Maria Pawłowska – LUBIŁ POWIEDZIEĆ TO, CO MYŚLI

LUBIŁ POWIEDZIEĆ TO, CO MYŚLI

Wspomnienie o prof. Lucjanie Jarczyku (9 listopada 1927 – 15 lutego 2020)

15 lutego 2020 zmarł prof. Lucjan Jarczyk, emerytowany profesor w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Urodził się 9 listopada 1927 w Chorzowie jako syn Józefa Jarczyka i Jadwigi z domu Fik. Jego rodzice byli szczególnie zaangażowani wdziałalność na rzecz polskości Śląska i aktywnie uczestniczyli w pracach polskich organów plebiscytowych. Właśnie za tę działalność matka Profesora została wyróżniona nadaniem stopnia podporucznika Wojska Polskiego. Ojciec wokresie międzywojennym pracował jako kierownik wydziału rent i emerytur w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w Chorzowie. Po wybuchu drugiej wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej, a po jej klęsce trafił do niewoli niemieckiej, gdzie spędził kilka miesięcy. W ramach szeroko zakrojonej akcji przeciwko inteligencji polskiej, 14 kwietnia 1940, po zatrzymaniu przez funkcjonariuszy niemieckich, trafił do obozu koncentracyj-

Prof. Lucjan Jarczyk

nego w Dachau, skąd 25 maja 1940 został przewieziony do Mauthausen1. Po wojnie został mianowany pełnomocnikiem do spraw organizacji ZUS na Śląsku, które-

Archiwum rodzinne Lucjana Jarczyka Zdjęcie rodzinne, od lewej: Józef Jarczyk, Antonina Jarczyk, Lucjan Jarczyk i Jadwiga Jarczyk; prawdopodobnie 1936 rok, fotografia wykonana w Zakładzie Fotograficznym Hildebrandta w Chorzowie go wicedyrektorem był aż do śmierci w 1950 roku.

Lucjan Jarczyk od 1934 roku uczęszczał do szkoły podstawowej w Chorzowie, a od 1941 roku do dwuletniej

Zawodowej Szkoły Handlowej. Po jej ukończeniu pracował jako księgowy w Fabryce Związków Azotowych w Chorzowie, równocześnie kontynuował edukację najpierw w Gimnazjum, a później w Liceum dla Pracujących w Chorzowie. W 1948 roku uzyskał świadectwo dojrzałości, po czym rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym

Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1952 Krzysztof Magda roku uzyskał tytuł magistra filozofii w zakresie fizyki. Już podczas studiów podjął pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie jego działalnością naukową i dydaktyczną kierował najpierw prof.

Henryk Niewodniczański, a po jego śmierci w grudniu 1968 roku – prof. Andrzej Hrynkiewicz. Oswoim mistrzu, prof. Niewodniczańskim, napisał Lucjan Jarczyk po latach: Profesor przywiązywał wielką wagę do wychowania i wykształcenia przyszłych pracowników naukowych. Wzbudzał w nas entuzjazm, podkreślając, jak piękna i fascynująca jest fizyka, ile ciekawych problemów czeka jeszcze na rozwiązanie. W ten sposób fizyka stała się dla nas nie tylko zawodem, ale przede wszystkim naszym „hobby”. Przekonywał nas zawsze, aby nie zasklepiać się w jakiejś tematyce, aby stale rozszerzać swoje horyzonty naukowe, robić rzeczy ciekawe. Udało się to profesorowi znakomicie. Tym entuzjazmem zostały zarażone także następne pokolenia fizyków. W Krakowie powstało w ten sposób duże środowisko fizyki jądrowej, dysponujące dobrze przygotowaną kadrą, niezłym wyposażeniem naukowym i szerokimi kontaktami z nauką światową2 .

Profesor Jarczyk wielokrotnie podkreślał, że to właśnie prof. Niewodniczański wywarł największy wpływ na jego rozwój

naukowy, ale szczególnie wdzięczny był mu za to, że umożliwiał swoim uczniom wyjazdy zagraniczne, dzięki czemu mogli podjąć współpracę z wielkimi ośrodkami badawczymi. Pisząc o „dziedzictwie Henryka Niewodniczańskiego”, wspominał: Wyjeżdżaliśmy do USA, Anglii, Szwajcarii, Niemiec, do Dubnej. Zaczęło się to pod koniec lat 50. i na początku lat 60. Nasz powrót z zagranicy z nabytym doświadczeniem zaowocował powstaniem grup badawczych reakcji jądrowych i spektroskopii jądrowej. Nastąpiła znaczna intensyfikacja badań naukowych prowadzonych w Krakowie, także we współpracy z dobrymi i ważnymi ośrodkami naukowymi w świecie. Wyobraźnia, rozmach i talent organizacyjny, jakie cechowały profesora [H. Niewodniczańskiego], doprowadziły do powstania znaczącego ośrodka i szkoły fizyki jądrowej w Krakowie3 . W oparciu o prace naukowe przedstawione Radzie Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii UJ w 1962 roku Lucjan Jarczyk otrzymał stopień naukowy doktora nauk matematyczno-fizycznych, w 1968 został doktorem habilitowanym. W latach 1951–1953 pełnił w Instytucie Fizyki UJ funkcję asystenta, do 1955 był starszym asystentem, a w latach 1955–1968 adiunktem. Wgrudniu 1972 roku objął stanowisko docenta wZakładzie Fizyki Jądrowej Instytutu Fizyki. Od roku 1959 przez ponad dwa lata przebywał w Zurychu, gdzie pracował naukowo w Instytucie Fizyki Politechniki Federalnej ETH. Tam również podjął dodatkowe studia jako immatrykulowany wolny słuchacz. W roku akademickim 1961/1962 został asystentem wtamtejszym Instytucie Fizyki. Jego przełożonym był wówczas prof. Paul Scherrer4, wieloletni kierownik Instytutu Fizyki ETH. Wspólnie ze szwajcarskimi kolegami badał wówczas Paul Scherrer reakcje (η, γ) zwykorzystaniem neutronów z reaktora SAPHIR. Widma emitowanych fotonów mierzone były z dużą rozdzielczością przy użyciu spektrometru gamma. Owocem tej współpracy były publikacje, których Lucjan Jarczyk był współautorem. Opublikowano je w1959, 1961 i1962 roku w renomowanych czasopismach naukowych: „Helvetica Physica Acta”, „Nuclear Instruments and Methods” i „Bulletin of American Physical Society”.

Po powrocie do kraju Lucjan Jarczyk objął stanowisko kierownika Studenckiej Pracowni Jądrowej. Prowadził również zajęcia z fizyki dla studentów innych kierunków uniwersyteckich. Był szczególnie wymagającym, ale równocześnie bardzo sprawiedliwym nauczycielem. Wszyscy jego uczniowie – fizycy są zgodni w tej kwestii. Trochę inaczej widzieli to studenci innych kierunków, dla których fizyka była przedmiotem trudnym, ale koniecznym do zaliczenia. By nie być gołosłowną, przyto-

Lucjan Jarczyk, fotografia dołączona do dyplomu ukończenia studiów

Wikipedia

czę tu historię opisaną przez Annę Kamiń-

Wikipedia

Henryk Niewodniczański ską, autorkę biografii Simony Kossak, córki malarza Jerzego Kossaka, która przywołuje traumatyczne przeżycia swojej bohaterki podczas zajęć z fizyki dla biologów, prowadzonych przez dr. Jarczyka. Opowiada o kilku podejściach do egzaminu i kolejnych niepowodzeniach. Kiedy pokazałam Profesorowi fragment tej książki, zniknął na moment wswoim gabinecie iza chwilę pojawił się z notesem, w którym pod literą K

Dyplom nagrody MinervaPreis Jülich

znalazł nazwisko Simony i dokładnie odtworzył kolejne próby zaliczania przez nią fizyki. To były trzy próby: dwie oceny niedostateczne i trzecia – dostateczny. Warto dodać, że rzecz miała miejsce w1965 roku, a Simona Kossak została później bardzo znanym profesorem nauk leśnych w PAN w Białowieży5 .

Pracownią Fizyki Jądrowej Lucjan Jarczyk kierował do roku 1981. W 1979, wraz ze swoimi współpracownikami, przygotował skrypt przeznaczony dla studentów specjalizujących się w fizyce jądrowej, a także fizyce wysokich energii i badań strukturalnych6. Był również kierownikiem Środowiskowego Centrum Obliczeniowego na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii UJ (1972–1976) oraz Zakładu Techniki Obliczeniowej (1978–1981) wInstytucie Fizyki UJ. Równocześnie organizował badania naukowe w katowickiej filii Uniwersytetu Jagiellońskiego, apóźniej na Uniwersytecie Śląskim wKatowicach, gdzie pełnił funkcję kierownika Zakładu Fizyki Jądrowej i Jej Zastosowań (1975–1981). W roku 1981 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, od 1989 był profesorem zwyczajnym.

Warto przypomnieć, że po drugiej wojnie światowej krakowscy uczeni włączyli się w działalność popularyzującą fizykę, prowadzili wykłady (nawet dla robotników) i publikowali liczne artykuły popularnonaukowe. Profesor przygotowywał takie wystąpienia, awlatach 60. ubiegłego wieku był również wykładowcą i współautorem podręcznika dla studentów

Politechniki Telewizyjnej7 .

Do Zurychu Profesor powrócił w roku 1970, by na tamtejszej politechnice odbyć kolejny, tym razem ponadroczny, staż naukowy.

Wówczas w Laboratorium Fizyki

Jądrowej ETH uruchomiony został nowy akcelerator typu tandem van de Graaffa i tematyka badań mogła zostać rozszerzona. Fizycy jądrowi z Krakowa coraz liczniej przybywali do Szwajcarii, by brać udział w badaniach prowadzonych przez naukowców z Zurychu, ale niejednokrotnie to uczeni krakowscy byli pomysłodawcami nowych tematów badawczych. Warto dodać, że to właśnie Lucjan Jarczyk zainicjował te, trwające ponad 60 lat, szwajcarsko-polskie kontakty. Szczególne zasługi miał dla tej współpracy prof.

Jürg Lang, kierownik Laboratorium

Fizyki Jądrowej ETH, którego w 1999 roku, na wniosek prof. Jarczyka i innych fizyków jądrowych z Krakowa, uhonorowano medalem Merentibus, prestiżowym odznaczeniem przyznawanym przez Uniwersytet Jagielloński.

Wostatnim okresie swojej działalności dydaktycznej Lucjan Jarczyk prowadził na Uniwersytecie Jagiellońskim wykłady specjalistyczne, skupiając się na takich zagadnieniach jak wczesny rozwój Wszechświata isymetrie wprocesach elementarnych. Jego zainteresowanie historią rozwoju Wszechświata, a zwłaszcza najwcześniejszą fazą tego rozwoju, zaowocowało przygotowaniem szczególnie interesującej książki zatytułowanej Wczesny rozwój Wszechświata. Model Wielkiego Wybuchu – Big Bang8 .

Zainteresowania naukowe prof. Jarczyka obejmowały zagadnienia fizyki jądrowej: elastyczne i nieelastyczne rozpraszanie lekkich jąder atomowych, reakcje transferu, reakcje z utworzeniem jądra złożonego wywołane przez cząstki alfa, przez jądra 9Be, reakcje trzyciałowe, procesy rozszczepiania (break-up) jąder deuteru wywołane protonami i neutronami, efekty polaryzacyjne, kulombowskie rozszczepienie jąder deuteru i 9Be, badania procesów spalacji jąder atomowych wywołanych przez wysokoenergetyczne protony (1-2,5 GeV). W zakresie fizyki mezonów i barionów prowadził badania przyprogowej produkcji mezonów π, η, η’, KK, KΛ w procesach elementarnych p+p, p+d oenergiach do 2,5 GeV, badania czasu życia ciężkich hiperjąder produkowanych wreakcjach z protonami o energiach do 2,5 GeV. Niezwykle istotnym i wiele wnoszącym do współczesnej fizyki jądrowej stał się, przygotowany przez Profesora ijego współpracowników, cykl publikacji naukowych dotyczących mechanizmu oddziaływania jąder 9Be z jądrami atomowymi. Kolejną dziedziną zainteresowań Profesora były zastosowania fizyki wbiologii imedycynie.

Jego zagraniczna współpraca naukowa to nie tylko kontakty z politechniką wZurychu, ale również zInstytutem Paula Scherrera w Szwajcarii, uniwersytetem

Damian Gil

Konferencja MESON 2018; prorektor UJ prof. Stanisław Kistryn wręcza prof. Lucjanowi Jarczykowi pierwszy egzemplarz albumu wydanego z okazji 15. edycji MESON-a; czerwiec 2018

80. urodziny Profesora

K. Szałkowska

w Groningen w Holandii, uniwersytetami w Katanii i Mesynie we Włoszech, a także z Centrum Badawczym w Jülich w Niemczech9. Szczególnie owocna była współpraca z tym niemieckim ośrodkiem naukowym, za którą 8 grudnia 2000 uhonorowano prof. Jarczyka nietypową dla fizyka nagrodą. MinervaPreis Jülich, bo o tym wyróżnieniu mowa, to odznaczenie przyznawane co dwa lata przez kapitułę Towarzystwa Kulturalnego Miasta Jülich (Förderverein Kulturhaus Jülich e.V.) za wyjątkowe zasługi na polu sztuki, kultury, nauki, ekonomii i szczególne poświęcenie na rzecz miasta Jülich. Kapituła doceniła Profesora za współpracę Uniwersytetu Jagiellońskiego zCentrum Badawczym Jülich wzakresie badań wdziedzinie fizyki jądrowej i fizyki wysokich energii. Przyjmując nagrodę, Profesor podkreślił, że traktuje ją nie tylko jako wyraz oceny jego osobistej działalności, lecz jako ocenę trwającej od ponad 20 lat bardzo intensywnej i owocnej współpracy pomiędzy fizykami krakowskimi i fizykami Centrum Badawczego w Jülich. Współpraca ta doprowadziła do wielu znaczących osiągnięć naukowych, ale również pomogła w poprawie stosunków między Polakami i Niemcami10 .

Z wyróżnienia MinervaPreis Jülich Profesor był szczególnie dumny, bo był jedynym Polakiem uhonorowanym tym wyróżnieniem, a dyplom towarzyszący nagrodzie wisiał na honorowym miejscu w Jego gabinecie, natomiast statuetkę Minerwy zamierzał przekazać do Muzeum UJ. Inne odznaczenia, którymi Profesor został uhonorowany podczas swojej długiej i niezwykle owocnej kariery naukowej idydaktycznej, to Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1981), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2001), Medal Komisji Edukacji Narodowej (1978), medal Plus Ratio Quam Vis, Krzyż Zasługi Pierwszej Klasy Orderu Zasłużonych Republiki Federalnej Niemiec. Był również laureatem zespołowej Nagrody Ministra Edukacji Narodowej (1979 i1989), atakże Nagrody Państwowej Rady ds. Wykorzystania Energii Atomowej (1976).

W latach 1995–1997 prof. Jarczyk pełnił zaszczytną funkcję przewodniczącego Oddziału Krakowskiego Polskiego Towarzystwa Fizycznego, natomiast w kadencji 1997–2000 był członkiem Komisji Rewizyjnej PTF. Aktywnym członkiem Towarzystwa był aż do swojej śmierci w2020 roku.

Profesor był autorem lub współautorem prawie 300 artykułów naukowych wydrukowanych w prestiżowych czasopismach naukowych ozasięgu światowym ilicznych prac zamieszczanych wmateriałach pokonferencyjnych11. Był również inicjatorem, awlatach 1996, 1998, 2000 i2002 przewodniczącym komitetu organizacyjnego bardzo ważnego forum dyskusji naukowych – Międzynarodowej Konferencji MESON (International Workshop on Meson Physics). Te „mezonowe” konferencje odbywają się co dwa lata w Krakowie, a ich organizatorami są: Instytut Fizyki UJ, Forschungszentrum Jülich, INFN-LNF Frascati oraz Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego PAN. Celem spotkań jest zacieśnienie współpracy iwymiana doświadczeń między pochodzącymi zróżnych zakątków świata fizykami doświadczalnymi iteoretykami, którzy zajmują się badaniem produkcji, własności i oddziaływania mezonów12. Po każdym spotkaniu wydawane są materiały pokonferencyjne, redaktorem czterech z nich był właśnie prof. Lucjan Jarczyk13 .

W 1989 roku Profesor przeszedł na zasłużoną emeryturę, ale wciąż pracował naukowo. Nie porzucił swojej ulubionej dyscypliny, której poświęcił całe życie zawodowe. Był codziennym gościem w Instytucie, brał czynny udział w pracach naukowych realizowanych w Zakładzie Fizyki Jądrowej, uczestniczył w prowadzonych tam eksperymentach, seminariach i konferencjach, publikował artykuły naukowe. Ostatnia praca, w której przygotowaniu brał udział, ukazała się w 2019 roku. Szczególnie często bywał Profesor na seminariach doktoranckich. Stało się tradycją (aż do jesieni 2019 roku), że właśnie tam spotykał się z młodymi adeptami nauki, słuchał przygotowanych przez nich wystąpień, zadawał bardzo istotne, czasami trudne pytania, a ponieważ potrafił wychwycić najbardziej wrażliwe elementy rozumowania, był postrachem dla tych, którzy niedostatecznie zgłębili temat albo próbowali bezkrytycznie głosić niesprawdzone tezy. Jeden z jego uczniów zwrócił uwagę na to, że Profesor lubił powiedzieć to, co myśli, i jasno, dobitnie potrafił pokazać młodemu człowiekowi, gdzie jest jego miejsce (wypowiedź zaczerpnięta z filmu o prof. Jarczyku). Niezależnie od tematyki seminariów i konwersatoriów, w których uczestniczył, zawsze wydawał się być przygotowanym do podjęcia dyskusji (czasami bardzo zażartych), często sam takie dyskusje prowokował, a dla swoich adwersarzy był bardzo trudnym przeciwnikiem. Ale był również mistrzem w podsuwaniu nowych tematów, w swoich uczniach wzbudzał zainteresowanie różnorodnymi kierunkami badawczymi, od fizyki elementarnej aż po zagadnienia sięgające początków Wszechświata. Szczególną uwagę zwracał na to, że trzeba umieć wykorzystywać wszystko to, co udało się odkryć, czego udało się już nauczyć. Bo, jak napisał na Facebooku jeden zjego uczniów – profesor czuł fizykę. Irzeczywiście, Profesor był wustawicznym ruchu, ale nie oglądał się na to, co było wcześniej, uważał bowiem, że nie wolno się poddawać, nie wolno spocząć, bo przecież ciągle nie wiemy wszystkiego, ciągle mamy problemy ze zrozumieniem, nie wszystko potrafimy wytłumaczyć, ale idziemy do przodu, badania są coraz trudniejsze, aparatura coraz bardziej skomplikowana i coraz droższa, ale krok po kroku sięgamy tego, co powstało na początku... (fragment wypowiedzi Profesora zaczerpnięty zfilmu). Cechy Profesora, na które zwracają uwagę jego uczniowie, to przede wszystkim bezkompromisowość, ale również niebywała, wyróżniająca go, nieprzeciętna osobowość. Profesor Jarczyk miał olbrzymi wpływ na swoich współpracowników, potrafił (czasami nawet dość ostro) zdopingować ich do działania, bo zawsze było coś, co powiedział, na co zwrócił uwagę, co było na tyle emocjonalne, że trzeba to było sprawdzić (wypowiedź zaczerpnięta z filmu o prof. Jarczyku).

Profesor był opiekunem prac magisterskich ipromotorem 15 rozpraw doktorskich. Wśród jego doktorantów znajdują się również dzisiejsi profesorowie fizyki, którzy swoją karierę naukową związali z Uniwersytetem Jagiellońskim: Kazimierz Bodek, Bogusław Kamys, Andrzej Magiera, Paweł Moskal, Henryk Witała14 .

Zwraca się często uwagę na to, że fizycy i matematycy kochają muzykę i czują ją

mocniej niż inni odbiorcy, czasem nawet tę muzykę uprawiają. Profesor Jarczyk uważał, że, zajmując się fizyką, trzeba mieć czas na refleksję i przemyślenia, i właśnie temu, według niego, służy słuchanie muzyki. Był prawdziwym melomanem, bliska mu była przede wszystkim muzyka operowa. Podczas swoich rozlicznych podróży zagranicznych, zarówno służbowych, jak i prywatnych, zawsze znalazł czas na to, by odwiedzić operę, zobaczyć interesujący spektakl, posłuchać muzyki w miejscowej filharmonii. Miał olbrzymią kolekcję płyt winylowych z najsłynniejszymi ariami operowymi w wykonaniu światowej sławy artystów. Wostatnim czasie zbierał również płyty DVD, na których zarejestrowane Fot. Maciej Zborek były przedstawienia operowe. Jednak nie tylko muzyka była jego pasją – uwielbiał podróże, zwiedzał miasta, ale zachwycał się również przyrodą, lubił rozmawiać zludźmi inawet gdy był już bardzo chory, powtarzał z optymizmem: szklanka jest zawsze do połowy pełna...

Pod koniec 2019 roku koledzy i współpracownicy Lucjana Jarczyka zamierzali urządzić huczne obchody 92. rocznicy Jego urodzin, okazją do spotkania miała być również premiera filmu Profesor Lucjan Jarczyk, który został przygotowany przez Macieja Zborka z Archiwum UJ. Niestety, uroczystość nie odbyła się, Profesor trafił do szpitala i do Instytutu już nie powrócił.

Maria Pawłowska

Biblioteka WFAIS UJ Prof. Lucjan Jarczyk przed budynkiem Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki UJ

1

2

3

4

5

6

7 Źródło: zeznanie Lucjana Jarczyka dołączone do Postanowienia o umorzeniu śledztwa z dnia 25 listopada 2014 r. Oddziałowej Komisji do spraw Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach w sprawie zbrodni wojennej stanowiącej zbrodnie przeciwko ludności popełnionej w kwietniu i maju 1940 r. na terenie Rejencji Katowickiej..., www.041940.pl/wp-content/uploads/2010/06/IPN/S_8810-zn.pdf, s. 22. L. Jarczyk, Fizyka jądrowa w Krakowie. Dziedzictwo Henryka Niewodniczańskiego, „Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności”, t. 3, 2001, s. 182–183. Ibidem, s. 182. W gabinecie Lucjana Jarczyka wisiały portrety dwóch najważniejszych autorytetów naukowych, profesorów, którzy mieli największy wpływ na jego karierę naukową: Paula Scherrera i Henryka Niewodniczańskiego. A. Kamińska, Simona: opowieść o niezwyczajnym życiu Simony Kossak, Kraków 2015, s. 90–91. Z. Wróbel, Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki jądrowej w pracowni studenckiej Instytutu Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1979. L. Jarczyk, T. Hofmokl, A. Januszajtis, W. Mościcki, Fizyka: wykłady telewizyjne dla studentów I roku wyższych technicznych studiów zawodowych dla pracujących, z. 4; Teksty

8 wykładów 34–46 dla II semestru, autorzy wykładów: Lucjan Jarczyk, Włodzimierz Mościcki, Tomasz Hofmokl, Andrzej Januszajtis, Ministerstwo Oświaty i Szkolnictwa Wyższego, Komitet do Spraw Radia i Telewizji, Warszawa 1968. L. Jarczyk, Wczesny rozwój Wszechświata: Model Wielkiego Wybuchu Big Bang, Warszawa 2010.

9

Szczegółowe informacje dotyczące współpracy krakowskich fizyków jądrowych z zagranicznymi ośrodkami naukowymi przedstawił L. Jarczyk w opracowaniu Historia Zakładu Fizyki Jądrowej w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, www.zzfj.if.uj.edu.pl/wydzial/historia 10 B. Kamys, MinervaPreis 2000, http://users.uj.edu.pl/~jarczyk/odznaczenia.html 11 Listę prac naukowych opublikowanych przez prof. Jarczyka można znaleźć na stronie: http://users.uj.edu.pl/~jarczyk/plj. html 12 Oficjalna strona konferencji i zaproszenie na obrady w 2021 roku, http://meson.if.uj.edu.pl/images/MESON2020_poster. jpg 13 https://katalogi.uj.edu.pl/discovery/search?query=any,contains,jarczyk%20lucjan&tab=LibraryCatalog&search_scope=MyInstitution&vid=48OMNIS_UJA:uja&lang=pl&offset=0 14 Pełna lista doktorantów prof. Jarczyka dostępna jest pod adresem: http://users.uj.edu.pl/~jarczyk/doktoraty.ht ml