Jaarverslag VCP 2017 by ANBO-PCOB

JAAR VERSLAG 2017

Jaarverslag 2017

VOORWOORD VOORWOORD NIC VAN HOLSTEIN, VOORZITTER VCP

De Vakcentrale voor Professionals heeft het afgelopen jaar zijn bestaansrecht meer dan bewezen. In weerwil van een dalende belangstelling voor de vakbeweging liet de VCP een sterke groei zien. Met ANBO, de Unie en UOV aan boord is de VCP een vakcentrale die er mag zijn. Deze groei is meer dan louter een ruime verdubbeling van het ledental. De groei laat zien dat de professional van vandaag ertoe doet, en zijn stem wil laten horen: in het sociaal overleg, in politiek Den Haag en op al die andere plekken waar de VCP deelneemt aan het maatschappelijk debat. Professionals stuwen de maatschappij vooruit. Door gretig kennis te vergaren waarmee ze hun vak op een hoger plan kunnen brengen. Door blijvend te werken aan ontwikkeling, die van henzelf en dus ook die van de samenleving. We hebben ze allemaal hard nodig, zeker nu het op de arbeidsmarkt steeds meer dringen is. De VCP begrijpt dat als geen ander en maakt zich daarom sterk voor de professional, in het belang van henzelf en dat van hun omgeving. Dit jaarverslag biedt een mooie inkijk in hoe de VCP opkomt voor de professionals: we maken ons sterk voor zekerheid op het gebied van werk en inkomen, en indien nodig gaan we de confrontatie daarbij niet uit de weg. We komen op voor goede arbeidsomstandigheden, voor

scholing en ontwikkeling zodat professionals zich zo lang mogelijk verdienstelijk kunnen maken en in staat zijn een goed pensioen op te bouwen. En we maken ons en ons verhaal steeds meer zichtbaar in de media. In het jaarverslag kunt u de verhalen lezen van drie sprekersgroepen. Allereerst komen onze medewerkers zelf aan het woord. Zij zijn tenslotte degenen die het werk voor de VCP doen en namens onze tientallen aangesloten vakorganisaties de gesprekken voeren binnen de SER, de Stichting van de Arbeid en in politiek Den Haag. Daarnaast laten we enkele van onze vakorganisaties aan het woord, waarom de VCP er voor hen toe doet. Tot slot hebben we voor dit jaarverslag gesproken met enkele externe stakeholders (onder wie SER-voorzitter MariĂŤtte Hamer) zonder wie de VCP haar werk nooit zou kunnen doen. De VCP is bezig met een veelbetekenende opmars in een veranderende omgeving. Het is een opmars die zeker uitdagend is maar het is er vooral een waar we als VCP trots op mogen zijn. Dat is onze centrale boodschap van dit jaarverslag. We kunnen laten zien dat de VCP haar bestaansrecht meer dan bewezen heeft. Wij wensen u veel genoegen bij het lezen van dit publieke jaarverslag.

Jaarverslag 2017

WAT IS DE VCP? Een eerste kennismaking

MET GEDEELDE BELANGEN DE POLDER VORMGEVEN Sociale zekerheid, pensioenen, onderwijs, medezeggen schap. Het is maar een kleine greep van onderwerpen waarover de VCP het gesprek voert, binnen landelijke overlegorganen zoals de Sociaal-Economische Raad (SER) en de Stichting van de Arbeid (StvdA). Voorzitter Nic van Holstein en de beleidsadviseurs van de VCP zetten zich er voor in de belangen van de achterban te borgen. Het doel van dat overleg is het behartigen van de belangen van de professional. Of nog beter: de gezamenlijke sociaal-economische en maatschappelijke belangen van de leden van aangesloten werknemers verenigingen uit het bedrijfsleven en bij de overheid. Met hetzelfde doel wordt er ook intensief gelobbyd richting de politiek.

PROFESSIONALITEIT Professionals georganiseerd rond bedrijf en beroep vind je overal: van het onderwijs tot in de zorg, van multinationals tot bij de politie, van piloot tot ambtenaar. Wij zorgen ervoor dat zij kunnen meepraten op centraal niveau, over zaken als arbeidsvoorwaarden en arbeids gerelateerde vraagstukken, maar juist ook over het vak en de professionaliteit van medewerkers.

VERBREDING De VCP telt meer dan vijftig aangesloten organisaties, en dat aantal groeit. Door de komst vorig jaar van ANBO, de Unie en UOV kwamen er in een klap meer dan 100.000 leden bij. De aanhang van de VCP is daarmee ook flink verbreed, en dat is ook precies wat de VCP wil: de polder

Jaarverslag 2017

moet verbreden en de grote vraagstukken rond werk en inkomen maar ook wonen en zorg agenderen. Daarbij moeten de gedeelde belangen voorop staan.

NIEUWE VISIE De VCP gaat voor een nieuwe visie op het polderoverleg waarin verschillen worden overbrugd in plaats van uitvergroot. We kijken naar het beroep en het vak en de uitdagingen die op de werkvloer opgelost moeten worden. De VCP is bezig haar nieuwe visie vorm te geven en doet dat met nieuwe bestuursleden aan boord. Bestuursleden voorgedragen door de aangesloten organisaties met ruime ervaring en een schat aan kennis waarmee de VCP van de toekomst kan worden vormgegeven.

ZEKERHEID Samen verbreden we de discussies in de polder: niet alleen werk en inkomen, maar ook de uitdagingen rond leren, zorgen en wonen. In de huidige wereld van globalisering, automatisering en kunstmatige intelligentie willen mensen zekerheden op thema’s als werk, inkomen, scholing, ontwikkeling, maar ook veiligheid, wonen en zorg. Wij gaan voor jong én oud, vast én flex, werkend én niet-werkend, ziek én gezond, arm én rijk. Centrale akkoorden zijn daarvoor een middel, geen doel op zich. Sectoren, branches, zelfs werkvloeren verschillen. Binnen het sociaal overleg moet er meer ruimte komen randvoorwaarden te stellen, om vervolgens uitdagingen, vanuit die randvoorwaarden, per sector, branche of zelfs organisatie het hoofd te bieden.

Jaarverslag 2017

HIGHLIGHTS VCP 2017 21 APRIL 2017: BONDEN SCHORTEN OVERLEG MET WERKGEVERS OP De VCP, FNV en CNV willen niet langer met werkgevers praten, zo berichten alle media. De druppel is de weigering van werkgevers om het derde WW-jaar voor ouderen te repareren. VCP-voorzitter Nic van Holstein: ‘Het is nu aan werkgevers om aan afspraken uitvoering te geven. Ze kunnen nu niet op de rem gaan trappen. Nederland staat voor een keuze. Gaan we door met de race naar beneden, waarin mensen tegen elkaar worden uitgespeeld en er steeds harder wordt geconcurreerd op arbeids voorwaarden? Of bouwen we verder aan een sociaal en rechtvaardig Nederland? Wij kiezen voor dat laatste.’

8 MEI 2017: VCP-PENSIOENPLAN: MEER MOGELIJKHEDEN TOT MAATWERK De VCP presenteert een baanbrekend maatwerk -pensioenplan voor het nieuwe kabinet. Volgens de VCP is de bestaande grens tussen arbeidsmarkt en pensioen te star. Het pensioenplan beoogt werknemers beter en langer inzetbaar te houden en een betere balans te vinden tussen werk en pensioen. Werknemers moeten meer speelruimte krijgen tegen de tijd dat ze minder

willen gaan werken. VCP-beleidsmedewerker Klaartje de Boer: ‘Wij staan voor een integrale aanpak waarin arbeidsmarkt en pensioen beter op elkaar aansluiten.’ Het plan van de VCP draait om maatwerk, waarbij werknemers zelf veel meer sturing kunnen geven aan hun loopbaan, gedurende hun hele levensloop.

31 MEI 2017: PRESENTATIE EESC-RAPPORT KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE VCP-adviseur Catelijne Muller presenteert in Brussel een veelbesproken rapport over kunstmatige intelligentie (AI). Muller doet dat in haar hoedanigheid van VCP-lid van de EESC, de Europese SER. Belangrijkste aanbeveling van het rapport is dat de mens uiteindelijk achter de knoppen moet zitten bij het toepassen van kunstmatige intelligentie. Mensen kunnen en moeten ook bepalen of, wanneer en hoe AI wordt gebruikt in ons dagelijks leven, welke taken we toevertrouwen aan AI en hoe transparant en ethisch verantwoord dit allemaal is. Het rapport pleit verder voor educatie, levenslang leren en bijscholing, om ervoor te zorgen dat werknemers de vruchten plukken van AI en er niet het slachtoffer van worden. Het rapport wordt door nationale en internationale media breed opgepakt.

Jaarverslag 2017

1 JULI 2017: AANSLUITING ANBO, DE UNIE EN UOV: GEDEELDE BELANGEN De VCP verdubbelt van het ene op het andere moment in ledental door de aansluiting van Vakbond De Unie, de belangenorganisatie voor senioren ANBO en de Unie van Onafhankelijke Vakorganisaties (UOV). Op 1 juli was de toetreding formeel een feit. Dit trok ruim aandacht van de media. Belangrijkste doel van de aansluiting: vanuit gedeelde belangen tot oplossingen komen en mensen zekerheid bieden op thema’s als werk, inkomen, scholing, ontwikkeling, maar ook veiligheid, wonen en zorg.

23 NOVEMBER 2017: VCP-SYMPOSIUM In het SER-gebouw houdt de VCP haar jaarlijkse symposium, met dit keer als thema de Arbeidsmarkt 2020-2025. Toonaangevende sprekers, onder wie SCP-directeur Kim Putters en WRR-onderzoeker Robert Went, geven boeiende presentaties over het onderwerp. De bijeenkomst draait om zaken als duurzame inzetbaarheid en technologische vooruitgang en over de vraag hoe de vakbeweging hiermee om moet gaan. Tijdens het symposium werd Marijtje Jongsma, voorzitter van de Vakbond voor de wetenschap VAWO, verkozen tot VCP-Professional van het Jaar.

4 SEPTEMBER 2017: OVERLEG SOCIAAL AKKOORD VASTGELOPEN Na maanden van intensieve besprekingen tussen vakbonden en werkgevers om oplossingen te vinden voor meer zekerheid op de arbeidsmarkt, zijn de partijen zonder afspraken uit elkaar gegaan, tot teleurstelling van VCP-voorzitter Nic van Holstein. ‘De werkgevers laten door hun opstelling de kans liggen om vanuit gedeelde belangen met elkaar tot verbeteringen te komen.’ VCP, FNV en CNV voerden het overleg vanuit hun gemeenschappelijke visie op de arbeidsmarkt. ‘Een vast contract moet de norm zijn. Hierdoor hebben werknemers zekerheid voor de toekomst. Maar in de huidige tijd staat die zekerheid steeds meer op de tocht. Nieuwe generaties die de arbeidsmarkt betreden, hebben nauwelijks uitzicht op een normaal contract met voldoende zekerheid’.

Professionals van het Jaar in beeld, op het jaarlijkse VCP-symposium, vlnr: Maarten Boeren (operationeel expert bij de politie, ACP), Jolien Bueno de Mesquita (psychiater (Parnassia Groep/Federatie Medisch Specialisten-LAD), Marijt je Jongsma (neuropsycholoog, VAWO), en Peter Visser (innovation consultant, VHP2)

Jaarverslag 2017

Klaartje de Boer Weinig dossiers zijn zo complex als het pensioen. VCP-beleidsadviseur Klaartje de Boer bijt zich dagelijks vast in de materie.

Wat houdt jouw functie van beleidsadviseur in?

Bij de VCP houd ik me over een breed front bezig met pensioenen. Belangrijkste vraag is hoe we ervoor kunnen zorgen dat iedereen een onbezorgde oude dag heeft. Al enkele jaren denk ik namens de aangesloten organisaties van de VCP in de SER en de Stichting van de Arbeid mee over de vraag hoe we het stelsel zodanig kunnen aanpassen, dat het draagvlak krijgt en houdt van alle deelnemers (jong en oud) en ook evenwichtig is voor alle deelnemers.

Wat zijn de belangrijkste dingen die je voor de VCP hebt gedaan in 2017?

In het jaar 2017 is de VCP nog actiever aandacht gaan vragen bij de politiek en het kabinet voor de mismatch op de arbeidsmarkt vanwege de te snel stijgende AOW- en pensioenrichtleeftijd. De VCP lanceerde hiertoe in mei 2017 een integraal pakket aan maatregelen om meer maatwerk te bieden voor professionals en de arbeidsmarkt en pensioen beter op elkaar aan te laten sluiten. Door maatwerk mogelijk te maken, blijft de oude dag betaalbaar en blijven professionals plezier houden in hun werk.

Jaarverslag 2017

'Nederland heeft een mooi pensioenstelsel maar door zaken als vergrijzing is het aan herziening toe.'

Daarnaast hebben we ons sterk gemaakt voor andere rekenregels, met de huidige kunnen we al jaren niet indexeren. Daarnaast hebben we ons onder meer sterk gemaakt voor andere inkoopregels voor het nettopensioen en betere medezeggenschap bij pensioenen.

Waarom zijn deze zaken belangrijk?

Nederland heeft een mooi pensioenstelsel maar door zaken als vergrijzing is het aan herziening toe. We hebben bovendien door de crisis gezien dat het stelsel kwetsbaar is, nu en naar de toekomst toe. Een goed pensioen moet vanzelfsprekend blijven, maar daarvoor moeten we wel de juiste maatregelen treffen, zodat werknemers beter in staat om de eindstreep te halen en te genieten van hun pensioen. De VCP voelt een bijzondere verantwoordelijk heid om het arbeidsgerelateerde pensioen niet primair voor haar doelgroep, maar voor alle werkenden toekomst bestendig te maken. Verder vinden we het belangrijk dat werknemers, jong en oud, meepraten over het pensioen stelsel dat past bij deze tijd en waarin de welvaartswinst overeind blijft.

Wat is de VCP-werkwijze?

De VCP voert het debat op argumenten, en onze argumenten worden in Den Haag goed gehoord. Zowel binnen het sociaal overleg als in politiek Den Haag zijn wij een serieuze speler, en door de groei van de VCP vallen we steeds meer op. Zoals iedereen weet is aanpassing van ons pensioenstelsel een zaak van lange adem, we zouden soms sneller resultaat willen zien, maar niet ten koste van een goed en uitlegbaar eindresultaat. Op andere punten gaat het minder moeizaam. Zo zijn de inkoopregels van het netto pensioen zijn na vele jaren lobby vanuit de VCP aangepast medio 2017 en begin 2018 gepubliceerd. Ook hebben we ervoor gezorgd dat de SER nu onderzoek doet naar pensioenopbouw voor bijvoorbeeld zzp’ers.

Jaarverslag 2017 INTERVIEW MET MARIËTTE HAMER, VOORZITTER VAN DE SOCIAAL ECONOMISCHE RAAD

VCP VCP MAAKT MAAKT DUIDELIJK DUIDELIJK HET HET VERSCHIL VERSCHIL Kunt u uitleggen op welke manier u met de VCP te maken heeft?

‘De VCP is een van de drie vakcentrales die lid zijn van de SER. Als tot voor kort de kleinste van de drie heeft de VCP er nu een zetel bij en is daarmee in de SER even groot als het CNV. Wat ik persoonlijk leuk vind, is dat die zetel wordt opgevuld voor een vrouw (ANBO-voorzitter Liane den Haan, red.). De verhouding man-vrouw zou binnen de SER beter kunnen, dat zelfde geldt natuurlijk voor mensen met een allochtone achtergrond.’ ‘Ik kom de VCP op veel niveaus tegen, in commissies, eens per maand in het dagelijks bestuur, met VCPvoorzitter Nic van Holstein, en in de maandelijkse vergaderingen van de raad. Ik weet dat de VCP heel actief is in alle commissies. Wat het contact extra makkelijk maakt, is dat de VCP en de SER in hetzelfde gebouw zitten.

Wat is voor u de betekenis van de VCP in het sociaal economisch overleg?

‘De VCP maakt duidelijk het verschil. Ze komen op voor de belangen van de professional. De inbreng van de VCP getuigt altijd van deskundigheid en ze kunnen kritisch zijn,

Jaarverslag 2017

'De VCP is deskundig, kritisch en positief.'

maar zijn altijd positief. Ze maken echt het verschil bij de adviezen die we met de SER uitbrengen. Zo heeft de VCP bij het advies armoede onder kinderen ons doen inzien dat armoede lang niet alleen te maken heeft met een laag inkomen. Middeninkomens kunnen in de problemen komen door schulden en dan werkt armoede ook door op kinderen. Verder heeft de VCP gewezen op de armoede val: werken loont niet altijd door hoge marginale lasten.’

Waar maakte de VCP volgens u het verschil in 2017?

De VCP heeft ook een eigen jongerenplatform en ook daarvan merken we de invloed in de SER. De VCP heeft een actieve rol gehad om binnen de SER ons jongeren platform op te zetten. Jongeren zijn ook heel erg bezig met onderwerpen waarmee wij ons binnen de SER bezighouden. Dan is het belangrijk dat we weten hoe ze daarover denken. Ze hebben inmiddels hun eerste adviesaanvraag binnengekregen. Een mooi bewijs dat de SER jong en oud verbindt. Zoals dat ook binnen de VCP gebeurt. ’

‘Een ander voorbeeld waarbij de VCP veel input heeft gegeven is het leven lang ontwikkelen voor wie werkt. Daar hebben ze specifieke wensen ingebracht die belangrijk zijn voor de professional op de werkvloer. Met veel aandacht voor de individuele ontwikkeling van werkenden zodat iemand zo lang mogelijk goede kansen houdt zijn of haar baan te houden of weer nieuw werk te vinden. ‘Een bijna doorlopend aandachtspunt van de SER is de combinatie van werk en zorg. En dat is natuurlijk geen exclusief onderwerp voor vrouwen. De VCP heeft zich op dit onderwerp ook hard gemaakt voor een goede regeling voor (jonge) vaders.

Jaarverslag 2017 INTERVIEW MET GERRIT VAN DER KAMP, VOORZITTER VAN DE POLITIEBOND ACP

DE DE TIJD TIJD VAN VAN ENORME ENORME SOCIALE SOCIALE AKKOORDEN AKKOORDEN IS IS VOORBIJ VOORBIJ Waarom zijn jullie lid van de VCP?

Foto: Dirk Hol

‘De eerste vakbonden zijn rond 1880 opgericht om het vak en de professie van grote groepen werkenden te verbeteren. Heeft iemand individueel een probleem, dan staan we er. Maar werkenden van nu hebben behoefte aan verdere professionalisering van het vak dat ze met zoveel passie uitoefenen. Als ACP gaan wij daarvoor. Dat merken we bij de politie, maar zie je ook bij bedrijven als de Rabobank of PostNL, waar bijvoorbeeld creatieve jongeren zich onderling verenigen. Diezelfde beweging zie je bij de VCP, en daarom voelen we ons hier thuis. Waar we kunnen samenwerken doen we dat, maar we zijn ook niet bang om onze eigen weg te kiezen. De VCP is nog betrekkelijk nieuw en daarom hebben we nog genoeg werk te verzetten. Neem de SER. De tijd van enorme sociale akkoorden is voorbij. ´One size fits all´ past niet meer bij deze moderne tijd. Dat betekent niet dat er geen solidariteit meer is. Die zoeken we op hoofdlijnen. In de sectoren, misschien soms zelfs op het niveau van bedrijven lever je binnen die kaders dan maatwerk. Die ontwikkelingen maken dat ik absoluut niet pessimistisch ben over de positie van de vakbonden. Er is meer dan genoeg te doen.

Jaarverslag 2017

'Met de club die we als VCP zijn hebben we goud in handen.'

Wat gaf jullie lidmaatschap in 2017 meerwaarde?

‘Het kost natuurlijk tijd om met een flink aantal verschillende vakbonden voor professionals nieuw beleid uit te zetten. Maar we zijn goed bezig en hebben binnen de SER als betrekkelijke nieuwkomer ook al behoorlijk positie veroverd. Neem het ingewikkelde pensioen dossier. We gaan en kunnen niet terug naar het vroeg pensioen. Maar individueel kan je ook geen goed pensioen opbouwen. Dus zoeken we naar de collectiviteit, ook voor de groeiende groep zzp’ers. Want als vakbonden blijven we staan voor de kracht van het collectief, maar daar waar het kan zo veel mogelijk individueel op maat gemaakt.

Wat hebben jullie het afgelopen jaar in VCP -verband bereikt?

Achtereenvolgende kabinetten hebben daar het meeste geld weggehaald. Dat juist de middengroepen een van de dragers en aanjagers zijn van de economie, dat besef dringt gelukkig steeds meer door. Daar hebben we veel energie in gestoken. En niet te vergeten de groeiende groep van inmiddels meer dan een miljoen zzp’ers. Hoe zorgen we ervoor dat de arbeidsmarkt eerlijk functioneert, zonder dat werkenden met ongelijke arbeidsvoorwaarden elkaars oneerlijke concurrenten zijn. Ook dat hebben we steeds hoger op de agenda gekregen. Steeds meer werkgevers beseffen ook langzamerhand dat we zo niet verder kunnen. Nu het economisch goed gaat moeten we nog meer onze momenten pakken om veranderingen tot stand te brengen. Met de club die we als VCP zijn hebben we goud in handen.’

‘Veel meer dan je van een betrekkelijk nieuwe organisatie zou verwachten. Onze inbreng in het pensioendebat. We geven mede richting aan het debat over robotisering en automatisering en de effecten daarvan op de arbeids markt en wat dat betekent voor al onze professionals. We hebben ook de middengroepen weer op de kaart gezet.

Jaarverslag 2017

Amerik Klapwijk VCP-beleidsadviseur Amerik Klapwijk houdt zich met diverse transitievraagstukken bezig, zoals digitalisering en de circulaire economie. Daarnaast hebben de middeninkomens zijn aandacht.

Wat houdt jouw functie van beleidsadviseur in?

Ik houd me bij de VCP met een breed pakket onderwerpen bezig. Het belangrijkste is de positie van de middeninkomens. Een aanzienlijk deel van de achterban van de VCP behoort tot die groep. Het zijn professionals die het grootste deel van onze economie draaiende houden, denk aan onderwijzers, werknemers in de zorg en bedrijfsleven. Daarnaast houd ik me over een breed front bezig met transitievraagstukken, zoals de overgang naar de circulaire economie, digitalisering en de energietransitie.

Waarom zijn deze zaken belangrijk?

Als VCP maken we ons sterk voor zekerheid. We leven in een mooi land waarin werk en inkomen aan de basis staan van een gezond en goed leven. De middeninkomens hebben daarbij onze bijzondere aandacht. Grote groepen mensen hebben tijdens de crisis op de blaren moeten zitten, nu gaat het gelukkig weer wat beter. De VCP maakt zich sterk voor belastingmaatregelen die hun inkomenspositie versterken. Dat is echt hard nodig.

Jaarverslag 2017

'Als VCP maken we ons sterk voor zekerheid.'

Zeker nu de koopkracht niet mee loopt met de economische groei. Daarnaast kijken we ook met een scherp oog naar de toekomst. De wereld verandert: we moeten van kolen en gas af, de digitalisering grijpt steeds meer om zich heen en we moeten anders omgaan met onze grondstoffen. Dit zijn vraagstukken die impact hebben op hoe we werken. Beroepsgroepen kunnen bijvoorbeeld verdwijnen als we geen kolencentrales meer hebben of als er meer geautomatiseerd wordt. We moeten dus nadenken over de gevolgen en in het bijzonder over de vraag hoe we binnen de transities zorgen voor duurzame arbeidsrelaties. De VCP maakt zich sterk voor duurzame innovatie waarbij geïnvesteerd moet worden in menselijk kapitaal. Het zijn uiteindelijk de werknemers die het moeten doen, hun kennis en vaardigheden zijn cruciaal. Hoe meer we investeren in mensen, hoe aantrekkelijker zij zijn op de arbeidsmarkt van de toekomst.

Wat zijn de belangrijkste dingen die je voor de VCP hebt gedaan in 2017?

We zijn ons blijven inzetten voor verbetering van de middeninkomens, en dat heeft ook effect gehad. Het kabinet heeft stappen in die richting gezet maar we zijn

nog niet tevreden. Van de initiële lastenverlichting voor huishoudens van 6 miljard blijkt op termijn nog maar 0,6 miljard structureel te resteren. In plaats van verhoging van het lage btw-tarief zou de VCP graag zien dat maatregelen die genomen zijn tijdens de crisis (deels) teruggedraaid worden, zoals de verhoging van het hoge btw-tarief en de inkomensafhankelijke afbouw van de algemene heffingskorting en de arbeidskorting. Daar blijven we voor vechten. Het is belangrijk dat midden groepen – werkenden en gepensioneerden – in hun portemonnee terugzien dat het goed gaat met de economie. Daarnaast hebben we ons in Den Haag sterk gemaakt voor extra budget de ontwikkeling van werknemers, maar helaas heeft het kabinet dat nog niet opgepakt. Om de Nederlandse kenniseconomie te stimuleren is investeren in ontwikkeling van werknemers van groot belang. Wat we wel voor elkaar hebben gekregen is dat dit kabinet aan de slag gaat met de individuele leerrekening. De VCP pleit al enkele jaren voor een, zoals in het SER-advies ‘Leren en ontwikkelen tijdens de loopbaan’ bepleitte, persoonlijke ontwikkelrekening met de daaraan gekoppelde voorwaarden. Daar gaan we onverstoord mee verder!

Jaarverslag 2017 INTERVIEW MET GERT-JAN BUITENDIJK, DIRECTEUR-GENERAAL WERK VAN HET MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

POLDEREN POLDEREN IN IN DE DE PRAKTIJK PRAKTIJK Kunt u uitleggen op welke manier u met de VCP te maken hebt?

‘Ik kom de VCP regelmatig tegen in de Stichting van de Arbeid, in de regiegroep waarin alle stakeholders uit de polder zitten. Dat zijn de vakcentrales FNV, CNV en VCP en de werkgeversorganisaties VNO-NCW, MKB Nederland en LTO Nederland namens de land- en tuinbouwsector. Onder mijn voorzitterschap bespreken we daar brieven en regelgeving voordat ze naar de Tweede Kamer gaan, en ook kabinetsvoorstellen. De Stichting van de Arbeid is, net als de Sociaal Economische Raad waar de minister meer op afstand staat, een belangrijk gremium van het kabinet. Nederland staat bekend om zijn poldermodel en overleg met de sociale partners. We spreken elkaar eens per maand.’

Wat doet u precies?

Als DG Werk houd ik me bezig met arbeidsverhoudingen - zeg: de polder - arbeidsomstandigheden, kinderopvang, internationaal op het gebied van werk, macro-economie en het algemeen verbindend verklaren van cao’s. Een breed pakket, maar het is overzichtelijker dan bij Binnenlandse Zaken. Daar heb ik zesenhalf jaar gewerkt als directeur-generaal bestuur en wonen.

Jaarverslag 2017

'De VCP stelt zich altijd constructief op.'

Daar heb je te maken met veel meer partijen. Sinds 1 mei 2017 werk ik in mijn huidige functie op het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Wat is voor u de betekenis van de VCP in het sociaal economisch overleg?

De VCP is één van de drie vakcentrales die opkomen voor de belangen van werknemers. De drie centrales trekken veel samen op. Ze zijn het zelden fundamenteel oneens met elkaar. Ik zie tussen de drie centrales vooral klankkleurverschil. Als ik het een beetje stileer en kijk naar afgelopen jaar, dan is de FNV de grootste en komt vooral op voor wie zich aan de onderkant van de arbeidsmarkt bevindt. CNV en VCP zijn ongeveer even groot. Het CNV legt iets meer het accent op de positie van de zzp’ers, de VCP wat meer op het hoger en middenkader.’

Waar maakte de VCP volgens u het verschil in 2017?

De VCP doet altijd constructief mee en brengt veel eigen deskundigheid in. Dat is me al opgevallen. Maar het is het afgelopen jaar wel anders geweest dan anders.

We hebben vorig jaar een lange demissionaire periode gehad. Pas tegen het einde van het jaar was er een nieuw kabinet en werd er intensief gesproken met de vakbonden en werkgeversorganisaties over nieuwe plannen al is het niet tot een nieuw Sociaal Akkoord gekomen.’ ‘De eerste helft van dit jaar is het kabinet druk geweest met het uitwerken van de nieuwe plannen. Dat is iets lastiger geworden met een kabinet met meer partijen en slechts 76 zetels in de Kamer. Dat lijkt misschien raar na een kabinet van VVD en PvdA, twee partijen die soms recht tegenover elkaar lijken te staan. Maar als je eenmaal een regeerakkoord hebt, praat dat met twee partijen gewoon makkelijker dan met vier partijen zoals nu. Maar het vordert. Minister Wouter Koolmees is nu bijvoorbeeld druk met het wetsvoorstel Arbeidsmarkt. Daar praten we in de Stichting van de Arbeid nu dus veel over. Dat kost overigens ook tijd. We zullen het niet over alles eens worden, dat verwacht niemand. Maar ook dat hoort bij de Nederlandse polder: we respecteren het over en weer als we het ook eens niet eens zijn.’

Jaarverslag 2017

HIGHLIGHTS ARBEIDSMARKT ARBEIDSMARKT: DOORLOPEND AANDACHT VOOR ZEKERHEID WERK EN INKOMEN De arbeidsmarkt staat bij de VCP hoog op de agenda. Het is van groot belang dat professionals in alle fasen van het leven kunnen blijven werken aan hun loopbaan en ontwikkeling, en als het even niet gaat er ook een goed vangnet is om van daaruit weer aan de slag te gaan.

NORMAAL CONTRACT De VCP heeft het afgelopen jaar fors ingezet op zekerheid op de arbeidsmarkt: het vaste contract met zekerheid moet normaal zijn, nu en in de toekomst. Door zaken als flexibilisering en digitalisering is de onzekerheid op de arbeidsmarkt flink toegenomen, met alle gevolgen voor werk en inkomen van dien. Hoewel het nieuwe kabinet erkent dat de flexibilisering is doorgeslagen, zijn veel maatregelen in het regeerakkoord niet voldoende om werknemers de zo gewenste zekerheid te bieden.

ONTSLAGRECHT Zo is de VCP uiterst kritisch op de introductie van een cumulatiegrond in het ontslagrecht, een deugdelijk onderbouwd dossier lijkt niet meer nodig. In feite zal dit betekenen dat werkgevers makkelijker van hun medewerkers af kunnen komen. Ook is de VCP zeer kritisch op de plannen met de transitievergoeding die in feite neerkomen op een achteruitgang door de opbouw te verlagen van een half maandsalaris naar een derde maandsalaris per dienstjaar na 10 jaar.

ACTIEPLAN In 2017 zijn diverse initiatieven gestart om meer mensen aan werk te helpen. Zo is het Actieplan Perspectief voor 50-plussers gestart vanwege de enorme toename van werkloze 50-plussers door de economische crisis. Het betreft een samenwerking tussen ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid (SZW) met sociale partners in

Jaarverslag 2017

de Stichting van de Arbeid. Ook is er een subsidie regeling gestart (DWSRA) waarbij sociale partners een rol krijgen om werkzoekenden sneller aan een baan te helpen. Vanuit de VCP heeft BOA-ACP hier gebruik van gemaakt. De VCP vervult een belangrijke rol door ervoor te zorgen dat projecten goed verlopen en belemmeringen voor projecten worden tegengegaan. “We leggen verbindingen die we anders niet kunnen leggen en zo helpen en houden we mensen aan werk”, zegt Richard Gerrits, voorzitter van de BOA-ACP.

REPARATIE WW In september 2017 zijn concrete afspraken gemaakt (als uitvloeisel van het sociaal akkoord uit 2013) om de versobering van de opbouw en duur van de WW en WGA te repareren. Decentrale cao-partijen kunnen deelnemen aan de regeling om de opbouw en duur van de WW en WGA via de Stichting Private aanvulling WW & WGA, uitvoering door Raet, te repareren.

Jaarverslag 2017 INTERVIEW MET ROB HUNNEGO, VOORZITTER CENTRALE VAN MIDDELBARE EN HOGERE FUNCTIONARISSEN

BELANG BELANG VCP VCP NEEMT NEEMT STEEDS STEEDS MEER MEER TOE TOE De CMHF (Centrale van Middelbare en Hogere Functionarissen) behoort tot de grotere vakbonden die bij de VCP zijn aangesloten. Vier vragen aan voorzitter Rob Hunnego.

Waarom zijn jullie lid van de VCP?

“Bij de VCP draait het voor een belangrijk deel om beroepstrots en beroepseer, dus om mensen die hechten aan hun vak en hun professionaliteit. Dat is bij ons net zo. Bij de CMHF zijn liefst 42 beroepsverenigingen aangesloten in de sectoren zorg, wetenschappelijk onderwijs, Rijk, politie, lagere overheden, defensie, onderwijs en bedrijven en instellingen. Stuk voor stuk beroepsverenigingen met professionals die hechten aan persoonlijke ontwikkeling en autonomie. Wij komen als CMHF in beeld waar het gaat om zaken als salarissen of hun rechtspositie. Voor de nog bredere onderwerpen zoals het pensioenstelsel, belastingen en landelijke regelingen rond scholing en ontwikkeling, hebben wij ons aangesloten bij de VCP. Bij de VCP draait het om gedeelde belangen en binnen de CMHF is dat eigenlijk niet anders. Wij houden ons als centrale van ambtenaren voornamelijk bezig met cao’s en pensioen. We zijn er voor collectieve en individuele belangenbehartiging.

Jaarverslag 2017

Sommige verengingen doen dat zelf, voor kleinere verenigingen bieden wij diensten aan als onderhandelaars capaciteit. Niet alle verenigingen willen tenslotte hetzelfde en daar zijn we als centrale op ingericht. Verder hebben we enkele collectieve verzekeringen lopen waar onze leden zich bij aan kunnen sluiten.”

zorg en wonen gaat. We zijn een serieuze speler en staan nu voor de opdracht om door te ontwikkelen en de groei die we het afgelopen jaar hebben doorgemaakt verder vorm te geven. Zo kunnen we ons in politiek Den Haag meer laten gelden en onze meerwaarde laten zien.”

Wat hebben jullie het afgelopen jaar in VCP -verband bereikt?

“Voor de CMHF worden de gesprekken over arbeidsvoorwaarden steeds belangrijker omdat de rechtspositie van ambtenaren verandert. Door de Wet Normalisering Rechtspositie Ambtenaren krijgen ambtenaren in de toekomst een ‘normaal’ arbeids contract, terwijl nu nog sprake is van een zogeheten eenzijdige aanstelling. Als belangenbehartiger op het gebied van de arbeidsmarkt wordt de VCP dus steeds belangrijker voor ons. Tegelijk neemt ook het gewicht van de VCP zelf toe, met ANBO, de Unie en UOV aan boord. Bij de VCP draait het altijd om de kracht van het argument, maar door onze groei neemt ook de kracht van het aantal toe. Samen met de nieuwe leden zijn we bezig een nieuwe visie te ontwikkelen vanuit gedeelde belangen die naast arbeidsmarkt en pensioen ook over

'Bij de VCP draait het voor een belangrijk deel om beroepstrots en beroepseer.'

Jaarverslag 2017

Catelijne Muller De VCP heeft kunstmatige intelligentie (kortweg AI) hoog op de agenda gezet. VCP-adviseur Catelijne Muller schreef er vorig jaar een baanbrekend Europees advies over.

Wat zijn de belangrijkste dingen die je voor de VCP hebt gedaan in 2017?

Sinds eind 2016 ben ik Rapporteur Artificiële Intelligentie (AI) bij het Europees Economisch en Sociaal Comité in Brussel (EESC), de Europese variant van de Sociaal Economische Raad. Artificiële intelligentie staat hoog op de agenda van de VCP en dan met name de sociaaleconomische impact ervan. Om de discussie ook naar EU niveau te tillen heb ik in 2017 een EESC advies opgesteld over de impact van AI op de maatschappij. Als expert was Robert Went (WRR) betrokken bij dit advies. Het advies is op 31 mei 2017 (bijna) unaniem aangenomen door de plenaire vergadering van het EESC.

Waarom zijn deze zaken belangrijk?

In 2016 was AI het onderwerp van het jaarlijkse VCPsymposium, omdat de impact van AI op onder meer de arbeidsmarkt, werk, onderwijs en vaardigheden groot zal zijn, zeker ook voor professionals. Daar waar de eerste industriële revolutie spierkracht verving, vervangt AI immers denkkracht. Dat betekent nogal wat.

Jaarverslag 2017

'Daar waar de eerste industriële revolutie spierkracht verving, vervangt AI denkkracht.'

Het kan zomaar zijn dat algoritmes bepaalde taken gaan overnemen. Denk aan rechterlijke uitspraken of aan het werk van specialisten. Kunstmatige intelligentie heeft impact op beroepen, en er zit ook een ethische kant aan. Want los van wat het concreet op kan leveren, moeten we ons de vraag stellen of we dit ook allemaal wel willen. AI biedt dus tal van maatschappelijke uitdagingen op het gebied van veiligheid, ethiek, privacy en gelijkheid. Het is belangrijk om de verdere ontwikkeling en inzet van AI goed te managen, zodat we de voordelen ten volle kunnen benutten, de risico´s voor kunnen zijn en de en de sociaal-economische impact adequaat kunnen adresseren.

Wat heb je het afgelopen jaar bereikt op deze punten?

Mijn EESC advies Artificial Intelligence & Society heeft veel in gang gezet. De belangstelling – ook in de media – voor het onderwerp is groot. De discussie over verantwoorde artificiële intelligentie, met aandacht voor ethische, juridische en sociaal-economische effecten, staat inmiddels bovenaan de Europese (en internationale)

agenda. De Europese Commissie heeft inmiddels haar ´AI for Europe-strategie´ gepresenteerd waarin de aanbevelingen uit het EESC advies grotendeels zijn overgenomen. Op mijn aanraden wordt er op dit moment onder meer een maatschappijbrede Europese AI Alliantie gevormd en komt de Europese Commissie begin 2019 met ethische richtlijnen voor AI. De Europese Commissie vraagt lidstaten ook expliciet aandacht voor de sociaaleconomische impact van AI. Het EESC heeft bovendien besloten om een Permanente Studiegroep voor AI in te stellen, waarvan ik tot voorzitter ben benoemd. De vele gesprekken en ontmoetingen met Eurocommissarissen, Europarlementariërs, ministers, belangenorganisaties, bedrijven, sociale partners en andere belanghebbenden en de vele speeches en panel optredens op (internationale) events hebben mij doen inzien dat het mogelijk is om met een weloverwogen, doordachte, inhoudelijke boodschap een maatschappelijke discussie op gang te brengen die er toe doet en (mede) beleid te bepalen.

Jaarverslag 2017 INTERVIEW MET BART DE BART, OPRICHTER VAN SWOM (STICHTING STUDEREN & WERKEN OP MAAT)

OP OP DE DE BRES BRES VOOR VOOR PROFESSIONALS PROFESSIONALS MET MET EEN EEN BEPERKING BEPERKING Waarom zijn jullie lid van de VCP?

De VCP is voor ons de ideale partner om deel te nemen aan het sociaal overleg. SWOM is een stichting die een bijzondere groep jonge professionals begeleidt om duurzaam inzetbaar te zijn. Het gaat om mensen met een arbeidsbeperking bij maken van de grote stap naar de eerste ‘echte’ baan na het afstuderen. Denk bijvoorbeeld aan professionals met autisme, of met een psychische stoornis. Ze kunnen veel maar hebben gewoon iets extra’s nodig. Wij bieden bijvoorbeeld training waardoor ze in staat zijn makkelijker met anderen om te gaan. Als mensen eenmaal een volwaardige baan met een normaal salaris hebben gevonden, blijven ze daar ook vaak. Jaarlijks helpen wij 200 tot 300 jongeren de arbeidsmarkt op, en in verreweg de meeste gevallen succesvol. Werken aan ontwikkeling en aantrekkelijk blijven op de arbeidsmarkt zijn ook voor de VCP belangrijk. Daarbij heeft de VCP een scherp oog voor hoe de maatschappij als geheel in elkaar zit. Er is niet alleen aandacht voor je baan of voor werk, maar ook voor andere cruciale randvoorwaarden zoals zorg en wonen, in alle fasen van het leven.

Jaarverslag 2017

'De VCP is voor ons de ideale partner om deel te nemen aan het sociaal overleg.'

Wat is de meerwaarde van jullie lidmaatschap?

Via de VCP kunnen wij ons verhaal breder wegzetten en ons sterk maken voor de punten die voor ons belangrijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan aanpassingen in de participatiewet. Vaak en ook wel terecht gaat er veel aandacht naar de mensen die het meest kwetsbaar zijn. Maar onze mensen worden al snel over het hoofd gezien omdat men denkt dat zij zich toch wel redden. Via de VCP slagen wij erin toch ons punt te maken, in brieven aan de Kamer of bijvoorbeeld bij het UWV.

Wat hebben jullie het afgelopen jaar in VCP -verband bereikt?

We hebben na een intensieve lobby voor elkaar kunnen krijgen dat een omstreden regel rond de Wet banenafspraak van tafel is, de zogeheten ‘T+2-regel’. Deze maatregel zorgde ervoor dat onze doelgroep bij goed functioneren en een stijgende arbeidsproductiviteit boven het WML uitkwam, een succes zou je zeggen. Maar deze regel zorgde er ook voor dat je dan ‘uit de doelgroep’ viel en dan na twee opeenvolgende succesvolle jaren met meer dan WML je de belangrijke voorzieningen zoals de no-risk polis verloor.

Daardoor durfden werkgevers de stap niet te maken om je duurzaam een vast contract aan te bieden. Het is waanzin als arbeid de norm is en tegelijk voorzieningen worden afgebouwd; dat is het nieuwe kabinet inmiddels met ons eens. Dit is mede de verdienste van de VCP en de kracht van het overleg met de sociale partners binnen de SER. Meer in zijn algemeenheid is meer aandacht voor wat wij doen. Een paar jaar geleden moesten wij telkens uitleggen aan werkgevers waarom zij professionals met een beperking moeten aannemen. Tegenwoordig nemen zij zelf contact op met ons. Met andere woorden: het onderwerp is geland. We zijn een constructieve gesprekspartner geworden voor de top werkgevers in Nederland, voor onze bijzondere achterban en vooral ook iedereen die actief is binnen de Haagse kaasstolp.

Jaarverslag 2017

COLOFON Tekst en interviews Sal Stam en Nanda Troost Begeleiding RenĂŠe de Vries Ontwerp en opmaak Jacob & Jacobus