1982 ΠΥΡΚΑΛ διαφηµίζει τα κέρδη της, η Grundig τα video vhs, την αυγή τότε της νέας τεχνολογίας, και η Πετζετάκις τα προϊόντα της που «κυριαρχούν στις 5 ηπείρους».

Η ΕΤΒΑ εξαγοράζει τα Ναυπηγεία Σκαραµαγκά του οµίλου Νιάρχου, τερµατίζοντας έτσι την επιχειρηµατική παρουσία του Οµίλου στην Ελλάδα. Σήµερα ανήκουν στην Abu Dhabi Mar και η βιωσιµότητά τους εξαρτάται από το αν θα µπορούν να κατασκευάζουν και να επισκευάζουν πολεµικά πλοία και άλλων χωρών πέραν της Ελλάδας, και αν θα τους επιτραπεί από την ΕΕ να ασχολούνται και µε ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες στον τοµέα των εµπορικών πλοίων, όροι που είχαν τεθεί από την ΕΕ για να µην απαιτηθεί η επιστροφή κρατικών επιχορηγήσεων.

ΑΠΕΡΓΙΑΚEΣ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙHΣΕΙΣ

1987

Χρονιά έντασης στο Αιγαίο. Υπό την πίεση των συµµάχων του ΝΑΤΟ, η Τουρκία δεν έστειλε τελικά το Σισµίκ για έρευνες για υδρογονάνθρακες στα διεθνή ύδατα υπό τον όρο ότι και η Ελλάδα θα απόσχει από έρευνες στα διεθνή ύδατα. Με πληθωρισµό 16% (τετραπλάσιο από τον µέσο όρο του ΟΟΣΑ), η κατώτατη αµοιβή αυξάνεται 10%, όσο σχεδόν και το 1986. Η οικονοµία σε ύφεση και παρά τη λιτότητα το έλλειµµα του προϋπολογισµού διατηρείται στο 10% του αεπ. Ωστόσο αποµακρύνεται προσωρινά η πίεση στο εξωτερικό ισοζύγιο, το έλλειµµα του οποίου υποχωρεί, λόγω αύξησης του πλεονάσµατος των υπηρεσιών, ενώ παρά τη µεγάλη άνοδο των εξαγωγών το εµπορικό έλλειµµα αυξάνεται αλµατωδώς. Η επιτροπή Καρατζά, παρουσιάζει τις προτάσεις της για την αναµόρφωση του τραπεζικού συστήµατος, µεταξύ άλλων «πρέπει να αρθούν οι συνθήκες καρτέλ που επικρα-

τούν σήµερα». Στο εξωτερικό, ο «πόλεµος» δολαρίου –γεν προσλαµβάνει διαστάσεις, η αµερικανική πλευρά -καθώς το εµπορικό της έλλειµµα διευρύνεται– κατηγορεί την Ιαπωνία για πολιτική ντάµπινγκ, το δολάριο υποχωρεί (παραλληλισµός µε την τωρινή διαµάχη ΗΠΑ-Κίνας). Στην τότε Σοβιετική Ένωση, η πολιτική του προέδρου Γκορµπατσόφ οδηγεί στη δηµιουργία των πρώτων συνεταιριστικών και ατοµικών επιχειρήσεων. Από τις σελίδες της «Ε»: Η Goodyear σχεδιάζει νέες επενδύσεις στο εργοστάσιο της στη Θεσσαλονίκη (έκλεισε 10 χρόνια αργότερα), η ∆ΕΛΤΑ διαφηµίζει τη θέση της στην αγορά, της αναλογούσε το 30% της αγοράς γιαουρτιού, το 50% στα παγωτά και το 75% της αγοράς φρέσκου γάλακτος στην Αθήνα, η Αγροτική Τράπεζα τη θέση της ανάµεσα στις 400 µεγαλύτερες του κόσµου, η Εµπορική Τράπεζα τα 80 χρόνια της και η INTRACOM προβάλλεται µε το µήνυµα «Πρωτοπόροι και Έλληνες». ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 109

198 8

ΤΟ ΣΚAΝ∆ΑΛΟ ΚΟΣΚΩΤA & Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ

Στο προσκήνιο το σκάνδαλο Κοσκωτά και της τράπεζας Κρήτης, που αφορούσε υπεξαίρεση 32 δισ. δραχµών και στο οποίο φέρονται αναµεµιγµένα στελέχη της κυβέρνησης και ο πρωθυπουργός. Ο Γιώργος Κοσκωτάς, αγόρασε την τράπεζα το 1984 και αργότερα την εκδοτική εταιρεία Γραµµή, ραγδαία ανερχόµενος στον χώρο του τύπου και των τραπεζών. Η Τράπεζα της Ελλάδος διορίζει επίτροπο, η τράπεζα συντηρείται µε ανάληψη νέου µετοχικού κεφαλαίου από τις εµπορικές τράπεζες και το ∆ηµόσιο και ο Γ. Κοσκωτάς διαφεύγει στις ΗΠΑ, αργότερα δικάζεται και παραµένει στη φυλακή ως το 2001. Το σκάνδαλο κυριάρχησε στην πολιτική ζωή του τόπου την επόµενη διετία και οδήγησε στην πτώση του ΠΑΣΟΚ και την άνοδο της Νέας ∆ηµοκρατίας στην εξουσία το 1989. Με αφορµή το σκάνδαλο η κυβέρνηση καταθέτει τροπολογία µε την οποία θα απαγορεύεται η ίδρυση τράπεζας ή η απόκτηση µετοχών τράπεζας από εκδότες εφηµερίδων ή εκδοτικές επιχειρήσεις. Τη χρονιά αυτή τα τοκοχρεολύσια του εξωτερικού

110 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

χρέους της χώρας αναλογούν στο 25% των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσ ιών της χώρας από µόλις 10% σ τις αρχέ ς της δεκαετίας. Μετά την ύφεση του προηγουµένου έτους η οικονοµία ανακάµπτει προσωρινά, το έλλειµµα του δηµοσίου όµως αυξάνεται στο 12% του αεπ. Το καµπανάκι του κινδύνου κτυπά ήδη για τα οικονοµικά της χώρας. Η στροφή της οικονοµικής πολιτικής, µετά τα αδιέξοδα που προκάλεσαν οι αρχικοί προσανατολισµοί του ΠΑΣΟΚ για επέκταση του παρεµβατισµού του κράτους, και το πρόγραµµα σ ταθεροποίησης έχουν βελτιώσει το επιχειρηµατικό κλίµα. Ωστόσο, από τις σελίδες της «Ε»: «Θα µπορούσε να υποστηριχτεί ότι η ελληνική οικονοµία έχει εισέλθει σε φάση αποβιοµηχάνισης. Αν ποσοτικά το δυναµικό της µεταποιήσεως δεν άρχισε να µειώνεται, η ποιοτική του εξέλιξη δικαιολογεί αυτό τον χαρακτηρισµό». Η ∆ΕΗ διαφηµίζει τη διασύνδεση της Κρήτης µε το εθνικό δίκτυο, η Nικ. Θεοχαρακης τα Nissan Sunny και η ΕΤΒΑ τα οµόλογά της µε επιτόκιο 19%.

H ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤ ΊΝΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ

1989

Εκλογική χρονιά, µε 2 αναµετρήσεις στην ταραγµένη αυτή πολιτική περίοδο. Νικητής των εκλογών του Νοεµβρίου, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και το κόµµα της Ν∆. ∆εν πέτυχε αυτοδυναµία και ακολούθησε οικουµενική κυβέρνηση µε επικεφαλής τον Ξενοφώντα Ζολώτα. (Στις εκλογές του Απριλίου 1990, ωστόσο, πέτυχε οριακή αυτοδυναµία 150 εδρών και διατήρησε την πρωθυπουργία ως το 1993). Ο Ανδρέας Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ χάνουν την εξουσία υπό το βάρος του σκανδάλου Κοσκωτά, το ΠΑΣΟΚ όµως διατηρεί τις δυνάµεις του. Ο αρχηγός του µαζί µε τους Μένιο Κουτσόγιωργα και ∆ηµήτρη Τσοβόλα παραπέµπονται σε δίκη για ηθική αυτουργία, παράβαση ευθύνης υπουργών και απείθεια περί την υπηρεσία. Τελικά ο Ανδρέας Παπανδρέου κρίθηκε αθώος από το Ειδικό ∆ικαστήριο στις αρχές του 1992. Τη χρονιά αυτή το έλλειµµα του ισοζυγίου πληρωµών διπλασιάζεται, οι εξαγωγές στάσιµες και η οικονοµία επιβραδύνει. Η νέα κυβέρνηση παραλαµβάνει το δηµόσιο χρέος στο 69% του αεπ. Την επόµενη χρονιά αυξάνεται στο 90% καθώς περιλαµβάνονται σε αυτό και «κρυφά» χρέη του δηµόσιου τοµέα ενώ οι δαπάνες για τόκους έχουν φθάσει το 7% του αεπ. Το έλλειµµα του δηµοσίου αυξάνεται στο 14% του αεπ και η ανοδική ανατροφοδοτούµενη τάση από τους τόκους του δηµοσίου χρέους έχει ξεκινήσει. Ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας, Στέλιος Παναγόπουλος, δηλώνει ότι η τράπεζα δεν µπορεί να συνεχίσει να φέρει το υπέρογκο βάρος που συνεπάγεται η πολιτική επιδοτήσεων και προνοµιακών χρηµατοδοτήσεων, που θα πρέπει να το φέρει πλέον ο κρατικός προϋπολογισµός. Στο εξωτερικό µέτωπο, τον Νοέµβριο καταρρέει το Τοίχος του Βερολίνου και ξεκινά η Γερµανική ενοποίηση. Από τις σελίδες της «Ε»: η CITIBANK προβάλλεται στις σελίδες της «Ε», η ΧΕROX τα FAX της µε το µήνυµα «Εσείς στείλατε το FAX. Είστε σίγουροι ότι το έλαβαν;», η ασφαλιστική Ασπίς Πρόνοια τις υπηρεσίες της, η τράπεζα Μακεδονίας-Θράκης τη «δηµιουργική πορεία της» (εξαγοράστηκε το 1998 από την Τράπεζα Πειραιώς) και η Σωληνουργεία Κορίνθου τους πρωτοποριακούς σωλήνες της.

Το 1989 ο Ανδρέας Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ χάνουν την εξουσία υπό το βάρος του σκανδάλου Κοσκωτά, για να κριθεί αθώος από το Ειδικό ∆ικαστήριο στις αρχές του 1992. Χρόνια αργότερα, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης δήλωσε ότι µετάνιωσε για την παραποµπή του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό ∆ικαστήριο, το έκανε όµως γιατί ήθελε να τηρήσει την προεκλογική του υπόσχεση.

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 111

199 0

ΤΟ ΑΓΚΑΘΙ

ΤΗΣ ΦΟΡΟ∆ΙΑΦΥΓΗΣ

Με ρυθµό ανάπτυξης µόλις 1,3%, πληθωρισµό 20%, και το έλλειµµα του δηµοσίου να διατηρείται στο 14% του αεπ, οι τόκοι του δηµοσίου χρέους απορροφούν το 10% του αεπ και το 43% των εσόδων του προϋπολογισµού! Στα εξώφυλλα της «Ε» προβάλλει ως µόνη λύση η προσφυγή στο ∆ΝΤ. Καθιερώνεται η φορολόγηση της υπεραξίας των ακινήτων. Στη διάρκεια της πρωθυπουργίας του, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης προσπάθησε να εφαρµόσει φιλελεύθερη πολιτική, συνάντησε όµως ισχυρές αντιδράσεις. Καταργείται η ΑΤΑ και αυξάνονται οι τιµές των υπηρεσιών των επιχειρήσεων κοινής ωφελείας. Στο εξωτερικό η Σοβιετική Ένωση και η Ανατολική Ευρώπη βαδίζουν προς την perestroika, ο πόλεµος του Κόλπου, µε την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ, οδηγεί σε µινι κρίση την αγορά πετρελαίου και άνοδο των τιµών του όπως και του χρυσού. Από τις σελίδες της «Ε»: «Πρέπει να καλλιεργηθεί κλίµα εµπιστοσύνης µεταξύ φορολογουµένων και εφορίας, να δηµιουργηθεί η πεποίθηση στους φορολογούµενους ότι το κράτος χρησιµοποιεί σωστά τα χρήµατά τους, ώστε να καταπολεµηθεί η φοροδιαφυγή». «Η διοίκηση της Πειραϊκής-Πατραϊκής προσπαθεί να συγκρατήσει την καθοδική πορεία της επιχείρησης (κρατικοποιηµένη από το 1984 αφού εντάχθηκε στον Οργανισµό Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων, έκλεισε οριστικά το 1996 µε τεράστιες υποχρεώσεις). Οι συσσωρευµένες ζηµιές των προβληµα112 ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

τικών επιχειρήσεων που υπήχθησαν στον νόµο του 1983 µε τον οποίο τα χρέη τους µετοχοποιήθηκαν ή πάγωσαν ξεπερνούν τα 150 δισ. δρχ. ώστε πλέον να καθίσταται επιτακτικό όσες δεν ανήκουν στις στρατηγικής σηµασίας να µεταβιβαστούν στον ιδιωτικό τοµέα για εξυγίανση». Το χρηµατιστήριο καταγράφει ιστορικό υψηλό, µε τριπλασιασµό του δείκτη σε µέσα επίπεδα το 1990 λόγω αυξηµένων κερδών το 1989. (διατηρήθηκε στο επίπεδο αυτό και το 1991, πριν τη µεγάλη υποχώρηση του 1992). Η American Express διαφηµίζει τις υπηρεσίες Private Banking και η Τράπεζα Πίστεως τη µεγάλη άνοδο των κερδών της.

ΕΠΙΚΙΝ∆ΥΝΕΣ ΑΤΡΑΠΟΙ

1 9 91

Η οικονοµία ανακάµπτει, µε τον ρυθµό ανάπτυξης στο 3,4%, και µε τη µεγάλη άνοδο του πλεονάσµατος του ισοζυγίου υπηρεσιών το έλλειµµα τρεχουσών συναλλαγών υποχωρεί σηµαντικά. Το δηµόσιο χρέος αυξάνεται, µε τους τόκους, στο 92% του αεπ. Η Τράπεζα Πειραιώς περνά στον ιδιωτικό τοµέα και ξεκινά η ανοδική της πορεία. Κλείνει το εργοστάσιο κατασκευής ελαστικών της Pirelli στην Πάτρα, µετά από αντιδράσεις των εργαζοµένων στο αίτηµα της εταιρείας να συµφωνήσουν για εργασιακή ειρήνη επί δύο χρόνια ως όρο για να προχωρήσει σε επενδύσεις

εκσυγχρονισµού (η εταιρεία µετέφερε τη δραστηριότητά της στην Τουρκία). Εισάγεται ο φόρος υπεραξίας (διαφορά µεταξύ τιµής κτήσης και µεταβίβασης) στα ακίνητα και το «πόθεν έσχες» για την αγορά κατοικιών κλπ, µε στόχο τη σύλληψη της φοροδιαφυγής. Το εξωτερικό δηµόσιο χρέος αναλογεί σε 20% του αεπ της χώρας. Από τα µέσα της δεκαετίας σταδιακά αυξάνεται, σε µια πορεία µεγαλύτερης και επικίνδυνης εξάρτησης από το εξωτερικό. Στο πολιτικό επίπεδο, διεξάγεται η δίκη για το σκάνδαλο της Τράπεζας Κρήτης. Στο εξωτερικό, διάλυση και τυπικά της Σοβιετικής Ένωσης, µε την υπογραφή από τον Γκορµπατσόφ και την πλειοψηφία των ηγετών των πρώην σοβιετικών δηµοκρατιών της συµφωνίας για την ίδρυση της Κοινοπολιτείας των Ανεξάρτητων Κρατών. Από τις σελίδες της «Ε»: Η ΑΓΕΤ Ηρακλής, µετά την επιστροφή της σε κερδοφορία µπαίνει στον κατάλογο των προς αποκρατικοποίηση επιχειρήσεων (το 1986 είχε περιέλθει στον έλεγχο του ∆ηµοσίου µε την ένταξη στον Οργανισµό Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων και, µετά από περιπέτειες, τελικά πωλήθηκε στον γαλλικό όµιλο Lafarge το 2001). Η σοκολατοποιΐα Παυλίδης γιορτάζει τα 150 χρόνια της, η ΕΤΒΑ διαφηµίζει τα οµόλογα zero coupon µε απόδοση 88% σε διάστηµα τριετίας, και η βιοµηχανία ζυµαρικών MISKO εξαγοράζεται από την ιταλική Barilla.

199 2 ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΙΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΩΝ Χρονιά στασιµότητας, που ακολούθησε ύφεση το επόµενο έτος. Το δηµόσ ιο χρέος αυξάνεται στο 99% του αεπ, οι τόκοι ωστόσο υποχωρούν ελαφρά. Το δηµόσιο έλλειµµα περιορίζεται από 10% του αεπ σε 7%, παγώνουν οι µισθοί των δηµοσίων υπαλλήλων και επιβάλλεται έκτακτη εισφορά στα ακίνητα. Οι επενδύσεις υποχωρούν. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, µε οριακή πλειοψηφία, προσπαθεί να περιορίσει το µέγεθος του δηµόσιου τοµέα. ∆ηµιουργήθηκαν οι συγκοινωνιακές επιχειρήσεις, σε αντικατάσταση της Επιχείρησης Αστικών Συγκοινωνιών, µια προσπάθεια αποκρατικοποίησης που αποδείχτηκε βραχύβια (το επόµενο έτος το Πασοκ επανήλθε στην εξουσία και αποκαταστάθηκε το προηγούµενο καθεστώς κρατικών συγκοινωνιών) και συνάντησε µεγάλες αντιδράσεις από τους εργαζόµενους. Από τις προβληµατικές επιχειρήσεις του ΟΑΕ πολλές πωλήθηκαν ή οδηγήθηκαν σε εκκαθάριση (η κλωστοϋφαντουργία

Ο «ΠΡΟΦΗΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΕΥΘ. ΧΡΙΣΤΟ∆ΟΥΛΟΥ Το 1991 ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας, Ευθύµιος Χριστοδούλου, στις σελίδες της «Ε» επισηµαίνει τους κινδύνους που απορρέουν από την ανάληψη από τις εµπορικές τράπεζες επενδυτικών και χρηµατιστηριακών εργασιών καθώς όπως τονίζει µια τράπεζα επενδυτής που έχει και χρηµατιστηριακή εταιρεία µπορεί να ανεβάζει τη µετοχή και να δηµιουργεί στρεβλώσεις στο Χρηµατιστήριο (προφητικά θα έλεγε κανείς λαµβανοµένων των πρόσφατων εξελίξεων σε διεθνές επίπεδο).

Πειραϊκή Πατραϊκή κλείνει). Τα Ναυπηγεία Ελευσίνας, µετά από 5 χρόνια υπό τον έλεγχο του ∆ηµοσίου, πωλούνται στον όµιλο Περατικού (και 5 χρόνια αργότερα σε εταιρεία συµφερόντων του Νίκου Ταβουλάρη). Γίνονται οι πρώτες παρεµβάσεις στο ασφαλιστικό σύστηµα για να εξασφαλιστεί η βιωσιµότητά του, που όπως αποδείχτηκε από τις πρόσφατες εξελίξεις ήταν ανεπαρκείς, ωστόσο αποτελούσαν µια πρώτη κίνηση αντιµετώπισης του πολυκερµατιµένου ασφαλιστικού συστήµατος της χώρας. Η Τράπεζα Πειραιώς, πλέον υπό τον Μιχάλη Σάλλα, προχωρά σε αύξηση κεφαλαίου 7,9 δισ. δρχ., η INTRACOM συµπληρώνει τα 15 χρόνια της και είναι πλέον ο leader του κλάδου τηλεπικοινωνιακού εξοπλισµού και η ΕΤΕπ εγκρίνει δάνειο γιατο Μετρό της Αθήνας (εγκαινιάσθηκε 12 χρόνια αργότερα). Ξεκινά η διαδικασία µερικής ιδιωτικοποίησης του ΟΤΕ µε την εισαγωγή µετοχών του στο Χρηµατιστήριο. Ο τότε εκδότης της Επιλογής βραβεύεται από την Ένωση Ευρωπαίων ∆ηµοσιογράφων. Στο εξωτερικό, υπογράφεται η συνθήκη του Μάαστριχτ, που επιβάλλει όριο χρέους 60% του αεπ και ελλείµµατος 3% για τη συµµετοχή µιας χώρας µέλους της ΕΕ στην ΟΝΕ. Η στερλίνα, µετά από δύο χρόνια παραµονής στον Μηχανισµό Συναλλαγµατικών Ισοτιµιών, οδηγείται σε αναγκαστική έξοδο µετά από κερδοσκοπικές πιέσεις µε πρωταγωνιστή τον µεγαλοεπενδυτή Τζόρτζ Σόρος. ∆ιαλύεται η Γιουγκοσλαβία, µε την ανεξαρτησία της Σλοβενίας, της Κροατίας, της ΠΓΜ∆ και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 113

114 ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 115

1993

O Α Ν Τ Ω Ν Η Σ Σ Α Μ Α ΡΑ Σ

& η κατάρρευση της

κυβέρνησης Μητσοτάκη

Στις εκλογές του Οκτωβρίου το ΠΑΣΟΚ, µε επικεφαλής τον Ανδρέα Παπανδρέου, επανέρχεται στην εξουσία µε µεγάλη πλειοψηφία 170 εδρών, ανάλογη της εκλογικής νίκης του 1981. Η οικονοµία έχει εισέλθει σε ύφεση, και όπως συµβαίνει σε κάθε έτος εκλογών το δηµόσιο έλλειµµα αυξάνεται κατά 4 µονάδες στο 11% του αεπ και διατηρείται στο επίπεδο αυτό ως το 1996. Το δηµόσιο χρέος, αυξάνεται στο 111% του αεπ, καθώς υπολογίζονται σε αυτό και νέα κρυφά χρέη των ετών ως το 1989 (καταπτώσεις εγγυήσεων, κάλυψη ελλειµµάτων ∆ΕΚΟ κ.α.), ενώ αυξάνεται περισσότερο από τα ελλείµµατα του προϋπολογισµού και τα επόµενα χρόνια. Οι τόκοι και τα χρεολύσια του δηµοσίου χρέους αναλογούν πλέον στο 20% του αεπ (25% το επόµενο έτος) καθιστώντας σχεδόν αναπόφευκτη 18 χρόνια αργότερα την προσφυγή στο ∆ΝΤ. Οι χειρισµοί του τότε υπουργού Εξωτερικών, Αντώνη Σαµαρά, στο Σκοπιανό οδήγησαν στην έξοδό του από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, σε µια εποχή που τα πνεύµατα ήταν εξηµµένα λόγω του θέµατος του ονόµατος της ΠΓΜ∆ και τη µη αποδοχή από µέρους του της σύνθετης ονοµασίας. Τον Ιούνιο ίδρυσε την Πολιτική Άνοιξη και η προσχώρηση σε αυτή ενός -κρίσιµου για την αυτοδυναµία της κυβέρνησης- βουλευτή της Ν∆ τον Σεπτέµβριο, µε αιτιολογία εκτός του Σκοπιανού και την αποτροπή της «επαίσχυντης», όπως την χαρακτήρισε ο αρχηγός της ΠΟΛΑΝ, πώλησης του ΟΤΕ, οδήγησε στην κατάρρευση της κυβέρνησης Μητσοτάκη και τις εκλογές του Οκτωβρίου. (Λίγα χρόνια αργότε116 ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

ρα, µετά τη διάλυση της Πολιτικής Άνοιξης, ο Α. Σαµαράς στις εκλογές του 2004 υποστήριξε δηµόσια τη Ν∆ και έγινε τελικά αρχηγός της το 2009). Η ΕΟΚ δίνει τη θέση της στην ΕΕ, καθώς τίθεται σε ισχύ η συνθήκη του Μάαστριχτ. Από τις σελίδες της «Ε»: Οι εξαγωγείς της χώρας υποστηρίζουν ότι το υψηλό κόστος του χρήµατος (τα επιτόκια των επιχειρηµατικών δανείων ήταν περίπου 27% µε πληθωρισµό 14%) αποτρέπει την παραγωγή εξαγώγιµων προϊόντων, η Χαλυβουργική προβάλλει την ελληνικότητα της Μακεδονίας, η Εθνική Τράπεζα πωλεί την Τράπεζα Αθηνών (πρώην Επαγγελµατικής Πίστεως) στο κορεατικών συµφερόντων Hanwa Group, τα Ναυπηγεία Σύρου πωλούνται στον όµιλο Περογιαννάκη σε σχήµα που µετέχουν και οι εργαζόµενοι και τα ναυπηγεί ΝΑΥΣΙ στον επιχειρηµατία Β. Ρέστη.

ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΤΡΙΓΜΟΙ ΣΤΗΝ ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑ

199 4

Η βιοµηχανική παραγωγή υποχωρεί για 4ο συνεχόµενο έτος, οι επενδύσεις για 3ο και η αντιπληθωριστική πολιτική οδηγεί σε υποχώρηση του πληθωρισµού στο 10%, µε την κατώτατη αµοιβή όµως να αυξάνεται 13% και την παραγωγικότητα µόλις 0,1%. Οι αµοιβές στις ∆ΕΚΟ αυξήθηκαν 19%! Από τις σελίδες της «Ε»: «Η ελληνική οικονοµία βρίσκεται σε κατάσταση βασικής ανισορροπίας και µόνο χαρη στις θεαµατικού µεγέθους εισροές από τη ΕΕ δεν δηµιουρ-

γείται πρόβληµα στο ισοζύγιο πληρωµών». Οι τόκοι του δηµοσίου χρέους εκτοξεύτηκαν στο 14% του αεπ ή στο 54% των εσόδων του προϋπολογισµού! Ο πρόεδρος του ΣΕΒ, Ιάσων Στράτος, περιγράφει την εικόνα της οικονοµίας: «Η κρίση του δηµόσιου τοµέα µεταφέρεται στον ιδιωτικό. {…} Χαρακτηριστικό παράδειγµα –ίσως το σηµαντικότερο εµπόδιο στην ανάπτυξη – τα υψηλά επιτόκια που διαµορφώνονται για να καλύπτονται οι δανειακές ανάγκες του δηµοσίου. Αφενός γίνεται δυσβάστακτο το κόστος του χρήµατος για τις επιχειρήσεις (25-27%), αφετέρου οι πολύ µεγάλες αφορολόγητες αποδόσεις των τίτλων του δηµοσίου προσελκύουν κεφάλαια που θα µπορούσαν να κατευθυνθούν σε παραγωγικές επενδύσεις». Ο πρόεδρος του Συµβουλίου Οικονοµικών Εµπειρογ νωµόνων, Γιάννης Στουρνάρας, αναφερόµενος στο κατά πόσο θα µπορούσε να αποβεί επιζήµια για την ελληνική οικονοµία η επέκταση των ελληνικών επιχειρήσεων στα Βαλκάνια τότε, µε την εκροή κεφαλαίων και θέσεων εργασίας αναφέρει «όσον αφορά τα χρηµατοοικονοµικά κίνητρα (π.χ. αναπτυξιακός νόµος για Αλβανία) η έµφαση δεν θα έπρεπε να δίνεται τόσο στις επιδοτήσεις όσο στη δηµιουργία υποδοµής και πληροφό-

ΠΑΡΑΒΙ Α ΖΟΝΤΑ Σ ... ΤΟ ΜΑ Α Σ ΤΡΙ Χ Η οικονοµολόγος, Μιράντα Ξαφά προειδοποιεί για τους κινδύνους από την παραβίαση του πνεύµατος της Συνθήκης του Μάαστριχτ, µε την έκδοση εγγυήσεων για δάνεια κρατικών επιχειρήσεων ή τραπεζών που στη συνέχεια χρηµατοδοτούν το ∆ηµόσιο, και του αυξανόµενου εξωτερικού δανεισµού τους. «Η αύξηση του εξωτερικού δανεισµού τους αλλά και του ∆ηµοσίου εγκυµονεί κινδύνους, στον βαθµό που µια διολίσθηση του νοµίσµατος, αντί να µειώσει (µέσω του πληθωρισµού) την πραγµατική αξία του χρέους, θα αύξανε υπέρµετρα τις δαπάνες εξυπηρέτησής του».

ρησης, και πάντα σε συνάρτηση µε το δηµοσιονοµικό πρόβληµα της χώρας». Βασικός κλάδος της ελληνικής βιοµηχανίας η κλωστοϋφαντουργία, µετά από χρόνια ύφεσης, αδυνατεί να παρακολουθήσει τη βελτίωση του κλάδου σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Ελληνική Υφαντουργία προβάλλει τα 20 χρόνια ανοδικής της πορείας και ο πρόεδρός της, Γιώργος Ακκάς, σχετικά τονίζει: «Μεγάλο µέρος του κλάδου δεν µπόρεσε να εκσυγχρονιστεί έγκαιρα, εξέλιξη στην οποία πρωτεύοντα ρόλο διαδραµάτισε η συναλλαγµατική πολιτική της τελευταίας τετραετίας (συγκρατηµένη διολίσθηση δραχµής που δεν κάλυπτε τις διαφορές πληθωρισµού Ελλάδας και ανταγωνιστών) και το υψηλό κόστος του χρήµατος».

199 5

ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΚΙΝ∆ΥΝΟΥ Οι ελληνικές τράπεζες στη Βαλκανική «εκστρατεία». Πρώτη η XiosBank (εξαγοράστηκε το 1999 από την Πειραιώς) και η Ιονική στη Βουλγαρία, η τότε Τράπεζα Πίσ τεως σ τη Ρουµανία, και άµεσα κινούνται και η Εθνική (είχε ήδη γραφεία αντιπροσωπείας) και η Εµπορική. Από τις σελίδες της «Ε»: τη χρονιά αυτή ο τζίρος του οµίλου Siemens στην Ελλάδα, µέσω των 6 εταιρειών του, έφθασε τα 72 δισ. δρχ. το 1/3 του οποίου αφορούσε εγχώρια προστιθέµενη αξία. Στο εξωτερικό, οι µαζικές αποκρατικοποιήσεις στη Ρωσία, µε µεθόδους αµφισβητούµενες, οδηγούν στη δηµιουργία των ολιγαρχών που θα κυριαρχήσουν στην πολιτική ζωή της τα επόµενα χρόνια. Το δολάριο υποχωρεί σε χαµηλά 50 ετών λόγω των διευρυνόµενων ελλειµµάτων µε την Ιαπωνία κυρίως αλλά και µε τα υπόλοιπα κράτη της Ασίας και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες υποτιµούν τα νοµίσµατά τους έναντι του γερµανικού µάρκου. Κλείνει η αυτοκινητοβιοµηχανία ΤΕΟΚΑΡ του Οµίλου Θεοχαράκη που κατασκεύαζε τα αυτοκίνητα NISSAN, µετά από 15 χρόνια λειτουργίας, µια από τις αιτίες ήταν οι υψηλές φορολογικές επιβαρύνσεις. Η Τουρκία παράγει 250 χιλ. οχήµατα το έτος αυτό. Το Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο µετατρέπεται σε εµπορική τράπεζα, η Alpha Τράπεζα Πίστεως αιφνιδιάζει την αγορά προσφέροντας στεγαστικά δάνεια µε επιτόκιο 12%, που θεωρείτο εξαιρετικά χαµηλό και που προκάλεσε αντιδράσεις στους τραπεζικούς κύκλους. Ο ανταγωνισµός από τότε εντείνεται. Ο Κώστας Σηµίτης παραιτείται από υπουργός Βιοµηχανίας και από το εκτελεστικό γραφείο του Πασοκ, σε µια κίνηση που αποτέλεσε προάγγελο εξελίξεων στο κυβερνών κόµµα. ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 117

Τον Ιανουάριο του 1996 παραιτείται από πρωθυπουργός ο Ανδρέας Παπανδρέου για λόγους υγείας και τον διαδέχεται ο Κώστας Σηµίτης, ο οποίος επικράτησε και στις εκλογές του Σεπτεµβρίου.

199 6

Η ΑΜΦΙΛΕΓΟΜΕΝΗ

ΕΠΟΧ Η

Τ ΟΥ Κ Ω Σ ΤΑ Σ Η Μ Ι Τ Η ΑΠΟ ΣΧΕΤΙΚΑ ΣΤΑΘΕΡΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ χαρακτηρίστηκε η περίοδος του Κωνσταντίνου Σηµίτη που διατέλεσε πρωθυπουργός έως το 2004, µε την ώθηση και των επενδύσεων για την προετοιµασία των Ολυµπιακών Αγώνων του 2004 και των µεγάλων έργων υποδοµής που τα συνόδευσαν. Το δηµόσιο χρέος παραµένει σταθερό περίπου στο 110% του αεπ την πρώτη τετραετία και εµφανίζει πτωτικές τάσεις τη δεύτερη, µε τη βοήθεια των swaps το 2000. Το δηµόσιο έλλειµµα υποχωρεί από 10% του αεπ το 1995 σε 7,4% και σε 2,8% το 2000, σ τοιχεία που αργότερα αναθεωρήθηκαν από την ΕΕ διότι δεν ανταποκρίνονταν στην πραγµατική εικόνα των δηµόσιων οικονοµικών 118 ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

αλλά ωραιοποιήθηκαν για να ανταποκριθεί η χώρα στις απαιτήσεις συµµετοχής στο ευρώ. Στο εξωτερικό, το πλεόνασµα της Γερµανίας παραµένει το 2ο µεγαλύτερο στον κόσµο µετά της Ιαπωνίας, παρά τη µεγάλη υποχώρησή του και ενώ η Κίνα δεν έχει ακόµα προβάλλει δυναµικά στο διεθνές σκηνικό. Από τις σελίδες της «Ε»: Εισάγεται και στην Ελλάδα η «επιτυχηµένη στις αγγλοσαξωνικές χώρες» τιτλοποίηση σ τεγασ τικών δανείων από την Κτηµατική Τράπεζα, µε την οποία µεταβιβάζεται ο πιστωτικός κίνδυνος σε τρίτους (οι υπερβολές της στις ΗΠΑ οδήγησαν στη χρηµατοπιστωτική κρίση το 2008). Ο πρόεδρος της Ένωσης Εφοπλιστών Επι-

βατηγών Πλοίων, Ανδρέας Ποταµιάνος, δηλώνει «Αν το ελληνικό κρουαζιερόπλοιο δεν αναπτύχτηκε, αυτό οφείλεται στην ελληνική σηµαία και τα ελληνικά (ακριβότερα) πληρώµατα». Κλείνει το εργοστάσιο της Goodyear σ τη Θεσσαλονίκη, και η χώρα πλέον εισάγει όλα τα ελαστικά που χρειάζεται ενώ πριν λίγα

χρόνια µαζί µε τη Pirelli κάλυπτε από εγχώρια παραγωγή τα 3/4 των αναγκών της. Υπογράφηκε η σύµβαση παραχώρησης µεταξύ του Ελληνικού ∆ηµοσίου και της ΓΕΦΥΡΑ Α.Ε. για τη µελέτη, κατασκευή, χρηµατοδότηση, συντήρηση και λειτουργία της Γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου που εγκαινιάστηκε το 2004.

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ 1997

Ο ρυθµός ανάπτυξης ενισχύεται στο 3,5%, το έλλειµµα του δηµοσίου υποχωρεί οριακά στο 6,6% του αεπ, το δηµόσιο χρέος αυξάνεται στο 114% του αεπ και οι τόκοι του, λόγω των χαµηλότερων επιτοκίων από τον εξωτερικό δανεισµό, υποχωρούν κατά 2 ποσοστιαίες µονάδες στο 10% του αεπ. Από τις σελίδες της «Ε»: Η ανάληψη κρυφών χρεών (κρατικών τραπεζών όπως η ΕΤΒΑ και η Κτηµατική και ∆ΕΚΟ, µια ελληνική εφεύρεση που αυξάνει το χρέος χωρίς προηγουµένως να έχει αυξήσει το έλλειµµα) γίνεται αδιαµαρτύρητα από την εκάσ τοτε κυβέρνηση». Το φυσικό αέριο εισέρχεται στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας. Πρώτος καταναλωτής η Ελληνική Βιοµηχανία Ζάχαρης. Κατασκευάζεται το πρώτο αιολικό πάρκο στην Ελλάδα από την εταιρεία Ρόκας στην Κρήτη. Ξεκινά η ανοδική πορεία του χρηµατιστηρίου µε άνοδο 59% του δείκτη, που οδήγησε στο σκάσιµο της φούσκας από τα µέσα του 2000. Η ανεπαρκής εποπτεία της εποχής είχε ως συνέπεια σκάνδαλα, όπως αυτό της ∆ΕΛΤΑ Χρηµατισ τηριακής. Σε συνέν τευξή του

στην «Ε», ο τότε διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος και σηµερινός πρωθυπουργός, Λουκάς Παπαδήµος, τονίζει ότι η συµµετοχή στη νοµισµατική ένωση το 2001 µπορεί να έχει δυσµενείς επιπτώσεις στην παραγωγή και την απασχόληση, αν δεν αυξηθεί η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας. Το έτος αυτό καταγράφεται φυγή πλοίων από το εθνικό νηολόγιο και οι εφοπλιστές ζητούν από τον πρωθυπουργό ελευθερία στην επιλογή της σύνθεσης των κατώτατων πληρωµάτων. Στο εξωτερικό η Ασιατική κρίση, µε το εξωτερικό χρέος των οικονοµιών της ΝΑ Ασίας να εκτοξεύεται στο 167% του αεπ τους, προκαλεί την παρέµβαση του ∆ΝΤ µε επιβολή δραστικής λιτότητας παρά το ότι οι χώρες αυτές είχαν χαµηλά δηµόσια ελλείµµατα. Από τις σελίδες της «Ε»: «Τα κεφάλαια των αµερικανικών pension funds συνέβαλλαν καθοριστικά στο φαινόµενο των ασιατικών τίγρεων που για δυο δεκαετίες υπήρξαν παράδειγµα προς µίµηση. Όταν η Ασία έγινε ενοχλητική και απείθαρχη, οι Αµερικανοί πήραν τα κεφάλαιά τους και έφυγαν απότοµα, προκαλώντας την κρίση». ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 119

199 8

Ο πρώην γε ν. γραµµατέας του υπουργείου Εσωτερικών, Ανδρέας Λοβέρδος , περιγράφει χαρακτηριστικά τη λειτουργία του ∆ηµοσίου: «Το πολιτικό σύστηµα πάσ χει από κακή αντίληψη του χρόνου. Οι καθυσ τερήσεις που για τον ιδιωτικό τοµέα µπορεί να προκαλέσουν ολοκληρωτική καταστροφή, για το δηµόσιο δεν προσλαµβάνονται ως αγχωτική αδυναµία. Υπάρχει µια µακαριότητα παντελώς αδικαιολόγητη».

ΑΠΙΑΣΤΟΣ ΣΤΟΧΟΣ

Η ΣΥ ΓΚ ΛΙΣΗ Από τις σελίδες της «Ε»: Ανακοινώνεται τριετές πρόγραµµα µερικής αποκρατικοποίησης ορισµένων δηµοσίων επιχειρήσεων, σε ποσοστό από 25% ως 50%, η ουσιαστική περιστολή των δηµοσίων δαπανών ενώ η κατάργηση ορισµένων δηµοσίων οργανισµών αµφιβόλου σκοπιµότητας καθυστερεί (έως τις µέρες µας θα υποστήριζε ο αντικειµενικός παρατηρητής της ελληνικής πραγµατικότητας). H TVX Ελληνικός Χρυσός µε καταχωρήσεις της διαµαρτύρεται για τις συνεχείς αντιδράσεις µερίδας κατοίκων στην αξιοποίηση των µεταλλείων χρυσού της Κασσάνδρας, που εµποδίζουν την υλοποίηση µιας επένδυσης που έχει λάβει όλες τις σχετικές άδειες (τελικά η επένδυση έλαβε έγκριση περιβαλλοντικών όρων µε υπογραφή του υπουργού ΠΕΚΑ το 2011!). Η πραγµατική σύγκλιση, δηλαδή η προσέγγιση του κατά κεφαλή αεπ της χώρας προς τον ευρωπαϊκό µέσο όρο των 15, παραµένει άπιαστος στόχος, από 76% το 1991 τη χρονιά αυτή έχει υποχωρήσει στο 72%. Τη χρονιά αυτή οι εξαγωγές καλύπτουν µόλις το 36% των εισαγωγών, το χαµηλότερο ποσοστό από το 1973. Ο εκτός Νέας ∆ηµοκρατίας, Στέφανος Μάνος, προφητικά από τις σελίδες της «Ε» αναφέρει: «Το πιο επικίνδυνο είναι να σε αποφεύγουν οι αγορές. Επικίνδυνο όµως είναι και να σε παραλατρεύουν, η σιγουριά των υψηλών επιτοκίων θα µας διαλύσει. Οι

Α 120 ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

αγορές λάτρεψαν τα υψηλά επιτόκια που πληρώνουµε, όχι την ελληνική οικονοµία». Στο εξωτερικό, η κατάρρευση του hedge fund LTCM (στο οποίο συµµετείχαν οι Μyron Scholes και Robert Merton, νοµπελίστες για την έρευνά τους στην αποτίµηση της αξίας των παράγωγων προϊόντων (!)), προκαλεί τη παρέµβαση του κεντρικού τραπεζίτη Άλαν Γκρήνσπαν που οργάνωσε τη διάσωσή του από τις τράπεζες δανειστές του για να προληφθούν αλυσιδωτές επιπτώσεις στις χρηµαταγορές, κάτι που δεν έγινε 10 χρόνια αργότερα µε τη Lehman Brothers.

Η ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ ΦΟΥΣΚΑ

1999

Η κεφαλαιοποίηση των 250 εταιρειών του ελληνικού χρηµατιστηρίου έχει φθάσει πλέον το 75% του αεπ της χώρας, µεγέθη που κατακτήθηκαν σχεδόν εν µια νυκτί! Οι κίνδυνοι βρίσκονται προ των πυλών, θα υλοποιηθούν 1 χρόνο αργότερα. Καθώς στην Ευρώπη οι διεργασίες για το κοινό νόµισµα προχωρούν, στην Αµερική ο Μίλτον Φρήντµαν δηλώνει ότι το ευρώ δεν θα επιζήσει για πολύ γιατί δεν διαθέτει ενιαία πολιτική (όσον αφορά το δεύτερο είχε δίκιο, για το πρώτο µέχρι στιγµής διαψεύστηκε). Τότε η ισοτιµία της δραχµής ως προς το ευρώ είχε οριστεί στις

353 δρχ. τε λικά έκλεισε ανατιµηµένη σ τις 340,75 δρχ.). Το ευρώ εισέρχεται στον στίβο των διεθνών νοµισµάτων, η ισοτιµία του διατηρείται περίπου στο 1 δολάριο. Από τις σελίδες της «Ε»: Αλλάζει ο τραπεζικός χάρτης της χώρας, η πλειοψηφία των µετοχών της Εθνικής δεν ανήκει πλέον στο κράτος [58% ανήκει σε θεσµικούς, Έλληνες (18%) και ξένους (15%), και το επενδυτικό κοινό 25%], η Τράπεζα Κρήτης 10 χρόνια µετά το σκάνδαλο Κοσκωτά ιδιωτικοποιήθηκε το 1998 και εξαγοράστηκε από τη Eurobank του Οµίλου Λάτση, η Ιονική Τράπεζα µετά από 24 χρόνια υπό τον κρατικό έλεγχο, στον οποίο περιήλθε µε την κρατικοποίηση της Εµπορικής, πωλείται στην Alpha Τράπεζα Πίστεως (η Αττικής που επίσης ανήκε στον όµιλο της Εµπορικής δύο χρόνια πριν πωλήθηκε σ το ταµείο των Μηχανικών) και η Κεντρικής Ελλάδος εξαγοράζεται από την Εγνατία Τράπεζα (η οποία τελικά περιήλθε στη Marfin). Η Eurobank αποκτά και το 50% της Τράπεζας Εργασίας (µε την οποία συγχωνεύτηκε το επόµενο έτος), έχοντας 3 χρόνια πριν εξαγοράσει και την Interbank. Το κλίµα ευφορίας που δηµιούργησε η

προοπτική συµµετοχής στην ΟΝΕ και η ανάληψη των Ολυµπιακών Αγώνων, αποτυπώνεται στις σελίδες της «Ε» από τον Γιάννη Παγίδα της Αιολικής Επενδύσεων: «Η επόµενη δεκαετία θα είναι η πιο ελπιδοφόρα για την Ελλάδα. Αν δεν συµβεί κάτι κακό θα είναι µοναδική, µε απίστευτες ευκαιρίες για κάθε Έλληνα». Στο εξωτερικό, δυνάµεις του ΝΑΤΟ βοµβαρδίζουν τη συρρικνωµένη πλέον Γιουγκοσλαβία, καθώς η κρίση στο Κόσσοβο (το καθεστώς Μιλόσεβιτς είχε αναστείλει την αυτονοµία του, προκαλώντας ισχυρές αντιδράσεις των Αλβανόφωνων) έχει προσλάβει µεγάλες διαστάσεις. Τελικά το Κόσσοβο ανακηρύσσει µονοµερώς την ανεξαρτησία του το 2008, δρόµο που 2 χρόνια νωρίτερα είχε ακολουθήσει και το Μαυροβούνιο.

Το 2000 ξεκινά τη λειτουργία του το Μετρό της Αθήνας µε τη γραµµή Εθνική Άµυνα-Σύνταγµα-Σεπόλια.

2000 ∆ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ

2000

Τη χρονιά αυτή ο ρυθµός ανάπτυξης φθάνει το 4,4%, ο πληθωρισµός βρίσκεται στο 3,2%, οι επενδύσεις αυξάνονται 15% µε την ενίσχυση των έργων προετοιµασίας των Ολυµπιακών Αγώνων, το έλλειµµα του δηµόσιου τοµέα υποχωρεί κάτω από το 3% του αεπ (στοιχείο που αργότερα αναθεωρήθηκε στο 3,7%). Το δηµόσιο χρέος υποχωρεί κατά 10 µονάδες του αεπ στο 102% µε τη βοήθεια των swaps στα οποία προχώρησε η ελληνική κυβέρνηση µε τη Goldman Sachs, τα οποία µετέθεταν τις υποχρεώσεις στο µέλλον (και το 2001 µε µετατροπή του χρέους σε παλαιότερη και όχι τη τρέχουσα ισοτιµία του ευρώ µε αντάλλαγµα δέσµευση για την τράπεζα µελλοντικών εσόδων του δηµοσίου). Σε τακτικές ωραιοποίησης των δηµοσιονοµικών τους µεγεθών είχαν επιδοθεί και άλλες χώρες µε στόχο να ικανοποιήσουν τα κριτήρια συµµετοχής στο ευρώ. Ωστόσο για την Ελλάδα, θα πρέπει να σηµειωθεί ότι το παρακάναµε: µετά την αναθεώρηση των στοιχείων για το δηµόσιο έλλειµµα

από τη Eurostat, η Ελλάδα κανένα έτος µέχρι το 2010, οπότε και οδηγήθηκε στην Ευρωπαϊκή Στήριξη, δεν κάλυψε το όριο του 3% του αεπ. Σκάει η φούσκα του χρηµατιστηρίου, ο δείκτης τον Αύγουστο είναι 2 χιλ. µονάδες χαµηλότερος από τον Ιανουάριο, παρά τις δηλώσεις προεκλογικά υπουργών της κυβέρνησης ότι «η καλή πορεία του χρηµατιστηρίου αντανακλά την καλή εικόνα της οικονοµίας». Ξεκινά στο χρηµατιστήριο η διαπραγµάτευση παραγώγων. Τα δάνεια προς το ιδιωτικό τοµέα αυξάνονται 28% µετά από 13% το προηγούµενο έτος καθώς οι προσδοκίες για χαµηλότερα επιτόκια του ευρώ είναι ισχυρές. Στις εκλογές του Απριλίου επανεκλέγεται το Πασοκ και ο Κώστας Σηµίτης πρωθυπουργός. Τότε το επιτόκιο δανεισµού του δηµοσίου ήταν 7% (σήµερα θεωρητικά από τις αγορές πάνω από 25%). Τότε συµµαχούν η Ericson µε τη Microsoft για να φέρουν το internet στα κινητά τηλέφωνα. Ξεκινά τη λειτουργία του το Μετρό της Αθήνας µε τη γραµµή Εθνική Άµυνα-Σύνταγµα-Σεπόλια. ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 121

2 0 01

ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ

∆ Η ΜΟΣ ΙΟ

Τη χρονιά αυτή ο αριθµός των δηµοσίων υπαλλήλων αυξάνεται κατά 55 χιλ. Το χρηµατιστήριο υποχωρεί 34%, η υποχώρηση συνεχίζεται ως το 2003. Η λειτουργία της αγοράς παραγώγων και του margin account (µε τον οποίο ο επενδυτής µπορεί να αγοράσει διπλάσια χρηµατιστηριακή αξία από εκείνη που θα µπορούσε να αγοράσει µε µετρητά) διευκόλυνε και επιτάχυνε την πτώση, δίνοντας την ευκαιρία σε ορισµένους αποκόµισης κερδών. Η Ελλάδα είναι το 12 µέλος της ΟΝΕ, τα υπόλοιπα µέλη είχαν ενταχθεί από το 1999. Ο ρυθµός ανάπτυξης στο 4,4% (που ενισχύεται από τον υπολογισµό της απασχόλησης στο δηµόσιο που αυξάνεται), όµως η ανεργία διατηρείται για τρίτο έτος στο 12% περίπου. Ο τότε διοικητής της Εθνικής Τράπεζας, Θεόδωρος Καρατζάς, σε άρθρο του στην «Ε» συστήνει: «Οι Έλληνες επιχειρηµατίες πρέπει να ξαναποκτήσουν τον χαρακτήρα και τις ιδιότητες που είχαν στις αρχές του αιώνα, πριν από τη δηµιουργία κλειστών οικονοµικών συνόρων που τους περιόρισε µόνο στην ελληνική επικράτεια. Μαζί τους θα αποκτήσει και η ελληνική οικονοµία πραγµατική δύναµη και προοπτική». Ξεκινά τη λειτουργία του το νέο αεροδρόµιο της Αθήνας, Ελευθέριος Βενιζέλος. Στο εξωτερικό η ευρωπαϊκή οικονοµία επιβραδύνει, η αµερικανική οικονοµία επιβραδύνει απότοµα καθώς διαρρηγνύεται η φούσκα των µετοχών τεχνολογίας και ο κεντρικός τραπεζίτης, Άλαν Γρήνσπαν, ξεκινά επιθετική µείωση των επιτοκίων του δολαρίου που θα διαρκέσει µια τριετία (από 6,2% το 2000 σε 3,9%.το 2001). Ο εξωτερικός δανεισµός της υπερδύναµης αυξάνεται, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 είναι ο µεγαλύτερος δανειζόµενος του κόσµου από καθαρός πιστωτής προηγουµένως. Οι παγκόσµιες ανισορροπίες τότε αναφέρονται σε αρνητική αποταµίευση 122 ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

και υπερεπένδυση στις ΗΠΑ και υπεραποταµίευση και αποεπένδυση στην Ιαπωνία (η Κίνα είχε εισέλθει στο σκηνικό εδώ και µια δεκαετία, ωστόσο πιο δυναµική παρουσία αποκτά τα επόµενα χρόνια). Τα χρηµατιστήρια ανά τον κόσµο υποχωρούν, λόγω του ότι αφενός η πραγµατική οικονοµία δεν εξασφαλίζει τα αναµενόµενα κέρδη στις εταιρείες αλλά και στην υπερβολική ευφορία για τις µετοχές τεχνολογίας που αποδείχτηκε αβάσιµη. Οι τροµοκρατικές επιθέσεις στους ∆ίδυµους πύργους στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέµβριο, θα οδηγήσουν σε γενναίες µειώσεις επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες, Fed και ΕΚΤ, για να ηρεµήσουν οι αγορές και σε επίπεδο στρατηγικής θα οδηγήσουν στην Αµερικανική (µε τη σύµπραξη των Βρετανών και Αυστραλών) εισβολή στο Αφγανιστάν για εξάρθρωση των τροµοκρατών και αργότερα στο Ιράκ. Η Αργεντινή σε περιπέτειες, η δηµοσιονοµική κρίση καταλήγει σε χρεοκοπία τον ∆εκέµβριο όταν το ∆ΝΤ αρνήθηκε να καταβάλλει προγραµµατισµένη δόση δανείου λόγω ανεπαρκούς προόδου στο πρόγραµµα σταθεροποίησης που είχε συµφωνηθεί µε αυτό. Η παρέµβαση του ∆ΝΤ επικρίθηκε διότι µε την πολιτική που επέβαλλε, αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών η ύφεση εντάθηκε, η εµπιστοσύνη των επενδυτών υποχώρησε περισσότερο και τα επιτόκια δανεισµού της παρέµειναν σε µη βιώσιµα επίπεδα. Η αναδιάρθρωση του δηµοσίου χρέους που ακολούθησε (κούρεµα οµολόγων 65%) δεν βοήθησε, η χώρα βγήκε από την ύφεση χάρη µόνον στην άνοδο των τιµών των εµπορευµάτων (στα οποία ήταν σηµαντικός εξαγωγέας) που ακολούθησε δύο χρόνια µετά. Το τελικό αποτέλεσµα ήταν η χώρα να παραµένει εκτός αγορών 10 χρόνια µετά, και η εισοδηµατική ανισότητα να έχει αυξηθεί καθώς η µεσαία τάξη είχε τις µεγαλύτερες απώλειες από την

υποτίµηση που ακολούθησε την εγκατάλειψη της σύνδεσης του πέσο µε το δολάριο. Η περίπτωση της, 10 χρόνια µετά, το 2011, παραλληλίσθηκε µε τα προβλήµατα της Ελλάδας από εκείνους που υποστήριζαν ότι η επιστροφή στη δραχµή θα διευκόλυνε την αντιµετώπιση των προβληµάτων της Ελλάδας. Ισχυρότερο επιχείρηµα στον αντίλογο είναι ότι η Ελλάδα δεν έχει σηµαντικές εξαγωγές ώστε να ωφεληθεί από την υποτίµηση σε αντίθεση µε τα εµπορεύµατα της Αργεντινής. Ο κύριος όγκος των υπερδιπλάσιων σε µέγεθος εισαγωγών της είναι µε την ευρωζώνη, ώστε η υποτιµηµένη πλέον δραχµή έναντι του ευρώ να επιβαρύνει το εξωτερικό έλλειµµα, ενώ και το διεθνές περιβάλλον, σε αντίθεση µε της Αργεντινής την περίοδο µετά την κρίση, δεν είναι ευνοϊκό. Από τις σελίδες της «Ε»: «Παρουσία του υπουργού Άµυνας, Άκη Τσοχατζόπουλου, πραγµατοποιήθηκε στο Κίελο η τελετή έναρξης ναυπήγησης του πρώτου από τα 3 υποβρύχια που θα προµηθευτεί το Ελληνικό Ναυτικό από τα γερµανικά ναυπηγεία HDW, τα υπόλοιπα δύο θα κατασκευάζονταν στα ναυπηγεία Σκαραµαγκά σε συµπαραγωγή µε την HDW». Όπως αποδείχτηκε το σκάνδαλο (µε την απευθείας ανάθεση) είχε ξεκινήσει.

2002

Το τέλος της δραχµής Κυκλοφορούν τα πρώτα χαρτονοµίσµατα και κέρµατα του ευρώ. Το ελληνικό χρηµατιστήριο υποχωρεί 23%, ο ρυθµός ανάπτυξης παραµένει ισχυρός στο 3,4%, η ανεργία όµως διατηρείται στο 10% του εργατικού δυναµικού. Το έλλειµµα του δηµοσίου, παρά την άνοδο της οικονοµίας που θα επέτρεπε µείωση, αυξάνεται στο 4,8%του αεπ, µετά τις αναθεωρήσεις της Eurostat, ενώ η κυβέρνηση εκτιµούσε πλεόνασµα 0,4%! Ο δα-

νεισµός των νοικοκυριών αυξάνεται ταχύτατα, λόγω και των χαµηλών επιτοκίων του ευρώ, τη χρονιά αυτή 32% καθώς η δανειακή τους επιβάρυνση είναι ακόµα σχετικά χαµηλή. Ο υπουργός Εργασίας, ∆ηµήτρης Ρέππας, παρουσιάζει το σχέδιο για το ασφαλιστικό -αφού απορρίφθηκαν το προηγούµενο έτος οι προτάσεις Γιαννίτση που αποτελούσαν σηµαντική παρέµβαση για τη βιωσιµότητά του λόγω των ισχυρών αντιδράσεων της κοινωνίας- το οποίο αποτελεί µετάθεση του προβλήµατος στο µέλλον (αναγκαστικά υπό τη πίεση της κρίσης στην Ελλάδα αντιµετωπίστηκε τη διετία 2010-2011). Σηµαντική επένδυση, το εργοστάσιο χαλυβουργίας της SOVEL (θυγατρικής της ΒΙΟΧΑΛΚΟ) στον Βόλο εγκαινιάζεται τη χρονιά αυτή. Η κρατική ΕΤΒΑbank περνά στην Τράπεζα Πειραιώς. Ο υπουργός Οικονοµίας, Νίκος Χρισ τοδουλάκης, ανακοινώνει νέα σειρά πώλησης µετοχών κρατικών επιχειρήσεων, 8% του ΟΤΕ, 19% του ΟΠΑΠ κ.α.. Στην Αµερική, ο Άλαν Γκρήνσπαν µειώνει το επιτόκιο του δολαρίου στο 1,7% και ακόµη χαµηλότερα την επόµενη διετία για να στηρίξει την ανάκαµψη της οικονοµίας σε µια πολιτική που, κατόπιν εορτής, επικρίθηκε ότι δηµιούργησε τεράστια ρευστότητα, ενθάρρυνε την αναζήτηση υψηλότερων αποδόσεων σε τοποθετήσεις υψηλού κινδύνου, που οδήγησαν στη χρηµατοπιστωτική κρίση του 2008. Παρά την αύξηση της διετίας 2005-2007, ήταν πλέον αργά. Στην ευρωζώνη η ανάπτυξη είναι αναιµική, µόλις 0,9%, µηδενική στη Γερµανία και µόλις 1% στη Γαλλία. Οι χώρες αυτές παραβιάζουν το Σύµφωνο Σταθερότητας µε δηµόσια ελλείµµατα πάνω από το όριο 3% του αεπ -παραµένουν εκτός ορίου στη Γαλλία ως το 2004 και στη Γερµανία ως το 2005- για να αντιµετωπίσουν την ύφεση. Η πολιτική τους επικρίθηκε αργότερα από τον Ζαν Κλοντ Τρισέ (που ανέλαβε επικεφαλής της ΕΚΤ το 2003) ότι έθεσε προηγούµενο για παραβίασή του και από άλλους, όπως και έγινε, µε καταστροφικές συνέπειες στην αύξηση του δηµοσίου χρέους και την κρίση στα τέλη τ ης δεκαε τ ίας. Καλή π ε ριγραφή του κλίµατος της εποχής αποτελεί ο χαρακ τηρισµός του Συµφώνου Σταθερότητας από τον τότε πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ροµάνο Πρόντι, ως «ανόητου», καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να αντιµετωπίσει την ύφεση µε κευνσιανές συνταγές. ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 123

124 ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 125

ΦΟΡΟΕΙΣΠΡΑΚΤΙΚΗ ΧΑΛΑΡΩΣΗ

2003

Στο προ-ολυµπιακό έτος ο ρυθµός ανάπτυξης µε τη βοήθεια των επενδύσεων αυξάνεται στο 5,9%. Το έλλειµµα του δηµοσίου στον προϋπολογισµό προβλεπόταν στο 0,9% του αεπ, τελικά και µετά τους ελέγχους της Eurostat έκλεισε στο 5,7%! Τη χρονιά αυτή τα φορολογικά έσοδα υποχωρούν στο 21% του αεπ από 24% το 2000, σηµατοδοτώντας χαλάρωση των φοροεισπρακτικών µηχανισµών του κράτους. Στο επίπεδο αυτό διατηρήθηκαν –παρά τη µείωση των φορολογικών συντελεστών στη διάρκεια της διακυβέρνησης της Ν∆ 20052009- µέχρι το 2010, οπότε η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης επιχειρήσεων και ιδιωτών οδήγησε σε άνοδο των εσόδων. Η απορροφητικότητα των ευρωπαϊκών κονδυλίων του Γ ΚΠΣ είναι χαµηλή. Από τις σελίδες της «Ε»: Ο τότε διευθύνων σύµβουλος της (κρατικοποιηµένης από το 1982) αµυντικής βιοµηχανίας ΠΥΡΚΑΛ, Παναγιώτης Μοσχολιός αναφερόµενος στη χαµηλή συµµετοχή ελληνικών επιχειρήσεων στα εξοπλιστικά προγράµµατα τονίζει: «Όσο το κράτος δεν λειτουργεί µε µακροπρόθεσµο σχεδιασµό, οι επενδύσεις στην άµυνα είναι µεγάλου ρίσκου. Έτσι, ενισχύονται οι έτοιµες λύσεις, µε τις οποίες διαµορφώνονται και οι ανάγκες, µε αποτέλεσµα οι αµυντικές δαπάνες να κατευθύνονται στο εξωτερικό και στο µεταπρατικό κεφάλαιο που µεσολαβεί». Η Αργυροµεταλλευµάτων και Βαρυτίνης (σήµερα S&B) αποκτά µια από τις πρώτες άδειες που χορήγησε η κινεζική κυβέρνηση σε ξένες επιχειρήσεις, για εκµετάλλευση κοιτασµάτων περλίτη. Εγκαινιάζεται ολοκληρωµένη η Αττική Οδός, που συνδέει την Ελευσίνα µε το νέο αεροδρόµιο. Στην Ευρώπη η στασιµότητα και η ύφεση στη Γερµανία οδηγεί σε παραβίαση των κανόνων του Συµφώνου Σταθερότητας για το δηµόσιο έλλειµµα. Στο εξωτερικό, συνεχίζεται η διολίσθηση των ασιατικών νοµισµάτων και οι ΗΠΑ κατηγορούν ευθέως την Ιαπωνία και την Κίνα ότι ενισχύουν τεχνητά την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών τους. Αµερικανοί µε συµµάχους τη Βρετανία του Τόνυ Μπλερ (αλλά και περιορισµένο αριθµό Αυστραλών και Πολωνών στρατιωτών) εισβάλλουν στο Ιράκ µε πρόσχηµα τους κινδύνους που εγκυµονούσε το πυρηνικό του οπλοστάσιο, το οποίο τελικά αποδείχτηκε ανύπαρκτο. Με τον πόλεµο, ο οποίος τελικά διήρκεσε περισσότερο από τις προβλέψεις αφού τις σύντοµες πολεµικές επιχειρήσεις ακολούθησε «αντάρτικο», η Αµερική –υπό τον πρόεδρο Μπους τον νεώτερο- ανέτρεψε το δικτατορικό και εγκληµατικό καθεστώς του Σαντάµ Χουσεΐν, εγκαθιστώντας τις δοµές για δηµοκρατική διακυβέρνηση. Μένει όµως ακόµα να αποδειχθεί αν η δηµοκρατία µπορεί να επιβληθεί σε χώρες διαφορετικής πολιτικής κουλτούρας. Ωστόσο, κυρίως διασφάλισε τον εφοδιασµό της αγοράς (της;) από τα πετρελαϊκά του αποθέµατα και τη θέση της ως ρυθµιστικού παράγοντα στην περιοχή. Ο τελευταίος Αµερικανός στρατιώτης αποχώρησε από το Ιράκ το 2011, έχοντας εξασφαλίσει για αµερικανικές και βρετανικές εταιρείες συµβόλαια εκµετάλλευσης των πετρελαϊκών πεδίων, η ExxonMobil σε σύµπραξη µε τη Shell την ανάπτυξη του τεράστιου κοιτάσµατος West Qurna και άλλα συµβόλαια εκµετάλλευσης υδρογονανθράκων. 126 ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

2004 Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ

ΗΜEΡΕΣ ∆OΞΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛA∆Α µε την άψογη διοργάνωση των Ολυµπιακών Αγώνων της Αθήνας που προσέφεραν σ τους Έλληνες σ τιγµές εθνικής ανάτασης και οι οποίες, στα τωρινά προβλήµατα της χώρας, αποτε λούν µακρινή ανάµνηση. Προεόρ τια, η νίκη της εθνικής οµάδας ποδοσφαίρου στο EURO 2004, που έφερε το τρόπαιο στους ενθουσιασµένους Αθηναίους. Αλλαγή φρουράς στη διακυβέρνηση της χώρας. Στις εκλογές του Μαρτίου νικητής αναδείχθηκε η Νέα ∆ηµοκρατία, µε επικεφαλής τον Κώστα Καραµανλή. Καλ λιέργησε υψηλέ ς προσ δοκίες, µε µηνύµατα περί επανίδρυσης του κράτους, οι οποίες διαψεύστηκαν. Στη διάρκεια της διακυβέρνησης του, ως το 2009, ο αριθµός των δηµοσίων υπαλλήλων αυξήθηκε κατά 50 χιλ. παρά την κρίσιµη εικόνα των δηµοσίων οικονοµικών. Το έλλειµµα του δηµοσίου αυξάνεται στο 7,4% του αεπ

Από την υψηλής αισθητικής τελετή έναρξης των Ολυµπιακών Αγώνων

Η ∆ΟΞΑ ΤΩΝ ΟΛΥ Μ Π Ι Α Κ Ω Ν

(µεταγενέστερη καταγραφή της Eurostat). Η κυβέρνηση προχωρά σε απογραφή των δηµοσίων οικονοµικών, µετά τις συνεχείς αναθεωρήσεις από τη Eurostat των µεγεθών των προηγούµενων ετών για το δηµόσιο έλλειµµα, διαδικασία που αντιµετώπισε σκληρή κριτική από την αντιπολίτευση. Από τις σελίδες της «Ε»: «Οι προεκλογικές δεσµεύσεις της νέας κυβέρνησης θα υλοποιηθούν µόνο εφόσον ο νέος πρωθυπουργός συγκρουστεί µε τις δοµές της ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης. Σας φαίνεται πιθανή αυτή η εκδοχή;» Έχει ήδη δηµιουργηθεί, µε τη µέθοδο της εθελουσίας εξόδου από ∆ΕΚΟ και κρατικές τράπεζες, µια γενιά σαραντα-πενηντάρηδων συνταξιούχων, που επιβαρύνουν υπέρµετρα το ασφαλιστικό σύστηµα. Τα καταναλωτικά δάνεια αυξάνονται µε θεαµατικό ρυθµό 38%, µετά την απελευθέρωση της καταναλωτικής πίστης το προηγούµενο έτος, και αναλογούν πλέον στο 9% του αεπ και ο συνολικός δανεισµός των νοικοκυριών στο 28% του αεπ (το 2010 είχε φθάσει το 52%!). Στο εξωτερικό, η Επιτροπή της Βασιλείας εκδίδει νέους κανόνες µε τους οποίους ει-

σάγεται προκυκλικότητα των ρυθµίσεων, δηλαδή οι τράπεζες υποχρεώνονται σε περίοδο ύφεσης να περιορίζουν περισσότερο το ενεργητικό τους, δηλαδή τις χορηγήσεις τους, επιτείνοντας την ύφεση. (Οι κανόνες αυτοί αναπροσαρµόζονται σήµερα, µε το «µαξιλάρι» υψηλότερου ορίου κεφαλαιακής επάρκειας το οποίο θα µπορεί να απορροφά ζηµιές σε περιόδους ύφεσης). Ο Αµερικανός κεντρικός τραπεζίτης, Άλαν Γκρήνσπαν, ανησυχεί για δηµιουργία φούσκας στην αγορά ακινήτων (λίγα χρόνια αργότερα, το 2008, οι φόβοι του επιβεβαιώθηκαν) και θέµα στις αγορές αποτελούν τα δίδυµα αµερικανικά ελλείµµατα, δηµοσιονοµικό και εξωτερικό. Το δολάριο υποχωρεί αλλά δεν επηρεάζεται πτωτικά το αµερικανικό εµπορικό έλλειµµα µε την Κίνα, αφού το κινεζικό νόµισµα είναι άµεσα συνδεδεµένο µε το δολάριο. Τη χρονιά αυτή πραγµατοποιείται η προς ανατολάς διεύρυνση στης ΕΕ, µε την ένταξη 10 νέων χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, της Κύπρου και της Μάλτας. ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 127

2 00 5

Η ΠΟΛ Ι Τ Ι Κ Η ΤΗΣ Η Π Ι Α Σ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ

H νέα κυβέρνηση παραλαµβάνει το δηµόσιο χρέος στο 99% του αεπ και το δηµόσιο έλλειµµα στο 7,4%. Το 2005 ο υπουργός Οικονοµικών, Γιώργος Αλογοσκούφης, µε την πολιτική της ήπιας προσαρµογής, πετυχαίνει µείωση του ελλείµµατος στο 5,4% του αεπ, το δηµόσιο χρέος ωστόσο αυξάνεται στο 101% και η οικονοµία επιβραδύνει µε τον ρυθµό ανάπτυξης στο 2,5%. Τη χρονιά αυτή οι επενδύσεις υποχώρησαν αλλά ανέκαµψαν δυναµικά την επόµενη. Στη διάρκεια της θητείας ο υπουργός Οικονοµικών προχώρησε σε µείωση της φορολογικής επιβάρυνσης των µεσαίων εισοδηµάτων από 35-45% στο 25% (µε ορίζοντα µείωσης στο 20% ως το 2014), ενώ αύξησε το αφορολόγητο όριο στις 12 χιλ. ευρώ. Η δηµοσιονοµική προσαρµογή διήρκεσε ως το 2007. Παρά τις µειώσεις των φορολογικών συντελεστών τα φορολογικά έσοδα ως ποσοστό του αεπ δεν υποχώρησαν. Η κυβέρνηση προσπάθησε ανεπιτυχώς να µεταρρυθµίσει το καθεστώς λειτουργίας των ∆ΕΚΟ, µε την υποχρέωση για πρώτη φορά κατάρτισης επιχειρηµατικών σχεδίων και εφαρµογής των ∆ιεθνών Προτύπων Χρηµατοοικονοµικής Πληροφόρησης, σε έναν τοµέα που µόνο η προσφυγή στο ∆ΝΤ 5 χρόνια αργότερα µπόρεσε να κάµψει τις ισχυρές αντιστάσεις του status quo. Από τις σελίδες της «Ε»: Το δηµόσιο πωλεί τη συµµετο-

128 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

Ο Γ. Αλογοσκούφης µε το φορολογικό νοµοσχέδιό του ξεκινά πορεία µείωσης της φορολογίας των επιχειρήσεων από 35% σε 32% µε ορίζοντα µείωσης στο 25% το 2007 και, όπως δηλώνει, «αν δεν γίνουν τώρα επενδύσεις δεν θα γίνουν ποτέ».

χή του στην Εθνική (7,5% του µετοχικού κεφαλαίου) και εισπράττει 560 εκατ. ευρώ. Οι ελληνικές τράπεζες ενισχύουν την παρουσία τους στη ΝΑ Ευρώπη. Οι επενδυτές πληρώνουν ακριβά τις µετοχές των ελληνικών τραπεζών γιατί πιστεύουν ότι η στρατηγική τους τοποθέτηση θα αποδώσει. Στο εξωτερικό η ανάπτυξη στην ευρωζώνη είναι αναιµική µόλις 1,7%, και η άνοδος των τιµών του πετρελαίου από τα 30 δολ./βαρέλι το 2004 σε 41 δολ. (!, σήµερα στα 100) θεωρείται ότι επηρεάζει την ανάπτυξη. Στη Γερµανία το ποσοστό ανεργίας έχει φθάσει το 11% και ο κα-

2006

ΙΣΧΥΡΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Ο ρυθµός ανάπτυξης αυξάνε ται σ το 5,5%, όµως το εξωτερικό έλλειµµα εκτοξεύεται στο 11% του αεπ (7,6% το 2005) καθώς η άνοδος της κατανάλωσης διατηρείται υψηλή, µε τη βοήθεια της ραγδαίας ανόδου των καταναλωτικών δανείων και στρέφεται σε εισαγόµενα. Η άνοδος των επενδύσεων επίσης οδηγεί σε διεύρυνση του ελλείµµατος. Ωστόσο, η συµµετοχή της βιοµηχανίας στο αεπ της χώρας διατηρείται σταθερή στο 10% περίπου έως και σήµερα καθώς η διαδικασία αποβιοµηχάνισης έχει συντελεστεί προ πολλού. Η ανεργία διατηρείται στο 9%. Από τις σελίδες της «Ε»: «Αντιµέτωπη µε την ανάγκη βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, µε αναδιαρθρώσεις που συνήθως συνεπάγονται απώλειες θέσεων εργασίας βρίσκεται η ελληνική οικονοµία. Η χαµηλή κατάταξη της χώρας στους δείκτες ανταγωνιστικότητας δείχνει προς τα πού πρέπει να κινηθούµε. Απλούστευση φορολογίας και διαδικασιών, µείωση γραφειοκρατίας και ευελιξία στην αγορά εργασίας». Οι αγορές εµπορευµάτων σε άνοδο, καθώς «οι Ιρανοί αγοράζουν χρυσό για να κλειδώσουν τα κέρδη τους από το πετρέλαιο, οι Ινδοί πετρέλαιο για να συντηρήσουν τη ξέφρενη ανάπτυξη τους, οι Κινέζοι, ατσάλι, παλλάδιο και ασήµι για να κατασκευάσουν περισσότερα αυτοκίνητα, ηλεκτρικές συσκευές κ.λπ., οι Άραβες κεφαλαιοποιούν τα κέρδη τους στις αγορές της

γκελάριος Σρέντερ προχωρά σε µεταρρυθµίσεις που αφορούν σε µείωση των επιδοµάτων ανεργίας και υποχρέωση ανάληψης εργασίας που ενδεχοµένως να µην επιθυµεί ο επιδοτούµενος άνεργος. Τα επόµενα χρόνια η ανεργία υποχωρεί και δεν αυξάνεται ακόµα και το 2009, τη χρονιά της µεγάλης ύφεσης. Στην Αµερική, ο κεντρικός τραπεζίτης Γκρήνσπαν αυξάνει τα επιτόκιο του δολαρίου για να αποτρέψει τη δηµιουργία φούσκας στα κρατικά της οµόλογα (η οποία τελικά αποδείχτηκε ανύπαρκτη, κάτι που δεν ίσχυσε για την αγορά κατοικιών).

Το 2006 οι τιµές των τραπεζών στο χρηµατιστήριο αυξάνονται 28%, µετά την ανακοίνωση αυξηµένων κερδών 60%.

∆ύσης». Τη χρονιά αυτή οι τιµές στο χρηµατιστήριο αυξάνονται 26%, των τραπεζών 28%, µετά την ανακοίνωση αυξηµένων κερδών 60% στις τράπεζες και 20% στις άλλες εταιρείες. Η Credit Agricole εξαγοράζει την Εµπορική Τράπεζα (αποκτά το 72% του µετοχικού κεφαλαίου της) σε µια διαδικασία που είχε ξεκινήσει το 2000 µε την απόκτηση του 7%. Οι επενδύσεις σε κατοικίες αυξάνονται 31%, ενόψει της εισαγωγής φπα, που δηµιούργησαν µεγάλο απόθεµα κατοικιών και σε συνδυασµό µε την κρίση στα τέλη της δεκαετίας οδήγησαν σε κρίση τον κλάδο των κατασκευών. Κίνδυνοι για το ασφαλιστικό, σε κάθε συνταξιούχο αναλογούν µόλις 2 εργαζόµενοι όταν στην ΕΕ αναλογούν 4. Στο εξωτερικό, η ευρωζώνη ανακάµπτει µε ρυθµό 3%. Το Μαυροβούνιο µε δηµοψήφισµα ανακηρύσσει την ανεξαρτησία του από τη Σερβία, η οποία πλέον από οµόσπονδη ∆ηµοκρατία της Σερβίας και του Μαυροβουνίου, ανακηρύσσεται σε ∆ηµοκρατία της Σερβίας. Σε ισχύ η νέα ΚΑΠ, οι ενισχύσεις στους αγρότες περιορίζονται και καταβάλλονται ανεξαρτήτως παραγωγής στα περισσότερα προϊόντα. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 129

2007

ΤΟ OΝΕΙΡΟ

ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟY

ΚOΜ ΒΟΥ Ο Υ Π Ο Υ Ρ Γ Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α Σ και Οικονοµικών, Γιώργος Αλογοσκούφης, στα τέλη του έτους προχωρά στην τρίτη φάση της φορολογικής µεταρρύθµισης, την απλοποίηση της φορολογίας ακινήτων. Καταργείται ο φόρος κληρονοµιών και γονικών παροχών, που επιβάρυνε τα µεσαία εισοδήµατα κυρίως, και εισάγεται το ενιαίο τέλος ακινήτων µε συντελεστή 0,1%. (Τον φόρο κληρονοµιών και µεταβιβάσεων επανέφερε η κυβέρνηση Παπανδρέου το 2010, οπότε και ξεκινά η µεγάλη φορολογική επιβάρυνση των ακινήτων για την κάλυψη των δηµοσίων ελλειµµάτων). Τη χρονιά αυτή ξεκινά το «άνοιγµα» Καραµανλή προς τη Ρωσία (είχε προηγηθεί επίσκεψη του προέδρου Πούτιν στην Αθήνα το 2006) µε νέα επίσκεψη του Πούτιν τον Απρίλιο, και επίσκεψη του κ. Καραµανλή στη Μόσχα 130 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

τον ∆εκέµβριο. Οι επαφές µε τη ρωσική πλευρά αφορούν στην ελληνική συµµετοχή στον αγωγό µεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, South Stream, στο πλαίσιο της φιλοδοξίας να αποτελέσει η Ελλάδα ενεργειακό κόµβο (4 χρόνια αργότερα, το 2011, οι Ρώσοι θα αλλάξουν τη διαδροµή, µεταφέροντάς τη βορειότερα και παρακάµπτοντας την Ελλάδα, µετά και την ακύρωση του αγωγού Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολης. Ο αγωγός θα διασχίζει τη Βουλγαρία, τη Σερβία, την Ουγγαρία και τη Σλοβενία). Ο South Stream είναι ανταγωνιστικός του ITGI (Interconnector Turkey-Greece-Italy) που θα µεταφέρει φυσικό αέριο από την Κασπία και το Ιράν, η συµφωνία για τον οποίο υπογράφεται το καλοκαίρι. Ο τελευταίος, που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόµα, έχει την υποστήριξη της

Το 2007 ξεκινά το «άνοιγµα» Καραµανλή προς τη Ρωσία. Οι επαφές µε τη ρωσική πλευρά αφορούν στην ελληνική συµµετοχή στον αγωγό µεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, South Stream, στο πλαίσιο της φιλοδοξίας να αποτελέσει η Ελλάδα ενεργειακό κόµβο. 4 χρόνια αργότερα, το 2011, οι Ρώσοι θα αλλάξουν τη διαδροµή, µεταφέροντάς τη βορειότερα και παρακάµπτοντας την Ελλάδα, µετά και την ακύρωση του αγωγού ΜπουργκάςΑλεξανδρούπολης.

ΕΕ (και των ΗΠΑ) καθώς θα µειώσει την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο, µε το οποίο καλύπτει το 1/3 περίπου των αναγκών της. Στη συνάντηση µε τον πρόεδρο Πούτιν τον ∆εκέµβριο συζητούνται επίσης θέµατα αµυντικής συνεργασίας, ήδη η Ελλάδα είχε αποφασίσει την προµήθεια 420 ρωσικών τεθωρακισµένων. Ο ρυθµός ανάπτυξης υποχωρεί στο 3%, η άνοδος των επενδύσεων στο 5% και της κατανάλωσης στο 3,7%. Ενώ η κυβέρνηση προέβλεπε έλλειµµα του δηµοσίου 2,4% του αεπ, τελικά αποδείχτηκε µετά τις συνεχείς αναθεωρήσεις της Eurostat ότι έφθασε το 6,5%. Ωστόσο, το σηµάδι κινδύνου έρχεται από το εξωτερικό, το έλλειµµα τρεχουσών συναλλαγών φθάνει το 15% του αεπ της χώρας, ποσοστό πρωτοφανές για την Ελλάδα. Από τις σελίδες της «Ε»: Στη Ρουµανία το µερίδιο των ελληνικών τραπεζών έχει φθάσει στο 12% του ενεργητικού της αγοράς, στη Βουλγαρία το 23%, την ΠΓΜ∆ το 26%, την Αλβανία το 12% και τη Σερβία το 11%. Η Εθνική προγραµµατίζει 100 νέα καταστήµατα στη Βουλγαρία και 170 στη Ρουµανία, η Eurobank διαθέτει 750 καταστήµατα στη Νέα Ευρώπη, η Alpha Bank έχει 270 στα Βαλκάνια και ο όµιλος Πειραιώς 190. Ο Κωνσταντίνος Ευριπίδης, της Genesis Pharma, υποστηρίζει «στο θέµα των ελλειµµάτων των

ασφαλιστικών ταµείων, µια σωστή µηχανογράφηση – και των νοσοκοµείων- θα βοηθούσε». Η µηχανογράφηση και το διπλογραφικό σύστηµα, η απουσία των οποίων ευνοούσε τη διαφθορά και τη σπατάλη και αποτελούσε πηγή µεγάλων ελλειµµάτων, προωθήθηκε συστηµατικά και αναγκαστικά µόνο µε το Μνηµόνιο µε την ΕΕ-∆ΝΤ τρία χρόνια αργότερα. Ξεσπά το σκάνδαλο των επενδύσεων ασφαλιστικών ταµείων σε δοµηµένα οµόλογα, προϊόντα που δεν γνώριζαν, ακολουθώντας συµβουλές εταιρειών που δεν γνώριζαν και δεν είχαν την έξωθεν καλή µαρτυρία. Στην ευρωζώνη, η αναπτυξιακή δυναµική διατηρείται, µε τον ρυθµό ανόδου του αεπ στο 3% για δεύτερο έτος, πριν ενσκήψει η χρηµατοπιστωτική κρίση το 2008. Στην Αµερική, οι τράπεζες έχουν αναλάβει µεγάλους κινδύνους µε την παροχή στεγαστικών δανείων σε νοικοκυριά χαµηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης, η κρίση στα τιτλοποιηµένα στεγαστικά δάνεια έχει ήδη ξεσπάσει. Στην Ελλάδα, ο πρωθυπουργός προκηρύσσει πρόωρες εκλογές, 6 µήνες νωρίτερα από τις προβλεπόµενες, για την ανανέωση της εντολής του ώστε να προχωρήσει σε µεταρρυθµίσεις στην οικονοµία, την παιδεία κλπ, τις οποίες και κερδίζει µε χαµηλότερο ποσοστό από τις προηγούµενες. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 131

2008

Η ΓEΝΝΕΣΗ ΤΗΣ

ΠΑΓΚOΣΜΙΑΣ

ΚΡIΣΗΣ

Τη χρονιά αυτή οι τρέχουσες δαπάνες του υπερχρεωµένου δηµοσίου αυξήθηκαν κατά 2,5 µονάδες του αεπ στο 44,8% του αεπ. Ουσιαστικά η κυβέρνηση αυτή είχε ορίζοντα 2,5 ετών, αφού το Πασοκ είχε από πολύ νωρίς δηλώσει ότι θα προκαλούσε εκλογές τον Μάρτιο του 2010 µε αφορµή την εκλογή προέδρου της δηµοκρατίας.

Η οικονοµία επιδεινώνεται σηµαντικά µετά το ξέσπασµα της χρηµατοπιστωτικής κρίσης το καλοκαίρι, και κλείνει τελικά το έτος µε αρνητικό ρυθµό ανάπτυξης, -0,2%, ανοίγοντας έναν υφεσιακό κύκλο που διαρκεί µέχρι το 2012 τουλάχιστον. Το εξωτερικό έλλειµµα παραµένει στο 15% του αεπ, σε µια ισορροπία εξαιρετικά ευάλωτη λόγω της µεγάλης εξάρτησης της Ελλάδας από εξωτερική χρηµατοδότηση. Η κυβέρνηση, για την αντιµετώπιση των επιπτώσεων της χρηµατοπιστωτικής κρίσης στο εξωτερικό, τον Σεπτέµβριο λαµβάνει µέτρα εγγύησης των καταθέσεων και ενίσχυσης της ρευστότητας των τραπεζών. Παρά την επιδείνωση, το ποσοστό ανεργίας υποχωρεί το έτος αυτό στο 7,7%, το χαµηλότερο ποσοστό από το 1991. Το δηµόσιο έλλειµµα εκτοξεύεται στο 9,8% του αεπ λόγω και της κρίσης που ενέσκηψε από το φθινόπωρο. Πρώτη και 132 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

µεγάλη κινεζική επένδυση στην Ελλάδα: υπογράφεται η σύµβαση παραχώρησης για 35 χρόνια του προβλήτα ΙΙ εµπορευµατοκιβωτίων του Οργανισµού Λιµένος Πειραιώς στην κρατική Cosco, που συνάντησε τις ισχυρές αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, κάτι συνηθισµένο στην Ελλάδα όταν γίνεται κάποια σηµαντική κίνηση που θίγει κεκτηµένα. Στην Αµερική, η κεντρική τράπεζα τον Μάρτιο διασώζει την 5η µεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα της χώρας, την Bear Sterns, που υπέστη ζηµιές από τα τοξικά τιτλοποιηµένα στεγαστικά δάνεια και τη διάρρηξη της φούσκας στην αµερικανική αγορά κατοικιών, φοβούµενη ότι η κατάρρευσή της θα συµπαρέσυρε ολόκληρο το χρηµατοπιστωτικό σύστηµα. Όµως δεν ακολούθησε την ίδια τακτική τον Αύγουστο, στην περίπτωση της Lehman Brothers, της 4ης µεγαλύτερης επενδυτικής τράπεζας της Wall street, αφήνοντάς την να καταρρεύσει τον Σεπτέµ-

ΤΟ ∆ΗΜΟΣΙΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΕΚΤΟΞΕΥΕΤΑΙ ΣΤΟ 9,8% ΤΟΥ ΑΕΠ ΛΟΓΩ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΠΟΥ ΕΝΕΣΚΗΨΕ ΑΠΟ ΤΟ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ.

βριο. Αυτή ήταν η τυπική έναρξη της χρηµατοπιστωτικής κρίσης (σοβούσε εδώ και ένα χρόνο σχεδόν), που µεταδόθηκε άµεσα στην Ευρώπη και κατέρριψε τον µύθο ότι οι αγορές έχουν µηχανισµούς αυτορρύθµισης. Οι µεγάλοι κεντρικοί τραπεζίτες µειώνουν τα επιτόκια και προσφέρουν ρευστότητα στις τράπεζες για να στηρίξουν την οικονοµία και να µην καταρρεύσουν οι τράπεζες, στην Αµερική στο 2%, η ΕΚΤ στο 2,5%. Οι ΗΠΑ σε ύφεση (και το 2009) και η ευρωζώνη σε στασιµότητα πριν τη βαθιά ύφεση του 2009. Ήδη από την αρχή του χρόνου το ευρώ ενισχύεται έναντι του δολαρίου και οι Ευρωπαίοι (Γερµανοί ιδίως) ανησυχούν για την ανταγωνισ τικότητα των εξαγωγών τους. Τη χρονιά αυτή η τιµή του πετρελαίου αυξήθηκε 36%, αγγίζοντας τα 100 δολ./βαρέλι καθώς η κερδοσκοπία στις αγορές παραγώγων εµπορευµάτων οργιάζει, ενώ τα χρηµατιστήρια µετοχών υποχωρούν.

Ο υπουργός Οικονοµίας είχε διαβλέψει από το καλοκαίρι τον εκτροχιασµό και εισηγήθηκε µέτρα αύξησης των φορολογικών εσόδων (κατάργηση αφορολόγητου για ελεύθερους επαγγελµατίες, επαναφορά τεκµηρίων διαβίωσης) για την αντιµετώπισή του. Η κυβέρνηση, λόγω των ισχυρών κοινωνικών αντιδράσεων και του πολιτικού κόστους που συνεπάγονταν δεν τα υιοθέτησε, και τελικά ο Γιώργος Αλογοσκούφης αποµακρύνθηκε από τη θέση του στα τέλη του έτους. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 133

134 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 135

2009

Η ΕΠΟΧ H ΤΟΥ

Π Ι Ν O Κ ΙΟ

Ο Κώστας Καραµανλής, προκηρύσσει πρόωρες εκλογές τον Οκτώβριο για να ανανεωθεί η λαϊκή εντολή ώστε να ληφθούν επώδυνα µέτρα και να αποτραπεί µια δηµοσιονοµική κρίση. Τις εθνικές εκλογές κέρδισε το Πασοκ µε τον Γιώργο Παπανδρέου αρχηγό και το σύνθηµα «Λεφτά υπάρχουν».

ΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΑΥΤΗ ΟΙ ∆ΑΠΑΝΕΣ του δηµοσίου για µισθούς αυξάνονται στο 13,4% του αεπ από 12% το 2008, κάτι συνηθισµένο στην ελληνική πραγµατικότητα σε προεκλογικό έτος. Συνολικά οι δαπάνες, εκτός των επενδυτικών, αυξάνονται κατά 4,2 ποσοστιαίες µονάδες στο 48,6% του αεπ καθώς, πέρα από τις σπατάλες, η χώρα πρέπει να αντιµετωπίσει την κρίση, που αρχικά θεωρήθηκε εισαγόµενη. Πρέπει να σηµειωθεί ότι ανάλογες αυξήσεις σηµειώθηκαν και στη Γερµανία, τη Γαλλία κ.λπ. καθώς οι χώρες προσπαθούν να στηρίξουν την οικονοµία τους ενώ το αεπ (ο παρονοµαστής του κλάσµατος) υποχωρεί σε όλες τις χώρες της ΕΕ πλην της Πολωνίας. Η παγκόσµια οικονοµία βρίσκεται σε ύφεση, από

136 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

τις µεγάλες οικονοµίες µόνο η Ινδία και η Κίνα διατηρούν την ισχυρή δυναµική τους. Τη χρηµατοπιστωτική κρίση, διαδέχθηκε η ύφεση για να ακολουθήσει η κρίση κρατικού χρέους το 2010 στην Ελλάδα και την Ιρλανδία και το 2011 στην ευρωζώνη που εξελίχθηκε σε κρίση τραπεζών. Από τις σελίδες της «Ε»: «Αν το ελληνικό κράτος δεν καταφέρει να βρει κεφάλαια στις αρχές του έτους τα περιθώρια αντιµετώπισης της κρίσης και της ύφεσης θα είναι µηδενικά. Αν αντλήσει κεφάλαια µε spread έναντι των γερµανικών οµολόγων 200-300 µονάδες βάσης, θα οδηγηθεί σε µεγάλα προβλήµατα λόγω του τεράστιου δηµοσίου χρέους των 300 δισ. ευρώ». Τελικά βρήκε κεφάλαια και η κρίση χρέους αποσοβήθηκε -κά-

τι που δεν έγινε σ τις αρχές του 2010- και τα spreads παρότι αυξηµένα διατηρούντο ακόµη σχετικά χαµηλά. Στην Ελλάδα, σε πολιτικό επίπεδο µαταιώνεται η συνάντηση Καραµανλή-Πούτιν σ τη Βουλγαρία, στον Τύπο εµφανίζονται απόψεις ότι η ρωσική πλευρά είναι δυσαρεστηµένη µε την καθυστέρηση υλοποίησης των αµυντικών συµφωνιών (συνάντηση 2007) αλλά και τη θετική στάση της κυβέρνησης σ τον αγωγό ΙTGI και τον υποστηριζόµενο από την ΕΕ αγωγό Νabucco που θα µεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερµπαϊτζάν σ την Αυσ τρία και από εκεί σ τη υπόλοιπη Ευρώπη. Η ισορροπία που προσπαθεί να τηρήσει η Ελλάδα στον ενεργειακό τοµέα είναι εξαιρε τικά δύσ κολη. Ο πρω θυπουργός προ κηρύσσει πρόωρες εκλογές τον Οκτώβριο (ούτως ή άλλως θα γινόντουσαν τον ερχόµενο Μάρτιο) για να ανανεωθεί η λαϊκή εντολή για τα επώδυνα µέτρα που έπρεπε να ληφθούν ώστε να αποτραπεί µια δηµοσιονοµική κρίση. Τις εκλογές κέρδισε το Πασοκ µε τον Γιώργο Παπανδρέου αρχηγό και το σύνθηµα «Λεφτά υπάρχουν». Φυσικά χρήµατα δεν υπήρχαν και οι χειρισµοί της νέας κυβέρνησης -µε σ χόλια περί µεγάλης διαφθοράς στη χώρα και σε µε γάλη

έκταση δηµοσιοποίηση της κρίσιµης κατάστασης των δηµοσίων οικονοµικών- επιδείνωσαν την εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό υπονοµεύοντας την ήδη χαµηλή εµπισ τοσύνη των επενδυτών. Η οδός προς το Μνηµόνιο είχε ήδη ανοίξει. Ο µεγάλος δανεισµός του κράτους τη δεκαετία του 1980 που τριπλασίασε το δηµόσιο χρέος, οι ισχυρές αντιστάσεις της κοινωνίας και της αντιπολίτευσης που αντιµετώπισε η κυβέρνηση Καραµανλή σε όποια αλλαγή έθιγε κεκτηµένα, και οι µεγάλες ανεπάρκειες της διακυβέρνησής του έκαναν την πορεία προς το ∆ΝΤ περίπου σ ίγουρη. Χαρακτηρισ τικό είναι ότι σ την πενταετία διακυβέρνησης της Ν∆, ο αριθµός των δηµοσίων υπαλλήλων αυξήθηκε κατά 45 χιλ., παρά τη γνωστή κρίσιµη κατάσταση των δηµοσίων οικονοµικών. Το δηµόσιο έλλειµµα από 6,5% του αεπ το 2007 έκλεισε το 2009 στο 15,8% (αφού η Eurostat, σε µια αιφνιδιαστική κίνηση περιέλαβε και τα ελλείµµατα των δηµοσίων επιχειρήσεων στο δηµόσιο έλλειµµα, αυξάνοντάς το από το 13,6% και το χρέος από 115% σε 127% του αεπ και από 99% το 2004). Οι αστοχίες της επόµενης κυβέρνησης το τελευταίο τρίµηνο έκαναν την πορεία προς το ∆ΝΤ προδιαγεγραµµένη. Τη χρονιά αυτή λόγω της ύφεσης οι τιµές του πετρελαίου υποχωρούν 36%.

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 137

2 01 0

ΤΟ ΓΕΡΜ Α ΝΟΓΑ Λ Λ ΙΚO

ΚΟΝΣEΡΤΟ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝIΟΥ

Η χώρα οδηγείται στο Μνηµόνιο την άνοιξη αφού προηγήθηκαν αστοχίες της κυβέρνησης που επίδεινωσαν σηµαντικά την κατάσταση µε αποτέλεσµα την κατάρρευση της εµπιστοσύνης των αγορών προς την Ελλάδα.

Η χώρα οδηγείται στο Μνηµόνιο καθώς δεν δανείζεται εγκαίρως στην αρχή του χρόνου όταν τα spread των οµολόγων της ήταν ακόµη σχετικά χαµηλά. Οι ατυχείς δηλώσεις του πρωθυπουργού που δηµοσιοποίησε σε τέτοιο βαθµό τα προβλήµατα της χώρας αλλά και άλλων µελών της κυβέρνησης –χαρακτηριστικά τον Φεβρουάριο, ο υπουργός Οικονοµικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, παροµοίασε την προσπάθεια της Ελλάδας να ανακτήσει την αξιοπιστία της στις αγορές µε εγχείρηµα τόσο δύσκολο όσο να αλλάξει ρότα ένα µεγάλο πλοίο όπως ο Τιτανικός- συνεπάγονται κατάρρευση της εµπιστοσύνης των αγορών µε συνέπεια η χώρα να µην µπορεί να δανειστεί από τις αγορές. Η κυβέρνηση διαπίστωνε ότι η εµπιστοσύνη εύκολα χάνεται (πόσο µάλλον αν µια χώρα έχει τα σοβαρά προβλήµατα της Ελλάδας) αλλά πολύ δύσκολα ανακτάται. Η Ελλάδα τον Μάιο υπογράφει Μνηµόνιο µε την ΕΕ/ ∆ΝΤ το οποίο επιβάλλει σκληρή λιτότητα σε µια οικονοµία σε ύφεση αλλά και τις προ πολλού αναγκαίες µεταρρυθµίσεις ως όρους για δάνειο 100 δισ. ευρώ περίπου για την εξυπηρέτηση του δηµοσίου χρέους της χώρας ώστε να αποφύγει τη χρεοκοπία. Στα θετικά του Μνηµονίου, δηλαδή την επιβολή µεταρρυθµίσεων στο ασφαλιστικό, στη λειτουργία του ∆ηµοσίου και το άνοιγµα των κλειστών επαγγελµάτων και την υποχρέωση συνεχούς µείωσης των δηµοσίων ελλειµµάτων, 138 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

θα πρέπει να αντιπαρατεθεί ότι οι συνταγές του βάδιζαν ενάντια σε βασικές αρχές της οικονοµικής θεωρίας: η επιβολή τόσο δραστικής πολιτικής λιτότητας θα ενέτεινε την ύφεση καθιστώντας αδύνατη την επίτευξη των στόχων του Μνηµονίου, που θα ανακύκλωνε το έλλειµµα εµπιστοσύνης. Σε συνδυασµό µε την ανεπάρκεια της εφαρµογής του (το ενιαίο µισθολόγιο του ∆ηµοσίου και οι συγχωνεύσεις/καταργήσεις φορέων άρχισαν να υλοποιούνται µόλις στα τέλη του 2011) οδήγησαν την ελληνική οικονοµία σε έναν φαύλο κύκλο ελλειµµάτων, στόχων που δεν επιτυγχάνονται και ύφεσης (τη χρονιά αυτή το αεπ µειώνεται 3,5%). Σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, οι βάσεις για την εξάπλωση της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη τέθηκαν τον Οκτώβριο στη Συνάντηση της καγκελαρίου Μέρκελ µε τον Γάλλο πρόεδρο, Νικολά Σαρκοζί, στη Ντωβίλ. Σε αυτή αποφασίστηκε µεν ότι δεν θα αφεθεί καµία χώρα της ευρωζώνης να χρεοκοπήσει αλλά σε κάθε νέα έκδοση κρατικών οµολόγων θα υπάρχει όρος µε τον οποίο θα προβλέπεται συµµετοχή των ιδιωτών πιστωτών, δηλαδή των τραπεζών οι οποίες θα υφίστανται ζηµιές, στη διάσωσή της. (Η απόφαση αυτή τελικά αναιρέθηκε τον επόµενο χρόνο, αφού οι Μέρκελ - Σαρκοζί αργότερα, και υπό το βάρος των δυσµενών εξελίξεων, δήλωσαν ότι το κούρεµα των οµολόγων θα ισχύσει αποκλειστικά και µόνο για την Ελλάδα, χωρίς ωστό-

Οι Μέρκελ και Σαρκοζί στη Ντωβίλ έπαιξαν στη ρουλέτα χωρίς να λάβουν υπόψη ότι η µπίλια µπορεί να σταµατήσει στο «ζερό». σο να πείσουν τις αγορές). Το κακό είχε συντελεστεί. Και µόνο η αναφορά αυτή οδήγησε σε ενσωµάτωση ασφαλίστρων κινδύνου στα επιτόκια των κρατικών οµολόγων, τοποθέτηση που µέχρι στιγµής θεωρείτο χωρίς κίνδυνο. Τα επιτόκια των κρατικών οµολόγων των αδύναµων χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας, Ιρλανδίας, Ισπανίας και Πορτογαλίας εκτοξεύτηκαν (ενώ στο πλαίσιο του προβλήµατος µπαίνουν η Ισπανία και το υπερδανεισµένο Βέλγιο). Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ, διορατικός ήταν εξαρχής αντίθετος στην εµπλοκή των ιδιωτών προβλέποντας τις εξελίξεις που ακολούθησαν. Στο εξωτερικό η ευρωζώνη ανακάµπτει, πιο δυναµικά η Αµερική (µε τη βοήθεια της µεγάλης ρευστότητας που διοχετεύει η κεν τρική τράπεζα σ την οικονοµία) ωσ τόσο διατυπώνονται ανησυχίες ότι η ύφεση µπορεί να επανέλθει (τελικά αµερικανική οικονοµία επιβράδυνε ενώ η Ευρώπη µε την κλιµάκωση της κρίσης χρέους εισέρχεται σε ύφεση το 2012). Επίσης, χαρακτηριστική εξέ λιξη η διευρυνόµενη εισοδηµατική ανισότητα, ακόµη και σε κοινωνίες όπου παραδοσιακά µειωνόταν, όπως στη Γερµανία, τη Σουηδία, τη ∆ανία. Από τις χώρες του ΟΟΣΑ τη µεγαλύτερη ανισότητα έχουν

οι ΗΠΑ, η Τουρκία, το Μεξικό, στην ΕΕ των 15 µελών (χωρίς τα νέα µέλη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης) η Ισπανία, η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Βρετανία έχουν τη µεγαλύτερη εισοδηµατική ανισότητα. Οι λόγοι; Η παγκοσµιοποίηση, τα οφέλη της οποίας δεν διαχύθηκαν στην κοινωνία, πίεσε προς τα κάτω τους µισθούς των ανειδίκευτων εργαζόµενων καθώς η Κίνα και οι γείτονές της εισήλθαν δυναµικά σ την αγορά αυξάνοντας την προσφορά φθηνής εργασίας. ∆εύτερη πιθανή αιτία, το σύστηµα αµοιβών των στελεχών µε τα bonus που συνδέονται µε τα κέρδη, και η ισχυρή κινητικότητα τους µεταξύ εταιρειών. Σε αυτή την περίπτωση κίνητρο είναι η πίεση του εργατικού κόστους βραχυχρόνια. Ωστόσο, αυτό µπορεί µεσοπρόθεσµα να αποβεί σε βάρος των ίδιων των επιχειρήσεων. Μια διεύρυνση της ανισότητας σηµαίνει ότι µικρότερο µέρος του εθνικού εισοδήµατος πηγαίνει στις ασθενέστερες οµάδες που καταναλώνουν περισσότερο και χωρίς κατανάλωση το πεδίο για κερδοφορία των επιχειρήσεων θα περιορισθεί. Στην Αµερική στο πλουσιότερο 20% του πληθυσµού αναλογεί το 50% του εθνικού εισοδήµατος και στο πλουσιότερο 5% το 21%. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 139

2 01 1

ΓOΡ∆ΙΟΣ ∆ΕΣΜOΣ

Ύφεση, αβεβαιότητα, αδιέξοδα, κοινωνικές εντάσεις, ανεργία. Το περιβάλλον στην Ελλάδα είναι ταραγµένο µε µεγαλύτερη έλλειψη, στην οικονοµία και την κοινωνία, την ελπίδα ότι η έξοδος από την κρίση είναι ορατή. Και καθώς η κρίση δηµόσιου χρέους παρασύρει και την Ευρώπη σε ύφεση, τα µηνύµατα από το εξωτερικό δεν είναι θετικά.

Η ύφεση σ την Ελλάδα βαθαίνει, το αεπ µειώνεται 5,5%, µε τις απώλειες από το 2008 να φθάνουν ήδη στο 15% του αεπ της χώρας. Οι ελληνικές καθυστερήσεις στην εφαρµογή του Μνηµονίου και η ύφεση οδηγούν εκτός στόχων του Μνηµονίου το δηµόσιο έ λλειµµα, το οποίο διατηρείται για δεύτερο έτος στο 10% του αεπ, παρά την επιβολή έκτακτων φόρων που εξαντλούν τη φοροδοτική ικανότητα των φορολογουµένων. Η ανεργία εκτοξεύεται σ το 18% του εργατικού δυναµικού. Η τρόικα των δανειστών µας, προ του αδιεξόδου, καθώς το δηµόσιο χρέος έχει αποκτήσει δική του δυναµική και εκτοξεύεται στο 162% του αεπ της χώρας, αποφασίζει τον Οκτώβριο τη χορήγηση νέου δανείου στην Ελλάδα ύψους 130 δισ. ευρώ και αποµείωση της αξίας των ελληνικών οµολόγων στα χέρια ιδιωτών κατά 50%, το γνωστό «κούρεµα», ώστε να περιοριστεί κατά 100 δισ. ευρώ περίπου και να καταστεί βιώσιµο. Από το νέο δάνειο σηµαντικό τµήµα διοχετεύεται στις τράπεζες µε τη µορφή εγγυήσεων για τα νέα οµόλογα που θα 140 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ

αντικαταστήσουν τα παλιά και την κεφαλαιακή ενίσχυση των ελληνικών τραπεζών που υφίστανται µεγάλες απώλειες από τις τοποθετήσεις τους σε ελληνικά οµόλογα. Στο εξωτερικό µετά την υπαγωγή της Ελλάδας και της Ιρλανδίας στον Ευρωπαϊκό Μηχανισµό Στήριξης, ακολουθεί και η Πορτογαλία. Το µεγαλύτερο πρόβληµα ωστόσο δηµιουργείται όταν από το καλοκαίρι στο πρόβληµα εισέρχεται και η Ιταλία. Το κόστος δανεισµού της αυξάνεται σε µη βιώσιµα επίπεδα, καθώς η εµπιστοσύνη των αγορών στις δυνατότητες του Ευρωπαϊκού Μηχανισµού Στήριξης και τη βούληση των Ευρωπαίων, στην προκειµένη περίπτωση της Γερµανίας, να στηρίξουν το κοινό νόµισµα και τις χώρες µέλη του καταρρέει. Οι αδυναµίες της ευρωζώνης αναδεικνύονται, καθώς δεν υπάρχει µια κεντρική τράπεζα –στα πρότυπα της Fed ή της Τράπεζας της Αγγλίας– που να µπορεί να στηρίξει απεριόριστα (θεωρητικά κάτι που ωστόσο έχει µεγάλη σηµασ ία για τις προσδοκίε ς των αγορών και την κερδοσκοπία) τα οµόλογα των χωρών µελών της (εν-

Στιγµιότυπο από τις κινητοποιήσεις πολιτών, απόρροια της µεγάλης ύφεσης στη χώρα.

νοείται ως ένα όριο τιµής ή απόδοσης). Το τελευταίο αναδεικνύεται και από το ότι οι οίκοι αξιολόγησης δεν έχουν «αγγίξει» την Αµερική ή την Αγγλία που έχουν υψηλό δηµόσιο έλλειµµα και χρέος. Η κρίση χρέους µεταφέρεται στις τράπεζες που καταγράφουν µεγάλες απώλειες από τα κρατικά οµόλογα της ευρωπαϊκής περιφέρειας και όχι µόνο. Η καγκελάριος Μέρκελ απορρίπτει για µια ακόµη φορά, τον ∆εκέµβριο, την προοπτική ευρωοµολόγου που θα διευκόλυνε τη χρηµατοδότηση των χωρών που βρίσκονται υπό την πίεση των αγορών. Η σύνοδος κορυφής του ∆εκεµβρίου λήγει χωρίς αποτελέσµατα θωράκισης της ευρωζώνης. Οι οίκοι αξιολόγησης απειλούν µε µαζικές υποβαθµίσεις την Ευρωζώνη (πραγµατοποιούν τις απειλές τους το 2012). Στη Ελλάδα, οι τράπεζες αποκλεισµένες από τις αγορές και µε την υποχρέωση αποµόχλευσης για να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους θέση, αδυνατούν να χρηµατοδοτήσουν την οικονοµία. Σχηµατίζεται κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας για την υλοποίηση των ευρωπαϊκών αποφάσεων του Οκτωβρίου, υπό τον Λουκά Παπαδήµο, πρώην διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, αντιπρόεδρο της

ΕΚΤ, καθώς καταρρέει η κυβέρνηση Παπανδρέου. Η Ελλάδα βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία. Η σύγκλιση µε το βιοτικό επίπεδο των Ευρωπαίων παραµένει άπιαστο όνειρο, το κατά κεφαλή αεπ της από 87% του µέσου όρου της ΕΕ των 15 χωρών του πυρήνα της το 1981, περιορίζεται σε 74% το 1991, διατηρείται στο 75% το 2001 και εκτιµάται στο 72% το 2012. Στο εξωτερικό η Αραβική άνοιξη, µε την ανατροπή των πατερναλιστικών καθεστώτων στην Αίγυπτο και την Τυνησία -που στηρίζονταν σε ένα κύκλο ευνοούµενων και τα οποία απέτυχαν να βελτιώσουν την εισοδηµατική θέση των ασθενέστερων οµάδων κάτι που αποτέλεσε την αφορµή για τις εξεγέρσειςκαι του απολυταρχικού καθεστώτος στη Λιβύη, θέτουν τις βάσεις µεσοπρόθεσµα για αλλαγές στη Μέση Ανατολή. Αποτέλεσµα της αναταραχής, και πάλι οι τιµές του πετρελαίου στα 100 δολ. Η Συνθήκη του Κιότο για τον περιορισµό της κλιµατικής αλλαγής καταρρέει καθώς µετά την Αµερική αποχωρεί οριστικά και ο Καναδάς και τη σκυτάλη παίρνει η πρωτοβουλία της ΕΕ, η οποία το πιθανότερο είναι να συναντήσει τις αντιδράσεις που αντιµετώπισε το Κιότο. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 141

Ετήσια έκδοση 29 ο έτος

∆ Ι Ε ΞΟ ∆ΟΙ & Α Ν Α Π Τ Υ Ξ Η ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ που διαµορφώνουν τις εξελίξεις στην οικονοµία, την επιχειρηµατικότητα και την πολιτική, µε πληρότητα, αντικειµενικότητα και τεκµηρίωση. ΑΡΘΡΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΑΠΟ ∆ΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥΣ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ, ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΚΑ∆ΗΜΑΪΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ.

ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΒΛEΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ.

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚ∆ΟΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕI ΤΟΝ MAΡΤΙΟ 2012 ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

142 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΕΞΕΛIΞΕΙΣ ∆ΡAΣΕΙΣ

ΥΠΗΡΕΣIΕΣ ΠΡΟΪOΝΤΑ ΥΠΕΥΘΥΝOΤΗΤΑ

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 143

K N O W L E D G E • I N V E S T M E N T • D E V E L O P M E N T • VA L U E

Γ Ν Ω Σ Η • Ε Π Ε Ν ∆Υ Σ Η • Α Ν Α Π Τ Υ Ξ Η • Α Ξ Ι Α

{

Οικονομία – Ελληνικές τράπεζες

Το σταυρόλεξο της χρηματοδότησης Δυσεπίλυτα προβλήματα χρηματοδότησης αντιμετωπίζουν οι ελληνικές τράπεζες, τα οποία δυστυχώς δεν οφείλονται μόνον στη λανθασμένη ευρωπαϊκή επιλογή για την «εθελοντική συμμετοχή των τραπεζών στο πρόγραμμα ανταλλαγής κρατικών ομολόγων» αλλά και στον αυξανόμενο πιστωτικό κίνδυνο που επηρεάζει τους δείκτες τους. Από τον Χρhστο Κωνστα

υνολικά το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα το 2012 θα υποφέρει από έλλειψη εμπιστοσύνης ειδικά όσον αφορά την αξιοπιστία του εκάστοτε αντισυμβαλλομένου. Ειδικά το ελληνικό υποφέρει από την αδράνεια του πολιτικού συστήματος στην εφαρμογή διαρθρωτικών αλλαγών, με συνέπεια τη συνεχή υποχώρηση της εμπιστοσύνης στην ικανότητα της χώρας να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει έναντι των πιστωτών της, αλλά και την καταστροφική αλαζονεία ορισμένων πολιτικών δυνάμεων που υποστηρίζουν ότι με …την κρατικοποίηση των μεγάλων τραπεζών θα λυθούν τα προβλήματα της πραγματικής οικονομίας. Υποστηρίζουν δηλαδή ότι η Ελλάδα πρέπει να επιστρέψει στη δεκαετία του ‘80 όταν τα δάνεια χορηγούνταν …κατόπιν «προσωπικής παρέμβασης» βουλευτών, υπουργών και άλ λων κοινωνικών φορέων και η χρηματοδότηση της ανάπτυξης σ τηριζόταν στον «εθνικό και τον κρατικό σχεδιασμό…». Το υγιές, δυναμικό και εξωστρεφές ελληνικό τραπεζικό σύστημα μετά την απελευθέρωσή του από τα κρατικά δεσμά, τη δεκαετία του 90, παρά τα –ομολογημένα- επιμέρους σφάλματά του που κυρίως οφείλο-

144 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

νταν στην κυρίαρχη υπεραισιοδοξία της εποχής, κατάφερε να λειτουργήσει ως ισχυρή σπονδυλική στήλη της ελληνικής οικονομίας και να στηρίξει ότι υγιές και παραγωγικό είχε να προσφέρει αυτός ο τόπος. Οι ελληνικές τράπεζες τελικά έπεσαν θύμα της αναξιοπιστίας της σπάταλης και ανεύθυνης πολιτικής εξουσίας που άνοιξε την κερκόπορτα για τον αφελληνισμό του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος. Το ξεκίνημα του 2012 βρίσκει τις διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών μπροστά σε δυσεπίλυτα προβλήματα χρηματοδότησης τα οποία δυστυχώς δεν οφείλονται μόνον στη λανθασμένη ευρωπαϊκή πολιτική επιλογή για την «εθελοντική συμμετοχή των τραπεζών στο πρόγραμμα ανταλλαγής κρατικών ομολόγων». Ο 5ος διαδοχικός υφεσιακός χρόνος για την ελληνική οικονομία βρίσκει τις τράπεζες αντιμέτωπες με αυξημένο τον πιστωτικό κίνδυνο, αφού διογκώνεται ο αριθμός των δανείων σε καθυστέρηση, ταυτόχρονα με τη δραματική εκροή καταθέσεων. Ο πιστωτικός κίνδυνος συνεχίζει να αποτελεί τη σημαντικότερη μορφή κινδύνου που αντιμετωπίζουν οι τραπεζικοί όμιλοι που δραστηριοποιούνται στη χώρα. Ο πιστωτικός κίνδυνος από στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια για το 2012 προβλέπεται ότι θα διατηρηθεί υψηλός, καθώς η μείωση της αγοραστικής

δύναμης, η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης και η άνοδος της ανεργίας αναμένεται να πλήξουν περαιτέρω τη χρηματοοικονομική κατάσταση των νοικοκυριών και, κατά συνέπεια, τη δυνατότητά τους να αντεπεξέλθουν στις δανειακές τους υποχρεώσεις. Oι επόμενοι 2 μήνες θα χρωματιστούν από τα αποτελέσματα των ενδελεχών ελέγχων από τον διεθνή οίκο Blackrock. Η Blackrock σε συνεργασία με τους εμπειρογνώμονες της Ernst & Young, έχει «ξεψαχνίσει» τους ισολογισμούς των τραπεζών, αναζητώντας μαύρες τρύπες, λάθος υπολογισμούς, χαμένες αξίες, πριν καταλήξει στα συγκεκριμένα μέτρα τα οποία θα απαιτήσουν τα κεφαλαιακά ανοίγματα που θα προκύψουν στους ισολογισμούς των τραπεζών, ως συνέπεια των επισφαλειών από «κόκκινα» δάνεια. Οι διεθνείς αγορές χρήματος και κεφαλαίου είναι κλειστές για τις ελληνικές τράπεζες ενώ συνεχίζεται η απομείωση (κούρεμα) της αξίας του ενεχύρου μέσω του οποίου αντλούν χρηματοδότηση από το Ευρωσύστημα. Προφανώς η δραματική ύφεση της οικονομίας έχει οδηγήσει σε επιδείνωση της ποιότητας των δανειακών χαρτοφυλακίων και στην ανάγκη μεγαλύτερων προβλέψεων, κάτι που συνεπάγεται υποχώρηση της κεφαλαιακής επάρκειας των ελληνικών τραπεζών και των ομίλων τους

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 145

follow link

{ Ελληνικές Τράπεζες Ε Υ ΡΩΠΗ

ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

ΣΕ ΠΡΩΤΗ ΖΗΤΗΣΗ Καθώς οι πιέσεις των αγορών εστιάζονται πλέον σε χώρες φερέγγυες μεν, που όμως αντιμετωπίζουν πρόβλημα ρευστότητας, όπως η Ιταλία, ήρθε η ώρα η Ευρώπη να επανεξετάσει τη στρατηγική της. Αν η ΕΚΤ εγγυηθεί τα ομόλογά τους, η αγορά θα σταθεροποιηθεί και δεν θα υπάρχει από μέρους της η ανάγκη αγοράς ομολόγων στη δευτερογενή αγορά. Και το πιθανότερο είναι οι εγγυήσεις να μην χρησιμοποιηθούν ποτέ αφού οι χώρες αυτές είναι φερέγγυες. Από τον Χρhστο ΚωνστΑ

o ελληνικό πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων αποτελεί μια φόρμουλα αποφυγής ενός πιστωτικού γεγονότος (Credit default), βασισμένο στην εθελοντική συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών στη διάσωση της χώρας. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, με την απόφασή τους στη Σύνοδο Κορυφής της 9ης Δεκεμβρίου 2011, θεωρούν «κακή ιδέα» για την ευρωζώνη αυτό που είναι «καλή ιδέα» μόνο για την Ελλάδα. Είναι πολύ πιθανό για να αντιμετωπίσει την κρίση κρατικού χρέους, η ΕΚΤ να ανακοινώσει ένα ανώτατο όριο για τις αποδόσεις ή τα spreads των κρατικών ομολόγων των χωρών της ευρωζώνης. Το οποίο σημαίνει ότι θα στέλνει στις αγορές το μήνυμα ότι δεν πρόκειται να τα αφήσει να υποχωρούν ανεξέλεγκτα, προσδοκία που δρα σταθεροποιητικά. Εφόσον το θέμα δεν είναι η φερεγγυότητα των κρατών, αλλά η ρευστότητα, τότε η ΕΚΤ έχει μεγαλύτερα περιθώρια να δράσει. Θα μπορούσε μάλιστα να πει κανείς ότι είχε καθήκον να δράσει σε συνεργασία με το EFSF, το οποίο κατά καιρούς θα μπορούσε, με δημοπρασίες, να είχε αγοράσει ελληνικά ομόλογα στο 50% της αξίας τους από ιδιώτες. Σήμερα η ευρωπαϊκή αγορά κρατικού χρέ146 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ους βρίσκεται σε επικίνδυνη ζώνη. Η ιταλία και η ισπανία θα πρέπει να δανειστούν συνολικά 590 δισ. ευρώ το 2012, το κόστος δανεισμού τους βρίσκεται σε μη βιώσιμα επίπεδα και οι προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, με αγορές κρατικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά, να το περιορίσουν αποδεικνύονται αναποτελεσματικές. Μία από τις προτεινόμενες λύσεις είναι να εξετάσει η ΕΚΤ το ενδεχόμενο ενός προγράμματος εγγύησης των κρατικών ομολόγων ως αντίδοτο στην ευρωπαϊκή κρίση χρέους. Ένα τέτοιο σχήμα θα ήταν παρόμοιο με το επιτυχημένο μοντέλο του Temporary Liquidity Guarantee Program, που υιοθέτησε η Federal Deposit Insurance Corp. στις ΗΠΑ ώστε να ανακόψει τη χρηματοοικονομική κρίση μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς να αναχρηματοδοτήσουν το ληξιπρόθεσμο χρέος τους αποφεύγοντας τη χρεοκοπία. Είναι πλέον σαφές ότι οι μέχρι σήμερα αποσπασματικές προσπάθειες των Ευρωπαίων ηγετών είναι αναποτελεσματικές. Οι άμεσες αγορές από την ΕΚΤ στις νέες εκδόσεις κρατικών ομολόγων είναι μια άλλη λύση. Όμως η όποια λύσει επείγει, αφού οι ευρωπαϊκές τράπεζες βρίσκονται σε κλοιό

πιέσεων κυρίως λόγω της έκθεσής του σε ευρωπαϊκά κρατικά ομόλογα. Χρειάζονται τώρα προστασία ώστε να σταθεροποιηθούν οι αγορές, να υποχωρήσουν οι αποδόσεις, να γίνει εφικτή η αναχρηματοδότηση των κρατών και να χαλαρώσουν οι πιέσεις στον τραπεζικό κλάδο.

Η διέξοδος Η λύση στο πανευρωπαϊκό πρόβλημα των τραπεζών θα μπορούσε να είναι ένα πρόγραμμα παροχής εγγυήσεων για τα κρατικά ομόλογα από την ΕΚΤ που θα καθησύχαζε αμέσως τις αγορές. Είναι μία λύση που θα επιτρέψει στην ιταλία και στην ισπανία (και σε άλλες χώρες, αν κριθεί απαραίτητο) να αναχρηματοδοτήσουν τα ληξιπρόθεσμα χρέη τους σε λογικά επιτόκια. Επίσης, θα χαλαρώσει τις πιέσεις προς τις τράπεζες γιατί οι ανησυχίες για την έκθεσή τους σε κρατικό δανεισμό θα υποχωρήσουν. Το πρόγραμμα εγγύησης κρατικών ομολόγων λειτουργεί ως εξής: Με αντάλλαγμα ετήσια εγγυημένη προμήθεια της τάξεως του 1% και σε συμμόρφωση με το πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της ΕΚΤ ή και του ΔΝΤ, η ιταλία και η ισπανία θα μπορέσουν να αναχρηματοδοτήσουν όλους τους ληξιπρόθεσμους τίτλους τους με εγγύηση της ΕΚΤ. Έτσι, το κόστος χρηματοδότησής θα μειωθεί στο 4%. Το πρόγραμμα θα πρέπει να λειτουργήσει για δύο χρόνια για τίτλους διάρκειας έως 10 ετών. Τα πλεονεκτήματα του προγράμματος είναι πολλά: Θα

οδηγήσει σε άμεση σταθεροποίηση της αγοράς κρατικών ομολόγων, δεν θα επεκτείνει τον ισολογισμό της ΕΚΤ, δεν θα προκαλέσει πληθωρισμό, θα διατηρήσει τα επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα, ενώ παράλληλα δεν θα υπάρχει η ανάγκη για αγορά τίτλων από την ΕΚΤ στη δευτερογενή ή στην πρωτογενή αγορά. Δεδομένου ότι η ιταλία και η ισπανία αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας και όχι φερεγγυότητας, το πιθανότερο είναι πως οι εγγυήσεις δεν θα χρησιμοποιηθούν ποτέ, ενώ η ΕΚΤ θα εισπράξει τελικά προμήθεια για τις υπηρεσίες της. Η ΕΚΤ είναι ο μόνος θεσμός στην Ευρώπη που έχει επαρκείς πόρους για να εγγυηθεί για ευρωπαϊκά κράτη. Με τη στήριξή της και με spread (έναντι των γερμανικών ομολόγων) της τάξεως του 1%, η ιταλία και η ισπανία θα έχουν τον χρόνο να προχωρήσουν σε νέα μέτρα λιτότητας αλλά και σε αναπτυξιακή πολιτική. Μπορεί να υπάρχει η ανάγκη για τεχνική προσαρμογή στην εντολή που έχει η ΕΚΤ, αλλά γι’ αυτό υπάρχουν λύσεις. Ο χρόνος εξαντλείται για το ευρώ. Το πρόγραμμα εγγύησης κρατικών ομολόγων θα αποτελέσει το τείχος προστασίας πριν επιδεινωθεί περισσότερο η κρίση ώστε να σταθεροποιηθεί η αγορά και θα είναι η ομπρέλα που θα επιτρέψει στην ΕΕ και στα κράτη-μέλη να εφαρμόσουν τα δημοσιονομικά τους σχέδια.

Μια ΛΥση Θα ηταν να εΞετασει η εΚτ το ενδεΧοΜενο ενοσ πΡοΓΡαΜΜατοσ εΓΓΥησησ τΩν ΚΡατιΚΩν οΜοΛοΓΩν, παΡοΜοιο Με το επιτΥΧηΜενο ΜοντεΛο τοΥ TEMPORARY LIQUIDITY GUARANTEE PROGRAM, ποΥ ΥιοΘετησε η FEDERAL DEPOSIT INSURANCE CORP. στισ ηπα.

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 147

{ Ελληνικές Τράπεζες

ΔΗΜΟΣΙ Α ΕΣΟΔ Α

ΠΟΛΛΑΠΛΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ

ΠΛΗΡΩΜΕΣ Παραοικονομία, φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή, οι αποδεδειγμένες πλέον μάστιγες της ελληνικής οικονομίας, πρακτικές που δυσχεραίνουν ακόμη περισσότερο τη θέση της στη σημερινή δύσκολη συγκυρία. Αντίδοτο η διεύρυνση της χρήσης των ηλεκτρονικών μέσων συναλλαγών, όπως για παράδειγμα οι χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες και ταυτόχρονα ο περιορισμός των μετρητών στις πληρωμές, αποτελεί αποτελεσματικό εργαλείο στην καταπολέμηση της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής. Από τον νΙΚοΛΑο ΓΕωρΓΙΚοΠοΥΛο 148 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

να από τα με γαλύτερα προ μία, η αύξηση των εσόδων του κράτους θεωρείται επιβλήματα που αντιμετωπίζει η τακτική ανάγκη. ωστόσο, θα πρέπει να γίνει με τέτοιο ελληνική οικονομία τις τελευτρόπο που να μην δυσχεραίνει περαιτέρω την οικονομιταίες δεκαετίες είναι η παραοική κατάσταση των συνεπών Ελλήνων φορολογουμένων κονομία και κατά επέκταση η φοροδιαφυγή και φοροαμε την επιβολή πρόσθετων φόρων, αλλά με την εφαρποφυγή. Καθοριστικός παράγοντας στην επιδείνωση του μογή ενός νέου πλαισίου για τη δραστική αντιμετώπιση προβλήματος θεωρείται η απώλεια εσόδων για το κράτος του δομικού προβλήματος της φοροδιαφυγής. Με γνώαπό τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ). Οι απώλειες μονα τα παραπάνω, το άρθρο εξετάζει το ζήτημα των εσόδων από τον έμμεσο αυτό φόρο οφείλονται κατά κύκατάλληλων κινήτρων και αντικινήτρων για τη διεύρυνριο λόγο στη μη έκδοση φορολογικών στοιχείων (αποση των ηλεκτρονικών πληρωμών στην Ελλάδα, με στόδείξεων ή τιμολογίων), σε έκδοση και χρήση εικονικών χο την αύξηση των εσόδων του κράτους από την άμεση φορολογικών στοιχείων, σε υποβολή ανακριβών δηλώσεαπόδοση του ΦΠΑ. ων σχετικά με τον ΦΠΑ, αλλά και σε μη απόδοση (πλήρως) του ΦΠΑ. Η αδυναμία του ΠιΝΑΚΑΣ 1 φοροελεγκτικού μηχανισμού να περιορίσει σΥνοΛιΚεσ σΥναΛΛαΓεσ στα POS, αΡιΘΜοσ το φαινόμενο αυτό δυσχεραίνει το έργο του ΚαΡτΩν, αΡιΘΜοσ σΥναΛΛαΓΩν, Μεση αΞια ελληνικού δημοσίου, με αποτέλεσμα να χάσΥναΛΛαΓησ Και σΥναΛΛαΓεσ ανα ΚαΡτα νονται απαραίτητα έσοδα από τα ταμεία του. Η διεθνής πρακτική έχει δείξει ότι η διεύΈτος Συνολικές Αρ. Αρ. Μέση Αρ. αγορές καρτών συναλαξία συσυναλλαγών ρυνση της χρήσης των ηλεκτρονικών μέσων (€) λαγών ναλλαγής ανά κάρτα συναλλαγών, όπως για παράδειγμα οι χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες, και ταυτόχρονα 2010 5.83 14.5 68.0 86 4,7 ο περιορισμός των μετρητών στις πληρωμές, 2011* 5.25 14.0 62.5 84 4,5 αποτελεί αποτελεσματικό εργαλείο στην καταπολέμηση της παραοικονομίας και της Πηγή: Visa, MasterCard, Amex, Diners και ίδια επεξεργασία. φοροδιαφυγής. Τη συγκεκριμένη χρονική *Για το τρέχον έτος, τα µεγέθη που παρουσιάζονται προκύπτουν περίοδο, λόγω της δυσμενούς οικονομικής από προβλέψεις των τελευταίων διαθέσιµων στοιχείων του εννεαµήνου. συγκυρίας που βρίσκεται η ελληνική οικονοΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 149

{Ελληνικές Τράπεζες Ο ρ o λ ος τ ω ν τ ρ απε ζ ω ν Το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα θεωρείται από τα πλέον ανεπτυγμένα στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, παρέχοντας υψηλής ποιότητας προϊόντα και υπηρεσίες στους Έλληνες καταναλωτές και επιχειρηματίες. Η αύξηση της διείσδυσης των συστημάτων ηλεκτρονικών πληρωμών στην ελληνική επικράτεια μέσω χρεωστικών και πιστωτικών καρτών, με σκοπό την άμεση απόδοση του ΦΠΑ στο ελληνικό δημόσιο, ενδείκνυται να βασιστεί στο υπάρχον δίκτυο των ελληνικών τραπεζών. Η πραγματοποίηση της διαδικασίας που προτείνεται θα είναι προς όφελος τόσο του κράτους όσο και των ίδιων των τραπεζών. Το ελληνικό δημόσιο θα καταφέρει γρηγορότερα να αυξήσει τα έσοδά του, χρησιμοποιώντας το υφιστάμενο δίκτυο των ελληνικών τραπεζών, από το να δημιουργήσει εξ’ αρχής ένα δικό του δίκτυο. Επιπλέον, το σύστημα πληρωμών των τραπεζών έχει το πλεονέκτημα της ασφάλειας, της εύκολης πρόσβασης και είναι ήδη δοκιμασμένο. Οι τράπεζες από την πλευρά τους, θα αυξήσουν τα έσοδά τους από τους υπάρχοντες πελάτες που θα χρησιμοποιήσουν σε μεγαλύτερο βαθμό τις τραπεζικές τους κάρτες, αλλά ταυτόχρονα θα προσελκύσουν και νέους λόγω των κινήτρων που ενδέχεται να δοθούν στους χρήστες καρτών. Επιπροσθέτως, θα αυξήσουν βραχυπρόθεσμα τη ρευστότητά τους ιδιαίτερα από τη χρήση χρεωστικών αλλά και προπληρωμένων καρτών, για τη χρονική περίοδο που μεσολαβεί από την κατάθεση μέχρι την ανάληψη των διακινούμενων χρηματικών ποσών. Θα πρέπει ωστόσο να ληφθεί υπόψη ότι οι χρήσεις καρτών (χρωστικών, πιστωτικών και προπληρωμένων) είναι σε χαμηλά επίπεδα στην Ελλάδα σε σύγκριση με άλλες ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες. Συνεπώς, σε πρώτο στάδιο, για την επιτυχία του μέτρου, θα πρέπει να δοθούν άμεσα τα κατάλληλα κίνητρα έτσι ώστε να αυξηθεί το ποσοστό των συναλλαγών που πραγματοποιούνται μέσω καρτών, με ταυτόχρονους περιορισμούς στις συναλλαγές με μετρητά. Παράλληλα, και αφού έχει αυξηθεί σημαντικά ο τζίρος μέσω ηλεκτρονικών συναλλαγών, θα πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα οι διαδικασίες, ώστε να είναι σε θέση το χρηματοπιστωτικό σύστημα να υποστηρίξει την εφαρμογή ενός νέου πλαισίου αυτόματης απόδοσης του ΦΠΑ. Στον Πίνακα 1 παρουσιάζονταιοι συνολικές συναλλαγές (αγορές) που έγιναν με ηλεκτρονικό τρόπο μέσω καρτώνστα σημεία πώλησης (POS), ο αριθμός καρτών στην Ελλάδα, ο αριθμός συναλλαγών στα σημεία πώλησης, η μέση αξία συναλλαγής και ο αριθμός των συναλλαγών στα σημεία πώλησης που αντιστοιχούν ανά κάρτα. Στον Πίνακα 2 παρουσιάζεται η Πραγματική Ατομική Κατανάλωση (ΠΑΚ) και τα έσοδα από ΦΠΑ σε εθνικολογιστι-

κή βάση (προερχόμενα από την ΠΑΚ) κατά την περίοδο 2000-2010. Επισημαίνεται ότι η ΠΑΚ αποτελείται από την τελική καταναλωτική δαπάνη στην Ελλάδα (σε τρέχουσες τιμές), χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η συλλογική δαπάνη της Γενικής Κυβέρνησης. Εκ πρώτης όψεως, είναι εμφανές από τον πίνακα 2 ότι τα δηλωθέντα έσοδα προερχόμενα από τον ΦΠΑ της ΠΑΚ, κατά την εξεταζόμενη χρονική περίοδο, δεν είναι σε αναλογία με τα αναμενόμενα έσοδα, λαμβάνοντας υπόψη τα εκάστοτε ποσοστά του επιβαλλόμενου ΦΠΑ. Έχοντας υπ’ όψιν τα δεδομένα της διεθνούς εμπειρίας αλλά και αποτελέσματα επιστημονικής έρευνας στο συγκεκριμένο θέμα, μπορούμε να καταλήξουμε ότι ο συνδυασμός α) ενός απλοποιημένου συστήματος ΦΠΑ με ενιαίο χαμηλό συντελεστή, β) ισχυρών κινήτρων για τη μείωση της χρήσης μετρητών με ταυτόχρονη αύξηση των ηλεκτρονικών μέσων συναλλαγών και άμεσης απόδοσης μέρους του ΦΠΑ στο κράτος, γ) εφαρμογής των φορολογικών νόμων και παραδειγματικής τιμωρίας των παραβατών, δ) ενίσχυσης του κλίματος εμπιστοσύνης των πολιτών προς το κράτος με την απλούστευση του γενικού φορολογικού συστήματος και τη βελτίωση της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών από πλευράς δημοσίου, δημιουργεί τις πλέον κατάλληλες συνθήκες, όχι μόνο για αύξηση των φορολογικών εσόδων από άμεσους και έμμεσους φόρους, αλλά και για την ταχύτερη έξοδο από την ύφεση και την παρούσα οικονομική κρίση. Π ι νακας 2

ε σ ο δ α α π ο Φ ΠΑ ε ν α ν τ ι τ η ς ΠΑ Κ ετος

εσοδα απο ΦΠΑ (εκατ. €)

ΠΑΚ (εκατ. €)

2000

9.255

106.720

2001

10.349

114.733

2002

11.532

123.647

2003

11.663

132.806

2004

12.328

142.154

2005

13.117

147.808

2006

14.598

158.949

2007

16.272

170.484

2008

16.650

185.122

2009

14.579

185.078

2010

16.005

184.660

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, Ελληνική Στατιστική Αρχή.

Εθνική Τράπεζα

περιοχών, 2) αστικές Υποδοµές (χώροι

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤHΣ ΤΟΥ JESSICA

το εΥΡΩπαΪΚO πΡOΓΡαΜΜα JESSICA για την αττική, δυτική ελλάδα – ιόνια νησιά και για το ταµείο περιβάλλοντος, µε συνολικά υπό διαχείριση κεφάλαια 85 εκατ. ευρώ, ανέλαβε να διαχειρισθεί η εθνική τράπεζα, µε σύµβαση που υπέγραψε πρόσφατα µε την ευρωπαϊκή τράπεζα επενδύσεων. το πρόγραµµα JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas) χρηµατοδοτεί µε τη µορφή επιστρεπτέων χρηµατοδοτήσεων ανταποδοτικά έργα που εντάσσο-

στάθµευσης και πρασίνου, διαµόρφωση υποδοµών δρόµων), 3) δηµόσια δίκτυα (µεταφοράς, ύδρευσης, αποχέτευσης,

νται σε ολοκληρωµένα σχέδια βιώσιµης αστικής ανάπτυξης. η χρηµατοδότηση των έργων καλύπτεται µε µέγιστο ποσοστό 70% από τους πόρους του προγράµµατος JESSICA, ενώ τουλάχιστον 10% θα είναι τραπεζικό δάνειο και εν προκειµένω για τα αντίστοιχα έργα στην αττική, δυτική ελλάδα – ιόνια νησιά και για έργα του ταµείου περιβάλλοντος, δάνειο από την εθνική τράπεζα. τα έργα που µπορούν να υπαχθούν στο πρόγραµµα αφορούν: 1) επαναξιοποίηση εγκαταλελειµµένων

ενεργειακά), 4) Υποδοµές ανάπτυξης επιχειρηµατικότητας (τεχνολογικά πάρκα κ.λπ.), 5) Υγεία / εκπαίδευση (νοσοκοµεία, κέντρα αποκατάστασης κ.λπ.), 6) τουρισµό (ξενοδοχεία, χώροι αναψυχής), 7) αποκατάσταση ιστορικών κτιρίων και 8) πολιτιστικά κέντρα και χώρους αναψυχής πολλαπλών χρήσεων. οι πόροι του JESSICA, που για το σύνολο της χώρας ανέρχονται σε 258 εκατ. ευρώ, µε την εθνική να διαχειρίζεται το 33%, πρέπει να έχουν επενδυθεί µέχρι 30/6/2015.

ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΔΙΑΚΡΙΣΗ σηµαντικές διακρίσεις από τους κορυφαίους διεθνείς χρηµατοοικονοµικούς οίκους J.P. Morgan και Deutsche Bank απέσπασε η εµπορική τράπεζα για την ποιότητα και αυτοµατοποίηση των πληρωµών σε δολάρια και ευρώ, αντίστοιχα. η J.P. Morgan απένειµε στην εµπορική τράπεζα το βραβείο “2011 Quality Recognition Award for Outstanding Achievement of Best in Class”, για τις αυτόµατες πληρωµές σε δολάρια, ενώ πρόσφατα και η Deutsche Bank απένειµε στην εµπορική τράπεζα το βραβείο “Straight-Through Processing (STP) Excellence Award 2010” για τις αυτόµατες πληρωµές σε ευρώ. σηµειώνεται ότι τα εν λόγω βραβεία αποτελούν ιδιαίτερα σηµαντικές και αναγνωρισµένες διακρίσεις σε διεθνές επίπεδο, καθώς θέτουν αυστηρότατες προδιαγραφές ποιότητας στα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα.

Eurobank

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ AΡΙΣΤΗ ΕΞΥΠΗΡΈΤΗΣΗ

Μια σηΜαντιΚH εΥΡΩπαΪΚH διάκριση για την αποτελεσµατικότητα, την υψηλή ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών και την υιοθέτηση των πιo σύγχρονων µεθόδων διοίκησης, απέσπασε η διεύθυνση σχέσεων πελατών του οµίλου της Eurobank EFG από τον διεθνούς κύρους οργανισµό European Foundation for Quality Management «EFQM» κατατάσσοντάς την ανάµεσα στους πιο αποτελεσµατικούς οργανισµούς της ευρώπης. το 2010 η διεύθυνση σχέσεων πελατών του oµίλου Eurobank EFG, συµµετείχε εκ νέου στο ευρωπαϊκό πρόγραµµα αναγνώρισης ποιότητας και αριστείας υιοθετώντας µε επιτυχία τις αρχές του µοντέλου στο επόµενο επίπεδο "Recognized for Excellence". Καθ΄όλη την διάρκεια της συµµετοχής αυτής σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν ενέργειες και έργα για την περαιτέρω ενίσχυ-

ση και βελτίωση του τρόπου λειτουργίας της, τα οποία αξιολογήθηκαν πολύ θετικά από τους ελεγκτές του οργανισµού EFQM. να σηµειωθεί παράλληλα, ότι την πρώτη θέση µεταξύ των ελληνικών χρηµατιστηριακών εταιριών, µε µερίδιο αγοράς 14% κατέκτησε και το 2011 η Eurobank EFG Equities α.ε.π.ε.Υ. υπό εξαιρετικά δυσµενείς συνθήκες στην ελληνική οικονοµία. η Eurobank EFG Equities διαθέτει το µεγαλύτερο χρηµατιστηριακό δίκτυο στην ελλάδα, µε 30.000 ενεργούς ιδιώτες πελάτες και 170.000 χρηµατιστηριακούς κωδικούς, και παραµένει η µεγαλύτερη χρηµατιστηριακή εταιρεία στον τοµέα εξυπηρέτησης ιδιωτών και εταιρικών πελατών σε πράξεις ελληνικών µετοχών καθώς και µια εκ των µεγαλυτέρων σε συναλλαγές ξένων µετοχών και ελληνικών και ξένων παραγώγων προϊόντων. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 151

152 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

follow link

Διεισδυτική ματια σε εναν νεο πρασινο κοσμο!

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 153

K N O W L E D G E • I N V E S T M E N T • D E V E L O P M E N T • VA L U E

Γ Ν Ω Σ Η • Ε Π Ε Ν ∆Υ Σ Η • Α Ν Α Π Τ Υ Ξ Η • Α Ξ Ι Α

{ Στην επικαιρότητα

GreenNews

Στιγµές της ελληνικής ειδησεογραφίας µε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διαµόρφωση πολιτικών που µας αφορούν όλους και νοµοθεσία που αλλάζει την επιχειρηµατική δραστηριότητα.

HelioSphera 2 χρόνια λειτουργίας ∆ύο χ ρόν ια µε τά τα ε γκαίν ια της υπερσύγχρονης βιοµηχανικής µονάδας της στην Τρίπολη, η HelioSphera εξακολουθεί να διαθέτει ένα από τα µεγαλύτερα εργοστάσια thin-film φωτοβολταϊκών πλαισ ίων τ ε χ νολογ ίας Micromorph® στην Ευρώπη, µε ετήσια δυναµικότητα 60MW. Με µια από τις σηµαντικότερες επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας που έχουν γίνει στη χώρα µας τα τελευταία χρόνια, ύψους 200 εκατ. ευρώ, σ τοχεύει σ την ανάπτυξη της ελληνικής, ευρωπαϊκής αλλά και παγκόσµιας αγοράς φωτοβολταϊκών καθώς και στη σταδιακή στροφή της βιοµηχανίας προς τις καινοτόµες τεχνολογίες λεπτών υµενίων. Το υπερσύγχρονο εργοστάσιο της εταιρείας, στη Βιοµηχανική Περιοχή Τριπόλεως, εκτείνεται σε µια περιοχή συνολικής έκτασης 27.000 m2, µε τον χώρο παραγωγής να καλύπτει τα 17.000 m2. Παράλληλα, ο πλήρως αυτοµατοποιηµένος «καθαρός χώρος» (Clean Room) 1.500 m2 που διαθέτει η εγκατάσταση –πολύ σηµαντικός για την υψηλή ποιότητα παραγωγής- είναι ο µεγαλύτερος στην Ελλάδα και ένας από τους µεγαλύτερους στην Ευρώπη. Είναι σηµαντικό να σηµειωθεί ότι η εταιρία όσον αναφορά στην ποιότητά της διαθέτει τις πιο επικαιροποιηµένες πιστοποιήσεις της TÜV Rheinland. Το τελευταίο επίτευγµά της, στο πλαίσιο της ποιότητας, είναι η πιστοποίηση MCS (Microgenerators Certification Scheme) τον Μάι ο 2011, π ο υ ε π ιτ ρ έ π ε ι σ τ ην HelioSphera να διαθέτει τα προϊόντα της και στη βρετανική αγορά. 154 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

∆ΕΛΤΑ ΤΕΧΝΙΚΗ // Νέος Φ/Β σταθµός 500kW Ο Φ/Β σταθµός 500kW υλοποιήθηκε σε σύντοµο χρονικό διάστηµα, για λογαριασµό ιδιώτη επενδυτή και αποτελείται από κορυφαίας ποιότητας εξοπλισµό ευρωπαϊκής τεχνολογίας, πάνω από 2.200 φωτοβολταϊκά panel, τριφασικούς inverter, βάση στήριξης µε πασαλόµπηξη και υποσταθµό µέσης τάσης µε µετασχηµατιστή, για σύνδεση στο δίκτυο 20kV της ∆ΕΗ.

SMA // Τριάντα χρόνια

λειτουργίας

Το εορτασµό των τριάντα χρόνων λειτουργίας της συνδύασε η γερµανική βιοµηχανία SMA µε την ανακοίνωση ότι κατασκευάζει το µεγαλύτερο service center ηλιακών µετατροπέων παγκοσµίως, στη βιοµηχανική περιοχή Sandershäuser Berg της Γερµανίας. Εκεί θα συγκεντρωθούν την άνοιξη του 2012 όλες οι υπηρεσίες εξυπηρέτησης σε κτίριο 24.000 τ.µ., µε σκοπό την περαιτέρω εξέλιξη των παρεχόµενων υπηρεσιών στους πελάτες της ανά τον κόσµο. Εν τω µεταξύ, η εταιρεία επεκτείνει το χαρτοφυλάκιο των προϊόντων της µε ένα νέο µικρο-µετατροπέα. Πρόκειται για τον Sunny Boy 240, o οποίος είναι κατάλληλος για φωτοβολταϊκά συστήµατα στέγης, ισχύος µέχρι 2 κιλοβάτ. Το προϊόν θα είναι διαθέσιµο από τα µέσα του 2012.

ENEL GREEN POWER HELLAS

Αιολικό πάρκο στην Εύβοια

Αναπτύσσεται παρά το δύσκολο οικονοµικό κλίµα η ελληνική θυγατρική του οµίλου Enel και ανακοίνωσε πρόσφατα µια σειρά θετικά επιχειρηµατικά νέα. Σηµαντικότερο όλων η µεγάλη επένδυση της εταιρείας στο µεγαλύτερο αιολικό πάρκο της χώρας στην Εύβοια. Η ισχύς του θα είναι 140MW και αναµένεται να κοστίσει περίπου 250 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία πισ τοποιήθηκε πρόσφατα σύµφωνα µε τα πρότυπα ISO 9001:2008, ISO 14001:2004 και OHSAS 18001:2007 για το κύριο αντικείµενό της, τον «Σχεδιασµό, Ανάπτυξη, Κατασκευή, Λειτουργία και Συν τήρηση έργων ανανεώσ ιµων πηγών ενέργειας».

ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΠΙΛΟΓΗ//ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΕΚΔΟΣΗ 155 155

follow link

{

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΛΕΝΙ ΚΟ, ΠΑΝ/ΜΙΟ ΜΑΝΤΣΕΣΤΕΡ

«EΧΟΥΜΕ ΠΟΛΛA ΠΡΟΒΛHΜΑΤΑ, ΠΙΣΤΕYΩ OΜΩΣ OΤΙ ΜΕΤΑΚΙΝΟYΜΕΝΟΙ ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜIΑ ΜΕ ΛΙΓOΤΕΡΟ AΝΘΡΑΚΑ ΚΑΙ ΕΠΕΝ∆YΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓIΑ, ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜIΑ ΚΑΙ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ, ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ∆ΩΣΟΥΜΕ ΕΝΑ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΜΕΛΛΟΝ ΣΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΜΑΣ».

Η Λένι Κο

στο βήµα του 15ου Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρείας Logistics, στη Θεσσαλονίκη.

156 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Η οι κονοµ ία του «χαµηλού» άνθρακα Η «Ε» ήταν χορηγός επικοινωνίας στο 15ο ετήσιο συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Logistics (EEL), το οποίο πραγµατοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Παρακολουθήσαµε τις εργασίες του συνεδρίου και είχαµε την ευκαιρία να συνοµιλήσουµε µε µια από τους keynote speakers του διηµέρου, την Λένι Κο (Lenny Koh). Η Ko είναι καθηγήτρια στο φηµισµένο Management School του Πανεπιστήµιου του Μάντσεστερ και διευθύνει δύο σηµαντικά ινστιτούτα τα οποία διαχειρίζονται έργα κοινωνικής πολιτικής αξίας πολλών εκατοµµυρίων λιρών: το Logistics and Supply Chain Management (LSCM) Research Centre και το Centre for Energy, Environment and Sustainability (CEES). Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η / / ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «E»

την Ελλάδα αναπτύχθηκε κίνηµα τα µέλη του οποίου αρνούνται να πληρώσουν το αντίτιµο της χρήσης ορισµένων υποδοµών και υπηρεσιών. Το έχετε ξανακούσει; Ασφαλώς, τέτοιες αντιστάσεις συναντάµε κι αλλού. Πιστεύω ότι οφείλεται στην απουσία επικοινωνίας ανάµεσα στο δηµόσιο και τους πολίτες επί πολλά χρόνια. Το να πληρώνεις φόρους, διόδια, αποκοµιδή των απορριµµάτων αλλά και ηλεκτρικό ρεύµα είναι µια σύνθετη πολιτική που συχνά φέρνει σε αντιπαράθεση όχι µόνο την κοινωνία µε το κράτος αλλά και την τοπική κοινωνία µε άλλες τοπικές κοινωνίες. ∆υστυχώς οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται.

Σε αυτή την περίπτωση τι πρέπει να κάνει µια συντεταγµένη πολιτεία; Έχουµε την πολιτική «καρότο και µαστίγιο». Οι άνθρωποι χρειάζονται εκπαίδευση και κίνητρα. Αν εκπαιδευτούν σωστά και δουν ξεκάθαρα τα πλεονεκτήµατα µιας π.χ. περιβαλλοντικής πολιτικής τότε µπορούν να συναινέσουν. Η σταδιακή αλλαγή της ανθρώπινης συµπεριφοράς, την οποία είδαµε στην υπόθεση της παγκόσµιας στροφής προς το περιβάλλον εξαιτίας της κλιµατικής αλλαγής είναι µια απόδειξη. Κινήµατα σαν το ‘∆εν πληρώνω’ είχαµε κι εµείς πρόσφατα στην Αγγλία µε το κίνηµα των φοιτητών ενάντια στις αυξήσεις των διδάκτρων στα βρετανικά πανεπιστήµια. Τι γνώµη έχετε για τη συγκεκριµένη απόφαση; Η κυβέρνηση αύξησε ξαφνικά τα δίδακτρα σε πάνω από 9.000 λίρες τον χρόνο. Πιστεύω ότι η εκπαίδευση θα πρέπει να

είναι δωρεάν, να έχει ο καθένας πρόσβαση σ΄ αυτή. ∆υστυχώς στην Αγγλία, παρόλο που το σύστηµα λειτουργεί ικανοποιητικά µέχρι σήµερα, υπάρχει η διάθεση για στροφή σε ένα πιο αµερικανικό σύστηµα ανώτατης εκπαίδευσης. Και η ‘αµερικανοποίηση’ στην πράξη σηµαίνει ‘ιδιωτικοποίηση’. Ο ιδιωτικός τοµέας εισέρχεται στην ανώτατη εκπαίδευση. ∆εν είµαι απόλυτα σύµφωνη µε µια τέτοια εξέλιξη. Αν βέβαια συνεχίσουµε να διαθέτουµε µηχανισµούς ασφαλείας για την πανεπιστηµιακή ανεξαρτησία, αν προτάσσουµε την ποιότητα και όχι τις επιδόσεις, αν αναβαθµίσουµε την έρευνα προς την κατεύθυνση της κοινωνικής πολιτικής, τότε είµαι ok. Αν όµως απλώς θέλουµε να κερδίσουµε χρήµατα, τότε ασφαλώς διαφωνώ. Πώς βλέπετε το µέλλον του πλανήτη; Μέχρι να βρει ο Ρίτσαρντ Μπράνσον έναν πλανήτη φιλικό στην ανθρώπινη ζωή και να επενδύσει στα διαστηµικά ταξίδια για να µετοικήσουµε όλοι εκεί, είµαστε υποχρεωµένοι να ζήσουµε στον έναν και µοναδικό πλανήτη που διαθέτουµε! ∆υστυχώς έχουµε πολλά προβλήµατα, πιστεύω όµως ότι µετακινούµενοι προς µια οικονοµία µε λιγότερο άνθρακα και επενδύοντας στην τεχνολογία, την καινοτοµία και τη βιώσιµη ανάπτυξη µε κοινωνικό πρόσωπο, µπορούµε να δώσουµε ένα µέλλον στον πλανήτη µας. Θέλουµε εκπαιδευµένους πολίτες- αυτό είναι είναι ευθύνη του κράτους. Από εκεί και ύστερα, δηµόσιοι φορείς, πανεπιστηµιακή κοινότητα, ινστιτούτα όπως το δικό µας CEES, ιδιωτικές εταιρείες και ΜΚΟ µπορούν να λειτουργήσουν από κοινού. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 157

{

Αυτοκίνητο & καύσιµα

«Οικολογική» πετρελαιοκίνηση Oι κύριες πηγές ρύπανσης του περιβάλλοντος στα δύο µεγάλα αστικά κέντρα σήµερα προέρχονται από την κυκλοφορία χιλιάδων επικίνδυνων και ρυπογόνων φορτηγών άνω των 4 τόνων τα οποία κυκλοφορούν ελεύθερα στον ∆ακτύλιο, από τα παλιά ταξί, την έλλειψη συντήρησης των οχηµάτων από τους ιδιοκτήτες τους και την παράνοµη χρήση πετρελαίου θέρµανσης αντί κίνησης για την κυκλοφορία ορισµένων οχηµάτων. ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «E»

τεχνολογία diesel είναι ένα από τα βασ ικά διαθέσ ιµα ε ργα λ ε ί α γ ι α τ η µ ε ί ω σ η των εκποµπών CO2 από τα αυτοκίνητα. Τα σύγ χρονα πετρε λαιοκίνητα οχήµατα καίνε κατά µέσο όρο 30% λιγότερα καύσιµα και παράγουν 25% λιγότερες εκποµπές CO2 από τα αντίστοιχα βενζινοκίνητα. Οι τεχνολογικά εξελιγµένοι πετρελαιοκινητήρες έχουν επίσης µικρότερες απαιτήσεις συντήρησης και µεγάλη διάρκεια ζωής, ενώ ο άµεσος ψεκασµός και το σύστηµα τροφοδοσίας µε πολύ υψηλή πίεση καυσίµου

158 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

«common rail», τεχνολογίες που παρουσιάστηκαν πρώτα από το γκρουπ Fiat και σήµερα έχουν επεκταθεί στο σύνολο σχεδόν των αυτοκινήτων ντίζελ, βελτιώνουν την απόδοση του πετρελαίου, µειώνοντας ακόµα περισσότερο την κατανάλωση και τις εκποµπές ρύπων. Επιπλέον, δεν απαιτείται πλέον προθέρµανσή των κινητήρων (που συµβάλλει στη ρύπανση), όπως συνέβαινε µε τους παλαιότερους ντίζελ, ενώ η εξαιρετική ροπή που αναπτύσσουν τους κάνει ιδανικούς για ξεκούραστη οδήγηση, χωρίς πολλές αλλαγές ταχυτήτων, αλλά και µε επαρκή δύναµη για ασφαλή προσπεράσµατα.

ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΕ ο στόλος των πετρελαιοκίνητων ΙΧ ξεπερνά το 50% του συνολικού αριθµού κυκλοφορούντων οχηµάτων ανά χώρα τη στιγµή που στην Ελλάδα ο εν λόγω αριθµός κυµαίνεται κάτω από το 4%!

Case Study ντίζελ/βενζίνη

Ο ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΚΙΝΗΤΗΡΕΣ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟ∆ΙΑΓΡΑΦΕΣ EURO 5, ΠΟΥ ΙΣΧΎΟΥΝ ΣΗΜΕΡΑ, ΕΧΟΥΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ ΤΙΣ ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ∆ΙΟΞΕΙ∆ΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ.

πετρελαιοκινητήρες µε τις προδιαγραφές Euro 5 που ισχύουν σήµερα είναι τουλάχιστον εξίσου «καθαροί» µε τους αντίστοιχους βενζινοκινητήρες, µε σηµαντικό πλεονέκτηµα τις χαµηλότερες εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα, η µείωση των οποίων αποτελεί βασική προτεραιότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και τη µειωµένη κατανάλωση, που µειώνει την εξάρτηση από το πετρέλαιο. Είναι χαρακτηριστικές ορισµένες συγκρίσεις πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων µε τα αντίστοιχα βενζινοκίνητα. Η Fiat, µε ηγετική θέση στον χώρο του ντίζελ λόγω των τεχνολογικών καινοτοµιών της, αλλά και της σηµαντικής παρουσίας της στις κατηγορίες των µικρών και µικροµεσαίων αυτοκινήτων, που καλύπτουν σήµερα το µεγαλύτερο ποσοστό της ελληνικής αγοράς, δίνει µερικά πολύ χαρακτηριστικά παραδείγµατα µε ιδιαίτερη σηµασία, αφού η ιταλική εταιρεία είναι ο κατασκευαστής που τα αυτοκίνητά του έχουν τον χαµηλότερο µέσο όρο εκποµπών CO2 στην Ευρώπη. Έτσι π.χ. το βενζινοκίνητο Punto Evo 1.4 των 105 ίππων έχει εκποµπές CO2 134 g/

km ενώ το ντίζελ Punto Evo 1.3 των 85 ίππων (µε 54% µεγαλύτερη ροπή) έχει εκποµπές ρύπων µικρότερες των 100 g/ km (95) και συνεπώς και µηδενικά τέλη κυκλοφορίας. Επίσης το βενζινοκίνητο Panda των 69 ίππων έχει εκποµπές CO2 113 g/km ενώ το Panda 1.3 ντίζελ έχει 109, µε µεγαλύτερη ροπή και τελική ταχύτητα. Το βενζινοκίνητο Fiat 500 1.4 των 100 ίππων έχει εκποµπές CO2 140 g/ km, ενώ το ντίζελ 1.3 Multijet των 95 ίππων (µε 52,7 % µεγαλύτερη ροπή) µόλις 104 g/km. Το βενζινοκίνητο Fiat Bravo 1.4 των 120 ίππων έχει εκποµπές CO2 149 g/km, ενώ το ίδιας ισχύος ντίζελ Bravo 1.6 Multijet (µε 45,6% µεγαλύτερη ροπή) 125 g/km. Αλλά και στα πολυτελή αυτοκίνητα µε κινητήρες µεγάλου κυβισµού, οι διαφορές είναι θεαµατικές. Π.χ. η BMW X5 35i µε βενζινοκινητήρα 306 ίππων έχει εκποµπές CO2 236 g/km, ενώ η ίδιας ισχύος (µε 50% µεγαλύτερη ροπή) ντίζελ X5 40d µόνο 198 g/km. Η βενζινοκίνητη 535i GT των 306 ίππων έχει εκποµπές CO2 209 g/km, ενώ η ντίζελ 535 GT των 300 ίππων (µε 50% µεγαλύτερη ροπή) µόνο 175 g/km. Η σύγκριση σε όλες τις περιπτώσεις είναι φανερό ότι είναι υπέρ του ντίζελ. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 159

{

Αυτοκίνητο & καύσιµα

Πετρελαιοκίνητη αυτοκίνηση Άρση απαγόρευσης της πετρελαιοκίνησης ισχύει από τις αρχές Νοεµβρίου σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη µετά τη ψήφιση στη Βουλή σχετική τροπολογίας. Στην Ελλάδα, η πετρελαιοκίνηση ήταν απαγορευµένη για τα επιβατικά αυτοκίνητα και τα ελαφρά φορτηγά στην πρωτεύσουσα και τη συµπρωτεύσουσα την τελευταία εισαετία. ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «E»

πετρελαιοκίνηση στην Ελλάδα ήταν απαγορευµένη για τα επιβατικά αυτοκίνητα και τα ελαφρά φορτηγά στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη την τελευταία εικοσαετία. Η απαγόρευση αυτή βασίστηκε στις πολύ κακές εντυπώσεις που δηµιουργήθηκαν λόγω του καπνού που εξέπεµπαν τα οχήµατα τις δεκαετίες ’70 και ’80 µε αποτέλεσµα στις αρχές της δεκαετίας του ’90 να απαγορευτεί η κυκλοφορία των πετρελαιοκίνητων ΙΧ σε Αττική και Θεσσαλονίκη. Ωστόσο από τότε έχουν περάσει 20 χρόνια, η τεχνολογία έχει κάνει άλµατα και βέβαια οι σύγχρονοι πετρελαιοκινητήρες είναι πολύ πιο καθαροί από τους αντίστοιχους βενζινοκινητήρες. Κάπως έτσι µε την τροπολογία που ψήφισε το Κοινοβούλιο στις αρχές Νοεµβρίου άρεται η απογόρευση της πετρελαιοκίνησης σε πρωτεύουσα και συµπρωτεύουσα. Ειδικότερα, η τροπολογία αναφέρει συγκεκριµένα πώς τροποποιούνται το 3ο και 4ο εδάφιο του άρθρου 26 του Ν. 1959/1991 (ΦΕΚΑ 123) ως ακολούθως: «Η παρούσα ρύθµιση δεν εφαρµόζεται για περιοχές των Νοµών Αττικής και Θεσσαλονίκης εφόσον η τεχνολογία τους δεν πληροί εκ κατασκευής, κατ’ ελάχιστον, συγκεκριµένες απαιτήσεις ανώτατων ορίων εκποµπών καυσαερίων, οι οποίες καθορίζονται µε Κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργών ΠΕΚΑ και Υποδοµών, Μεταφορών & ∆ικτύων. Με την παραπάνω απόφαση καθορίζονται επίσης τα ακριβή γεωγραφικά όρια των ανωτέρω περιοχών, οι όροι και προϋποθέσεις χορήγησης αδειών κυκλοφορίας καθώς και οι όροι κυκλοφορίας και άλλα σχετικά µέτρα αντιµετώπισης της ατµοσφαιρικής ρύπανσης». Το κοινωνικό αλλά και το οικολογικό όφελος από την άρση της απελευθέρωσης της πετρελαιοκίνησης µαζί µε τα συνδυαστικά µέτρα (Πράσινο ∆ακτύλιο,

160 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

απαγόρευση της κυκλοφορίας παλαιών βαρέων φορτηγών στο κέντρο, αλλά και αυστηρούς ελέγχους στην ποιότητα των καυσίµων) είναι πολύ µεγαλύτερο από τη διατήρηση της απαγόρευσής της.

Πετρελαιοκίνηση και δηµόσια έσοδα Η άρση της απαγόρευσης µπορεί να ευνοήσει συνολικά την αγορά αυτοκινήτου, µε την προσφορά µιας µεγαλύτερης ποικιλίας µοντέλων, τα οποία µάλιστα είναι οικονοµικότερα στη χρήση µε πολύ χαµηλή επιβάρυνση κατά την απόκτησή τους. Ειδικότερα η επιβάρυνση ενός πετρελαιοκίνητου ΙΧ από το αντίστοιχο βενζινοκίνητο κυµαίνεται από 1.000 έως 3.000 ευρώ, ενώ ο κάτοχός τους από την άλλη µεριά θα καταβάλλει πολύ χαµηλότερα Τέλη Κυκλοφορίας, θα επισκέπτεται πιο αραιά τα συνεργεία για τον τακτικό έλεγχο, θα µειώσει κατά τουλάχιστον 25% την κατανάλωση καυσίµου, ενώ σε όλα τα παραπάνω θα πρέπει να συνυπολογιστεί πως το πετρελαιοκίνητο µοντέλο του θα έχει πολύ υψηλότερη µεταπωλητική αξία κάτι το οποίο δεν συµβαίνει σε καµία περίπτωση µε τα αντίστοιχα βενζινοκίνητα µοντέλα. Παράλληλα, η απλοποίηση του συστήµατος επιτρέπει το κλείσιµο αρκετών τελωνείων, µειώνοντας έτσι τις δαπάνες του δηµοσίου, ενώ δηµιουργεί: α) αύξηση πιθανότατα στα δηµοσιονοµικά έσοδα από τα Τέλη Ταξινόµησης, ΦΠΑ και Φόρο Πολυτελείας µε δεδοµένο το χαµηλότερο κόστος χρήσης και β) Αύξηση στα έσοδα που προέρχονται από την αγορά καυσίµων (φόροι) καθώς θα αυξηθεί η ζήτηση του πετρελαίου κίνησης από την πιθανή αύξηση πωλήσεων πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων (σε σχέση µε τα βενζινοκίνητα οχήµατα που γενικά καταναλώνουν περισσότερο καύσιµο και τώρα φαίνεται να χρησιµοποιούνται λιγότερο από τους οδηγούς, λόγω της αύξησης της τιµής των καυσίµων).

ΟΙ Ι∆ΙΟΚΤΗΤΕΣ ΙΧ έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν ένα πετρελαιοκίνητο αυτοκίνητο το οποίο καταναλώνει λιγότερα καύσιµα, έως και 50% σε κάποιες περιπτώσεις, από τα αντίστοιχα βενζινοκίνητα µοντέλα.

Τα νέα δεδοµένα στην αγορά καυσίµων Χωρίς ιδιαίτερες διακυµάνσεις εκτιµάται ότι υποδέχεται η αγορά καυσίµων την απελευθέρωση της πετρελαιοκίνησης καθώς ούτως ή άλλως η εκτόξευση της τιµής της αµόλυβδης έχει ακινητοποιήσει πάρα πολλά βενζινοκίνητα ΙΧ. Μάλιστα στελέχη της αγοράς καυσίµων επισηµαίνουν πως η απελευθέρωση της πετρελαιοκίνησης στα ΙΧ θα δώσει πνοή στα πρατήρια καυσίµων καθώς οι καταναλωτές που θα επιλέξουν κάποιο όχηµα diesel θα τα επισκέπτονται πιο συχνά καθώς η κατανάλωση του οχήµατός τους θα είναι πολύ µικρότερη. Επίσης η σταδιακή εξίσωση στον φόρο µεταξύ πετρελαίου θέρµανσης και κίνησης θα σταµατήσει το λαθρεµπόριο καυσίµων, από το οποίο το κράτος χάνει περισσότερα από 2 δισ. ευρώ ετησίως.

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 161

162 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

follow link

K N O W L E D G E • I N V E S T M E N T • D E V E L O P M E N T • VA L U E

Γ Ν Ω Σ Η • Ε Π Ε Ν ∆Υ Σ Η • Α Ν Α Π Τ Υ Ξ Η • Α Ξ Ι Α

Business

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 163

Business

{

Στην επικαιρότητα

BusinessNews

Η επιχειρηματική δράση της αγοράς που ξεχωρίζει, οι εταιρικές κινήσεις και ενέργειες που αξίζουν την προσοχή μας, η επιχειρηματικότητα αιχμής.

IBM //

Το cloud της ανάπτυξης Βασικός τοµέας ανάπτυξης για την IBM τα cloud, αναµένεται να αποφέρουν στην εταιρεία 7 δισ. δολάρια σε έσοδα έως το 2015, από υλικό, λογισµικό και υπηρεσίες. Νέες προτάσεις cloud ανακοίνωσε πρόσφατα η IBM. Οι προτάσεις αυτές μπορούν να βοηθήσουν τους οργανισμούς να ανταποκρίνονται αυτόματα στις μεταβαλλόμενες τάσεις των καταναλωτικών και επαγγελματικών αγορών, με νέες λύσεις για το εμπόριο ως υπηρεσία (Commerce-as-a-Service) και το μάρκετινγκ μέσων κοινωνικής δικτύωσης (Social Media Marketing), με τεχνολογίες οι οποίες προέρχονται από σημαντικές εξαγορές, όπως της Unica, της Coremetrics και της Sterling Commerce,

σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα έρευνας και ανάπτυξης της IBM. Με μια πρωτοβουλία που είναι γνωσ τή ως Smarter Commerce on the Cloud, η IBM συνεργάζεται ήδη με εκατοντάδες κορυφαίες εταιρείες, όπως οι Autotrader, Danone, DBS Bank, Guidewell, McKesson, PETCO, Sears, Staples, Target Corp., True Value, VISA, Whirlpool, Winn-Dixie και πολλές άλλες, για να μεταμορφώσει τις λειτουργίες τους μάρκετινγκ, πωλήσεων, υπηρεσιών και αλυσίδας εφοδιασμού. Ειδικότερα, η

IBM ξεκίνησε την πρωτοβουλία της για τα cloud πριν από πέντε σχεδόν χρόνια ιδρύοντας τα εργαστήρια «Blue Cloud» ανά τον κόσμο και συνεργαζόμενη με χιλιάδες καινοτόμες επιχειρήσεις, κυβερνήσεις και πανεπιστήμια. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις λύσεις cloud της IBM, μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα: www.ibm.com/smartcloud

S&B - ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ

Στρατηγική συμφωνία Την αρχική συµφωνία για τη σταδιακή απόκτηση της δραστηριότητας βωξίτη της S&B στην Ελλάδα από την Αλουµίνιον, 100% θυγατρική εταιρία της Μυτιληναίος ΑΕ, ανακοίνωσαν πρόσφατα οι δύο εταιρείες. Όπως ανακοίνωσαν συγκεκριμένα οι δύο εταιρείες, τα προβλεπόμενα βήματα για την υλοποίηση της συμφωνίας είναι τα ακόλουθα: α) Αρχικά εισφέρεται η δραστηριότητα βωξίτη της S&B στην Ελλάδα στην 100% θυγατρική της Αλουμίνιον ΑΕ, Δελφοί Δίστομον («Δ.Δ.»), β) Στο νέο σχήμα που θα προκύψει («Νέα Δ.Δ.»), η Αλουμίνιον ΑΕ θα αγοράσει μέρος της συμμετοχής της S&B, ούτως ώστε το ποσοστό της να φτάσει στο 51%, αποκτώντας παράλληλα και τον έλεγχο του νέου σχήματος και γ) Το υπόλοιπο 49% της S&B στη «Νέα Δ.Δ.» θα αγοραστεί σταδιακά σε διάστημα τριάντα μηνών από την Αλουμίνιον ΑΕ. Αναφερόμενος στην αρχική συμφωνία, ο διευθύνων σύμβουλος της Μυτιληναίος, Ευάγγελος Μυτιληναίος, δήλωσε: «Είναι μία σημαντική στιγμή για την εταιρία μας, καθώς μετά από 50 χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα, η Αλουμίνιον, με την ολοκλήρωση 164 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

των συμφωνηθέντων, θα ελέγχει η ίδια τη βασική της πρώτη ύλη, τον βωξίτη, κάτι που δεν είχε καταφέρει έως τώρα. Από την πλευρά του ο διευθύνων σύμβουλος της S&B, Κρίτων Αναβλαβής, τόνισε χαρακτηριστικά: «Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε στη δραστηριότητα του βωξίτη τα τελευταία χρόνια, φροντίσαμε υλοποιώντας σημαντικές επενδύσεις, να αυξήσουμε την παραγωγική ικανότητα και την ετήσια παραγωγή της. Η δραστηριότητα του βωξίτη, που αντιπροσωπεύει περίπου 8% των πωλήσεων του Oμίλου, εισφέρεται πλέον σε ένα νέο εταιρικό σχήμα, με πλειοψηφική συμμετοχή του μέχρι τώρα μεγαλύτερου πελάτη της, το οποίο είμαστε πεπεισμένοι πως θα οδηγήσει σε περαιτέρω μακροπρόθεσμη ανάπτυξη του ελληνικού βωξίτη, προς όφελος των εργαζομένων στον κλάδο αυτό, καθώς και της ελληνικής οικονομίας».

NoKIA SIEMENS NETWorKS Η διάχυση υπηρεσιών τέταρτης γενιάς κινητής τηλεφωνίας (LTE) επιταχύνεται, σύμφωνα με τριμηνιαία έκθεση εταιρείας κλαδικών μελετών, με την NokiaSiemensNetworks να κερδίζει τα περισσότερα συμβόλαια υποδομής LTE, ανεβάζοντας το μερίδιο αγοράς της εταιρείας σε 29% και την εταιρεία στην πρώτη θέση της αγοράς παγκοσμίως. H NokiaSiemensNetworks είναι ο κορυφαίος πάροχος τεχνολογίας υποδομής LTE στους 50 σημαντικότερους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους παγκοσμίως.

ΟΤΕ – COSMOTE

Υποτροφίες στους νέους Απονεμήθηκαν πρόσφατα οι υποτροφίες ΟΤΕ – Cosmote για το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012 σε πρωτοετείς φοιτητές Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων από την ελληνική περιφέρεια. Με τον θεσμό να κλείνει δέκα χρόνια, 42 νέοι και νέες παρέλαβαν ένα σημαντικό βοήθημα για τις σπουδές τους, συνολικού ύψους 270 χιλ. ευρώ. Οι 15 φετινοί υπότροφοι βραβεύτηκαν με το ποσό των 15 χιλ. ευρώ ο καθένας. Επιπλέον, 27 τιμητικές διακρίσεις αξίας 1.528 ευρώ η καθεμία, απονεμήθηκαν από την Cosmote σε υποψηφίους που ξεχώρισαν για τις σχολικές και εξωσχολικές τους επιδόσεις. Η καθιερωμένη εκδήλωση, που εφέτος είχε ιδιαίτερα εορταστικό χαρακτήρα λόγω των δέκα χρόνων του θεσμού, πραγματοποιήθηκε στο Διοικητικό Μέγαρο του ΟΤΕ στο Μαρούσι, παρουσία του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου του ΟΤΕ, Μιχάλη Τσαμάζ, και του ειδικού γραμματέα Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Μιχάλη Κοντογιάννη. Απευθυνόμενος στους υποτρόφους και μιλώντας τους για την προσωπική ευθύνη, ο κ. Τσαμάζ σημείωσε: «Να αγαπάτε την ευθύνη. Μην βολεύεστε όταν τα πράγματα σας έρχονται εύκολα. Μη φοβάστε στις δυσκολίες. Η δική σας πορεία θα είναι η πιο ηχηρή διάψευση σε όσους αμφισβητούν την κουλτούρα και τον πολιτισμό μας».

Ο πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος του ΟΤΕ, Μ. Τσαµάζ κατά τη διάρκεια απονοµής υποτροφίας.

// Αυξάνει την παραγωγή στην Ελλάδα

SCA

Η SCA Hygiene Products προχωρά σε συστηματική εγχώρια παραγωγή, που αγγίζει το 10% του όγκου πωλήσεων στις κατηγορίες χάρτου και προσωπικής υγιεινής, επενδύοντας στην ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας. Η SCA Hygiene Products, η οποία δραστηριοποιείται στην ελληνική αγορά τα τελευταία 25 χρόνια, με τα προϊόντα TENA, Libero, Zewa και Libresse, προχωρά στην παραγωγή σε εργοστάσια της Ελλάδας σε ποσοστό που αγγίζει το 10%. Συγκεκριμένα, η εταιρία εδώ και 2 χρόνια έχει ξεκινήσει πιλοτικά να παράγει εγχώρια, μέρος των προϊόντων της και τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Μάλιστα, η εταιρία ανακοινώνει ότι στην Ελλάδα παράγονται ήδη 13 προϊόντα χάρτου στην παραγωγική μονάδα της εταιρείας Πλαστικά Ελλάδος και 3 προϊόντα ακράτειας στην παραγωγική μονάδα της εταιρείας Ατομικής Φροντίδας, αριθμός ο οποίος θα αυξηθεί τους επόμενους μήνες. Ο Ιωάννης Κοττεάκος, γενικός διευθυντής SCA Hygiene Products δήλωσε σχετικά: «Είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι για το γεγονός ότι μπορούμε να παράγουμε μέρος των προϊόντων μας σε ελληνικά εργοστάσια, από ελληνικά χέρια...». Να σημειώσουμε ότι η SCA το 2010 σημείωσε κύκλο εργασιών 80 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα. Σε επίπεδο ομίλου, η εταιρία κυριαρχεί ανά τον κόσμο στα προϊόντα ακράτειας, ενώ είναι νούμερο 1 παραγωγός και προμηθευτής χαρτικών στην Ευρώπη. Το 2010 ο κύκλος εργασιών παγκοσμίως έκλεισε στα 12 δισ. ευρώ. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 165

Business

{

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΠΡΕΓΓΙΑΝΗ / ΑΚΑ∆ΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ

Ευρωπαϊκή Ένωση

Πολιτική ενοποίηση ενάν τια σ την κρίση Την πολιτική ενοποίηση της ΕΕ ως προϋπόθεση για τη νοµισµατική σταθερότητα στην ευρωζώνη υποστηρίζει η οικονοµική ιστορικός, Κατερίνα Μπρέγιαννη*. Όσο για την ελληνική κρίση, εκτιµά πως αυτή δεν πρόκειται να υποχωρήσει αν δεν αλλάξει ο τρόπος φορολόγησης.

ε αφορμή το πρόσφατο βιβλίο της, «Νεοελληνικό Νόμισμα: Κράτος και ιδεολογία από την Επανάσταση έως το Μεσοπόλεμο», η «Ε» επισκέφτηκε την Κατερίνα Μπρέγιαννη σ το Κέντρο Ερεύνης της Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισμού, στην Ακαδημία Αθηνών, και είχε μαζί της μια ενδιαφέρουσα συζήτηση. Η Κ. Μπρέγιαννη, επικεντρώθηκε στο βιβλίο της στην ανάλυση ζητημάτων οικονομικής πολιτικής του ελληνικού κράτους ιδωμένων μέσα από το ευρωπαϊκό τους πλαίσιο, από το 1828 περίπου έως το 1940. Η μελέτη της Κ. Μπρέγιαννη ξεκινά από τη νομισματική και δημοσιονομική

Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η / / ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «E»

πολιτική της καποδιστριακής και της οθωνικής περιόδου και περνά στις προσπάθειες εκσυγχρονισμού την περίοδο της βασιλείας του Γεωργίου Α΄, στις οποίες εντάσσεται και η συμμετοχή της Ελλάδας στη Λατινική Νομισματική Ένωση. Κεντρικά σημεία του βιβλίου είναι η πτώχευση του 1893, η επιβολή του διεθνούς οικονομικού ελέγχου το 1898, όπως και οι προσπάθειες νομισματικής σταθεροποίησης στις αρχές του 20ου αιώνα, η πολιτική του Ελ. Βενιζέλου, η διεθνής οικονομική κρίση του 1929 κ.ά. Όσο συναρπαστική όμως κι αν είναι η ιστορία, η πραγματικότητα που ζούμε «καίει». Αυτήν αναλύσαμε μαζί της με τη βοήθεια της ιστορικής εμπειρίας που συχνά σ΄ αυτή τη χώρα ξεχνάμε.

* Οι γνώµες και κρίσεις που περιέχει η συνέντευξη είναι της ερευνήτριας και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαία γνώµες ή κρίσεις της Ακαδηµίας Αθηνών.

166 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Κυρία Μπρέγιαννη, μοιάζει να βιώνουμε σήμερα μια «επανάληψη» της εποχής στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν και τότε η διεθνοποίηση του κεφαλαίου και η εδραίωση των πιστωτικών ιδρυμάτων ήταν κύρια στοιχεία του καπιταλισμού. Στην Ελλάδα είχαμε πράγματι από τα τέλη του 19ου αιώνα περίοδο οικονομικού φιλελευθερισμού αλλά ταυτόχρονα πολιτικό αυταρχισμό. Αυτό συμβαίνει αρκετές φορές –και σήμερα– στις χώρες του περιφερειακού καπιταλισμού. Αντίθετα, στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες, οι περίοδοι του οικονομικού και πολιτικού φιλελευθερισμού, συνήθως ταυτίζονται. Δεν πρόκειται λοιπόν για επανάληψη. Σήμερα τα οικονομικά εργαλεία είναι πιο εξειδικευμένα, ενώ μέσω των τραπεζικών προϊόντων υπάρχει μεγαλύτερη συμμετοχή του κόσμου. Τον 19ο αιώνα, ελάχιστοι άνθρωποι είχαν αποταμιεύσεις στις τράπεζες και ακόμα λιγότεροι ομολογιακούς τίτλους. Τι διαφορές δημιουργεί αυτό; Κατ’ αρχήν είναι κάτι θετικό το να διευρύνεται η βάση γιατί μειώνεται η φτώχεια. Αυτό που συμβαίνει τώρα και ίσως διαφέρει από τον 19ο αιώνα είναι η συγκέντρωση κεφαλαίου σε πολύ συγκεκριμένα χέρια, τραπεζικά ως επί το πλείστον, σε παγκόσμια βάση. Ενώ τον 19ο αιώνα η οικονομία στην Ευρώπη βασίζεται στην παραγωγή, σήμερα ο χαρακτήρας της οικονομίας είναι «εικονικός». Στην Ελλάδα, δυστυχώς, και τότε τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Η οικονομία μας ήταν γεωργική κι επομένως δεν μπορεί να συγκριθεί με τη δυτικοευρωπαϊκή. Άλλωστε το κοινωνικό υποκείμενο στην Ελλάδα προέκυψε μέσα από τη γεωργία και όχι τη βιομηχανία. Οι κοινές νομισματικές ζώνες έχουν σχεδόν 150 χρόνια ζωής στην Ευρώπη αλλά χωρίς μεγάλη διάρκεια. Πώς θα περιγράφατε αυτό που πάει να χτιστεί με το ευρώ; Εκ προοιμίου δεν μπορούμε να είμαστε αντίθετοι με τη νομισματική ενοποίηση διότι κι από οικονομική άποψη έχει ορθολογική βάση. Η υπόθεση είναι πολύ παλαιότερη απ΄ όσο νομίζουν ορισμένοι. Πρέπει να δούμε το ευρώ ως κάτι που ξεκίνησε με πολιτικό έρεισμα, ως πολιτική σύνδεση των ευρωπαϊκών χωρών, με την Ελλάδα να συμμετέχει ήδη από τη δεκαετία του ΄60 με τον Ξ. Ζολώτα. Είναι μια ποιοτικά ανώτερη προσπάθεια αυτή σε σχέση με το παρελθόν; Σίγουρα έχει μεγαλύτερη θεσμική στήριξη και συμμετοχή χωρών. Τον έλεγχο βέβαια έχει η Γερμανία καθώς οι Γάλλοι, δυστυχώς, έχασαν το παιχνίδι ήδη από το 1999, όταν γίνονταν οι διαπραγματεύσεις. Όπως λοιπόν και τον 19ο αιώνα υπάρχει κίνδυνος… Υπάρχει μια σημαντική διαφορά σήμερα από τον 19ο αιώνα: σήμερα έχουμε κοινό νόμισμα, ενώ τότε υπήρχε απλώς μια συμφωνία για σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ νομισμάτων. Αλλά και για μας τότε, η συμφωνία αυτή ήταν σημαντική, μην ξεχνάτε ότι αντικατέστη-

σε στη γλώσσα μας η λέξη «φράγκο» τη λέξη δραχμή! Αλλού βρίσκεται το πρόβλημα: σε σχέση με το σήμερα πρέπει να αναλογιστούμε ότι σε μια νομισματική ζώνη αυτό που συμβαίνει είναι εκροή πόρων από την περιφέρεια προς το κέντρο- αυτή είναι άλλωστε η λειτουργία της ζώνης. Το κοινό νόμισμα πρέπει να υπάρχει προκειμένου οι αδύναμες χώρες να στηρίζουν το νόμισμα αυτό, μέσω του δανεισμού με ανατροφοδότηση μάλιστα του χρέους τους. Έτσι ακριβώς έγινε και τον 19ο αιώνα. Η στήριξη του νομίσματος δεν μπορεί να γίνει με κάποιο άλλο τρόπο – με κάποια κεντρική παρέμβαση. Η Ελλάδα είναι μια τέτοια χώρα… Ασφαλώς. Μια χώρα με διευρυμένο τομέα υπηρεσιών, με κατεστραμμένο ήδη από τη δεκαετία του ’80 αγροτικό τομέα, πώς αλλιώς θα μπορούσε να σταθεί μέσα σε μια τέτοια νομισματική ένωση; Στον συνήθη σε τέτοιες ενώσεις καταμερισμό της εργασίας, κομμάτι της γεωργίας μεταφέρθηκε στις δυτικοοευρωπαϊκές χώρες όπου ο κλάδος έχει βιομηχανοποιηθεί. Δεν είναι τυχαία η εξέλιξη… Υπάρχει κίνδυνος να καταρρεύσει αυτή η νομισματική ένωση; Δεν μπορώ να κάνω προβλέψεις. Το μόνο που μπορώ είναι να σας μεταφέρω τη συζήτηση που διεξάγεται αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη. Θα σταθώ σε τέσσερα κεντρικά θέματα της συζήτησης: α) η λειτουργία της εκροής πόρων από την περιφέρεια προς το κέντρο ως συστατικό μιας οικονομικής ζώνης, β) με την ασκούμενη πολιτική ανατροφοδοτείται το χρέος σε χώρες όπως η Ελλάδα, γ) χωρίς πολιτική ενοποίηση δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική οικονομική ενοποίηση και δ) υπάρχει προβληματισμός με τα χρέη ακόμα και των μεγάλων χωρών. Που καταλήγει η συζήτηση; Στρέφεται προς τη διαγραφή μέρους του χρέους σε όλες τις χώρες, αυτό όμως προϋποθέτει πολιτική απόφαση. Δεν πρέπει να «εξαφανιστεί» η Ευρώπη από ένα τεράστιο χρέος που αφήνεται να μεγαλώνει… Τι πρέπει να γίνει στην Ελλάδα; Δίκαιη κατανομή των φόρων. Μείζον ζήτημα επίσης είναι το ότι δεν υπάρχει συνέχεια του ελληνικού κράτους μέσα στις δεκαετίες. Χωρίς συνέχεια στον κρατικό μηχανισμό δεν μπορούν να σταθούν οι μεταρρυθμίσεις, το κράτος δεν μπορεί να γίνει παραγωγικό. Μόλις τώρα καταλαβαίνουν στην Ευρώπη ότι η πολιτική τους απέναντι την Ελλάδα είναι ατελέσφορη και λειτουργεί εις βάρος του ευρώ αφού δημιουργεί επικίνδυνες μαύρες τρύπες. Πριν από δύο χρόνια, μια άλλη πολιτική θα μπορούσε να είχε σχετική επιτυχία. Δυστυχώς αυτοί που έλαβαν τις αποφάσεις – πολιτική ηγεσία και τραπεζίτες– προσδοκούσαν πως από την ελληνική περίπτωση, την ιρλανδική, την πορτογαλική, θα αποκόμιζαν βραχυπρόθεσμα κέρδη. ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 167

Business

{ τα νέα της αγοράς

MarketNews

Ειδήσεις, εξελίξεις, τάσεις, επιλογές από μία αγορά σε διαρκή κίνηση και δράση, αντίδοτο στην υφεσιακή πραγματικότητα της εποχής μας.

LUFTHANSA // Χρυσό βραβείο Fast Travel Award Η Lufthansa έλαβε το βραβείο Fast Travel Award από τη Διεθνή Ένωση Αερομεταφορών (IATA) για τις καινοτόμες και ευέλικτες λύσεις που απλοποιούν και επιταχύνουν την ταξιδιωτική εμπειρία. Κύριος στόχος της πρωτοβουλίας Fast Travel είναι η όσο το δυνατό ομαλότερη μετάβαση των επιβατών στα αεροδρόμια και η μείωση του χρόνου αναμονής, για παράδειγμα κατά τη διάρκεια του check-in, της παράδοσης αποσκευών (baggage drop off) ή της επιβίβασης. Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Lufthansa Group, Christoph Franz, δέχθηκε το χρυσό βραβείο από τον γενικό διευθυντή της IATA, Tony Tyler, κατά τη διάρκεια της ετήσιας συνέλευσης του διοικητικού συμβουλίου στο Μόντρεαλ. Η Lufthansa πληρεί και τις έξι προϋποθέσεις του Fast Travel στους δύο κόμβους της, στη Φρανκφούρτη και το Μόναχο, και είναι η πρώτη αεροπορική εταιρία παγκοσμίως που πληρεί τις προϋποθέσεις για το βραβείο αυτό και στα δύο αεροδρόμια ταυτόχρονα. Ο Christoph Franz πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος της Lufthansa Group παρέλαβε το χρυσό βραβείο Fast Travel Award στο Μόντρεαλ.

IDEALES Νέο κατάστημα στο Ναύπλιο Ο πρωτότυπος αισθητικά χώρος του νέου καταστήματος της Ideales, στο Ναύπλιο, δημιουργήθηκε για να στεγάσει τις κορυφαίες προτάσεις Ideales και είναι έτοιμος να εξυπηρετήσει το κοινό άμεσα και οικονομικά. Η αισθητική του λειτουργικού χώρου, που είναι σήμα κατατεθέν όλων των καταστημάτων Ideales, προσελκύει την προσοχή των περαστικών.

Από τα εγκαίνια του καταστήµατος Ideales στο Ναύπλιο.

168 ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

INTRACOM TELECOM Η Intracom Telecom, μέ λος της Sitronics, ανακοίνωσε πρόσφατα τη διάθεση της προηγμένης μικροκυματικής της λύσης Full Packet Outdoor, OmniBAS-XR, επιβεβαιώνοντας τη στρατηγική κατεύθυνση της εταιρίας να διατηρήσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην αγορά της ασύρματης μετάδοσης. Το OmniBAS-XR, το οποίο εμπλουτίζει την οικογένεια προϊόντων OmniBAS της Intracom Telecom, είναι μια πλήρως εξωτερική IP μικρο-κυματική λύση τελευταίας γενιάς για πρόσβαση και υποστήριξη δικτύων σχεδιασμένη για απόλυτη εξοικονόμηση χώρου, εξαιρετική απόδοση και ευελιξία.

Η SIEMENS Συμμετεχει στο EcoGrid Η Siemens συμμετέχει στο πιλοτικό ενεργειακό πρόγραμμα EcoGrid, το οποίο συγχρηματοδοτείται από την ΕE και υλοποιείται σε συνεργασία με 16 ευρωπαϊκές εταιρείες και ακαδημαϊκούς οργανισμούς. Το πρόγραμμα αφορά την εγκατάσταση και τη λειτουργία ενός πρότυπου ευφυούς δικτύου στο νησί Bornholm της Δανίας, στη Βαλτική Θάλασσα και θα διαρκέσει μέχρι τις αρχές του 2015 και το συνολικό του κόστος ανέρχεται στα 21 εκατ. ευρώ, από τα οποία η Ε.Ε. θα διαθέσει τα 12,5 εκατ. ευρώ.

ABB Το βραβείο της Frida Ο τομέας Ρομποτικής της ΑΒΒ κέρδισε το βραβείο red dot «best of the best» design concept 2011 για την ανάπτυξη και σχεδίαση του robot συναρμολόγησης μικρών κομματιών που φέρει το ψευδώνυμο FRIDA (Flexible Robot Industrial Dual). Το βραβείο αυτό προκύπτει από ένα διαγωνισμό για καινοτόμες ιδέες που διεξάγεται κάθε χρόνο στη Σιγκαπούρη. Πρόκειται για μια διεθνώς αναγνωρισμένη επικύρωση της ποιότητας, όπως αυτή κρίνεται από τους ειδικούς στον τομέα βιομηχανικής σχεδίασης. Το 2011 παρουσιάστηκαν στην κριτική επιτροπή 3.536 υποψηφιότητες από 54 χώρες. Κατόπιν εκτενούς μελέτης, 252 υποψηφιότητες τιμήθηκαν με το βραβείο «red dot» εκ των οποίων μόνο οι 43 με το βραβείο «red dot: best of the best» για την εξαίρετη ποιότητα της βιομηχανικής τους σχεδίασης.

AB ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ // Νέα καταστήματα και βραβεύσεις Ο Όμιλος ΑΒ Βασιλόπουλος ολοκλήρωσε πρόσφατα το αναπτυξιακό του πρόγραμμα, με τα εγκαίνια οκτώ νέων εταιρικών καταστημάτων ανά την Ελλάδα που φέρουν τα λογότυπα «ΑΒ Βασιλόπουλος... και του πουλιού το γάλα» και «ΑΒ City». Παράλληλα, στα εγκαίνια ενός νέου τύπου καταστήματος προχώρησε η αλυσίδα καταστημάτων χονδρικής ΕΝΑ CASH & CARRY, μέλος του Ομίλου ΑΒ Βασιλόπουλος, στην περιοχή της Καρ-

δίτσας. Εν τω μεταξύ, ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Ομίλου Delhaize και διευθύνων σύμβουλος Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Κωνσταντίνος Μαχαίρας, ψηφίστηκε πρόσφατα Retail Manager της δεκαετίας, στην τελετή απονομής των Βραβείων Retail 2011. Το βραβείο αποτελεί αναγνώριση της δεκατετράχρονης προσπάθειας του κ. Μαχαίρα, που μαζί με τους 10.000 υπαλλήλους – μέλη της οικογένειας της ΑΒ, προσφέρουν καθημερινά

πληθώρα προϊόντων στην καλύτερη ποιότητα και τιμή. Να σημειώσουμε ότι η τιμητική αυτή διάκριση έρχεται σε συνέχεια των βραβεύσεων της ΑΒ στα Retail Business Awards για: «Best CSR Retail Strategy», «Best Retail Campaign» και «Retailer of the Year». Παράλληλα, το Green Store της ΑΒ βραβεύτηκε ως το καλύτερο Retail Store της χρονιάς στη κατηγορία των Σούπερ Μάρκετ.

ΕΠΙΛΟΓΗ / ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 169

ΕΠΕΑΠΤΕΡΟΕΝΤΑ Από τον ΑΝ∆ΡEΑ ΡΙΖOΠΟΥΛΟ

follow link

στο µυαλό µου είχα κατατάξει κάποιους τηλεοπτικούς σταθµούς ως «φυτώρια» προβληµατικών ατόµων. Και σήµερα βλέπω ότι είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς τους σταθµούς µε απόλυτα ποιοτικά κριτήρια. Αυτά και κάτι άλλα µε κάνουν πολύ επιφυλακτικό για τις «αποτιµήσεις» και τις «προβλέψεις», δικές µου, ή άλλων. Απλώς εύχοµαι και µη χειρότερα. Αυτό βέβαια το εύχοµαι στους νεότερους γιατί µε τα χειρότερα µεγάλωσε η δική µου γενιά.

γωνισµό. Είχα επίσης αναφερθεί σε διαλόγους µεταξύ εκδοτών λαθρόβιων εντύπων και τραπεζών. Ξαφνικά βλέπουµε σήµερα να προβάλλονται τα προβλήµατα σχέσεων ή υποτ ιθέµε νων σ χέσεων µεταξύ µεγάλων εκδοτικών οργανισµών και τραπεζών. Επίσης αναφερόµουν σ τις περιπτώσεις του χαµηλού επιπέδου των τηλεοπτικών π ρ ο γρ α µµ ά τ ω ν. Πίσ τ ε υ α ότι είχαµε πιάσει πάτο. Όχι απλώς έκανα λάθος αλ λά

Η ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΠΛΑΚΑΣ Εµείς δεν έ χουµε χιούµορ. Εµείς είµαστε απλώς πλακατζήδες. Είµαι βέβαιος ότι αυτή µου η δήλωση είναι µια κοινότοπη αποτίµηση αλ λά δεν µπορώ να βρω κάποια άλλη λογική εξήγηση αυτών που γίνονται τριγύρω µας. Θα σας θυµίσω περιπτώσεις οι οποίες πιστεύω ότι είναι τόσο προφανείς ώστε δεν χρειάζονται ονόµατα. ‘Παράγοντας’ βρίσκεται εδώ και µήνες στην επικαιρότητα ως εκπρόσωπος κάποιων Αράβων επενδυτών. Συνεχώς κάνει δηλώσεις και

a.rizopoulos@allmedia.gr Ο Ανδρέας Ριζόπουλος συµµετέχει στην επετειακή έκδοση των 50 χρόνων της Ε, µε φωτογραφία του 1962!

Τράπεζα αναµνήσεων Εδώ και µήνες η λέξη που κυριαρχεί είναι το Μνηµόνιο και πρόσφατα το Μνηµόνιο plus. Οι µνηµονιακοί και οι αν τιµνηµον ιακοί θυµίζουν τους πράσινους και βένετους αλλά και το Μνηµόνιο που κυριάρχησε σ την πολιτική ζωή µε την πρωτοσέλιδη εµφάνισή του σ το φύλλο της 1ης Ιανουαρίου του 1967 στην εφηµερίδα Ελευθερία. Όµως θα είναι πολύ διδακτικό αν κάποιος καταφύγει σ την ηλεκτρονική διεύθυνση όπου υπάρχει το σχετικό φύλλο ώστε να διαβάσει τα κύρια σηµεία του ‘µνηµονίου’ και να ανατριχιάσει από κάποιες πολιτικές οµοιότητες: www.nlg.gr/digitalnewspapers/ ns /pdf win_f tr.asp?c= 64&pageid=1 & i d =1 0 2 6 2 0 7 & s = 0 & S T E M T Y P E= 0&STEM _WORD_ PHONET IC_ IDS=&CropPDF=0.

Όταν στην προηγούµενη επέτειο της «Ε» αναφερόµουν στις διαφηµιστικές εταιρείες οµολογώ ότι δεν µπορούσα να φανταστώ ότι µέσα σε πέντε χρόνια θα βλέπαµε να κλείνουν τρεις τουλάχιστον µεγάλες εταιρείες µέσα σε λίγους µήνες ενώ ως τώρα η τάση ήταν να κλείνουν οι µικρές που δεν µπορούσαν να αντιµετωπίσουν τον αντα170 ΕΠΙΛΟΓΗ

οι δηλώσεις του εξασφαλίζουν πρωτοσέλιδα και χρόνο στα τηλεοπτικά δελτία. Πέρα από τις αµφιβολίες για τη σοβαρότητα της επένδυσης για την οποία δεν µπορώ να έχω γνώµη υπάρχει ένα θεµελιώδες σηµείο το οποίο µε πείθει ότι το κράτος µας είναι της πλάκας. Ζητά για την επένδυση να αλλάξει νόµος που επιτρέπει µόνο σε Έλ ληνες, ή υπηκόους της ΕΕ, να είναι ιδιοκτήτες ΠΑΕ. Ε λοιπόν, κανείς δεν του είπε άντε στο καλό. Πολιτικός αρχηγός, εδώ και δέκα χρόνια, δεν υπάρχει συνωµοσιακή θεωρία που να µην την έχει υιοθετήσει και µεταφέρει µε απόλυτη βεβαιότητα. Και όχι µόνο αυτό. Όταν οι προβλέψεις του ξεφουσκώνουν απλώς δεν τρέχει τίποτα. Στις περιπτώσεις δε που συµβαίνει το ακριβώς αντίθετο από αυτό που είχε προβλέψει, µε την ίδια βεβαιότητα, κάνει δηλώσεις περί του αντιθέτου. Τώρα αυτόν όχι µόνο τον έχουν συνοµιλητή τα τηλεοπτικά δελτία αλλά δυστυχώς και τα υπόλοιπα κυβερνητικά κόµµατα. Ποιοι είναι της πλάκας, ο εν λόγω ή οι άλλοι που συνοµιλούν µαζί του; Μπα όλοι πλάκα κάνουν.

Ο Ρ Ι Α ΚΟ Σ ΧΟΛ ΙΟ Πιστεύω ότι δεν είναι σωστό να να ξυλεύεται κάποιος από την πεσµένη δρυ. Επειδή όµως δεν έχουν πέσει ακόµα τελείως κάτω, καταθέτω δύο σχόλια οριακά. Ο ένας φέρεται να δήλωσε στο αυστριακό περιοδικό Profil ότι στην αντιµετώπιση των κυβερνητικών και εθνικών προβληµάτων είχε και έχει το πλεονέκτηµα της καλής φυσικής κατάστασης. Έτσι λοιπόν εξηγείται γιατί η προτεραιότητά του ήταν στην αγορά του τελευταίου µοντέλου κανό και του απαραίτητου εξοπλισµού ενώ ο κόσµος καιγόταν. ∆εν θα επικεντρώσω στο κόστος των αθλητικών του δραστηριοτήτων γιατί κινδυνεύω να θεωρηθώ λαϊκιστής. Βγάζει ικανοποιητικά λεφτά και δικαιούται να τα ξοδεύει όπως θεωρεί καλύτερα. Θα αναρωτηθώ όµως µήπως Ηγέτες (επίτηδες το κεφαλαίο) σαν τον Roosevelt, Churchill και Mitterand, αλλά ακόµα και ο πατέρας του εν λόγω, αν είχαν καλύτερη φυσική κατάσταση θα είχαν καλύτερη ηγετική απόδοση; Τώρα ο άλλος, γνωστός ως ‘συγγραφέας’, αναρωτιέµαι αν έχει µάθει ποτέ του ελληνικά. Υποψιάζοµαι ότι τα κείµενά του τα γράφει αγγλικά και κάποιος του τα µεταφράζει στα ελληνικά. Στο δε τελευταίο του πόνηµα/γράµµα, για το οποίο έγινε αρκετός ντόρος, φαίνεται ότι έλειπε ο µεταφραστής και το µετέφρασε ο ίδιος από το Google translate. Κάντε αν θέλετε πείραµα για παράδειγµα µε τη φράση «the tales of halima” και θα πεισθείτε. Επίσης, επειδή είναι στα όρια του λαϊκισµού, δεν θα αναφερθώ στο γεγονός ότι έχει ιδιωτικές επιχειρηµατικές δραστηριότητες χωρίς να ανησυχεί για το ασυµβίβαστο.

Γίνετε συνδροµητής στην Ε Το πακέτο συνδροµής περιλαµβάνει τα 6 διµηνιαία τεύχη της Ε και τις ετήσιες εκδόσεις της. Επιπλέον, παρέχεται 20% έκπτωση στις online βάσεις δεδοµένων του economics.gr

∆είτε πληροφορίες για την ΕΠΙΛΟΓΗ και τις ετήσιες εκδόσεις της ALLMEDIA στο epilogimag.gr

ΕΤΑΙΡΕΙΑ: ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΤΗΛΕΦΩΝΟ:

ΙΔΙΟΤΗΤΑ: FAX:

E-MAIL:

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:

ΥΠΟΓΡΑΦΗ: ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ

ΤΡΟΠΟΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ:

 ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ALPHABANK: GR15 0140 1030 1030 0232 0001 786 (ALL MEDIA A.E.) ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: GR70 0110 0800 0000 0804 7142 701 (ALL MEDIA A.E.) ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: GR70 0172 0110 00 5011 016125 652 (ALL MEDIA A.E.) ΠΡΟΣΟΧΗ! Για να γίνει η πιστωση, παρακαλούμε γράψτε στο παραστατικό της κατάθεσης τον αποστολέα και στείλτε το στο fax: 210 64 24 850.

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ

 ΝΑ ΣΤΑΛΕΙ ΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ (για την περιοχή της Αθήνας)  ΘΑ ΠΕΡΑΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΑΣ  ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ VISA

Αριθμος Κάρτας: .......................................................

Ονοματεπώνυμο: ..............................................................................................................................................

Κατηγορία Συνδρομής Ιδιώτες - Επιχειρήσεις Τράπεζες - Ασφάλειες - Δημόσιο Φοιτητές (αποστολή φοιτητικής ταυτότητας)

Ετήσια

Διετής

88 €

160 €

125 €

225 €

48 €

88 €

Επίσης: Ν.Π.Δ.Δ. - Οργανισμοί - Πρεσβείες - Βιομηχανικά & Επιχειρηματικά Συγκροτήματα

Συνδρομή Εξωτερικού

165 €

275 €

Συνδρομή φοιτητών εξωτερικού (αποστολή φοιτητικής ταυτότητας)

115 €

185 €

Στις τιμές περιλαμβάνεται Φ.Π.Α. 5%

Λήξη: .......................................................................... Υπογραφή: .................................................................  ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ DINERS

Αριθμος Κάρτας: .......................................................

Ονοματεπώνυμο: .............................................................................................................................................. Λήξη: .......................................................................... Υπογραφή: .................................................................

Καποδιστρίου 2 & Λεωφ. Δημοκρατίας 83, 154 51, Νέο Ψυχικό τηλ.: 210 64 23 688, fax: 210 64 24 850, sindromes@allmedia.gr

follow link