Mätki Japanân

Tekstâ já koveh: Tuula Ylänne

Mun lijjim halijdâm eelliđ Japanist jo kuhháá. Oovtâ čoovčâ muoi meridáim kálláin, ete Jaapaan ličij pyeri saje tälviluámun. Japanist muáttá ennuv, já tondiet Jaapaan lii šiev saje luáštádâtmân. Luáštádâttâm lasseen muoi halijdáim navdâšiđ njaalgâ purrâmušâst já uápásmuđ jaapaanlâš kulttuurân.

Muoi láim vistig Nosawa Onsenist, mii lii luáštádâttâmkuávdáš Tokiost taveviestârân. Nosawa Onsenist muoi jođhijm Hakuban, mii lii peeggâlm ive 1998 Nagano Olympialijn. Tobbeen uárnejui uási čuoigâmšlaajâin. Ovdil ko muoi vuolgijm pááikán, te muoi eelijm vala Jaapaan uáivikaavpugist Tokiost.

Vuossâmuu peeivi muoi toomáim luáštádâttâmluákán tállân ko muoi láim puurrâm iiđeedpitá. Iđedist lâi vala rávhálâš luáštádâttâđ já uápásmuđ luáštádâttâmkuávdážân. Lâi polviis šoŋŋâ, já muoi oskoim, ete šodâččij šiev luáštádâttâmpeivi. Muoi láim tuáivum, ete muoi pesâččáim luáštádâttâđ vorâs muottuu alne. Munnuu tuoivâ olášui. Ko muoi láim luáštádâttâm mottoom ääigi, te muáttái. Maŋeláá puurgâi uáli jo ennuv, já muoi iän uáinám pyereest, ete kuus kulij luáštádâttâđ.

Jaapaan lii vulkaanlâš eennâm, já tast lii vaikuttâs meiddei luáštádâtmân. Eromâšávt luáštádâttâmkuávdái ulguubeln luáštádâtdijn lii tehálâš keččâđ, ete muottust iä oinuu rääigih. Kume áimu suddâd muottuu, já jis ij lah tärkki, te sättih sođđâđ vädisvuođah. Muotâvierâmeh láá meiddei máhđuliih, mutâ toh iä lah táváliih luáštádâttâmkuávdáin.

Pääihist muoi távjá läävejeen sávnuđ luáštádâttâm maŋa. Japanist lii jieijâs vaastâ sáávnán, onsen. Onsen meerhâš sehe kume käldee ete lávguttuv, mii lii käldee ohtâvuođâst. Onsen ­ lávguttuvâst lii viste, já visteest lii ääldis tievâ kume čääsist. Áldást puáhtá čokkáđ já muássuđ. Pakkâ čääsist orodem maŋa ulmuuh läävejeh čuáskuttâllâđ uánihávt lávgumvisteest.

Munnuu kyessiviäsust Nozawa Onsenist já hotellist Hakubast lijjii tagareh lávguttuvah. Ton lasseen láá almoliih lávguttuvah, já toid puáhtá uástiđ liipuid.

Piäiváš páštá váráduvâst.

Motomeh luáštádâtteeh lijjii kárvudâttâm animaatiohuáđđoi naamijâšpihtâsáid.

Muoi láim tuáivum, ete muoi pesâččáim luáštádâttâđ vorâs muottuu alne. Munnuu tuoivâ olášui. Ko muoi láim luáštádâttâm mottoom ääigi, te muáttái. Maŋeláá puurgâi uáli jo ennuv, já muoi iän uáinám pyereest, ete kuus kulij luáštádâttâđ.

Purrâmuš lii jiešalnees jo pyeri suijâ mađhâšiđ Japanân. Sushi lii vissâ peeggâlmumos jaapaanlâš purrâmâšâin, já muoi puuráim tom maŋgii. Japanist lii kuittâg maaŋgâpiälálâš purrâmuškulttuur. Tobbeen poreh ennuv kyele, mutâ meiddei ovdâmerkkân šaddoid, piärgu já kuobbârijd.

Ohtâ muu jaapaanlâš mielâpurrâmušâin lii okonomiyaki, mii lii jaapaanlâš sálttáás pánnukákku teikkâ tevdum manepasamuš. Tast láá aainâs ­ uv maneh já jáávuh. Ton lasseen kaalâ lii uáli jo táválâš aamnâs. Sääni okonomiyaki meerhâš “possum tego tun halijdah” ađai toos puáhtá pieijâđ tagarijd amnâsijd, moid jieš lijkkoo. Pánnukááhu oolâ njyetih jaapaanlâš majonees já okonomiyaki ­ kastik sehe hervân ripsáátteh kuškâdum merâtiäpu já tonnikyeličalme.

Munnuu mätki luhostui pyereest já mun lam tuđâvâš, ete munnust lâi máhđulâsvuotâ eelliđ Japanist. Jaapaan lii onnum tivrâs enâmin, mutâ tot ij lah veltihánnáá ubâ tuotâvuotâ. Ovdâmerkkân raavvâdviäsuh já hissiliipuh lijjii hälbibeh ko Suomâst. Motomeh ääših, tego ijjâdem, lijjii siämmáá tivrâseh. Motomeh ääših vuod lijjii tivrâsuboh, om. junáliipuh. Jaapaan lii torvolâš eennâm mađhâšiđ, já tobbeen lii ennuv, maid porgâđ, uáiniđ já feeriđ.