EPILOGI 2009/09 by DIGITAL PUBLISHING

Opinion Leaders

www.economics.gr

Γιώργος Αλογοσκούφης Εννέα µήνες µετά... Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο Ε ΤΟΣ 4 7 ο



Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι ΟΣ 2 0 0 9

Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ ΑΤ Ι Κ Ο •

Π Ε Ρ Ι Ο ∆ Ι Κ Ο

TIMH 5.00 €

ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΑ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΗ Οι ενδείξεις εξόδου από την ύφεση κλείνουν το µάτι σε όσους αποκλείουν ότι µπορεί να ξαναζήσουµε µία διασκευή του ίδιου έργου

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΕΚΡΗΞΗ Η διεθνής κρίση, ο ανταγωνισµός που εντείνεται, οι νέες µεγάλες επενδύσεις. Το παιχνίδι χωράει µόνο τους ισχυρούς

ΤΟ ΠΟΛΥΤΑΡΑΧΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Στρατηγικές κινήσεις, εκπλήξεις και ανατροπές στη βιοµηχανία πετρελαίου υπόσχονται ένα µέλλον χωρίς πλήξη

ΕΚΛΟΓΕΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ

ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ

Οι εθνικές εκλογές, ο δούρειος ίππος των ελλειµµάτων και όλοι οι λόγοι για τους οποίους πρέπει να σοβαρευτούµε για να ζήσουµε την ανάκαµψη

ΕΠΙΛΟΓΗ 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

www.economics.gr

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2009 Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο

Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ ΑΤ Ι Κ Ο

Π Ε Ρ Ι Ο ∆ Ι Κ Ο

06 ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ

ΔΙΕΘΝΗΣ & ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Οι εξελίξεις και οι τάσεις που σκιαγραφούν την επόµενη ηµέρα στον Κόσµο και την Ελλάδα.

08-20 Παγκόσµια Οικονοµία – Κυνήγι του χρόνου // ΗΠΑ – Το αµερικανικό όνειρο στην κοινωνική ασφάλιση // Ελληνική Οικονοµία – Γκρίζα ανάπτυξη // Ελληνική Οικονοµία – Η µέθοδος της παράτασης // Ελλάδα – Όταν δεν είναι κανείς σοβαρός ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ 22 ΠΟΛΙΤΙΚΗ – ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ // ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΑΥΡΙΔΗ Στην τελική ευθεία για την εκλογική αναµέτρηση και ένα µείζον θέµα, όπως αυτό της σταυροδοσίας, µπαίνει στο συρτάρι, πρόσκαιρα ευτυχώς!

24 ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΠΟΛΥ ΝΩΡΙΣ ΓΙΑ ΧΑΜΟΓΕΛΑ... // ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑ Αρκετοί είναι αυτοί που βλέπουν το φως της ανάκαµψης στο βάθος του τούνελ της ύφεσης, πόσο όµως αυτή µάς αφορά;

26 ΕΥΡΩΠΗ – ΑΝΟΙΓΟΥΝ ΟΙ ΣΤΡΟΦΙΓΓΕΣ // ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΕΛΛΟΥ Περίπου 1,2 δισ. ευρώ θα εισπράξει η Ελλάδα από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο για την τόνωση της απασχόλησης.

BANKING SECTION Εξελίξεις, αναλύσεις, συνεντεύξεις, νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Η εργασιακή πραγµατικότητα, οι προβληµατισµοί και οι αξίες του σύγχρονου τραπεζίτη στον Κόσµο και την Ελλάδα.

28-47 Εξυγίανση – Τράπεζες στο σφυρί // Εξωστρέφεια – The new Europe way // Ανάλυση – Αλήθειες και αυταπάτες // Οικονοµικές επιδόσεις – Μακρύς δρόµος // Συνέντευξη – Θωµάς Μπιλόρογλου, υποδιευθυντής της Διεύθυνσης Διαχείρισης Κινδύνων της ΑΤΕBank // Insurance – Βαρυχειµωνιά... // Συνέντευξη – Χρήστος Αδαµαντιάδης, διευθύνων σύµβουλος της AIG Greece.

ΕΤΗΣΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Εσωτερικού: Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 88 €, Τράπεζες - Ασφάλειες - Δηµόσιο ΝΠΔΔ - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχανικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα 125 €, Φοιτητές 48 € Εξωτερικού: Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 165 €, Φοιτητές 115 €

2 ΕΠΙΛΟΓΗ

Θεοφάνους 19, 115 23 Αθήνα Τηλ.: 210 64 01 850 Fax: 210 64 24 850 email: a@allmedia.gr web: www.economics.gr/allmedia/epilogi.asp ή www.επιλογη.gr EΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ ΣΥΝΤΑΞΗ Tηλ. 210 64 01 852 email: press@allmedia.gr ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Tηλ. 210 64 23 688 email: marketing@allmedia.gr ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Tηλ. 210 64 01 849 email: epilogi.subscribe@allmedia.gr ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Tηλ. 210 64 01 850 email: logist@allmedia.gr ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗΣ, ΛΟΥΚΑΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΣ, ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΑΥΡΙΔΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ, ΘΑΝΑΣΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΠΕΡΝΑΡΑΚΟΥ, ΕΛΛΗ ΚΟΝΤΟΝΑΣΙΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΡΔΕΡΑΣ, ΣΙΜΟΣ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΣ, ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ, ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΛΟΣ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΝΔΡΕΑΣ ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΗΓΑΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΟΓΚΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΜΑΡΙΝΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΛΙΤΣΑ ΦΡΑΓΚΟΥ, ΦΛΩΡΑ ΛΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ ΑΡΛΕΤΑ ΖΙΩΓΚΑ ART DIRECTOR ALLMEDIA CREATIVE ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Α. ΠΑΠΑΔΕΑ, Μ. ΚΟΥΦΟΥΔΑΚΗ ΤΑΧΥΔΙΑΝΟΜΗ: MASS COURIER ΔΙΑΝΟΜΗ ΠΕΡΙΠΤΕΡΩΝ: ΕΛΛ. ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Ξ. ΤΥΠΟΥ ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΛΤΑ: 1260 ΙΔΡΥΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ALLMEDIA ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ A.E. Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση, αναπαραγωγή, ολική, µερική ή περιληπτική, κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχοµένου του εντύπου µε οποιονδήποτε τρόπο, µηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς πρoηγούµενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόµος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

ΕΠΙΛΟΓΗ 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2009

ΘΕΜΑΤΑ 58 ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΑ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΗ // ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ Οι ενδείξεις εξόδου της παγκόσµιας οικονοµίας από την ύφεση κλείνουν το µάτι σε όσους αποκλείουν ότι µπορεί να ξαναζήσουµε µία διασκευή του ίδιου έργου στο µέλλον!

62 ΤΟ ΠΟΛΥΤΑΡΑΧΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ // ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ Οι πετρελαϊκές εταιρείες αναµένουν το πέρας της οικονοµικής κρίσης και χτίζουν θέσεις στον αβέβαιο ενεργειακά κόσµο του αύριο. Εκπλήξεις και ανατροπές υπόσχονται ένα µέλλον χωρίς πλήξη.

68 ΕΚΡΗΞΗ ΑΔΡΕΝΑΛΙΝΗΣ // ΤΟΥ ΣΙΜΟΥ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥ Η διεθνής κρίση, ο ανταγωνισµός που εντείνεται, οι νέες µεγάλες επενδύσεις. Το παιχνίδι των τηλεπικοινωνιών χωράει µόνο τους ισχυρούς.

72 ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ ΤΗΣ ΔΕΘ // ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ Εν µέσω της οικονοµικής κρίσης, υπό το βάρος σηµαντικών πολιτικών εξελίξεων που αποσπούν το ενδιαφέρον του κοινού και, κάποιες φορές, αποδυναµώνουν τον κεντρικό εκθεσιακό χαρακτήρα της, η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης – φέτος ήταν η 74η διοργάνωση – συµπλήρωσε 84 χρόνια ζωής.

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ ΕΚΛΟΓΕΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – Η ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ // ΤΟΥ ΛΟΥΚΑ Γ. ΚΑΤΣΩΝΗ

Η εγχώρια κοινή γνώµη αδυνατεί να κατανοήσει, πολύ περισσότερο να συγχωρήσει, µια κυβέρνηση που ευαγγελιζόταν την επανίδρυση του κράτους και δείχνει ότι βούλιαξε στη δίνη µιας οικονοµικής κρίσης. Σελ.: 54

82 ΟΡΟΣΗΜΟ ΕΞΕΛΙΞΗΣ // ΤΟΥ ΣΙΜΟΥ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥ Πυξίδα η επαγγελµατική εκπαίδευση για τις επιχειρήσεις που δεν συµβιβάζονται παρά µόνο µε την κορυφή.

ΒUSINESS SECTION Επιχειρηµατικές εξελίξεις, έρευνες, θέµατα και συνεντεύξεις, οδηγός οικονοµίας, προϊόντα και υπηρεσίες. Όλα όσα αξίζουν την προσοχή του σύγχρονου επιχειρηµατία!

88 – 107 Tουρισµός και τεχνολογία – Ταξίδι στην ανάπτυξη // Εξελίξεις – Μεγάλες οι ζηµιές στη Βιοµηχανία // Συνέντευξη – Νίκος Ζέρβας, οικονοµικός διευθυντής της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας // Αγορά Αυτοκινήτου – Στο συνεργείο για επισκευή! // Οικονοµικός οδηγός // Management & Advertising // Business News // Techbusiness // Techproducts

OPINION LEADERS #5

Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ 108 Ghost Spirit: Ένας καλεσµένος συν ένας οικοδεσπότης ισούνται µε ένα φάντασµα. Aυτά στη νέα παρουσίαση της συλλογής του Ιδρύµατος ΔΕΣΤΕ, έως το τέλος του χρόνου. 4 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ // ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΙΣ ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

Εννέα µήνες µετά ...στο µυαλό του πρωτεργάτη των µέτρων αντιµετώπισης της ύφεσης. Σελ.: 48

ΕΠΙΛΟΓΗ 5

από τον εκδότη

Μόνο µε συναίνεση Ας ξεκινήσουµε συναινώντας ότι ο Έλληνας είναι αρκετά ώριµος ώστε να ακούει αλήθειες και να ψηφίζει για αυτές.

λοι επιθυµούν την ύπαρξη αυτοδύναµης κυβέρνησης. Οι εκάστοτε κυβερνώντες για ευνόητους λόγους. Η εκάστοτε αντιπολίτευση, για τον απλούστατο λόγο ότι, εν µέσω των δυσκολιών της διακυβέρνησης, κερδίζει πόντους αφού αποποιείται κάθε ευθύνης για δυσκολίες και προβλήµατα.

Την ίδια επιθυµία για αυτοδύναµη κυβέρνηση έχουν, δικαίως, και οι πολίτες γιατί ελπίζουν ότι έτσι θα προωθηθούν αποτελεσµατικά τα σηµαντικά θέµατα. Οι αυτοδύναµες όµως κυβερνήσεις που εκλέγουµε, αξιοποιούν την αυτοδυναµία τους; Στα κρίσιµα θέµατα στο εξωτερικό και το εσωτερικό, ειδικά αυτά που υπερβαίνουν την τετραετία, είδαµε, τις τελευταίες δεκαετίες, να επιτυγχάνονται συστηµατικά επιτυχίες; Οικονοµία, ήθη και κοινωνία πλήττονται από -θεσµοθετηµένους σχεδόν- µηχανισµούς που επιτρέπουν την ύπαρξη διαφθοράς, απαξιώσεις και απώθηση κάθε σοβαρής προσπάθειας. Οι κυβερνήσεις διατηρούν διαχρονικά µηχανισµούς «επίβλεψης» της δικαιοσύνης. Ακόµα, διατηρούν µηχανισµούς «παρεµβολής» στα ΜΜΕ, κρατώντας υπό «υψηλό έλεγχο» τα τεράστια διαφηµιστικά και χορηγικά κονδύλια εταιρειών όπως ΟΠΑΠ και ΤΤ. Αλλά και άδικους µηχανισµούς επινοεί η διοίκηση, όπως οι φορολογικές περαιώσεις που ακολουθούνται τις τελευταίες δεκαετίες σε βάρος ειλικρινών φορολογούµενων. Και όλα αυτά γίνονται για τη διατήρηση της ισχύος στα πλαίσια της ανάγκης της αυτοδυναµίας. Σήµερα θεωρούνται (και πράγµατι είναι) επιτυχίες, αυτονόητες εξελίξεις όπως οι περιορισµένες, έστω, παρεµβάσεις στο Ασφαλιστικό, η πώληση της Ολυµπιακής και οι άλλες αποκρατικοποιήσεις που προωθήθηκαν. Σήµερα, πριν τις εκλογές, σχεδόν ακυβερνησία. Και για τους επόµενους µήνες, ίσως πάλι, ακυβερνησία. Οι συνθήκες της Ελληνικής Κρίσης, απαιτούν να αρχίσει να συζητείται, µια ουτοπική για το σήµερα προσέγγιση, πράγµατι ξένη προς την ιδιοσυγκρασία µας: Συναίνεση! Συναίνεση ανάµεσα σε δύο αλληλοεκτιµούµενους ηγέτες µεγάλων κοµµάτων; Συναίνεση µεταξύ κεντροαριστερών και κεντροδεξιών δυνάµεων για τα µεγάλα θέµατα που κρατούν την Ελλάδα πίσω; Συναίνεση για πολιτικές µε ορίζοντα µεγαλύτερο της τετραετίας, όπως η θεραπεία της χρόνιας ελλειµµατικότητας των δηµόσιων οικονοµικών. Για τις αναγκαίες µεταβολές που θα εξασφαλίσουν τη βιωσιµότητα του Ασφαλιστικού συστήµατος. Για ένα σταθερό φορολογικό καθεστώς, όπου η µια παράταξη δεν θα απειλεί µε µεταβολές του φορολογικού καθεστώτος που θεσµοθέτησε η άλλη, ώστε οι επιχειρήσεις να µην έχουν µια επιπλέον αβεβαιότητα µπροστά τους. Ας αρχίσει ο προβληµατισµός. Ας τεθεί στο περιθώριο το κοµµατικό έρµα των φανατικών, αυτών δηλαδή που δεν ακολουθούν τις εξελίξεις και δεν επιτρέπουν τις µεταρρυθµίσεις. Ας ξεκινήσουµε συναινώντας στο ότι ο Έλληνας είναι αρκετά ώριµος, ώστε να ακούει αλήθειες και να ψηφίζει για αυτές! Και για να µην νοµίζουµε ότι ξεγελάµε τους ξένους, σύµφωνα µε τη φετινή έκθεση του World Economic Forum η Ελλάδα φέτος υποχώρησε στην παγκόσµια κατάταξη ανταγωνιστικότητας από την 67η στην 71η πρώτη. Σε ποιους δείκτες χάσαµε έδαφος; Στην ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, στην εµπιστοσύνη στους πολιτικούς, στην αµεροληψία των κυβερνητικών αξιωµατούχων, στην κατασπατάληση του δηµοσίου χρήµατος. Χρειάζεται να αναφέρουµε και άλλους;

Χρήστος Παπαϊωάννου

6 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 7

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Νέοι κίνδυνοι στο προσκήνιο

ΚΥΝΗΓΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Σχοινοβατώντας και µε δειλά τα πρώτα σηµάδια της ανάκαµψης, η παγκόσµια οικονοµία θα αποδείξει τους επόµενους µήνες αν µπορεί να ορθοποδήσει.

ον δρόµο της ανηφόρας ακολουθεί η ανεργία που προβλέπεται να φθάσει στο 10% του εργατικού δυναµικού σε Ευρώπη και Αµερική, το επόµενο διάστηµα. Μάλιστα, ο επικεφαλής του ΔΝΤ, Ντοµινίκ Στρος Καν, θεωρεί την άνοδο της ανεργίας το τρίτο κύµα της κρίσης, µετά τη χρηµατοπισατωτική και την οικονοµική. Στην Ευρωζώνη η ανεργία βρίσκεται ήδη στο 9,5% και στις ΗΠΑ στο 9,7%, Την ίδια στιγµή η στρόφιγγα των χορηγήσεων από τις τράπεζες κλείνει. Τα δάνεια των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων αυξάνονται µε όλο και χαµηλότερο ρυθµό. Τον Ιούλιο η άνοδος περιορίστηκε στο 1,6%, ενώ συνολικά επέστρεψαν στις τράπεζες 26 δισ. ευρώ περισσότερα από όσα δανείστηκαν. Ο Αµερικανός καταναλωτής µειώνει κάθετα τον δανεισµό του, τα δάνεια των νοικοκυριών υποχωρούν µε ρυθµό 5%. Υπάρχουν όµως και θετικές ενδείξεις και αυτές είναι που τροφοδοτούν την άνοδο των χρηµατιστηρίων. Στην Ευρωζώνη, µετά από ένα 8µηνο συνεχούς υποχώρησης, οι βιοµηχανικές παραγγελίες αυξάνονται, και το επιχειρηµατικό κλίµα βελτιώνεται, ιδίως στη Γερµανία. Μαζί µε τη Γαλλία είναι οι δύο µεγάλες Ευρωπαϊκές χώρες που βγαίνουν από την ύφεση µε θετικό ρυθµό ανάπτυξης το 2ο τρίµηνο φέτος. Στην Αµερική η κατανάλωση δείχνει σηµάδια σταθεροποίησης, ενώ οι πωλήσεις νέων κατοικιών αυξάνονται, µετά από κάθετη υποχώρηση τους προηγούµενους µήνες. Πόσο διατηρήσιµη όµως

µπορεί να είναι µια ανάκαµψη, που οι διεθνείς οργανισµοί την τοποθετούν στα τέλη του έτους- αρχές του 2010, όσο η ανεργία διατηρείται υψηλή και η ροή δανείων στην οικονοµία περιορίζεται; Ο καθηγητής

του Πανεπιστηµίου της Νέας Υόρκης, Nouriel Rubini, προειδοποιεί ότι ο κίν8 ΕΠΙΛΟΓΗ

δυνος µιας διπλής ύφεσης είναι πλέον µεγαλύτερος. Όλα θα εξαρτηθούν από τη στρατηγική εξόδου από τα κρατικά προγράµµατα στήριξης της οικονοµίας. Μια άνοδος των φόρων, µείωση των κρατικών προγραµµάτων στήριξης της οικονοµίας ή περιορισµός της ρευστότητας που διοχετεύουν οι κεντρικές τράπεζες θα µπορούσε να υπονοµεύσει την ανάκαµψη και να στείλει τις οικονοµίες πίσω στην ύφεση. Από την άλλη πλευρά οι χώρες που θα επιλέξουν να διατηρήσουν υψηλά τα δηµοσιονοµικά τους ελλείµµατα για την έξοδο από την κρίση θα τιµωρηθούν µε υψηλό κόστος δανεισµού, και θα οδηγηθούν σε στασιµοπληθωρισµό. Ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Ζαν Κλοντ Τρισέ, εκτιµά ότι ο δρόµος της ανάκαµψης θα χαρακτηριστεί από συνεχείς αναταράξεις. Εξάλλου, ο καθηγητής του Χάρβαρντ, Μάρτιν Φελντστάιν, προειδοποιεί ότι δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι το φως που είδαµε πρόσφατα είναι η αρχή µιας σταθερής ανάκαµψης εκτιµώντας ότι η ευφορία των χρηµατιστηρίων ενέχει τους κινδύνους µιας νέας φούσκας. // Επιτελείο «Ε»

ΟΙ ΠΑΓΙΔΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ

 Οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες του πλανήτη κάποια στιγµή θα αρχίσουν να αποσύρουν τη ρευστότητα που διοχέτευσαν στην οικονοµία. Εξέλιξη αναπόφευκτη υπό το βάρος των αυξανόµενων δηµόσιων ελλειµµάτων. Όλα όµως είναι θέµα timing, σηµασία έχει το πότε... Εάν το κάνουν πολύ νωρίς, η ύφεση θα επανέλθει, εάν ...πολύ αργά, θα δηµιουργηθούν νέες φούσκες στις αγορές περιουσιακών στοιχείων.

ΕΠΙΛΟΓΗ 9

ΗΠΑ

Ριζικές αλλαγές στην κοινωνική ασφάλιση

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΟΝΕΙΡΟ Περισσότερο από έναν αιώνα, ο µέσος Αµερικανός ονειρευόταν τη δηµιουργία ενός εθνικού συστήµατος κοινωνικής ασφάλισης. Τώρα, το αποκτά!

o αµερικανικό ασφαλιστικό σύστηµα είναι θεµελιωδώς διαφορετικό από αυτό της Ευρώπης. Οικοδοµήθηκε πάνω στη βάση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην ασφάλιση, στην αρχή της ανταποδοτικότητας εµµένοντας περισσότερο στην οικονοµική του αποτελεσµατικότητα παρά στην αναδιανοµή του εισοδήµατος. Για περισσότερο από ένα περίπου αιώνα, ο µέσος Αµερικανός ονειρευόταν τη δηµιουργία ενός εθνικού συστήµατος κοινωνικής ασφάλισης. Η εκλογή του προέδρου Obama κάνει το όνειρο πραγµατικότητα, καθώς ήδη σχεδιάζεται η σχετική νοµοθεσία. Η προσπάθεια του νέου προέδρου να αλλάξει την υγειονοµική περίθαλψη άρχισε µε το πακέτο µέτρων οικονοµικής στήριξης όταν ζήτησε από το Κογκρέσο να βάλει στην άκρη περισσότερα από 600 δισ. δολάρια για τη χρηµατοδότηση της µεταρρύθµισης του συστήµατος υγείας, µέσα στην επόµενη δεκαετία, εν µέρει περιορίζοντας τη µείωση του φόρου εισοδήµατος που διεκδικούν τα υψηλά εισοδηµατικά κλιµάκια στη λογική του πρώιµου ρεϊγκανισµού. Σήµερα το κόστος της

µεταρρύθµισης υπολογίζεται ότι θα φθάσει το 1 τρισ. δολ. Το αµερι-

κανικό σύστηµα υγείας, είναι σήµερα το ακριβότερο στον κόσµο, µε την κατά κεφαλή δαπάνη 50% υψηλότερη του µέσου όρου των ανεπτυγµένων χωρών του ΟΟΣΑ. Στοιχίζει 18% του αµερικανικού αεπ και σύµφωνα µε τον πρόεδρο Οµπάµα το κόστος θα φθάσει το 34% το 2040 αν δεν προχωρήσει η µεταρρύθµιση, µε τον αριθµό των ανασφάλιστων να φθάνει τα 72 εκατ.. Η Επιτροπή Οικονοµικών της Γερουσίας, η οποία προσεγγίζει το ζήτηµα διακοµµατικά, προσπαθεί να βρει µια συµβιβαστική λύση, ώστε να εξασφαλίσει έστω και περιορισµένες ψήφους των Ρεπουµπλικανών που αντιδρούν, θεωρώντας ότι θα επιβα10 ΕΠΙΛΟΓΗ

ρύνει τα δηµόσια οικονοµικά. Πολιτικοί και των δυο κοµµάτων συµφωνούν στην ανάγκη πειθάρχησης των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών, απαγορεύοντας πρακτικές που εµποδίζουν εκατοµµύρια Αµερικανούς να αποκτήσουν ασφάλιση. Όλοι, για παράδειγµα, οι ασφαλιστές πρέπει να προσφέρουν ένα ελάχιστο πακέτο παροχών, το οποίο θα ορίζει η οµοσπονδιακή κυβέρνηση και σχεδόν όλοι οι Αµερικανοί θα υποχρεούνται να είναι ασφαλισµένοι. Έτσι, περίπου 50 εκατ. Αµερικανοί θα ενταχθούν στο σύστηµα. Όλοι συµφωνούν ότι είναι απαραίτητη η κυβερνητική χρηµατοδότηση, ώστε να καταστεί δυνατή η ασφάλιση και ατόµων µε χαµηλό εισόδηµα και ότι πρέπει να διευρυνθεί η εφαρµογή του δηµόσιου συστήµατος Medicaid, που σήµερα αφορά στους χαµηλόµισθους και τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες, και στους φτωχούς. Οι κυριότερες διαφωνίες αφορούν, πρώτον, την υποχρεωτική ασφάλιση του εργαζόµενου από τον εργοδότη, και δεύτερον, την ιδέα ενός δηµόσιου σχεδίου υγειονοµικής ασφάλισης που θα ανταγωνίζεται τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Η άποψη των Δηµοκρατικών είναι ότι το κρατικό σχέδιο θα περιορίσει το κόστος της ασφάλισης για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόµενους, περιορίζοντας τις αµοιβές των ιατρικών υπηρεσιών στα επίπεδα του προγράµµατος Μedicaid. Σήµερα, πολλές είναι οι επιχειρήσεις που στην προσπάθεια µείωσης των εξόδων διακόπτουν την παροχή ασφαλιστικής κάλυψης στους εργαζόµενούς τους. Από την άλλη πλευρά, το lobby των ασφαλιστικών εταιρειών αντιτίθεται στις προτάσεις των Δηµοκρατικών για τη δηµιουργία ενός δηµόσιου ασφαλιστικού συστήµατος εναλλακτικού των δικών τους παροχών. // Επιτελείο «Ε»

ΟΡΟΣΗΜΟ ΕΠΟΧΗΣ Ο OΜΠΑMA Που οφείλονται οι διαφορές στο κράτος πρόνοιας µεταξύ Ευρώπης και Αµερικής; Γιατί στην Αµερική επικρατεί ευρύτερα η αντίληψη ότι η φτώχεια συνδέεται µε την οκνηρία ενώ στην Ευρώπη ότι συνδέεται µε την ατυχία και κατά συνέπεια η κρατική παρέµβαση δρα διορθωτικά; Μία από τις αιτίες των διαφορών – σύµφωνα µε τους οικονοµολόγους A. Alesina και Ε. Glaezer – είναι ο φυλετικός κατακερµατισµός των ΗΠΑ.Οι µαύροι και ισπανόφωνοι ήταν παραδοσιακά φτωχότεροι αλλά και λιγότεροι από τους λευκούς. Δεδοµένου ότι οι άνθρωποι τείνουν να νοιώθουν µεγαλύτερη συµπάθεια για άτοµα της ίδιας φυλής, ο µέσος ψηφοφόρος δεν επέλεγε πολιτικές που µπορεί να επέφεραν αναδιανοµή πλούτου προς συγκριτικά µεγαλύτερο όφελος των φυλετικών µειονοτήτων.

ΕΠΙΛΟΓΗ 11

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Αποφάσεις, δράσεις, θέσεις, απόψεις και προβλέψεις. H πολιτική και οικονοµική καθηµερινότητα των µεγάλων οικονοµιών του κόσµου στο σκηνικό της ύφεσης.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν παίρνει µέτρα για τον περιορισµό των µπόνους των τραπεζιτών ώστε να βασίζονται στη µακροπρόθεσµη επιτυχία και όχι σε βραχυπρόθεσµες κερδοσκοπικές τοποθετήσεις. Σχεδιάζει τη δυνατότητα επισ τροφής τους σε περίπτωση µεταγενέσ τερων ζηµιών από τη δρασ τηριότητά τους καθώς η κυβέρνησή του χρειάστηκε να παρέµβει σε µεγάλη κλίµακα για τη στήριξη-διάσωση τραπεζών.

Οι υπηρεσ ίε ς του προ βλέπουν ότι το δηµόσιο χρέος θα αυξηθεί κατά 9 τρισ. ευρώ την επόµενη δεκαετία. Αυτό ίσως κάνει δυσκολότερη για τον πρόεδρο Οµπάµα την εφαρµογή ενός δεύτερου πακέτου στήριξης της οικονοµίας το 2010, όταν οι θετικές επιπτώσεις του πακέτου των 787 δισ. δολ. και των φοροαπαλλαγών του προηγούµενου προέδρου θα έχουν εξαντληθεί.

Ισπανία Με 4 εκατ. ανέργους, ο πρωθυπουργός Θαπατέρο αυξάνει τα επιδόµατα ανεργίας για να στηρίξει τους ασθενέστερους και παίρνει µέτρα για τόνωση των κατασκευών. Με την ανάπτυξη των προηγούµενων ετών να έχει στηριχθεί στις κατασκευές και τον τουρισµό, διαπιστώνει ότι το µοντέλο ανάπτυξης που βασίσθηκε σε κλάδους χαµηλής ειδίκευσης είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στην κρίση. 12 ΕΠΙΛΟΓΗ

Γαλλίία Γαλλ ία Η υπουργός Οικονοµίας Κριστίν Λαγκάρντ, δηλώνει ότι η Γαλλία ξεχωρίζει από τους γείτονες της, καθώς µαζί µε τη Γερµανία είναι οι πρώτες χώρες που βγαίνουν από την ύφεση, µε θετική ανάπτυξη το 2ο τρίµηνο. Πιέζει δυναµικά για αλλαγές στις αµοιβές των τραπεζικών στελεχών και τις τράπεζες να αποκαλύψουν τους πελάτες τους που φοροδιαφεύγουν µεταφέροντας κεφάλαια σε φορολογικούς παραδείσους.

Γερµανία Ο υπουργός Οικονοµικών Kαρλ Θίοντορ τσου Γκούτενµπεργκ δηλώνει ότι η ύφεση είναι πίσω µας, µε δεδοµένη τη µεγάλη άνοδο των επιχειρηµατικών προσδοκιών και τη θετική πορεία του αεπ της Γερµανίας το 2ο τρίµηνο, µετά από 4 τρίµηνα µείωσης. Στηρίζει την απασχόληση, επιδοτώντας το κόστος εργασίας µε 6 δισ. ευρώ για τις επιχειρήσεις που δεν θα απολύσουν εργαζόµενους.

Κίνα Με ρυθµό ανάπτυξης 8%, η θετική της πορεία οφείλεται στο κυβερνητικό πακέτο ενίσχυσης της οικονοµίας των 585 δισ. δολ. και τ η θεαµατ ική άνοδο των χορηγήσεων από τις κρατικές τράπεζες. Οι τελευταίες αυξάνουν τη ζήτηση για ακίνητα και µετοχές, δηµιουργώντας συνθήκες για νέες φούσκες. Ο Κινέζος πρωθυπουργός Γουέν Ζιαµπάο δηλώνει ότι η οικονοµία της χώρας αντιµετωπίζει µεγάλες αβεβαιότητες.

Ο ρυθµός ανάπτυξης της χώρας είναι για 5ο συνε χόµενο τ ρίµηνο αρνητ ικός, - 0,5% το 2 τρίµηνο φέτος, ενώ τα δηµόσια ελλείµµατα αυξάνον ται. Στ ην ε π ι κα ι ρ ό τ η τ α ό µ ω ς βρίσκονται οι αποκαλύψεις για την προσωπική ζωή του Ιταλού πρωθυπουργού, Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο οποίος πλέον αµύνεται µε µηνύσεις γαλλικών και αγγλικών εφηµερίδων για παραβίαση της ιδιωτικής του ζωής.

Ιαπωνία Ο νέος πρωθυπουργός, ο ηγέτης του κεντροαριστερού κόµµατος των Δηµοκρατ ικών, Γιούκιο Χατογιάµα, έχει να αντιµετωπίσει ιστορικά υψηλή ανεργία, στο 5,7% τ ο υ ε ργ α τ ικο ύ δυναµικού και συρρίκνωση των ιαπωνικών εξαγωγών, που στήριζαν τη ζήτηση. Η ισ τορία ε πα να λαµ βά ν ε τ αι. Ο παππούς του Χατογιάµα κέρδισε στις εκλογές του 1965 τον παππού του απερχόµενου πρωθυπουργού Tαρο Άσο!

ΕΠΙΛΟΓΗ 13

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Κόσµος - Ελλάδα

ΚΟΝΤΡΑ ΣΤΟΝ ΑΝΕΜΟ Ο καλύτερος τρόπος να διαχειριστείς την κρίση είναι να την αποφύγεις. Αυτά είπε ο Ευρωπαίος κεντρικός τραπεζίτης, Ζαν Κλοντ Τρισέ, απαντώντας έµµεσα στον Αλαν Γκρήνσπαν που υποστήριζε ότι µια κεντρική τράπεζα δεν µπορεί να προλάβει τις φούσκες στις αγορές γιατί αφενός δεν µπορεί να αναγνωρίσει µε ασφάλεια πότε δηµιουργείται µια φούσκα παρά πριν αυτή σκάσει και αφετέρου ότι θα χρειαζόταν µεγάλη αύξηση των επιτοκίων για να την προλάβει, µε επιζήµιες επιπτώσεις στους υπόλοιπους τοµείς της οικονοµίας σε περίπτωση λανθασµένης διάγνωσης. Όπως τόνισε στη συνάντηση των κεντρικών τραπεζιτών του πλανήτη στο Jackson Hole των ΗΠΑ, µια κεντρική τράπεζα µπορεί να πάει κόντρα στον άνεµο, «lean against the wind» είπε χαρακτηριστικά. Η πρόσφατη εµπειρία έδειξε ότι µικρές µόνο µεταβολές των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες όταν διαπιστώνουν δυσανάλογες µεταβολές τιµών σε ορισµένες αγορές (ακίνητα, µετοχές, τίτλοι) µπορούν να αποτρέψουν τις συµπεριφορές αγέλης που οδήγησαν στην κρίση και την ύφεση. Συγκεκριµένα, η προοπτική κερδοφορίας µιας τράπεζας που χρηµατοδοτεί µακροχρόνιες χορηγήσεις σε αγορές χαµηλής ρευστότητας µε βραχυχρόνιο δανεισµό, µπορεί να περιορισθεί ακόµα και µε µικρές µεταβολές των βραχυχρόνιων επιτοκίων. Με συνέπεια τον περιορισµό της µόχλευσής της και δευτερογενώς τον µετριασµό της ανόδου των τιµών των υποκείµενων αγορών περιουσιακών στοιχείων. Αυτό βέβαια ex post, µετά την εµπειρία της κρίσης των τιτλοποιηµένων δανείων. Έστω και εκ των υστέρων προφήτης, καλό είναι.

ΖΗΜΙΩΜΕΝΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ Μέχρι στιγµής η µόνη περίπτωση που το κράτος αποκόµισε κεφαλαιακά κέρδη από τη στήριξη τραπεζών, µε την άνοδο της τιµής της µετοχής τους, είναι εκτός ΕΕ. Το Ελβετικό δηµόσιο κέρδισε 7 δισ. δολ από την

πώληση του µεριδίου που απέκτησε στη UBS ως αντάλλαγµα της µαζικής ενίσχυσής της τράπεζας µε κρατικό χρήµα. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις – Γερµανία, Βρετανία και τις άλλες µεγάλες χώρες εκτός των ΗΠΑ, οι αποτιµήσεις των µετοχών συνεπάγονται ζηµίες για το δηµόσιο, ενώ η

ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΛΗΓΗ Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Οι απώλειες του ελληνικού τουρισµού λόγω της ύφεσης στις χώρες προέλευσης των τουριστών είναι σηµαντικές. Σύµφωνα µε τον πρόεδρο του Ξενοδοχειακού Επιµελητηρίου της Ελλάδος, Γεράσιµο Φωκά, οι αφίξεις τουριστών φέτος να είναι µειωµένες κατά 10%, µε τη µείωση των εσόδων όµως στο 16%, δηλαδή 2 δισ. ευρώ περίπου λιγότερα έσοδα για την οικονοµία. Για τα ξενοδοχεία αυτό σηµαίνει απώλειες τζίρου περίπου 1,5 δισ. ευρώ, που συνεπάγονται για τον κλάδο συνολικά λειτουργικές ζηµιές 400 εκατ. ευρώ. Και η ανάκαµψη; Οι επιχειρήσεις του τουριστικού κλάδου την αναµένουν από το 2011.

14 ΕΠΙΛΟΓΗ

κρατική στήριξη και συνεπώς και η συµµετοχή του κράτους στο µετοχικό τους κεφάλαιο, είναι πολύ µεγαλύτερη. Η βρετανική κυβέρνηση επιθυµεί να πωλήσει το µερίδιό της στη Lloyds και τη Royal Bank of Scotland, 44% και 70% αντίστοιχα, µόλις οι συνθήκες της αγοράς το επιτρέψουν.

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ

ΧΑΜΗΛΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΚΑΙ ΤΟ 2010 Οι πρώτες ευνοϊκές ενδείξεις για την ανάκαµψη της παγκόσµιας οικονοµίες είναι ήδη ορατές σύµφωνα µε τις πρόσφατες εκτιµήσεις του Οργανισµού Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Χαµηλότερο κόστος δανεισµού, και µετριασµός της αυστηροποίησης των κριτηρίων χορήγησης δανείων από τις τράπεζες, σταθεροποίηση της αγοράς κατοικιών στις ΗΠΑ και Βρετανία, το διεθνές εµπόριο φαίνεται να έχει αγγίξει το χαµηλότερο σηµείο ώστε να αναµένεται ανάκαµψη, ανάπτυξη σ τις µεγάλε ς αναπτυσσόµενες οικονοµίες. Από την άλλη πλευρά ο δανεισµός των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών υποχωρεί ενώ οι ανησυχίες για την υγεία του τραπεζικού συστήµατος παραµένουν, ενώ η ανεργία αυξάνεται. Έτσι, συστήνει στις κεντρικές τράπεζες να διατηρήσουν στα σηµερινά εξαιρετικά χαµηλά επίπεδα τα επιτόκιά τους το 2010 ή και αργότερα. Θεωρεί όµως ότι µειώνεται η πιθανότητα να χρειαστούν νέα δηµοσιονοµικά πακέτα στήριξης των οικονοµιών, αντίθετα συστήνει στις χώρες να αρχίσουν από τώρα να εξετάζουν τον τρόπο µε τον οποίο αργότερα θα αποσύρουν τη στήριξη αυτή για να µειώσουν τα ελλείµµατά τους.

Με τιµές του πετρελαίου πάνω από 70 δολ. /βαρέλι η ανάκαµψη της παγκόσµιας οικονοµίας υπονοµεύεται, σύµφωνα µε τον επικεφαλής οικονοµολόγο του Διεθνούς Οργανισµού Ενέργειας, Fatih Birol. Η τιµή του πετρε λαίου βρίσκεται οριακά κάτω από το επίπεδο αυτό ενώ οι ηγέτες των χωρών του G7, ζητούν µεγαλύτερο έλεγχο των προθεσµιακών συµβολαίων που τροφοδοτούν την κερδοσκοπία.

ΕΧΟΥΜΕ ΚΑΛΑ ΠΑΙΔΙΑ! Όλοι οι διεθνείς οργανισµοί πλέον αναζητούν τρόπους µέτρησης της ευηµερίας, καταρτίζοντας δείκτες που πάνε ένα βήµα πιο πέρα από τον παραδοσιακό δείκτη του κατά κεφαλή προϊόντος. Και αυτό γιατί δεν περιλαµβάνει κοινωνικά κριτήρια. Έτσι ο ΟΟΣΑ επέλεξε να εξετάσει την ευηµερία των παιδιών στις χώρες µέλη του, µε δεδοµένο ότι είναι καθοριστική για το µέλλον µιας χώρας. Με βάση έξι κριτήρια κατέταξε τις χώρες σύµφωνα µε τις επιδόσεις τους. Η Ελλάδα και το Μεξικό ήταν οι µόνες χώρες µε επιδόσεις πολύ χαµηλότερες του µέσου όρου σε πέντε από τα έξι κριτήρια. Πολύ

χαµηλότερη από τον µέσο όρο ήταν η κατάταξη της Ελλάδας όσον αφορά την εκπαιδευτική διαδικασία (επιδόσεις στον διεθνή διαγωνισµό αξιολόγησης PISA, ανισότητα στις επιδόσεις και ποσοστό νέων 15-19 ετών που δεν σπουδάζουν ή δεν εκπαιδεύονται επαγγελµατικά) και την ποιότητα της σχολικής ζωής. Τουλάχιστον όµως τα παιδιά µας είναι καλά! Η Ελλάδα έχει πολύ χαµηλό δείκτη επικίνδυνης συµπεριφοράς, είναι έβδοµη στην κατάταξη. Τη συνταγή της επιτυχίας έχουν ανακαλύψει η Σουηδία και η Ισλανδία. Έχουν τις υψηλότερες επιδόσεις σε κριτήρια που επηρεάζονται από την πολιτική –εκπαίδευση, κατοικία, υλικές παροχές, περίθαλψη- αλλά και τους υψηλότερους δείκτες καλής συµπεριφοράς.

ΤΟ ΤΟΠ 10 ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΩΝ Με ακ. εγχώριο προϊόν 14,2 τρισ. δολάρια η Αµερικανική οικονοµία παρήγαγε το 2008 το 24% του παγκόσµιου προϊόντος, που πέρυσι έφθασε τα 60 τρισ. δολάρια, σύµφωνα µε πρόσφατα στοιχεία της Παγκόσµιας Τράπεζας. Παραµένει, σε µεγάλη απόσταση από τις υπόλοιπες χώρες, η µεγαλύτερη οικονοµία του πλανήτη, διατηρώντας το µερίδιό της και σε περίοδο ύφεσης. Ακολουθεί η Ιαπωνία µε 4,9 τρισ. ευρώ ή 8,2% και η Κίνα, που ξεπέρασε τη Γερµανία, και πλέον είναι η 3η µεγαλύτερη οικονοµία, αυξάνοντας τη συµµετοχή της στην παγκόσµια στο 6,4%. Επόµενη είναι η Γερµανία µε 6,2%. Η πρώτη δεκάδα των µεγαλύτερων οικονοµιών πλέον περιλαµβάνει 3 αναπτυσσόµενες χώρες, την Κίνα, τη Βραζιλία και τη Ρωσία, ενώ τα βήµατά τους ακολουθεί η Ινδία. ΕΠΙΛΟΓΗ 15

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Στον κλοιό των ελλειµµάτων

ΓΚΡΙΖΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ O ρυθµός ανάπτυξης «πληγώνεται» από το υψηλό χρέος και το µεγάλο δηµοσιονοµικό έλλειµµα. Οι επιλογές της εξουσίας; Ο φοροεισπρακτικός µονόδροµος.

αθώς η παγκόσµια οικονοµία φαίνεται να εξέρχεται από τη µεγαλύτερη µεταπολεµική ύφεση, ορισµένοι οικονοµολόγοι προσβλέπουν σε µια κυκλική ανάκαµψη (σχήµα τύπου U), ενώ άλλοι δεν αποκλείουν µια διπλή ταλάντωση (σχήµα τύπου W) στην παγκόσµια οικονοµική δραστηριότητα. Οι µακροοικονοµικές αναταράξεις όµως θα είναι πολλές. Το 2010 η παγκόσµια ανάπτυξη θα επανέλθει σε θετική περιοχή, το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο προβλέπει άνοδο 1,9% µετά από µείωση 1,3% φέτος- αρκετά χαµηλότερα από τη µακροχρόνια τάση. Αν και το 2010 η ισχνή ανάκαµψη στις ανεπτυγµένες οικονοµίες θεωρείται σχεδόν δεδοµένη, αυτό δεν θα έχει ισχύ παντού. Τι θα συµβεί σε χώρες, όπως η Ελλάδα, που για να προστατευθούν από την κρίση «µάτωσαν» τα ήδη αδύναµα δηµόσια οικονοµικά τους; O ρυθµός ανάπτυξης της χώρας µας «πληγώνεται» από το πολύ υψηλό χρέος και το µεγάλο δηµοσιονοµικό έλλειµµα ενώ ένα οµιχλώδες πολιτικό σκηνικό φαίνεται να έχει για τα καλά επικρατήσει. Η συγκέντρωση φορολογικών εσόδων θα αποτελεί ουσιαστικά αυτοσκοπό για την κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου στην προσπάθεια µείωσης των ελλειµµάτων. Σε µια οικονοµία όµως

που βρίσκεται σε ύφεση, και µε τις γνωστές αδυναµίες του φοροεισπρακτικού µηχανισµού, ο στόχος αυτός δύσκολα επιτυγχάνεται.

Χαρακτηριστικό των δυσκολιών που αντιµετωπίζει ο υπουργός Οικονοµίας και Οικονοµικών είναι το γεγονός ότι ενώ το πρώτο εξάµηνο του έτους τα φορολογικά έσοδα είναι µειωµένα 3% σε σύγκριση µε το 2008, οι δαπάνες έχουν αυξηθεί 13%! Μάλιστα οι εισπράξεις ΦΠΑ ήταν και τον Ιούλιο χαµηλότερες από πέρυσι ενώ η άνοδος της ανεργίας πιέζει ανοδικά τις 16 ΕΠΙΛΟΓΗ

δαπάνες για επιδόµατα. Με τη βιοµηχανική παραγωγή, τις παραγγελίες, την οικοδοµική δραστηριότητα και τις λιανικές πωλήσεις µειωµένες σηµαντικά σε σχέση µε το 2008, µε τις επενδύσεις και την κατανάλωση να κινούνται καθοδικά, ο ρυθµός ανάπτυξης φέτος θα είναι αρνητικός. Η πτώση του τουρισµού το φετινό καλοκαίρι ήταν χαµηλότερη από τις αρχικές προβλέψεις, εξέλιξη που συνηγορεί σε µικρότερη πτώση του ΑΕΠ. Από την άλλη πλευρά όµως η κάθετη µείωση των επενδύσεων, η ιδιωτική κατανάλωση που καταγράφει αρνητικούς ρυθµούς µεταβολής, η κατακόρυφη άνοδος των ακάλυπτων επιταγών, η µεγάλη επιβράδυνση των χορηγήσεων δανείων και οι απώλειες θέσεων εργασίας – σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις της Γενικής Συνοµοσπονδίας Επαγγελµατιών Βιοτεχνών Εµπόρων το τελευταίο εξάµηνο χάθηκαν 85 χιλ. θέσεις εργασίας ενώ άλλες 90 χιλ. κινδυνεύουν – προδιαγράφουν ότι το επόµενο διάστηµα θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Οι σχετικά αισιόδοξες νέες προβλέψεις για την παγκόσµια οικονοµία της Deutsche Βank κάνουν λόγο για παγκόσµια ανάπτυξη στο 3% το 2010. Οι ΗΠΑ, ύστερα από πτώση 2,9% φέτος, θα επανέλθουν σε θετική τροχιά το 2010, ‘οπως άλλωστε και η Ευρωζώνη, η οποία, ύστερα από πτώση κατά 4% εφέτος, θα σηµειώσει ρυθµό αύξησης του ΑΕΠ 1,3% το 2010, κάτι που θα οδηγήσει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια του ευρώ στο 2% στο τέλος του 2010. Και εδώ διογκώνονται τα προβλήµατα της Ελλάδας καθώς θα επιβαρυνθεί µε µεγαλύτερες δαπάνες για τόκους του υψηλού δηµοσίου χρέους, κάνοντας δυσκολότερη τη µείωση του δηµοσίου ελλείµµατος που εκτιµάται σε 6% του ΑΕΠ το 2009 και σε ανάλογο ύψος το 2010, ενώ η οικονοµία θα παραµένει σε διετή ύφεση. // Επιτελείο «Ε»

Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ Κάθετη µείωση των επενδύσεων, αναιµική ιδιωτική κατανάλωση, τετραπλασιασµός της αξίας των ακάλυπτων επιταγών, µεγάλη επιβράδυνση των χορηγήσεων δανείων, απώλειες θέσεων εργασίας. Στο περιβάλλον αυτό ο υπουργός Οικονοµίας και Οικονοµικών, Γιάννης Παπαθανασίου, ζήτησε τη συναίνεση των κοινωνικών εταίρων για νέα µέτρα που θα µειώσουν τα δηµόσια ελλείµµατα.

MICHAEL PORTER HENRY MINTZBERG

on Strategy Μάιος 2003

on Management Νοέµβριος 2003

PHILIP KOTLER on Marketing Οκτώβριος 2004

JACK WELCH on Leadership Νοέµβριος 2005

ROS. MOSS KANTER RAM CHARAN on Sustained Success Νοέµβριος 2006

on Profitable Growth Νοέµβριος 2007

V. GOVINDARAJAN on Innovation Νοέµβριος 2008

Από το 2003 σας παρουσιάζουµε τους κορυφαίους στο είδος τους. Συνεχίζουµε δυναµικά και φέτος!

Donald Sull

on Seizing Opportunities in Turbulent Markets ΤΟ ΝΕΟ ΜΕΓΑΛΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ MANAGEMENT ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ!

25 Noεµβρίου 2009 - Hilton Athens Kαθηγητής Management Practice in Strategic and International Management και Διευθυντής του τµήµατος Executive Education στο London Business School o Donald Sull είναι γνωστός διεθνώς για τις «ανατρεπτικές» θεωρίες του για τη Στρατηγική Ευελιξία, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως ιδιαίτερα πρωτοποριακές στο χώρο του management.

Ο καθηγητής Sull έχει συγγράψει τέσσερα βιβλία ανάµεσα στα οποία τα best sellers “Made in China: What Western Μanagers can learn from trail-blazing Chinese entrepreneurs” και το “Why Good Companies go Bad”.

Ο καθηγητής Sull συνεργάζεται µε υψηλόβαθµα στελέχη µεγάλων εταιρειών βοηθώντας τους να ηγούνται µε επιτυχία και να δηµιουργούν ευκαιρίες ανάπτυξης για τις επιχειρήσεις τους µέσα σε «δύσκολες αγορές». Ανάµεσα στους πελάτες του συγκαταλέγονται εταιρείες όπως η Procter & Gamble, Nokia, Coca Cola, Ericsson κ.α

Σε µια ιδιαίτερα διαδραστική ηµερίδα µε πολλά workgroups, ανάλυση case studies και διάλογο, ο καθηγητής Sull θα παρουσιάσει τον τρόπο µε τον οποίο οι εταιρείες µπορούν να εντοπίσουν και να αξιοποιήσουν νέες ευκαιρίες σε περιόδους όπου οι αγορές παρουσιάζουν αστάθεια και ανατροπές. ΧΟΡΗΓΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Επωφεληθείτε της έκπτωσης για εγγραφή µέχρι 9 Οκτωβρίου 2009. Για πληροφορίες επισκεφθείτε το www.kpmg.gr ή επικοινωνήστε µε την κα Πέγκυ Βελλιώτου, Γενική Διευθύντρια, στο 210 6062375 Για δηλώσεις συµµετοχής επικοινωνήστε µε την κα Ιωάννα Γιαννακοπούλου στο 2106062256-7

ΕΠΙΛΟΓΗ 17 Events of Excellence

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

SOS στην ΕΕ

Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΑΣΗΣ Παρά τις προσπάθειες άντλησης εσόδων εάν δεν δοθεί χρονική παράταση για τη µείωση των ελλειµµάτων, η χώρα δεν θα βγει εύκολα από την εντατική.

δηµοσιονοµική κατάσταση της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Η κυβέρνηση έχει αποδυθεί σε µία προσπάθεια άντλησης εσόδων µε κάθε τρόπο. Η πολιτική ρευστότητα που επικρατεί, σε αναµονή των εκλογών του Οκτωβρίου, καθιστά την κατάσταση ακόµη πιο δυσχερή. Στο εξωτερικό µέτωπο ο υπουργός Οικονοµίας, Γιάννης Παπαθανασίου, ζήτησε παράταση δύο χρόνων για τη µείωση του ελλείµµατος κάτω από το όριο του 3% του AEΠ από τον αρµόδιο επίτροπο Χοακίν Αλµούνια. Αυτό που διεκδικείται από την Eυρωπαϊκή Eπιτροπή είναι τα ανταλλάγµατα για την παροχή της παράτασης να είναι όσο το δυνατόν µικρότερα και ηπιότερα. Αυτό είναι και το δυσκολότερο σηµείο του όλου εγχειρήµατος. Η Eλ-

λάδα έχει απολέσει αρκετά από τα αποθέµατα αξιοπιστίας της, καθώς πάντα θέτει στόχους για το δηµόσιο έλλειµµα που στη συνέχεια αναθεωρεί προς το χειρότερο, µε αποτέλεσµα να υπάρχει ο κίνδυνος να ζητηθεί η εφαρµογή σκληρών και πολύ συγκεκριµένων αυτή τη φορά διαρθρωτικών µέτρων που θα µειώνουν µόνιµα το έλλειµµα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απεχθάνεται τα έκτακτα εισπρακτικά και προσωρινού χαρακτήρα µέτρα. Και αυτό είναι το χαρακτηριστικό των µέτρων του περασµένου Ιουνίου. Στις εκτιµήσεις του φθινοπώρου, η Eυρωπαϊκή Eπιτροπή αναµένεται να παρουσιάσει ακόµα χειρότερες προβλέψεις για το πού τελικά θα διαµορφωθεί το δηµοσιονοµικό έλλειµµα της Eλλάδας. Tην άνοιξη είχε ανακοινώσει ότι το έλλειµµα θα διαµορφωθεί στο 5,1% του AEΠ το 2009. Άλλοι οργανισµοί όπως το Διεθνές Nοµισµατικό Tαµείο και OOΣA εκτιµούν ότι το έλλειµµα της Ελλάδας φέτος θα κινηθεί στην περιοχή του 6% του ΑΕΠ και θα συνεχίσει 18 ΕΠΙΛΟΓΗ

να αυξάνεται και το 2010. Τα κύρια επιχειρήµατα της ελληνικής πλευράς για την παράταση είναι τα εξής. Πρώτον, το γεγονός ότι η οικονοµική κρίση επιδείνωσε την εκτέλεση του προϋπολογισµού, είτε στο σκέλος των εσόδων είτε στο σκέλος των δαπανών, καθώς το Δηµόσιο στήριξε οικονοµικά τους ασθενέστερους και τις επιχειρήσεις. Δεύτερον, στην ανάγκη διόρθωσης του στόχου για το έλλειµµα δεδοµένου ότι πλέον και η κυβέρνηση παραδέχεται ότι το 2009 θα είναι χρονιά µείωσης του ελληνικού ακ. εγχώριου προϊόντος, ενώ µέχρι πρότινος ευελπιστούσε σε στασιµότητα ή οριακή µόνο µείωση. Τέλος, το γεγονός ότι η χώρα µας έχει ήδη ολοκληρώσει το δανειακό πρόγραµµά της για φέτος έστω και αν δανείστηκε υψηλά ποσά µε ακριβό τίµηµα, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο µη εύρεσης των απαραίτητων κεφαλαίων για τον προϋπολογισµό. Με όλα αυτά θα υποσχεθεί και ένα νέο πακέτο διαρθρωτικών µέτρων – στις αλλαγές στο εργασιακό καθεστώς των νεοπροσλαµβανόµενων στο δηµόσιο και στο καθεστώς βαρέων και ανθιυγεινών επαγγελµάτων θα προσθέσει µελλοντικές πρωτοβουλίες στο ασφαλιστικό- απαραίτητη προϋπόθεση για τις Βρυξέλλες για την αποδοχή οποιουδήποτε αιτήµατος παράτασης. Γιατί θεωρούν ότι η αύξηση του ελλείµµατος δεν οφείλεται µόνο στην ύφεση αλλά και στην αδυναµία της κυβέρνησης να λάβει µόνιµου χαρακτήρα µέτρα για να αντιµετωπισθεί η χρόνια ελλειµµατικότητα των οικονοµικών της Ελλάδας. Τα επιχειρήµατα αυτά θα ενισχυθούν πολύ περισσότερο εάν παραχωρηθεί παράταση µέχρι το 2012 για τη µείωση των ελλειµµάτων τους και στις «ισχυρές» οικονοµίες της Ένωσης, τη Γερµανία και τη Γαλλία, που για φέτος προβλέπονται στο 4% και 7% του αεπ περίπου. // Επιτελείο «Ε»

Παράταση ως το 2012 για τη µείωση του ελληνικού δηµόσιου ελλείµµατος κάτω από το 3% του αεπ ζήτησε ο υπουργός Οικονοµίας, Γιάννης Παπαθανασίου, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όσο για την απάντηση; Αναµένεται να δοθεί στον υπουργό ΥΠΟΙΟ που θα προκύψει από τις εκλογές του Οκτωβρίου αφού αυτή δεν αναµένεται πριν τα τέλη του επόµενου µήνα. Ακόµα και αν είναι θετική, οι προκλήσεις για τη νέα κυβέρνηση είναι µεγάλες, καθώς µέχρι στιγµής τα έσοδα υποχωρούν, ενώ οι δαπάνες ξεφεύγουν από τους στόχους.

ΕΠΙΛΟΓΗ 19

ΕΛΛΑΔΑ

Παθογένειες και σύνδροµα

ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ...ΣΟΒΑΡΟΣ! Αποποίηση ευθυνών, «φτηνές» κατηγορίες, µε δυο λόγια ό,τι ζει η ελληνική καθηµερινότητα κάθε φορά που µία καταστροφή χτυπά την πόρτα της.

α πάσης φύσεως σύνδροµα που κατατρύχουν την σύγχρονη ελληνική κοινωνία αναδεικνύονται κάθε φορά που µας χτυπά µια µεγάλη καταστροφή. Αφορµή του παρόντος η µεγάλη δασική καταστροφή του περασµένου Αυγούστου στην Αττική. Γιατί, προφανώς το πρόβληµα δεν είναι ο αγαπηµένος των τηλεοπτικών καναλιών και της Αντιπολίτευσης «ελλιπής στρατηγικός σχεδιασµός» και η παντελής έλλειψη συντονισµού». Αυτού του είδους οι φτηνές κατηγορίες, ακόµα και στην περίπτωση που σε κάποιο βαθµό όντως ισχύουν, κρύβουν τελικά το πρόβληµα και δεν βοηθούν σε εξεύρεση µόνιµης και σωτήριας, για τα δάση, λύσης. Ποιος θα τολµήσει, για παράδειγµα, να αναδείξει τον στρεβλό τρόπο µε τον οποίο αντιµετωπίζει µεγάλο µέρος της κοινής γνώµης αλλά και τα επίσηµα όργανα του κράτους τη δασική γη; Εκεί όπου θεωρείται περίπου ως το ειδεχθέστερο έγκληµα ο καθαρισµός του δάσους, η αραίωσή του, η διάνοιξη δασικών δρόµων και η συντήρηση µονοπατιών, γιατί θα πρέπει να ευθύνεται ο επικεφαλής της Πυροσβεστικής και η κυβέρνηση και όχι οι γραφειοκράτες των δασαρχείων και ο κίτρινος Τύπος που τους υποστηρίζει όταν η πυρκαγιά κάνει το καταστροφικό της έργο; Στη χώρα µας η κατοχή δασικής γης απαγορεύεται και το κράτος είτε αδυνατεί να την προστατέψει είτε αδιαφορεί. Ταυτόχρονα αδιαφορούν και οι ιδιώτες, αφού η γη αυτή δεν τους ανήκει. Και για όσους αναγνώστες του σηµειώµατος αυτού σπεύσουν να διαχωρίσουν τον εαυτό τους από την παραπάνω γενίκευση, ο γράφων αποδέχεται την άποψή τους αλλά και αντιτείνει: Ποιός έχει γεµίσει κάθε σπιθαµή προσβάσιµης δασικής γης µε σκουπίδια; Ποιος χτίζει αυθαίρετα στα δάση; Μα, εµείς, οι έλληνες 20 ΕΠΙΛΟΓΗ

πολίτες. Αυτή είναι η έµπρακτη απόδειξη της αδιαφορίας µας. Αδιαφορούν και οι τοπικές αυτοδιοικήσεις. Δεν θα έπρεπε, π.χ., οι ενώσεις των ΟΤΑ να έχουν οδηγήσει σε αλλαγές το σχετικό νοµοθετικό πλαίσιο που τους απαγορεύει να καθαρίσουν κτήµατα τα οποία λόγω της αδιαφορίας των ιδιοκτητών τους δασώνονται και γεµίζουν εύφλεκτα υλικά, ακόµα και µέσα στον αστικό ιστό; Λύσεις υπάρχουν. Από την αγορά και διατήρηση περισσότερου πυροσβεστικού εξοπλισµού, από την οργάνωση εθελοντικών τµηµάτων πυρόσβεσης για κάθε τύπο πυρκαγιάς µέχρι και την χρήση της κάθε πισίνας ως δεξαµενής άντλησης πολύτιµου ύδατος σε περίπτωση πυρκαγιάς όπως κάνουν στο εξωτερικό. Εκεί, η διατήρηση πισίνας δεν αποτελεί κατακριτέο στοιχείο επίδειξης πλουτισµού ούτε στοιχείο φορολόγησης. Στα οργανωµένα κράτη, ο κάθε ιδιοκτήτης πισίνας υποχρεούται να διαθέτει ηλεκτρογεννήτρια και πυροσβεστικό σύστηµα εκµετάλλευσης του νερού της πισίνας του. Αν σκεπτόµασταν έτσι θα αντιµετωπίζαµε τα ίδια καταστροφικά αποτελέσµατα; Όχι, βέβαια! // Του Λουκά Γ. Κατσώνη Υ.Γ. Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, ο γράφων δεν διαθέτει ούτε επιδιώκει να αποκτήσει πισίνα.

Η εύκολη λύση είναι πάντα η διαρκής µετάθεση των ευθυνών σε τρίτους, ο δρόµος όµως της ουσιαστικής ανάπτυξης περνά και µέσα από την αυτοκριτική!

ΕΠΙΛΟΓΗ 21

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ

Πολιτική

Δύο όψεις ΕΧΟΥΝ ΔΙΚΙΟ ΟΣΟΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΟΤΙ ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΑΚΕΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΕΙ Ο ΤΟΠΟΣ ΜΠΡΟΣΤΑ. ΕΧΟΥΝ ΟΜΩΣ ΔΙΚΙΟ ΚΑΙ ΟΣΟΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΟΤΙ Ο ΤΟΠΟΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΒΑΘΙΕΣ ΤΟΜΕΣ. ΩΣΤΟΣΟ, ΟΙ ΔΥΟ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΔΟΚΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΚΟΜΙΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΩΦΕΛΗΜΑΤΩΝ. // ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΑΥΡΙΔΗ 22 ΕΠΙΛΟΓΗ

 Μήλο της έριδος η σταυροδοσία 

ΝΔ έ χει λόγο και συµφέρον να εγκαλεί το ΠΑΣΟΚ ότι εκβίασε τις εκλογές µε µοναδικό σκοπό την επάνοδό του σ την «εξουσ ία για την εξουσία» κι όχι γιατί έχει αξιόπιστο πρόγραµµα και λύσεις για έξοδο της χώρας απ’ την κρίση. Δεν είναι βέβαιο ότι το συγκεκριµένο επιχείρηµα θα εκληφθεί από πολλούς ως «άλλοθι» του Κώστα Καραµανλή για την επιλογή του χρόνου διεξαγωγής της εκλογικής µάχης που έτσι κι αλλιώς δεν µπορούσε να αποφύγει – λόγω της στάσης του ΠΑΣΟΚ στην προεδρική εκλογή – την προσεχή άνοιξη. Συνεπώς, το επιχείρηµα µπορεί και να βρει ευήκοα ώτα. Παράλληλα, η ΝΔ έχει λόγο και συµφέρον να επιµένει πως είναι η µόνη πολιτική δύναµη που µπορεί να προωθήσει τις απαιτούµενες µεταρρυθµίσεις για να επιλύσει τα πάγια και διαχρονικά προβλήµατα της χώρας. Το ερώτηµα είναι αν µετά από πέντε χρόνια της «νέας διακυβέρνησης» οι πολίτες πιστεύουν ακόµα πως ο Κώστας Καραµανλής -όσο ειλικρινής και αν εµφανίστηκε στη ΔΕΘ- και το κόµµα του, µπορούν πράγµατι να προχωρήσουν σε «βαθιές τοµές» για να υπηρετήσουν µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο το εθνικό συµφέρον. Αντίστοιχα, το ΠΑΣΟΚ έχει λόγο να υποστηρίζει πως οι εκλογές είναι µονόδροµος για να αλλάξει πορεία η χώρα και να δροµολογηθούν οι αναγκαίες και ριζοσπασ τικές αλλαγές. Το κόµµα της αξιωµατικής αντιπολίτευσης σχετικά εύκολα αντικρούει τις κατηγορίες της κυβέρνησης περί εκβιασµού των πρόωρων εκλογών. Πρώτον, διότι η θέση του ΠΑΣΟΚ στο θέµα της εκλογής του προέδρου δεν είναι αντισυνταγµατική. Το ζήτηµα εξαντλήθηκε σε επιστηµονικό επίπεδο µε τον δηµόσιο διάλογο που διεξήγαγαν οι συνταγµατολόγοι και σε κάθε περίπτωση οι πολίτες δεν θα ψηφίσουν µε κριτήριο τη «θεσµική ηθική» ενός κόµµατος. Και δεύτερον, διότι το ΠΑΣΟΚ ζητά εκλογές από τον περασµένο Δεκέµβριο και ουδείς είχε την παραµικρή αµφιβολία, από πέρυσι τον Σεπτέµβριο που το ΠΑΣΟΚ ξεκίνησε να ανακάµπτει ότι η επόµενη εκλογική αναµέτρηση θα ήταν τον Μάρτιο του 2010 µε αφορµή την εκλογή προέδρου της Δηµοκρατίας. Το ζητούµενο, συνε-

πώς, για το ΠΑΣΟΚ είναι να πείσει ένα µεγάλο µέρος των πολιτών πως η προεκλογική αντιπαράθεση δεν είναι µάχη δυο κοµµάτων, ούτε καν δυο αρχηγών. Αλλά είναι µια µάχη αντιλήψεων. Στο επίπεδο αυτό, το ΠΑΣΟΚ θα βρει πεδίο να διατυπώσει τις θέσεις του, προτείνοντας συγκεκριµένες λύσεις σε συγκεκριµένα προβλήµατα.

Άλλο το φαίνεσθαι και άλλο το είναι Ήδη από τις αρχές Σεπτεµβρίου το ΠΑΣΟΚ µέσω του Θεόδωρου Πάγκαλου, άνοιξε τη συζήτηση περί αλλαγής του εκλογικού συστήµατος και την κατάργηση του σταυρού προτίµησης – πρακτική που σε ό,τι αφορά το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι ισχύει µόνο στην Ελλάδα... Η κατάργηση του σταυρού προτίµησης και στην Ελλάδα θα συνιστούσε πράγµατι τοµή στο πολιτικό σύστηµα και αφετηρία ριζοσπαστικών αλλαγών σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Θα ήταν λοιπόν εξαιρετικά σηµαντικό και άκρως... ψηφοθηρικό αν το ΠΑΣΟΚ δεσµευόταν προεκλογικά στην κατάργηση του σταυρού προτίµησης. Με απλά λόγια η κατάργηση του σταυρού προτίµησης προβάλει ως λύδια λίθος για τις αλλαγές που απαιτούνται να γίνουν άµεσα. Αν το πολιτικό σύστηµα και η/οι πολιτική/οι απαλλαχθεί/ούν από την ανάγκη εξυπηρέτησης πελατειακών σχέσεων και την ανάγκη εµπλοκής και διαπλοκής οικονοµικών συµφερόντων στην καθηµερινή διαχείριση και άσκηση της εξουσίας, τότε τα φαινόµενα αδιαφάνειας και διαφθοράς που συναντούµε σήµερα σε όλους τους τοµείς της δηµόσιας διοίκησης, θα εξαλειφθούν. Οι πολιτικοί πρέπει να απαλλαγούν από το άγχος της εκλογής ή επανεκλογής και να ασχοληθούν µε το πραγµατικό αν τικείµενο της δουλειάς τους – που είναι η παραγωγή πολιτικής κι όχι η καλλιέργεια πελατειακών σχέσεων. Έτσι, θα ανοίξει κι ο δρόµος στην ενεργό πολιτική δράση και ανθρώπων που έχουν διάθεση, αλλά και δυνατότητα να προσφέρουν στην κοινωνία µε νέες ιδέες και κυρίως «κοινή λογική», αντί κίνητρο να κερδίσουν και να κερδοσκοπήσουν απ’ την πολιτική. Το συγκεκριµένο ζήτηµα αφορά ευθέως σε µια διαφορετική αντίληψη άσκησης της εξουσίας.

ΕΣΩΚΟΜΜΑΤΙΚΑ

 Α κό µα και σ τ ο ΠΑ ΣΟΚ υπάρχουν δυνάµεις που δεν θα δουν θετική την προοπτική κατάργησης της σταυροδοσίας. Πρόκειται για όλες αυτές τις δυνάµεις που σ τηρίζουν και στηρίζονται από το συνδικαλιστικό κατεστηµένο της χώρας, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις λειτουργεί παραλυτικά τόσο για την προώθηση κάθε µεταρρύθµισης, όσο και αυτών καθ’ αυτών των δικαιωµάτων των εργαζοµένων – κατά τη συντριπτική τους πλειονότητα των νέων.

ΕΠΙΛΟΓΗ 23

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ

Οικονοµία

Πολύ αργά για δάκρυα! Πολύ νωρίς για χαµόγελα... ΑΡΚΕΤΟΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΗΔΗ ΒΛΕΠΟΥΝ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ ΤΟΥ ΤΟΥΝΕΛ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ. ΠΟΣΟ ΟΜΩΣ ΑΥΤΗ Η ΕΞΟΔΟΣ ΜΑΣ ΑΦΟΡΑ; ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΑΝΑΣΤΡΕΨΟΥΜΕ ΜΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΕ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΠΑΡΑΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΕΣ ΝΟΟΤΡΟΠΙΕΣ ; // ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑ 24 ΕΠΙΛΟΓΗ

 Τα καλά και ενδιαφέροντα των εκλογών 

ίναι δείγµα ευφυούς και προηγµέ νης κοινων ίας µια προεκλογική περίοδος που εδράζεται στην αντιπαράθεση συγκεκριµένων προτάσεων επί συγκεκριµένων προβληµάτων µε σαφώς προσδιορισµένο χρονικό και πολιτικό ορίζοντα. Οι εκλογές της 4 ης Οκτωβρίου αποτελούν ευχάριστη έκπληξη ακριβώς επειδή ξεκίνησαν από µια συγκεκριµένη αφετηρία: Τα προβλήµατα της οικονοµίας και οι πιθανέ ς λύσεις. Το δραµατικότερο στοιχείο από την αποκαλυπτική οµιλία του Κώστα Καραµανλή στα εγκαίνια της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης είναι ότι ουδείς από το ευρύτερο (τηλεοπτικό) ακροατήριο δεν έχει ακόµη πιστέψει πόσο δύσκολη είναι η διεθνής οικονοµική συγκυρία και πόσο δυσάρεσ τα είναι τα µέτρα που οφείλει να πάρει η Ελλάδα. Ακόµη πιο δραµατική έγινε η κατάσταση µετά την οµιλία του αρχηγού της αξιωµατικής αντιπολίτευσης που εµβολίασε µε ενέσεις αισιοδοξίας τα εκατοµµύρια των δηµοσίων υπαλλήλων που θεωρούν ότι το «Κράτος έχει να πληρώνει και να επενδύει…».

Όλα κρίνονται στις αγορές Στις συζητήσεις των στελεχών της Κυβέρνησης και της Αντιπολίτευσης µε τους παραγωγικούς φορείς, διατυπώθηκε αρκετές φορές η άποψη ότι «αρχίζει και φαίνεται το φως της ανάκαµψης στο βάθος του τούνελ». Δυσ τυχώς η άποψη αυτή δεν αφορά την ελληνική οικονοµία η οποία αντιµετωπίζει σοβαρό πρόβληµα είσπραξης των φορολογικών εσόδων εξαιτίας µιας …ιδιότυπης επανάστασης χιλιάδων µικροµεσαίων επιχειρηµατιών που αρνούνται να περάσουν από την Εφορία είτε για την καταβολή του ΦΠΑ, είτε για την έκτακτη Εισφορά είτε για το ΕΤΑΚ είτε για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών. Η εκλογολογία είχε παραλύσει τον κρατικό µηχανισµό είσπραξης δηµοσίων εσόδων και η προεκλογική περίοδος αποτέφρωσε ότι είχε µείνει όρθιο στις Δηµόσιες Υπηρεσίες. Ήδη στην

πλατεία Συντάγµατος έχουν φτάσει πληροφορίες ότι επίκειται …υποβάθµιση της πιστοληπτικής αξιοπιστίας της χώρας από τους Διεθνείς Οίκους και γι’ αυτό έχουν ήδη δοθεί εντολές στον ΟΔΔΗΧ να διερευνήσει από τώρα (που τα επιτόκια κινούνται πτωτικά) τη δυνατότητα δανεισµού των 70 δισ. ευρώ που θα χρειαστεί η χώρα το 2010. Είναι γεγονός ότι το περιβόητο spread των ελληνικών οµολόγων (δηλαδή η διαφορά επιτοκίου δανεισµού από τα γερµανικά οµόλογα) έχει µειωθεί σ το 1,5% σε σύγκριση µε το 2,65% που είχε φτάσει τον περασµένο xειµώνα. Το συµπέρασµα από τις συναν τήσεις των παραγωγικών φορέων µε την Κυβέρνηση και την Αντιπολίτευση είναι ότι δυστυχώς η Ελληνική Οικονοµία δεν µπορεί ακόµη να χαµογελάσει µε αισιοδοξία για την επικείµενη ανάκαµψη αλλά ούτε να δακρύσει για την κατάσταση που έχει περιέλθει αφού αυτή οφείλεται σε δικές µας παραλείψεις. Με λίγα

των τραπεζών και της Τράπεζας της Ελλάδος φαίνεται να υπάρχει συναίνεση όσον αφορά το ύψος των δανείων σε καθυστέρηση: Θα ξεπεράσουν τα 23 δισ. ευρώ! Την ίδια στιγµή η µάσ τιγα των ακάλυπτων επιταγών διαρκώς διευρύνεται επηρεάζοντας τη συµπεριφορά και των υγιών επιχειρήσεων… Όταν µια επιχείρηση δεν εισπράττει τα χρήµατα που της οφείλουν οι πελάτες της, αδυνατεί να εξυπηρετήσει τις υποχρεώσεις της… Μεταξύ 8% και 8,5% αναµένεται να διαµορφωθεί ο δείκτης επισφαλειών στο τέλος του 2009, σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις της κεντρικής τράπεζας, χωρίς να αποκλείεται εάν σηµειωθεί επιδείνωση των συνθηκών στο δεύτερο εξάµηνο, να «σκαρφαλώσει» έως το 9%. Σύµφωνα µε πληροφορίες από την Τράπεζα της Ελλάδος ο µέσος όρος των δανείων σε καθυστέρηση κινείται σαφώς πάνω από το 6% του πρώτου τριµήνου, ενώ στο δεύτερο εξάµηνο, η αύξηση µπορεί να φθά-

Η ελληνική οικονοµία δεν µπορεί ακόµη να χαµογελάσει µε αισιοδοξία για την επικείµενη ανάκαµψη αλλά ούτε να δακρύσει για την κατάσταση που έχει περιέλθει αφού αυτή οφείλεται σε δικές µας παραλείψεις.

λόγια είναι πολύ αργά για δάκρυα και πολύ νωρίς για γέλια. Η καλλιεργούµενη αισιοδοξία στο Χρηµατιστήριο, έγινε σ τόχος έν τονης κριτικής από την πλευρά των συνδικαλιστών και των µικροµεσαίων επιχειρηµατιών οι οποίοι κατηγόρησαν για µία ακόµη φορά τους τραπεζίτες της χώρας επειδή δεν χορηγούν επαρκή ρευστότητα ώστε να ανακάµψει η πραγµατική οικονοµία. Τα επίσηµα στοιχεία δείχνουν περαιτέρω επιβράδυνση της πιστωτικής επέκτασης, δηλαδή µε απλά λόγια οι τράπεζες δεν χορηγούν πλέον δάνεια σε όποιον υποβάλει αίτηση όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Οι τραπεζίτες φυσικά έχουν τους λόγους τους να µην χορηγούν αφειδώς δάνεια. Μεταξύ των διοικήσεων

σει ακόµη και τις δύο ποσοστιαίες µονάδες, µε περαιτέρω ανοδική τάση για το 2010. Το σοβαρότερο πρόβληµα εµφανίζεται στην καταναλωτική πίστη. Υπάρχουν όµως και αρκετές περιπτώσεις καταναλωτικών δανείων που «βαφτίζονται» στεγαστικά εν µια νυκτί. Η Τράπεζα δηλαδή υποθηκεύει µέρος της ακίνητης περιουσίας του δανειολήπτη έναντι οφειλής του σε καταναλωτικό δάνειο ή κάρτα… Μόνο το πρώτο εξάµηνο φέ τος οι τράπεζες κίνησαν διαδικασίες κατάσχεσης σε βάρος 22.000 δανειοληπτών, για οφειλές σε καταναλωτικά δάνεια και... πιστωτικές κάρτες. Πέρυσι την ίδια εποχή είχαν κατατεθεί λίγο περισσότερες από 8.500 ανάλογες αιτήσεις. ΕΠΙΛΟΓΗ 25

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ

Ευρώπη

Ανοίγουν οι στρόφιγγες ΠΕΡΙΠΟΥ 1,2 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ ΘΑ ΕΙΣΠΡΑΞΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ. ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΚΑΤΑΒΑΛΛΕΙ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ ΟΤΑΝ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΒΓΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΦΕΣΗ. // ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΕΛΛΟΥ 26 ΕΠΙΛΟΓΗ

 Περιµένοντας τη χείρα βοηθείας από την ΕΕ 

νάσα στη δηµοσιονοµική στενότητα των ασθενέσ τερων οικονοµικά κ ρ α τ ώ ν µ ε λ ώ ν, π ο υ πλήττονται από την ύφεση, επιδιώκει να δώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είτε αναλαµβάνοντας προσωρινά τη χρηµατοδότηση του 100% των εγκεκριµένων σχεδίων, είτε απλουστεύοντας τους κανόνες εκταµίευσης των κονδυλίων για συγχρηµατοδοτούµενες επενδύσεις και άλλες δράσεις. Η πρωτοβουλία αυτή της Κοµισιόν που πήρε το «πράσινο φως» και από τους Ευρωπαίους ηγέτες, κρίθηκε επιβεβληµένη µε δεδοµένη την αδυναµία πολλών χωρών της ΕΕ να συγχρηµατοδοτήσουν έργα, ώστε να τονωθεί η απασχόληση. Τα προτεινόµενα από τα κράτη µέλη σχέδια θα εγκρίνονται µε συνοπτικές διαδικασίες, ενώ ακόµη ταχύτερες θα είναι οι εγκρίσεις σε τοµείς υψηλής έντασης απασχόλησης, όπως η εξοικονόµηση ενέργειας στα κτίρια και η κατασκευή µεγάλων έργων που αποφέρουν έσοδα, όπως αυτοκινητόδροµοι και άλλες συµπράξεις δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα. Συνολικά η επιτάχυνση των αποφάσεων καλύπτει συνολικές επενδύσεις 347 δισ. ευρω για την περίοδο 2007-2013. Η σηµαντικότερη από τις παρεµβάσεις αφορά το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο (ΕΚΤ), όπου η Κοµισιόν προτείνει φέτος και του χρόνου να καλύψει το σύνολο των δαπανών για τη χρηµατοδότηση προγραµµάτων τόνωσης της απασχόλησης. Δηλαδή να µην συµµετέχουν τα κράτη µέλη στη συγχρηµατοδότησή τους. Πρόκειται για µια σηµαντική ταµειακή διευκόλυνση στην παρούσα συγκυρία, η οποία, όµως, δεν αυξάνει το συνολικό ποσό που αναλογεί σε κάθε χώρα για την περίοδο 20072013, µέσω του ΕΣΠΑ. Απλώς την περίοδο 2011-2013, όπου εκτιµάται ότι η ευρωπαϊκή οικονοµία θα έχει βγει από την ύφεση, τα κράτη µέλη θα αυξήσουν την εθνική συµµετοχή στη συγχρηµατοδότηση των σχεδίων, ώστε να παραµείνουν εντός του προ-

καθορισµένου πλαφόν. Το ΕΚΤ έχει συνολικό προϋπολογισµό 117,5 δις ευρώ για την περίοδο 2007-2013. Στην Ελλάδα αναλογούν 4,4 δισ. ευρώ. Με την πρότασή της η Κοµισιον αυξάνει κατακόρυφα τις χρηµατοδοτήσεις σε όλα τα κράτη µέλη και στην Ελλάδα, η οποία θα εισπράξει το 2009 και το 2010 από το ΕΚΤ 1,2 δισ. ευρώ. Το ΕΚΤ θα παρέχει βοήθεια για την επανένταξη των πλέον µειονεκτούντων ατόµων (ανειδίκευτων) στην αγορά εργασίας, π.χ., µε την επιδότηση του µη µισθολογικού κόστους εργασίας και κίνητρα για τις επιχειρήσεις πρόσληψης εργαζοµένων. Δηµιουργείται νέα online υπηρεσία «Μatch and Μap» που θα βοηθήσει αυτούς που ζητούν εργασία να προσαρµόσουν τις δεξιότητές τους στις θέσεις εργασίας σε όλη την Ευρώπη. Οι άνεργοι που αναζητούν εργασία σε άλλο κράτος µέλος θα λαµβάνουν τουλάχιστον επί 6 µήνες

άνω των 50 εκατ. ευρώ για τους υπόλοιπους τοµείς.    Απλουστεύονται οι διατυπώσεις έγκρισης σχεδίων για την κατασκευή έργων που αποφέρουν έσοδα, όπως αυτοκινητόδροµοι µε διόδια ή άλλα εργα παραχώρησης.    Τα εθνικά προγράµµατα σ τον τοµέα της συνοχής θα µπορούν να αναθεωρούνται µε πρωτοβουλία των κρατών µελών και να προσαρµόζονται σε νέα δεδοµένα.    Τα σχέδια υψηλής προτεραιότητας θα θεωρούνται «προστατευόµενα» και επιλέξιµα από τη στιγµή που θα υποβάλλονται από τα κράτη µέλη, και όχι όπως ισχύει σήµερα µετά την έγκρισή τους από την Κοµισιόν. Αυτό θα βοηθήσει στην ταχύτερη εκταµίευση κοινοτικών πόρων.    Θα θεωρούνται επιλέξιµα για χρηµατοδότηση από το Περιφερειακό

Εγκρίσεις µε συνοπτικές διαδικασίες για χρηµατοδότηση επενδύσεων προβλέπει η ΕΕ, µε έµφαση σε τοµείς έντασης απασχόλησης, όπως η εξοικονόµηση ενέργειας στα κτίρια και η κατασκευή µεγάλων έργων που αποφέρουν έσοδα, όπως αυτοκινητόδροµοι και άλλες συµπράξεις ΣΔΙΤ.

τις παροχές ανεργίας που δικαιούνται στη χώρα παραµονής τους.

Με στόχο την ταχύτητα Οι αλλαγές που προτείνει η Κοµισιόν σχετικά µε τη λειτουργία των διαρθρωτικών ταµείων, όµως δεν τερµατίζουν εδώ. Συγκεκριµένα, προβλέπουν τα εξής:  Έργα προϋπολογισµού κάτω των 50 εκατ. ευρώ στον τοµέα του περιβάλλοντος θα εγκρίνονται αυτόµατα από την Κοµισιον. Μέχρι σήµερα χρειαζόταν προηγούµενη έγκριση για έργα άνω των 25 εκατ. ευρώ στον τοµέα του περιβάλλοντος και

Ταµείο εθνικά σχέδια για κατασκευή κατοικιών γ ια οµάδε ς του πληθυσµού που κινδυνεύουν µε κοινωνικό αποκλεισµό, όπως για παράδειγµα οι τσιγγάνοι. Μέχρι τώρα το Περιφερειακό Ταµείο χρηµατοδοτούσε µόνο ανακαίνιση κτιρίων και µάλιστα όχι στην ύπαιθρο, αλλά στις πόλεις. Ένα άλλο µέτρο αφορά τους προσωρινά άνεργους, ώστε να µπορέσουν ξεκινήσουν µια δική τους δουλειά. Υπό κανονικές συνθήκες τα άτοµα αυτά δεν µπορούν να συνάψουν µικροδάνεια από το τραπεζικό σύστηµα ελλείψει εγγυήσεων. Η ΕΕ θέτει στη διάθεσή τους 100 εκατ. ευρώ για τη δηµιουργία µηχανισµού χορήγησης µικροδανείων. ΕΠΙΛΟΓΗ 27

BANKING

Εξυγίανση

Τράπεζες στο σφυρί Οι τράπεζες της ΕΕ που στηρίχθηκαν στη διάρκεια της κρίσης µε κρατικές ενισχύσεις, θα έχουν περισσότερο χρόνο στη διάθεσή τους, προκειµένου να πετύχουν την εξυγίανσή τους, αλλά οι περιπτώσεις που θα κρίνονται από την ΕΕ ως «ανίατες» θα εκποιούνται. // Του Νίκου Μπέλλου

ΔΕΝ ΘΑ ΔΙΣΤΑΣΟΥΜΕ! «Όπως στο παρελθόν υποχρεώσαµε σε εκποιήσεις επιχειρήσεις άλλων κλάδων (ναυπηγεία) που δεν ήταν βιώσιµες, το ίδιο θα κάνουµε και µε τις τράπεζες, εάν διαπισ τ ώσουµε ανάλογο πρόβληµα», προειδοποιεί ο γενικός διευθυν τής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρµόδιος για θέµατα ανταγωνισµού, Philip Lowe. Με άλλα λόγια, οι τράπεζες που δεν θα παρουσιάσουν βιώσιµα προγράµµατα αναδιάρθρωσης θα υποχ ρεωθούν να αποχωρήσουν από την αγορά ή να απορροφηθούν από. βιώσιµο ανταγωνιστή τους.

28 ΕΠΙΛΟΓΗ

τον καθορισµό των νέων κατευθυντήριων γραµµών µε βάση τις οποίες θα γίνεται η αξιολόγηση των ενισ χύσεων που παρέχουν τα κράτη µέλη σ τις τράπεζες,προχώρησε πρόσφατα η αρµόδια Επίτροπος για θέµατα Ανταγωνισµού, Νέλι Κρους. Οι νέες κατευθυντήριες γραµµές που θα ισχύουν µέχρι τις 31 Δεκεµβρίου 2010, βασίζονται στο άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης ΕΚ, το οποίο επιτρέπει τις κρατικές ενισχύσεις σε περίπτωση σοβαρής διαταραχής της οικονοµίας. Οι κοινοτικοί κανόνες περί ανταγωνισµού προβλέπουν ότι οποιαδήποτε επιχείρηση επωφεληθεί κρατικής βοήθειας θα πρέπει να την επιστρέψει εντός έξι µηνών, διαφορετικά οφείλει να παρουσιάσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα πρόγραµµα αναδιάρθρωσης. Και στην περίπτωση των τραπεζών θα εφαρµοστεί ο εν λόγω κανόνας, αλλά η Κοµισιόν λαµβάνοντας υπόψη τη σφοδρότητα της χρηµατοπισ τωτικής κρίσης θα δώσει στις τράπεζες προθεσµία πέντε ετών για την αναδιάρθρωση, ενώ συνήθως δίνονται 2-3 χρόνια. Ένας από τους λόγους επιµήκυνσης της περιόδου είναι η αποφυγή µαζικών και βεβιασµένων εκποιήσεων επενδυτικών προϊόντων στην αγορά. Οι κατευθυν τήριες γραµµές της Κοµισιον χαρακτηρίζονται από τρεις θεµελιώδεις αρχές: ι) οι τράπεζες στις οποίες χορηγούνται ενισχύσεις πρέπει να καθίστανται βιώσιµες µακροπρόθεσµα, ιι) οι ιδιοκτήτες-µέτοχοι πρέπει να επωµίζονται ένα εύλογο µέρος του κόστους αναδιάρθρωσης και ιιι) πρέπει να ληφθούν µέτρα για να περιοριστούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισµού στην ενιαία αγορά. Αναφορικά µε την αρχή της βιωσιµότητας, οι

τράπεζες που επωφελήθηκαν κρατικής παρέµβασης θα υποχρεωθούν να υποβάλουν τις δραστηριότητές τους σε προσοµοίωση ακραίων καταστάσεων. Αυτό προϋποθέτει διάγνωση των ισχυρών και αδύναµων σηµείων κάθε τράπεζας, η οποία θα οδηγήσει ενδεχοµένως: α) σε επανεξέταση του επιχειρηµατικού µοντέλου, β)σε γνωστοποίηση και αντιµετώπιση των αποµειωµένων περιουσιακών στοιχείων, γ) σε απόσυρση από ζηµιογόνες δραστηριότητες ή ακόµη και σε εξέταση της περίπτωσης απορρόφησης της τράπεζας από βιώσιµο ανταγωνιστή ή λύσης και εκκαθάρισης. Για τον επωµισµό του κόστους, η Επιτροπή καθιστά σαφές ότι οι τράπεζες στις οποίες χορηγούνται ενισχύσεις και οι µεγαλοµέτοχοι πρέπει να αναλάβουν επαρκές µερίδιο της ευθύνης για τις συνέπειες της παρελθούσας συµπεριφοράς τους και να συµβάλλουν όσο το δυνατό περισσότερο στην αναδιάρθρωση της τράπεζας µε δικούς τους πόρους. Αυτό προϋποθέτει συγκεκριµένα ότι το κράτος ανταµείβεται δεόντως για τη βοήθεια που παρέχει. Εάν αυτό δεν είναι δυνατόν να συµβεί αµέσως λόγω των συνθηκών της αγοράς, αυτός ο καταµερισµός του κόστους θα πρέπει να εξασφαλίζεται σε µεταγενέστερο στάδιο, αναφέρει η Κοµισιον. Τέλος, η Επιτροπή αναλύει τις στρεβλώσεις του ανταγωνισµού που απορρέουν από τη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων σε τράπεζες και παρουσιάζει µέτρα για τον περιορισµό τους. Με δεδοµένες τις αβεβαιότητες της χρηµατοπιστωτικής κρίσης, η Επιτροπή θα µπορούσε σε εξαιρετικές περιπτώσεις να αποδεχθεί και δεύτερη κρατική στήριξη σε µια τράπεζα, φυσικά υπό αυστηρές προϋποθέσεις.

BANKING

Εξωστρέφεια

The New Europe way Η παγκόσµια, δυσµενής οικονοµική συγκυρία «χτύπησε» τις οικονοµίες των χωρών της Νέας Ευρώπης. Ποιες είναι οι προκλήσεις αλλά και οι «παγίδες» για µια ενδεχόµενη νέα επέκταση των ελληνικών τραπεζών στη ΝΑ Ευρώπη; // Επιτελείο «Ε»

ι οικονοµίες των χωρών της ΝΑ Ευρώπης είχαν χαρακτηριστεί, πριν από την εµφάνιση της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης, ως ένα νέο Ελ Ντοράντο της επιχειρηµατικότητας. Για µία δεκαετία περίπου γνώρισαν ρυθµούς ανάπτυξης που ξεπερνούσαν κατά µέσο όρο το 6% µε αποτέλεσµα να µαγνητίσουν και την εξωστρεφή ελληνική επιχειρηµατικότητα καθώς και τις ελληνικές τράπεζες που προσέτρεξαν για να την υποστηρίξουν. Η παγκόσµια οικονοµική κρίση µετέτρεψε τη Νέα Ευρώπη σε επικίνδυνη επιχειρηµατική ζώνη. Ο προβληµατισµός για την κατάσταση στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης προέρχεται από το γεγονός ότι οι αναδυόµενες οικονοµίες είναι περισσότερο ευάλωτες στην παγκόσµια οικονοµική κρίση και η επιβράδυνση της ανάπτυξης θα είναι πιο έντονη από ό,τι στην Ελλάδα. Είναι αναµενόµενο λοιπόν να δηµιουργηθούν προβλήµατα αποπληρωµής από νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Οι χορηγήσεις των τεσσάρων κυριότερων ελληνικών τραπεζών (Εθνική, Eurobank, Alpha και Πειραιώς) στη Νοτιοανατολική Ευρώπη είναι στα επίπεδα του 20% του συνόλου των χορηγήσεων. Στις αρχές του χρόνου αρκετά τραπεζικά στελέχη δήλωναν στο παρασκήνιο πως καλύτερα θα ήταν να µην είχαν πάει οι ελληνικές τράπεζες στην ΝΑ Ευρώπη λόγω της µεγάλης έκθεσης σε κινδύνους επισφαλειών. Δεν έχουν περάσει λίγοι µήνες και τα σενάρια µε πρωταγωνιστές κυρίως την Εθνική και τη Marfin για νέες εξαγορές τραπεζών στην ευρύτερη περιοχή αναζωπυρώνονται. Τι έχει αλλάξει µέσα σε τόσο σύντοµο χρονικό διάστηµα σχετικά µε την εκτίµηση των κινδύνων στη Βαλκανική ζώνη; Αυτό που έχει αλλάξει ουσιαστικά είναι η ισχυροποίηση των ελληνικών τραπεζών. Οι εκτιµήσεις για την πορεία των οικονοµιών της ΝΑ Ευρώπης παραµένουν αρνητικές. Σύµφωνα µε αναλυτές η επιβράδυνση των οικονοµιών στις χώρες της Νέας Ευρώπης θα κυµανθεί κατά µέσο όρο στο 5,5% το 2010, ενώ η πιστωτική επέκταση που σε κάποιες χώρες «έτρεχε» µε ρυθµούς µέχρι και 50% θα γνωρίσει σηµαντική µείωση. Τα χειρότερα µπορεί να πέρασαν για τις αναδυόµενες αγορές της Ευρώπης µε τη βοήθεια του

Η ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ ΤΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Η Εθνική ισχυροποίησε την κεφαλαιακή της επάρκεια µε την επιτυχηµένη ΑΜΚ που πραγµατοποίησε το περασµένο καλοκαίρι και οι πληροφορίες φέρουν σήµερα τον πρόεδρό της, Τάκη Αράπογλου ...σε προετοιµασίες για την αξιοποίηση ευκαιριών εξαγοράς ξένης τράπεζας στην Κροατία. Μια τέτοια εξέλιξη θα έχει αποτέλεσµα η Εθνική να είναι η πρώτη τράπεζα που θα εκµεταλλευθεί τις νέες ευκαιρίες, µετά το κύµα της κρίσης, στην περιοχή.

ΔΝΤ, της Διεθνούς Τράπεζας και της ΕΕ που προσέτρεξαν να στηρίξουν τις τοπικές οικονοµίες. Το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο ενέκρινε δάνειο 1.57 δισ. δολάρια για την Βοσνία Ερζεγοβίνη, η Σερβία υλοποιεί πρόγραµµα ύψους 1,3 δισ. εύρω και οι αναγκαίες πιστώσεις για τη Ρουµανία ανέρχονται σε 12 δισ. εύρω από το ΔΝΤ και 7 δισ. ευρώ από την ΕΕ . Tο νέο επενδυτικό περιβάλλον που δηµιουργείται στην περιοχή ευνοεί τους τολµηρούς. Την ευκαιρία µέσα στην κρίση προσπάθησε να αξιοποιήσει η ΝΟΚΙΑ που ετοιµάζεται να λειτουργήσει εργοστάσιο στη Ρουµανία για την παραγωγή εξαρτηµάτων κινητής τηλεφωνίας που θα προµηθεύει όλη τη Ευρώπη. Παράλληλα η ΙΚΕΑ ετοιµάζεται να επενδύσει 300 εκατ. ευρώ στη Βουλγαρία για τη δηµιουργία εµπορικού κέντρου στο Βελιγράδι. Το συγκεκριµένο έργο θα κοστίσει 300 εκατ. ευρώ. Στον τοµέα του λιανεµπορίου ελληνικές και ξένες αλυσίδες σούπερ µάρκετ ετοιµάζονται να εισέλθουν στις αγορές της Νέας Ευρώπης παρά τη διαπιστωµένη µείωση της κατανάλωσης, προσπαθώντας να λάβουν θέσει για τις καλύτερες µέρες που θα έρθουν. Οι ελληνικές τράπεζες ακολουθούν τον ίδιο δρόµο και προετοιµάζονται πυρετωδώς! ΕΠΙΛΟΓΗ 29

BANKING

Κόσµος - Ελλάδα

ΤΟ ΚΑΛΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Ο Γάλλος πρόεδρος, Νικολά Σαρκοζί σε δηλώσεις του εν όψη της συνάντησης της G20 στο Πίτσµπουργκ της Πενσυλβάνια υπογράµµισε ότι οι γαλλικές τράπεζες θα πρέπει να δώσουν το καλό παράδειγµα στο ζήτηµα των µπόνους. «Περιµένω από τις γαλλικές τράπεζες να δώσουν το παράδειγµα. Ας µιλήσουµε για εθνικά µέτρα που θα εγκριθούν άµεσα. Η Γαλλία δεν θα περιµένει για να δράσει», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Γάλλος πρόεδρος µιλώντας στους επικεφαλής των µεγαλύτερων γαλλικών τραπεζών. Υπογράµµισε ωστόσο ότι η Γαλλία δεν µπορεί να λύσει το πρόβληµα µόνη της. «Το πρόβληµα είναι διεθνές και πρέπει να αντιµετωπίζεται σε διεθνές επίπεδο», τόνισε ο Σαρκοζί.

ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ ΜΕΙΟΝ 81 ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΣΤΙΣ ΗΠΑ Η χρεοκοπία της Guaranty, η οποία έως τις 30 Ιουνίου είχε πάγια 13 δισ. δολαρίων και καταθέσεις 12 δισ. δολαρίων, είναι η τρίτη µεγαλύτερη φέτος στον τραπεζικό τοµέα των ΗΠΑ µετά την πτώχευση της Colonial και της BankUnited. Είναι επίσης η 11η µεγαλύτερη χρεοκοπία τράπεζας στην αµερικανική ιστορία. Εκτός όµως από τη Guaranty, οι αρχές έβαλαν λουκέτο την περασµένη Παρασκευή και σε τρεις µικρότερες τράπεζες (CapitalSouth Bank, First Coweta, Newman) ανεβάζοντας τον συνολικό αριθµό των τραπεζικών πτωχεύσεων φέτος στις 81 έναντι 25 στο σύνολο του 2008 .

Αυξηµένες κατά 368% ήταν οι καταγγελίες καταναλωτών που κατέγραψε ο Συνήγορος του Καταναλωτή για το διάστηµα από 1η Ιουνίου 2008 έως 31 Μαΐου 2009 σε σχέση µε το αντίστοιχο χρονικό διάστηµα πριν από ένα έτος. Οι τραπεζικοί πελάτες κατηγορούν τις τράπεζες για αδικαιολόγητο πλουτισµό, ειδικά σε ό,τι αφορά τα υπέρογκα επιτόκια των στεγαστικών δανείων όπως αναφέρει ο Συνήγορος του Καταναλωτή στην τελευταία έκθεσή του.

ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΤΡΑΠΕΖΩΝ H αµερικανική Αρχή Εγγύησης Καταθέσεων (FDIC) είναι έτοιµη να διευκολύνει τις εταιρείες επενδύσεων ιδιωτικών κεφαλαίων (private equity) ώστε να µπορούν να αγοράζουν τράπεζες. Στην απόφαση αυτή θα προχωρήσει η FDIC καθώς ο ρυθµός µε τον οποίο κλείνουν οι τράπεζες (ο ταχύτερος τα τελευταία 17 χρόνια) της έχει στοιχίσει περισσότερα από 21 δισ. δολ. για την πληρωµή των αποζηµιώσεων των καταθέσεων. Το διοικητικό συµβούλιο της FDIC είναι πιθανό να περιορίσει τις απαιτήσεις για τους ιδιώτες επενδυτές να αγοράσουν τράπεζες οι οποίες έχουν καταρρεύσει, µετά από σχετική πρόταση που έγινε τον Ιούλιο. H FDIC χρειάζεται να βρει καινούργιους ενδιαφερόµενους αγοραστές καθώς οι τραπεζίτες αποφεύγουν να προχωρήσουν στην αγορά χρεοκοπηµένων τραπεζών, οδηγώντας τη Federal Deposit να µοιραστεί τις ζηµίες ή να λάβει άλλα µέτρα ώστε να µπορέσει να µειώσει το ύψος των αποζηµιώσεων στις ασφαλίσεις.

30 ΕΠΙΛΟΓΗ

Περίπου 150 εισηγµένες τράπεζες στις ΗΠΑ εκτιµάται ότι βρίσκονται στο κατώφλι της χρεοκοπίας, έχοντας να αντιµετωπίσουν «τοξικά στοιχεία» που υπολογίζεται ότι αντιστοιχούν στο 5% των συνολικών περιουσιακών τους στοιχείων. Σύµφωνα µε τις αµερικανικές αρχές το συγκεκριµένο ποσοστό είναι ιδιαίτερα υψηλό και όταν οι τράπεζες το «αγγίξουν» αυτόµατα βρίσκονται ένα βήµα πριν την κατάρρευση. Σύµφωνα µε στοιχεία του πρακτορείου Bloomberg, µέχρι το τέλος Ιουνίου, περίπου 300 τράπεζες ανακοίνωσαν ότι το 3% των δανείων που έχουν χορηγήσει δεν εξυπηρετούνται.

ΤΑ ΤΟΞΙΚΑ «ΚΑΙΝΕ» 150 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ

ΔΕΥΤΕΡΗ ΘΗΤΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΠΕΡΝΑΚΕ Την απόλυτη εµπιστοσύνη του στο πρόσωπο του νυν προέδρου της αµερικανικής Οµοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας (Fed) Μπεν Μπερνάνκε, εξέφρασε ο Αµερικανός πρόεδρος Μπαράκ Οµπάµα και τον πρότεινε για δεύτερη θητεία στην ηγεσία της. Ο Οµπάµα, χαρακτήρισε τον Μπερνάνκε ως τον άνθρωπο που οδήγησε τις Ηνωµένες Πολιτείες µακριά από τον δρόµο της µεγάλης οικονοµικής κρίσης- της χειρότερης από τη δεκαετία του ‘ 30 ενώ πρόσθεσε πως χρειάζεται χρόνος για την οικονοµική ανάκαµψη των Ηνωµένων Πολιτειών. Ο πρόεδρος της Fed, από την πλευρά του, ευχαρίστησε τον Αµερικανό πρόεδρο για την εµπιστοσύνη που του έδειξε και τόνισε ότι- αν ο διορισµός του επικυρωθεί από τη Γερουσία, όπως και αναµένεται-στόχος της πολιτικής που θα εφαρµόσει θα είναι να αποκαταστήσει τη σταθερότητα του οικονοµικού περιβάλλοντος.

ΒΑΘΙΑ ΤΟ ΧΕΡΙ ΣΤΗΝ ΤΣΕΠΗ

ΩΡΑ ΓΙΑ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ Την ανάγκη για συγχωνεύσεις ή πρόσθετες κεφαλαιακές ενισχύσεις ύψους 2,9 δισ. ευρώ αναφέρει το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο (ΔΝΤ) για τις ελληνικές τράπεζες στην έκθεση του. Το ΔΝΤ επισηµαίνει ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι ανθεκτικές και ότι δεν έχουν εκτεθεί σε τοξικά προϊόντα, αλλά δέχονται πιέσεις από την κρίση και την παρουσία τους σε αγορές της αναδυόµενης Ευρώπης. Το ΔΝΤ για την ελληνική οικονοµία προβλέπει για φέτος ύφεση µε µείωση του ΑΕΠ 1,7% και δηµόσιο έλλειµµα 5,8% του αεπ.

Από τον περασµένο Οκτώβριο(2008) µέχρι και τα µέσα Ιουλίου 2009 σύµφωνα µε στοιχεία της Κοµισιόν,) η ΕΕ έχει εγκρίνει ένα ποσό της τάξης των 2,9 τρισ. ευρώ ως εγγυήσεις προς τις τράπεζες καθώς και 313 δισ. ευρώ για την κεφαλαιακή στήριξη των τραπεζών που κινδύνευαν να χρεοκοπήσουν. Τα ποσά αυτά αντιστοιχούν στο 1/3 του ακ. εγχώριου προϊόντος των 27 χωρών µελών της ΕΕ, ενώ λίγους µόνο µήνες πριν οι εκτιµήσεις µιλούσαν για 17%.

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΧΩΜΑΤΩΝ Tιτλοποιήσεις δανείων ύψους 5,1 δισ. ευρώ έχει πραγµατοποιήσει από την αρχή του 2009 ο Όµιλος της Τράπεζας Πειραιώς, µετά και την ολοκλήρωση τριών εξ αυτών στο διάστηµα 14 έως και 17 Αυγούστου. Ο όµιλος πραγµατοποίησε τρεις τιτλοποιήσεις στο προαναφερόµενο διάστηµα, συνολικού ύψους 3,5 δισ. ευρώ. Στρατηγική του προέδρου της Πειραιώς, Μιχάλη Σάλλα, η περαιτέρω ενίσχυση των αποθεµάτων ρευστότητας τα οποία διαθέτει. Δεν έχει και άδικο όταν η εξέλιξη της κρίσης είναι ...όχι εύκολα προβλέψιµη!

ΕΠΙΛΟΓΗ 31

BANKING

Ανάλυση

ΑΛΗΘΕΙΕΣ &

ΑΥΤΑΠΑΤΕΣ Η κρίση δεν έφυγε, είναι εδώ κι εποµένως το γεγονός ότι οι τραπεζίτες µας αποτρέπουν προς το παρόν τα χειρότερα δεν πρέπει λογικά να γεµίζει µε αισιοδοξία την αγορά. // Tου Χρήστου Κώνστα

ο αποτέλεσµα για το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα θα είναι οδυνηρό οποιαδήποτε κυβέρνηση και αν προκύψει από την εκλογική διαδικασία της 4ης Οκτωβρίου. Σε µια εποχή που ο λαϊκισµός περισσεύει και οι πολιτικοί αναζητούν µε αγωνία πηγές φορολογικών εσόδων, το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα είναι καταδικασµένο να πληρώσει το τίµηµα της αδράνειας της πολιτικής. Το µεγάλο λάθος των τραπεζών ήταν ότι βρήκαν τρόπους για να επιβιώσουν µέσα στη µεγαλύτερη οικονοµική κρίση του αιώνα. Τα αποτελέσµατα του β’ τριµήνου εντυπωσίασαν την αγορά και έδωσαν αφορµή για φθηνές πολιτικές δηλώσεις µε θέµα τα «υπερκέρδη των τραπεζών». Οι προσεκτικοί αναλυτές βέβαια γνωρίζουν πως το δεύτερο τρίµηνο του 2009 ήταν απλώς πολύ καλύτερο από το πρώτο χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι το τρίτο και τέταρτο τρίµηνο θα δικαιώσουν νέες αισιόδοξες προβλέψεις. Ειδικά για τις τράπεζες όλοι πλέον γνωρίζουν πως τα καλά αποτελέσµατα οφείλονται κυρίως στο trading και στην αγορά οµολόγων του Ελληνικού Δηµοσίου µε αποδόσεις 4% και 5% τη στιγµή που η ΕΚΤ δανείζει µε 1%.

Τα δάνεια Είναι γεγονός ότι οι περισσότερες τράπεζες διαχειρίστηκαν και διαχειρίζονται το πρόβληµα των «κακών» δανείων µε σωφροσύνη, επιµέλεια αλλά και µεταθέτοντας τα σοβαρά προβλήµατα στο µέλλον. Η καταναλωτική πίστη δεν γνωρίζει τις καλύτερες µέρες της ενώ τα µεγάλα επιχειρηµατικά δάνεια οι τραπεζίτες τα αναχρηµατοδοτούν και τα επαναδιαπραγµατεύονται. Έτσι πρέπει να 32 ΕΠΙΛΟΓΗ

 Αµέσως µετά τις εκλογές αρχίζουν τα πραγµατικά προβλήµατα 

γίνει κι αυτό γίνεται... Οι επιχειρήσεις δικαιούνται τώρα µια βοήθεια, οι τράπεζες αποµακρύνουν το πρόβληµα προς το µέλλον και όλοι ελπίζουν πως κάποια στιγµή η κατάσταση θα βελτιωθεί συνολικά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η µέθοδος που ακολουθούν οι τράπεζές µας για να διαχειριστούν το πρόβληµα των υπερδανεισµένων επιχειρήσεων. Επί της ουσίας οι τράπεζες µας ακολουθούν το µοντέλο …ΑΕΓΕΚ. Σε πολλές περιπτώσεις προβληµατικών δανείων (Αltec, Μαίλλης, Πετζετάκις κ.λπ.) οι τράπεζες αποκτούν µερίδιο της εταιρείας έναντι των οφειλών και προσπαθούν να διαχειριστούν από κοινού µε τους επιχειρηµατίες την κρίση ελπίζοντας σε ανάκαµψη. Αυτό που σίγουρα πετυχαίνουν είναι να κρύψουν προσωρινά το πρόβληµα από τους ισολογισµούς και τις λογιστικές τους καταστάσεις ενώ ταυτόχρονα αναζητούν διέξοδο. Θα δούµε σύντοµα πολλούς µεγάλους τραπεζικούς οµίλους να ρευστοποιούν περιουσιακά τους στοιχεία –µη χρηµατοοικονοµικού χαρακτήραπροκειµένου να αποκτήσουν επιπλέον ρευστότητα και να διαχειριστούν αποτελεσµατικότερα την κρίση. Η κρίση δεν έφυγε, είναι εδώ κι εποµένως το γεγονός ότι οι τραπεζίτες µας αποτρέπουν προς το παρόν τα χειρότερα δεν πρέπει λογικά να γεµίζει µε αισιοδοξία την αγορά.

Οι αυξήσεις κεφαλαίου Δεν υπάρχει αµφιβολία ότι οι διοικήσεις των µεγάλων ελληνικών τραπεζών, αναζητούν την ευνοϊκή χρονική συγκυρία και τις απαραίτητες συµµαχίες για να ενισχύσουν σηµαντικά την κεφαλαιακή τους βάση. Οι αυξήσεις κεφαλαίου είναι απαραίτητες για να συνεχίσουν οι τράπεζες να αναπτύσσονται, να δανείζουν, να επενδύουν. Είναι σίγουρο ότι πολλοί βραχυπρόθεσµοι traders θα προσπαθήσουν να προβλέψουν τον χρόνο, το ποσό και τις λεπτοµέρειες κάθε αύξησης κεφαλαίου. Εποµένως µέσα στον επόµενο χρόνο, πολλές φορές κάποιοι θα έχουν την «πληροφορία» για µια αύξηση κεφαλαίου και σχεδόν πάντα θα διαψεύδονται µέχρι την ηµέρα της επίσηµης ανακοίνωσης. Το στοιχείο του αιφνιδιασµού προσφέρει σηµαντικό πλεονέκτηµα σε κάθε διοίκηση ξεχωριστά και

δεν θα υπάρξουν στελέχη πρόθυµα να απεµπολήσουν αυτό το πλεονέκτηµα. Από την άλλη πλευρά, αυτός είναι ο φυσικός τρόπος θεραπείας της οικονοµίας: Οι τράπεζες θα µειώνουν την αξία των επισφαλών δανείων, θα συγκεντρώνουν νέα κεφάλαια και θα προχωρούν συνεχώς στην «εξυγίανση» του ισολογισµού τους.. Από την δική τους πλευρά οι επιχειρήσεις, κυρίως του µεταποιητικού τοµέα, έχοντας ήδη µειώσει τα αποθέµατά τους, προσανατολίζονται τώρα σε αύξηση της παραγωγής περιµένοντας τις πρώτες ενδείξεις αύξησης της ζήτησης. Τέλος, το σενάριο της φυσιολογικής αποθεραπείας προβλέπει ότι και τα νοικοκυριά θα βελτιώνουν σταδιακά την οικονοµική τους κατάσταση, µε το να αποταµιεύουν περισσότερα. Παρατηρούµε τη σπουδή µε την οποία οι καταναλωτές προσπαθούν να επωφεληθούν από τα διάφορα προγράµµατα απόσυρσης (κλιµατιστικών, αυτοκινήτων κ.λπ.) κάτι που αποδεικνύει ότι οι καταναλωτές διαθέτουν χρήµατα, τα οποία θα ξοδέψουν όταν θα καταλήξουν στο συµπέρασµα ότι δεν διατρέχουν τον κίνδυνο να χάσουν τη δουλειά τους και έχουν και κάποια καλύτερα οικονοµικά περιθώρια.

AΛΛΟ ΣΟΥΗΔΙΑ, ΑΛΛΟ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΥΡΩΠΗ;



Τον περασµένο µόλις µήνα, η σουηδική κε ν τ ρική τ ράπεζα Riksbank, πήρε την πρωτοφανή απόφαση να µπει σε αχαρτογράφητη περιοχή και να εισαγάγει αρνητικά επιτόκια για τις καταθέσεις των τραπεζών, για να αποφύγει την αποκαλούµενη παγίδα ρευστότητας, όπου το ρευστό µένει κολληµένο στο τραπεζικό σύστηµα και δεν διοχετεύεται στην ευρύτερη οικονοµία. Αν συνεχιστεί η αναιµική χρηµατοδότηση της οικονοµίας ίσως το παράδειγµά της αναγκαστούν να το ακολουθήσουν και άλλες. Ο διοικητής πάντως της Τράπεζας της Αγγλίας, Μέρβιν Κίνγκ, έχει αφήσει να εννοηθεί ότι µπορεί να ακολουθήσει το σουηδικό παράδειγµα, αφού ο κίνδυνος της αποκαλούµενης παγίδας ρευστότητας είναι όλο και µεγαλύτερος φόβος για τη Βρετανία. Κάτι παρόµοιο συνέβη και στην Ιαπωνία στις αρχές της δεκαετίας, όταν η Bank of Japan εφάρµοσε ποσοτική χαλάρωση το διάστηµα 2001 - 2006.

Η κριτική των αναλυτών Με έκπληξη διαβάσαµε αναλύσεις, κορυφαίων επενδυτικών οίκων που επεσήµαναν ως αρνητικό στοιχείο το γεγονός ότι οι ελληνικές τράπεζες οφείλουν ένα µεγάλο µέρος της κερδοφορίας τους στα έσοδα των dealing room, τις χρηµατιστηριακές πράξεις και τις συναλλαγές µε τα οµόλογα… Είναι προφανές ότι η αλαζονεία του 2007 επιστρέφει και ότι το 2008 δεν έχει διδάξει καθόλου τους αναλυτές. Όλοι γνωρίζουµε ότι η υπερβολική διάθεση για χορηγήσεις δανείων (ακόµη και σε ανθρώπους που δεν είναι ικανοί να αποπληρώσουν) ήταν η βασική αιτία της τεράστιας χρηµατοπιστωτικής κρίσης. Σήµερα στην Ελλάδα βιώνουµε µια πρωτοφανή έκρηξη ακάλυπτων επιταγών και απλήρωτων συναλλαγµατικών. Υπάρχει κάνεις που να πιστεύει ότι ένας πολίτης που δεν έχει λεφτά να καλύψει τις επιταγές του, µπορεί να καλύψει τα δάνειά του; Είναι λογικό σε µια τέτοια περίοδο οικονοµικής δυσπραγίας ΕΠΙΛΟΓΗ 33

BANKING

Ανάλυση

µια τράπεζα να επιταχύνει το ρυθµό χορήγησης δανείων; Είναι προφανές ότι οι σοβαρές διοικήσεις τραπεζών αυτή την εποχή προσπαθούν να αναδιαρθρώσουν και να εξυγιάνουν το δανειακό τους χαρτοφυλάκιο, προσφέροντας διέξοδο στους πελάτες που δεν µπορούν να ανταποκριθούν και οφείλουν να παράγουν κέρδη από οποιαδήποτε ευκαιρία προσφέρεται. Οι αναλυτές που επικρίνουν τις διοικήσεις των τραπεζών γιατί «δεν εµφανίζουν υψηλά οργανικά κέρδη» σε µια περίοδο που οι τράπεζες οφείλουν να περιορίσουν τον δανειακό τους κίνδυνο, απλώς δεν έχουν διδαχθεί τίποτα από την κρίση. ΤΑ ΠΑΘΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι αναλυτές που επικρίνουν τις διοικήσεις των τραπεζών γιατί «δεν εµφανίζουν υψηλά οργανικά κέρδη» σε µια περίοδο που οι τράπεζες οφείλουν να περιορίσουν τον δανειακό τους κίνδυνο, απλώς δεν έχουν διδαχθεί τίποτα από την κρίση.

34 ΕΠΙΛΟΓΗ

Παγίδα ρευστότητας Οι κεντρικοί τραπεζίτες σε ολόκληρο τον πλανήτη, αυτή την εποχή προσπαθούν να αποφύγουν την παγίδα της ρευστότητας του Keynes και πιέζουν τις τράπεζες να δανείσουν ακόµη περισσότερα κεφάλαια. Στη χώρα µας ελάχιστη δηµοσιότητα πήρε το γεγονός ότι τον περασµένο µόλις µήνα, η σουηδική κεντρική τράπεζα Riksbank, πήρε την πρωτοφανή απόφαση να µπει σε αχαρτογράφητη περιοχή και να εισαγάγει αρνητικά επιτόκια για τις καταθέσεις των τραπεζών. Ακόµη και στο βαθύτερο σηµείο της ιαπωνικής οικονοµικής κρίσης, η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας απέφυγε να εισαγάγει ένα τέτοιο µέτρο, που έχει στόχο να ενθαρρύνει τις τράπεζες να αυξήσουν τις χορηγήσεις τους. Ωστόσο, καθώς συζητούν για τις στρατηγικές εξόδου από τα πρωτοφανή µέτρα των τελευταίων δύο ετών, οι κεντρικοί τραπεζίτες παρακολουθούν στενά το σουηδικό πείραµα. Ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, Μέρβιν Κίνγκ, έχει αφήσει να εννοηθεί ότι µπορεί να ακολουθήσει το σουηδικό παράδειγµα, αφού ο κίνδυνος της αποκαλούµενης παγίδας ρευστότητας, όπου το ρευστό µένει κολληµένο στο τραπεζικό σύστηµα και δεν διοχετεύεται στην ευρύτερη οικονοµία, είναι όλο και µεγαλύτερος φόβος για τη Βρετανία. Κάτι

παρόµοιο συνέβη και στην Ιαπωνία στις αρχές της δεκαετίας, όταν η Bank of Japan εφάρµοσε ποσοτική χαλάρωση το διάστηµα 2001 - 2006. Οι ιαπωνικές τράπεζες εκείνη την εποχή αρνούνταν να δανείσουν, παρά τα µέτρα στήριξης της κεντρικής τράπεζας, γιατί φοβούνταν την κατάσταση της οικονοµίας. Εάν αυτό εξακολουθήσει να συµβαίνει και σε άλλες οικονοµίες, οι κεντρικοί τραπεζίτες ίσως δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να ακολουθήσουν το σουηδικό παράδειγµα των αρνητικών επιτοκίων στις καταθέσεις. Στην Ευρώπη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θεωρείται λιγότερο πιθανό να εισαγάγει αρνητικά επιτόκια. Κι αυτό γιατί η ΕΚΤ έχει κρατήσει τα επιτόκια ψηλότερα από άλλες κεντρικές τράπεζες και χρησιµοποιεί µηχανισµούς στην αγορά χρήµατος για να τονώσει τη ρευστότητα. Ωστόσο η ΕΚΤ αντιµετωπίζει ανάλογο πρόβληµα µε την Τράπεζα της Αγγλίας στην αποτίµηση της επιτυχίας της πολιτικής της. Όπως και στη Βρετανία, τα αποθέµατα των εµπορικών τραπεζών στην ΕΚΤ έχουν εκτιναχτεί στα ύψη τους τελευταίους µήνες. Η απόφαση της Σουηδικής κεντρικής τράπεζας, να εισαχθούν αρνητικά επιτόκια καταθέσεων, σηµαίνει ότι οι εµπορικές τράπεζες πρέπει να πληρώσουν για το προνόµιο να φυλάξουν τα κεφάλαιά τους στην Riksbank. Το νέο επιτόκιο - 0,25% υποχρεώνει τις τράπεζες να δίνουν τόκο 0,25% στη Riksbank. Κατά κανόνα οι τράπεζες λαµβάνουν τόκο για αυτές τις καταθέσεις. Πιστεύεται ότι είναι η πρώτη φορά που εισάγονται αρνητικά επιτόκια. Οι κεντρικές τράπεζες συνήθως αποφεύγουν τέτοια δραστική πολιτική, γιατί ουσιαστικά αποτελεί «φόρο» ή «πρόστιµο» για τις εµπορικές τράπεζες και πλήττει τους ισολογισµούς τους. Η Riksbank ελπίζει όµως ότι, χρεώνοντας τις τράπεζες αντί να τις πληρώνει για να αφήνουν τα χρήµατά τους, θα τις ενθαρρύνει να αυξήσουν τον δανεισµό προς τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, τονώνοντας την οικονοµία. Ελπίζει επίσης ότι µπορεί να τις ωθεί να διοχετεύουν τα κεφάλαιά τους σε άλλα ενεργητικά, όπως σε κρατικά οµόλογα ή και σε υψηλής αξιολόγησης εταιρικά οµόλογα.

BANKING

Τεχνολογία

Είναι ο χρόνος χρήµα; "Βοηθούµε τις επιχειρήσεις να επιτύχουν τους στόχους τους, µεταµορφώνοντας την τεχνολογία σε επιχειρησιακό εργαλείο". // Του Φώτη Ιωαννίδη, Τεχνικού Διευθυντή, Ελλάδα-Κύπρος-Μάλτα, Cisco

την εποχή που διανύουµε, η εµπορική επιτυχία εξαρτάται απόλυτα από τον χρόνο. Το πόσο γρήγορα θα απαντήσουµε στον πελάτη µας, πόσο γρήγορα θα έχουµε τις απαραίτητες πληροφορίες για να εργαστούµε αποτελεσµατικά, πόσο γρήγορα θα εντοπίσουµε τον ειδικό που θα µας δώσει διευκρινίσεις, πόσο γρηγορότερα θα ανταποκριθούµε από τον ανταγωνιστή µας - όλα αυτά είναι κριτήρια που καθορίζουν τον βαθµό ικανοποίησης του πελάτη µας, άρα και τη δική µας επιτυχία. Ο χρόνος είναι σε ευθεία συνάρτηση µε την επιτυχία, αλλά δυστυχώς και µε την αποτυχία. Φανταστείτε τη στιγµή που κάποιο σύστηµα σταµατά να λειτουργεί. Το πόσοι από τους πελάτες σας θα το αντιληφθούν, πόσοι θα δυσαρεστηθούν, πόσοι θα επικοινωνήσουν µε τον ανταγωνιστή σας, εξαρτάται από τον χρόνο που θα µείνει το σύστηµα εκτός λειτουργίας – ή καλύτερα από τον χρόνο που δεν θα έχετε πρόσβαση στα δεδοµένα που χρειάζεστε για να εξυπηρετήσετε τους πελάτες σας. Η απάντηση εδώ είναι το Virtualization, η δηµιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος διαχείρισης και διαµοίρασης των πόρων σας, που αφενός αξιοποιεί καλύτερα τους διαθέσιµους πόρους, αφετέρου διαχειρίζεται καλύτερα τη διακίνηση των δεδοµένων και µειώνει την πολυπλοκότητα των συστηµάτων. Κυρίως όµως ανοίγει τον δρόµο για την ταχύτερη και ασφαλέστερη διαθεσιµότητα της πληροφορίας, είτε αυτό γίνεται µέσα στην επιχείρηση ή από αποµακρυσµένα σηµεία. Με το virtualization, η επιχείρηση επιτυγχάνει την καλύτερη αλλά και τη µεγαλύτερη δυνατή αξιοποίηση της

υπάρχουσας υποδοµής της, επιτυγχάνοντας αξιοσηµείωτη βελτίωση στον χρόνο απόκρισης και διαχείρισης των συστηµάτων. Ταυτόχρονα, εφαρµογές και δεδοµένα είναι άµεσα προσβάσιµα από οπουδήποτε και ανά πάσα στιγµή, µε αποτέλεσµα την αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζοµένων, την αύξηση της ικανοποίησης των πελατών της επιχείρησης, αλλά και την απόκτηση ενός σηµαντικού ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος. Όταν ξεκίνησε η «επανάσταση» των δικτύων και οι ανάγκες των επιχειρήσεων άλλαξαν για πάντα, η Cisco ήταν εκεί, επενδύοντας στην ανάπτυξη πρωτοποριακών λύσεων. Από τότε, το όνοµα της Cisco είναι συνώνυµο της αξιοπιστίας στη διαδικτύωση. Σήµερα, που οι ανάγκες των επιχειρήσεων στρέφονται προς την αποτελεσµατική διαχείριση των δεδοµένων, εµείς αναγνωρίζουµε στους πελάτες µας τα ίδια ζητούµενα: Αξιοπιστία, ασφάλεια, αύξηση της παραγωγικότητας, µείωση της πολυπλοκότητας των συστηµάτων, µείωση των λειτουργικών εξόδων. Αξιοποιώντας την τεχνογνωσία µας στη διαδικτύωση, σχεδιάζουµε αληθινές λύσεις διαχείρισης δεδοµένων που βασίζονται στο δίκτυο και βοηθούµε τις επιχειρήσεις να επιτύχουν τους στόχους που έχουν θέσει, µεταµορφώνοντας την πληροφορική τεχνολογία σε επιχειρησιακό εργαλείο: Για την απόλυτη

αξιοποίηση των διαθέσιµων πόρων, για τη µείωση του κόστους λειτουργίας της επιχείρησης, για τη µείωση της κατανάλωσης ενέργειας, για την ασφάλεια αλλά και την υψηλή διαθεσιµότητα των δεδοµένων, και όλα τα παραπάνω σε συνάρτηση µε υψηλές ταχύτητες. Γιατί η επιτυχία των επιχειρήσεων σήµερα βασίζεται στον χρόνο.

BANKING

Οικονοµικές επιδόσεις

Μακρύς δρόµος Τα αποτελέσµατα του πρώτου εξαµήνου έρχονται να υπερκεράσουν τις εκτιµήσεις διεθνών οίκων για τις ελληνικές τράπεζες. Οι τραπεζικές µετοχές πρωτοστάτησαν στην άνοδο του χρηµατιστηρίου. // Του Νίκου Τσίτσα

η βελτίωση του οικονοµικού κλίµατος επιβεβαιώνουν τα αποτελέσµατα για το α΄εξάµηνο των ελληνικών τραπεζών, τα οποία σε γενικές γραµµές φαίνεται να είναι θετικότερα έναντι των αρχικών προβλέψεων. Μέχρι και την ηµέρα που γράφονται αυτές οι γραµµές, οι εκτιµήσεις για τον εγχώριο τραπεζικό κλάδο αναφέρουν ότι θα καταγραφεί πτώση των κερδών κατά µέσο όρο 50% περίπου σε σχέση µε το πρώτο εξάµηνο πέρυσι αλλά µε σαφώς βελτιωµένα τα µεγέθη που αφορούν την κεφαλαιακή επάρκεια και τη ρευστότητα. Σύµφωνα µε εκτιµήσεις της Bank of America-Merrill Lynch, ικανοποιητικά αποτελέσµατα αναµένεται να ανακοινώσουν οι τέσσερις µεγαλύτερες τράπεζες της Ελλάδας, αντίστοιχα µε τα αποτελέσµατα των ευρωπαϊκών τραπεζών λόγω των ισχυρών εσόδων από συναλ λαγέ ς και την αποτε λεσµατική διαχείριση κόστους. «Μέχρι σήµερα, το 75% των τραπεζών της Γηραιάς Ηπείρου έχουν ανακοινώσει καλύτερα των εκτιµήσεων αποτελέσµατα για το β΄ τρίµηνο, µε σηµαντική 36 ΕΠΙΛΟΓΗ

ώθηση από τα έσοδα συναλλαγών. Περιµένουµε ανάλογη ισχυρή απόδοση από τις ελληνικές τράπεζες», ανέφερε χαρακτηριστικά σε πρόσφατη εκτίµησή της η Bank of AmericaMerrill Lynch. Αντίστοιχα η Deutsche Bank σε έκθεσή της στα τέλη του περασµένου Αυγούστου, αναφερόµενη στα οικονοµικά αποτελέσµατα εξαµήνου που αυτήν την περίοδο βλέπουν το φως της δηµοσιότητας, σηµειώνει για τις ελληνικές τράπεζες ότι οι πιθανότερες τάσεις συνοψίζονται, µεταξύ άλλων, στα εξής: ανάκαµψη στα καθαρά έσοδα από τόκους λόγω της µείωσης στα κόστη χρηµατοδότησης και των αλλαγών στη δοµή της χρηµατοδότησης, ισχυρά αποτελέσµατα από συναλλαγές λόγω της ανάκαµψης των αγορών, περαιτέρω αύξηση του κόστους ρίσκου. Ο οίκος προσθέτει πως τα πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος καταδεικνύουν ότι οι δραστηριότητες των τραπεζών στην Ελλάδα θα αρχίσουν να επωφελούνται από την ανάκαµψη των περιθωρίων. Όπως εξηγεί αυτό είναι πιθανό λόγω της πτώσης των περιθωρίων των προθεσµιακών καταθέσεων, της

µεταστροφής ορισµένων πελατών σε καταθέσεις όψεως, της ήπιας ανάκαµψης των χορηγήσεων η οποία συνοδεύεται από διεύρυνση των spreads. Η πραγµατικότητα είναι πως σε περίοδο κρίσης οι τράπεζες κερδίζουν περισσότερα λόγω της αύξησης των spreads δηλαδή του περιθωρίου κέρδους το οποίο είναι υψηλότερο. Στα θετικά αποτελέσµατα των τραπεζών συνεισφέρει και η εφαρµογή της πολιτικής περιστολής κόστους όπου τα γενικά έξοδα µειώνονται λόγω και της ανασ τολής ανάπτυξης των δικτύων καταστηµάτων. Στα θετικά στοιχεία επίσης συγκαταλέγεται και το γεγονός ότι οι τράπεζες σηµειώνουν σηµαντικά κέρδη από την αγοραπωλησία οµολόγων. Επειδή, όµως, οι ελληνικές τράπεζες προχώρησαν σε σηµαντική ενίσχυση των κεφαλαίων τους, είτε µέσω αυξήσεων κεφαλαίου, είτε µέσω τιτλοποιήσεων, αυτή τη στιγµή θεωρούνται ως οι καλύτερα κεφαλαιοποιηµένες τράπεζες στην Ευρώπη.

Εποχή για ισχυρούς Με τη UBS να προβλέπει ότι οι επισφάλειες να αυξάνον ται για τις

Μπορεί οι δυσοίωνες αρχικές προβλέψεις για ιδιαίτερα άσχηµα αποτελέσµατα στις οικονοµικές επιδόσεις των ελληνικών τραπεζών στο πρώτο εξάµηνο να µην επαληθεύονται ο δρόµος όµως εξόδου από την κρίση θα είναι µακρύς.

ΕΠΙΛΟΓΗ 37

BANKING

ελληνικές τράπεζες και τις οικονοµικές τους επιδόσεις στο πρώτο κρίσιµο εξάµηνο του έτους, η αδρεναλίνη χτυπά κόκκινο αυτή την περίοδο που οι τράπεζες ανακοινώνουν τα αποτελέσµατά τους. Σύµφωνα µε τη UBS οι επισφάλειες θα παραµείνουν σε υψηλά επίπεδα για τα επόµενα χρόνια και αυτό είναι το µεγάλο µέτωπο που συντάσσουν τις δυνάµεις τους οι τράπεζες. Σε ό,τι αφορά τα αποτελέσµατα του β΄ τριµήνου, αυτά αναµένεται να αυξηθούν κατά 20% περίπου σε σχέση µε το προηγούµενο τρίµηνο, παρά τις υψηλότερες επισφάλειες. Η Goldman Sachs θεωρεί ότι οι ελληνικές τράπεζες θα εµφανίσουν στα αποτε λέσµατά τους τάσεις ανάλογες µε εκείνες που παρουσιάζουν οι ανταγωνιστές τους σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο οίκος θεωρεί ότι ο ελληνικός τραπεζικός κλάδος είναι λιγότερο ελκυστικός σε σχέση µε τον υπόλοιπο

Οικονοµικές επιδόσεις

κατά 50,4% έναντι του α΄ τριµήνου. Το καθαρό έσοδο τόκων αυξήθηκε κατά 9,9% το β΄ τρίµηνο του έτους καθώς τα περιθώρια καταθέσεων επανέρχονται σε φυσιολογικά επίπεδα και συνεχίζεται η ανατιµολόγηση των στοιχείων του ενεργητικού. Η αύξηση του λειτουργικού κόστους επιβραδύνεται σε 4,1% σε ετήσια βάση από 5,8% το α΄ τρίµηνο του έτους, ενώ ο δείκτης κόστους προς έσοδα βελτιώνεται σε 49,1%. Η Εθνική Τράπεζα – βάση εκτιµήσεων αναµένεται να ανακοινώσει µείωση 19% των καθαρών κερδών πρώτου εξαµήνου εξαιτίας των µεγαλύτερων προβλέψεων για επισφάλειες και την επιβράδυνση των εργασιών στην Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Στο δεύτερο τρίµηνο, ωστόσο, η κερδοφορία του οµίλου αναµένεται βελτιωµένη χάρη στην αύξηση του επιτοκιακού περιθωρίου και τα ισχυρότερα έσοδα από χρηµατοοι-

Οι επισφάλειες, κατά τη UBS, θα παραµείνουν σε υψηλά επίπεδα για τα επόµενα χρόνια και αυτό είναι το µεγάλο µέτωπο που συντάσσουν τις δυνάµεις τους οι ελληνικές τράπεζες.

ευρωπαϊκό, κυρίως λόγω της υψηλής έκθεσής του σε πιστωτικό κίνδυνο και στη χαµηλότερη ευελιξία να αντιδράσει άµεσα στην επικείµενη ανάκαµψη. Αντίστοιχα η UBS, προχώρησε στην κατά 30% αύξηση των εκτιµήσεών της για τα κέρδη του κλάδου για το 2009 θέτοντας και υψηλότερες τιµές στόχους. Στις εκτιµήσεις της επισηµαίνει ότι τα έσοδα των ελληνικών τραπεζών έφτασαν στα πλέον χαµηλά επίπεδα κατά το α΄ τρίµηνο του 2009. Από τα αποτελέσµατα που έχουν ανακοινωθεί µέχρι τη στιγµή που γράφονται αυτές οι γραµµές, η Alpha bank κατέγραψε καθαρά κέρδη 214,7 εκατ. ευρώ, µειωµένα 48,2% σε σχέση µε το εξάµηνο του 2008. Επίσης υπήρξε αύξηση καθαρών κερδών β΄ τριµήνου 38 ΕΠΙΛΟΓΗ

κονοµικές πράξεις. Τα καθαρά κέρδη αναµένονται να ξεπεράσουν τα 650 εκατ. ευρώ. Η EGF Eurobank Ergasias, σύµφωνα µε τη Citigroup, θα ανακοινώσει καθαρά κέρδη της τάξεως των 120 εκατ. ευρώ στο δεύτερο τρίµηνο, µειωµένα κατά 47% σε σχέση µε πέρυσι, αλλά αυξηµένα κατά 43% σε σχέση µε το α΄ τρίµηνο του έτους. H Τράπεζα Πειραιώς τέλος ανακοίνωσε µείωση 55% των καθαρών κερδών της στα 128 εκατ. ευρώ σε επίπεδο οµίλου και σε ετήσια βάση λόγω της επιβράδυνσης των χορηγήσεων στην Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και της αύξησης των προβλέψεων. Η κερδοφορία, ωστόσο, είναι βελτιωµένη στο δεύτερο τρίµηνο, συγκριτικά µε το πρώτο, καθώς τα κέρδη

του δεύτερου τριµήνου παρουσίασαν αύξηση κατά 48% έναντι του προηγούµενου. Η ρευστότητα του οµίλου διαµορφώθηκε σε σχεδόν ιστορικά υψηλά επίπεδα, τα µη εξυπηρετούµενα δάνεια αυξήθηκαν αλλά µε επιβραδυνόµενο ρυθµό και διαµορφώθηκαν στο 4,5%, το επίπεδο και η ποιότητα της κεφαλαιακής επάρκειας βελτιώθηκαν µε το συνολικό δείκτη στο 11,2% και το Equity Tier I στο 7,9%, ενώ το λειτουργικό κόσ τος συγκρατήθηκε περαιτέρω στο 1%.

Χαµηλώνουν οι χορηγήσεις Μέσα σε αυτή την παγκόσµια, δύσκολη, οικονοµική συγκυρία, οι ρυθµοί ανάπτυξης των εγχώριων χορηγήσεων µειώθηκαν σηµαντικά. Δείγµατα ανάκαµψης παρατηρούνται από το µήνα Απρίλιο. Σύµφωνα µε τα στοιχεία που εξέδωσε η ΤτΕ, στη χώρα µας τα υπόλοιπα των οφειλών επιχειρήσεων και νοικοκυριών ανήλθαν στα 250,5 δισ. ευρώ µε τη καθαρή ροή δανείων στα 847εκατ. ευρώ τον Ιούλιο, από 1.062 εκατ. ευρώ τον Ιούνιο. Τα σ τοιχεία δείχνουν συνεχιζόµενη υποχώρηση του ρυθµού της πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις. Ο ρυθµός ανόδου της χρηµατοδότησής τους υποχώρησε σ το 7,9% τον Ιούλιο από 8,6% τον Ιούνιο και 18,7% σ τα τέλη του 2008. Πολύ µεγάλη είναι η επιβράδυνση στη βιοµηχανία, µε την άνοδο µόλις στο 0,9%. Στο στο εµπόριο και τις κατασκευές, τους δύο άλλους µεγάλους τοµείς για την τραπεζική αγορά, καταγράφεται επίσης ραγδαία επιβράδυνση, στο 10% και 9% αντίστοιχα, από πολύ υψηλότερους ρυθµούς στην αρχή του χρόνου. Τον Ιούλιο οι νέες εκταµιεύσεις επιχειρηµατικών δανείων υποχώρησαν στα 464 εκατ. ευρώ από 602 τον προηγούµενο µήνα. Επιβράδυνση καταγράφεται και στα δάνεια των νοικοκυριών, µεγαλύτερη από ό,τι στις επιχειρήσεις. Ειδικότερα τα υπόλοιπα των νοικοκυριών ανήλθαν στα 118,3δισ. ευρώ µε την καθαρή ροή νέων εκταµιεύσεων στα 383 εκατ. ευρώ (από 460 εκατ. ευρώ τον

Ιούνιο). Ο ρυθµός πιστωτικής επέκτασης υποχώρησε στο 5,2% από το 12,8% τον Δεκέµβριο 2008. Τα υπόλοιπα σ τεγασ τικής πίσ της ανήλθαν στα 79 δισ. ευρώ, µε την καθαρή ροή στα 383 εκατ. ευρώ και τον ρυθµό ανόδου να επιβραδύνεται στο 5,2% από το 11,5% τον Δεκέµβριο 2008. Τα µέ τ ρα γ ια τη φορολόγηση των ηµιυπαίθριων και υπόγειων χώρων αναµένεται να επιβαρύνουν την ήδη «τραυµατισµένη» αγορά ακινήτων. Τον Ια νουά ριο τ ου τ ρέ χον τ ο ς έτους οι τράπεζες δέχονταν κατά µέσο όρο 300 µε 400 αιτήσεις ηµερησίως εκ των οποίων λάµβαναν έγκριση περίπου το 20%. Σήµερα οι αιτήσεις έχουν διπλασιαστεί (700-800 ηµερησίως) και χορηγούνται στεγαστικά δάνεια σε περισσότερες από τις µισές. Η αγορά ακινήτων «έτρεξε» µε ρυθµούς ανάπτυξης της τάξης του 12% το 2008 σε σχέση µε το 2007. Αντίστοιχα φέτος αναµένεται – σύµφωνα µε εκτιµήσεις – να «κλείσει» το έτος µε ρυθµό ανάπτυξης που δεν θα ξεπερνά το 3%. Ωστόσο τελευταία καταγράφεται αύξηση της ζήτησης στην αγορά των στεγαστικών δανείων (περίπου 50% του όγκου αιτήσεων εγκρίνον ται). Η παγίωση της σηµερινής τάσης για αύξηση της ζήτησης θα εξαρτηθεί από την πορεία των επιτοκίων, την αύξηση της ροής χρηµατοδότησης από τις τράπεζες, αλλά από την καλύτερη ψυχολογία του καταναλωτικού κοινού στο οποίο επικρατεί η λογική ότι «τα χειρότερα πέρασαν». Πάντως ο αναθεωρηµένος στόχος της ΤτΕ για αύξηση των χορηγήσεων συνολικά το 2009 κατά 6-8% µοιάζει εξαιρετικά αισιόδοξος. Σε ό,τι αφορά τα επιχειρηµατικά δάνεια, η επιβράδυνση της οικονοµίας και η συνακόλουθη µείωση της κατανάλωσης, καθιστά ιδιαίτερα επιφυλακτικές τις επιχειρήσεις όσον αφορά τις επενδύσεις τους. Έτσι οι περισσότερες υγιείς επιχειρήσεις, τηρούν στάση αναµονής και δεν επεκτείνουν τη δραστηριότητά τους. Για το λόγο αυτό δεν ζητούν δάνεια, αν και είναι περίπου βέβαιο ότι θα τα ελάµβαναν.

10%

Η αύξηση των καθυστερούµενων δανείων απασχολεί τις διοικήσεις των τραπεζών αν και οι αυξηµένες προβλέψεις για τις επισφάλειες το τρέχον έτος και η «σφιχτή» πολιτική χορηγήσεων αποτέλεσε κοινή πρακτική για την αντιµετώπιση του φαινοµένου. Ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας, Τ. Αράπογλου προέβλεψε πριν από λίγο καιρό ότι θα υπάρξει αύξηση των καθυστερούµενων δανείων µε ενδεχόµενο να φθάσουν φέτος στο 10%, έναντι 5% του συνόλου των δανείων το 2008. Παράλληλα είχε επισηµάνει ότι η κατάσταση είναι διαχειρίσιµη, αφού ο ρυθµός δηµιουργίας νέων µη εξυπηρετούµενων δανείων φαίνεται ότι έφτασε στο µέγιστο του τον Μάιο και έκτοτε µειώνεται καθώς κάθε µήνα προστίθενται λιγότερα. Το 10% των χορηγήσεων αντιστοιχεί σε δάνεια ύψους 25 δισ. ευρώ.

6,8%

Σύµφ ωνα µε εκ τ ιµ ή σ ε ις τ ο π ρ ώ τ ο εξάµηνο τα καθυστερούµενα δάνεια

φτάνουν το 6,8% του συνόλου των δανείων που αντιστοιχεί σε 17 δισ. ευρώ προβληµατικά δάνεια έναντι 15 δισ. ευρώ ή 6% που ήταν στο α΄ τρίµηνο φέτος.

6,3%

Οι καθυσ τ ε ρήσ ε ις στα στεγαστικά δάνεια σύµφωνα µε σ τοιχεία της ΤτΕ αυξήθηκαν στο 6,3%, από το 5,3% που «έκλεισαν» στο τέλος Δεκεµβρίου 2008, και 3,6% το 2007.

9,5%

Τα κ α τ α ν α λ ω τ ι κ ά που δεν έχουν εξυπηρετηθεί για διάστηµα 90 ηµερών και άνω έχουν φτάσει 9,5% από 8,2% που ήταν στο τέλος του 2008 και 6% το 2007.

Τα καθυσ τερούµενα επιχειρηµατικά δάνεια ανήλθαν στο 5% από 4,3% στο τέλος του 2008 και 4,6% στο τέλος του 2007..

ΕΠΙΛΟΓΗ 39

BANKING

Συνέντευξη

Διαχείριση κινδύνου σε άστατους καιρούς ΘΩΜΑΣ ΜΠΙΛΟΡΟΓΛΟΥ Ο υποδιευθυντής της

Διεύθυνσης Διαχείρισης Κινδύνων της ΑΤΕBank πιστεύει ότι έρχονται εποχές που και οι καλοί πελάτες ...αθετούν! // Συνέντευξη στον Νίκο Τσίτσα

Photo ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

ως κρίνετε, κύριε Μπιλόρογλου, την εξέλιξη των οικονοµικών µεγεθών των ελληνικών τραπεζών στο σύνολό τους έτσι όπως καταγράφηκαν στα αποτελέσµατα του α΄ εξαµήνου; Σε γενικές γραµµές θα έλεγα ότι τα αποτελέσµατα του α΄ εξαµήνου του τρέχοντος έτους και σε συσχέτιση µε τα αντίστοιχα του 2008, ήταν αναµενόµενα καταρχήν και αποδεκτά κατά δεύτερον. Προφανώς η κρίση έχει επηρεάσει σηµαντικά σχεδόν όλα τα στοιχεία των οικονοµικών καταστάσεων των τραπεζών και πολύ περισσότερο τα αποτελέσµατα. Λέω αναµενόµενα γιατί όλοι γνώριζαν την περιορισµένη πιστωτική επέκταση, τη µείωση του ρυθµού µεγέθυνσης και σε ορισµένες περιπτώσεις τη στασιµότητα ή και τη µείωση των πιστοδοτήσεων για τους γνωστούς λόγους – αιτίες της κρίσης. Τώρα το γιατί είναι αποδεκτά. Τη στιγµή που στην Ευρώπη και Αµερική συνεχίζονται οι πτωχεύσεις και οι ζηµιές είναι αρκετά αισιόδοξο ότι υπάρχει καταρχήν κερδοφορία, διατήρηση των κερδών ή οριακή µείωση. Θα µου επιτρέψετε βεβαίως να µη σχολιάσω την αποτύπωση των αποτελεσµάτων στις τιµές των µετοχών! 40 ΕΠΙΛΟΓΗ

Πιστεύετε ότι έχει αποµακρυνθεί ο κίνδυνος µίας νέας αναθέρµανσης της οικονοµικής κρίσης σε παγκόσµιο επίπεδο; Το γεγονός ότι ζούµε σε µία εποχή όπου η χρηµατοοικονοµική και η πραγµατική οικονοµία είναι παγκοσµιοποιηµένες και το δεδοµένο ότι σηµαντικοί παίκτες έχουν µπει στην πραγµατική – και όχι µόνο στην χρηµατοοικονοµική – οικονοµία όπως π.χ. η Κίνα και η Ινδία που συµµετέχουν στη µεγέθυνση του παγκόσµιου εµπορίου επηρεάζοντας σηµαντικά την διεθνή οικονοµία, αποτελούν τα νέα δεδοµένα που έχουν διαµορφωθεί στις αγορές. Η έντονα παγκοσµιοποιηµένη οικονοµία, οι νέοι σηµαντικοί παίκτες στην αγορά, τα πολύπλοκα χρηµατοοικονοµικά προϊόντα και ο εκουσίως χαλαρός ή πληµµελής έλεγχος από εποπτικές αρχές αποτέλεσαν τα πραγµατικά αίτια της χρηµατοπιστωτικής κατάρρευσης. Στη συνέχεια και η ψυχολογία συνέβαλε στην επέκταση και συντήρηση της οικονοµικής κρίσης, χωρίς όµως να αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στις εξελίξεις. Όσο για την αναθέρµανση της κρίσης θεωρώ και ελπίζω ότι δε θα συµβούν τα επόµενα 5-7 έτη άλλα εξ ίσου σηµαντικά οικο-

νοµικά, πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα παγκόσµιας κλίµακας όπως αυτά που βιώσαµε τα δύο τελευταία έτη. Η διεθνής οικονοµία έχει ήδη µπει σε µια πορεία αργής, αλλά σταθερής ανάκαµψης. Οι ρυθµοί και οι χρόνοι ανάκαµψης θα διαφέρουν από χώρα σε χώρα και θα εξαρτώνται από το ρυθµό αποκατάστασης της εµπιστοσύνης στις αγορές χρήµατος και κεφαλαίου, τον ρυθµό ανάκαµψης της καταναλωτικής ζήτησης, το παραγωγικό δυναµικό της κάθε χώρας και βεβαίως το µέγεθος της χώρας.

Οι ρυθµοί πιστωτικής επέκτασης έχουν µειωθεί λόγω της αυστηρότερης αξιολόγησης των πελατών από τις τράπεζες. Έχουν αλλάξει τα κριτήρια βάση των οποίων αξιολογείτε τους καλούς και τους κακούς πελάτες; Μάλλον δεν υπάρχουν καλοί και κακοί πελάτες. Υπάρχουν επικίνδυνοι και µη επικίνδυνοι πελάτες. Ίσως κακούς πελάτες θα µπορούσαµε να χαρακτηρίσουµε αυτούς που ενώ έχουν πόρους, δεν αποπληρώνουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις. Οι πελάτες αυτοί ανήκουν σε όλες τις βαθµίδες κατάταξης. Σε κάθε τράπεζα, ανάλογα µε την κατηγοριοποίηση, ακόµα και οι άριστοι πελάτες έχουν ένα ποσοστό αθέτησης. Και το ερώτηµα που τίθεται πολλές φορές είναι, γιατί και οι καλοί πελάτες αθετούν. Σε περιόδους κρίσεων όπως η πρόσφατη, τα επίπεδα των επιθυµητών κινδύνων καθώς και η προβλεπόµενη κερδοφορία πρέπει εκ των πραγµάτων να αναπροσαρµόζονται προς τα κάτω, επειδή είναι δεδοµένο ότι οι πιθανότητες αθέτησης εκ µέρους των πελατών θα αυξηθούν τουλάχιστον βραχυπρόθεσµα και µεσοπρόθεσµα. Πρακτικά αυτό σηµαίνει ότι σε περιόδους κρίσεων τίποτε δε µένει στατικό, ακόµη και οι πιστοποιηµένες πιθανότητες αθέτησης των πελατών των πιστοδοτήσεων. Στην υπάρχουσα κρίση, η µείωση των χορηγήσεων – όπου παρουσιάσθηκε – δεν ήταν αποτέλεσµα µόνο της αύξησης των κινδύνων και των ζηµιών,

αλλά περισσότερο ήταν αποτέλεσµα της τεχνητής, ψυχολογικής και φοβικής έλλειψης ρευστότητας. Η εµπιστοσύνη διαταράχθηκε όχι µόνο µεταξύ τραπεζών και πελατών, αλλά και µεταξύ τραπεζών. Δε νοµίζω ότι πρέπει να τίθεται θέµα αλλαγής κριτηρίων αξιολόγησης πελατών λόγω κρίσης. Αυτό δε σηµαίνει βεβαίως ότι κατά διαστήµατα δεν πρέπει να αναπροσαρµόζονται τα µοντέλα αξιολόγησης εποµένως και τα κριτήρια. Τέλος σε φυσιολογικές περιόδους πρέπει να υπάρχει στις τραπεζικές επιχειρήσεις ισορροπία µεταξύ risk (κινδύνων), business (επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων) και αναµενόµενης κερδοφορίας στοιχείο που προσδιορίζεται εµµέσως από τα κριτήρια αξιολόγησης.

Το risk management πρέπει να έχει το ρόλο του «συµβούλου» ή του χωροφύλακα των εµπορικών διευθύνσεων; Η έννοια της διαχείρισης των κινδύνων µε την πάροδο του χρόνου γίνεται επιτακτικότερη. Τα συστήµατα

της κρίσης οδήγησαν πολλές τράπεζες αλλά και επιχειρήσεις γενικότερα στη µείωση του κύκλου εργασιών τους, λόγω µείωσης αφενός της ζήτησης (παράδειγµα στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια) και λόγω της αύξησης των κινδύνων που ορισµένοι αποτυπώθηκαν σε πραγµατικές ή λογιστικές ζηµιές. Το risk management καλείται να είναι ο χρήσιµος σύµβουλος των επιχειρησιακών διευθύνσεων. Για να υλοποιηθεί αυτό το σχήµα θα πρέπει καταρχήν να υπάρχει οριοθέτηση επιθυµητών επιπέδων κινδύνων (risk appetite) συµβατών µε την κουλτούρα της τράπεζας, τις δυνατότητές της και τη στρατηγική της, τα οποία θα είναι σε θέση να αναπροσαρµοσθούν όποτε αυτό απαιτηθεί. Παράλληλα απαιτείται σχεδιασµός βασισµένος στις δυνατότητες του προσωπικού, των υποδοµών και του περιβάλλοντος µε σκοπό την αύξηση των µεριδίων αγοράς, λαµβανοµένων υπόψη των πιθανοτήτων εµφάνισης κινδύνων. Τέλος η πολιτική διαχείρισης κινδύνων θα πρέπει να υλοποιείται µε βάση το

«Θεωρώ και ελπίζω ότι δε θα συµβούν τα επόµενα πέντε µε επτά έτη άλλα, εξ ίσου σηµαντικά, οικονοµικά, πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα παγκόσµιας κλίµακας όπως αυτά που βιώσαµε τα δύο τελευταία χρόνια».

και οι µέθοδοι µέτρησης κινδύνων βε λτιώνον ται και πολ λαπλασ ιάζονται. Αυτό σε ένα σηµαντικό βαθµό οφείλεται και στις κανονιστικές απαιτήσεις των εποπτικών αρχών Αυτό δεν σηµαίνει κατ’ ανάγκη ότι δεν θα υπάρχουν κίνδυνοι και τα συστήµατα θα επιλύουν ή θα προβλέπουν όλους τους κινδύνους. Θα έλεγα µάλλον ότι οι κίνδυνοι ενδέχεται να είναι µεγαλύτερου µεγέθους, µε νέα χαρακτηριστικά και δυσµενέστερες επιπτώσεις. Ο κίνδυνος, καθώς και τα αποτελέσµατα

πλαίσιο λειτουργίας της τράπεζας, τη στρατηγική της και τους στόχους της. Εν κατακλείδι οι κίνδυνοι αποτελούσαν και αποτελούν πλέον αναπόσπαστο µέρος της ζωής µας και της ζωής των τραπεζικών και άλλων επιχειρήσεων. Αυτό που χρειάζεται είναι να γνωρίζουµε τους κινδύνους, να τους παρακολουθούµε, να τους µετράµε, να αποφεύγουµε όσους δεν επιθυµούµε, να αναλαµβάνουµε όσους είµαστε διατεθειµένοι και να αντισταθµίζουµε µέρος αυτών. ΕΠΙΛΟΓΗ 41

INSURANCE

Στης κρίσης τα γρανάζια

Βαρυχειµωνιά... Οι αρνητικές επιδόσεις που κατέγραψαν οι ασφαλιστικές εταιρείες το πρώτο εξάµηνο του 2009 πιστοποιούν ότι ο κλάδος διέρχεται κρίση προερχόµενη από ένα συνδυασµό πολλών και σύνθετων παραγόντων. Την ίδια στιγµή η Εποπτική Αρχή επιδίδεται σε σειρά νέων πρωτοβουλιών για να νοικοκυρέψει τον κλάδο. // Του Νίκου Τσίτσα

α πρόσφατα σ τοιχεία π ο υ δ η µ ο σ ιο π οίη σ ε η Επιτροπή Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης σχετικά µε την παραγωγή των ασφαλιστικών εταιρειών που αφορά το πρώτο εξάµηνο του 2009 αποτελούν αποτελέσµατα µιας σύνθετης κρίσης που διαπερνά την εγχώρια ασφαλιστική αγορά. Τα συγκεντρωτικά στοιχεία παραγωγής ασφαλίστρων και πληρωθεισών αποζ ηµιώσεων καταγράφουν για το πρώτο εξάµηνο συνολικά ασφάλιστρα ύψους 2,8 δισ. ευρώ τα οποία αφορούν κατά 43,7% (1,22 δισ. ευρώ) ασφαλίσεις ζωής και 56,3% (1,56 δισ. ευρώ) ασφαλίσεις κατά ζηµιών. Οι ασφαλίσεις ζωής παρουσιάζουν µείωση κατά 7,1% σε σχέση µε το αντίστοιχο διάστηµα του 2008, στοιχείο το οποίο αναµενόταν από τις ασφαλιστικές εταιρείες λόγω των συνθηκών που έχει διαµορφώσει η οικονοµική κρίση. Αντίστοιχα η ασφάλιση ζηµιών στον κλάδο του αυ42 ΕΠΙΛΟΓΗ

τοκινήτου η οποία παραµένει η µοναδική υποχρεωτική ασφάλιση στην Ελλάδα, ώθησε προς τα πάνω τα έσοδα του κλάδου ασφαλίσεων κατά ζηµιών τα οποία αυξήθηκαν κατά 9,3% σε σχέση µε πέρυσι, και συνέβαλε έτσι ώσ τε να καταγράψουν θετικό πρόσηµο (1,5%) τα συνολικά έσοδα από ασφαλίσεις σε σχέση µε το αντίστοιχο χρονικό διάστηµα του 2008. Στον κλάδο των ασφαλίσεων κατά ζηµιών το µεγαλύτερο µερίδιο κατέχουν οι ασφαλίσεις αστικής ευθύνης αυτοκινήτου (47%) οι οποίες αυξήθηκαν σε σχέση µε το 2008 κατά 84,5 εκατ. ευρώ (+12,6%). Οι ασφάλειες µεταφοράς εµπορευµάτων κατέγραψαν τη µεγαλύτερη µείωση (22,3%) αφού λόγω οικονοµικής κρίσης µειώθηκαν οι όγκοι εµπορευµάτων προς µεταφορά. Αντίστοιχα στις ασφαλίσεις ζωής ο κλάδος των οµαδικών συµβολαίων σηµείωσε τη µεγαλύτερη µείωση (81%) και ακολουθούν οι κλάδοι της υγείας (-55%) και των επενδυτικών

προγραµµάτων (-56%). Ο βασικός λόγος µείωσης των ασφαλίστρων από τις συγκεκριµένες κατηγορίες είναι το ασφυκτικό περιβάλλον που έχει δηµιουργήσει η κρίση και οδήγησε τους ασφαλιζόµενους να ρευστοποιήσουν τα επε νδυτ ικά τους προγράµµατα προς αναζήτηση µετρητών ή να περικόψουν τις δαπάνες για προγράµµατα υγείας. Γενικά η αισθητή µείωση των ασφαλίσ τρων από τον κλάδο ζωής (-7,1%) σε σχέση µε το αντίστοιχο διάστηµα του 2008, και η κατάρρευση των οµαδικών ασφαλίσεων (-81%) καθώς και των επενδυτικών συµβολαίων ζωής (Unit Links) κατά 56% αποτελούν στοιχεία που δηµιουργούν ανησυχία στα στελέχη των ασφαλιστικών εταιρειών σχετικά µε την εξέλιξη των οικονοµικών µεγεθών των εταιρειών για το δεύτερο εξάµηνο του έτους. Στελέχη της ασφαλιστικής αγοράς εκτιµούν πως η αγορά στην Ελ λάδα δεν έ χει πληγεί τόσο από την οικονοµική κρίση, όσο από την

 Σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες η ανάπτυξη 

έλλειψη θεσµικού πλαισίου που θα ενισχύσει τον υγιή ανταγωνισµό και θα επιβάλλει κυρώσεις στις εταιρείες που δηµιουργούν αρνητική εικόνα για τον κλάδο. Χαρακτηριστικό είναι το φαινόµενο των καταγγελιών από καταναλωτές στην Εποπτική Αρχή για καθυστερήσεις καταβολής αποζηµιώσεων έπειτα από ατύχηµα στον κλάδο αυτοκινήτου και τη ρευσ τοποίηση συµβολαίου ζωής από συγκεκριµένες ασφαλιστικές εταιρείες. Παράγοντες της αγοράς µιλούν για έλλειψη εµπιστοσύνης από πλευρά των καταναλωτών στον ασφαλιστικό κλάδο η οποία

καταγράφεται στην πρόσφατη Έκθεση του Συνηγόρου του Καταναλωτή όπου αναφέρεται αύξηση των καταγγελιών από καταναλωτές σε ασφαλισ τικές εταιρείες, µεγαλύτερη από 200% την περίοδο από 1η Ιουνίου 2008 έως και 31η Μαΐου 2009, σε σχέση µε το αντίστοιχο χρονικό διάστηµα ένα χρόνο πριν. Πιο συγκεκριµένα, η έκθεση επισηµαίνει ότι το σύνολο των καταγγελιών ανήλθε το συγκεκριµένο διάστηµα σε 835 έναντι 292 πέρυσι. Σε ποσοστό 33% αφορούσαν σε µερική ή µη κάλυψη ζηµιών ενώ το 34% αφορούσαν σε υψηλή αναπρο-

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ



Ως µία πρώτη προσπάθεια θωράκισης των δικαιωµάτων των ασφαλισµένων που διαθέτουν συµβόλαια ζ ωής ή επε νδυτ ικά προγράµµατα εκλαµβάνεται από την αγορά η πρόσφατη τ ροπολογ ία που κατ έθεσε το υπουργείο Οικονοµικών σύµφωνα µε την οποία προβλέπεται ο ορισµός Επιτρόπου Χαρτοφυλακίου Ζωής στις εταιρείες που διακόπτουν τη λειτουργία τους.

ΕΠΙΛΟΓΗ 43

INSURANCE

σαρµογή ετήσιων ασφαλίστρων και µονοµερείς καταγγελίες ετήσιων συµβολαίων καθώς και µονοµερείς τροποποιήσεις σε συµβάσεις ασφάλισης ζωής. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι κρίθηκαν υπέρ του καταναλωτή σε ποσοστό 82,5%, ενώ µόνο το 7,9% των καταγγελιών κρίθηκε υπέρ των ασφαλιστικών εταιρειών.

Στην εντατική Η ΕΠΕΙΑ έχει δραστηριοποιηθεί στην κατεύθυνση της διαµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου για τη θωράκιση των εταιρειών και την προστασία του υγιούς ανταγωνισµού. Οι έλεγχοι που έχουν πραγµατοποιηθεί διαπίστωσαν «κενά» στην κεφαλαιακή επάρκε ια των ε ταιρε ιών που

Στης κρίσης τα γρανάζια

την υπαγωγή τους στο άρθρο 6 του Ν.Δ. 400/1970. Σύµφωνα µε το συγκεκριµένο άρθρο προβλέπεται ευνοϊκότερη αποτίµηση των στοιχείων του ενεργητικού τους κατά παρέκκλιση των άρθρων 8 και 17α του Ν.Δ. 400/1970. Η Εποπτική Αρχή προκειµένου να εγκρίνει τα σχετικά αιτήµατα ζήτησε από τις εταιρείες να προβούν σε συγκεκριµένες ενέργειες, δηλαδή στην κατάθεση σχεδίων επιχειρηµατικής ανασυγκρότησης. Σε περίπτωση που κάποιες εταιρείες δεν συµµορφωθούν µε τις υποδείξεις της ΕΠΕΙΑ τότε αναµένονται νέα πρόστιµα από την Εποπτική Αρχή. Αν και αρκετοί παράγοντες της ασφαλιστικής αγοράς θεωρούν ότι το αδύνατο σηµείο του κλάδου είναι ο τοµέας της ασφάλισης αυτοκινήτου που πα-

Στελέχη της ασφαλιστικής αγοράς εκτιµούν πως η αγορά στην Ελλάδα δεν έχει πληγεί τόσο από την οικονοµική κρίση, όσο από την έλλειψη θεσµικού πλαισίου που θα ενισχύσει τον υγιή ανταγωνισµό και θα επιβάλλει κυρώσεις στις εταιρείες που δηµιουργούν αρνητική εικόνα για τον κλάδο.

– σύµφωνα µε πληροφορίε ς φτάνουν στα 500 εκατ. ευρώ. Δίχως να κατονοµάσει τις εταιρείες – γεγονός για το οποίο δέχτηκε έντονη κριτική – συνέστησε την άµεση κάλυψη των ελλειµµάτων. Οι εταιρείες που αντιµετωπίζουν πρόβληµα ανέρχον ται στις 15 σύµφωνα µε πληροφορίες και καλέστηκαν άµεσα – δηλαδή µέχρι τον Σεπτέµβριο – να προχωρήσουν στις νόµιµες διαδικασίες για την κάλυψη των κεφαλαίων τους. Για την κάλυψη των ελλειµµάτων απαιτείται η συνδροµή των µετόχων των εταιρειών µέσω Αυξήσεων Μετοχικών Κεφαλαίων στις οποίες οφείλουν να προβούν οι συγκεκριµένες ασφαλιστικές εταιρείες. Παράλληλα, αρκετές εταιρείες έχουν αιτηθεί στην ΕΠΕΙΑ, 44 ΕΠΙΛΟΓΗ

ραµένει και η µοναδική υποχρεωτική ασφάλιση στη χώρα, µεγαλύτερο κίνδυνο αντιµετωπίζουν οι καταναλωτές στον κλάδο ζωής. Ο κυριότερος λόγος είναι ότι δεν υπάρχει αντίστοιχο του Επικουρικού Κεφαλαίου που λειτουργεί για τον κλάδο αυτοκινήτου προκειµένου να προστατέψει τους ασφαλιζόµενους σε περίπτωση που η εταιρεία µε την οποία συνεργάζονται, «κλείσει». Στα άµεσα σχέδια της εποπτικής αρχής βρίσκεται η διαµόρφωση του θεσµικού πλαισίου για την ίδρυση Εγγυητικού Κεφαλαίου Ζωής. Το νέο ταµείο θα λειτουργήσει στα πρότυπα του Επικουρικού Κεφαλαίου για τον κλάδο αυτοκινήτου και θα έχει ως στόχο την κάλυψη ασφαλιστηρίων συµβολαίων

ζωής εταιρειών που θα διακόπτουν τη λειτουργία τους. Μέχρι σήµερα δεν υπάρχει καµιά πρόβλεψη για τα εν λόγω συµβόλαια ζωής µε αποτέλεσµα οι ασφαλισµένοι να χάνουν κάθε προνόµιο σε περίπτωση που οι ασφαλιστικές τους σταµατήσουν τη λειτουργία τους. Ως µία πρώτη προσπάθεια θωράκισης των δικαιωµάτων των ασφαλισµένων που διαθέτουν συµβόλαια ζωής ή επενδυτικά προγράµµατα εκλαµβάνεται από την αγορά η πρόσφατη τροπολογία που κατέθεσε το υπουργείο Οικονοµικών σύµφωνα µε την οποία προβλέπεται ο ορισµός Επιτρόπου Χαρτοφυλακίου Ζωής στις εταιρείες που διακόπτουν τη λειτουργία τους. Η τροπολογία προβλέπει ότι σε περίπτωση που διακόπτεται η λειτουργία µίας ασφαλιστικής εταιρείας τότε υπάρχει η περίπτωση της µεταβίβασης των συµβολαίων ζωής σε άλλη, υγιή εταιρεία. Αν αυτό δεν επιτευχθεί τότε ορίζεται Επόπτης χαρτοφυλακίου ζωής ο οποίος αναλαµβάνει να διαχειριστεί τα «ορφανά» συµβόλαια ζωής. Για τη µεταβίβασή τους σε άλλη εταιρεία µπορεί να αξιοποιήσει -υπό προϋποθέσεις- τις οικονοµικές εγγυήσεις που παρέχει το Δηµόσιο υπέρ της αναδόχου εταιρείας. Οι συγκεκριµένες εγγυήσεις θα αποτελούν στοιχείο το οποίο θα υπολογίζεται στο περιθώριο φερεγγυότητας της νέας εταιρείας, δηµιουργώντας ένα επιπλέον κίνητρο για τη µεταβίβασή τους. Σε περίπτωση που δεν βρεθεί ανάδοχος εταιρεία τότε η εγγύηση του Δηµοσίου θα παρασχεθεί στον ασφαλισµένο ο οποίος διατηρεί το συµβόλαιό του. Στο παρε λθόν το κλείσιµο µιας εταιρείας σήµαινε αυτόµατα και την απώλεια όλων των προνοµίων για τους κατόχους επενδυτικών προγραµµάτων ή ασφαλιστηρίων ζωής. Μόνο για τον κλάδο αυτοκινήτου υπάρχει η πρόβλεψη της κάλυψης σε περίπτωση που βάλει λουκέτο µία ασφαλιστική εταιρεία από το Επικουρικό Ταµείο.

INSURANCE

Συνέντευξη

Αρχιτεκτονική αλλαγών

ε περιπέτειες επί σειρά ετών ο κλάδος ασφαλειών κ. Αδαµαντιάδη, περιπέτειες που ενέτεινε η κρίση. Πόσο αυτή θα οδηγήσει στην περαιτέρω συγκέντρωση της αγοράς; Πράγµατι, ως κλάδος, αντιµετωπίζαµε και συνεχίζουµε να αντιµετωπίζουµε σηµαντικές ενδογενείς και εξωγενείς προκλήσεις, όπως, χαρακτηριστικά, η αλλαγή της εικόνας της ιδιωτικής ασφάλισης στην κοινή γνώµη και η ανάγκη κατάκτησης µιας νέας αξιοπιστίας, η υποχρέωση ισχυρότερης κεφαλαιακής επάρκειας, η προσαρµογή σε νέες αυστηρότερες εποπτικές ρυθµίσεις και η αύξηση των ορίων Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτων. Σε αυτά προστέθηκε η πρωτοφανής οικονοµική κρίση. Πιστεύω ότι µεµονωµένα, αλλά και συνδυαστικά, οι προκλήσεις αυτές δηµιουργούν ένα ασφυκτικό περιβάλλον και αναµένεται να οδηγήσουν στην αλλαγή του σκηνικού. Εκτιµώ ότι το 2012 δεν θα δραστηριοποιούνται περισσότερες από 40 εταιρείες στον κλάδο των Γενικών Ασφαλειών. Εάν σκεφτείτε ότι σήµερα λειτουργούν 65 επιχειρήσεις, αντιλαµβάνεστε τον καταιγισµό των εξελίξεων που θα ζήσουµε τα επόµενα δύο χρόνια. Ποιος ο συµβολισµός της νέας ονοµασίας του πολυεθνικού οµίλου της AIG σε

Chartis και ποιοι οι λόγοι που οδήγησαν στη συγκεκριµένη απόφαση; Κύριος επιχειρηµατικός σκοπός του AIG αποτελεί ο διαχωρισµός από τη µητρική εταιρία όλων των ασφαλιστικών δραστηριοτήτων και επιτυγχάνεται µε τη διαφοροποίηση της ονοµασίας, της δοµής, της διοίκησης και της διακυβέρνησης. Αυτό κρίθηκε απαραίτητο, καθώς οι εξελίξεις κατά τον τελευταίο χρόνο επηρέασαν επικοινωνιακά τις θυγατρικές ασφαλιστικές εταιρίες του οµίλου, «τραυµατίζοντας» το brand AIG, δηµιουργώντας συχνά αδικαιολόγητη φηµολογία, και προκαλώντας αναµενόµενα σύγχυση και ανησυχία στους συνεργάτες και ασφαλισµένους µας. Με τη δηµιουργία της AIU Holdings, Inc. τον περασµένο Μάρτιο υλοποιήθηκε το πρώτο βήµα λειτουργικής ανεξαρτητοποίησης των εταιρειών Γενικών Ασφαλίσεων. Η αλλαγή επωνυµίας θα συµβάλει στον ευδιάκριτο διαχωρισµό της αναπτυξιακής πορείας της CHARTIS από τις διεργασίες που πραγµατοποιούνται στο AIG. Η ονοµασία CHARTIS, που προέρχεται από την ελληνική λέξη «Xάρτης», υπογραµµίζει την 90χρονη ιστορία της εταιρείας ως επιτυχηµένου παγκόσµιου πρωτοπόρου, µε τη µοναδική δυνατότητα να στηρίζει διαχρονικά τους πελάτες της, προσφέροντας προσωποποιηµένες ασφαλιστικές λύ-

Photo ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

Χρήστος Αδαµαντιάδης Ο διευθύνων σύµβουλος της AIG Greece εκτιµά ότι αγορά Γενικών Ασφαλειών θα λειτουργεί µε σαράντα λιγότερες εταιρίες σε σχέση µε σήµερα µέσα στα επόµενα χρόνια. Ο ίδιος σε συνέντευξή του στην «Ε» εξηγεί τον συµβολισµό της νέας εταιρικής ταυτότητας του οµίλου σε Chartis. // Συνέντευξη στον Νίκο Τσίτσα

σεις. Η νέα ονοµασία µαζί µε το σήµα της πυξίδας συµβολίζουν επίσης την πειθαρχηµένη αλλά και ευέλικτη πλοήγηση µέσα στις διαρκώς µεταβαλλόµενες αγορές, τους σύνθετους κινδύνους και τις προκλήσεις σε διεθνή κλίµακα. Όπως υπονοεί το όνοµα και ο συµβολισµός του, τα στελέχη της CHARTIS χαρακτηρίζονται για την ικανότητα να επιλύουν προβλήµατα και να προτείνουν καινοτόµες λύσεις, διαθέτουν µια παγκόσµια οπτική συνδυασµένη µε βαθιά γνώση των γεωγραφικών και πολιτισµικών ιδιαιτεροτήτων που διαµορφώνουν τις ανάγκες των πελατών µας. ΕΠΙΛΟΓΗ 45

BANKING – INSURANCE

GENIKI ΒANK



News & Products

ΝΕΑ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

AON HELLAS

Τρία νέα προγράµµατα στεγαστικής πίστης προσφέρει η GENIKI Bank ανταποκρινόµενη στις ανάγκες των πελατών για συµφέρουσες στεγαστικές λύσεις:

ΑΣΠΙΔΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΑΠΑΓΩΓΗΣ

••• GENIKI Σταθερό για 1 χρόνο: Με σταθερό επιτόκιο 3,50% για τον πρώτο χρόνο του δανείου και στη συνέχεια µε κυµαινόµενο επιτόκιο συνδεδεµένο µε το Euribor τριµήνου (Euribor 3Μ) πλέον προκαθορισµένου περιθωρίου που ξεκινάει από 2,50%.

Aon Hellas έχει εισάγει στην Ελ λάδα λύσεις και υπηρεσ ίε ς που υποσ τηρίζον ται από τ ην Aon Cr isis Management, οµάδα ε ιδικών σ το θέµα που δρασ τηριοποιείται παγκοσµίως, υποσ τηρίζον τας επιχειρηµατίες και υψηλά πρόσωπα από τ ην πρόληψη µίας απαγωγής, τη διαχείριση του ίδιου του περισ τατικού και τη µε τακύλιση του κόσ τους που προκύπτ ει. Η Μαίρη Χατζ ηγ ιάν νη, τ ε χ ν ική διευθύντρια της Aon Hellas, υπεύθυνη για τα προϊόντα ασφάλισης γ ια απαγωγή αναφέρει: « Εκτός από την πληρωµή των ίδιων των λύτρων, καλύπτονται και επιπλέον έξοδα που µπορεί να προκύψουν, όπως η κλοπή των λύτρων κατά τη µεταφορά τους, νοµικά έξοδα, έξοδα περίθαλψης. Επιπλέον σ υµπε ριλαµβάνονται και οι αµοιβές των συµβούλων που θα κληθούν να συµµετάσχουν στο περιστατικό, όπως διαπραγµατευτές, ειδικοί ερευνητές, γιατροί και άλλοι».

••• GENIKI Σταθερό για 2 χρόνια: Με σταθερό επιτόκιο 3,90% για τα πρώτα 2 χρόνια του δανείου και στη συνέχεια µε κυµαινόµενο επιτόκιο συνδεδεµένο µε το Euribor 3Μ πλέον προκαθορισµένου περιθωρίου που ξεκινάει επίσης από 2,50%. ••• GENIKI Σπίτι Euribor: Με κυµαινόµενο επιτόκιο βασισµένο στο Euribor 3M πλέον περιθωρίου από 1,80%. Τα προγράµµατα ισχύουν και στις περιπτώσεις µεταφοράς υπολοίπων στεγαστικών δανείων από άλλες τράπεζες. Προσφέρονται µε ειδικούς όρους και για χρηµατοδότηση ακίνητων προς εκµετάλλευση αλλά και ως δάνεια επαγγελµατικής στέγης σε ελεύθερους επαγγελµατίες.

2Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ CREDIT RISK ΑΠΟ ΤΗΝ ICAP GROUP ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΙΤΕ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΣΑΣ Οµιλητές διεθνούς κύρους αλλά και στελέχη από την Ανώτατη Διεύθυνση Ελληνικών Τραπεζών και Επιχειρήσεων, θα τιµήσουν το 2ο Συνέδριο Credit Risk Management που οργανώνει η ICAP Group Group την Τρίτη 6 Οκτωβρίου στο ξενοδοχείο DIVANI CARAVEL. Φέτος, φιλοξενούνται οι κ.κ. Stephen Schaefer, Καθηγητής Finance του London Business School µε κεντρική οµιλία σχετική µε τις Νέες Τάσεις στο Credit Rating, Richard J. Hunter, Διευθύνων Σύµβουλος της FITCH RATINGS, υπεύθυνος για τις αγορές Ευρώπης, Αφρικής και Ασίας µε παρουσίαση για το Μέλλον στο Credit Risk Management και προβλέψεις για τα Ratings του 2012 καθώς και Francois Meunier, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύµβουλος του Οµίλου COFACE ο οποίος θα εστιαστεί στις Βέλτιστες Διεθνείς Πρακτικές του κλάδου. Επίσης, ο κ. Ευάγγελος Καλαµάκης, Διευθυντής International Corporate banking της ALPHA Bank, θα µιλήσει για τη Διαχείριση του Πιστωτικού Κινδύνου στην Ελλάδα και τη Ν.Α. Ευρώπη. Τέλος, θα παρουσιαστούν τα ευρήµατα σχετικής µελέτης της ICAP Group για την Εξέλιξη της Πιστοληπτικής Ικανότητας των Ελληνικών Επιχειρήσεων και θα οργανωθούν δύο συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης που θα αφορούν αφενός στο Factoring και, αφετέρου, στο τι αναµένουν οι CEOs από τις Οικονοµικές Διευθύνσεις των εταιρειών τους σχετικά µε τη Διαχείριση Πιστοληπτικού Κινδύνου σε περιόδους κρίσης.

46 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ & ΤΑ.ΝΕ.Ο



ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ ...ΓΙΑ ΤΟ OPENFUND Το Openfund, ν έο σ χήµα αρχ ικής χ ρηµα τοδότ ησης που υποσ τηρίζ ει µε συµβουλ ευ τ ική καινοτόµε ς ιδέες και επιχειρήσεις, ανακοίνωσ ε τ ην ανανεωµέ νη λίσ τα συµβούλων του και ξ εκ ινάε ι «δουλε ιά» κά τ ω από την εποπτεία της Τράπεζας Πειραιώς και του ΤΑ.ΝΕ. Ο. Το σύνολο των διαθέσιµων σ υµβούλων, σ ε σ υνδυασµό µε την καθηµερινή ενασχόληση των µελών του Εκ τε λεσ τικού Συµβουλίου και την πλήρη απασχόληση των επιχειρηµατιών, αλ λά και τη χρηµατοδότηση αρχικού σταδίου που παρέχεται στους νέους επιχειρηµατίες, κρίνονται ως προϋποθέσεις ικανές για τη µετατροπή της ιδέας σε λειτουργικό προϊόν εν τός διασ τήµατος τεσσάρων µηνών, γ ε γονός που αποτελεί και το σ τόχο λειτουργίας του Openfund. Το σχήµα εν γένει απευθύνεται σε οµάδες δύο έως τεσσάρων ατόµων, οι οποίε ς καλούν ται να υποβάλουν ηλεκτρονικά περιεκτική περιγραφή της επιχειρηµατικής τους ιδέας. Η τελευταία απαραίτητα πρέπει να αφορά νέες τεχνολογίες, όπως λογ ισµικό ,διαδίκ τυο, και φορητέ ς συσκευέ ς καθώς επίσης να φέρει διεθνή καινοτοµία. Μέσω διαδικασίας αξιολόγησης, συνεντεύξεων και παρουσίασης, πρόκειται να προκύψουν ως πέν τε επιχειρηµατικές ιδέες, οι οποίες και θα λάβουν τα προνόµια συµµετοχής τους στο Openfund. Η υποβολή προτάσεων µέσω της ιστοσελίδας του Openfund έχει ήδη ξεκινήσει, ενώ ολοκληρώνεται στις 30 Σεπτεµβρίου 2009.

EUROBANK



ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΔΑΝΕΙΟ

Στο λανσάρισµα ενός νέου προγράµµατος το οποίο χρηµατοδοτεί δράσεις που σχετίζονται µε την προστασία του περιβάλλοντος προχώρησε η Εurobank ΕFG. Στο πλαίσιο αυτό διαθέτει το νέο Οικολογικό Δάνειο - Φωτοβολταϊκά, µέσω του οποίου µπορεί να χρηµατοδοτηθεί η αγορά και η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων σε ιδιωτικά ακίνητα. Το συγκεκριµένο ειδικό πρόγραµµα χρηµατοδότησης προσφέρεται µε προνοµιακούς όρους σε κατόχους ακινήτων, µε ή χωρίς προσηµείωση ακινήτου και µε διάρκεια 15-25 έτη. Παράλληλα η τράπεζα στο πλαίσιο του προγράµµατος θα παρέχει, πέραν της χρηµατοδότησης, ευρύτερη υποστήριξη στους πελάτες της καθ΄ όλη τη διαδικασία αγοράς και εγκατάστασης των φωτοβολταϊκών συστηµάτων. H Εurobank έχει χρηµατοδοτήσει σειρά περιβαλλοντικών προγραµµάτων σε συνεργασία µε το WWF και άλλους περιβαλλοντικούς φορείς, ενώ έχει προωθήσει και σειρά προϊόντων, όπως την κάρτα WWF Εurobank Visa στους πελάτες της, καθώς και δάνεια σε επαγγελµατίε ς και επιχειρήσεις γ ια την αγορά περιβαλλοντικά φιλικού εξοπλισµού, µεταφορικών µέσων και εξοπλισ µού φυσ ικού αερίου.

MARFIN EGNATIA BANK

CITIBANK

MARFIN PUBLIC ΓΙΑ …ΔΗΜΟΣΙΟΥΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥΣ

EASYPAY & ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Η Marfin Egnatia Bank δηµιούργησε και προσφέρει αποκλειστικά στους υπαλλήλους Δηµοσίου και τους συνταξιούχους που έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν µόνοι τους την τράπεζα όπου θα καταβάλλεται ο µισθός ή η σύνταξή τους, ένα νέο λογαριασµό, τον Marfin Public. Το νέο προϊόν Marfin Public, προσφέρει έναν τρεχούµενο λογαριασµό µε προνοµιακό επιτόκιο 5% για τα πρώτα 5.000 ευρώ (και το επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σήµερα 1%, για το υπόλοιπο ποσό), και ένα πλήθος άλλων παροχών όπως δωρεάν πάγιες εντολές για εξόφληση λογαριασµών ΔΕΚΟ, κ.λπ.

Το «Easypay» αποτελεί τον λογαριασµό ταµιευτηρίου µε το υψηλότερο επιτόκιο της αγοράς, 3% σε συνδυασµό µε την πάγια πληρωµή δύο λογαριασµών ΔΕΚΟ µέσω αυτού. Το πρόγραµµα «Ανάπτυξη» συνδυάζει τη δηµιουργία ολοκληρωµένου επενδυτικού χαρτοφυλακίου µέσω τακτικών καταβολών σε µια πληθώρα Αµοιβαίων Κεφαλαίων.

ΕΠΙΛΟΓΗ 47

OPINION LEADERS #5

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ

άποιοι τον χαρακτήρισαν εξιλαστήριο, επικοινωνιακά, θύµα της κυβέρνησης στον κυβερνητικό ανασχηµατισµό στις αρχές του έτους. Όλοι όµως συνειδητοποιούν σήµερα ότι η δηµοσιονοµική προσαρµογή για την Ελλάδα είναι ένα bras de fer µε αντίπαλο την ίδια την ενδογενή της, άλλοτε αδυναµία και άλλοτε δυναµική, µε προδιαγεγραµµένες πολιτικές και αποφάσεις για να προχωρήσει η χώρα µπροστά. Έστω και εάν αυτές είναι δύσκολες. Τις βάσεις τις έθεσε ο Γιώργος Αλογοσκούφης, αντίβαρο στις επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης, τις συνέχισε ο Γιάννης Παπαθανασίου, θα τις εντείνει ο επόµενος υπουργός ΥΠΟΙΟ, ανεξαρτήτως εκλογικού αποτελέσµατος. Μιλάµε µε τον Γιώργο Αλογοσκούφη για την πολιτική, τα κόµµατα, την πολιτική µας κουλτούρα. Στη συζήτηση παρών και το µέγα θέµα των ηµερών. Οι εκλογές της 4ης Οκτωβρίου. Πιστεύει ότι τα κόµµατα πρέπει επιτέλους να εξηγήσουν στον πολίτη τι θέλουν να κάνουν στη χώρα, τι θέλουν να κάνουν στη δηµόσια διοίκηση, στο κοινωνικό κράτος, στο ασφαλιστικό, πώς θα µειώσουν τα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα, τι θα κάνουν στη φορολογία. Λευκή επιταγή δεν παίρνει κανένας, ισχυρίζεται. Και τελικά δεν έχει και νόηµα η λευκή επιταγή αν θέλουµε η χώρα να προχωρήσει. // Συνέντευξη στις Θώµη Μελίδου και Ευαγγελία Παπαϊωάννου 48 ΕΠΙΛΟΓΗ

 Στο µυαλό του πρωτεργάτη των µέτρων αντιµετώπισης της κρίσης 

ΕΝΝΕΑ ΜΗΝΕΣ

ΜΕΤΑ Π

ερίπου 9 µήνες µετά τον ανασχηµατισµό. Μερίδα του Τύπου ισχυρίστηκε εκείνη την εποχή ότι ο Κώστας Καραµανλής δεν αποφάσισε ουσιαστικά αλλαγή πολιτικής στην οικονοµία, άλλαξε το πρόσωπο του ΥΠΟΙΟ για λόγους εικόνας στην κοινή γνώµη. Ήσασταν το εξιλαστήριο θύµα κατά κάποιον τρόπο στην αρχή της ύφεσης στη χώρα. Πώς νιώσατε τότε και πως σήµερα που έχει περάσει ικανός χρόνος; Κοιτάξτε, κανένας δεν είναι στη θέση του υπουργού Οικονοµίας για πάντα. Και αυτό το ήξερα από την πρώτη στιγµή που ανέλαβα αυτά τα καθήκοντα. Μάλιστα, θα έλεγα ότι έµεινα και παραπάνω απ’ ό,τι θα έπρεπε σε αυτή τη θέση. Γιατί αυτή η θέση έχει πραγµατικά πάρα πολλή µεγάλη φθορά, και προσωπική και πολιτική. Έτσι κι αλλιώς όµως όταν έγινε ο ανασχηµατισµός, είχα ολοκληρώσει έναν κύκλο και εάν δεν είχε µεσολαβήσει η κρίση, ίσως θα έπρεπε να είχα φύγει και νωρίτερα. Κάθε αλλαγή όµως, όπως αυτή και µε τον τρόπο που έγινε, οπωσδήποτε αιφνιδιάζει, όχι ευχάριστα, αλλά όταν είσαι στην πολιτική δεν πρέπει να ξεχνάς ότι οφείλεις να αποδεχτείς τις αλλαγές και να προχωρήσεις µπροστά γιατί τελικά στην πολιτική πρέπει να κοιτάς πάντα µπροστά. Όταν λέτε ολοκλήρωσα έναν κύκλο, εννοείτε, κύκλο πολιτικό, αποφάσεων, µέτρων, µεταρρυθµίσεων; Ναι. Αυτό ακριβώς. Γιατί, µετά τον ανασχηµατισµό, ουσιαστικά ο νέος υπουργός ΥΠΟΙΟ συνέχισε πάνω στην ίδια πολιτική. Ασφαλώς. Αλλά κοιτάξτε, είχα ολοκληρώσει έναν κύκλο έτσι κι αλλιώς πριν από τις εκλογές του 2007. Μετά ξεκίνησε ένας καινούριος κύκλος ο οποίος όµως διακόπηκε από την κρίση. Το στοίχηµα µετά την εκδήλωση της κρίσης, κυρίως µετά τη δεύτερη φάση της κρίσης, τον Σεπτέµβριο του 2008 ήταν δια-

φορετικό. Έπρεπε κανείς να κάνει αλλαγή πορείας γιατί προτεραιότητα πια ήταν η αντιµετώπιση της κρίσης και η αποφυγή των χειρότερων. Και πιστεύω ότι και σε αυτό έβαλα τις βάσεις, τις οποίες συνέχισε και ο διάδοχός µου. Αυτό έγινε και µε την εγγύηση των καταθέσεων και µε το πρόγραµµα της ρευστότητας της οικονοµίας που εφαρµόζεται και µε άλλες πολιτικές που σχετίζονται µε την άµβλυνση των επιπτώσεων της κρίσης σε ευπαθείς κοινωνικές οµάδες. Με αυτήν την έννοια είπα ότι είχε ολοκληρωθεί ένας κύκλος. Η κρίση εκ των πραγµάτων οδήγησε σε αλλαγή πολιτικής. Δεν µπορούσε να γίνει διαφορετικά. Άλλαξαν τα δεδοµένα, έπρεπε να αλλάξουν και οι προτεραιότητες. Λόγου χάρη, είχαµε προτεραιότητα την εξάλειψη των δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων. Αυτή η προτεραιότητα, όχι µόνο στην Ελλάδα αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη, εκ των συνθηκών «έµεινε πίσω». Όλες οι χώρες της ΕΕ αντιµετώπισαν µία φοβερή διεύρυνση των δηµοσιονοµικών τους ελλειµµάτων λόγω της ύφεσης. Με αυτήν την έννοια λοιπόν θεωρώ ότι έβαλα τις βάσεις που συνέχισε ο διάδοχός µου για την αντιµετώπιση της κρίσης. Κάθε υπουργός βέβαια βάζει και την προσωπική του σφραγίδα στην πολιτική. Συνεπώς µετά τις εκλογές του 2007 θα µπορούσε να υπάρχει στη χώρα άλλος υπουργός Οικονοµίας. Ξέρετε ο υπουργός ΥΠΟΙΟ εκτίθεται για πολλούς λόγους, κρίνεται στη συνείδηση της κοινής γνώµης γιατί θεωρείται ο «κακός της παρέας» αλλά εκτίθεται και προσωπικά διότι αυτή είναι από τις πιο δύσκολες δουλειές που µπορεί να κάνει κανείς, έχει πολύ µεγάλη ένταση, πίεση και ευθύνη. Επίσης είναι πάντα καλό να υπάρχει µία καινούρια µατιά στα θέµατα της οικονοµίας. Γιατί εάν δείτε την ιστορία της µεταπολίτευσης ελάχιστοι υπουργοί έκαναν πέντε χρόνια υπουργοί Οικονοµικών όπως εγώ.

Ας περάσουµε στις επικείµενες εκλογές του Οκτωβρίου. Ήδη από τον Αύγουστο είχε φουντώσει ο λόγος εάν ΕΠΙΛΟΓΗ 49

OPINION LEADERS #5

ο Κώστας Καραµανλής θα οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές τώρα, όπως και γίνεται ή τον Μάρτιο, δεδοµένου ότι ο Γιώργος Παπανδρέου είχε ξεκαθαρίσει ότι θα θέσει βέτο στην εκλογή του προέδρου της Δηµοκρατίας. Ο χρόνος της παρούσας κυβέρνησης συνεπώς είχε αρχίσει να µετρά αντίστροφα. Ποια θα ήταν η διαφορά τελικά εάν η χώρα πήγαινε σε εκλογές τον Μάρτιο του 2010 και όχι τώρα ή το αντίστροφο; Σε αυτό το θέµα θα τοποθετηθώ θεσµικά. Θεωρώ ότι είναι πολύ µεγάλο πρόβληµα, και αποδείχθηκε σε αυτή τη συγκυρία, η εκλογή προέδρου της Δηµοκρατίας να συνδέεται µε τις εκλογές. Αυτό δεν είναι απλώς πρόβληµα της τρέχουσας συγκυρίας ούτε είναι λόγος για τον οποίο η κυβέρνηση κατ’ ανάγκη έχει ορισµένα προβλήµατα σήµερα. Είναι κάτι που εκ των πραγµάτων περιόρισε τον ορίζοντα προγραµµατισµού της κυβέρνησης. Γιατί ενώ µία κυβέρνηση λογικά εκλέγεται για µία τετραετία και ενώ πρέπει να προγραµµατίζει για µία τετραετία και πρέπει να καθορίζει τις πολιτικές της µε βάση αυτόν τον ορίζοντα, η τωρινή κυβέρνηση λειτούργησε µε τη λογική των δυόµισι χρόνων. Και αυτό ήταν µεγάλο πρόβληµα από την αρχή, δεν µπορούσε να βάλει σε λειτουργία πολιτικές µακράς πνοής καθώς δεν θα είχε τα τέσσερα χρόνια µπροστά της για να τις υλοποιήσει. Λέµε συνήθως ότι µία κυβέρνηση τα πρώτα δύο χρόνια παίρνει τις δύσκολες αποφάσεις και τα επόµενα δύο χρόνια περιµένει αυτές να αποδώσουν, η σηµερινή κυβέρνηση δεν είχε αυτή την πολυτέλεια. Με αυτήν την έννοια είπα και προηγουµένως ότι θα έπρεπε να είχα φύγει το 2007, γιατί ήταν σαφές ότι δεν µπορούσαµε να ακολουθήσουµε κάποιες από τις πολιτικές τις οποίες εγώ θεωρούσα ότι ήταν απαραίτητες για την οικονοµία και τη χώρα ευρύτερα. Αυτό λοιπόν είναι θεσµικά ένα ιδιαίτερα σοβαρό ζήτηµα και νοµίζω ότι πρέπει στην επόµενη αναθεώρηση του Συντάγµατος να το αντιµετωπίσουµε µία και καλή και να τελειώνουµε µε αυτό το θέµα. Γιατί το νόηµα του Συντάγµατος που λέει ότι η κυβέρνηση εκλέγεται για µία τετραετία φαλκιδεύεται από αυτή τη διάταξη που συνδέει την εκλογή του προέδρου της Δηµοκρατίας µε εκλογές. Ο πρόεδρος της Δηµοκρατίας είναι ένα σεβαστό πρόσωπο αλλά από κει και πέρα το να γίνονται εκλογές επειδή δεν µπορούµε να συµφωνήσουµε σε ένα πρόσωπο ή να χρησιµοποιείται όπως χρησιµοποιήθηκε από το ΠΑΣΟΚ ως µοχλός ανατροπής της κυβέρνησης, αυτά είναι πράγµατα που αλλάζουν το πολίτευµα. 50 ΕΠΙΛΟΓΗ

«Τελικά τα πράγµατα προχωρούν ανάλογα µε το πώς θα πορευθεί ο συγκεκριµένος πρωθυπουργός που θα εκλεγεί. Ανάλογα µε τα δικά του οράµατα, τη δική του ιδιοσυγκρασία, τις δικές του προτεραιότητες. Δείχνει πάντως αυτό το µοντέλο να έχει προβλήµατα. Γιατί υπάρχουν ζητήµατα που υπερβαίνουν την τετραετία, όπως η αναθεώρηση του Συντάγµατος, θέµατα δηµόσιας διοίκησης, τα θέµατα του ασφαλιστικού. Όλα αυτά απαιτούν συναίνεση».

Σε µία χώρα µε θεµελιώδη και διαρθρωτικά προβλήµατα η συναίνεση είναι κλειδί ανάπτυξης. Μπορεί να υπάρξει; Δεδοµένου ότι το εκλογικό σώµα έχει συνηθίσει σε υποσχέσεις και κινείται σε όσους υπόσχονται χωρίς να εξετάζει τις πραγµατικές δυνατότητες υλοποίησης; Γιατί ουσιαστική συναίνεση, τουλάχιστον από τη µεταπολίτευση και µετά ποτέ δεν είχαµε στην Ελλάδα. Είναι η πολιτική µας κουλτούρα τέτοια και έτσι λειτούργησε και πριν και µετά τη µεταπολίτευση, που ευνοεί τελικά µονοκοµµατικές κυβερνήσεις που µάλιστα στηρίζονται σε έναν ισχυρό πρωθυπουργό. Τελικά τα πράγµατα προχωρούν ανάλογα µε το πώς θα πορευθεί ο συγκεκριµένος πρωθυπουργός που θα εκλεγεί. Ανάλογα µε τα δικά του οράµατα, τη δική του ιδιοσυγκρασία, τις δικές του προτεραιότητες. Δείχνει πάντως αυτό το µοντέλο να έχει πια προβλήµατα. Γιατί υπάρχουν ζητήµατα που υπερβαίνουν την τετραετία, υπάρχουν ζητήµατα που θα µας απασχολήσουν πάρα πολλά χρόνια στο µέλλον όπως η αναθεώρηση του Συντάγµατος, θέµατα δηµόσιας διοίκησης, που είναι ιδιαίτερα σοβαρά και είναι µεγάλη τροχοπέδη της χώρας αλλά και τα θέµατα του ασφαλιστικού. Όλ’ αυτά απαιτούν συναίνεση. Ακόµα και ένας ισχυρός πρωθυπουργός µε πολύ µεγάλη πλειοψηφία δεν είναι σε θέση να τα προχωρήσει µόνος του άµα υπάρχουν πάντα εσωκοµµατικές αναταράξεις πάνω στις δύσκολες αποφάσεις. Το είδαµε µε το ασφαλιστικό και µε την κυβέρνηση Σηµίτη και µε την κυβέρνηση Καραµανλή που υπήρξαν αντιδράσεις. Με το Σύνταγµα, στην τελευταία αναθεώρησή του στην οποία αρνήθηκε να συναινέσει το ΠΑΣΟΚ, χάσαµε στην ουσία µία ευκαιρία γιατί θα µπορούσαν πολλά πράγµατα να αλλάξουν, από την παιδεία µέχρι την εκλογή του προέδρου της Δηµοκρατίας και άλλα ζητήµατα. Το βλέπουµε επίσης στα θέµατα της δηµόσιας διοίκησης όπου υπάρχουν αλληλοκατηγορίες περί «γαλάζιων παιδιών» και «πρασινοφρουρών». Αυτά θέλουν µία συναίνεση. Είναι όµως εφικτό να υπάρξει; Η κουλτούρα µας λέει ότι είναι δύσκολο. Βεβαίως ο ελληνικός λαός µε τη ψήφο του µπορεί πολλές φορές να οδηγήσει τα πράγµατα σε µία συναίνεση, για παράδειγµα εάν δεν υπάρχει µε το σηµερινό εκλογικό σύστηµα αυτοδυναµία, τα πράγµατα θα πάνε πιο συναινετικά. Αλλά, ξέρετε, υπάρχει συναίνεση και συναίνεση. Μπορεί, π.χ. να υπάρξει συναίνεση ανάµεσα στο ΠΑΣΟΚ και τα αριστερά κόµµατα. Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη καλό γιατί οι πολιτικές προτιµήσεις των µισών σχεδόν ψηφοφόρων θα είναι εκτός της συναίνεσης αυτής. Γι’ αυτό η ουσιαστική συναίνεση είναι ο τύπος συναίνεσης

Photo ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

Γιώργος Αλογοσκούφης

ΕΠΙΛΟΓΗ 51

OPINION LEADERS #5

που παρατηρήθηκε στη Γερµανία, χωρίς βέβαια θεαµατικά αποτελέσµατα και εκεί, όπου υπήρξε η συναίνεση των δύο µεγάλων κοµµάτων, κάτι που βέβαια είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Φοβάµαι ότι και εάν υπάρξει κάποια κυβέρνηση συνεργασίας κάποια στιγµή µέσω ενός εκλογικού αποτελέσµατος που δεν επιτρέπει αυτοδυναµία, θα είναι συνεργασία στα ελάχιστα. Θα είναι ουσιαστικά συνεργασία για τη διακυβέρνηση και όχι για τη µεταρρύθµιση. Και αυτό που έχει σηµασία είναι οι συνεργασίες για να προχωρήσουν οι µεταρρυθµίσεις. Αυτές είναι οι συνεργασίες που έχουν αξία. Θεωρώ ότι εάν υπάρξουν πολιτικοί που τολµήσουν και πουν τα πράγµατα µε το όνοµά τους και παρόλα αυτά κερδίσουν την πλειοψηφία, τότε νοµιµοποιούνται να προχωρήσουν σε δύσκολες αποφάσεις. Αυτό που βλέπαµε πολλές φορές είναι ότι µέχρι σήµερα τα κόµµατα πριν από τις εκλογές δεν τολµούσαν να προβάλλουν δύσκολες πολιτικές, λόγω φόβου και πολιτικού κόστους. Η Νέα Δηµοκρατία τόλµησε. Ο Πρωθυπουργός µίλησε όχι µε βάση το κοµµατικό συµφέρον αλλά το εθνικό. Ο Έλληνας είναι αρκετά ώριµος. Εάν κάποιος του παρουσιάσει, όχι βέβαια ένα µαύρο σενάριο γιατί τα µαύρα σενάρια κανείς δεν τα θέλει, αλλά µία πολιτική µεταρρυθµίσεων που θα συνδυάζει µεταρρυθµίσεις και στην κοινωνία και στο κοινωνικό κράτος και στις παροχές, πιστεύω ότι ο κόσµος θα το αποδεχθεί. Και αυτό πιστεύω ότι είναι πολύ πιο πιθανό να έρθει από την κεντροδεξιά παρά από την κεντροαριστερά.

Σχετικά µε την κατάργηση του σταυρού προτίµησης, είστε υπέρ ή κατά; Θεωρώ ότι ο σταυρός προτίµησης είναι το καλύτερο εκλογικό σύστηµα σε µία χώρα που δεν έχει τόσο µεγάλη παράδοση εσωκοµµατικών διαδικασιών, διότι επιτρέπει τελικά στον λαό να διαλέξει αυτούς που θέλει, µε όποια ελαττώµατα και εάν έχει αυτό το σύστηµα. Είναι καλύτερα να σε πιέζει ο κόσµος παρά οι κοµµατικοί µηχανισµοί. Θεωρώ ότι σαν σύστηµα ο σταυρός προτίµησης έχει ελαττώµατα, χωρίς αµφιβολία αλλά είναι τελικά το µη χείρον. Πληθαίνουν ανά τον κόσµο οι ενδείξεις ότι µπήκαµε σε τροχιά εξόδου από την κρίση. Στην Ελλάδα υπάρχουν πολιτικές για έξοδο από την κρίση βραχυχρόνια; Η κυβέρνηση έχει πάρει µέτρα που είναι στα πλαίσια τα ευρωπαϊκά, νοµίζω ότι θα βοηθήσουν. Δεν υπάρχει αµφιβολία ότι εάν υπάρξει µία διεθνής ανάκαµψη και ένα καλύτερο κλίµα στις αγορές, η Ελλάδα θα ωφεληθεί. Ήδη το γεγονός ότι βελτιώθηκε για παράδειγµα το κλίµα στις χρηµαταγορές, έχουν πέσει τα επιτόκια, τώρα τα spreads, όλα αυτά έχουν βοηθήσει. Αισιόδοξος λοιπόν; Μόνο όσο χρειάζεται. Γιατί υπάρχουν ακόµα µε52 ΕΠΙΛΟΓΗ

γάλες αβεβαιότητες. Δηλαδή οι επιχειρήσεις αναστενάζουν γιατί οι καταναλωτές είναι πιο συγκρατηµένοι στις δαπάνες τους, ήταν βέβαια και λογικό µετά από µια δεκαετία σχεδόν πολύ µεγάλης οικονοµικής ανάπτυξης. Αλλά η ανάκαµψη θα έρθει. Ήδη υπάρχουν ενδείξεις στην Ασία ότι οι οικονοµίες ανακάµπτουν. Στις ΗΠΑ, τη Γερµανία και την Ευρώπη γενικότερα υπάρχουν ενδείξεις ότι υπάρχει ανάκαµψη. Αυτό θα τραβήξει και την Ελλάδα και τις µικρότερες χώρες. Και να µην ξεχνάµε ότι η Ελλάδα, όντας πιο κλειστή οικονοµία, δεν είχε τόσο µεγάλες επιπτώσεις όσες είχαν άλλες χώρες, η Ιρλανδία και η Ισπανία είχαν για παράδειγµα καταστροφικές επιπτώσεις από την κρίση. Ίσως επειδή αποφύγαµε τις µεγάλες υπερβολές, στην αγορά ακινήτων και αλλού, αλλά και επειδή δεν στηριζόµαστε τόσο πολύ στις εξαγωγές, δεν είχαµε τόσο µεγάλες επιπτώσεις. Ασφαλώς είχαµε όµως επιπτώσεις. Ζούµε σε έναν κόσµο που υπάρχει αλληλεξάρτηση και ότι συµβαίνει στον υπόλοιπο κόσµο δεν µπορεί παρά να µας επηρεάζει. Εγώ δεν είµαι τόσο απαισιόδοξος. Και στο βιβλίο µου, εάν το διαβάσετε σωστά, προκύπτει ότι «η Ελλάδα άργησε να µπει στην κρίση, µπορεί να αργήσει λίγο να βγει αλλά την κρίση, θα την περάσει πιο ελαφρά από τις υπόλοιπες χώρες».

Τα παθήµατα πάντοτε όταν γίνονται µαθήµατα, προσφέρουν πολύτιµη γνώση για την αντιµετώπιση µελλοντικών δυσκολιών. Ποια τα διδάγµατα της κρίσης για την Ελλάδα; Ένα µάθηµα που πήραµε είναι ότι έχουµε λιγότερο χρόνο απ’ όσο νοµίζουµε για να αντιµετωπίσουµε τα θέµατα του δηµοσίου χρέους και των δηµόσιων οικονοµικών. Γιατί είδαµε ότι οι αγορές µας τιµώρησαν εκείνο το διάστηµα γιατί είχαµε πάρα πολύ υψηλό δηµόσιο χρέος, ανέβηκαν τα spreads και ακρίβυνε η εξυπηρέτηση του χρέους. Ένα άλλο µάθηµα που πήραµε είναι ότι καταλάβαµε πόσο εύθραυστο είναι το φορολογικό µας σύστηµα, όπως και σε άλλες χώρες άλλωστε. Ποιες λοιπόν οι ευκαιρίες της κρίσης; Είναι ευκαιρία γιατί συνειδητοποιούνται πιο εύκολα τα προβλήµατα. Είναι όπως µία ευκαιρία για να µπορέσει η επόµενη κυβέρνηση να κάνει πιο εύκολα τη δηµοσιονοµική προσαρµογή που έπρεπε ούτως ή άλλως να γίνει. Με την κρίση όµως έχουµε συνειδητοποιήσει πόσο µεγάλο πρόβληµα είναι το δηµόσιο χρέος καθώς είδαµε να επηρεάζεται όλη η χώρα. Για όλο τον κόσµο, καταναλωτές και επιχειρήσεις, ανέβηκε το κόστος χρήµατος. Βεβαίως πολύ λίγοι τα εξηγούν όλα αυτά. Δυστυχώς ένα από τα προβλήµατα που έχουµε εµείς οι πολιτικοί είναι ότι δεν προσπαθούµε να εξηγούµε. Γι’ αυτό έγρα-

Photo ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

Γιώργος Αλογοσκούφης

ψα και το βιβλίο µου «Η Ελλάδα µετά την κρίση». Γιατί είναι πολύ δύσκολο να εξηγήσεις τα πράγµατα αυτά στο δίλεπτο το τηλεοπτικό που εµφανίζονται οι πολιτικοί µε αντεγκλήσεις, µε διακοπές κ.λπ. Πρέπει οι πολιτικοί να γυρίσουµε πίσω στον ηγετικό ρόλο που πρέπει να έχουµε, που δεν είναι µόνον να αναλαµβάνουµε πρωτοβουλίες. Πρέπει να τις εξηγούµε και να είµαστε µπροστά από τον κόσµο. Αυτό σηµαίνει πολιτική.

Ως υπουργός ΥΠΟΙΟ είχατε πει ότι ξοδεύουν τα υπουργεία και στέλνουν τον λογαριασµό στο ΥΠΟΙΟ, γιατί δεν έχει ενστερνιστεί όλη η κυβέρνηση αυτό που γράψατε και στο βιβλίο σας, ότι στόχος είναι «λιγότερο κράτος στην οικονοµία και περισσότερη οικονοµία στο κράτος». Η πολιτική σκηνή στην Ελλάδα επιτρέπει τέτοιες τοµές, να βάζει φρένο δηλαδή ο υπουργός Οικονοµίας χωρίς να υφίσταται τις πιέσεις των υπόλοιπων υπουργών; Οπωσδήποτε αυτό είναι δύσκολο και πρέπει να ξεκινήσει από τον εκάστοτε πρωθυπουργό, τον υπουργό Οικονοµίας και όλους τους πολιτικούς. Δηλαδή όποιος πολιτικός σέβεται τον εαυτό του θα πρέπει να µιλάει ρεαλιστικά. Οι πολίτες σκέπτονται και καταλαβαίνουν. Ότι τους υπόσχεσαι για να γίνεις ευχάριστος. Δεν είναι τόσο κουτοί έστω και εάν κάποιες φορές παρασύρονται σε ό,τι αφορά την τσέπη τους, και αυτό είναι λογικό. Αλλά στα µεγάλα ζητήµατα, αναφέρθηκα πριν σε αυτά, οι πολίτες βλέπουν και συνειδητοποιούν τι συµβαίνει. Παραδείγµατος χάρη, καίγεται πολύ συχνά η Ελλάδα επειδή δεν συντονίζεται η τοπική αυτοδιοίκηση µε την κεντρική διοίκηση και

«Εάν υπάρξουν πολιτικοί που θα τολµήσουν να πουν τα πράγµατα µε το όνοµά τους και παρόλα αυτά κερδίσουν την πλειοψηφία, τότε νοµιµοποιούνται να προχωρήσουν σε δύσκολες αποφάσεις».

η κεντρική διοίκηση µεταξύ της. Οι πολίτες το ζουν και το βλέπουν ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβληµα. Όπως και τα επεισόδια που έγιναν τον περασµένο Δεκέµβριο στην Αθήνα. Το βλέπουν ότι υπάρχει ένα θέµα ασφάλειας. Για όλα αυτά χρειάζεται να πάρουµε κάποιες δύσκολες αποφάσεις και δυσάρεστες µερικές φορές. Τελικά έχει παρασυρθεί το πολιτικό σύστηµα τα τελευταία χρόνια σε αυτή τη λογική της ήσσονος προσπάθειας και της ήσσονος αντίστασης. Πάµε και κάνουµε πράγµατα εκεί που δεν υπάρχουν µεγάλες αντιστάσεις. Το ζήτηµα είναι να τολµήσεις να προχωρήσεις σε τοµές εκεί που υπάρχουν µεγάλες αντιστάσεις. Και αυτό σηµαίνει πρόγραµµα το οποίο πρέπει να εξηγηθεί στους πολίτες. Γιατί καµία κυβέρνηση δεν µπορεί να προχωρήσει σε αποφάσεις για τις οποίες δεν ενηµέρωσε τους πολίτες. Αυτό που έχει σηµασία τώρα ενόψει των εκλογών είναι ότι η ΝΔ, µε την εµπειρία που έχει από τη διακυβέρνηση, πρέπει να εξηγήσει σαφώς τι θα κάνει στο µέλλον. Ο κόσµος δεν σε ψηφίζει για το τι έκανες µόνο στο παρελθόν, µπορεί να θέλει να σε τιµωρήσει για κάποια πράγµατα που έκανες, µπορεί να επιθυµεί να σε ανταµείψει για άλλα, όταν όµως πηγαίνει στην κάλπη θέλει να ψηφίσει για το µέλλον. Αν τα κόµµατα δεν του πουν τι θέλουν να κάνουν στη χώρα, µε συγκεκριµένους τρόπους, τι θέλουν να κάνουν στη δηµόσια διοίκηση, στο κοινωνικό κράτος, στο ασφαλιστικό, πώς θα µειώσουν τα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα, τι θα κάνουν στη φορολογία. Λευκή επιταγή δεν παίρνει κανένας. Και δεν έχει και νόηµα η λευκή επιταγή. ΕΠΙΛΟΓΗ 53

ΕΚΛΟΓΕΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ Η ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΑΔΥΝΑΤΕΙ ΝΑ ΔΕΙΞΕΙ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ, ΠΟΛΥ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΝΑ ΣΥΓΧΩΡΗΣΕΙ, ΜΙΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΖΟΤΑΝ ΤΗΝ ΕΠΑΝΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΔΕΙΧΝΕΙ ΟΤΙ ΒΟΥΛΙΑΖΕΙ ΣΤΗ ΔΙΝΗ ΜΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ. // ΤΟΥ ΛΟΥΚΑ Γ. ΚΑΤΣΩΝΗ 54 ΕΠΙΛΟΓΗ

πορεί σήµερα η εγχώρια κοινή γνώµη να φαίνεται ότι αδυνατεί να κατανοήσει, πολύ περισσότερο να συγχωρήσει, µια κυβέρνηση που ευαγγελιζόταν την επανίδρυση του κράτους και δείχνει ότι βούλιαξε στη δίνη µιας οικονοµικής κρίσης. Ανεξάρτητα όµως από το αποτέλεσµα της πολιτικής και εκλογικής αναµέτρησης του Οκτωβρίου, ένα παραµένει περισσότερο από σίγουρο. Η κυβέρνηση, η όποια κυβέρνηση, είναι αναγκασµένη να πάρει µέτρα προκειµένου να εξασφαλίσει τις συνθήκες δηµοσιονοµικής προσαρµογής. Από τη µία πλευρά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που βλέπει το τέλος της κρίσης στον κόσµο και την Ευρώπη, πιέζει προκειµένου η Ελλάδα να ακολουθήσει τον δρόµο της λογικής: Περιστολή των δηµόσιων χρεών που ξεπέρασαν πάλι το 100% του ΑΕΠ, µείωση του ελλείµµατος που καλπάζει κοντά στο 6% του ΑΕΠ πρώτα στο 3,7% και µετά κάτω από το 3%, λήψη γενναίων αποφάσεων στο ασφαλιστικό και τις εργασιακές σχέσεις. Την ίδια πίεση ασκούν και οι διεθνείς αγορές, οι οποίες παραµένουν αδιάφορες στις αιτιάσεις πολιτικού χαρακτήρα. Μια σαφής παρέκκλιση από τη δηµοσιονοµική πειθαρχία θα σήµαινε απογείωση των επιτοκίων για τον δανεισµό της Ελλάδας. Το απόθεµα που έχει δηµιουργηθεί από τον πρόσφατο υπερδανεισµό δεν αρκεί για να εξασφαλίζει την εξυπηρέτηση των δανειακών αναγκών ες αεί. Από την άλλη πλευρά, η µεγάλη πλειονότητα των πολιτών δύσκολα µπορεί να δείξει κατανόηση σε µια κυβέρνηση που είχε θέσει πολύ ψηλά τον πήχυ των προσδοκιών. Η κρίση έφερε στο φως τις αδυναµίες της. Το εντυπωσιακό, στην περίπτωση αυτή είναι ότι οι ίδιοι άνθρωποι που σήµερα την κατακρίνουν είναι εκείνοι που ευθύνονται για µεγάλο µέρος του προβλήµατος. Η φοροδιαφυγή, η εισφοροαποφυγή, η απόκρυψη εισοδηµάτων και η αδιαφορία για το συνολικό οικονοµικό πρόβληµα δεν γίνονται από µια µικρή οµάδα πολιτών. Το αντίθετο. Ακόµα και πολίτες που ανήκουν στην κατηγορία των µισθωτών, εν τέλει βρίσκουν τρόπο να συµµετέχουν στο πανηγύρι της φοροδιαφυγής. Γι΄ αυτό, ο χαρακτήρας των µέτρων αυτών δεν µπορεί παρά να είναι εισπρακτικός. Από τα δηµόσια Ταµεία λείπουν 5 δισ. ευρώ µέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους και αυτά θα

κληθούν να τα πληρώσουν πρώτον, όσοι έχουν υψηλά εισοδήµατα και δεύτερον, εκείνοι που µε τη χρήση «αντικειµενικών κριτηρίων» και «τεκµηρίων» φαίνεται να έχουν περισσότερο εισόδηµα από όσο δηλώνουν. Η εφαρµογή µιας τέτοιας πολιτικής υπό συνήθεις συνθήκες κρίσης δεν θα έπρεπε να ξεσηκώσει σηµαντικές αντιδράσεις. Όµως, στην Ελλάδα όλοι βρίσκονται µε το όπλο παρά πόδα, καθώς το οικονοµικοκοινωνικό περιβάλλον πόρρω απέχει από το να είναι φυσιολογικό.

Στρέβλωση Η εφαρµογή µιας πολιτικής φοροεισπρακτικών µέτρων υπό συνήθεις συνθήκες κρίσης δεν θα έπρεπε να ξεσηκώσει σηµαντικές αντιδράσεις, δεδοµένου του µεγάλου ελλείµµατος των δηµόσιων Ταµείων. Στην Ελλάδα όµως το κοινωνικοικονοµικό περιβάλλον βρίσκεται σε στρέβλωση. Πρώτον, γιατί έχει από µακρού χρόνου παρέλθει η κατάλληλη εποχή των µεταρρυθµίσεων. Τώρα τα πράγµατα είναι πολύ πιο δύσκολα από όσο το 2004 ή το 2005. Η Ελλάδα από τη δεκαετία του 1980 ζούσε στην επίπλαστη ευφορία που εξασφάλιζαν οι σπατάλες των κοινοτικών κονδυλίων, ευφορία που αντικατέστησε εκείνη της εισόδου στην ΟΝΕ και της παράλογης εκµετάλλευσης των χαµηλών επιτοκίων µε άµετρο δανεισµό από επιχειρήσεις και καταναλωτές. Το µάθηµα της κατάρρευσης του χρηµατιστηρίου το 1999 δεν ήταν αρκετό να µας κάνει να µεταβάλλουµε νοοτροπία και τώρα, εν µέσω κρίσης, οι µεταρρυθµίσεις φαντάζουν απεχθείς: Απέναντι στη λίστα των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελµάτων, την πρόωρη συνταξιοδότηση των γυναικών και το άνοιγµα των «κλειστών επαγγελµάτων», η κοινή γνώµη εξακολουθεί να φαντάζεται ότι υπάρχουν άλλες, µαγικές λύσεις. Δεύτερον, γιατί το κράτος ακόµη δεν µπορεί να ρυθµίσει δύο από τις βασικότερες λειτουργίες του σε ό,τι αφορά στην οικονοµία. Ούτε τις δαπάνες, τις οποίες αλλεπάλληλα µέτρα και εξαγγελίες δεν έχουν καταφέρει να αναχαιτίσουν. Αλλά ούτε και τα έσοδα, αφού η φορολογική συνείδηση είναι ανύπαρκτη, οι φοροελεγκτικοί και εισπρακτικοί µηχανισµοί είναι διάτρητοι ενώ η φορολογική νοµοθεσία είναι ευµετάβλητη όσο και ο άνεµος τον Αύγουστο… Ο πολίτης δεν συναινεί στην αναγκαιότητα να πληρώσει τους φόρους που του αναλοΕΠΙΛΟΓΗ 55

ΕΚΛΟΓΕΣ ΛΟΓΕΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ



Ευθύν η τ ης νέας, όποιας κυβέρνησης είναι να πείσει το πλούσιο και εν αναµονή ευρισκόµενο τµήµα του ιδιωτικού τοµέα ότι επιτέλους το κράτος σοβαρεύεται, αξίζει αυξηµένης εµπιστοσύνης και εγγυάται ένα σ ταθερό και ορθολογικό περιβάλλον για παραγωγικές επενδύσεις. Έτσι θα έρθει η πολυπόθητη ανάκαµψη στη χώρα. Αυτό υποσχόταν να κάνει το 2004 η κυβέρνηση της ΝΔ. Στην πράξη δεν το πέτυχε. Μπορεί τώρα εάν επανεκλεγεί να το πράξει ή όχι; Μπορεί κάποια άλλη κυβέρνηση; Αυτό είναι στην ουσία το διακύβευµα της εκλογικής αναµέτρησης. Γιατί νέα µέτρα για τη µείωση του δηµόσιου ελλείµµατος είτε το θέλουµε είτε όχι θα έρθουν. Η ΕΕ είναι σαφής. Το έλλειµµα πρέπει να µειωθεί στο 3%. Εάν όµως τροφοδοτηθούν οι επενδύσεις και η ανάπτυξη τότε θα έχουµε περισσότερες αξιώσεις και προσδοκίες από τη µετά την ύφεση εποχή στην Ελλάδα. Το µεγάλο στοίχηµα για την κυβέρνηση της 5ης Οκτωβρίου είναι να εξαντ λήσει όλα τα αποθέµατα της «σοβαρότητάς» της στην αντιµετώπιση της κατάστασης στη χώρα. Των διαρθρωτικών και θεµελιακών δηλαδή προβληµάτων της που επέτεινε η συγκυρία της διεθνούς κρίσης.

56 ΕΠΙΛΟΓΗ

γούν. Όχι µόνο γιατί στη συγκυρία αυτή τα χρήµατα δεν περισσεύουν αλλά και για έναν επιπλέον λόγο. Το κράτος δεν πείθει ότι σέβεται τα χρήµατά του. Τρίτον, και εξίσου σηµαντικό, τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης επιµένουν στον λαϊκισµό και τον φθηνό εντυπωσιασµό. Χαρακτηριστικό παράδειγµα είναι ο χειρισµός των πρώτων ενδείξεων της κρίσης στην ελληνική οικονοµία. Η τροµολαγνεία και οι κραυγές που εξέπεµπαν ο ηλεκτρονικός αλλά και ο έντυπος Τύπος σκέπασαν κάθε ψύχραιµη φωνή. Το αποτέλεσµα ήταν να οδηγηθεί η ελληνική οικονοµία σε µια πρωτοφανή «βουτιά» καθώς η ροή ρευστού σταµάτησε σχεδόν εξολοκλήρου. Περίπου 18 µήνες µετά δεν έχει γίνει ακόµα δυνατή η οµαλοποίηση της κατάστασης. Έκτοτε οι κραυγές και η επιφανειακή κριτική εντείνονται. Τα σενάρια για µέτρα είναι τόσο δυσοίωνα που τα µέτρα όταν τελικά λαµβάνονται φαίνονται ως σαν να είναι ανεπαρκή!

Δηµιουργική καταστροφή Η ελληνική οικονοµία έχει δύο πρόσωπα. Το ένα είναι εκείνο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην αξία του οποίου θα πρέπει να ενσωµατώσει κανείς και την παραοικονοµία. Αν η παραοικονοµία στην Ελλάδα «αξίζει» 70 δισ. ευρώ όπως προκύπτει από τους υπολογισµούς, τότε τα δισεκατοµµύρια αυτά περιµένουν τις καλύτερες µέρες για να αρχίσουν να κινούνται στην αγορά. Όταν, δηλαδή, γίνει εµφανές ότι οι τιµές άγγιξαν το χαµηλότερο σηµείο τους, τότε θα ξεκινήσουν οι επενδύσεις είτε αυτές λέγονται αγορά ακινήτου είτε εξοπλισµού είτε ακόµα και καταναλωτικά αγαθά. Επίσης, η ιδιωτική οικονοµία έχει ακόµη

µπροστά της το περιθώριο να ωφεληθεί από τα διάφορα ενισχυτικά πακέτα που εξήγγειλε και έχει αρχίσει να εφαρµόζει η κυβέρνηση. Εξέχον παράδειγµα οι ενισχύσεις στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ που ξεπερνούν το ένα δισ. ευρώ. Το κακό µε την ιδιωτική οικονοµία είναι ότι είναι αδυσώπητη. Όσες επιχειρήσεις είναι αδύναµες ή δεν έχουν επαρκή βάση στην αγορά, µοιραία αντιµετωπίζουν το φάσµα της χρεοκοπίας. Η αγορά εν µέσω κρίσης πετάει από πάνω της τα περιττά βάρη. Πρόκειται για τη διαδικασία της περίφηµης κατά Σουµπέτερ «δηµιουργικής καταστροφής» την οποία βιώνουµε πλέον και εγχωρίως. Μόνο που η κοινότητα των ελλήνων επιχειρηµατιών (αλλά και των εργαζοµένων και των συνδικαλιστών) δεν έχει ξαναβιώσει ανάλογη περίοδο. Και αντιδρά αναλόγως… Επιπροσθέτως, η ιδιωτική οικονοµία καταδυναστεύεται – ιστορικά – από τη δηµόσια. Η διαφορά είναι ότι πλέον, το ανώτερο πολιτικό προσωπικό στα κόµµατα εξουσίας έχει αντιληφθεί ότι η δηµοσιονοµική προσαρµογή και οι µεταρρυθµίσεις είναι κρίσιµες και για έναν ακόµη σοβαρό λόγο: Γιατί µπορούν να πείσουν το πλούσιο και εν αναµονή ευρισκόµενο τµήµα του ιδιωτικού τοµέα ότι επιτέλους το κράτος σοβαρεύεται, αξίζει αυξηµένης εµπιστοσύνης και εγγυάται ένα σταθερό και ορθολογικό περιβάλλον για παραγωγικές επενδύσεις. Έτσι θα έρθει η ανάκαµψη. Αυτό υποσχόταν να κάνει το 2004 η ΝΔ. Στην πράξη δεν το πέτυχε. Μπορεί τώρα εάν επανεκλεγεί να το πράξει ή όχι; Μπορεί κάποια άλλη κυβέρνηση; Αυτό είναι στην ουσία το διακύβευµα της εκλογικής αναµέτρησης και ευρύτερα της εποχής στο περιβάλλον της ύφεσης.

11o ΕΤΟΣ

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΛΗΡΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ 223 ΣΕΛΙΔΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ

ΓΙΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΤΗΣΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΤΙΣ ΕΤΗΣΙΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ

Δείκτες Ευηµερίας

των Νοµών - Περιφερειών

Αναλυτικοί Πίνακες µε στοιχεία για Νοµούς και Περιφέρειες

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟ 100 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΣΕΙΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ, ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ,ΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΗΣ

Για την παραγγελία σας τηλεφωνείστε: 210 640 1850 ή στείλτε το παρακάτω κουπόνι στο fax: 210 642 4850

Επιθυµούµε την αγορά

αντιτύπων της έκδοσης: ΝΟΜΟΙ

Για την παράδοση των αντιτύπων, µπορείτε να επικοινωνήσετε µε: τον (την) κύριο (κυρία) .................................................................. στο τηλέφωνο ............................................... ΕΤΑΙΡΕΙΑ: ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ:

Η έκδοση διατίθεται προς 55€ *

ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΤΗΛΕΦΩΝΟ:

FAX:

E-MAIL: ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:

ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ: Για 5 αντίτυπα, έκπτωση 10% Για 10 αντίτυπα, έκπτωση 20% Για περισσότερα από 10 αντίτυπα, έκπτωση 25% *

ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

συν έξοδα αποστολής

Επιθυµούµε την εγγραφή συνδροµής στο περιοδικό ΕΠΙΛΟΓΗ και να παραλάβουµε (από τα γραφεία σας) ως δώρο την έκδοση: ΝΟΜΟΙ. Ετήσια συνδροµή € 88 (ιδιώτες, επιχειρήσεις), €125 (Τράπεζες, Ασφάλειες, Δηµόσιο, Ν.Π.Δ.Δ., Οργανισµοί)

ΕΤΑΙΡΕΙΑ: ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΤΗΛΕΦΩΝΟ: ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:

ΙΔΙΟΤΗΤΑ FAX:

E-MAIL: ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΑ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΗ Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΑΝΟΔΟΣ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΩΝ ΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΠΑΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ. ΑΝ ΟΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΤΡΑΠΕΖΙΤΕΣ ΣΥΝΕΧΙΣΟΥΝ ΝΑ ΤΡΟΦΟΔΟΤΟΥΝ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕ ΝΕΟ ΧΡΗΜΑ ΚΑΙ ΑΝ ΑΥΤΟ ΔΙΟΧΕΤΕΥΘΕΙ ΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, ΠΙΘΑΝΟΤΑΤΑ Η ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ. ΓΙΑ ΠΟΣΟ ΟΜΩΣ; Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΝΕΩΝ ΧΡΕΩΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η ΜΗΠΩΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙ ΜΙΑ ΝΕΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ; ΟΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΤΡΑΠΕΖΙΤΕΣ ΜΕΧΡΙ ΣΤΙΓΜΗΣ ΕΙΝΑΙ ΣΥΓΚΡΑΤΗΜΕΝΟΙ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΤΟΥΣ. // ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ

ε τις χρηµατιστηριακές αγορές να σηµειώνουν νέα υ ψ η λ ά ε π ίπ ε δ α τιµών φέτος και το ράλι να υπόσχεται νέα άνοδο µέσα στη δυσκολότερη εποχή του χρόνου (ΣεπτέµβριοςΟκτώβριος) είναι φανερό ότι οι δηλώσεις του ΔΝΤ και του διοικητή της Fed, Μπεν Μπερνάνκε ότι η οικονοµική ανάκαµψη είναι προ των πυλών, έχουν πείσει τους επενδυτές ότι τα χειρότερα είναι πίσω µας. Υπάρχουν αρκετά οικονοµικά στοιχεία που ευνοούν παρόµοιες δηλώσεις. Η βιοµη58 ΕΠΙΛΟΓΗ

χανική παραγωγή και οι παραγγελίες έχουν βελτιωθεί αρκετά, η αµερικανική οικονοµία έχει επιβραδύνει σηµαντικά την πτώση της µε πρόβλεψη ελαφριάς ανάκαµψης τους τελευταίους µήνες του 2009, ενδείξεις βελτίωσης έχουµε σε Γερµανία-Γαλλία, η Κίνα ήδη φέτος τρέχει ταχύτερα απ’ ό,τι πέρυσι, το διεθνές εµπόριο έχει ανακάµψει από τα χαµηλά του (βλ. δείκτη Dry Baltic index) και το χρηµατοπιστωτικό σύστηµα έχει αποφύγει την κατάρρευση µε την εµπιστοσύνη των επενδυτών και των αγορών να αυξάνει χάρη στις πρωτοφανείς δηµοσιονοµικές ενισχύσεις και τις νοµισµατι-

κές ενέσεις στήριξης τραπεζών και οικονοµίας. Βεβαίως, την ίδια στιγµή η πλεονάζουσα παραγωγική ισχύς στην παγκόσµια οικονοµία δεν έχει µειωθεί, η πραγµατική οικονοµία στη Δύση παραµένει σε ύφεση, ο τραπεζικός δανεισµός παραµένει πολύ συγκρατηµένος, η ανεργία συνεχίζει να αυξάνει και θα συνεχίσει ανοδικά µέσα στο 2010, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις έχουν ακόµα µακρύ δρόµο να διανύσουν για να περιορίσουν τα χρέη τους (αποµόχλευση /deleveraging) και να ισορροπήσουν τους ισολογισµούς τους, ενώ η καταναλωτική εµπιστοσύνη και δαπάνη παραµένουν πιεσµένες

ΧΩΡΙΣ ΑΥΛΑΙΑ

ΑΝΩΜΑΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ

Αποφύγαµε τα χειρότερα, οι δύσκολες προκλήσεις όµως παραµένουν µπροστά µας, είπε ο πρόεδρος της αµερικανικής Fed στο Jackson Hole, Μπεν Μπερνάνκε, καθώς µόλις τώρα η οικονοµία κάνει τα πρώτα διστακτικά βήµατα εξόδου από την ύφεση. Για να είναι βιώσιµη η ανάπτυξη πρέπει να διαµορφωθεί ένα νέο εποπτικό πλαίσιο που θα αποτρέψει νέες κρίσεις, όπως αυτή της προηγούµενης διετίας, στο µέλλον.

Το ότι σήµερα βλέπουµε ενδείξεις ότι η πραγµατική οικονοµία έχει αρχίσει να βγαίνει από την περίοδο ελεύθερης πτώσης των προηγούµενων µηνών, δεν σηµαίνει ότι δεν έ χουµε µπροστά µας µια πορεία ανώµαλου δρόµου, τόνισε χαρακτηριστικά ο Ευρωπαίος κεντρικός τραπεζίτης, Ζαν Κλοντ Τρισέ, στην ετήσια συνάντηση των κεντρικών τραπεζιτών στο Jackson Hole του Wyoming, µετριάζοντας τους τόνους αισιοδοξίας που δηµιουργεί η ανάκαµψη των χρηµατιστηρίων.

ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΓΝΩΣΗ

IΣΩΣ ΚΑΙ ΜΠΟΡΕΙ

Το κλίµα στις αγορές έχει βελτιωθεί όπως και οι δείκτες επιχειρηµατικής και καταναλωτικής εµπιστοσύνης. Όµως, όσο και αν οι ενδείξεις αυτές είναι ενθαρρυν τικές για το ότι τα χειρότερα έχουν περάσει βραχυπρόθεσµα, είναι ελάχιστα διαφωτιστικές για το κατά πόσο η ανάκαµψη αυτή είναι διατηρήσιµη µεσοπρόθεσµα, σύµφωνα µε την πρόσφατη έκθεση της κεντρικής τράπεζας της Αγγλίας και τον διοικητή της, Μέρβιν Κινγκ.

Δεν είµαι ακόµα σίγουρος ότι η ανάκαµψη είναι βιώσιµη και ότι η οικονοµία έχει µπει σε τροχιά αυτόνοµης ανόδου (χωρίς νέα πακέτα στήριξης), δηλώνει ο Γερµανός κεντρικός τραπεζίτης, Αξελ Βέµπερ.Είναι πολύ νωρίς ακόµη για την ΕΚΤ να αποσύρει τη ρευστότητα που διοχετεύει στις αγορές και τις κυβερνήσεις να αναστρέψουν την πολιτική δηµοσιονοµικής στήριξης.

ΕΠΙΛΟΓΗ 59

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΝΟΙΚΟΚΥΡΕΥΟΝΤΑΣ ...ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΟΜΠΑΜΑ µόλις εξήγγειλε ότι τα δηµόσια ελλείµµατα της περιόδου 2010-2019 θα είναι κατά 2 τρισ. δολ. µεγαλύτερα των αρχικών προβλέψεων λόγω υστέρησης των φορολογικών εσόδων, ένδειξη για τον αναιµικό χαρακτήρα της όποιας ανάκαµψης. Η αµερικανική οικονοµία όµως µάλλον θα βγεί νωρίτερα από την ύφεση από την Ευρωπαϊκή. Τα πρώτα θετικά σηµάδια για την οικονοµία είναι η ανακοπή της ελεύθερης πτώσης της κατανάλωσης των νοικοκυριών και η µικρή άνοδος στις πωλήσεις νέων κατοικιών. Η ανεργία βέβαια συνεχίζει να αυξάνεται, γεγονός που περιορίζει τις προοπτικές ανόδου της κατανάλωσης και συνακόλουθα τόνωσης της οικονοµίας, όπως άλλωστε και η αυστηροποίηση των κριτηρίων χορήγησης δανείων από τις τράπεζες, στα απόνερα της κρίσης. Η κεντρική τράπεζα της χώρας µέχρι το τέλος του χρόνου σκοπεύει να αγοράσει τίτλους ενυπόθηκων δανείων και κρατικά οµόλογα αξίας 1,8 τρισ. δολ. για να στηρίξει την αγορά κατοικιών και τη χρηµατοδότησή της όπως και τη ρευστότητα της οικονοµίας.

60 ΕΠΙΛΟΓΗ

µε συνέπεια οι τιµές των αγαθών να µειώνονται και να κυριαρχεί ο αποπληθωρισµός.

Δύο όψεις Υπάρχει, λοιπόν, µία διττή κατάσταση: από τη µία πλευρά οι κοσµοϊστορικές χρηµατικές ενισχύσεις τονώνουν τις αγορές µετοχών, εµπορευµάτων, παραγώγων και πιστώσεων προς αυτές, ενώ από την άλλη η διαδικασία αποµόχλευσης στην πραγµατική οικονοµία µειώνει τις τιµές των ακινήτων, των αυτοκινήτων, των διαρκών καταναλωτικών αγαθών και των τροφίµων. Πληθωρισµός αγορών περιουσιακών στοιχείων µε προεκτάσεις φούσκας για ορισµένες εξ’ αυτών (π.χ. µετοχές) και αποπληθωρισµός στους περισ-

Fed, µε τις συνολικές δεσµεύσεις ενισχύσεων-εγγυήσεων προς την αµερικανική οικονοµία να υπερβαίνουν τα 13 τρισ. δολ! Επίσηµες, δε, εκτιµήσεις δεν αποκλείουν το ποσό αυτό να ανέλθει στα 23 τρισ. δολ. τα επόµενα χρόνια. Κατόπιν αυτών των παρεµβάσεων είναι λογικό οι αγορές να ανακάµπτουν και η οικονοµία να φρενάρει την πτώση της. Με την τεράστια πυραµίδα των υφιστάµενων χρεών ένας παρατεταµένος αποπληθωρισµός θα οδηγούσε σε τσουνάµι χρεοκοπιών και πρωτοφανή ύφεση. Ζητείται ο επαναπληθωρισµός της οικονοµίας για να γίνει δυνατή η αποπληρωµή των χρεών. Όµως, αυτό συνεπάγεται τη δηµιουργία νέων χρεών από κάποιους. Πόσο ορθολογική είναι η προσδοκία επίλυσης της κρίσης χρε-

Ο µεγάλος όγκος του χρήµατος παραµένει στα ταµεία των τραπεζών ή στους αποταµιευτικούς λογαριασµούς επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων που προσπαθούν να βελτιώσουν τη χρηµατοοικονοµική τους κατάσταση.

σότερους τοµείς της πραγµατικής οικονοµίας. Που θα κλίνει ο ζυγός; Θα ανοίξουν οι τραπεζικές κάνουλες και θα διοχετευθεί µαζικά νέο δανεικό χρήµα σε επιχειρήσεις και καταναλωτές ώστε να ανακάµψει σταθερά (έστω και µε αργούς ρυθµούς) η πραγµατική οικονοµία όπως υπόσχεται ο Μπερνάνκε, ή η χιονοστιβάδα των χρεών θα παρασύρει τελικά την οικονοµία σε µία µεγάλη ύφεση; Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάµε ότι το φάντασµα ενός κραχ, ανάλογο του 1929, και ο µπαµπούλας του αποπληθωρισµού υποχρέωσαν τις διεθνείς δηµοσιονοµικές και νοµισµατικές αρχές σε κοσµοϊστορικές ενισχύσεις: την τελευταία διετία διπλασιάστηκε η προσφορά χρήµατος στη παγκόσµια οικονοµία, ενώ το τελευταίο τρίµηνο του 2008 διπλασιάστηκε η νοµισµατική βάση στις ΗΠΑ και φέτος υπερδιπλασιάστηκε ο ισολογισµός της κεντρικής τράπεζας, της

ών µε τη δηµιουργία νέων; Μήπως, απλώς έτσι αναβάλλεται η ώρα του πόνου; Μήπως, η συσσώρευση νέων χρεών σηµαίνει µία ακόµη µεγαλύτερη µελλοντική κρίση;

Κρατική στήριξη Όπως και µε τις αγορές, έτσι και µε την οικονοµία µία βραχυχρόνια βελτίωση των µεγεθών δεν σηµαίνει απαραιτήτως και επιστροφή στο µονοπάτι της µόνιµης και βιώσιµης ανάκαµψης. Όσες επιχειρήσεις βελτίωσαν πρόσφατα την κερδοφορία τους, το έκαναν µειώνοντας τα κόστη τους, όχι αυξάνοντας τα έσοδά τους. Όσες επενδύουν το κάνουν για να αναπληρώσουν τα πολύ µειωµένα αποθέµατά τους. Αυτός ο κύκλος σύντοµα θα κλείσει. Εάν δεν ανακάµψει η απασχόληση, οι µισθοί, η ιδιωτική κατανάλωση και οι κεφαλαιουχικές

επενδύσεις δεν πρόκειται να δούµε βιώσιµη ανάκαµψη. Εξάλλου, ο µεγάλος όγκος του χρήµατος παραµένει στα ταµεία των τραπεζών ή στους αποταµιευτικούς λογαριασµούς επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων που προσπαθούν να βελτιώσουν τη χρηµατοοικονοµική τους κατάσ ταση. Επιπλέον, η κυβέρνηση Οµπάµα µόλις εξήγγειλε ότι τα δηµόσια ελλείµµατα της περιόδου 2010-2019 θα είναι κατά 2 τρισ. δολ. µεγαλύτερα των αρχικών προβλέψεων λόγω υσ τ έ ρησ ης τ ων φ ο ρολογ ικών εσόδων, ένδειξη για τον αναιµικό χαρακτήρα της όποιας ανάκαµψης. Συνεπώς, η ανάκαµψη αφορά περισσότερο προσδοκίες και τις αγορές που τις ακολουθούν, παρά την οικονοµία. Είναι περισσότερο στατιστική, παρά πραγµατική. Βεβαίως, εάν συνεχισθεί και εν ταθεί η πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης (νοµισµατοποίηση ιδιωτικών χρεών από τις κεντρικές τράπεζες) δεν αποκλείεται και η πραγµατική οικονοµία να ανακάµψει τελικά. Δεν θα έχει, ωστόσο, επιλύσει κανένα από τα θεµελιώδη και διαρθρωτικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει µακροχρονίως (πλεονάζον παραγωγικό δυναµικό, φούσκα χρεών κ.λπ.), ενώ θα προσθέσει και νέα βάρη στην πλάτη της µε µόνο κέρδος την αναβολή της κρίσης. Υπό το πρίσµα αυτό, οι αγορές µπορεί να συνεχίσουν να τρέχουν µε την ελπίδα της ανάκαµψης. Οι Dow και S&P µπορεί να φθάσουν τις 10.000 και 1.100 µονάδες αντίστοιχα, το πετρέλαιο να ξεπεράσει τα 80-85 δολ., ο χρυσός τα 1000 δολ. κ.ο.κ. Μάλιστα, η άνοδος αυτή µπορεί να είναι υπόθεση µερικών ηµερών και εβδοµάδων µόνον. Στην πρώτη αρνητική οικονοµική εξέλιξη (π.χ. κραχ εµπορικών ακινήτων, δηµοσιονοµική και οµολογιακή κρίση, κατάρρευση δολαρίου) ή χρηµατοπιστωτικό ατύχηµα (λόγω έκθεσης σε αγορές παραγώγων, ακινήτων κ.λπ.), η διάψευση των επενδυτικών προσδοκιών είναι ικανή να οδηγήσει σε πλήρη ανατροπή του τωρινού υπεραισιόδοξου κλίµατος που σήµερα οδηγεί τις αγορές. ΕΠΙΛΟΓΗ 61

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

ΤΟ ΠΟΛΥΤΑΡΑΧΟ

ΠΑΙΧΝΙΔΙ

ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΙ ΠΕΤΡΕΛΑΪΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΑΝΑΜΕΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΧΤΙΖΟΥΝ ΘΕΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΒΕΒΑΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΑΥΡΙΟ. ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΜΠΟΡΕΙ Η ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΥΓΡΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ ΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΖΕΙ, ΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ, ΟΜΩΣ, ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΙ, ΜΕ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ. // ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

πορεί η οικονοµική κρίση να µονοπωλεί το ενδιαφέρον των παγκόσµιων media, η ενέργεια όµως δεν πρόκειται να χάσει εύκολα την πρωτοκαθεδρία της και το πετρέλαιο δεν θα πάψει να µας απασχολεί τα επόµενα χρόνια. Την άποψη αυτή έρχονται να ενισχύσουν οι διεθνείς και εγχώριες ειδήσεις των τελευταίων εβδοµάδων, κάθε µια τους µε διαφορετικό ειδικό βάρος. Ας πάµε όµως στη «µεγάλη σκηνή», την παγκόσµια. Οι πετρελαϊκές εταιρείες παρουσιάζουν καθίζηση καθαρών κερδών κατά αρκετές δεκάδες ποσοστιαίες µονάδες η κάθε µια. Μετά το ιστορικό υψηλό του καλοκαιριού του 2008, όταν η τιµή 62 ΕΠΙΛΟΓΗ

του πετρελαίου εκτινάχθηκε στα 147 δολάρια το βαρέλι (και τα κέρδη των εταιρειών επίσης…), η πορεία είναι καθοδική, τα κόστη εξόρυξης και επεξεργασίας έχουν ανέβει στα ύψη και οι µεγάλοι πολυεθνικοί όµιλοι αντιµετωπίζουν µια νέα πραγµατικότητα. Ήδη τρεις από τις µεγαλύτερες πετρελαϊκές ανακοίνωσαν, η µεν Royal Dutch Shell µείωση καθαρών κερδών κατά 70%, η δε BP κατά 53%, ενώ η ισπανική Repsol κατά 62%, όλες για το δεύτερο τρίµηνο του 2009. Σύµφωνα µε πρόσφατη έκθεση της αµερικανικής εταιρείας συµβούλων IHS CERA (Cambridge Energy Research Associates), το κόστος έρευνας και εξόρυξης/παραγωγής

ΕΠΙΛΟΓΗ 63

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ



Η ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ανάµεσα στον Όµιλο των Ελληνικών Πετρελαίων και της πολυεθνικής BP ήταν πραγµατική έκπληξη: µπορεί όλοι να ανέµεναν µια κίνηση µεγάλου βεληνεκούς από τα ΕΛΠΕ – η ίδια η ηγεσία τους την είχε προεξοφλήσει – αλλά όχι προς την κατεύθυνση της BP. Εδώ, ο πρόεδρος των ΕΛΠΕ, Ευθύµιος Χριστοδούλου.

 ΚΑΙ Η SHELL; Η υποτιθέ-

µενη νύφη αναζητά γαµπρό ο οποίος θα αποκτήσει το δίκτυο πρατηρίων και τις άλλες εγχώριες δραστηριότητές της, ενώ διεθνώς έθεσε σε εφαρµογή το νέο επιχειρησιακό της σχέδιο από την 1η Ιουλίου. Σύµφωνα µε δηµοσιογραφικές πληροφορίες οι µνηστήρες είναι τρεις. Τη Shell πάντως διεκδικεί, σύµφωνα µε επίσηµη επιβεβαίωση από τον ίδιο τον Β. Βαρδινογιάννη (επάνω), η Motor Oil. Η τελευταία, ιδιαίτερα ανθεκτική απέναντι στην κρίση, προωθεί αυτό το διάστηµα επενδύσεις για την αύξηση της παραγωγικής δυναµικότητας του διυλιστηρίου της κατά 25% και δηµιουργεί νέα µονάδα η οποία θα λειτουργήσει το 2010.

64 ΕΠΙΛΟΓΗ

πετρελαίου και φυσικού αερίου και κατασκευής σχετικών εγκαταστάσεων αυξήθηκε κατά περίπου 12% το τελευταίο εξάµηνο. Σχολιάζοντας τα αποτελέσµατα της έρευνας, ο Pritesh Patel, διευθυντής της έρευνας η οποία φέρει τον τίτλο ‘Capital Costs Analysis Forum for Upstream’ ανέφερε πως «τα κόστη αυτά είναι µια µεγάλη πρόκληση για τις πετρελαϊκές και τις εταιρείες φυσικού αερίου και επηρεάζουν καθοριστικά τις καθυστερήσεις και τις αναβολές πολλών projects». Παρόλα αυτά, η πετρελαϊκή δραστηριότητα παραµένει δυναµική: η µάχη για τα συµβόλαια του Ιράκ ήταν εντυπωσιακή, οι δραστηριότητες σε σηµαντικά κοιτάσµατα εντατικές (π.χ. νήσος Σαχαλίνη), οι κατασκευαστικές δραστηριότητες των πετρελαϊκών εταιρειών συνεχίζονται την ίδια ώρα που το κόστος του χάλυβα και το κόστος των µεταφορών παραµένουν υψηλά. «Οι τιµές εξόρυξης διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή», εξηγεί ο Pritesh Patel. «Σε περιοχές µε υψηλή κινητικότητα όπως η Μέση Ανατολή, η Δυτική Αφρική, η Νότια Αµερική και η Αυστραλία το κόστος παραµένει πολύ υψηλό, σε σχέση µε περιοχές συγκρατηµένης αύξησης όπως η Ευρώπη και η Βόρεια Αµερική» υποστηρίζει. Να σηµειώσουµε εδώ ότι σύµφωνα µε δηλώσεις του Bart Chilton, στελέχους της Επιτροπής Συναλλαγών Συµβολαίων Εµπορευµάτων (Wall Street Journal, 28 Ιουλίου) ότι το ξέφρενο ράλι του πετρελαίου, κατά τη διάρκεια του θέρους του 2008, δεν ήταν αποτέλεσµα της διατάραξης στη σχέση ζήτησης- προσφοράς αλλά αποτέλεσµα χειραγώγησης, διακράτησης και πώλησης προθεσµιακών δικαιωµάτων (futures στην πετρελαϊκή ορολογία).

Στην Ελλάδα ο προβληµατισµός παραµένει! Στην Ελλάδα, η ελληνική κυβέρνηση προσανατολισµένη στην «πολιτική των αγωγών», περιµένει µε αγωνία ότι η ενεργειακή διπλωµατία της, θα αποδώσει καρπούς. Τα πράγµατα δεν εξελίσσονται πάντα µε τον επιθυµητό τρόπο και παρά τις επιµέρους επιτυχίες, όπως ήταν η πρόσφατη συµφωνία

ανάµεσα στη Gazprom και τη ΔΕΣΦΑ για τη σύσ ταση κοινής εταιρείας η οποία θα αναλάβει την κατασκευή του ελληνικού τµήµατος του αγωγού South Stream (η σύσταση αυτής της εταιρείας υλοποιείται µε σχετική καθυστέρηση καθώς προβλεπόταν από τη συµφωνία Β. Πούτιν- Κ. Καραµανλή του 2007), υπάρχουν µια σειρά αρνητικές ειδήσεις που προβληµατίζουν. Η απόφαση που πήρε η Ευρωπαϊκή Ένωση για την ίδρυση κεντρικού συντονιστικού Γραφείου Δηµοπρασιών για τη διασυνοριακή αγορά ενέργειας (που τόσο ενδιαφέρει τους δυτικούς...) µε έδρα την Πογκόριτσα στο Μαυροβούνιο κι όχι τη Θεσσαλονίκη όπως λογικά αναµενόταν, αλλά και τα πισωγυρίσµατα των Βουλγάρων «συνεταίρων» µας στους ενεργειακούς αγωγούς που στρέφουν απροκάλυπτα πλέον το ενδιαφέρον τους προς τις αµερικανικές υποσχέσεις ενεργειακής «ανεξαρτησίας», θεωρούνται από τους αναλυτές της ενεργειακής αγοράς ως «εθνικές ήττες». «Είναι προφανές ότι, εάν η κυβέρνηση δεν επιθυµεί την πλήρη περιθωριοποίηση της χώρας µας στο ενεργειακό τοπίο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, θα πρέπει πολύ σύντοµα να αναπροσαρµόσει τους στόχους της και να αποδεχτεί τη νέα πραγµατικότητα» υποστηρίζει σε άρθρο του στο περιοδικό του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ) ο αντιπρόεδρός του, Κωστής Σταµπολής. Χαρακτηριστικό είναι επίσης το σχόλιο του Γιώργου Δελαστίκ στο Έθνος, στις αρχές του περασµένου Αυγούσ του, ο οποίος προβλέπει σχετικά µε τις κινήσεις του Βούλγαρου πρωθυπουργού ότι «η γραµµή Μπορίσοφ αυξάνει κατακόρυφα τον κίνδυνο να στερηθεί η Ελλάδα των ποσοτήτων φυσικού αερίου που χρειάζεται και να περιέλθει σε κατάσταση ενεργειακής οµηρείας από την Τουρκία». Υπάρχουν όµως και θετικές εξελίξεις, αµιγώς πετρελαϊκές µάλιστα. Ο λόγος για τον Πρίνο, όπου µε στόχο την εξόρυξη περίπου 13.000 βαρελιών αργού την ηµέρα, ξεκίνησε την άνοιξη µια επένδυση από την οποία

αναµένονται πολλά. Για πρώτη φορά µετά από διακοπή αρκετών χρόνων, µια πετρελαϊκή δρασ τηριότητα ξεκινάει και πάλι στο Βόρειο Αιγαίο κι όλοι εύχονται αυτή τη φορά η προσπάθεια να αποφύγει τα εµπόδια του παρελθόντος. Όπως ανακοινώθηκε η επένδυση ύψους 200 εκατ. δολαρίων θα στηριχθεί αποκλειστικά σε ιδιωτικά κεφάλαια και θα είναι απόλυτα ασφαλής για το ελληνικό δηµόσιο το οποίο αναµένεται να εξασφαλίσει περίπου το 40% των κερδών. Μέσα στο κατακαλόκαιρο, επίσης, τα κοιτάσµατα της ευρύτερης περιοχής ήρθαν και πάλι σ το προσκήνιο, αυτή τη φορά εξαιτίας της αντιπαράθεσης ανάµεσα στην Κύπρο και την Τουρκία για τις έρευνες που επιθυµεί να ξεκινήσει η πρώτη σε εθνικά της ύδατα. Η Τουρκία η οποία βλέπει το ελληνικό «πετρελαϊκό τόξο» στο Αιγαίο να παρουσιάζει έντονη κινητικότητα το τελευταίο διάστηµα, στοχεύει στο να δηµιουργήσει προσκόµµατα στην πορεία των ερευνών.

Οι πολυεθνικοί το ξανασκέφτονται Η αναγγελία της συµφωνίας ανάµεσα στον Όµιλο των Ελληνικών Πετρελαίων και της πολυεθνικής BP ήταν πραγµατική έκπληξη: µπορεί όλοι να ανέµεναν µια κίνηση µεγάλου βεληνεκούς από τα ΕΛΠΕ αλλά όχι προς την κατεύθυνση της BP. Η συµφωνία, το ύψος της οποίας ανέρχεται στα 360 εκατ. ευρώ, αφορά στο δίκτυο των 1.200 πρατηρίων της πολυεθνικής τα οποία περνάνε στα ΕΛΠΕ, όπως και οι αποθηκευτικοί χώροι (170.000 κυβικά µέτρα), ενώ ο ελληνικός όµιλος θα πάρει στον έλεγχό του και τη διαχείριση του βιοµηχανικού πελατολογίου. Η συµφωνία ανάµεσα στις ΕΛΠΕ και BP – εφόσον εγκριθεί από την Επιτροπή Ανταγωνισµού – θα δώσει στην πρώτη περίπου το 70% της διύλισης πετρελαίου και περίπου το 30% στην αγορά του εµπορίου πετρελαιοειδών. Η ΒP δεν αποχωρεί ολοκληρωτικά καθώς διατηρεί τα συµφέροντά της

ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΙΟ ΨΗΛΑ Σήµερα, η τιµή του πετρελαίου βρίσκεται λίγο κάτω από τα 70 δολάρια το βαρέλι και εκτιµάται ότι θα συνεχίσει ανοδικά. Έτσι, παρά τις αναµενόµενες διακυµάνσεις, θα φτάσει το 2010, κατά µέσο όρο, τα 73 δολάρια το βαρέλι εκτιµά έρευνα του Reuters στα τέλη του περασµένου Ιουλίου. Το µικρό ράλι του πετρελαίου συνδέεται άµεσα µε το µικρό επίσης ράλι των µετοχών κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριµήνου του 2009. Η αισιοδοξία, η οποία επανέρχεται στις αγορές µε µικρές δόσεις, προκάλεσε την πάνω από 80% άνοδο της τιµής του µαύρου χρυσού από τις αρχές του 2009 όταν είχε πέσει κάτω από τα 35 δολάρια το βαρέλι.

ΕΠΙΛΟΓΗ 65

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

ΝΕΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ Η οικονοµική κρίση, η οποία χρονικά ακολούθησε το εξωφρενικό ράλι της τιµής του πετρελαίου το καλοκαίρι του 2008 έχει ασφαλώς προβληµατίσει, δεν αποτελεί όµως παρά ένα ακόµα επεισόδιο σε µια πολυτάραχη ιστορία κρίσεων οι οποίες ξεκίνησαν εδώ και περίπου µισό αιώνα.

-3% Η ΖΗΤΗΣΗ Το 2009 αναµένεται να καταγραφεί η µεγαλύτερη µείωση στη ζήτηση πετρελαίου από το 1981, σύµφωνα µε τον Διεθνή Οργανισµό Ενέργειας (ΙΕΑ). Ο ΙΕΑ προβλέπει µείωση της τάξης του 3% µε τη ζήτηση να διαµορφώνεται στα 83,2 εκατ. βαρέλια πετρελαίου την ηµέρα, ενώ πέρυσι ήταν κατά 2,6 εκατ. βαρέλια την ηµέρα µεγαλύτερη.

ΧΩΡΙΣ ΤΕΛΟΣ Τα δοµικά προβλήµατα της ελληνικής αγοράς είναι πολλά και ταλανίζουν τον κλάδο εδώ και χρόνια. Θυµίζουµε εν τάχει: ο τεράστιος αριθµός πρατηρίων και ο υπερβολικός εταιρειών εµπορίας (στη χώρα λειτουργούσαν µέχρι πρόσφατα 8.500 πρατήρια, όταν µε τα διεθνή standards χρειάζονται 3.000- 3.500 πρατήρια), το εκτεταµένο φαινόµενο του λαθρεµπορίου, η αδυναµία της πολιτείας να αναλάβει το πολιτικό κόστος ορισµένων αναγκαίων µέτρων εξυγίανσης της αγοράς (φάνηκε ξεκάθαρα στο ζήτηµα των ταµειακών µηχανών µετά τις εξελίξεις του Μαΐου περί χρηµατοδότησης, όπως και στο ‘καυτό’ ζήτηµα των αυτόµατων πωλητών βενζίνης) βενζίνης και η γεωγραφία της ελληνικής επικράτειας συνθέτουν ένα πολύ ιδιαίτερο τοπίο. τοπίο Μέσα σε αυτό το τοπίο, οι πετρελαϊκές εταιρείες, εταιρείες ελεγχόµενες όσο ελάχιστοι άλλοι κλάδοι και µε δηµοσιευµένα τα βασικά τους, κινούνται θεµελιώδη µεγέθη τους προσεκτικά. Όσο για τη δέσµη µέτρων του υπουργείου Ανάπτυξης µε στόχο την πιο εύρυθµη λειτουργία του ανταγωνισµού, ανταγωνισµού αυτή ξεκίνησε πρόσφατα µε την ανακοίνωση του Κ. Χατζηδάκη για εγκατάσταση ταµειακών µηχανών στα πρατήρια καυσ ίµων το 2010, ενώ έχει ξεκινήσει ο διάλογος για την απελευθέρωση του επαγγέλµατος των βυτιοφορέων.

66 ΕΠΙΛΟΓΗ

σε εξειδικευµένες κατηγορίες πετροχηµικών προϊόντων: λιπαντικά, ναυτιλιακά και αεροπορικά καύσιµα, ενώ όπως µας ενηµέρωσε ο επικεφαλής της BP Solar στην Ελλάδα, Σωτήριος Καπέλλος, κανονικά συνεχίζεται το επενδυτικό της πρόγραµµα στον χώρο των φωτοβολταϊκών. Και η Shell; Η υποτιθέµενη νύφη αναζητά γαµπρό ο οποίος θα αποκτήσει το δίκτυο πρατηρίων και τις άλλες εγχώριες δραστηριότητές της. Σύµφωνα µε δηµοσιογραφικές πληροφορίες οι µνηστήρες είναι τρεις. Τη Shell πάντως διεκδικεί, σύµφωνα µε επίσηµη επιβεβαίωση από τον ίδιο τον κ. Β. Βαρδινογιάννη, η Motor Oil. Η τελευταία, ιδιαίτερα ανθεκτική απέναντι στην κρίση, προωθεί αυτό το διάστηµα επενδύσεις για την αύξηση της παραγωγικής δυναµικότητας του διυλιστηρίου της κατά 25% και δηµιουργεί νέα µονάδα η οποία θα λειτουργήσει το 2010. Οι δύο πολυεθνικές χάνουν µερίδια στην ελληνική αγορά: το πρώτο τρίµηνο η BP βρέθηκε στο 14,3% (16,9% πέρυσι) και η Shell στο 16,3% (από 16,8% πέρυσι). Αντίθετα οι µικρές ελληνικές πάνε από το καλό στο καλύτερο: η Aegean Oil βρίσκεται πάνω από το 8%, η Ελίν στο 6,7% και η Revoil στο 6,3%. Εξαιρετικά κινείται η ΕΤΕΚΑ, η οποία κατέγραψε µια από τις µεγαλύτερες αυξήσεις κύκλου εργασιών και έχει θέσει στόχο να φτάσει τα 300 πρατήρια µέχρι τα τέλη του 2010 (250 σήµερα). Η Jet Oil συνεχίζει µε προσεκτικά βήµατα την ανάπτυξή της, εξασφάλισε τα πρατήρια των Dracoil και El Petrol και είδε µέσα στο 2008 τις πωλήσεις της να αυξάνουν κατά 36%.

Πολλοί παίκτες, µικρή αγορά Σύµφωνα µε εκτιµήσεις ανθρώπων του πετρελαϊκού κλάδου η κατανάλωση πετρελαιοειδών υποχώρησε στην Ελλάδα κατά περίπου 1,8% στη διάρκεια του 2008. Οι ίδιοι εκτιµούν ότι η πτώση της αγοράς κατά το 2009 θα ανέλθει σε 15% (πάνω από 7% το πρώτο πεντάµηνο) κάτι το οποίο αναµένεται να εντείνει την πίεση προς τους «µικρούς» του κλάδου. Σύµφω-

να µε ανάλυση της Stat Bank, οι πωλήσεις των 70 µεγαλύτερων εταιρειών του κλάδου ( διύλισης, εµπορικές και άλλες) αυξήθηκαν κατά 21% το 2008, η κερδοφορία τους όµως έχει πέσει κατά 70%. Οι πωλήσεις αυξήθηκαν από 11,7 δισ. ευρώ το 2007 σε 14,2 δισ. ευρώ το 2008. Τα συνολικά κέρδη τους µειώθηκαν από 122,1 εκατ. ευρώ σε 37,9 εκατ. ευρώ. Οι εταιρείες εµπορίας πετρελαιοειδών µείωσαν περαιτέρω το µέσο περιθώριο καθαρού κέρδους των από 1,05% το 2007 σε 0,27% το 2008. «Η κάθετη πτώση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων σε συνδυασµό µε τους αυστηρότερους όρους πληρωµής (πισ τωτικά όρια και χρονικό όριο αποπληρωµής) από τα Ελληνικά Πετρέλαια και τη Μότορ Όιλ έχει οδηγήσει σε ραγδαίες αλλαγές στην εγχώρια αγορά καυσίµων. Μετά το κλείσιµο της El Petrol και την οικονοµική δυσπραγία της Sunoil και της Dracoil τουλάχιστον τρεις ακόµη εταιρείες ακολουθούν έντονα αρνητική πορεία στην αγορά» επισηµαίνεται στην έκθεση.

Επενδύσεις σε παράπλευρες δραστηριότητες Σηµαν τικό επιχειρηµατικό νέο, προερχόµενο από τον πε τ ρε λαϊκό κλάδο είναι η δηµιουργία µιας νέας ...µη πετρελαϊκής εταιρείας. Πρόκειται για τη δηµιουργία ενός νέου, σηµαντικής κεφαλαιακής δύναµης, παίκτη στον χώρο της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Η Elpedison, όπως θα είναι το όνοµα της εταιρείας, αποτελεί το κοινό σχήµα που δηµιούργησαν τα Ελληνικά Πετρέλαια και ο πολυεθνικός όµιλος της Edison και τα ίδια κεφάλαια ανέρχονται σε 85 εκατ. ευρώ. Η νέα εταιρεία, θα ενοποιήσει τις µέχρι τώρα δραστηριότητες των ΕΛΠΕ στον χώρο της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίες κάθε άλλο παρά αµελητέες είναι (δύο θυγατρικές ηλεκτροπαραγωγής), ενώ ο σχεδιασµός προβλέπει την υλοποίηση αξιόλογου επενδυτικού προγράµµατος- εκεί βρίσκεται άλλωστε η καρδιά της συµφωνίας. Με βάση τα σηµερινά δεδοµένα το κοινό σχήµα θα διαχειρίζεται εγκα-

τεστηµένη ισχύ η οποία ανέρχεται σε 300 MW, ο στόχος όµως είναι ιδιαίτερα φιλόδοξος καθώς προβλέπει εγκατάσ ταση ισχύος 2.000 ΜW. Ο διευθύνων σύµβουλος της ελληνικής πετρελαϊκής εταιρείας Ι. Κωστόπουλος ανακοίνωσε επίσης τη θέληση του νέου σχήµατος να δραστηριοποιηθεί στις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας. Με τους καλύτερους επιθυµεί να συνεργαστεί και η Motor Oil, η οποία µέσα στο 2008 είδε τα θεµελιώδη µεγέθη της να εκτοξεύονταν προς τα πάνω: η εταιρεία κατέγραψε ρεκόρ στον όγκο πωλήσεων µε 9 εκατ. µετρικούς τόνους, ενώ ο κύκλος εργασιών της µητρικής ανήλθε σε 5,06 δισ. ευρώ έναντι 3,72 δισ. ευρώ το 2007. Στη µάχη για την ηλεκτρική ενέργεια, η Motor Oil εξαγόρασε από τον ισπανικό όµιλο της Iberdrola το µερίδιό του σε µονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Πρόκειται για την εταιρεία ‘Κόρινθος Power’ η οποία είναι εγκατεστηµένη σε χώρους της ελληνικής εταιρείας στους Αγίους Θεοδώρους και στο µετοχικό κεφάλαιο της οποίας θα συµµετέχει πλέον και ο όµιλος Μυτιληναίου. Ο όµιλος Βαρδινογιάννη, σ τρέφεται προς την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό αποδεικνύει η νέα αίτηση προς τη ΡΑΕ για τη δηµιουργία µονάδας συνδυασµένου κύκλου µε φυσικό αέριο ισχύος 440 MW- στη µονάδα θα µετέχουν και οι Avin – Cyclon. Όσο για τους µικρότερους της ελληνικής αγοράς, οι κινήσεις τους, πολύ προσεκτικές και επηρεασµένες από την ύφεση, στοχεύουν στη διατήρηση της θέσης τους στην αγορά. Η Ελίν, η οποία διαθέτει δίκτυο 540 πρατηρίων, συνεργάζεται σε ένα πρόγραµµα loyalty µε τη Eurobank EFG, ενώ η Revoil, η οποία ενέταξε άλλα τρία πρατήρια στο δίκτυό της, συνεχίζει τη συνεργασία της µε το Ε.Μ.Πολυτεχνείο για τον ποιοτικό έλεγχο των καυσίµων της. Όσο για την είσοδο της Gazprom στην ελληνική αγορά, αυτός είναι (ακόµη) ένας «µύθος» της πετρελαϊκής αγοράς που ακούγεται εδώ και µια πενταετία, από τότε δηλαδή που η «πολιτική των αγωγών» άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά.

150

ΧΡΟΝΙΑ

Φέτος συµπληρώνον ται 150 χρόνια από την πρώτη οργανωµένη εξόρυξη πετρε λαίου σ την Πενσυλβάνια των ΗΠΑ, όταν ο µηχανοδηγός Edwin L. Drake ανακάλυψε, ύστερα από διε τή έρευνα, άφθονο πετρέλαιο χτυπώντας µόλις στα 20 µέτρα από την επιφάνεια της γης. Μέσα σε ενάµιση αιώνα, η ανθρωπότητα συνδέθηκε τόσο στενά µε το συγκεκριµένο καύσιµο, έτσι ώστε σήµερα, η ιδέα και µόνο της πιθανής έλλειψής του τα επόµενα χρόνια, να σχετίζεται µε σειρά από αρνητικές επιπτώσεις σε όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες – από τις οικονοµικές µέχρι την απλή καθηµερινότητά µας.

ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ «Σε ολόκ ληρο τον κόσµο οι άνθρωποι αντιστέκονται στην εξαρτηµένη από το πετρέλαιο ζωή και υιοθετούν λιγότερο καταναλωτικούς τρόπους διατροφής, µεταφοράς και στέγασης, άλλοι επειδή στην πλειονότητά τους ζουν µέσα στην ανέχεια, άλλοι επειδή επιλέγουν νέους τρόπους και ανακαλύπτουν εκ νέου κάποιους παλαιότερους», αναφέ ρε ι η δηµοσ ιογράφος Sonia Shah στο έργο της για την ιστορία του ‘µαύρου χρυσού’ /(Shah Sonia, ‘Η ισ τορία του αργού πετρελαίου’, Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα, 2008). Το ποδήλατο για παράδειγµα, είναι ένας από αυτούς…

ΕΠΙΛΟΓΗ 67

68 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ & ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

ΕΚΡΗΞΗ ΑΔΡΕΝΑΛΙΝΗΣ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΥΦΕΣΗ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΤΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ ΠΛΗΤΤΟΥΝ ΤΟΥΣ ΚΟΛΟΣΣΟΥΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ. ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΟΥ «ΤΡΕΧΟΥΝ» ΜΕ ΦΡΕΝΗΡΕΙΣ ΡΥΘΜΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ. ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΑΝΑΓΚΑΖΟΝΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΝΑ ΠΡΟΧΩΡΗΣΟΥΝ ΣΕ ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ. // ΤΟΥ ΣΙΜΟΥ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥ

ο φθινόπωρο αναµένεται ιδιαίτερα θερµό καθώς η αγορά εµφανίζει έντονες τάσεις συγκέν τ ρωσης. Με τά τα δίδυµα, Cosmote–ΟTE, Forthnet –Nova και Wind–Tellas, δηµιουργείται άλλο ένα ισχυρό δίδυµο µε τη στρατηγική συνεργασία της Vodafone µε την Hellas Online. Στο κοµµάτι των εξαγορών µπαίνουν και οι µικρότεροι παίκτες της αγοράς µε µια κίνηση που δίνει νέα δυναµική στα σχέδιά τους. Ο γάµος Vivodi–On Telecoms και η επικύρωση της συµφωνίας µε το σχήµα Net One–Algonet, θα δηµιουργήσει έναν ανταγωνιστικό πόλο, ειδικά αν καταφέρει να µπει στο Χρηµατιστήριο, είτε µέσω εξαγοράς, είτε µέσω συγχώνευσης µε εισηγµένη εταιρεία. Κινητικότητα

παρατηρείται και στα στελέχη µε πιο ηχηρή µεταγραφή αυτή του Νάσου Ζαρκαλή που µε ταπήδησε από τη θέση του διευθύνοντος συµβούλου στην HOL σε αυτή του chief operating officer & αναπληρωτή CEO στη Wind. Η Wind λίγες ηµέρες νωρίτερα είχε χάσει τον Δαµιανό Χαραλαµπίδη που πέρασε στη Vodafone διατηρώντας τη θέση του chief operating officer, ενώ ο Σωκράτης Κοµινάκης έχει πλέον νέο ρόλο στην εταιρεία. Αλλαγές υπήρξαν και στις µικρότερες εταιρείες µε κυριότερη την αποχώρηση των Νίκου Μανασή και Κάρολου Γκίκα από τη διοίκηση της On Telecoms ύστερα από την αποτυχία συγχώνευσης της On µε την εταιρεία Ζήνων. Η µεγάλη κινητικότητα που έχει παρατηρηθεί στις συνεργασίες και τις συγχωνεύσεις των εταιρειών οφείλεται κατά ένα

µέρος στην ανάγκη για την εξασφάλιση µεγάλων κεφαλαίων έτσι ώστε να γίνουν επενδύσεις στον τοµέα της παροχής περιεχοµένου. Έτσι, µετά την εξαγορά της Nova από τη Forthnet, η εταιρεία απέκτησε ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα, το περιεχόµενο των καναλιών, που την έθεσε αυτόµατα σε πλεονεκτική θέση στη νέα εποχή των τηλεπικοινωνιών. Οι τηλεπικοινωνιακές εταιρείες µπαίνουν πλέον σε µια νέα αγορά, άγνωστη µέχρι σήµερα γι’ αυτές, και προσπαθούν να κλείσουν κοστοβόρες συµφωνίες µε τα µεγάλα στούντιο του εξωτερικού, τις ποδοσφαιρικές οµοσπονδίες, αλλά και Έλληνες παραγωγούς και τηλεοπτικούς φορείς έτσι ώστε να µπορούν να προσφέρουν υπηρεσίες τηλεόρασης. Αν και αρχικά µόνο η ON Telecoms και στη συνέχεια η Vivodi προσέφεραν ΕΠΙΛΟΓΗ 69

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ & ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

Ασύρµατο ίντερνετ και δίκτυα 3ης γενιάς

17%

Η διείσδυση των νέων τεχνολογιών στον πληθυσµό. Μακρύς ο δρόµος για την Ελλάδα δεδοµένου ότι οι πρώτες χώρες στη σχετική κατάταξη, π.χ. Δανία η διείσδυση στον πληθυσµό ξεπερνά το 37%!

180 χιλ.

plus

Βήµατα πρέπει να γίνουν στο κοµµάτι της ασύρµατης σύνδεσης µέσω δικτύων τρίτης γενιάς καθώς σήµερα υπάρχουν 180.372 χρήστες καρτών για πρόσβαση στο δίκτυο µέσω 3G.

11%

Συνολικά 1.217.413 συνδέσεις κινητής τηλεφωνίας µπαίνουν στο διαδίκτυο µέσα από κινητό τηλέφωνο, ποσοστό που αναλογεί στο 10,9% των Ελλήνων.

υπηρεσίες περιεχοµένου, το πεδίο άλλαξε όταν µπήκαν σ την αγορά η Forthnet (δυναµικά µέσω της Nova), η Hellas Online και τελευταίος ο ΟΤΕ που έχει συνάψει µια σειρά από συµφωνίες για το Conn-X TV. Ο ΟΤΕ στην ουσία ξεκίνησε τη διαδικασία υλοποίησης πλατφόρµας δορυφορικής τηλεόρασης µπαίνοντας στα ληµέρια της Nova που µέχρι σήµερα είχε στηρίξει την επιτυχία της κυρίως στην παροχή αθλητικού περιεχοµένου. Στόχος του ΟΤΕ είναι να φτάσει τους 20.000 συνδροµητές µέσα στο 2009, στόχος αισιόδοξος καθώς σήµερα η συνδροµητική βάση της συγκεκριµένης υπηρεσίας δεν ξεπερνά τους 6.000 συνδροµητές. Ωστόσο, ο έντονος ανταγωνισµός για την απόκτηση δικαιωµάτων και τη χορηγία οµάδων δεν συνεπάγονται αστραπιαία αποδοχή των υπηρεσιών από τους καταναλωτές µε αποτέλεσµα οι συγκεκριµένες υπηρεσίες να ασκούν µεγάλη πίεση στα οικονοµικά των εταιρειών.

Η δορυφορική πλατφόρµα δεν είναι το µόνο «ασύρµατο» πεδίο ανταγωνισµού καθώς το στοίχηµα για τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας είναι πλέον οι υπηρεσίες ασύρµατου ίντερνετ. Η ανάπτυξη δικτύων τρίτης γενιάς /3G συνεχίζεται µε γοργούς ρυθµούς µε τις εταιρείες να ανακοινώνουν όλο και µεγαλύτερες ταχύτητες. Οι συνδέσεις στα αστικά κέντρα φτάνουν πλέον µέχρι και τα 7.2Mbps όµως το κόστος παραµένει υψηλό και η κάλυψη των δικτύων 3G δεν είναι πανελλαδική αποτρέποντας τη µεγάλη διείσδυση παρόµοιων υπηρεσιών στο ευρύ κοινό. Οι 3 εταιρείες που παρέχουν πρόσβαση στο ασύρµατο δίκτυο µέσω δικτύων 3ης γενιάς δεν είναι µόνες τους καθώς τις ανταγωνίζεται το µεγάλο δίκτυο µε Wi-Fi spots της Forthnet που διατίθεται δωρεάν στους συνδροµητές της. Αν και το ασύρµατο δίκτυο δεν θα φτάσει ποτέ την ποιότητα και την ταχύτητα των καλωδίων (ειδικά της οπτικής ίνας), ωστόσο θα αποτελέσει µια πηγή εσόδων για τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας καθώς οι συνδροµητές, όλο και περισσότερο, επιθυµούν την πρόσβαση στο ίντερνετ από το κινητό τους. Ηλεκτρονικές υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook και το Twitter ωθούν τους χρήστες στην 24/7 σύνδεση µε το ίντερνετ, ενώ οι τελευταίες συσκευές κινητής τηλεφωνίας κάνουν την πρόσβαση στο διαδίκτυο εξαιρετικά εύκολη ακόµα και για αρχάριους χρήστες.

«Δώσε µου τον συνδροµητή σου» Οι διαµάχες των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας αφορούν το σύνολο των επικοινωνιακών τους ενεργειών. Οι τηλεπικοινωνιακές εταιρείες είναι σήµερα περισσότερο «επιθετικές» από ποτέ. Η πτώση στα περιθώρια κέρδους καθώς και η στασιµότητα στην εγγραφή νέων συνδροµητών έχει οδηγήσει στην πραγµατοποίηση µεγάλων προσφορών που στόχο έχουν κυρίως την «κλοπή» συνδρο-

70 ΕΠΙΛΟΓΗ

µητών από τον ανταγωνισµό. Έτσι οι προσφορές επικεντρώνονται στα συµβόλαια νέων συνδροµητών καθώς και στη φορητότητα από άλλο πάροχο. Οι δωρεάν συσκευές, οι µεγάλες εκπτώσεις και οι πωλήσεις σε τιµή κόστους είναι το βασικό µενού σε καθηµερινή βάση, ενώ χαρακτηριστικό παράδειγµα του έντονου ανταγωνισµού ήταν η «µάχη των καρτοκινητών», Frog και Q, που ξέφυγε από τα όρια καθωσπρεπισµού της ελληνικής διαφηµιστικής δεοντολογίας.

Το πάγιο της έριδος Η παραβίαση της διαφηµιστικής δεοντολογίας βρέθηκε και πάλι στο επίκεντρο διαµάχης µε αφορµή διαφηµίσεις των εναλλακτικών παρόχων για το πάγιο του ΟΤΕ. Συγκεκριµένα οι εναλλακτικοί πάροχοι, από την αρχή λειτουργίας τους, διαφηµίζουν τις υπηρεσίες τους τονίζοντας ότι προσφέρονται «χωρίς πάγιο του ΟΤΕ», γεγονός που ενόχλησε τον Οργανισµό και προσέφυγε στο Συµβούλιο Ελέγχου Επικοινωνίας. Πέρα από τα θεσµικά µέτρα που έλαβε ο ΟΤΕ, φρόντισε και ο ίδιος να «καταργήσει» το πάγιό του λανσάροντας µια νέα προσφορά που απευθύνεται στους καταναλωτές που δεν θέλουν να πληρώνουν πάγιο. Η προσφορά είχε και την έγκριση της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδροµείων µε την οποία ο ΟΤΕ βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε σύγκρουση. Η ΕΕΤΤ θέτει σε διαδικασίες έγκρισης τις προσφορές του Οργανισµού και πολλές φορές δεν επιτρέπει την υλοποίηση προσφορών που, σύµφωνα µε την ίδια, ενδέχεται να διαταράξουν τον ανταγωνισµό στις τηλεπικοινωνίες. Βέβαια οι αποφάσεις της ΕΕΤΤ στερούν από το καταναλωτικό κοινό προσφορές που σίγουρα είναι για το συµφέρον του καθώς ενοποιούν τις υπηρεσίες του ΟΤΕ (κινητή, σταθερή τηλεφωνία και ίντερνετ) σε πολύ ανταγωνιστικό κόστος. Η σύγκρουση του ΟΤΕ µε κρατικούς παράγοντες και αρχές δεν περιορίζεται στην ΕΕΤΤ µετά την πρόθεση του Υπουργείου Μεταφορών να αναπτύξει πανελλαδικό δίκτυο οπτικών ινών µε τη βοήθεια τριών κοινοπρακτικών σχηµάτων, στα οποία

ενδέχεται να συµµετέχουν κατασκευαστικές και τηλεπικοινωνιακές εταιρείες και ΔΕΚΟ. Σε περίπτωση που υλοποιηθεί το νέο σχέδιο θα έχει επιπτώσεις στη θέση του ΟΤΕ στην ελληνική αγορά καθώς οι οπτικές ίνες προσφέρουν ανώτερες υπηρεσίες τόσο από το παρόν δίκτυο χάλκινων καλωδίων του ΟΤΕ όσο και από το µελλοντικό δίκτυο VDSL που αναµένεται να αναπτύξει ο Οργανισµός. Το project των 2 δισεκατοµµυρίων ευρώ χαρακτηρίζεται ως «φιλόδοξο µεν, ανέφικτο δε» από στελέχη του ΟΤΕ και αναλυτές της αγοράς. Σε αναµονή βρίσκονται και οι εναλλακτικοί πάροχοι που σήµερα πληρώνουν στον ΟΤΕ 8,5 ευρώ το µήνα για κάθε γραµµή LLU που νοικιάζουν από τον Οργανισµό και ευελπιστούν στην ανάπτυξη ενός πιο σύγχρονου δικτύου για την κάλυψη των τηλεπικοινωνιακών αναγκών στην Ελλάδα. Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα χρειάζεται ένα σύγχρονο δίκτυο οπτικών ινών που θα βοηθήσει την αύξηση του ποσοστού διείσδυσης των νέων τεχνολογιών που άγγιζε στα τέλη Ιουνίου το 15,6% σύµφωνα µε τα στοιχεία της ΕΕΤΤ. Η χώρα µας παραµένει πέµπτη από το τέλος στην Ευρωπαϊκή Ένωση µετά τη Σλοβακία, τη Βουλγαρία, τη Ρουµανία και την Πολωνία, ενώ απέχει αρκετά από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο (22,9%). Φυσικά είµαστε πολύ µακριά από χώρες όπως η Δανία, στην οποία η διείσδυση στον πληθυσµό αγγίζει το 37,2%. Το δεύτερο τρίµηνο του έτους ο αριθµός των ευρυζωνικών συνδέσεων έφτασε τις 1.753.434 παρουσιάζοντας αύξηση 7,6% σε σχέση µε το προηγούµενο τρίµηνο. Η αύξηση αυτή δεν είναι αρκετή αν θέλουµε να φτάσουµε στα επίπεδα του Ευρωπαϊκού µέσου όρου και να βελτιώσουµε την θέση µας στην ευρυζωνική κατάταξη τον επόµενο χρόνο. Βήµατα πρέπει να γίνουν και στο κοµµάτι της ασύρµατης σύνδεσης µέσω δικτύων τρίτης γενιάς καθώς σήµερα υπάρχουν 180.372 χρήστες καρτών για πρόσβαση στο δίκτυο µέσω 3G, ενώ συνολικά 1.217.413 συνδέσεις κινητής τηλεφωνίας µπαίνουν στο διαδίκτυο µέσα από κινητό τηλέφωνο, ποσοστό που αναλογεί στο 10,9% των Ελλήνων.

ΟΠΟΙΟΣ ΑΝΤΕΞΕΙ! Το οικονοµικό µοντέλο των τηλεπικοινωνιών κλυδωνίζεται από τον έντονο ανταγωνισµό που ρίχνει κατακόρυφα τις τιµές στις υπηρεσίες φωνής (οµιλία στο κινητό), ένα κενό στα κέρδη που προς το παρόν δεν καλύπτεται από τις υπηρεσίες δεδοµένων, την προσφορά περιεχοµένου και την παροχή ασύρµατου ίντερνετ. Οι τηλεπικοινωνίες είναι σήµερα ...ένα πεδίο για παίκτες µε πολύ γερά νεύρα.

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ Οι συσκευές τελευταίας τεχνολογίας αποτελούν συχνά το µήλο της έριδος µεταξύ των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας καθώς όλες θέλουν να δείχνουν ότι διαθέτουν πρώτες την τελευταία λέξη της µόδας και της τεχνολογίας. Η στρατηγική αυτή των εταιρειών συχνά δηµιουργεί ευτράπελα και σύγχυση στους καταναλωτές καθώς δεν υπάρχει πάντα συνέπεια στις ηµεροµηνίες που έχουν ανακοινωθεί για την διάθεση των συσκευών. Στο επίκεντρο της διαµάχης οι τελευταίες συσκευές της HTC αλλά και το iPhone 3GS, που τελικά κυκλοφόρησε την ίδια ηµεροµηνία από την Cosmote και τη Vodafone.

ΕΠΙΛΟΓΗ 71

84 ΧΡΟΝΙΑ ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Τίποτα δεν έχει αλλάξει... Τίποτα δεν είναι όπως παλιά!

ΕΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ, ΥΠΟ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΠΟΥ ΑΠΟΣΠΟΥΝ ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΚΑΙ, ΚΑΠΟΙΕΣ ΦΟΡΕΣ, ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΝΟΥΝ ΤΟΝ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΕΚΘΕΣΙΑΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΗΣ, Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕ 84 ΧΡΟΝΙΑ ΖΩΗΣ – ΦΕΤΟΣ ΗΤΑΝ Η 74Η ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΘΩΣ ΔΕΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1940-’50. ΑΝΑΝΕΩΜΕΝΗ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ, ΦΛΕΡΤΑΡΕ ΜΕ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ ΔΙΝΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΝΟΤΑ «ΓΙΟΡΤΗΣ» ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΟΠΩΣ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙ ΠΟΤΕ ΠΡΩΤΗ ΤΗΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟ 1926. // ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

72 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΤΑ ΣΥΝ ΤΗΣ ΦΕΤΙΝΗΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗΣ •• Στην είσοδο της Έκθεσης υπήρχε µια εξαιρετική κατασκευή, ο µεγαλύτερος ελέφαντας στον Κόσµο, ύψους 14 µέτρων (δεξιά), ένα πραγµατικά γιγαντιαίο έργο τέχνης, που υποδεχόταν τους επισκέπτες. Την κατασκευή του – όπως και των πέντε µικρότερων ελεφάντων-γλυπτών (επάνω) που κοσµούν κεντρικά σηµεία πέντε πόλεων της χώρας (Αθήνα, Πειραιά, Πάτρας, Λάρισας και Θεσσαλονίκης) – είχαν αναλάβει τα Εργαστήρια του Δήµου Πατρέων, ενώ φιλοτεχθήκαν αφιλοκερδώς από τον καλλιτέχνη Άγγελο Χατζηαράπογλου ( TZIARA). •• Στη φετινή διοργάνωση τιµώµενη χώρα ήταν η Ινδία, τιµώµενος νοµός, ο νοµός Χίου και τιµώµενη πόλη η Λάρισα. •• Η Έκθεση περιλάµβανε δύο καινοτόµες επιχειρηµατικές υπηρεσίες το ExpoPartenariat και το AfterExpoMarket, 140 παράλληλες εκδηλώσεις και 13 στοχευµένα εκθεσιακά αφιερώµατα. •• Πέραν αυτών, υπήρξαν δύο νέες καινοτόµες εκδηλώσεις µε πλατύ ενδιαφέρον: η Autoland για τον κλάδο των µεταχειρισµένων αυτοκινήτων µε τη συµµετοχή πολλών επιχειρήσεων εµπορίας και η Tasteland, η οποία φέτος συνέδεσε τη γαστριµαργική τέχνη και απόλαυση µε το ...σεξ, µε τη συµµετοχή κορυφαίων Ελλήνων µαγείρων όπως η Βέφα Αλεξιάδου και σεξολόγων όπως ο Θάνος Ασκητής! Ενδιαφέρον και πικάντικο.

ΕΠΙΛΟΓΗ 73

84 ΧΡΟΝΙΑ ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΣΑΝ ΠΑΛΙΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ...



Έχουν περάσει 84 χρόνια από την εποχή που ένας δραστήριος Έλληνας επιχειρηµατίας συλλαµβάνει την ιδέα της δηµιουργίας µιας µεγάλης εµπορικής έκθεσης κατά τα πρότυπα των πολυήµερων και πολυθεµατικών ξένων εκθέσεων. Βρισκόµαστε στο Μεσοπόλεµο, σε µια περιοχή που µόλις πριν µια δεκαετία εντάχθηκε στον εθνικό κορµό. Βρισκόµαστε σε µια χώρα που υποδέχεται ορισµένα από τα µεγαλύτερα επιχειρηµατικά και επιστηµονικά πνεύµατά της κατά την επιστροφή τους από φηµισµένα πανεπιστήµια της Ευρώπης ως επιχειρηµατίες και βιοµήχανοι πλέον. Στις 3 Οκτωβρίου του 1926, η έκθεση ανοίγει τις πύλες της για να υποδεχτεί τους επισκέπτες της πρώτης διοργάνωσης. Ο πρώτος απολογισµός δεν ήταν κακός: 600 εκθέτες και περίπου 150.000 επισκέπτες. Μέσα σε 15 χρόνια η ΔΕΘ µεταβλήθηκε στο σηµαντικότερο εκθεσιακό γεγονός των Βαλκανίων, ένα πραγµατικό επιχειρηµατικό ορόσηµο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ η συµβολή της στην ανάπτυξη των δύο µεγάλων περιφερειών που υστερούσαν, της Μακεδονίας και της Θράκης θεωρείται καθοριστική. Η διακοπή των εργασιών της για µια ολόκληρη δεκαετία (1940-1950) και η σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή των υποδοµών της, φάνηκε πως θα διέκοπταν τη ζωή της πρόωρα – η θέληση όµως της πόλης και το πείσµα ορισµένων προσωπικοτήτων άλλαξαν τη ρότα της ιστορίας. Μεταπολεµικά γνώρισε µεγάλες στιγµές: ο αριθµός των εισιτηρίων της πολλαπλασιάστηκε και έφτασαν κάποια στιγµή τα 1,62 εκατ. το 1966, οι εκθέτες πολλαπλασιάστηκαν και από περίπου 500 τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ΄50, ανήλθαν σε περίπου 2.000 στα µέσα της δεκαετίας του ΄60 για να εκτοξευτούν σε περίπου 3.500 στα µέσα της δεκαετίας του’80, περίοδος από την οποία και µετά η ΔΕΘ αρχίζει να συρρικνώνεται. 74 ΕΠΙΛΟΓΗ

προκήρυξη εκ λογών, ακόµα και πρόωρων, είναι ένα συνηθισµένο γεγονός στην πολιτική ζωή του τόπου µας. Είναι µάλιστα κάτι που έχει αρκετές φορές στο παρελθόν συνδεθεί χρονικά µε τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, καθώς, πρόωρες ή στην ώρα τους, βουλευτικές εκλογές πραγµατοποιούνται συχνά νωρίς το φθινόπωρο. Μπορεί µια τέτοια απόφαση, προνόµιο όπως λένε του εκάστοτε πρωθυπουργού, να «θερµαίνει» το πολιτικό κλίµα και να απογειώνει τον άτυπο πολιτικό ρόλο της Διεθνούς Έκθεσης ως ο χώρος όπου κατατίθενται και αντιπαρατίθενται, δηµόσια και στο βλέµµα των media, οι οικονοµικές προτάσεις των κοµµάτων, ποιος λογαριάζει όµως τότε τον εκθεσιακό και εµπορικό της χαρακτήρα; Ποιος ασχολείται πραγµατικά µε τους εκατοντάδες εκθέτες, τους χιλιάδες επισκέπτες και τα µύρια προβλήµατα της αγοράς; Ποιος αναρωτιέται για το µέλλον της διοργάνωσης στον βαλκανικό περίγυρο; Αυτή όµως είναι η µοίρα των µεγάλων γεγονότων σε τούτο τον τόπο... Αναµφισβήτητα πάντως η 74 η διοργάνωση της ΔΕΘ πραγµατοποιήθηκε σε µια πολύ ενδιαφέρουσα για τον ιστορικό του µέλλοντος χρονική στιγµή: οι επιπτώσεις της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης µε καθυστέρηση φθάνουν στη χώρα µας και οι ηγεσίες όλων σχεδόν των πολιτικών κοµµάτων προβληµατίζονται από το µέγεθος των αποφάσεων που πρέπει να λάβουν και την οξύτητα που θα πρέπει να έχουν οι οικονοµικές πολιτικές των επόµενων µηνών. Την ίδια στιγµή, το πολιτικό τοπίο στη χώρα µας έχει οξυνθεί έντονα, καθώς η Ελλάδα βρίσκεται κι επίσηµα πλέον σε προεκλογική περίοδο. Τα Βαλκάνια, ο προνοµιακός χώρος στον οποίο απευθύνεται η µεγάλη θεσσαλονικιώτικη έκθεση, συνεχίζουν να ζουν σε κλίµα οικονοµικοπολιτικής αβεβαιότητας, µε την πολιτική σταθερότητα να είναι ακόµα ζητούµενο και την οικονοµική ανάπτυξη να κινείται µε βασανιστικά αργούς ρυθµούς. Τέλος, το θέµα της µετεγκατάστασης της Έκθεσης, η οποία, ας µην γελιόµαστε, θα οριοθετήσει µια νέα εποχή στην 85χρονη

ιστορία της, έρχεται να επιβεβαιώσει τον ‘καθοριστικό’ χαρακτήρα της φετινής χρονιάς. Και ποια χρονιά όµως δεν είχε τις ιδιαιτερότητές της;

Όλα είναι ανάπτυξη! «Για κάθε ένα εκατ. ευρώ που προστίθεται στον τζίρο της HELEXPPO κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, άλλα οκτώ έως δέκα εκατ. ευρώ ‘πέφτουν’ σε δραστηριότητες στην πόλη». Δεν έχουµε λόγους να αµφισβητήσουµε την παραπάνω θετική διαπίστωση, η οποία είναι διατυπωµένη µάλιστα από τον Αλέξανδρο Μπακατσέλο, πρόεδρο και διευθύνοντα σύµβουλο της Πυραµίς, αντιπρόεδρο της Marfin Egnatia Bank και διευθύνοντα σύµβουλο της Εκδοτικής Βορείου Ελλάδος, έναν επιχειρηµατία ο οποίος γνωρίζει όσο λίγοι την αγορά της Βόρειας Ελλάδας. Η φράση αυτή, µαζί µε άλλες σηµαντικών επιχειρηµατικών παραγόντων όπως του διοικητή της ΑΤΕ Bank, Δηµήτρη Μηλιάκου και του προέδρου της Wind Hellas, Σωκράτη Κοµινάκη, κόσµησαν τις διαφηµιστικές καταχωρίσεις της HELEXPO και κάλεσαν τον επιχειρηµατικό κόσµο να συµµετάσχει στο µεγάλο εκθεσιακό γεγονός. Ήταν πράγµατι φιλότιµη η φετινή προσπάθεια των υπευθύνων της Έκθεσης, µέσα µάλιστα σε µια τόσο δύσκολη οικονοµική συγκυρία, να προσελκύσουν νέους (ή και παλαιότερους) πελάτες, να εµπλουτίσουν το πρόγραµµα µε παράλληλες εκδηλώσεις και να εισάγουν νέες επιχειρηµατικές συνήθειες η φιλοσοφία των οποίων έρχεται κατ΄ ευθείαν από τις µεγάλες ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Η προσπάθεια που καταβάλλεται τα τελευταία χρόνια αντικατοπτρίζεται άλλωστε στα µεγέθη της ΔΕΘ Α.Ε. τα οποία είναι αυξηµένα. Τα καθαρά προ φόρων κέρδη είναι αυξηµένα κατά 81% στη χρήση του 2008 στα 2 ,13 εκατ. ευρώ έναντι 1,18 εκατ. ευρώ του 2007 (τρίτη συνεχή χρονιά κερδοφορίας) για την εταιρεία. Ο κύκλος εργασιών της ΔΕΘ, η οποία φέτος ξεπέρασε τους 1.000 εκθέτες, σηµείωσε το 2008 αύξηση κατά 4,6% στα 7,62 εκατ. ευρώ έναντι των 7,29 εκατ. ευρώ του 2007.

ΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΤΟΥ ΤΟΥΤΑΓΧΑΜΩΝ 65 εκθέµατα του Μουσείου KING TUT (Μουσείο Τάφου του Βασιλιά Τουταγχαµών) παρουσιάστηκαν στους φετινούς επισκέπτες της 74ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.

ΝΟΜΙΣΜΑ ΔΥΟ ΟΨΕΩΝ Ο Τάσος Βακιρτζής είναι πρόεδρος µιας µικροµεσαίας, οικογενειακής επιχείρησης µε έδρα την Αθήνα, ιδρυµένη από τον πατέρα του τo 1964. Η εταιρεία δραστηριοποιείται στο κλάδο των φωτιστικών και του οικιακού εξοπλισµού και έλαβε µέρος για πρώτη φορά στη ΔΕΘ το 1976. Ο ίδιος συµµετείχε για πρώτη φορά στην έκθεση το 1984, ήταν µαθητής Λυκείου τότε, ενώ στη συνέχεια, όταν εντάχθηκε στην επιχείρηση, συµµετείχε ανελλιπώς καθ΄ όλη τη διάρκεια του 15νθηµέρου και σε όλες τις διοργανώσεις µέχρι και το 1996, όταν η επιχείρηση σταµάτησε να συµµετέχει ύστερα από µια εικοσαετία. «Ήταν το σηµαντικότερο γεγονός εµπορικής προβολής, αλλά και πωλήσεων», θυµάται σήµερα και διευκρινίζει πως «πέρα από ένα εµπορικό γεγονός, για τους νεώτερους της επιχείρησης ήταν ένα ταξίδι... Ο Πύργος του ΟΤΕ, το µεγάλο λούνα παρκ της έκθεσης, η νυχτερινή ζωή της Θεσσαλονίκης ήταν πράγµατα που δεν περνούσαν απαρατήρητα». Αναφερόµενος στη συρρίκνωση του µεγάλου εκθεσιακού θεσµού, υποστηρίζει ότι «αρκετοί πελάτες µας, δικαιολογούσαν την απουσία τους υποστηρίζοντας ότι το κόστος της επίσκεψης στη Θεσσαλονίκη ήταν µεγάλο και πάντως όχι µικρότερο από ένα αντίστοιχο επαγγελµατικό ταξίδι στην Αθήνα το οποίο και προτιµούσαν. Οι αυξηµένες τιµές στα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και τις άλλες υπηρεσίες της πόλης, αποκλειστικά και µόνο το διάστηµα της Έκθεσης, έδιναν την εντύπωση ότι η ΔΕΘ αντιµετωπιζόταν από µερίδα συνεργατών της ως ένα µεγάλο τοπικό ‘πανηγύρι’ κι όχι ως µια διεθνής έκθεση», µας είπε. Ο. Τ. Βακιρτζής παρακολουθεί, µακρόθεν, σήµερα τις εξελίξεις. «Οι εγκαταστάσεις όπου φιλοξενείται η Έκθεση βρίσκονται σε µια περιοχή κορεσµένη, ενώ δεν πληροί τις προϋποθέσεις των σύγχρονων εκθεσιακών κέντρων όπως σύνδεση µε αεροδρόµια και οδικούς άξονες, χώρους πάρκινγκ κ.λπ. Εκεί όπου βρίσκεται σήµερα είναι µέρος του γνωστού, χρόνιου, προβλήµατος που έχει σε υποδοµές η Θεσσαλονίκη. Η πρόταση που κατέθεσαν δήµαρχοι της περιοχής για µετεγκατάσταση της ΔΕΘ εκτός του αστικού ιστού της Θεσσαλονίκης, µπορεί να δώσει τη δυνατότητα στην Έκθεση να αναβαθµιστεί, να επεκταθεί και να κερδίσει περισσότερους πελάτες» υποστηρίζει. ΕΠΙΛΟΓΗ 75

ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών, τα δεδοµένα αλλάζουν συχνά και µε ταχύτητα. Οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι ραγδαίες, οι ανάγκες των πελατών µεταβάλλονται, νέοι ανταγωνιστές προστίθενται και άλλοι σταµατούν τη λειτουργία τους. Η επιχειρηµατικότητα στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών είναι για δυνατούς παίκτες. Του Βασίλη Ρηγόπουλου, Διευθυντή Τηλεπικοινωνιακής Περιφέρειας Βορείου Ελλάδος ΟΤΕ στο πλαίσιο της 74ης ΔΕΘ

τη χώρα µας, µε δεδοµένη την ύπαρξη σκληρού ανταγωνισµού, αλλά και τους περιορισµούς που τίθενται από το υφιστάµενο ρυθµιστικό πλαίσιο, οι στόχοι του ΟΤΕ επικεντρώνονται στην αειφόρο ανάπτυξη και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, µέσω της παροχής ποιοτικών προϊόντων, υπηρεσιών και εξυπηρέτησης, µε ταυτόχρονη αξιοποίηση των συνεργιών εντός του Οµίλου ΟΤΕ. Παράλληλα, ο ΟΤΕ ατενίζει το µέλλον µε αισιοδοξία έχοντας πλέον και έναν ισχυρό σύµµαχο, τη Deutsche Telekom που µε τη τεχνογνωσία και το µέγεθός της, ως µία από τις µεγαλύτερες εταιρείες τηλεπικοινωνιών στον κόσµο, µπορεί να βοηθήσει τον ΟΤΕ στην προσφορά νέων τεχνολογιών και ακόµα ποιοτικότερων προϊόντων και υπηρεσιών.

Η ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ Η Τηλεπικοινωνιακή Περιφέρεια Βορείου Ελλάδος (Τ.Π.Β.Ε.), καλύπτει γεωγραφικά το 43,2% της χώρας και εξυπηρετεί το 29% του συνόλου των πελατών του ΟΤΕ. Με ένα σύγχρονο αστικό, υπεραστικό και διεθνές δίκτυο, η Τ.Π.Β.Ε. παρέχει στους περίπου 1.400.000 πελάτες της υψηλού επιπέδου επικοινωνία, νέες υπηρεσίες αιχµής της τεχνολογίας (π.χ. IPTV) και υποστήριξη. Συµµετέχει ενεργά στη διαρκή πανελλαδική προσπάθεια του ΟΤΕ για αναβάθµιση των παρεχόµενων υπηρεσιών, µε την ευρυζωνικότητα να βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων και εξασφαλίζει ποσοστό 28% στο σύνολο των ADSL συνδέσεων πανελλαδικά.

ΕΥΡΥΖΩΝΙΚΟΤΗΤΑ & ΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Ο ΟΤΕ, αναπτύσσει και αξιοποιεί τις τεχνολογικές δυνατότητες και υποδοµές του µε στόχο την επέκταση της διείσδυσης της ευρυζωνικότητας και την παροχή υπηρεσιών υψηλού επιπέδου στο σύνολο της κοινωνίας. Η επέκταση της διείσδυσης της ευρυζωνικότητας αποτελεί για τον ΟΤΕ στρατηγική επιχειρηµατική επιλογή και τεράστια πρόκληση. Με δεδοµένη τη γεωγραφική εξάπλωση της ευρυζωνικότητας πανελλαδικά, οι επιδιώξεις του ΟΤΕ εστιάζονται πλέον: • στην αύξηση των διαθέσιµων ταχυτήτων πρόσβασης στο διαδίκτυο, ακόµη και σε αποµακρυσµένα σηµεία της ελληνικής επικράτειας, • στην ανάπτυξη και εξάπλωση των υποδοµών και ευρυζωνικών δικτύων, • στην αξιοποίηση των συστηµάτων διαχείρισης δικτύου έτσι ώστε να συµβάλλουν στην ταχύτερη και οικονοµικότερη παροχή υπηρεσιών στους πελάτες. Σε ότι αφορά στην ανάπτυξη του δικτύου ευρυζωνικότητας στην Τηλεπικοινωνιακή Περιφέρεια Βορείου Ελλάδος, οι πελάτες έχουν ήδη ξεπεράσει τις 300.000. Σε σχέση µε πέρυσι, η αύξηση είναι της τάξης του 20,9%, αποτέλεσµα της συνεχιζόµενης επέκτασης του δικτύου ADSL στην Τηλεπικοινωνιακή Περιφέρειά µας. Επιπλέον, το πλήθος των Κέντρων της ΤΠΒΕ στα οποία έχουν εγκατασταθεί κόµβοι του

δικτύου ADSL, ανέρχεται σήµερα στα 576 και καθηµερινά προστίθενται νέα Κέντρα, ακόµα και στις πιο αποµακρυσµένες περιοχές. Θα πρέπει να υπενθυµίσουµε ότι, κάθε χρόνο ο ΟΤΕ εκτελεί εκτεταµένο κατασκευαστικό πρόγραµµα µε στόχο την επέκταση του δικτύου ADSL σε όλη τη χώρα. Στο πλαίσιο αυτό και για την περιοχή δικαιοδοσίας µας, το τρέχον κατασκευαστικό πρόγραµµα προβλέπει την εγκατάσταση 298 κόµβων ADSL νέας τεχνολογίας εξοπλισµένων µε µονάδες ethernet dslam και switch. Οι νέες πόρτες του ADSL δικτύου ανέρχονται στο σύνολό τους στις 51.000 και µέσω της εγκατεστηµένης υποδοµής αυτές µπορούν να αυξηθούν στις 267.000. Ταυτόχρονα, διαρκώς επεκτείνεται και εκσυγχρονίζεται το ζευκτικό δίκτυο δακτυλίων του ΟΤΕ, µέσω του οποίου διέρχονται τα µεγάλης ταχύτητας και Ο κ. Βασίλης Ρηγόπουλος είναι Διευθυκάθε είδους κυκλώµατα διασύνδεσης. ντής της Τηλεπικοινωνιακής Περιφέρειας Χαρακτηριστικά αναφέρουµε ότι, σε 20 Βορείου Ελλάδος. Είναι απόφοιτος του δακτυλίους εγκαθίστανται 62 κόµβοι Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου - Τµήµα νέας τεχνολογίας (NG-SDH), ενώ 102 Μηχανολόγων – Ηλεκτρολόγων, του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης υφιστάµενοι ήδη αναβαθµίζονται. - Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών και κάτοχος Επιπλέον, ο ΟΤΕ υλοποιεί και τρόµεταπτυχιακού διπλώµατος στη Διοίκηση πους ασύρµατης ευρυζωνικής πρόσβαΕπιχειρήσεων (ΜΒΑ) του Πανεπιστηµίου σης, είτε µικρής εµβέλειας (Wi-Fi) είτε ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ. µέσης - µεγάλης (Wi-Max). Για την πρώΔιετέλεσε ανώτατο στέλεχος του ΟΤΕ και Διευθύνων Σύµβουλος της Trans Jordan τη τεχνολογία, βρίσκονται σε εξέλιξη for Communications Services µε έδρα το διάφορα προγράµµατα (projects) εισαΑµµάν της Ιορδανίας. γωγής της σε Δηµόσιες Υπηρεσίες ή επιλεγµένους χώρους, ενώ για τη δεύτερη βρίσκεται στην τελική φάση η πιλοτική εισαγωγή της στο δίκτυο για να ακολουθήσει αµέσως µετά η διάθεσή της στους πελάτες.

ΠΡΟΪΟΝΤΑ & ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΛΑΤΩΝ Οι συνεχείς και συντονισµένες προσπάθειες του ΟΤΕ για την ποιοτική αναβάθµιση της εξυπηρέτησης των πελατών, συµβάλλουν καθοριστικά στην εδραίωση της ηγετικής παρουσίας της εταιρείας σε ένα διαρκώς µεταβαλλόµενο επιχειρηµατικό περιβάλλον. Το conn-x TV, η υπηρεσία ψυχαγωγίας / συνδροµητικής τηλεόρασης που περιλαµβάνει τηλεοπτικά κανάλια, video on demand περιεχόµενο (τηλεοπτικές σειρές, ταινίες, παιδικά προγράµµατα, µουσική), παιχνίδια, είναι η IPTV πρόταση του ΟΤΕ. Αποτελεί την πιο προηγµένη τεχνολογικά, µορφή µετάδοσης ψηφιακού τηλεοπτικού σήµατος µέσω της απλής τηλεφωνικής πρίζας και µιας ευρυζωνικής σύνδεσης. Διατίθεται ήδη σε 25 µεγάλες πόλεις (Αθήνα, Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα, Ηράκλειο, Ρόδος, Νάξος, Κως, Θήρα, Σύρος, Ξάνθη, Καβάλα, Δράµα, Σέρρες, Κοµοτηνή, Αλεξανδρούπολη, Τρίκαλα, Κατερίνη, Βέροια, Έδεσσα, Κιλκίς, Γιαννιτσά, Ρέθυµνο και Χανιά), ενώ, σταδιακά µέσα στο 2009, θα διατεθεί σε όλες τις πρωτεύουσες νοµών.

ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ

Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΝΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΕΝΤΖΟΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ, ΜΑΛΛΟΝ ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ, ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ 2009 ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕ ΕΔΡΑ ΤΙΣ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΤΟΞΟΥ, ΜΕ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΗΜΕΡΑ, ΤΗΝ ΕΛΛΕΙΨΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ. ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ, ΟΜΩΣ, ΔΗΛΩΝΕΙ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΣ, ΠΙΣΤΕΥΟΝΤΑΣ ΠΩΣ «ΣΥΝΤΟΜΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΘΑ ΑΝΤΙΣΤΡΑΦΕΙ». // ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗ

αρατηρούνται διαφοροποιήσεις στο επιχειρείν εντός της ελληνικής επικράτειας; Αντιµετωπίζει µεγαλύτερα προβλήµατα ένας επιχειρηµατίας της Βόρειας Ελλάδας, από το αν έκανε την ίδια δουλειά στην Αθήνα, την Πελοπόννησο ή κάποιο νησί της χώρας; Το επιχειρείν στη Βόρεια Ελλάδα είναι σαφώς δυσκολότερο από αυτό που θα αναπτυσσόταν για παράδειγµα στην Αθήνα. Αυτό συµβαίνει για τους ακόλουθους λόγους: ο πρώτος σχετίζεται µε την απόσταση των επιχειρήσεων της Βόρειας Ελλάδας από την κεντρική διοίκηση, όπου µικρά ή µεγάλα θέµατα λύνονται αναγκαστικά εκεί. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η Αθήνα είναι η µεγαλύτερη αγορά της χώρας, γεγονός το οποίο συνεπάγεται δυσκολότερο έλεγχο και αύξηση κό78 ΕΠΙΛΟΓΗ

στους για τις επιχειρήσεις µας, σε σχέση µε τις επιχειρήσεις της Αττικής. Ο τρίτος σχετίζεται µε το άνοιγµα των συνόρων µε τις γειτονικές χώρες: οι επιχειρήσεις µας πλήττονται από την εισαγωγή προϊόντων αµφίβολης ποιότητας και προδιαγραφών από τις γειτονικές χώρες, που είναι φθηνότερα από τα δικά µας, µε αποτέλεσµα να µειώνεται η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεών µας.

Στο πρόσφατο (Ιούνιος 2009) υπόµνηµα θέσεων του ΣΒΒΕ προς τον υπουργό Ανάπτυξης, Κωστή Χατζηδάκη, προτείνετε µέτρα µε στόχο «την άσκηση ουσιαστικής βιοµηχανικής πολιτικής», καθώς και την αποτελεσµατικότερη λειτουργία του επενδυτικού νόµου - πού πιστεύετε ότι χωλαίνουν αυτές οι δύο συνιστώσες της κρατικής πολιτικής; Θεωρώ ότι η διαχρονική σηµασία και η συµβολή της βιοµηχανίας στην ανάπτυξη της χώρας αποτελεί αδιαµφισβήτητο γεγονός. Παρά το γεγονός αυτό, κατά την τελευταία δεκαετία η µεταποίηση έχει πάψει να αποτελεί προτεραιότητα της κυβερνητικής πολιτικής. Ειδικά κατά την τρέχουσα περίοδο της οικονοµικής κρίσης, η µεταποίηση είναι ο τοµέας της οικονοµίας που έχει πληγεί περισσότερο από κάθε άλλον. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει έµπρακτα να επανέλθει στο επίκεντρο της κυβερνητικής πολιτικής και αυτό ακριβώς ζητήσαµε από τον υπουργό Ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό ζητούµε την άσκηση ουσιαστικής βιοµηχανικής πολιτικής, αφού διαπιστώνουµε ότι η Γενική Γραµµατεία Βιοµηχανίας (ΓΓΒ) τα τελευταία χρόνια αποτελεί φορέα εφαρµογής, υλοποίησης και διαχείρισης προγραµµάτων, ενώ θα έπρεπε κατ΄ ουσία να παράγει και να ασκεί βιοµηχανική πολιτική. Η εκχώρηση στο Υπουργείο Ανάπτυξης ειδικών αρµοδιοτήτων εφαρµογής του Αναπτυξιακού Νόµου ενίσχυσε τον διαχειριστικό ρόλο της ΓΓΒ, αλλά ταυτόχρονα υποβάθµισε την αποστολή της αναφορικά µε τη χάραξη βιοµηχανικής πολιτικής. Αυτό είναι το κύριο σηµείο στην προσπάθειά µας για επαναπροσδιορισµό του ρόλου και της αποστολής της Γενικής Γραµµατείας Βιοµηχανίας του υπουργείου Ανάπτυξης. Ας σηµειωθεί ότι οι πρόσφατες εξαγγελίες σχετικά µε τη διαχείριση µεγάλου αριθµού προγραµµάτων ενίσχυσης επιχειρήσεων από τη ΓΓΒ, επεκτείνουν περαιτέρω τον διαχειριστικό της ρόλο, και υποβαθµίζουν έτσι την αποστολή της στην άσκηση της βιοµηχανικής πολιτικής. Σε αντιδιαστολή µε τα παραπάνω η πρόταση δηµιουργίας Ειδικής Υπηρεσίας Εφαρµογής προγραµµάτων είναι

«Ζητούµε την άσκηση ουσιαστικής βιοµηχανικής πολιτικής, αφού διαπιστώνουµε ότι η Γενική Γραµµατεία Βιοµηχανίας τα τελευταία χρόνια αποτελεί φορέα εφαρµογής, υλοποίησης και διαχείρισης προγραµµάτων, ενώ θα έπρεπε κατ΄ ουσία να παράγει και να ασκεί βιοµηχανική πολιτική».

προς τη σωστή κατεύθυνση, εφόσον αυτή αναλάβει σηµαντικό έργο διαχείρισης. Συµπληρωµατικά σηµειώσαµε προς τον κ. υπουργό την αποτελεσµατικότερη λειτουργία του επενδυτικού νόµου. Ο επενδυτικός νόµος διαχρονικά έχει αποτελέσει βασικό εργαλείο άσκησης βιοµηχανικής πολιτικής και αναδιάρθρωσης της µεταποίησης. Όµως, και αναφορικά µε τη λειτουργία του, έχουν παρατηρηθεί µεγάλες καθυστερήσεις στην αξιολόγηση των επενδυτικών προτάσεων, που σε ορισµένες περιπτώσεις έχουν ξεπεράσει τους 15 µήνες. Παράλληλα, παρατηρούνται µεγάλες καθυστερήσεις στους ε λέγχους και την πισ τοποίηση δαπανών στις επενδύσεις αρµοδιότητας του υπουργείου Ανάπτυξης. Επίσης, έχουν διαπιστωθεί µεγάλες καθυστερήσεις στην έγκαιρη πληρωµή των επενδύσεων, όπως και καθυστερήσεις στη σύγκλιση και λειτουργία των ειδικών γνωµοδοτικών επιτροπών εµπειρογνωµόνων που εξετάζουν προτάσεις ειδικών επενδύσεων όπως καινοτοµία, υψηλή τεχνολογία, επενδύσεις λογισµικού, νέα προϊόντα κλπ. Η πρότασή µας προς το Υπουργείο Ανάπτυξης για αντιστροφή του κλίµατος είναι η διερεύνηση της δηµιουργίας και θεσµοθέτησης ενός πιο ευέλικτου και αποτελεσµατικότερου συστήµατος διαχείρισης του επενδυτικού νόµου.

Ως προς έλεγχο της αγοράς και τα προβλήµατα που προκύπτουν από περιπτώσεις αθέµιτου ανταγωνισµού, θεωρείτε πως η Επιτροπή Ανταγωνισµού δεν µπορεί να εγγυηθεί για την ύπαρξη πραγµατικής ελευθερίας της αγοράς; Διαχρονικό αίτηµα του ΣΒΒΕ αποτελεί η δηµιουργία αποτελεσµατικού θεσµικού πλαισίου για τον έλεγχο της αγοράς και την πάταξη του αθέµιτου ανταγωνισµού. Είναι αυτονόητο ότι όπως σε κάθε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έτσι και στην Ελλάδα, θα πρέπει να ληφθούν µέτρα για την προστασία των ελληνικών προϊόντων από προϊόντα τρίτων χωρών τα οποία κυκλοφορούν στην αγορά. Όσον αφορά την Επιτροπή Ανταγωνισµού θεωρούµε ότι εντάσσεται στο αποτελεσµατικό θεσµικό πλαίσιο που ζητάµε. Πισ τεύουµε ότι ένα πλαίσιο ελέγχου της αγοράς που θα έχει προκύψει µετά από διάλογο και συµφωνία µε τους εκπροσώπους των επιχειρήσεων, θα οριοθετήσει καλύτερα τον ρόλο της Επιτροπής Ανταγωνισµού και θα αναβαθµίσει τον ουσιαστικό της ρόλο για τον αποτελεσµατικό έλεγχο της αγοράς. ΕΠΙΛΟΓΗ 79

ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ

Πώς κρίνετε στην πράξη τα διάφορα µέτρα /προγράµµατα για την καταπολέµηση της ανεργίας; Ο ΣΒΒΕ ζητά πάντοτε µέτρα στήριξης της εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό και µε δεδοµένη την οικονοµική κρίση, ζητάµε να υπάρξει στήριξη της µεταποιητικής βιοµηχανίας της χώρας µας µε την παροχή ενισχύσεων και κινήτρων για τη διατήρηση και επαύξηση των υφιστάµενων θέσεων εργασίας. Πώς σχολιάζετε, µε τα σηµερινά δεδοµένα, τις αντιξοότητες που συναντά οποιοσδήποτε αλλοδαπός επιχειρηµατίας επιθυµεί να δραστηριοποιηθεί στις λεγόµενες παραµεθόριες περιοχές της χώρας Ο ΣΒΒΕ το συγκεκριµένο θέµα το έχει αναδείξει εδώ και αρκετά χρόνια, ακόµα και µε επιστολή του προς τον πρωθυπουργό. Υπάρχουν, εξαιτίας του υφισ τάµενου νοµοθετικού πλαισίου, εµπόδια στην ανάπτυξη της βιοµηχανίας, του τουρισµού και της οικοδοµικής δραστηριότητας στο βορειοελλαδικό τόξο. Πρόκειται για το προεδρικό διάταγµα 22/24.06.1927, καθώς και τον νόµο 1892/1990 (α. 24 έως 32), που, ως προέκταση της ισχύουσας στη διάρκεια του µεσοπολέµου σχετικής νοµοθεσίας, η οποία εξέφραζε τις επικρατούσες συνθήκες της εποχής (κατασκοπεία, εχθρικές ενέργειες), αποτελούνσηµαντικό αντιαναπτυξιακό κίνητρο και τροχοπέδη για τις νέες επενδύσεις. Στο πλαίσιο αυτό προτείναµε τις ακόλουθες παρεµβάσεις: ••• Να καταργηθεί πλήρως το Προεδρικό Διάταγµα 22/24.06.1927 ••• Να τροποποιηθούν οι διατάξεις των άρθρων 24 έως 32 του Ν. 1892/1990 ως προς: ••• την έκταση χωροταξικής εφαρµογής του νόµου, µε τον περιορισµό των παραµεθορίων περιοχών. Με την κατάργηση του π.δ., θα απαλειφθούν από τη ρύθµιση οι νοµοί Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Πιερίας και Ηµαθίας, που δεν είναι παραµεθόριοι και παρουσιάζουν έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον ••• τον περιορισµό των περιπτώσεων των απαγορευµένων δικαιοπραξιών, µε συγκεκριµένες λύσεις για τις αµφισβητούµενες περιπτώσεις. ••• τον περιορισµό των φυσικών και νοµικών προσώπων, που θα υπάγονται στο νόµο, κυρίως σε αυτούς που έχουν την ιθαγένεια τρίτων χωρών ••• τη συντόµευση των διαδικασιών µε τη λειτουργία των Νοµαρχιακών Επιτροπών και την κατάργηση της αδείας από τον Υπουργό Εθνικής Άµυνας. 80 ΕΠΙΛΟΓΗ

«Ο επενδυτικός νόµος διαχρονικά έχει αποτελέσει βασικό εργαλείο άσκησης βιοµηχανικής πολιτικής και αναδιάρθρωσης της µεταποίησης».

Σχολιάστε µας τα τρία πιο σηµαντικά ευρήµατα της ενδιαφέρουσας έρευνας σχετικά µε την τρέχουσα οικονοµική κρίση, που πρόσφατα δηµοσιοποιήσατε; Από την έρευνα αναδείχθηκαν τρία κύρια ζητήµατα για την αντιµετώπιση των επιπτώσεων της οικονοµικής κρίσης στις επιχειρήσεις και την έξοδο από αυτή. Αυτά είναι α) η ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων της Βόρειας Ελλάδας, β) η παροχή ενισχύσεων για τη διατήρηση και επαύξηση των υφιστάµενων θέσεων εργασίας, και, γ) το γεγονός ότι τα διάφορα προγράµµατα του ΕΣΠΑ, ενώ είναι εργαλεία για την ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας, δεν αποτελούν τη λύση στο έντονο πρόβληµα της ρευστότητας που αντιµετωπίζουν οι επιχειρήσεις σήµερα. Πρόκειται για τρία «ευρήµατα» πολύ σηµαντικά, αφού: α) η ρευστότητα αποτελεί το κυριότερο πρόβληµα για τις επιχειρήσεις του Βορειοελλαδικού Τόξου, β) η παροχή ενισχύσεων προς τις µεταποιητικές επιχειρήσεις αναδεικνύει το γεγονός ότι αποτελούν παράγοντες κοινωνικής συνοχής στην περιφέρειας, ενώ, γ) το θέµα της «λειτουργίας» των προγραµµάτων του ΕΣΠΑ επιβεβαιώνει τη θέση του ΣΒΒΕ για την άσκηση ουσιαστικής βιοµηχανικής πολιτικής, µέρος της οποίας θα πρέπει να είναι και τα συγχρηµατοδοτούµενα προγράµµατα του ΕΣΠΑ.

Ποιες είναι εκτιµήσεις σας για το β’ εξάµηνο της χρονιάς, αλλά και για το 2010; Πρόσφατα δηµοσιοποιήσαµε τα στοιχεία που προέκυψαν από την επεξεργασία 300 ισολογισµών επιχειρήσεων – µελών του ΣΒΒΕ µε έδρα τις τέσσερις περιφέρειες του Βορειοελλαδικού Τόξου. Τα αποτελέσµατα είναι απογοητευτικά. Αρκεί να σας αναφέρω ότι το περιθώριο καθαρού κέρδους των επιχειρήσεων από 4,7% το 2007, έχει µειωθεί στο 2,3% το 2008. Αν λάβουµε υπόψη µας ότι στα αποτελέσµατα του 2008 έχει ενσωµατωθεί ένα µέρος της οικονοµικής κρίσης, πιστεύω ότι τα αποτελέσµατα για το 2009 θα είναι µάλλον χειρότερα. Σε κάθε περίπτωση είµαι αισιόδοξος, και πιστεύω ότι σύντοµα το κλίµα θα αντιστραφεί και θα µετριασθούν τα άσχηµα αποτελέσµατα για το 2009. Όσον αφορά το 2010 δεν µπορώ να κάνω προβλέψεις, αφού τα δεδοµένα του περιβάλλοντος και της αγοράς αλλάζουν σχεδόν σε εβδοµαδιαία βάση.

πλήρως δίγλωσση [ελληνικά και αγγλικά]

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ 29o ΕΤΟΣ

ΠΛΗΡΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ 328 ΣΕΛΙΔΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ

ΓΙΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΤΗΣΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΤΙΣ ΕΤΗΣΙΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ

 ΕΛΛΑΔΑ - ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ  ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ  ΕΘΝΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ  ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ  ΤΙΜΕΣ  ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ  EΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ  ΝΟΜΙΣΜΑ ΚΑΙ ΠΙΣΤΗ  ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ  ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ, ΥΓΕΙΑ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ  ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ  ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Για την παραγγελία σας τηλεφωνήστε: 210 640 1850 ή στείλτε το παρακάτω κουπόνι στο fax: 210 642 4850

αντιτύπων της έκδοσης: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

Επιθυµούµε την αγορά

Η έκδοση διατίθεται προς 65€ *

ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΤΗΛΕΦΩΝΟ:

FAX:

E-MAIL: ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:

ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ: Για 5 αντίτυπα, έκπτωση 10% Για 10 αντίτυπα, έκπτωση 20% Για περισσότερα από 10 αντίτυπα, έκπτωση 25% *

ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

συν έξοδα αποστολής

Επιθυµούµε την εγγραφή συνδροµής στο περιοδικό ΕΠΙΛΟΓΗ και να παραλάβουµε (από τα γραφεία σας) ως δώρο την έκδοση: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ. Ετήσια συνδροµή € 88 (ιδιώτες, επιχειρήσεις), €125 (Τράπεζες, Ασφάλειες, Δηµόσιο, Ν.Π.Δ.Δ., Οργανισµοί)

ΕΤΑΙΡΕΙΑ: ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΤΗΛΕΦΩΝΟ: ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:

ΙΔΙΟΤΗΤΑ FAX:

E-MAIL: ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

82 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΟΡΟΣΗΜΟ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΑΝ ΚΑΙ ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΚΟΝΔΥΛΙΑ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΜΕΙΩΘΗΚΑΝ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΕΞΑΜΗΝΟ, Ο ΚΛΑΔΟΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΣ ΚΑΘΩΣ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΣΤΑΘΕΡΗ ΑΞΙΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ, ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΤΗΣ. // ΤΟΥ ΣΙΜΟΥ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ 83

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ηµαντική µείωση στις δρασ τηριότητές του φαίνεται ότι αντιµετωπίζει ο κλάδος της εκπαίδευσης στις επιχειρήσεις αφού οι εταιρείες, στα πλαίσια της οικονοµικής ύφεσης έσπευσαν να ακυρώσουν ή να µεταθέσουν την υλοποίηση των εκπαιδευτικών τους προγραµµάτων. Αν και δεν υπάρχουν επίσηµα στοιχεία, ωστόσο στελέχη του κλάδου δείχνουν τον προβληµατισµό τους και εκτιµούν ότι η πτώση κυµαίνεται µεταξύ 30 και 50%. Τα περισσότερα master και µεταπτυχιακά σηµειώνουν πτώση στις αιτήσεις τους µέχρι 50% όµως η πληρότητα είναι 100% καθώς οι θέσεις είναι περιορισµένες. Ωστόσο οι «ουρές» στα γραφεία αξιολόγησης των µεγάλων MBA της Αθήνας έχουν µειωθεί αισθητά. Πέρυσι για 40 θέσεις οι αιτήσεις άγγιζαν τις 200 ενώ φέτος τα ιδρύµατα έχουν δεχθεί µόλις 100 µε 150. Προβληµατισµός κυριαρχεί και στις µεγάλες εταιρείες συµβούλων και εκπαίδευσης που βλέπουν ένα µεγάλο ποσοστό των project τους, είτε να «παγώνουν» για 3, 6 µήνες, ακόµα και χρόνο, είτε να ακυρώνονται οριστικά. Αν και οι µεγάλες εταιρείες αναβάλλουν την έναρξη των εκπαιδευτικών τους προγραµµάτων ωστόσο οι φορείς εκπαίδευσης αισιοδοξούν ελπίζοντας ότι τελικά τα προγράµµατα θα υλοποιηθούν µέσα στο 2009 καθώς έχουν ήδη εγκριθεί, όµως οι εταιρείες αναµένουν τα πρώτα δείγµατα της ανάκαµψης. Αναµφισβήτητα πάντως, σήµερα ο κλάδος της επαγγελµατικής εκπαίδευσης δέχεται αρκετές πιέσεις καθώς υπάρχει µια υπερπροσφορά προγραµµάτων σε ανταγωνιστικές τιµές, ενώ µικρές και µεγάλες επιχειρήσεις συναγωνίζονται προσπαθώντας κάποιες να αυξήσουν τα µερίδια αγοράς τους και κάποιες να επιβιώσουν. Πολλές από αυτές προσπαθούν να πείσουν τις επιχειρήσεις να µην κόψουν τα προγράµµατα εκπαίδευσης όµως σε περιόδους κρίσης οι προτεραιότητες για τις επιχειρήσεις τίθενται σε διαφορετική σειρά. «Πρέπει να βλέπουµε τα πράγµατα ρεαλιστικά» λέει ο Δηµήτρης Μπουραντάς, Διευθυντής του Executive MBA και Συνδιευθυντής MSc in Human Resources Management στο Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών, «οι επιχειρήσεις πρέπει να κόψουν κάποια από τα έξοδά 84 ΕΠΙΛΟΓΗ

τους, να γίνουν πιο σφικτές, να εστιάσουν στα απολύτως αναγκαία. Αν λοιπόν κόψουν την εκπαίδευση για ένα χρόνο, το πρόβληµα δεν θα είναι µεγάλο για κανέναν. Όµως αν αυτό συνεχιστεί για µεγάλο χρονικό διάστηµα τότε δεν θα έχει πρόβληµα µόνο ο κλάδος της εκπαίδευσης αλλά και οι ίδιες οι εταιρείες που θα αντιµετωπίσουν πρόβληµα στη λειτουργία και την ανταγωνιστικότητά τους». Σε περίοδο οικονοµικής ύφεσης οι εταιρείες πρέπει να εστιάσουν στις πραγµατικές τους ανάγκες και να πραγµατοποιήσουν προγράµµατα που θα ανταποκρίνονται στα βραχυπρόθεσµα σχέδιά τους τη συγκεκριµένη περίοδο. Ο κ. Μπουραντάς αναφέρεται στη στροφή των επιχειρήσεων εν µέσω κρίσης από το «be nice», δηλαδή να κάνεις πράγµατα γενικά για το καλό της επιχείρησης, στο «so that», τη στοχοθέτηση δηλαδή της κάθε ενέργειας, τη δραστηριοποίηση και λειτουργία της επιχείρησης µε βάση σαφείς και οριοθετηµένες επιδιώξεις. Όλες οι επιχειρήσεις διαθέτουν ένα βασικό κονδύλι για την εκπαίδευση, το ΛΑΕΚ (Λογαριασµός για την Απασχόληση και την Επαγγελµατική Κατάρτιση) από το οποίο λαµβάνουν το 0,45% της εργοδοτικής εισφοράς την οποία αποδίδουν οι εργοδότες για τους υπαλλήλους τους που ασφαλίζουν στο ΙΚΑ. Αξιοποιώντας αυτά τα λεφτά οι επιχειρήσεις µπορούν να καλύψουν κάποιες βασικές ανάγκες στην εκπαίδευση των στελεχών τους οπότε ουσιαστικά, ακόµα και µέσα στην κρίση, ένα βασικό budget για την εκπαίδευση υφίσταται. Πέρα από το ΛΑΕΚ υπάρχει παράλληλα και η διαχρονική ανάγκη κάποιων επιχειρήσεων για εκπαιδευτικά προγράµµατα που είναι βασικά για την επιβίωση και τη δραστηριοποίησή τους.

Περικοπές! «Εκπαιδευτικά προγράµµατα που σχετίζονται µε τεχνικά θέµατα δεν είναι δυνατό να ακυρωθούν» ισχυρίζεται η Μάρβα Σκαρµέα, Διευθύντρια Μάρκετινγκ & Επικοινωνίας της KPMG. Αυτό σηµαίνει ότι καµία επιχείρηση δεν µπορεί να ακυρώσει ή να αναβάλλει εκπαιδευτικά προγράµµατα που προορίζονται για την εκπαίδευση στο τµήµα IT ή στο λογιστήριο. Όµως, σύµφωνα µε την κα Σκαρµέα,

«εκπαιδευτικά σεµινάρια σε θέµατα ηγεσίας και στρατηγικής καµιά φορά παγώνουν καθώς δεν φαίνεται άµεσα το αποτέλεσµα σε αντίθεση µε τα πιο τεχνικά θέµατα». Μεταξύ των εταιρειών που µείωσαν σε µεγάλο βαθµό την εκπαίδευση των στελεχών τους είναι οι καταναλωτικές εταιρείες που σχεδόν πάγωσαν το σύνολο των προγραµµάτων τους, ενώ κλάδοι όπως οι φαρµακοβιοµηχανίες διατήρησαν σχεδόν στο ακέραιο την εκπαίδευση των εργαζοµένων. Ο τραπεζικός κλάδος, που βρέθηκε στο επίκεντρο του οικονοµικού κυκλώνα, εκτιµάται ότι ρύθµισε τα κονδύλια για τις εκπαιδευτικές ανάγκες αυστηρά ανάλογα µε τις ανάγκες του. Είναι ακόµα νωρίς για να υπάρχει σαφής εικόνα για την κατάσταση στην αγορά καθώς µετά από ένα «µουδιασµένο» πρώτο εξάµηνο, η πραγµατική κατάσταση θα αποτυπωθεί µέσα στο φθινόπωρο και µέχρι το τέλος του έτους όταν οι επιχειρήσεις καταλήξουν στα κονδύλια που θα επενδυθούν στην εκπαίδευση τον επό-

µενο χρόνο. Η αισιοδοξία και το γεγονός ότι δεν έχει σταθεροποιηθεί η πτώση είχε σαν αποτέλεσµα οι εκπαιδευτικοί οργανισµοί να µην µειώσουν τα τιµολόγιά τους, αντιθέτως, σε ορισµένες περιπτώσεις, κάποια MBA εξετάζουν ακόµα και αυξήσεις µέχρι το τέλος του 2009. Οι συµβουλευτικές εταιρείες έκαναν µια προσπάθεια να µειώσουν κάποια πάγια έξοδα όµως τα περιθώρια είναι µικρά στα κόστη που δεν είναι ελαστικά όπως η αµοιβή των οµιλητών που κυµαίνεται περίπου στα ίδια επίπεδα µε πέρυσι. Σταθερή αξία τα MBA και η Αµερική δείχνει τον δρόµο. Τα αµερικανικά πανεπιστήµια φέτος αύξησαν ελαφρά τα τιµολόγια τους στην κατηγορία παρά την κρίση. Σε αυτό το µήκος κύµατος ο Κώστας Στάµκος, Business Seminars Director, των επαγγελµατικών σεµιναρίων του kariera.gr τονίζει: «Η συνεχής εκπαίδευση και επανεκπαίδευση επιβάλλεται κάθε στιγµή σε εποχές όπου οι τεχνολογίες και τα δεδοµένα µεταβάλλονται ταχύτατα. Ειδικά µάλιστα σε περι-

ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ



Η σ ταθεροποίηση, αν όχι αύξηση των τιµών, δεν είναι ελληνικό χαρ α κ τ η ρι σ τ ι κό κα θ ώ ς σύµφωνα µε έρευνα της Εθνικής Ένωσης Ανεξάρτ ητ ων Εκπαιδευ τ ικών Ιδρυµάτων σ τ ις ΗΠΑ, τα αµερικανικά πανεπισ ταήµια δε ν µε ίωσαν παρά αύξησαν τα τιµολόγια στα MBA τους κατά 4,3% µέσα στο 2009. Αν και πρόκειται για µία από τις χαµηλότερες αυξήσεις των τελευταίων 40 ετών ωστόσο δείχνει ότι τα MBA αποτελούν σταθερή αξία για τις επιχειρήσεις.

ΕΠΙΛΟΓΗ 85

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η επαγγελµατική εκπαίδευση δέχεται πιέσεις λόγω της υπερπροσφοράς προγραµµάτων, ενώ µικρές και µεγάλες επιχειρήσεις συναγωνίζονται, κάποιες για να αυξήσουν τα µερίδια αγοράς τους και κάποιες για να επιβιώσουν.

όδους κρίσεων γίνεται απαραίτητη πηγή ιδεών, καθώς κανείς βλέπει ότι οι τεχνικές και οι µέθοδοι που εφάρµοζε µέχρι σήµερα καθίστανται πλέον ανίσχυρες, οπότε και στρέφεται στην απόκτηση νέων κατευθύνσεων οι οποίες µπορούν να απογειώσουν τη δουλειά του». Πόσο τολµηροί είµαστε όµως στην Ελλάδα ώστε οι εταιρείες, εν µέσω της κρίσης, να επενδύσουν στην εκπαίδευση; «Στην Ελλάδα δεν είµαστε τόσο γενναίοι ώστε να αξιοποιήσουµε την κρίση ως ευκαιρία, µακάρι να αλλάξει η νοοτροπία γιατί είµαστε λίγο συντηρητικοί. Λίγοι επιχειρηµατίες υπάρχουν στην Ελλάδα που θα πάρουν ένα µεγάλο ρίσκο» τονίζει η Μάρβα Σκαρµέα από την KPMG.

Ευκαιρίες στην ύφεση Η εκπαίδευση µπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για τις επιχειρήσεις καθώς έχουν τη δυνατότητα να επανεξετάσουν τις διαδικασίες τους και να βελτιώσουν τη λειτουργικότητά τους. «Λόγω της κρίσης οι επιχειρηµατικές δραστηριότητες µειώνονται µε αποτέλεσµα οι εταιρείες να έχουν περισσότερο «ελεύθερο χρόνο» για να 86 ΕΠΙΛΟΓΗ

κάνουν ενδοσκόπηση, να βελτιώσουν τις διαδικασίες και τα προϊόντα τους» εξηγεί ο κ. Μπουραντάς από το Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών. Αυτή η περίοδος είναι λοιπόν ιδανική για να πραγµατοποιήσουν οι επιχειρήσεις προγράµµατα και να εκπαιδεύσουν κάποια στελέχη σε νέες τεχνικές, στρατηγική και να εµβαθύνουν σε θεµατικές που δεν είχαν την πολυτέλεια να κάνουν όταν «οι δουλειές έτρεχαν». Ένα από τα παραδοσιακά λάθη που οι επιχειρήσεις δεν πρέπει να κάνουν σε περιόδους κρίσεων είναι να διώξουν πολύτιµο προσωπικό. «Το παραδοσιακό λάθος σε περιόδους κρίσεων, το οποίο είναι case study σε κάθε πανεπιστήµιο του κόσµου, είναι η πρακτική του downsizing. Δυστυχώς, κάποιες επιχειρήσεις θεωρούν ότι µειώνοντας τα έξοδα τους θα βελτιώσουν τον δείκτη ROI (return on investment). Αυτό δυστυχώς δουλεύει µόνο στα χαρτιά, καθώς η µείωση των επενδύσεων σε άψυχο και στην περίπτωση µας σε έµψυχο δυναµικό, φέρνει πολλαπλάσια µείωση του ηθικού και κατά συνέπεια συρρικνώνει και τα έσοδα» λέει ο κ. Στάµκος από την Business Seminars. Οι επιχειρήσεις πολλές φορές δεν καταλαβαίνουν ότι σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια της ύφεσης αποµακρύνουν τα µεγάλα και ακριβά στελέχη τους και κρατήσουν junior προσωπικό, ουσιαστικά καταδικάζουν την εταιρεία για πολλά χρόνια. Αυτό γίνεται γιατί ακόµα και µετά την οικονοµική ανάκαµψη, όταν η οικονοµία θα αρχίσει να κινείται, η εταιρεία θα πρέπει να βρει αξιόλογους µάνατζερ για να µπορέσει να επανέλθει στις δραστηριότητές της. Ο χρόνος που χρειάζεται για την εύρεση νέων στελεχών και για την εκπαίδευσή τους κοστίζει και είναι εξαιρετικά µεγάλος, ενώ η διατήρησή του προσωπικού και η συνεχής εκπαίδευσή του προσφέρει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα σε κάθε επιχείρηση. Μην ξεχνάµε ότι το ανθρώπινο δυναµικό είναι το σηµαντικότερο κεφάλαιο µιας επιχείρησης και όπως υπενθυµίζει ο κ. Στάµκος «η εκπαίδευση δεν είναι πολυτέλεια, δεν είναι καν έξοδο. Είναι επένδυση στο µεγαλύτερο asset της επιχείρησης, τους ίδιους τους ανθρώπους της. Οι γερασµένες ιδέες, γνώσεις και µέθοδοι οδηγούν αργά ή γρήγορα σε κλείσιµο. Οι φρέσκιες αντιλήψεις και τα ανοικτά µυαλά κάνουν το επόµενο βήµα».

ΕΠΙΛΟΓΗ 87

BUSINESS

Tάσεις & εξελίξεις

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Ταξίδι στην ανάπτυξη Μπορεί οι τουριστικές επιδόσεις της χώρας φέτος να υποχώρησαν στο γενικότερο σκηνικό της ύφεσης, µπορεί ο δρόµος για τη βελτίωση των τουριστικού µας προϊόντος να είναι ακόµη µακρύς, παρόλ’ αυτά η Ελλάδα κατέλαβε φέτος την 24η θέση στον γενικό δείκτη Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας παγκοσµίως. Σύµµαχός της και η τεχνολογία! //Του Παναγιώτη Ανδριανέση

ουριστική χώρα η Ελλάδα και αφού δεν παράγουµε τόσα βιοµηχανικά προϊόντα πια, ώστε να υπερηφανευόµαστε γι’ αυτά, οι υπηρεσίες στον χώρο του τουρισµού ίσως είναι ό,τι καλύτερο µας έχει αποµείνει! Σηµαντική αύξηση της χρήσης του διαδικτύου για τουριστικούς σκοπούς σε ολόκληρη την Ευρώπη παρατηρείται φέτος, µε τη χώρα µας να καταλαµβάνει την 24η θέση στο γενικό δείκτη Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας και την 40η στον υποδείκτη υποδοµών Τεχνολογίας Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) το 2009. Η Ελλάδα διατηρεί µια πολύ καλή θέση στον παγκόσµιο τουρισµό λόγω των ισχυρών συγκριτικών της πλεονεκτηµάτων και της ήδη εδραιωµένης θέσης της ως βασικού προορισµού στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο. Οι προοπτικές του ελληνικού τουρισµού επηρεάζονται όµως σηµαντικά από τις γενικότερες εξελίξεις, τάσεις και αναδιαρθρώσεις της παγκόσµιας τουριστικής βιοµηχανίας, µε βασικότερο ίσως τοµέα ενδιαφέροντος τις σύγχρονες εφαρµογές του ηλεκτρονικού τουρισµού. Πιο αναλυτικά, σύµφωνα µε την ανάλυση του δείκτη Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας (Travel and Tourism Competiveness Index - TTCI 2009) που µετριέται ετησίως από το 88 ΕΠΙΛΟΓΗ

Παγκόσµιο Οικονοµικό Φόρουµ, η Ελλάδα βρίσκεται ανάµεσα στις πιο ανταγωνιστικές τουριστικές χώρες καταλαµβάνοντας την 24η θέση στις 133 παγκοσµίως και την 18η θέση στην Ευρώπη, παραµένοντας σε σταθερά επίπεδα σε σύγκριση µε τα προηγούµενα έτη. Όσον αφορά στον υποδείκτη υποδοµών ΤΠΕ του TTCI, η Ελλάδα βρίσκεται σε χαµηλότερη (40η) θέση, διατηρώντας τις ίδιες περίπου επιδόσεις µε τα δύο προηγούµενα έτη, ενώ όµοια εικόνα παρουσιάζουν και άµεσα ανταγωνιστικές χώρες που διαθέτουν αντίστοιχο τουριστικό προϊόν µε την Ελλάδα, όπως οι υπόλοιπες Μεσογειακές χώρες.

Σερφάροντας Είναι γεγονός αναµφισβήτητο πως οι Ευρωπαίοι χρησιµοποιούν πλέον συστηµατικά το διαδίκτυο τόσο για την πληροφόρηση, όσο και για την επιλογή τουριστικών υπηρεσιών και

προϊόντων. Έτσι, σύµφωνα µε στοιχεία της Eurostat, το 2008 ο µέσος όρος χρήσης του διαδικτύου από πολίτες για υπηρεσίες που σχετίζονται µε διοργάνωση ταξιδιών στην Ευρώπη των 27, αγγίζει το 32%, όταν το 2006 ήταν 25%. Ειδικότερα, φαίνεται ότι πλέον ένας στους δύο Ολλανδούς και Άγγλους, τρεις στους πέντε Νορβηγούς και Φιλανδούς και δύο στους δέκα Έλληνες χρησιµοποιούν το διαδίκτυο για υπηρεσίες που σχετίζονται µε ταξίδια και διαµονή. Σύµφωνα µάλιστα µε την ανάλυση των online καταναλωτικών συµπεριφορών των Δυτικοευρωπαίων µε βάση τα στοιχεία της διεθνούς εταιρείας ερευνών /µελετών Forrester (2009), φαίνεται πως οι αγορές υπηρεσιών που σχετίζονται µε ταξίδια αναψυχής έρχονται σε δεύτερη θέση, αµέσως µετά την αγορά βιβλίων, ενώ προβλέπεται ότι οι συνολικές online πωλήσεις ταξιδιωτικών υπηρεσιών και προϊόντων στη Δυτική Ευρώπη θα αυξηθούν από 44.985 εκατ. ευρώ το 2008, σε 79.726 το 2014. Η υιοθέτηση καινοτόµων µεθόδων προώθησης και υποστήριξης του τουριστικού προϊόντος κάθε χώρας, τόσο από τους εθνικούς και τοπικούς φορείς όσο και από τις επιχειρήσεις του κλάδου, µπορεί να εξασφαλίσει επίπεδα ποιότητας και διαφοροποίησης των υπηρε-

σιών που οδηγούν σε αύξηση του µεριδίου της χώρας στη διεθνή τουριστική ζήτηση.

Διαδικτύωση Στην Ελλάδα, από τα στοιχεία της έρευνας του Παρατηρητηρίου, προκύπτει ότι 9 στα 10 µεγάλα ξενοδοχεία, 4 στα 10 µικρά ξενοδοχεία (0-9 υπάλληλοι) και 2 στα 10 ενοικιαζόµενα δωµάτια χρησιµοποιούν υπολογιστή. Σχετικά µε την πρόσβαση στο διαδίκτυο, η απόσταση µεταξύ ξενοδοχείων (74%) και ενοικιαζόµενων δωµατίων (37%) είναι ακόµα µεγάλη, ενώ παρατηρείται ότι η πρόσβαση είναι σηµαντικά υψηλότερη σε µεγάλες τουριστικές µονάδες και σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη νησιωτική Ελλάδα. Σε ό, τι αφορά στην προβολή στο διαδίκτυο, το 63% των ξενοδοχείων και το 30% των ενοικιαζόµενων δωµατίων διαθέτει ιδιόκτητη ιστοσελίδα ενώ τα ποσοστά προβολής σε διαφηµιστική ιστοσελίδα ανέρχονται σε 46% και 33% αντίστοιχα. Σε σχετική ερώτηση, οι επιχειρηµατίες στο σύνολό τους αξιολογούν θετικά τόσο την ανάπτυξη ιδιωτικών ιστοσελίδων, όσο και την προβολή σε διαφηµιστικά web sites, θεωρώντας ότι έχουν συµβάλει αρκετά έως πολύ στην ανάπτυξη της επιχείρησης. Ωστόσο, στην πλειονότητά τους, κατόπιν σχετικής αξιολόγησης, φαίνεται ότι οι δικτυακοί τόποι λειτουργούν περισσότερο για διαφηµιστικούς σκοπούς, παρατηρούνται ελλείψεις ως προς τις παρεχόµενες ηλεκτρονικές υπηρεσίες (συναλλακτικές και διαδραστικές), ενώ διαπιστώνεται ότι οι επιχειρηµατίες του κλάδου δεν έχουν αντιληφθεί πλήρως τις δυνατότητες και ευκαιρίες που προσφέρει το µέσο. Σε επίπεδο ηλεκτρονικών πωλήσεων, υψηλότερα είναι τα ποσοστά σε ξενοδοχεία και µεγάλες τουριστικές µονάδες της κεντρικής και νησιωτικής Ελλάδας, ωστόσο η διείσδυσή τους παραµένει συνολικά χαµηλή. Παρόλα αυτά είναι σηµαντικό να τονιστεί ότι το σύνολο σχεδόν των επαγγελµατιών του κλάδου που διενεργούν ηλεκτρονικές πωλήσεις δηλώνουν πολύ ικανοποιηµένοι από τις επιπτώσεις τους. Αισιόδοξο είναι το γεγονός ότι ακόµα και οι επαγγελµατίες του κλάδου που δεν αξιοποιούν τις ΤΠΕ έχουν πεισθεί για τη χρησιµότητά τους, καθώς πιστεύουν ότι η υιοθέτηση νέων τεχνολογιών θα µπορούσε να µειώσει τον βαθµό εξάρτησης των επιχειρήσεων από τους τουριστικούς πράκτορες.

Μεγάλες οι ζηµιές στη βιοµηχανία

όνο τρεις στις δέκα βιοµηχανίες του Χρηµατιστηρίου µπόρεσαν κατά το πρώτο εξάµηνο του 2009 να βελτιώσουν, οριακά έστω, τα καθαρά αποτελέσµατά τους, είτε αυξάνοντας τα κέρδη τους είτε περιορίζοντας τις ζηµιές τους, όπως προκύπτει από την επεξεργασία και ανάλυση των στοιχείων των εξαµηνιαίων οικονοµικών καταστάσεων των επιχειρήσεων που είναι εισηγµένες στο Χρηµατιστήριο. Παρ’ όλο που τα συνολικά καθαρά κέρδη του βιοµηχανικού τοµέα εµφανίζονται αυξηµένα κατά 9,6%, η πλειονότητα των επιχειρήσεων (70%) παρουσιάζει είτε µείωση κερδών είτε αύξηση ζηµιών, καθώς και αντιστροφή του καθαρού αποτελέσµατός τους από θετικό σε αρνητικό. Μία στις δύο βιοµηχανίες ήταν ζηµιογόνες. Να σηµειώσουµε ότι η αύξηση κατά 9,6% των συνολικών καθαρών κερδών οφείλεται στη θεαµατική αντιστροφή των αποτελεσµάτων της ΔΕΗ, η οποία βελτίωσε κατά 538 εκατ. ευρώ το καθαρό αποτέλεσµά της και µε την υψηλή κερδοφορία της συµβάλλει καθοριστικά στη διαµόρφωση της συνολικής εικόνας. Εάν εξαιρεθεί η βιοµηχανία ηλεκτρικής ενέργειας, τα συνολικά καθαρά κέρδη του βιοµηχανικού τοµέα είναι µειωµένα κατά 30%.

Οι επιδόσεις

ι συνολικές πωλήσεις των επιχειρήσεων περιορίστηκαν από 24,12 δισ. ευρώ το πρώτο εξάµηνο του 2008 σε 19,28 δισ. ευρώ το φετινό πρώτο εξάµηνο, δηλαδή κατά 4,84 δισ. ευρώ σε αξία και 20,1% σε ποσοστό. Τα συνολικά λειτουργικά κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) των 108 εταιρειών εµφανίζονται αυξηµένα κατά 86,8 εκατ. ευρώ (3,3%), στο επίπεδο των 2,67 δισ. ευρώ, δεδοµένου ότι η ΔΕΗ κατέγραψε βελτίωση κατά 676,5 εκατ. ευρώ. Εξαιρουµένης αυτής, τα εν λόγω κέρδη παρουσιάζουν µείωση κατά 589,8 εκατ. ευρώ, η οποία αντιστοιχεί σε ποσοστιαία πτώση της τάξεως του 25%. Ωστόσο, το περιθώριο EBITDA στον εκτός της ΔΕΗ βιοµηχανικό τοµέα µειώθηκε ελαφρά: από το 11% το πρώτο εξάµηνο του 2008 περιορίστηκε στο 10,8% το φετινό πρώτο εξάµηνο. Βελτίωση των λειτουργικών κερδών προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων πέτυχαν µόνο 23 επιχειρήσεις (21%), σε αντίθεση µε τις υπόλοιπες 85 (79%) οι οποίες οδηγήθηκαν σε περιορισµό τους. Αρνητικό τέλος πρόσηµο έχουν τα λειτουργικά αποτελέσµατα 29 εταιρειών (27%).

ΕΠΙΛΟΓΗ 89

BUSINESS

Συνέντευξη

Photo ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

Χωρίς αντίπαλο

90 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΑΣ Ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑΣ, ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΟΛΟΣΣΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΜΕ 74% ΜΕΡΙΔΙΟ ΑΓΟΡΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΚΑΙ ΕΞΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΕ 32 ΧΩΡΕΣ, ΞΕΔΙΠΛΩΝΕΙ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΟ ΤΡΙΠΤΥΧΟ ΚΡΙΣΗ, ΜΠΙΡΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΙ ΤΟ 2009 ΩΣ ΔΥΣΚΟΛΗ ΚΑΙ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΟΣΟΥΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ, ΜΕ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ, ΝΑ ΕΧΕΙ ΛΑΒΕΙ ΗΔΗ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΗΣ – ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ, ΝΟΙΚΟΚΥΡΕΜΑ ΚΑΙ ΕΚΛΟΓΙΚΕΥΣΗ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΤΗΣ – ΩΣΤΕ ΝΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΕΙ ΤΗΝ ΑΠΡΟΣΚΟΠΤΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ. // ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

 Η στρατηγική της ηγέτιδας εταιρείας του ζύθου την εποµένη της κρίσης 

ε το δεδοµένο κ. Ζέρβα ότι η βιοµηχανία είναι η προµετωπίδα εξωστρέφειας της χώρας, πόσο η κρίση επηρεάζει την ανάπτυξή της; Ναι. Αδιαµφισβήτητα, η διεθνής οικονοµική κρίση επηρεάζει όλους τους κλάδους της βιοµηχανίας και του εµπορίου, συµπεριλαµβανοµένης της δικής µας αγοράς. Η χρηµατοοικονοµική κρίση, η µείωση της κατανάλωσης και τα προβλήµατα στη γενικότερη ρευστότητα είχαν και συνεχίζουν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στον βιοµηχανικό αλλά και στον εµπορικό τοµέα, προκαλώντας επιβράδυνση της βιοµηχανικής δραστηριότητας. Βέβαια, οι δοµικές αδυναµίες της ελληνικής οικονοµίας όπως η µικρή συµβολή του διεθνούς εµπορίου στο ΑΕΠ, ο προσανατολισµός στην εγχώρια αγορά, ο µεγάλος δηµόσιος τοµέας και η µικρή σχετικά έκθεση του τραπεζικού κλάδου σε διεθνή προϊόντα, αντιστάθµισαν σε κάποιο βαθµό τις επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης.

H ελληνική βιοµηχανία είχε πάντοτε – τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία – τη στήριξη της Πολιτείας για την προώθηση της επιχειρηµατικής δράσης κ.λπ.) και των εκάστοτε κυβερνήσεων; Σίγουρα, τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει σηµαντικές προσπάθειες µε στόχο τη διαµόρφωση µιας ουσιαστικής βιοµηχανικής πολιτικής, προς όφελος των βιοµηχανικών κλάδων, καθώς και των ελληνικών επιχειρήσεων. Ωστόσο, στο πλαίσιο της σηµερινής συγκυρίας, για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της χώρας και τη στήριξη των βιοµηχανικών κλάδων απαιτείται ουσιαστική άσκηση βιοµηχανικής πολιτικής, ούτως ώστε να επανέλθει η βιοµηχανία στο επίκεντρο της αναπτυξιακής διαδικασίας. Έχουν προταθεί µέτρα προς αυτή την κατεύθυνση από διάφορους φορείς, όπως για παράδειγµα το Ίδρυµα Οικονοµικών και Βιοµηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ).

Και στην αγορά της µπίρας; Τι σηµατοδοτεί το 2009 πέρα από τις δυσκολίες της οικονοµικής συγκυρίας; Νέες εισόδους στον χώρο. Και αυτή είναι µια σηµαντική εξέλιξη, αφού θα έχει ως αποτέλεσµα την περαιτέρω ανάπτυξη της κατηγορίας και ακόµα περισσότερες επιλογές στη διάθεση του καταναλωτή.

Σκεφτήκατε ποτέ να υποκύψετε στις σειρήνες µεταφοράς των παραγωγικών δραστηριοτήτων της εταιρείας στους φθηνότερους βόρειους γείτονες µας, όπως έχουν κάνει αρκετές επιχειρήσεις; Για εµάς στην Αθηναϊκή Ζυθοποιία, δεν

«Ο βασικός άξονας της επιχειρηµατικής µας ανάπτυξης για το επόµενο έτος, είναι οι εξαγωγές µας. Hδη καταγράφουµε αύξηση της ζήτησης και των αγορών µε τις οποίες συναλλασσόµαστε και στόχος µας είναι να διευρύνουµε περαιτέρω αυτόν τον τοµέα».

υπήρξε και δεν υπάρχει θέµα µεταφοράς των παραγωγικών δραστηριοτήτων της εταιρείας. Κάνουµε συνεχείς επενδύσεις και µάλιστα τα τελευταία δέκα χρόνια έχουµε επενδύσει περισσότερα από 370 εκατ. ευρώ στη βελτίωση και την ανανέωση του εξοπλισµού µας, µε αποτέλεσµα οι εγκαταστάσεις µας να θεωρούνται από τις πιο σύγχρονες και παραγωγικές στην Ευρώπη. Το γεγονός αυτό µας κάνει πραγµατικά περήφανους για τη δραστηριοποίησή µας στην Ελλάδα, καθώς και για τα τέσσερα εργοστάσια που διαθέτουµε σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Λαµία. Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν και παρά τις δυσµενείς οικονοµικές συνθήκες, θα συνεχίσουµε µε αµείωτο ενδιαφέρον να στηρίζουµε την ελληνική οικονοµία και θα εξακολουθήσουµε να εφαρµόζουµε το ίδιο αποτελεσµατικό επιχειρηµατικό µοντέλο, εξασφαλίζοντας τις ίδιες συνθήκες εργασίας για τους 1.200 περίπου εργαζόµενούς µας.

Και το Χρηµατιστήριο; Υπάρχει στα σχέδια σας; Κοιτάξτε, η χρηµατοοικονοµική µας κατάσταση και οι επιχειρηµατικές µας αποφάσεις δεν προβλέπουν την εισαγωγή µας στο Χρηµατιστήριο Αθηνών. Ας περάσουµε στα προϊόντα της εταιρείας. Ναι. Προτεραιότητα για εµάς είναι το αντικείµενο µας, δηλαδή η µπίρα γενικότερα, και κυρίως η διασφάλιση της σταθερά υψηλής ποιότητας της. Παράλληλα, η δέσµευση της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας είναι η προσφορά πολλών επιλογών στον καταναλωτή, τόσο σε µάρκες, όσο και σε είδη µπίρας. Αφουγκραζόµενοι τις τάσεις της αγοράς, ανταποκρινόµαστε αποτελεσµατικά στις ανάγκες και τις απαιτήσεις των Ελλήνων καταναλωτών, επεκτείνοντας φέτος το χαρτοφυλάκιό µας µε τρεις νέες και παγκοσµίως αναγνωρισµένες µάρκες: την ιταλική µπίρα Moretti, την ασιατική µπίρα Tiger, καθώς και την τσέχικη Krusovice. Ακολουθεί επίσης το λανσάρισµα πέντε ακόµα δηµοφιλών µαρκών (Foster’s, Bulmers Original, Strongbow, John Smith’s Extra Smooth, Newcastle Brown Ale). Η κρίση επηρεάζει την τιµολογιακή σας πολιτική; Δεδοµένου ότι το 2009 αποδεικνύεται µία δύσκολη χρονιά για τον ελληνικό τουρισµό πως αντιµετωπίζετε την επίπτωση αυτή στις πωλήσεις σας; Είµαστε αισιόδοξοι ότι η σχετικά χαµηλή τιµή της µπίρας ως προϊόν θα αντισταθµίσει τις νέες καταναλωτικές συνήθειες, όπως η µείωση των εξόδων ψυχαγωγίας, καθώς και την κάµψη του τουρισµού. Ο τουρισµός συνολικά, τόσο ΕΠΙΛΟΓΗ 91

BUSINESS

δηλαδή ο εισερχόµενος, όσο και ο «εγχώριος», εκτιµούµε ότι συµβάλλει στο σύνολο του τζίρου της εταιρείας κατά 13 - 18%. Παράλληλα, σε περιόδους κρίσης, θεωρώ ότι ανταπεξέρχονται καλύτερα είτε τα φθηνότερα, είτε τα καλά εδραιωµένα brands. Η πλειονότητα των προϊόντων µας ανήκει στα καλά εδραιωµένα brands και γι’ αυτό είµαστε αισιόδοξοι. Όσον αφορά τώρα τα µεγέθη µας το 2009 είναι µία δύσκολη και παράλληλα απρόβλεπτη χρονιά για όλους όσους δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά. Σε αυτή τη συγκυρία, εµείς στην Αθηναϊκή Ζυθοποιία, µε προσεκτικό επιχειρηµατικό σχεδιασµό, µε ένα νοικοκύρεµα και εκλογίκευση των δαπανών µας – χωρίς καµία επίπτωση στο ανθρώπινο δυναµικό µας και την ποιότητα των προϊόντων µας – στοχεύουµε στη διασφάλιση της απρόσκοπτης επιχειρηµατικής µας δραστηριότητας.

Στις επενδύσεις τώρα. Ποιες οι προτεραιότητές σας; Στην Αθηναϊκή Ζυθοποιία, παρά την αστάθεια που παρατηρείται στην παγκόσµια αγορά, έχουµε εκπονήσει επενδυτικό πρόγραµµα για την επόµενη τριετία, το οποίο επικεντρώνεται στην τακτική ανανέωση του εξοπλισµού των γραµµών παραγωγής, στα υλικά συσκευασίας, καθώς και σε περιβαλλοντικά έργα γιατί προετοιµαζόµαστε για την επόµενη µέρα της κρίσης. Ο βασικός άξονας της επιχειρηµατικής µας ανάπτυξης για το επόµενο έτος, θεωρούµε ότι είναι οι εξαγωγές µας. Ήδη καταγράφουµε αύξηση της ζήτησης και των αγορών µε τις οποίες συναλλασσόµαστε και στόχος µας είναι να διευρύνουµε περαιτέρω αυτόν τον τοµέα. Τι θα συµβουλεύατε µία ανερχόµενη ελληνική επιχείρηση, να προτιµήσει τη Δύση και το ακριβό κοινωνικό της µοντέλο ή να ριψοκινδυνεύσει στη φθηνή Ασία; Δεν είναι θέµα προτίµησης ή ρίσκου, αλλά θέµα στρατηγικής. Ωστόσο, τα πάντα είναι θέµα συνθηκών και αξιοποίησης των κατάλληλων ευκαιριών την κατάλληλη χρονική στιγµή. Ευκαιρίες υπάρχουν, και οι ελληνικές επιχειρήσεις µε καινοτόµες ιδέες και γρήγορους ρυθµούς θα πρέπει να τις αξιοποιήσουν, προκειµένου να πραγµατοποιήσουν άνοιγµα στις αγορές του εξωτερικού. Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιηµένη στις δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Ας µη ξεχνάµε όµως ότι η ΕΚΕ στην Ελλάδα υπήρξε µία «παρεξηγηµένη» έννοια στην αρχική 92 ΕΠΙΛΟΓΗ

Συνέντευξη

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ O Νίκος Ζέρβας είναι απ ό φ οιτ ο ς τ ου Ο ικονοµικού Τµήµατος του Πανεπισ τηµίου Πειραιώς (πρώην ΑΒΣΠ). Ολοκλήρωσε τις µεταπτυχιακές του σπουδές στο Finance (MSc) στο Πανεπιστήµιο του Southampton στην Αγγλία µε υποτροφία του Βρετανικού Συµβουλίου. Τον Δεκέµβριο του 2008 ανέ λαβε καθήκον τα αναπληρωτή οικονοµικού διευθυντή της Αθηναϊκής Ζυθοποϊας Α.Ε. Από την 1η Απριλίου 2009 κατέχει την θέση του οικονοµικού διευθυν τή της εταιρίας. Έχει διατελέσει οικονοµικός διευθυντής του Οµίλου Γερµανός, οικονοµικός & περιφερειακός διευθυντής για την Ελλάδα και την Τουρκία της γερµανικής εταιρίας Freudenberg και financial controller του Οµίλου Εταιρειών Κ. Φιλίππου.

της εφαρµογή, µε τις εταιρείες να την αξιοποιούν κυρίως ως εργαλείο µάρκετινγκ και αµελητέα ως δράση προσφοράς. Έχει αλλάξει σήµερα αυτό; Σίγουρα έχει αλλάξει. Μία εταιρεία είναι ένας ζωντανός οργανισµός, αποτελείται από ανθρώπους που έχουν οικολογική και ευαισθητοποιηµένη κοινωνικά συνείδηση. Εποµένως, όσο µεγαλώνει η ανάγκη για ατοµική κοινωνική ευθύνη τόσο µεγαλώνει και η ανάγκη για προγράµµατα ΕΚΕ. Η Ευρώπη εδώ και χρόνια έχει στραφεί σε υλοποίηση πολλών προγραµµάτων ΕΚΕ και το ίδιο συµβαίνει και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, µε σκοπό τόσο την προσφορά στο περιβάλλον και στο κοινωνικό σύνολο, όσο και τη βελτίωση της εταιρικής εικόνας. Που δίνετε, τέλος, βαρύτητα στο κοµµάτι της εταιρικής υπευθυνότητας; Για όλους εµάς, το τρίπτυχο «Άνθρωπος, Περιβάλλον, Επιχειρηµατικότητα» είναι θεµελιώδες, καθώς βασικό στοιχείο της φιλοσοφίας µας είναι ο αρµονικός συγκερασµός της οικονοµικής ανάπτυξης µε τον σεβασµό προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία, στο πλαίσιο της κοινωνικής της ευθύνης, έχει επιδείξει τα τελευταία χρόνια µία συνεχώς εξελισσόµενη, ουσιαστική, δυναµική, κοινωνική και περιβαλλοντική δράση, αναπτύσσοντας προγράµµατα και ενέργειες µε στόχο την περαιτέρω ευαισθητοποίηση της κοινής γνώµης για θέµατα που αφορούν την κοινωνική προσφορά. Αυτές οι ενέργειες θεωρούµε ότι αποτελούν την επιστροφή στην κοινωνία µέρους της εµπιστοσύνης που µας δείχνει όλα αυτά τα χρόνια. Αυτό για εµάς αποτελεί µια σταθερή δέσµευση και όχι περιστασιακή επιλογή. Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί επίσης σταθερή δέσµευσή µας. Η χρήση φυσικού αερίου στις εγκαταστάσεις µας, η ανακύκλωση, ο καθαρισµός των υγρών αποβλήτων, το πρόγραµµα καθαρισµού ακτών κάτω από την οµπρέλα της εκστρατείας Amstel Eco και η συνεργασία µε τη µη κυβερνητική οργάνωση Med SOS αποτελούν απτά παραδείγµατα αυτής της δέσµευσης. Επιπλέον, η ευαισθησία της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας εστιάζεται και στην προώθηση της υπεύθυνης κατανάλωσης αλκοόλ µε µία σειρά ενεργειών η οποία εµπλουτίζεται διαρκώς και ενισχύεται µε την υποστήριξη της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Νηφάλιοι» «Στην υγειά µας». Στόχος της πρωτοβουλίας είναι η ενηµέρωση όλων των οµάδων κοινού µε τα οποία ερχόµαστε σε επαφή γύρω από τους κινδύνους της αλόγιστης κατανάλωσης αλκοόλ.

10.

�� µ��

802.093.537 29.078.156 1.259.635.416

390.773.610

1.131.910.591

435.391.713

6.747.000 21.196.263.105

1.555.000.000 44.188.100.000

155.268

117.462.390

192.914.598

��

�.

��

� ��

�� (��) �� µ��

��µ�� (��).

��µµ��

�� µ� �� µ� �� µ� ��

6. 7.

�� µ��

��µ�� µ�� µ��

12. 13.

��

510.518.679 275.033

111.243.362 111.243.362 55.000.000

38.128.535.423

��

�.

88.073.680

10.014.108.131 67.357.465

��

� �� I��

�� µ�� µ�� µ�� µ�� 13.5 �� µ��

��

11.

13.1 13.2 13.3 13.4

��

10.

9.1 �� µ�� µ� ��µµ�� 9.2 �� µ�, �� µ��, �� µµ�� 9.3 �� µ�� µ� �� (TARGET2)

��µ�� µ��

7.1 �� 7.2 ��

�� µ� ��

4.1 �� 4.2 ��

82.159.960.225

788.280.436

1.469.834.596

1.517.432.175

1.015.805.916

38.128.535.423

113.784.615

88.073.680

71.322.748

744.264.930

0 10.081.465.596

��

4.879.084.810 3.250.000.000

8.129.084.810

20.012.075.300

�� µ��

2.1 ��µ�� µ�� (��µ��µ�� ) 2.2 ��

�� µ�� µ�� µ� �� µ��µ��

��

��, 17 �� 2009

74.874.420.009 273.314.903 103.256.675.960

7.589.778.067

20.519.162.981

82.159.960.225

2.090.807.109

1.958.075.914

7.302.576.666

21.203.010.105

73.791.345

45.743.100.000

155.268

335.362.681

310.376.988

3.142.704.149

��µ��: ��µ�� µ� �� 54� �� , �� µ� ��

1. �� µ�� "�� µ�� µ�� " ��µ�� µ� �� .2469/97 2. �� µ�� µ�� µ�� µ��, �� 3. �� µ� �� µ��µ�� µ�� . 4. �� µ��

�� (��)

��

10.1 ��µ�� µ�� 10.2 �� µ��µ�� 10.3 ��

��

9.1 ��µµ�� , �� µ�� 9.2 �� µ�� µ�� µ�� 9.3 �� µ�, �� µ��, �� µµ�� 9.4 �� µ�� µ� �� (TARGET2)

M��µ��

7.1 �� µ��µ�� 7.2 ��

�� µ��

��

5.1 �� µ�� 5.2 �� µ��µ�� µ��

�� µ�� µ�� µ� �� µ��µ��

�� µ� ��

4.1 �� , �� 4.2 ��

�� µ� ��

2.1 �� 2.2 �� , ��, ��

��

�� µ� �� µ� ��

��

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 31ης Ιουλίου 2009 (σε ευρώ) ��

BUSINESS

Αγορά αυτοκινήτου

Στο συνεργείο για επισκευή! Στον αέρα βρίσκεται πλέον το εξαγγελθέν µέτρο της απόσυρσης των παλαιών αυτοκινήτων και των κινήτρων που θα δίνονταν για την απόκτηση νέων και λιγότερο ρυπογόνων. Η προκήρυξη πρόωρων εκλογών αλλάζει εκ νέου το τοπίο στην αγορά αυτοκινήτου και οι εξαγγελίες της κυβέρνησης για την τόνωση του κλάδου εµπορίας αυτοκινήτων τίθενται εν αµφιβόλω... // Του Κώστα Χαλκιαδάκη 94 ΕΠΙΛΟΓΗ

πορεί το νοµοσχέδιο στο οποίο περιλαµβάνονταν οι διατάξεις για την απόσυρση, τα περιβαλλοντικά τέλη αλλά και τον πράσινο δακτύλιο να κατατέθηκε αρχές Σεπτεµβρίου αλλά η προκήρυξη εκλογών βάζει πάγο στην εφαρµογή του. Μέχρι τη στιγµή που γράφονταν οι γραµµές αυτές, ο σχεδιασµός αφορούσε πράξη νοµοθετικού περιοχοµένου που θα πρέπει να κυρωθεί από τη νέα Βουλή, εξέλιξη που δηµιουργεί αβεβαιότητα στους παράγοντες της αγοράς. Με την πτώση σ τις πωλήσεις των αυτοκινήτων σε διψήφιο ποσοσ τό

φέτος -µε ανάσα µόνο το καλοκαιρινό δίµηνο λόγω του µέτρου προσωρινής µείωσης του τέλους ταξινόµησης οπότε αυξήθηκαν σηµαντικά- το µέτρο της

απόσυρσης θα έδινε ανάσα ζωής στους ταλαιπωρηµένους… από την κρίση εµπόρους. Τώρα κανείς πλέον δεν γνωρίζει στην αγορά των ΙΧ αν και πότε θα εφαρµοστεί το µέτρο. Οι εισαγωγείς και οι αντιπρόσωποι, ήδη διατυπώνουν φόβους για νέα κατακόρυφη πτώση στις πωλήσεις. Τουλάχιστον µέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Το ίδιο ισχύει και για την αύξηση των τελών κυκλοφορίας του 2009. Σύµφωνα µε τον προγραµµατισµό που ίσχυε, το µέτρο της απόσυρσης, θα έµπαινε σε εφαρµογή σ το δεύτερο δεκαπενθήµερο του Σεπτεµβρίου. Στόχος της κυβέρνησης ήταν η µείωση της ατµοσφαιρικής ρύπανσης µέσω της απόσυρσης περίπου 730.000 οχηµάτων (60% του γηρασµένου στόλου) µέχρι τα τέλη του 2012. Τα αυτοκίνητα που θα µπορούσαν να αποσυρθούν είναι εκείνα που έχουν κυκλοφορήσει έως τις 31/12/2004. Μάλιστα η δαπάνη απόσυρσης και ανανέωσης του στόλου οχηµάτων για την περίοδο 2009-2012, είχε υπολογιστεί στα 2.301 εκατ. ευρώ, ενώ τα έσοδα των περιβαλλοντικών τελών κυκλοφορίας και του ΦΠΑ από τις επιπλέον πωλήσεις οχηµάτων, υπολογίστηκε στα 1.701 εκατ. ευρώ.

Το case study της Γερµανίας Αναποτελεσµατικές αποδείχθηκαν οι επιδοτήσεις απόσυρσης παλαιών αυτοκινήτων σ τη Γερµανία για την τόνωση της απασχόλησης στην αυτοκινητοβιοµηχανία. Αρχικά είχε υπολογιστεί να διατεθούν 1,5 δισ. ευρώ και τελικά διατέθηκαν σχεδόν 5 δισ. ευρώ. Όµως το µέτρο της επιδοτούµενης απόσυρσης δεν κατάφερε να δηµιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, αλ λά αν τίθε τα επέφερε µια µικρή µείωση των θέσεων εργασίας στα συνεργεία αυτοκινήτων, ενώ ταυτόχρονα στήριξε τις ξένες αυτοκινητοβιοµηχανίες. Από το µέτρο επωφελήθηκαν κυρίως τα οχήµατα µικρού κυβισµού και περισσότερο οι ξένες εταιρείες. O τζίρος της ΒΜW και της Mercedes αντίθετα µειώθηκε. Το µερίδιο αγοράς των ξένων αυτοκινητοβιοµηχανιών αυξήθηκε σε 45% σύµφωνα µε τις τελευταίες µετρήσεις.

ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ



Με την πτώση στις πωλήσεις των αυτοκινήτων σ ε διψ ή φιο π ο σ ο σ τ ό φέτος -µε ανάσα µόνο το καλοκαιρινό δίµηνο λόγω της προσωρινής µείωσης του τέλους ταξινόµησης- το νοµοσχέδιο για την απόσυρση π ο υ κα τ α τ έ θ ηκε σ τ ις αρχές Σεπτεµβρίου θα έδινε ανάσα ζωής στους ταλαιπωρηµένους… από τ ην κ ρίσ η ε µπό ρους. Με την προκήρυξη των εκλογών το τοπίο γίνεται εξαιρετικά θολό και κανείς πλέον δεν γνωρίζει αν και πότε θα εφαρµοστεί το µέτρο.

Συµβαίνει στην Ευρώπη Τα σχέδια σ τήριξης της αγοράς αυτοκινήτου, που προώθησαν αρκετές κυβερνήσεις ανά την Ευρώπη, αποδίδουν καρπούς, όπως αποκαλύπτουν τα στοιχεία για τις πωλήσεις του Αυγούστου. Στη Γαλλία οι πωλήσεις οχηµάτων αυξήθηκαν τον περασµένο µήνα 7% σε ετήσια βάση, γεγονός το οποίο πυροδότησε ελπίδες για ουσιαστική ανάκαµψη της αγοράς. Οι αυτοκινητοβιοµηχανίες δέχθηκαν µάλιστα µε ικανοποίηση την ανακοίνωση του υπουργείου Οικονοµίας ότι το πρόγραµµα κινήτρων για απόσυρση παλαιών και αγορά νέων, πιο φιλικών προς το περιβάλλον, αυτοκινήτων θα παραµείνει πιθανότατα σε ισχύ έως και το 2011. Στην Ιταλία χάρη σε ένα αντίστοιχο κρατικό πρόγραµµα κινήτρων οι πωλήσεις κατέγραψαν αύξηση 9%. Ενθαρρυντικά ήταν τα στοιχεία και στην Ισπανία. Έπειτα από 16 διαδοχικούς µήνες πτώσης, τον Αύγουστο οι νέες ταξινοµήσεις παρέµειναν σχεδόν στάσιµες στις 58.510 µονάδες. ΕΠΙΛΟΓΗ 95

BUSINESS

ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ Η παραγωγή της µεταποίησης τον Ιούνιο µειώθηκε 12% (σε σύγκριση µε Ιουν. 2008) µετά από µείωση 8% τον Μάιο, µε µεγαλύτερη συµβολή στη µείωση της κλωστοϋφαντουργίας (-30%), των δερµάτων-υποδηµάτων (-28%), των βασικών µετάλλων (-27%) και µη µεταλλικών ορυκτών (-25%). Συνολικά η βιοµηχανική παραγωγή (ορυχεία-µεταλλεία- ενέργεια) µειώθηκε 11%. Στην Ευρωζώνη η βιοµηχανική παραγωγή τον Ιούνιο µειώθηκε 17% σε σύγκριση µε Ιούνιο2008 µετά από µείωση 18% τον Μάιο, αποτέλεσµα κυρίως της µείωσης κατά 19% στη Γερµανία, 13% στη Γαλλία, 16% στην Ισπανία και 22% στην Ιταλία. Στην ΕΕ συνολικά µειώθηκε 16%. Οι βιοµηχανικές παραγγελίες στην Ελλάδα µειώθηκαν 36% τον Ιούνιο (σύγκριση µε Ιουν. 2008) µετά από µείωση 38% τον Μάιο, λόγω κυρίως της µείωσης σε βασικά µέταλλα (-56%), χηµικά (-30), κλωστοϋφαντουργία (-31%) και µηχανήµατα (-31%). Στην Ευρωζώνη τον

Οικονοµικός οδηγός

�� . ��

��

2008

�� µ��, %

2009 2006 2007 2008

��

2� ��µ��

� 3,4

� -0,2

4,5

4,0

2,9

�� µ��

��.- ��.

� -3,1

� -11,4

0,8

1,8

-4,2

��.

� 11,9

� -36,0 14,9

2,3

-2,3

�� µ��

κατά 0,5%-0,9%. Στην Ευρωζώνη ο ρυθµός ανάπτυξης διατηρείται αρνητικός για 3ο συνεχόµενο τρίµηνο, -4,7% το 2ο τρίµηνο 2009 από -4,9% το προηγούµενο, ο ελληνικός ρυθµός µείωσης είναι ο χαµηλότερος της περιοχής.

τη φορά στην Ελλάδα µετά από 10 µήνες υποχώρησης, τον Αύγουστο έφθασε το 51, σηµατοδοτώντας µια µικρή βελτίωση στις συνθήκες λειτουργίας των βιοµηχανιών. Τιµές πάνω από το 50 σηµατοδοτούν αύξηση της δραστηριότητας. Στο -0,2%

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΖΕΙ Η ΑΝΕΡΓΙΑ Στο 8,5% υποχώρησε το ποσοστό ανεργίας τον Μάιο από 9,4% τον Απρίλιο. Σε σύγκριση µε τον περυσινό Μάιο όµως είναι 2 µονάδες υψηλότερα. Τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφονται σε Αττική (8,1%), Στερεά Ελλάδα και Αν. Μακεδονία και Θράκη. Για το 2009 συνολικά προβλέπεται άνοδος στο 9%. Στην ΕΕ το ποσοστό αυξήθηκε στο 9% τον Ιούλιο από 8,9% τον Ιούνιο. Στην Ευρωζώνη αυξήθηκε στο 9,5% από 9,4% τον Ιούνιο, νέα άνοδος στο 18,5% στην Ισπανία, µικρή στη Γαλλία στο 9,8%, σταθερή στο 7,7% στη Γερµανία. Η Ελλάδα έχει το 6ο µεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρωζώνη µετά την Ισπανία, την Ιρλανδία (12%), τη Σλοβακία

(12%), τη Γαλλία και την Πορτογαλία (9,2%). Στις ΗΠΑ αυξήθηκε στο 9,5% τον Αύγουστο, στην Ιαπωνία στο 5,7%.Οι µέσες αποδοχές στην Ελλάδα αυξάνονται 3,7% περίπου το 2009. Στον µη τραπεζικό επιχειρηµατικό τοµέα οι µέσες αποδοχές αυξάνονται 2,8%. Το κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος στον επιχειρηµατικό τοµέα εκτιµάται ότι αυξάνεται 2,6%. Οι κατώτατες αποδοχές αυξάνονται 5,7% το 2009.

ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

9 8 7 6

2008

2009

�� µ��

��

2008

�� µ��, %

2009 2006 2007 2008

�� . ��, �� µ��

��.-��.

� 6,6

� 3,7

5,7

5,2

6,6

�� /µ�� , ��/��

��.-��.

� 4,7

� 2,6

3,8

4,8

4,7

��- May

� 6,6

� 8,5

8,9

8,3

7,7

��

96 ΕΠΙΛΟΓΗ

ο ρυθµός ανάπτυξης το 2ο τρίµηνο 2009 (σε σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008) µε 0,3% το 1ο 2008, λόγω της µεγάλης µείωσης των επενδύσεων και των εξαγωγών και σε µικρότερο βαθµό της κατανάλωσης. Σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο το ελληνικό αεπ αυξήθηκε 0,3%. Για το 2009 συνολικά προβλέπεται υποχώρηση

Ιούνιο 2009 µειώθηκαν 25% µετά από µείωση 30% τον Μάιο, περισσότερο σε κεφαλαιουχικά αγαθά (-26%) και ενδιάµεσα (-31%). Θετικό στοιχείο το ότι σε µηνιαία βάση αυξήθηκαν ελαφρά. Τα πρώτα σηµάδια εξόδου από την πτωτική πορεία της βιοµηχανίας ήρθαν από τον δείκτη υπευθύνων προµηθειών, που για πρώ-

 Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας 

ΥΠΟΧΩΡΟΥΝ ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Νέα υποχώρηση καταγράφουν οι οικοδοµές. Συνεχίζοντας την πορεία υποχώρησης της τελευταίας διετίας, ο όγκος των νέων οικοδοµών µειώθηκε 42% τον Μάιο (σύγκριση µε Μάιο 2008), ο αριθµός των αδειών µειώθηκε 24%. Ο όγκος των αδειών οικοδοµών το 5µηνο Ιαν. Μαίου ήταν 28% χαµηλότερος από πέρυσι, στην Αττική µειώθηκε 17%. Οι επενδύσεις σε κατοικίες το 2008 µειώθηκαν 29%. Ο βαθµός χρησιµοποίησης του εργοστασιακού δυναµικού στα κεφαλαιακά αγαθά υποχωρεί για 2ο συνεχόµενο έτος. Οι δαπάνες για δηµόσιες επενδύσεις αυξάνονται µε υψηλούς ρυθµούς το 1ο εξάµηνο 2009. Οι επενδύσεις υποχωρούν κάθετα το 2009. Μειώθηκαν 16,5% το 2ο τρίµηνο µετά από µείωση 6,3% το 1ο τρίµηνο (σε σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008). Πολύ µεγάλη είναι η συρρίκνωση των επενδύσεων σε µηχανολογικό εξοπλισµό, -33% το 2ο τρίµηνο σε σύγκριση µε πέρυσι, στα µεταφορικά µέσα -31% και στις κατοικίες µε µείωση 23%.

�� µ��

��

2008

2009

2006 2007 2008

��µ�� µ�� µ�� , %, ��

��.- ��.

� 77,6

� 74,3

76,7

80,4

77,5

�� µ�� (m3)

��.- ��

� -13,1 � -28,1

-19,5

-5,0

-17,1

��

2� ��µ��

�

� -16,5

9,2

4,9

-11,5

ΦΡΕΝΟ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ O όγκος των λιανικών πωλήσεων, εκτός καυσίµων, υποχωρεί για 7ο συνεχόµενο µήνα. Τον Ιούνιο µειώθηκε 15% (σε σύγκριση µε Ιούν. 2008), µετά από µείωση 13% τον Μάιο και µειώσεις το προηγούµενο διάστηµα. Μειώθηκε 9% στα καταστήµατα ειδών διατροφής, 19% στα καταστήµατα εκτός διατροφής, 13% στα πρατήρια καυσίµων, 24% στα καταστήµατα επίπλων, ηλεκτρικών συσκευών, µειώθηκε 9% στα σούπερ µάρκετ και 8% στα πολυ-

-14

καταστήµατα. Στην Ευρωζώνη ο όγκος των λιανικών πωλήσεων τον Ιούλιο (σε σύγκριση µε Ιούλιο 2008) µειώθηκε 1,8%, µετά από µείωση 2% τον Ιούνιο, στη Γερµανία η µείωση είναι 1,1% µόνο, σ τη Γαλ λία αυξάνονται ελαφρά. Στην ΕΕ ο όγκος των λιανικών πωλήσεων µειώθηκε 0,9%, στη Βρετανία και τη Σουηδία αυξάνεται. Οι πωλήσεις καινούριων αυτοκινήτων στην Ελλάδα το oκτάµηνο 2009 µειώθηκαν 17% σε σύγκριση µε το 2008, µε αυξηµένες σηµαντικά τις πωλήσεις το τελευταίο δίµηνο. �� µ��

��

2008

Η ιδιωτική κατανάλωση φρενάρει απότοµα. Μετά από οριακή µείωση 0,1% το 1ο τρίµηνο, µειώθηκε 2% το 2ο (σε σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008), καθώς οι καταναλωτέ ς περιορίζουν τις δαπάνες τους.

�� µ��, %

2009 2006 2007 2008

�� , �� µ��

��. - ��.

� 0,6

� -14,4

8,0

2,2

-1,4

��

��. - ��.

� -1,5

� -17,0

-0,6

4,6

-4,6

� 3,2

� -2,0

4,8

3,0

2,2

��

�� µ��, %

2� ��µ��

ΕΠΙΛΟΓΗ 97

BUSINESS ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ Στο 0,8% αυξήθηκε οριακά ο πληθωρισµός τον Αύγουστο από 0,6% τον Ιούλιο, αποτέλεσµα κυρίως της αύξησης της τιµής της βενζίνης, µε εκτίµηση 0,8% και για τον Σεπτέµβριο. Με βάση τον εναρµονισµένο δείκτη (για συγκρίσεις µε ΕΕ) αυξήθηκε στο 1%. Στην Ευρωζώνη ο πληθωρισµός κινείται σε αρνητική περιοχή, στο -0,2% τον Αύγουστο, λόγω των χαµηλότερων τιµών του πετρελαίου φέτος, χωρίς αυτό κινείται στο 1%. Οι τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία (εγχώρια αγορά) µειώθηκαν 11% τον

Οικονοµικός οδηγός

Ιούλιο σε σύγκριση µε Ιούλιο 2008 κυρίως λόγω της υποχώρησης των τιµών του πετρελαίου και, σε µικρότερο βαθµό, λόγω της υποτονικής ζήτησης, µετά από µείωση 9% τον Ιούνιο. Χωρίς τον ενεργειακό κλάδο οι τιµές µειώθηκαν 1,3% µόνο. Στην Ευρωζώνη οι τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία υποχωρούν

επίσης, µειώθηκαν 8,5% τον Ιούλιο (σε σύγκριση µε Ιουλ. 2008), µετά από µείωση 6,5% τον Ιούνιο, εξαιρουµένου του κλάδου ενέργειας οι τιµές µειώθηκαν 4%. Στο -4,3% η µεταβολή στις τιµές των οικοδοµικών υλικών τον Ιούλιο (σε σύγκριση µε Ιουλ. 2008), µετά από µείωση 2,8% τον Ιούνιο. �� µ��

��

2008

�� µ��, %

2009 2006 2007 2008

��. ��µ��

��. - Aug

�

4,7

�

0,8

�� 12µ��

��. - Aug.

�

4,2

�

1,8

3,2

2,9

4,2

��µ�� µ�� -��. ��

��. - July

� 13,7

�

-11,1

6,9

3,3

8,6

ΣΤΟ 6,6% Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ Η ΕΚΤ διατήρησε το επιτόκιό της στο 1% στις 3/9/2009, η αµερικανική Fed το διατήρησε στο 0-0,25% στις 12/8/2009. Ο ρυθµός ανόδου των καταθέσεων στην Ελλάδα υποχώρησε στο 13,3% τον Μάιο από 15,4% τον Απρίλιο. Στην Ευρωζώνη ο ρυθµός ανόδου της ρευστότητας Μ3 επιβραδύνει, στο 3% τον Ιούλιο από 3,6% τον Ιούνιο, στις βραχυπρόθεσµες καταθέσεις η άνοδος στο -2,6% από -4% τον Ιούνιο. Στο 6,6% υποχώρησε η άνοδος της χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων και νοικοκυριών στην Ελλάδα (περιλαµβάνονται τα δάνεια, τα εταιρικά οµόλογα και τα τιτλοποιηµένα δάνεια και οµόλογα) τον Ιούλιο 2009 από 7,4% τον Ιούνιο. Η χρηµατοδότηση των επιχειρήσεων επιβραδύνει στο 7,9% τον Ιούλιο από 8,6% τον Ιούνιο. Μεγαλύτερη είναι η επιβράδυνση στα νοικοκυριά, η άνοδος της χρηµατοδότησης τους υποχωρεί στο 5,2% από 6,2%, 5,8% ο ρυθµός στα καταναλωτικά (7,1% τον Ιούνιο) και 5,2% στα στεγαστικά δάνεια (6% τον Ιούνιο). Στην Ευρωζώνη ο ρυθµός ανόδου των δανείων υποχώρησε στο 0,6% τον Ιούλιο από 1,5% τον Ιούνιο, στο 1,6% των επιχειρήσεων από 2,9% και στο 0% των νοικοκυριών από 0,2%. Τα στεγαστικά υποχωρούν µε ρυθµό 0,2%, τα καταναλωτικά µε 1,1%. Τα επιτόκια των δανείων κινήθηκαν οριακά ανοδικά στην Ελλάδα τον Ιούλιο στα ανοικτά καταναλωτικά και τα επιχειρηµατικά µε επιτόκιο κυµαινόµενο ή σταθερό ως ένα έτος για ποσά άνω του 1 εκατ. ευρώ, στην Ευρωζώνη κινήθηκαν οριακά πτωτικά.

X�HMA

�� % �� µ��

��

2008

2009

�� µ��, %*

2006 2007

2008

�� µ�� 3, ��

��. - July

�

9,2

�

3,0

9,9

11,4

7,3

��

�� - May

�

15,4

�

13,3

10,5

13,8

15,1

��µ�� (�� µ��)

��. - July

�

20,6

�

6,6

21,1

21,5

16,4

��µ��

��. - July

�

22,9

�

7,9

17,2

20,6

19,8

��µ�� µ��

��. - July

�

18,5

�

0,9

9,8

11,2

17,0

��

��. - July

�

18,1

�

5,2

25,7

22,4

12,8

��

��. - July

�

21,2

�

5,8

23,9

22,4

16,0

��

��. - July

�

16,7

�

5,2

26,3

21,9

11,4

�� , %*

��. - July

�

7,0

�

4,3

5,8

6,6

6,8

��. - July

�

6,3

�

3,6

4,6

5,6

6,1

��. - Aug.

�

3.328

�

2.424

-30

�� *

�� A - Athens Stock Market Index (1980=100)

* �� µ��µ�� 1 �� 1 ��. ��,��

98 ΕΠΙΛΟΓΗ

 Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας 

ΔΕΙΛΑ - ΔΕΙΛΑ Η AΙΣΙΟΔΟΞΙΑ Ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος αυξήθηκε στην Ελλάδα τον Αύγουστο, µετά από µικρή υποχώρηση τον Ιούλιο, παραµένει όµως σε ιδιαίτερα χαµηλά επίπεδα, και αποτελεί την τέταρτη χειρότερη επίδοση στην ΕΕ µετά την Ουγγαρία, τη Σλοβενία και την Κύπρο. Το κλίµα βελτιώθηκε στη βιοµηχανία και τις υπηρεσίες, επιδεινώθηκε στο εµπόριο και τις κατασκευές. Η εµπιστοσύνη των καταναλωτών βελτιώθηκε ελαφρά, βρίσκεται όµως σε πολύ χαµηλά αρνητικά επίπεδα και αποτελεί δείκτη απαισιοδοξίας, καθώς είναι η 5η χειρότερη επίδοση στην ΕΕ, µετά την Ουγγαρία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και τη Ρουµανία. Ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στη βιοµηχανία υποχωρεί τον Ιούλιο, αποτέλεσµα των λιγότερο αισιόδοξων εκτιµήσεων για την παραγωγή και τις πωλήσεις το επόµενο διάστηµα. Στην ΕΕ και την Ευρωζώνη o δείκτης οικονοµικού κλίµατος βελτιώθηκε για 5ο συνεχόµενο µήνα, ανοδικά κινήθηκε στη βιοµηχανία, το εµπόριο και τις υπηρεσίες, και τους καταναλωτές. Σηµαντική είναι η βελτίωση στη µεγαλύτερη οικονοµία της Ευρωζώνης, τη Γερµανία. Στις ΗΠΑ οι δείκτες συγκυρίας συνηγορούν προς ενίσχυση των ενδείξεων ανάκαµψης, η εικόνα στην Ιαπωνία επίσης βελτιώνεται, ενώ η δυναµική ανάκαµψη της Κίνας συνεχίζεται. ΔΕΙΚΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ, ΕΛΛΑΔΑ

65 60 55 50 45

��. July

�� May

��. June.

��

�� June

�� July

�� August

2007

2008

�� µ�� µ��

�

59,0

�

57,2

�

59,2

108,8

87,0

�� µ. �� µ��, ��

�

76,0

�

73,8

�

...

102,8

91,9

�� µ��

�

-45

�

-49

�

-45

-29

-46

�� µ�� µ��

�

73,2

�

76,0

�

80,6

109,0

89,9

�� µ�� µ��

�

-32

�

-30

�

-26

-9

�� µ��

�

-25

�

-23

�

-22

-4

-17

��. Apr.

�� May

�� June

�� µ�� µ��

�

91,5

�

92,7

�

93,9

�� µ�� µ��

�

89,5

�

89,2

�

89,5

�� µ�� µ��

�

94,9

�

96,3

�

97,7

��: ��, �� , ��, �� µ��: �� µ��

ΕΠΙΛΟΓΗ 99

100 ΕΠΙΛΟΓΗ

10.

�� µ��

806.011.837 29.078.156 1.297.336.575

1.085.192.775

1.131.910.591

435.391.713

128.404.152 21.820.641.435

860.000.000 40.122.900.000

155.305

130.078.348

859.562.817

��

�.

��

� ��

�� (��) �� µ��

��µ�� (��).

��µµ��

�� µ� �� µ� �� µ� ��

6. 7.

�� µ��

��µ�� µ�� µ��

12. 13.

��

510.518.679 275.033

111.243.362 111.243.362 55.000.000

36.092.985.305

��

�.

88.073.680

10.574.234.533 65.434.717

��

� �� I��

�� µ�� µ�� µ�� µ�� 13.5 �� µ��

��

11.

13.1 13.2 13.3 13.4

��

10.

9.1 �� µ�� µ� ��µµ�� 9.2 �� µ�, �� µ��, �� µµ�� 9.3 �� µ�� µ� �� (TARGET2)

��µ�� µ��

7.1 �� 7.2 ��

�� µ� ��

4.1 �� 4.2 ��

79.569.928.270

788.280.436

1.472.638.198

1.520.640.586

1.064.112.613

36.092.985.305

780.407.538

88.073.680

72.154.404

742.777.488

0 10.639.669.250

��

6.429.576.172

4.451.076.172 1.978.500.000

19.878.612.600

�� µ��

2.1 ��µ�� µ�� (��µ��µ�� ) 2.2 ��

�� µ�� µ�� µ� �� µ��µ��

��

��, 14 ��µ�� 2009

71.041.250.381 522.656.036 101.704.324.996

9.090.622.279

21.049.796.300

79.569.928.270

2.132.426.568

2.652.495.079

7.302.872.547

21.949.045.587

85.561.691

40.982.900.000

155.305

328.924.024

989.641.165

3.145.906.304

��µ��: ��µ�� µ� �� 54� �� , �� µ� ��

�� (��)

��

10.1 ��µ�� µ�� 10.2 �� µ��µ�� 10.3 ��

��

9.1 ��µµ�� , �� µ�� 9.2 �� µ�� µ�� µ�� 9.3 �� µ�, �� µ��, �� µµ�� 9.4 �� µ�� µ� �� (TARGET2)

M��µ��

7.1 �� µ��µ�� 7.2 ��

�� µ��

��

5.1 �� µ�� 5.2 �� µ��µ�� µ��

�� µ�� µ�� µ� �� µ��µ��

4.1 �� , �� 4.2 ��

�� µ� ��

2.1 �� 2.2 �� , ��, ��

��

�� µ� �� µ� ��

��

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 31ης Αυγούστου 2009 (σε ευρώ) ��

MANAGEMENT & ADVERTISING

Εξελίξεις

ΑΕΡΑΣ ΔΥΝΑΜΙΣΜΟΥ! Με δύο νέα τηλεοπτικά σποτς που δηµιούργησε η διαφηµιστική εταιρεία McCann Erickson Athens, µέλος της κοινοπραξίας Πυρήνας ΙΙ, ο ΟΤΕ επικοινωνεί τα προσωπικά προγράµµατα σταθερής τηλεφωνίας και δύο νέα οικονοµικά πακέτα – προσφορά. Κάτω από την ίδια δηµιουργική πλατφόρµα, οι δύο φρέσκιες, ανατρεπτικές και χιουµοριστικές ταινίες, που σκηνοθέτησε ο Πλάτωνας Ανδρονίδης σε παραγωγή X-rated, επικοινωνούν αφενός την ποικιλία και την ευελιξία των Προγραµµάτων Σταθερής Τηλεφωνίας ΟΤΕ ανάµεσα στα οποία καθένας µπορεί να βρει ακριβώς αυτό που του ταιριάζει, και αφετέρου την αξιοπιστία των πακέτων ΟΤΕ. Η καµπάνια για τα νέα Οικονοµικά Προγράµµατα του ΟΤΕ θα αναπτυχθεί και σε άλλα µέσα (εξωτερική και έντυπη διαφήµιση) σύµφωνα µε τη νέα εικαστική ταυτότητα για το σύνολο των προϊόντων και υπηρεσιών ΟΤΕ την οποία επιµελήθηκε η FutureΒrand Μιλάνου, εξειδικευµένη εταιρεία Συµβούλων σε θέµατα Brand Strategy & Design του McCann Erickson Worldgroup.

ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ Σύµφωνα µε νέα έρευνα που δηµοσιεύθηκε στον επίσηµο διαδικτυακό τόπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 61% των Ευρωπαίων πιστεύει ότι θα πρέπει να αναµένον ται περαιτέρω επιπτώσεις της οικονο µικής κρίσης στις θέσεις εργασίας. Tο ένα τρίτο των εργαζοµένων «ανησυχεί πολύ» ότ ι ε νδέ χε ται να χάσει την εργασία του λόγω της κρίσης. Εντούτοις το 72% πιστεύει ότι η ΕΕ έχει θετικό αντίκτυπο στη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας και στην καταπολέµηση της ανεργ ίας και το ένα τρίτο γνωρίζει το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο - το κύριο µέσο επένδυσης της ΕΕ σ τους εργαζόµενους και στη διατήρηση της εργασίας τους.

ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Η επιτυχία και η επιβίωση των τραπεζών – οι οποίες βρίσκονται σε δύσκολη θέση λόγω της οικονοµικής κρίσης – θα εξαρτηθεί από την εναρµόνιση των θεµελιωδών αρχών τους, γεγονός που θα οδηγήσει στη µελλοντική διαφοροποίηση των ηγετικών τραπεζικών οργανισµών, σύµφωνα µε τη νέα µελέτη της PricewaterhouseCoopers (PwC), που έχει τίτλο «Το µέλλον του τραπεζικού κλάδου: Πώς µπορεί να επανέλθει η σταθερότητα στις τράπεζες και στο τραπεζικό σύστηµα». Η µελέτη θεωρεί ότι µία ξεκάθαρη στρατηγική και ένα σαφές όραµα έχουν ζωτική σηµασία για τον τραπεζικό κλάδο, αλλά προειδοποιεί ότι πρέπει να µπουν και οι σωστές βάσεις. Σύµφωνα µε αυτή, τα βασικά ζητήµατα που πρέπει οι τράπεζες να αντιµετωπίσουν είναι ο καθορισµός στρατηγικής, η ανάπτυξη ενός επιχειρηµατικού µοντέλου για την υλοποίηση της στρατηγικής, η βέλτιστη διαχείριση κεφαλαίων, κινδύνων, κανονισµών και διακυβέρνησης, τα κατάλληλα στελέχη, τα σωστά κίνητρα και η δίκαιη ανταµοιβή, µε διαφάνεια.

Η COSMOTE ΝΕΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ΤΗΣ ΠΑΕ ΑΕΚ Χορηγός της ΠΑΕ ΑΕΚ για τις αγωνιστικές περιόδους 2009-2010 και 2010-2011 θα είναι η Cosmote. Ο Νίκος Θανόπουλος, πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος της ΠΑΕ ΑΕΚ δήλωσε µεταξύ άλλων ότι «η Cosmote ως πρωτοπόρος στον τοµέα της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα, έχει ήδη αποδείξει µε την παρουσία της στον χώρο ότι αντιλαµβάνεται πλήρως τις µεγάλες απαιτήσεις του επαγγελµατικού ποδοσφαίρου και των φιλάθλων και πως θέλει να προλαβαίνει τις εξελίξεις». Και κατέληξε: «Θα δουλέψουµε από κοινού για να χτίσουµε µια σχέση που θα γίνεται δυνατότερη µέρα µε τη µέρα. Είµαστε ιδιαίτερα ικανοποιηµένοι από την επίτευξη αυτής της συνεργασίας».

«ΝΗΦΑΛΙΟΙ ΟΔΗΓΟΙ» Με τη χαρακτηριστική φράση-έκκληση «Ένας µόνο από την παρέα, κάθε φορά, να µην πιει!», οι Νηφάλιοι, µε τη σ τήριξη της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας και της Heineken, ξεκίνησαν την πανελλήνια εκστρατεία ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για την ασφαλή οδήγηση «Νηφάλιος Οδηγός». Στόχος της εκσ τρατείας είναι να καλλιεργηθεί η συνήθεια της επιλογής ενός ατόµου από την παρέα ως του «Νηφάλιου Οδηγού». Ο «Νηφάλιος Οδηγός» συµµετέχει στη διασκέδαση µε την παρέα του, χωρίς όµως να καταναλώνει αλκοόλ, καθώς είναι εκείνος που θα φρον τίσει για την ασφαλή επισ τροφή της παρέας µετά την έξοδο. Για τον σκοπό της εκστρατείας έχουν επιλεγεί 35 µπαρ-σταθµοί «υποδοχής» και ανάδειξης των «Νηφάλιων Οδηγών».

ΕΠΙΛΟΓΗ 101

Η «αποτυχία» της επιτυχίας Δεν είναι σπάνιο πια το φαινόµενο επιτυχηµένες εταιρείες σταδιακά να οδηγούνται σε µερική ή και πλήρη αποτυχία. Όλοι αναρωτιούνται πώς γίνεται αυτό και συνήθως αιφνιδιάζονται όταν βρεθούν αντιµέτωποι µε την πραγµατικότητα. Από τον Donald Sull

ι συµβαίνει όταν σε µία επιτυχηµένη εταιρεία πέσει ο µετεωρίτης της αποτυχίας; Τα διευθυντικά στελέχη συνήθως αποποιούνται την ευθύνη. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων υπάρχουν όντως ορισµένα στελέχη που είτε δεν αντιλαµβάνονται τις µεγάλες αλλαγές στην αγορά τους και δεν αντιδρούν έγκαιρα, είτε ξοδεύουν αλόγιστα τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης, µε συνέπεια να υπάρχουν επιπτώσεις στα εταιρικά αποτελέσµατα. Τα παραπάνω είναι κάποιες προφανείς και υπαρκτές αιτίες για την αποτυχία, ωστόσο καµία από αυτές δεν αποτελεί τον πραγµατικό λόγο για τη δυσάρεστη κατάσταση της επιχείρησης. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, έχω µελετήσει πολυάριθµες επιτυχηµένες εταιρείες που είχαν άσχηµη κατάληξη. Πρόσφατα και αντιπροσωπευτικά παραδείγµατα αποτελούν αυτά της Sainsbury’s, της Parmalat και της Lego. Η Microsoft για χρόνια υπήρξε το «χρυσό» πρότυπο εταιρικής επιτυχίας κι όµως τώρα έχει µέτρια αποτελέσµατα. Υπάρχουν εταιρίες, όπως η IBM ή η Ericsson, που περνάνε µια δύσκολη περίοδο αλλά συνήθως επανέρχονται. Οι περισσότερες όµως εταιρείες που εµφανίζουν προβλήµατα, όπως η Xerox, η Kmart ή η Laura Ashley, συνεχίζουν την πορεία τους στη «σκιά» της προηγούµενης δόξας τους, ενώ κάποιες άλλες, όπως η NatWest και η Andersen, απλά εξαφανίζονται από το προσκήνιο. Σύµφωνα µε την έρευνά µου, οι εταιρείες αποτυγχάνουν εξαιτίας της «ενεργής αδράνειας» – συνηθίζουν, δηλαδή, να ανταποκρίνονται, ακόµα και στις πιο σηµαντικές µεταβολές της αγοράς, εφαρµόζοντας τακτικές που κατά το παρελθόν είχαν αποδειχθεί επιτυχηµένες. Έτσι, ενώ ο κόσµος αλλάζει, οι οργανισµοί που είναι παγιδευµένοι σε µια κατάσταση «ενεργής αδράνειας» κάνουν µια από τα ίδια, ίσως λίγο πιο γρήγορα και ελάχιστα διαφοροποιηµένα, αλλά βασικά

εφαρµόζουν την ίδια παλιά στρατηγική. Τα στελέχη των αποτυχηµένων οργανισµών έχουν ένα σωρό πρωτοβουλίες και δουλεύουν µε πιο φρενήρεις ρυθµούς σε σχέση µε τους υπόλοιπους που εργάζονται σε ανταγωνιστικές εταιρείες. Οι παγιδευµένοι στην «ενεργό αδράνεια» οργανισµοί µπορούν να παροµοιαστούν µε ένα αυτοκίνητο, του οποίου οι ρόδες έχουν κολλήσει σε ένα αυλάκι. Τα στελέχη συνεχίζουν να πατούν γκάζι. Αντί όµως να ξεκολλήσουν από το αυλάκι, το µόνο που πετυχαίνουν είναι να βυθίζονται ακόµα πιο βαθιά. Τι είναι αυτό όµως που κρατάει «κολληµένες» τις εταιρείες σε αυτό το «αυλάκι»; Με έκπληξη παρατηρούµε ότι το πρόβληµα τελικά είναι οι ίδιες τακτικές που οδήγησαν στην αρχική επιτυχία της εταιρείας. Είναι γνωστό ότι η επιτυχία προκαλεί αδιαφορία και υπεροψία. Σύµφωνα όµως µε µια πιο θεµελιώδη αρχή, η αρχική επιτυχία συνδέεται µε µεταγενέστερη αποτυχία. Οι ξεκάθαροι στόχοι είναι προαπαιτούµενο για την επιτυχία. Με το χρόνο όµως γίνονται άκαµπτοι και τελικά περιορίζουν την ικανότητα της εταιρείας να προσαρµόζεται στις αλλαγές του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος. Η δυναµική αυτή µπορεί να οδηγήσει επιτυχηµένες εταιρείες σε απογοητευτικά αποτελέσµατα, ακόµα και αν τα στελέχη καταφέρουν να αποφύγουν την υπεροψία και την αδιαφορία.

The Dynamics of Standing Still

 Προκειµένου να πετύχουν στην αγορά, τα στελέχη πρέπει να συγκροτήσουν ένα σύνολο δεσµεύσεων που θα συνθέσουν αυτό που λέµε «την εταιρική φόρµουλα επιτυχίας». Οι κατηγορίες των δεσµεύσεων που συνθέτουν την φόρµουλα της εταιρικής επιτυχίας είναι πέντε: •

•

Στρατηγικά Πλαίσια: Η αντίληψη για τον κόσµο, για τη συγκεκριµένη αγορά, για τους ανταγωνιστές αλλά και για τον τρόπο δηµιουργίας αξίας για την επιχείρηση Διαδικασίες: Τρόποι ενεργοποίησης των διαδικασιών, συµπεριλαµβανόµενων των τυπικών και άτυπων συνηθειών Πόροι: Υλικά και άυλα περιουσιακά στοιχεία που χρησιµοποιεί η εταιρεία για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της, όπως η αξία του εταιρικού σήµατος, η τεχνολογία, η ακίνητη περιουσία, η τεχνογνωσία κ.τλ. Σχέσεις: Εδραιωµένες σχέσεις µε εξωτερικούς µετόχους, συµπεριλαµβανόµενων των επενδυτών, των τεχνολογικών συνεταίρων και των διανοµέων Αξίες: Πεποιθήσεις που εµπνέουν και ενώνουν και τους εργαζόµενους ενός οργανισµού

Παρόλο που οι δεσµεύσεις αυτές είναι απαραίτητες για την αρχική επιτυχία, µε τον καιρό τείνουν να γίνονται πιο «άκαµπτες». Η αρχική επιτυχία ενισχύει την πεποίθηση των στελεχών ότι θα πρέπει ενδυναµώσουν την εταιρική φόρµουλα της επιτυχίας. Σταδιακά τα στελέχη σταµατούν να σκέφτονται εναλλακτικές για τις δεσµεύσεις τους και τις θεωρούν δεδοµένες. Τα επιµέρους στοιχεία της φόρµουλας επιτυχίας γίνονται λιγότερο ευέλικτα: Τα στρατηγικά πλαίσια µετατρέπονται σε παρωπίδες, οι πόροι καταλήγουν βάρη στο «λαιµό» της επιχείρησης, οι διαδικασίες γίνονται απλά ρουτίνα, οι σχέσεις µετατρέπονται σε ασφυκτικές αλυσίδες και οι αξίες καταλήγουν σε δόγµατα. Μια «άκαµπτη» εταιρική φόρµουλα επιτυχίας µπορεί να λειτουργήσει όσο το περιβάλλον της αγοράς παραµένει σταθερό. Όταν όµως αυτό αλλάζει, δηµιουργείται ένα κενό ανάµεσα σε αυτά που η αγορά απαιτεί και σε εκείνα που η επιχείρηση µπορεί να κάνει. Τα στελέχη αντιλαµβάνονται το κενό και αντιδρούν επιθετικά για να το κλείσουν. Οι άκαµπτες δεσµεύσεις τους όµως οδηγούν τις εφαρµοζόµενες τακτικές τους µέσα στο «αυλάκι». Όσο πιο σκληρά δουλεύουν τόσο περισσότερο διευρύνεται το κενό κι έτσι ακριβώς προκύπτει η «ενεργός αδράνεια» (βλ. σχήµα «ενεργός αδράνεια»).

Στην Ελλάδα θα βρεθεί για πρώτη φορά ο γνωστός καθηγητής Management του London Business School, Donald Sull, ως κεντρικός οµιλητής της Ηµερίδας που διοργανώνει η KPMG στις 25 Νοεµβρίου. Ο συγγραφέας του best seller «Why Good Companies Go Bad» που έχει χαρακτηριστεί ως ένας από «τους 10 νέους γκουρού του Management που πρέπει κανείς να γνωρίζει» µιλάει για το πώς οι επιχειρήσεις τα «καταφέρνουν» να αποτύχουν στην προσπάθεια τους για επιτυχία.

DONALD SULL: “SEIZING OPPORTUNITIES IN TURBULENT MARKETS”, 25/11/2009, ΞΕΝ. HILTON. Πληροφορίες κα Γιαννακοπούλου 210 60 62257, www.kpmg.gr.

BUSINESS & CSR

Εξελίξεις

CITY 99,5 // ΜΕ ΤΗ ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΤΟΥ ΡΕΣΤΗ

ΥΠΟΙΟ // ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΤΕΓΗ

Ο Όµιλος Ρέστη ανακοίνωσε ότι ολοκληρώθηκαν µε επιτυχία οι διαπραγµατεύσεις για την απόκτηση της εταιρείας Ραδιοφωνικές Επιχειρήσεις CITY ΑΕ, που κατέχει το ραδιοφωνικό σταθµό CITY 99,5, από τον Θεόδωρο και τη Γιάννα Αγγελοπούλου. Με αφορµή την ολοκλήρωση της συµφωνίας ο Βίκτωρας Ρέστης δήλωσε ότι η απόκτηση του CITY 99,5 ενισχύει σηµαντικά την παρουσία του Οµίλου στον χώρο των ΜΜΕ και παράλληλα διασφαλίζει την απρόσκοπτη συνέχιση της λειτουργίας ενός ραδιοφωνικού σταθµού που ξεχώριζε για το περιεχόµενο και την εγκυρότητα της ενηµέρωσης, αλλά και την ποιότητα του ανθρώπινου δυναµικού του.

Παράδειγµα προς µίµηση από δηµόσιους και ιδιωτικούς φορείς φιλοδοξεί να αποτελέσει η πρωτοβουλία του υπουργείου Οικονοµίας που αφορά την υλοποίηση της «Πράσινης Στέγης» στο κτίριο του υπουργείου Οικονοµίας , στην πλατεία Συντάγµατος. Μάλιστα το ετήσιο οικονοµικό όφελος από την ανάπτυξης της «Πράσινης Στέγης» ανέρχεται σε 5.630 ευρώ. Από το ποσό αυτό τα 3.600 ευρώ ετησίως εκτιµάται ότι εξοικονοµήθηκαν από τη µείωση της κατανάλωσης για κλιµατισµό και τα 2.030 ευρώ από τη µείωση της κατανάλωσης πετρελαίου για θέρµανση. Η «Πράσινη Στέγης» υλοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2008 και καλύπτει έκταση περίπου 650 τµ, δηλαδή περίπου το 52% της επιφάνειας της οροφής του κτιρίου. Σύµφωνα µε τις µετρήσεις της Σχολής Μηχανολόγων-Μηχανικών του ΕΜΠ, προκύπτει διαφορά θερµοκρασίας 18 βαθµών κελσίου µεταξύ της φυτεµένης και της µη φυτεµένης επιφάνειας.

CLUB HOTEL CASINO LOUTRAKI // ΜΕ ΕΜΒΛΗΜΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Μοναδική εµπειρία οι φετινές «Μουσικές Βραδιές Πανσελήνου», µε µεγάλο χορηγό την εταιρεία Club Hotel Casino Loutraki. Οι εκδηλώσεις πραγµατοποιήθηκαν για τρίτη συνεχόµενη χρονιά στις Πανσελήνους της 7ης Ιουλίου και 6ης Αυγούστου 2009, στους Αρχαιολογικούς Χώρους της Κορινθίας. Έξι µοναδικές συναυλίες από φηµισµένα αυστριακά συγκροτήµατα πραγµατοποιήθηκαν ταυτόχρονα στους Αρχαιολογικούς Χώρους Κορινθίας: Αρχαίας Κορίνθου-Ναός Οκταβίας, Αρχαίας Νεµέας, και Αρχαιολογικό Μουσείο Σικυώνας.

ASTIR BEACH // ΕΠΕΤΕΙΟΣ 50 ΕΤΩΝ! Πενήντα χρόνια λειτουργίας συµπληρώνει φέτος µια από τις πλέον φηµισµένες οργανωµένες παραλίες της Αττικής, η Astir Beach. Το 2008 η µητρική εταιρία της Astir Beach, η εταιρία Αστήρ Παλάς Βουλιαγµένης ΑΞΕ, προχώρησε σε ριζική αναµόρφωση της παραλίας, πραγµατοποιώντας επενδύσεις 9 εκατ. ευρώ. Η Astir Beach δέχεται σήµερα περισσότερους 150.000 επισκέπτες ετησίως, µε τον κύκλο εργασιών να έχει διπλασιαστεί στη διάρκεια του τελευταίου έτους και µε τους εργαζόµενους να ξεπερνούν τους 100, έναντι 32 το 2007. Βασικός µέτοχος της Αστήρ Παλάς Βουλιαγµένης ΑΞΕ, η οποία είναι εισηγµένη στο Ελληνικό Χρηµατιστήριο, είναι η Εθνική Τράπεζα µε ποσοστό 85,34%.

ANEK LINES // ΣΑΛΠΑΡΕΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ Η ΑΝΕΚ LINES στο πλαίσιο της εταιρικής της κοινωνικής ευθύνης ενισχύει ενέργειες που επενδύουν στη φύση. Έτσι, ως Μέγας Χορηγός στηρίζει την Πανευρωπαϊκή Έκθεση, µε τίτλο «Φυτά και Πολιτισµός στην Ιστορία της Ευρώπης», που θα φιλοξενείται στο Ηράκλειο, στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, έως και τον Ιούνιο του 2010. Η έκθεση έχει ως στόχο να αναδείξει τη σηµασία των φυτών στην ανθρώπινη ζωή, στις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες της πληροφορίας και της τεχνολογίας καθώς και στη συγκρότηση της ευρωπαϊκής µας ταυτότητας. Παράλληλα, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης εµπλούτισε την έκθεση µε συγκεκριµένα φυτά και προϊόντα, ενώ σε συνεργασία µε το Ίδρυµα Τεχνολογίας και Έρευνας, δηµιούργησε ειδικά διαδραστικά εκθέµατα που αναφέρονται σε φυτά γνωστά από την αρχαιότητα αλλά και από τη µινωική Κρήτη. Τα εκθέµατα καλύπτουν τη βοτανολογία, την αρχαιολογία, τη χρήση των φυτών διαµέσου της ιστορίας καθώς και τις λαϊκές παραδόσεις από έντεκα ευρωπαϊκές χώρες, προσφέροντας παράλληλα µια σύντοµη µατιά στην ευρωπαϊκή βοτανική ιστορία. Η έκθεση έχει ήδη φιλοξενηθεί σε οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και δηµιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράµµατος PACE το οποίο συντονίζεται από Ιταλούς αρχαιοβοτανολόγους και είναι ενταγµένο στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Πρόγραµµα (2007-2013). 104 ΕΠΙΛΟΓΗ

ELMEC SPORT // ΣΟΥΖΑ ΣΤΑ ΕΣΟΔΑ! Συµφωνία µε την ιταλική εταιρία µοτοσυκλετών MV Agusta Motor Spa, & Cagiva πραγµατοποίησε η Elmec Sport ΑΒΕΤΕ. Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, η εν λόγω συνεργασία πραγµατοποιήθηκε, προκειµένου η εταιρία να αντιπροσωπεύει σε Ελλάδα και Κύπρο τις µηχανές, τα αξεσουάρ και τον εξοπλισµό MV Agusta & Cagiva. Σύµφωνα µε την ανακοίνωση, η ανωτέρω συµφωνία εντάσσεται στο πλαίσιο των στόχων που έχει θέσει η νέα διοίκηση για περαιτέρω ενδυνάµωση του χαρτοφυλακίου της εταιρίας µε επώνυµους οίκους και διαφοροποίηση και διεύρυνση της πελατειακής της βάσης.

TECH BUSINESS

ΟΤΕ BUSINESS // ΝΕΑ ΠΑΚΕΤΑ ΧΡΟΝΟΥ ΜΕ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ Οικονοµικές χρεώσεις στην τηλεφωνία και τη µοναδική ευκολία του συγκεντρωτικού λογαριασµού συνδυάζουν για πρώτη φορά, τα νέα πακέτα της ΟΤΕ Business. Η επιχείρηση µπορεί να εντάξει από 2 έως και 8 συνδέσεις στα OTE Business πακέτα χρόνου, να λαµβάνει ένα συγκεντρωτικό λογαριασµό για το σύνολο των συνδέσεων και να αξιοποιεί τον αντίστοιχο χρόνο οµιλίας από όλες τις συνδέσεις του αθροιστικά. Τα νέα πακέτα τηλεφωνίας αφορούν και σε αστικές και σε υπεραστικές κλήσεις προς όλα τα δίκτυα (για 500, 1000, 1500, 2000 λεπτά αντίστοιχα). Με πάγιο από 11,90 ευρώ το µήνα, οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις µπορούν να επιλέξουν το πακέτο που ταιριάζει καλύτερα στις ανάγκες τους. Επιπλέον, αφού καταναλωθούν τα λεπτά οµιλίας εντός πακέτου, οι υπεραστικές κλήσεις συνεχίζουν να χρεώνονται ως αστικές (ισχύει για όλες τις υπεραστικές κλήσεις εντός και εκτός δικτύου ΟΤΕ) µε χρέωση ανά δευτερόλεπτο.

Εξελίξεις

CISCO // ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΑΠΑΙΤΕΙ ...ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Με τη µορφή επιτυχηµένων επιχειρήσεων, χρησιµοποιώντας µάλιστα ορισµένες από τις καλύτερες στρατηγικές νόµιµων εταιρειών, λειτουργούν όσοι ασχολούνται µε το ηλεκτρονικό έγκληµα, όπως τονίζεται στη Μελέτη Cisco 2009 Midyear Security Report. Η µελέτη περιλαµβάνει µερικές από τις πιο γνωστές τεχνικές και επιχειρηµατικές στρατηγικές οι οποίες τώρα χρησιµοποιούνται στο ηλεκτρονικό έγκληµα για την παραβίαση εταιρικών δικτύων και ιστοσελίδων και την κλοπή προσωπικών δεδοµένων και χρηµάτων. Στη µελέτη η Cisco προσφέρει συµβουλές για την προστασία από µερικούς από τους πιο πρόσφατους τύπους επιθέσεων, συµβουλές που αφορούν σε ανθρώπους, διαδικασίες και την τεχνολογία ως λύση διαχείρισης κινδύνων. Η µελέτη συνιστά επίσης την επιτήρηση απέναντι σε µερικές «παλαιές» προσεγγίσεις που είναι το ίδιο έξυπνες και διαδεδοµένες όπως και οι πιο πρόσφατες απειλές. Η µελέτη Cisco 2009 Midyear Security Report είναι διαθέσιµη στην ιστοσελίδα http://cisco.com/en/US/ prod/vpndevc/annual_security_report.html

SAMSUNG // ΠΕΝΤΕ ΒΡΑΒΕΙΑ EISA Για µια ακόµη χρονιά βραβεύεται η Samsung µε τα αναγνωρισµένου κύρους βραβεία EISA, αποσπώντας την υψηλή διάκριση στις κατηγορίες «European Green TV», «European Webmedia-TV», «European Home Theatre Design», «European Camera Phone» και «European Advanced Compact Camera». Τα βραβεία EISA πιστοποιούν την τεχνολογική υπεροχή της Samsung Electronics, καθώς και τη δέσµευση της εταιρείας στη δηµιουργία προϊόντων φιλικών προς το περιβάλλον. Συγκεκριµένα, βραβεύτηκαν η τηλεόραση Samsung UE40B7000, η τηλεόραση Samsung UE46B8000, το Samsung Blu-ray player BDP4600, το κινητό τηλέφωνο Samsung i8910 HD και η ψηφιακή φωτογραφική µηχανή Samsung WB1000 στις κατηγορίες «European Green TV», «European WebmediaTV», «European Home Theater Design», «European Camera Phone» και «European Advanced Compact Camera» αντίστοιχα.

MICROSOFT ΕΛΛΑΣ // ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Η Microsoft Ελλάς, στο πλαίσιο των ενεργειών της για τη στήριξη της επιχειρηµατικότητας και της καινοτοµίας, προχωρά σε συνεργασία µε την πρωτοβουλία Openfund (http://theopenfund.com). Μέσω της συγκεκριµένης συνεργασίας, η εταιρεία θα προσφέρει σε άτοµα µε πρωτοπόρες επιχειρηµατικές προτάσεις, που αναδεικνύονται µέσα από τις διαδικασίες του Openfund, τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν την τεχνογνωσία της, το δίκτυο επαφών της και τις συµβουλευτικές της υπηρεσίες, παρέχοντας υποστήριξη στα πρώτα στάδια της επιχειρηµατικής τους δράσης. Επιπλέον, καθώς η εν λόγω συνεργασία αποτελεί µέρος των δράσεων του Κέντρου Καινοτοµίας στην Αθήνα, µέρος των δραστηριοτήτων του Openfund θα λάβουν χώρα εντός του χώρου αυτού. ΕΠΙΛΟΓΗ 105

BUSINESS

Τech products

EPSON // ΕΚΤΥΠΩΣΤΕ ...ΑΥΤΟΚΟΛΛΗΤΕΣ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ Mια νέα προσθήκη στη σειρά εκτυπωτών αποδείξεων TM-T88IV παρουσιάζει η Epson. Ο νέος Epson TM-T88IV ReStick προσφέρει αξιοπιστία και ποιότητα µε το πρόσθετο πλεονέκτηµα της εκτύπωσης σε αυτοκόλλητο επαναχρησιµοποιούµενο χαρτί. Αυτή η ρύθµιση καθιστά το νέο προϊόν ιδανικό για χρήση σε εστιατόρια fast food, καφετέριες και καντίνες – σε όποιο µέρος δηλαδή υπάρχει ανάγκη να µένουν οι αποδείξεις ή το χαρτί παραγγελία κολληµένα πάνω στο προϊόν. Ο εκτυπωτής παράγει απλό και αυτοκόλλητο χαρτί µε δυνατότητα επανακόλλησης σε πλάτος 58mm και 80mm. Ο Epson TM-T88IV ReStick είναι εύκολος στη χρήση και προσφέρει δυνατότητα κοπής σε διαφορετικά µήκη µήκη, ενώ είναι απόλυτα συµβατός µε τους ΤΤM-T88III και TM-T88IV µε αποτέλεσµα να µπορεί εύκολα να ενσωµατωθεί στο υπάρχον σύστηµα POS. Το ειδικό χαρτί ReStickEndlesspaper µπορεί να κολληθεί οπουδήποτε και όσες φορές χρειαστεί χωρίς να αφήνει ίχνη όταν αφαιρείται αφαιρείται, ενώ είναι φιλικό προς το περιβάλλον. περιβάλλον

ΝΕΟ NOKIA N900 // ΜΙΚΡΟΣ ΑΛΛΑ ΜΕ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ Tο Nokia N900 αποτελεί εξέλιξη της προηγούµενης γενιάς των Internet Tablets της Nokia και διευρύνει τις επιλογές που έχουν οι ένθερµοι οπαδοί της τεχνολογίας, οι οποίοι εκτιµούν τη δυνατότητα ενός κινητού που τους επιτρέπει να σερφάρουν στο ίντερνετ και να τρέχουν πολλές εφαρµογές ταυτόχρονα όπως θα έκαναν και από τον desktop υπολογιστή τους. Αξιοποιώντας τη νέα έκδοση 5 του λειτουργικού Maemo, το Nokia N900 δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να έχουν την ίδια στιγµή ανοικτά δεκάδες παράθυρα και να τρέχουν τις αντίστοιχες εφαρµογές. Το Nokia N900 περιλαµβάνει ισχυρό επεξεργαστή ARM Cortex-A8, µνήµη για εφαρµογές έως 1GB, καθώς και τεχνολογία OpenGL ES 2.0 για την επιτάχυνση γραφικών. Διαθέτει αποθηκευτικό χώρο 32GB, ο οποίος µε µία microSD κάρτα µπορεί να επεκταθεί µέχρι και τα 48GB. Tο Nokia N900 θα αρχίσει να διατίθεται σε επιλεγµένες αγορές από τον Οκτώβριο του 2009, µε εκτιµώµενη τιµή λιανικής τα 500 ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται φόροι και επιδοτήσεις.

106 ΕΠΙΛΟΓΗ

MICROSOFT // ΝΕΟ HTC TOUCH2 Ένα µικρού µεγέθους κοµψό smartphone που αποτελεί ένα από τα πρώτα κινητά τηλέφωνα που περιλαµβάνουν το νέο λογισµικό της Microsoft, Windows Phone παρουσίασε η HTC Corporation. Πρόκειται για το HTC Touch2™. Χρησιµοποιώντας την πλατφόρµα Windows Mobile 6.5 και τις νέες υπηρεσίες Windows Phone, όπως οι My Phone και Windows Marketplace, το HTC

Touch2 προσφέρει την απόλυτη εµπειρία αφής και ευκολία χρήσης. Με το Touch2 η HTC εµπλουτίζει το χαρτοφυλάκιο κινητών τηλεφώνων αφής της HTC και τα προσφέρει σε έναν ευρύτερο κύκλο χρηστών. Βασιζόµενο στην πλατφόρµα Windows Mobile 6.5, το HTC Touch2 διαθέτει ισχυρές δυνατότητες αποστολής και λήψης µηνυµάτων, browsing και παραγωγικότητας. Προσφέροντας την καλύτερη στην κατηγορία του εµπειρία e-mail, που συµπληρώνεται µε τη δυνατότητα συγχρονισµού µε τον Microsoft Exchange, δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να ελέγχουν και να διαχειρίζονται πολλαπλούς λογαριασµούς email.

KINGSTON // ΝΕΟ SOLID-STATE DRIVE ΥΨΗΛΩΝ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ! Το νέο µέλος της οικογένειας των solid-state drives SSDNow, το SSDNow V+ Series λανσάρει στην αγορά η Kingston. Το SSDNow V+ Series της Kingston διατίθεται σε πολλές χωρητικότητες και έχει υψηλότερη και γρηγορότερη επίδοση ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των χρηστών που αναζητούν τη µέγιστη επίδοση για τα συστήµατά τους. Ο δίσκος αυτός αποτελεί την καλύτερη δυνατή επιλογή για καταναλωτές, κατασκευαστές συστηµάτων, integrators και εταιρικούς χρήστες οι οποίοι αναζητούν έναν οικονοµικό τρόπο για να αυξήσουν την επίδοση και τη διάρκεια ζωής των υπολογιστών τους.

SCEE – SCEA // ΈΡΧΟΝΤΑΙ ΤΑ ‘MINIS’ Την επικε ίµε νη άφιξη τ ων ‘minis’: µία νέα προσ θήκη σ το PlayStation®Store µε µια ευρεία γκάµα ολοκαίνουριων τίτλων διαθέσιµων για download στο PSP™ (PlayStation®Portable) ανακοίνωσαν η Sony Computer Entertainment Europe (SCEE) και η Sony Computer Entertainment America (SCEA). Διαθέσιµα αποκλειστικά µέσω ψηφιακής διανοµής, τα ‘minis’ θα προϋποθέτουν ένα όριο µεγέθους της τάξης των 100MB, διασφαλίζοντας ταχύτητα και ευκολία κατεβάσµατος τόσο για το επερχόµενο PSP® go, όσο και για τα περισσότερα από 52 εκατοµµύρια PSP™ (PlayStation®Portable) που έχουν ήδη πωληθεί παγκοσµίως, προσφέροντας πρωτοποριακή διασκέδαση στις «άκρες των δαχτύλων σας». Η νέα κατηγορία των ‘minis’ θα είναι διαθέσιµη στο PlayStation Store από την 1η Οκτωβρίου στην Ευρώπη.

INFO-QUEST // ΑΕΡΑΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ ΣΤΟΥΣ QUEST XPAND Τη νέα πλήρως ανανεωµένη σειρά των προσωπικών υπολογιστών Quest Xpand παρουσιάζει και φέτος το φθινόπωρο η Info-Quest. Στην καταναλωτική σειρά υπολογιστών Quest Xpand της εταιρείας συµπεριλαµβάνονται από µοντέλα κατάλληλα για νέους χρήστες που ξεκινούν τη γνωριµία τους µε τον θαυµαστό κόσµο των υπολογιστών και του Internet, µοντέλα που απευθύνονται σε χρήστες µε πολύ περιορισµένο προϋπολογισµό, µοντέλα για όσους θέλουν ένα πλήρες σύστηµα που να τους καλύπτει την εργασία και τη διασκέδασή τους, µέχρι και ειδικές συνθέσεις για χρήση ως σταθµοί εργασίας σε εταιρικό δίκτυο και µοντέλα για extreme gaming, µε ανεπανάληπτα γραφικά και κορυφαίες επιδόσεις. Οι νέοι Quest Xpand συνοδεύονται από το πιο ολοκληρωµένο πακέτο υπηρεσιών τεχνικής υποστήριξης Quest Easy, που έχει σχεδιάσει η Info-Quest, ώστε να καλύπτει τις ανάγκες της αγοράς για ολοκληρωµένη, ποιοτική και άµεση εξυπηρέτηση.

 Σχεδιασµός και παραγωγή κάθε είδους εντύπου.  Δηµιουργία καταχωρίσεων για έντυπα και internet.  Δηµιουργία banner και pop-up windows.  Παραγωγή πολυσέλιδων εντύπων και business cards.  Μελέτη και σχεδιασµός εταιρικής ταυτότητας /εφαρµογές, σχεδιασµός και κατασκευή συσκευασίας, σχεδιασµός και παραγωγή εταιρικού περιοδικούnewsletter.  Σχεδιασµός και παραγωγή Εταιρικού Απολογισµού. Θεοφάνους 19, 115 23 Αθήνα, τηλ: 210 6401850, fax: 210 6424850, e-mail: creative@allmedia.gr ΕΠΙΛΟΓΗ 107

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Διαδροµές

GHOST SPIRIT EΝΑΣ ΚΑΛΕΣΜΕΝΟΣ ΣΥΝ ΕΝΑΣ ΟΙΚΟΔΕΣΠΟΤΗΣ ΙΣΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΕΝΑ ΦΑΝΤΑΣΜΑ: ΑΥΤΑ ΣΤΗ ΝΕΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΔΕΣΤΕ, ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΒΙΝΤΕΟ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ, ΓΛΥΠΤΑ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΞΕΒΟΛΕΥΟΥΝ ΤΗ ΝΩΧΕΛΙΚΗ ΕΣΩΣΤΡΕΦΕΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΝΔΟΤΕΡΑ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΕΙΣΒΑΛΛΟΥΝ ΣΧΕΔΟΝ ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΑ ΣΤΗ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ ΤΟΥΣ. // ΤΗΣ EΛΛΗΣ ΚΟΝΤΟΝΑΣΙΟΥ

108 ΕΠΙΛΟΓΗ

McCarthy, Seth Price, Gregor Schneider, Kiki Smith, Kara Walker, Andro Wekua, και Franz West.

Περιήγηση

έσα από έ να κα ινού ργ ιο πρίσµα ο γνωσ τός συλλέκ τ ης Δάκης Ιωάν νου, σ ε σ υ ν ε ργα σ ία µ ε κα λ λι τ έχνες, επιµελητές και καλούς φίλους του, παρουσίασε πρόσφατα τη συλλογή του. «Α Guest + Α Host = Α Ghost» ( Ένας καλεσµένος + Ένας οικοδεσπότης = Ένα φάν τασµα) αυτός είναι ο έξυπνος και αινιγµατικός τίτ λος της έκθεσης µε έργα από τη συλλογή του Δάκη Ιωάννου, που µπορείτε να θαυµάσετε ως το τέλος του χρόνου. Η ιδέα της έκθεσης, σε επιµέλεια του Ιταλού Μασιµιλιάνο Τζιόνι, έχει τις ρίζες της στον οµώνυµο πίνακα του καλλιτέχνη Μαρσέλ Ντισάν -επινοητή της µοντέρνας τέχνης, έργο το οποίο µπορεί κανείς να δει στο ΔΕΣΤΕ- και έχει τη δοµή µιας σειράς ατοµικών εκθέσεων, πολλές από τις οποίες τις έχουν εµπνευστεί και εγκαταστήσει οι ίδιοι οι συµµετέχοντες καλλιτέχνες. Τα επιµέρους τµήµατά της στέκουν ως µια ολοκληρωµένη παρουσίαση του έργου καλλιτεχνών, την πορεία των οποίων ο συλλέκτης παρακολουθεί επιµελώς τα τελευταία χρόνια, και περιλαµβάνουν έργα άλλοτε φιλόδοξα και άλλοτε χαρακτηριστικά του ύφους τους, αλλά και δείγµατα της πρόσφατης δουλειάς τους. Μεταξύ των καλλιτεχνών που συµµετέχουν, βρίσκονται οι: Pawel Althamer, Maurizio Cattelan, Paul Chan, Nathalie Djurberg, Marcel Duchamp, Urs Fischer, Robert Gober, Jeff Koons, Paul

ΕΣΩΣΤΡΕΦΕΙΑ Ο Μασιµιλιάνο Τζιόνι, ο ιταλός επιµε λητής της έκθεσης µάς επιβεβαίωσε ότι επέλεξε να σταθεί διακριτικά απέναντι στα έργα της συλλογής. «Δεν ήθελα η επιµελητική δουλειά να επιβληθεί στα έργα τέ χνης», διατυπώνει και προσθέτει: «Η καταγωγή της συλλογής Δάκη Ιωάννου εντοπίζεται στην ποπ αρτ, σ ε πιο καθαρέ ς και λαµπερέ ς εποχέ ς. Η εξέλιξή της µας οδηγε ί, όµως, σ ε άλ λε ς κατευθύνσεις. Το έργο του Ρόµπερτ Γκόµπερ, για παράδειγµα, εµπεριέχει την ποπ αρτ αλλά µ’ έναν πιο βαθύ, σκοτεινό τρόπο. Γενικότερα όλη η έκθεση έχει ένα στοιχείο εσωστρέφειας, την αίσθηση ότι βρίσκεσαι στο µυαλό κάποιου, ενώ η λέξη ‘φάντασµα’ στον τίτ λο παραπέµπει σε κάτι άυλο, πνευµατικό, σ τον κό σ µο τ ης φαντασίας».

Οι ατοµικές αυτές παρουσιάσεις συνυπάρχουν σε µια σειρά από συµβιωτικές συναντήσεις και παρασιτικές σχέσεις, που πότε διακόπτονται από µια ασύνδετη παρουσία, πότε διαταράσσονται από µια παράδοξη αντιπαραβολή: τα σχέδια της Kara Walker περιβάλλουν έναν τάφο του Urs Fischer, ο άστεγος του Maurizio Cattelan γονατίζει µπροστά στη ΓυναίκαΝυχτερίδα της Kiki Smith, τα αρχιτεκτονικά θραύσµατα του Gregor Schneider ενσωµατώνονται στα στοιχειωµένα δωµάτια του Robert Gober, οι κενές φιγούρες του Seth Price έρχονται αντιµέτωπες µε το έργο του Jeff Koons. Κάθε έργο γίνεται το φασµατικό είδωλο του διπλανού του, έτσι που να είναι αδύνατον να ξεχωρίσει κανείς τον οικοδεσπότη (host) από τον φιλοξενούµενο (guest), τη φιλική παρουσία από την απειλητική σκιά. Στην προηγούµενη παρουσίαση έργων της συλλογής, µε την εντυπωσιακή έκθεση «Fractured Figure» («Κατακερµατισµένη µορφή»), αυτό που κυριαρχούσε ήταν ένα αίσθηµα δυσφορίας και συλλογικού άγχους µέσα από παραµορφωµένες ανθρώπινες φιγούρες, σκοτεινές ή χαοτικές ζωγραφικές συνθέσεις και γλυπτά. Στη νέα έκθεση απουσιάζει η χαοτική ανάπτυξη της προηγούµενης διοργάνωσης – τώρα αυτό που δίνει τον τόνο είναι ένα υποβλητικό αίσθηµα µυστηρίου και ενδοσκόπησης. Οι έννοιες του καλεσµένου και του οικοδεσπότη είναι, άλλωστε, κυρίαρχες και στον

ΓΡΑΜΜΑΤΑ... ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΙ Πού: Ίδρυµα ΔΕΣΤΕ, Φιλελλήνων 11 & Εµ. Παππά, Νέα Ιωνία, 21-02758490, www.deste.gr Επιµέλεια έκθεσης: Massimiliano Gioni Σχεδιασµός εγκατάστασης: Massimiliano Gioni και Δάκης Ιωάννου µε τη συµµετοχή των Maurizio Cattelan, Urs Fischer και Cecilia Alemani Πότε: Πέµπτη 12:00-20:00, Σάββατο 12:0017:00 Ξεναγήσεις: Πέµπτη 13:00-14:00, 17:0018:00, Σάββατο 13:00-14:00, 15:00-16:00 Μέχρι πότε: 31.12.2009 Πόσο: Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη

ΕΠΙΛΟΓΗ 109

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ τρόπο που ορισµένα από τα έργα των «αστέρων» της συλλογής του Δάκη Ιωάννου συνοµιλούν µε την τέχνη νεοεισερχόµενων καλλιτεχνών. Ένα ακόµα ισχυρό στοιχείο είναι η παρουσίαση αρκετών έργων από έναν καλλιτέχνη (Ρόµπερτ Γκόµπερ, Κίκι Σµιθ, Κάρα Γουόλκερ κ.ά.) για να ενισχυθεί και η µορφή των ατοµικών εκθέσεων στο «σώµα» της διοργάνωσης. Ένας πίνακας του Κουνς, νέο απόκτηµα, που απεικονίζει µια καµπάνα και ταυτίζεται µε το σύµβολο της ελευθερίας, έρχεται αντιµέτωπος σε άλλη αίθουσα

µε τις κενές φιγούρες, σαν επίτοιχα αποτυπώµατα, του Σεφ Πράις. Σχέδια της Κάρα Γουόκερ πλαισιώνουν έναν εντυπωσιακό και ανατριχιαστικό τάφο που τρυπά και συνδέει δύο πατώµατα, έργο του Ουρς Φίσερ. Ενώ ένα άλλο δηµιούργηµα του Φίσερ, µια σκούπα βιδωµένη στο πάτωµα, µε ένα κόκκινο µπαλόνι να αιωρείται, σηµατοδοτεί µια άλλη «συνοµιλία». Ακόµη την προσοχή τραβούν οι «συµβιωτικές συναντήσεις» του Αστέγου του Μαουρίτσιο Κατελάν που γονατίζει µπροστά στη Γυναίκα - Νυχτερίδα της Κίκι Σµιθ

ΜΟΥΣΙΚΗ Η Ορχήστρα των Χρωµάτων σε συνεργασία µε το Μουσείο Μπενάκη διοργανώνουν τον κύκλο συναυλιών «…Σε Μέλλοντα Χρόνο».

ΣΥΝ-ΔΥΑΣΜΟΙ Samuel Barber: «Dover Beach» για βαρύτονο και κουαρτέτο εγχόρδων Τραγούδι: Τάσης Χριστογιαννόπουλος Νίκος Βασιλείου: «6 τραγούδια σε ποίηση Μίλτου Σαχτούρη» για αντρική και γυναικεία φωνή, πιάνο και τρίο εγχόρδων Σολίστ: Δηµήτρης Πλατανιάς, Μαργαρίτα Συγγενιώτου Galina Ustvolskaya: «Concerto για πιάνο, έγχορδα και τύµπανα» Σολίστ: Ντιάνα Νάγκι Darius Milhaud: «Concerto για βιολοντσέλο Νο 1» Σολίστ: Γιάννης Τσιτσελίκης Πότε; 18.10.2009, 20:30 µ.µ.

ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ Μιχάλης Αδάµης: «Concertante» για όµποε και ορχήστρα εγχόρδων, Σολίστ: Σπύρος Κοντός Ralph Vaughan-Williams: «Songs of travel» Paul Hindemith: Θέµα και τέσσερις παραλλαγές «The four temperaments» για πιάνο και ορχήστρα εγχόρδων Σολίστ: Μερόπη Κολλάρου Πότε; 15.11.2009, 20:30 µ.µ.

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΜΕ ΤΟ ΦΩΣ Francis Poulenc: «Aubade» για πιάνο και µικρή ορχήστρα Σολίστ: Θανάσης Αποστολόπουλος Έφη Μαρκουλάκη: «Τρία παιχνίδια» σε ποίηση Χ. Δ. Δρακοπούλου Μια ποιητική άσκηση συνειρµών µε αφορµή το «Μικρό Ναυτίλο» του Οδ. Ελύτη [Από τη ποιητική συλλογή «ΧΑΡΤΗΣ» (1983-1992)]. Για φωνές, ηθοποιούς και 22 όργανα Πότε; 13.12.2009, 20:30 µ.µ.

110 ΕΠΙΛΟΓΗ

Διαδροµές ή τα αρχιτεκτονικά θραύσµατα του Γκρεγκόρ Σνάιντερ που συνυπάρχουν µε τα στοιχειωµένα δωµάτια (σαν µακέτα) του Ρόµπερτ Γκόµπερ. Οι ατοµικές αυτές παρουσιάσεις έργων είναι, όµως, ενταγµένες σε έναν υποβλητικό διάλογο, µε σχέσεις µεταξύ τους συµβιωτικές ή παρασιτικές. «Κάθε έργο», όπως τονίζεται, «γίνεται το φασµατικό είδωλο του διπλανού του, έτσι που να είναι αδύνατον να ξεχωρίσει κανείς τον οικοδεσπότη (host) από τον φιλοξενούµενο (guest), τη φιλική παρουσία από την απειλητική σκιά».

Διευθύνει ο Μίλτος Λογιάδης Πού; Μουσείο Μπενάκη - Κτήριο Οδού Πειραιώς, Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, 21-03453111 Πώς; Μετρό, γραµµή 3 (σταθµός Κεραµικός) Πόσο; €20, €15 (µειωµένο)

ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ PIANO – RESTAURANT SALOON Το Saloon, το πρώτο piano - restaurant της Aθήνας εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί από το 1971 µε το αυθεντικό western στυλ του, το µπαρ από µαόνι, τις κόκκινες βελούδινες κουρτίνες, τους µοναδικούς περίτεχνους πολυελαίους του, τα καουµπόικα καπέλα µε τα εξάσφαιρα πιστόλια. Στέκι πολλών σηµαντικών δηµιουργών από παλιά, διατηρεί κάτι από την παρουσία τους στην ατµόσφαιρα, αλλά και στο σχετικό λεύκωµα µε φωτογραφίες, στίχους και σκίτσα που σκάρωναν τα βράδια που περνούσαν εκεί. Ανοίγοντας τον κατάλογο, σίγουρα θα εξάψουν την περιέργειά σας το φιλέτο µε σπαράγγια Κώστας Μύρης, το φιλέτο παγιάρ Ποταµίτης ή το φιλέτο ω πουάβρ Χατζιδάκις. Εκτός από αυτά, όµως, θα γευτείτε µε κοτόπουλο, γαλοπούλα, στρουθοκάµηλο, σνίτσελ και µπιφτέκια, χωρίς να λείπουν και κάποια πιάτα µε θαλασσινά. Όσο για την κάβα του, παραµένει µία από τις πλέον ενηµερωµένες της Αθήνας, τόσο σε γνωστές ετικέτες όσο και στις προσπάθειες των νέων παραγωγών. Αποτελεί µια πολύ καλή επιλογή και για επαγγελµατικά γεύµατα και δεξιώσεις – Διαθέτει κήπο. Πού; Aλκµάνος 36, Iλίσια, τηλ.: 210 7242208, fax: 210 7222214, email: info@saloonrestaurant.gr, www. saloonrestaurant.gr Πώς; Μετρό, γραµµή 3, σταθµός Μέγαρο Μουσικής Πότε; Κάθε µέρα από τις 18:00 µ.µ. και Κυριακές όλη µέρα Πόσο; 20 ευρώ το άτοµο.

www.economics.gr

Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο

Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ ΑΤ Ι Κ Ο

Π Ε Ρ Ι Ο∆ Ι Κ Ο

Η ΔΥΝΑΜΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

ΟΙ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Η ΕΠΙΛΟΓΗ κυκλοφορεί σε συνδροµητές και στα σηµεία διανοµής του Πρακτορείου Ξένου Τύπου χωρίς τις ετήσιες εκδόσεις. Πληροφορίες & συνδροµές στο 210 64018 50 ή www.economics.gr. Οι ετήσιες εκδόσεις περιλαµβάνονται στη συνδροµή.

ΕΠΕΑΠΤΕΡΟΕΝΤΑ

// Του Ανδρέα Ριζόπουλου

Η ΑΥΤΕΠΙΣΤΡΟΦΗ* ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ

ΣΚΝΙΠΕΣ

 Η µόνη ελπίδα για να µη ξαναδούµε

την ‘Καβαφική’ προστακτική ‘επέλεξε’ στις διαφηµίσεις του ΟΤΕ, είναι εφεξής τα διαφηµιστικά κείµενα να εµφανίζονται στη γλώσσα του βασικού ιδιοκτήτη, δηλαδή γερµανικά.

 Για το προηγούµενο δεν είµαι βέβαια

ιδιαίτερα αισιόδοξος. Στη γαλλικής ιδιοκτησίας αλυσίδα Carrefour µια από τις ευχάριστες στιγµές, τουλάχιστον στο κατάστηµα του Γέρακα, είναι να ξαναδιαβάζω την επιγραφή πάνω από τα ψωµιά και να φαντάζοµαι τις φραντζόλες να χορεύουν στο φούρνο. Έτσι τουλάχιστον επιµένουν –χρόνια τώρα- δύο επιγραφές: ‘sont cuits sur place dance nos fours’

 Συχνά ονειρεύοµαι την ηµέρα που

δεν θα έχει σηµασία ποιος λέει κάτι αλλά το τι λέει. Και βέβαια κάθε φορά ξυπνάω απότοµα. Το κακό είναι ότι το αµέσως επόµενο εξωπραγµατικό όνειρο αναφέρεται στην εποχή που τα κόµµατα στην Ελλάδα θα αντέχουν την κριτική από όπου και αν προέρχεται και δεν θα επισείονται απειλές κυρώσεων στους βουλευτές, ή και τα στελέχη των κοµµάτων, που έχουν το θράσος να έχουν γνώµη.

 Γράφοντας τη λέξη θράσος αναρωτή-

θηκα αν ο υπάλληλος/εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόµµατος όταν ‘απέδωσε’ στον εκλεγµένο Αρχηγό της Αξιωµατικής Αντιπολίτευσης τη λέξη ‘θράσος’ αντανακλούσε το προσωπικό του chutzpa ή αν εκτελούσε εντολές. Με δεδοµένο το ποιος το είπε καταρχάς δεν έχει σηµασία, αλλά κάπου το παιχνίδι µοιάζει να µεταφέρεται ανεπαίσθητα σε άλλα επίπεδα.

* Η λέξη αυτεπίστροφο έχει προταθεί για να αποδώσει στα ελληνικά το boomerang.

112 ΕΠΙΛΟΓΗ

κείνοι που οραµατίστηκαν (επίτηδες η βαρύγδουπη λέξη) τη διαφηµιστική εκσ τρατεία που παρότ ρυνε να µείνουµε στην Ελλάδα φ έ τ ο ς, ε ικάζ ω ότ ι είχαν αγαθές προθέσεις. Επιθυµούσαν να ενισχυθεί ο εσωτερικός τουρισµός ώστε κατ’ επέκταση να ενισχυθεί η γενικότερη οικονοµία. Ταυτόχρονα όµως φαίνε ται ότ ι έχουν παχυλή άγνοια των διαφηµιστικών διαδικασιών και αθεράπευτη αφέλεια για τον τρόπο που λειτουργούν οι τοπικές οικονοµίες. Ένας από τους βασικούς κανόνες της διαφήµισης είναι ότι αν διαφηµίσεις εντονότατα και πειστικά ένα κακό προϊόν θα του προξενήσεις πρόωρο θάνατο γιατί περισσότεροι σε λιγότερο χρόνο θα διαπιστώσουν ότι είναι κακό. Και φυσικά όχι µόνο θα το αποφύγουν στο µέλλον αλλά θα διαδώσουν και την εµπειρία τους. Δεν θα αναφέρω ούτε µια διήγηση από τις φετινές εµπειρίες φίλων και συγγενών από ΟΛΑ τα τουριστικά µέρη που επισκέφθηκαν. Θα αναφέρω όµως την επαναλαµβανόµενη επωδό: Την επόµενη φορά στα τουρκικά παράλια ή στην Ισπανία, την Πορτογαλία και φυσικά την Ασία. Εκεί σέβονται τους τουρίστες, παρέχουν υπηρεσίες αντίστοιχες µε τα ζητούµενα ποσά κοκ. Και για τυχόν ενστάσεις του ύφους µα παντού υπάρχουν εκµεταλλευτές και ενδεχόµενη αναφορά στο παράδειγµα εσ τιατορίου σ τη Ρώµη που κατάκλεψε τουρίστες, η απάντηση είναι απλούστατη. Φυσικά και παντού υπάρχουν εκµεταλλευτές αλλά στις άλλες χώρες λειτουργούν αποτελεσµατικά οι ελεγκτικοί µηχανισµοί. Εδώ όχι µόνο δεν κλείνουν οι αισχροκερδείς, δεν κλείνουν ούτε εκείνοι που δεν έχουν άδεια λειτουργίας. Το σύνθηµα των συνειδητοποιηµένων πολιτών θα πρέπει να είναι –ακόµη και αν αποκληθεί ‘αντεθνικό’- «Το 2010 και το 2011 κανένας επισκέπτης

σε µέρη της Ελλάδας όπου δεν σέβονται τους πελάτες τους».

Οι σταθερές στις δηµόσιες σχέσεις Πριν από ακριβώς πενήντα χρόνια είχα την πρώτη µου ηµι-επαγγελµατική επαφή µε τον θαυµαστό κόσµο των δηµοσίων σχέσεων. Έξι χρόνια αργότερα µπήκα για καλά στο χώρο. Σήµερα πια η σχέση µου είναι του αµέτοχου παρατηρητή ο οποίος πιστεύει ότι τα έχει δει και βιώσει όλα και µερικά ακόµα. Λοιπόν η εµπειρία µου έχει µια συνεχή διαχρονική επαναληπτικότητα. Συνεχώς διαβάζω µελλοντολογικές προβλέψεις για τις δηµόσιες σχέσεις που έχω ακούσει ξανά και ξανά αυτά τα πενήντα χρόνια Εκπρόσωπος ενός από τα µεγαλύτερα δίκτυα δηµοσίων σχέσεων δήλωνε πρόσφατα σε ελληνικό περιοδικό: “Οι δηµόσιες σχέσεις θα µετακινηθούν από τη σηµερινή τους θέση ως συµπλήρωµα της διαφήµισης σε θεµέλιο λίθο τόσο για το κοµµάτι του reputations management όσο και για το κοµµάτι του consumer communications.” Αδιαφορώντας για λίγο για την δύσκαµπτη µετάφραση, τα ίδια γράφονταν και τη δεκαετία του ’60. Plus ça change, plus c’est la même chose. Στο ίδιο έντυπο σταµάτησα στην ακόλουθη ερωταπόκριση µεταξύ του περιοδικού και Ελληνίδας των δηµοσίων σχέσεων: Ερώτηση: «Θα λέγατε ότι φταίει η ΕΔΕΕ που δεν έχουν γίνει όσα θα µπορούσαν ή έπρεπε;” Απάντηση: «Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Πιστεύω ότι φταίει η αγορά». Κλασική προσέγγιση: Για όλα φταίνε οι άλλοι. Κυρίες και κύριοι των δηµοσίων σχέσεων σε περίπτωση οριστικού αδιεξόδου σας προτείνω την ειρωνική προσέγγιση του Bertold Brecht: Αν ο λαός διαφωνεί µε τη θέση µας, τότε αλλάζουµε το λαό.

Γίνετε συνδροµητής στην ΕΠΙΛΟΓΗ κερδίστε τις ετήσιες εκδόσεις και 20% στις online συνδροµές του economics.gr

5 Eτήσιες Eκδόσεις* ΤΑΣΕΙΣ, H ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ, ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, CORPORATE VALUE - ΕΠΙΛΟΓΗ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΩΝ©, OI ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

20% Έκπτωση στην ετήσια συνδροµή στις online στατιστικές βάσεις δεδοµένων του economics.gr για την Ελληνική Οικονοµία σε Αριθµούς και τους Νοµούς της Ελλάδος. *Σας αποστέλλονται µε τον µηχανισµό διανοµής της Ε.

Δείτε πληροφορίες για την ΕΠΙΛΟΓΗ και τις ετήσιες εκδόσεις της ALLMEDIA στο δικτυακό τόπο www.economics.gr

ΕΤΑΙΡΕΙΑ: ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΤΗΛΕΦΩΝΟ:

FAX:

E-MAIL:

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:

ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ

ΤΡΟΠΟΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ:  ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ALPHABANK: GR15 0140 1030 1030 0232 0001 785 (ALL MEDIA A.E.) ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: GR70 0110 0800 0000 0804 7142 701 (ALL MEDIA A.E.) ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: GR70 0172 0110 00 5011 016125 652 (ALL MEDIA A.E.) ΠΡΟΣΟΧΗ! Για να γίνει η πιστωση, παρακαλούµε γράψτε στο παραστατικό της κατάθεσης τον αποστολέα και στείλτε το στο fax: 210 64 24 850.

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ

 ΝΑ ΣΤΑΛΕΙ ΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ (για την περιοχή της Αθήνας)  ΘΑ ΠΕΡΑΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΑΣ  ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ VISA

Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: ....................................................................................................................... Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................  ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ DINERS

Κατηγορία Συνδροµής Ιδιώτες - Επιχειρήσεις Τράπεζες - Ασφάλειες - Δηµόσιο Φοιτητές (αποστολή φοιτητικής ταυτότητας)

Ετήσια

Διετής

88 €

160 €

125 €

225 €

48 €

88 €

* Επίσης: Ν.Π.Δ.Δ. - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχανικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα

Συδροµή Εξωτερικού

165 €

275 €

Συνδροµή φοιτητών εξωτερικού (αποστολή φοιτητικής ταυτότητας)

115 €

185 €

Στις τιµές περιλαµβάνεται Φ.Π.Α. 4,5% www.economics.gr

Αριθµος Κάρτας: ............................................

Θεοφάνους 19-21, 115 23 Αθήνα τηλ.: 210 64 23 688, fax: 210 64 24 850 e-mail: epilogi.subscribe@allmedia.gr