Maak in uw eigen woonkamer kennis met onze collectie stoelen. Onze adviseur komt langs bij u thuis op een afgesproken moment en neemt de nieuwste collectie stoelen mee. Zodat u in alle rust onze stoelen kunt uitproberen. Daarnaast ontvangt u ook nog eens 400,- inruilkorting op een nieuwe stoel.
Ga naar prominent.nu/thuisadvies of bel 0341 - 27 40 90 voor een vrijblijvend advies bij u thuis.
Ons nieuwste inspiratiemagazine gratis ontvangen? Ga naar prominent.nu of bel: 0341 - 27 40 90 voor meer informatie.
Hoofdredacteur Jurriën Beerda
Aan dit nummer werkten mee Fleur Akersloot, Eric Brendel, Anne-Marie de Bruijn, Willemijn Land, Ed Lodewijks, Grieteke Meerman, Marije Remmelink, Willem Reijn, Atie Schipaanboord, Alex van Scherpenzeel, Yvonne Witter
Fotografie Anouk De Kleermaeker, Vera Diepeveen, Babs van Geel, Shutterstock
Vormgeving Houke Leupen
Eindredactie Joost Marsman
Realisatie Bureauvijftig BV, Haarlem Bladmanagement Yvonne Herman de Groot Druk en verspreiding Paragon Customer Communications
Copyright 2023 ANBO Magazine, ISSN 1877-3427
Redactieadres ANBO, Postbus 2012
3440 DA Woerden, magazine@anbo.nl
Advertenties Mediavijftig BV mail: florisvenneman@bureauvijftig.nl
Lid worden? Dat kan natuurlijk altijd. Ga naar anbo.nl/aanmelden of bel onze Ledenservice via 0348 46 66 66 (bereikbaar op werkdagen tussen 9 en 17 uur). U betaalt voor het eerste jaar €29,95, daarna is het €4 per maand. Bekijk de redenen om lid te worden op anbo.nl/aanmelden.
Voor bedrijven Een abonnement voor bedrijven bedraagt €32,50 per jaar.
Gegevens wijzigen Als u uw gegevens wilt wijzigen kan dit via de Ledenservice: bel ons op 0348 46 66 66 (bereikbaar van maandag t/m vrijdag tussen 9 en 17 uur) of stuur een e-mail naar ledenservice@anbo.nl.
Lidmaatschap opzeggen? U dient uiterlijk één maand voor het einde van uw lidmaatschap op te zeggen. Dit kan via anbo.nl/opzeggen of via Postbus 2012, 3440 DA Woerden o.v.v. opzegging. U kunt ons via ledenservice@anbo.nl ook mailen. Uiteraard horen wij graag de reden van uw opzegging.
Privacy ANBO legt gegevens vast van ANBOleden en abonnees van ANBO Magazine. Hierbij houden wij ons aan de wet- en regelgeving op het gebied van de bescherming van persoonsgegevens, zoals de AVG. Wij gebruiken uw gegevens onder meer om u te informeren over relevante producten en diensten van door ons zorgvuldig geselecteerde partners en aanbieders. Stelt u hier geen prijs op, stuur dan een e-mail naar ledenservice@anbo.nl, of een brief naar Postbus 2012, 3440 DA Woerden t.a.v. Ledenservice. Meer informatie: anbo.nl/privacyverklaring
Gesproken magazine Voor blinden en slechtzienden is er uiteraard een ingesproken versie van het ANBO Magazine op cd beschikbaar. Meld u aan via ledenservice@anbo.nl of bel ons via 0348 46 66 66.
Een van de redenen dat ik mij zo graag inzet voor ANBO, is dat ANBO al 123 jaar strijdt voor een goed pensioen. We zijn in 1900 opgericht om te strijden voor een ‘allemanspensioen’ en dat is en blijft uiteraard een van onze speerpunten. Ook, of juist vooral, nu de Wet Toekomst Pensioenen een feit is. Ik begrijp dat er bij u veel vragen zijn over deze nieuwe wet. Die vragen hebben wij ook. Wat zijn de voor- en nadelen van de nieuwe wet? En wat gaat u er als gepensioneerde van merken?
In dit magazine proberen we deze (en meer) vragen te beantwoorden. U vindt op een groot deel van de komende pagina’s een pensioendossier met uitgebreide informatie, feiten en cijfers en verhalen van leden, waaronder leden die zitting hebben in diverse pensioenfondsen. We blijven ook de komende jaren bovenop dit belangrijke onderwerp zitten.
Pensioen is uiteraard al heel lang niet meer de enige pijler onder ANBO. We blijven ook op de bres springen voor voldoende seniorenwoningen en een toegankelijke gezondheidszorg voor iedereen. Mijn vader is inmiddels 94 en krijgt op dit moment nog alle zorg die hij nodig heeft. Ik prijs me daar gelukkig mee, maar realiseer me tegelijkertijd dat dit in de toekomst op andere manieren zal worden ingevuld. Ik garandeer u dat wij er alles aan doen om goede ondersteuning en zorg voor senioren te behouden, nu én in de toekomst.
Daarom is het ook zo belangrijk dat er een groot ANBO is en blijft zodat we een stevige vuist kunnen blijven maken, ook nu het kabinet demissionair is. Wij kunnen ons werk alleen doen dankzij onze grote achterban. Dankzij u dus. Ik ben dan ook heel blij met uw lidmaatschap. Hoe groter onze achterban, hoe sterker we staan. Mocht u nog iemand in uw omgeving kennen van wie u denkt dat die een ANBO-lidmaatschap goed kan gebruiken? Meld diegene dan nu aan. De hele maand september loopt hiervoor een mooie actie. Ook daarover leest meer in deze uitgave.
Ik wens u veel leesplezier. Heeft u vragen of opmerkingen die u wilt delen? Ik hoor het graag! U kunt contact met mij opnemen door een mail te sturen naar:
Of schrijf me, via Postbus 2012, 3440 DA
Woerden.
OP DE COVER
OLGA COMMANDEUR
18
LEDENVOORDEEL
Korting op alle fietsen en e-bikes van bekende
A-merken
DOSSIER PENSIOEN
26 DE NIEUWE PENSIOENWET
Wat betekent die voor u?
30 LEDEN IN PENSIOENFONDSEN
“Hoe meer je weet, hoe moeilijker het wordt”
34 PENSIOENBEGRIPPEN UITGELEGD
36 PARTNERPENSIOEN
De veranderingen op een rij gezet
42 DE AOW
In feiten en cijfers
46 EXPERTINTERVIEW WILLEM REIJN ANBO’s beleidsadviseur pensioenen
10% KORTING
OP TABLETS EN SMARTPHONES
77
Willem Reijn
“De operatie om 1500 miljard euro te verdelen is historisch”
Achter de schermen helpen we leden dagelijks met advies en belangenbehartiging. In deze rubriek houden we u op de hoogte. Zelf een vraag? Ga naar anbo.nl/advies of bel de ANBO Advieslijn op 0348 46 66 88. Mailen kan ook: adviesteam@anbo.nl.
De Seniorencoalitie maakt zich zeer grote zorgen over de komende periode, nu het kabinet gevallen is.
De seniorenorganisaties zijn bang dat de ingezette plannen voor wonen en zorg stil komen te liggen of vertraagd worden. Doorgaan met de geplande investeringen in wonen en welzijn is enorm belangrijk gezien de groeiende groep oudere mensen, de toenemende vraag naar zorg en ondersteuning en de beperkte beschikbare zorgcapaciteit.
De Seniorencoalitie vraagt al jaren aandacht voor de gevolgen van de demografische veranderingen. Het afgelopen jaar werden er, mede na aandringen van de seniorenorganisaties, stappen gezet op onder andere het gebied van wonen en zorg in het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO). De organisaties willen dan ook dat alles op alles wordt gezet om de gestelde doelen te behalen. Gezien de urgentie kunnen we het ons niet veroorloven tijdelijk stil te staan of over een tijd opnieuw te moeten beginnen.
Grote groepen ouderen vinden het nu al heel moeilijk om de juiste zorg en ondersteuning te krijgen. Daardoor
valt er een grote groep tussen wal en schip en lopen we risico op toenemende tweedeling. Een risico dat ook door de RVS en het SCP genoemd is. Het is cruciaal dat er in ieder geval doorgegaan wordt met de beleidsvoornemens om te investeren in nieuwe woonvormen voor senioren die gericht zijn op saamhorigheid, maar ook met het beleid om domeinoverstijgend te gaan werken.
We hopen dat een nieuw kabinet, naast oog voor kwetsbare mensen, ook oog zal hebben voor de cruciale rol die ouderen in de samenleving vervullen. Als vrijwilliger, mantelzorger maar ook door te blijven werken. Zo leveren ouderen een enorme bijdrage aan onze samenleving.
Belangrijk is dan ook dat er geïnvesteerd wordt om te voorkomen dat de ouderenzorg verschraalt en vooral om te zorgen dat mensen vitaal en gezond ouder kunnen worden. Hiervoor is interdepartementaal beleid nodig. Een wens die de Seniorencoalitie ook al bij aanvang van het nu demissionaire kabinet bepleit heeft. We hopen dat een nieuw kabinet ouderenbeleid hoog op de agenda zal zetten en de kans zal grijpen om dit beleid interdepartementaal in te richten zodat wonen, welzijn, werken en zorg en ondersteuning samen met leven lang leren, mensen in staat zal stellen goed ouder te worden.
De Seniorencoalitie heeft de Tweede Kamer een bezorgde brief gestuurd over de vertraging in de bouwplannen voor woningen voor ouderen. Dit kan grote gevolgen hebben voor de geplande seniorenwoningen, de vernieuwingen in woonvormen en voor de woningen bedoeld voor intensieve verpleegzorg.
Voor het Commissiedebat Ouderenzorg wilde de Seniorencoalitie (bestaande uit ANBO, KBO-PCOB, Koepel Gepensioneerden en NOOM) aandacht vragen voor de gevolgen van het achterblijven van het aantal te bouwen woningen voor ouderen. Als mensen niet goed wonen, of als er onvoldoende zorgwoningen beschikbaar komen op korte termijn, lopen ouderen vast in wat ze zelf nog
kunnen. Ze zijn ‘te goed’ voor het wonen in een zorginstelling, maar in het eigen huis redden ze het ook niet meer.
Zorgbestuurders hebben al gezegd dat de enige oplossing nog is om twee mensen per verpleeghuiskamer te laten wonen. Dat is voor de Seniorencoalitie onacceptabel. Het staat haaks op de wens om zo zelfstandig mogelijk te kunnen blijven wonen in welke vorm dan ook.
Wilt u de brief lezen? Kijk op:
Bank. Aan tafel zaten maatschappelijke organisaties, zoals ANBO, banken en ondernemers; alle partijen die belang hebben bij een goed functionerend contant-geldsysteem.
ANBO is zeer tevreden met het besluit van demissionair minister Kaag van Financiën om wetgeving te maken waarin vastgelegd wordt dat geen aparte tarieven berekend mogen worden voor het opnemen van contant geld. Dit vloeit voort uit het Convenant contant geld, vorig jaar tot stand gekomen na maanden onderhandelen onder leiding van De Nederlandsche
Demissionair minister Kaag wil de bereikbaarheid van contant geld waarborgen. Zij wil in deze wet vastleggen dat voor het opnemen van contant geld geen aparte tarieven voor de gebruiker berekend worden. Dit onderwerp was vorig jaar één van de lastige punten bij de totstandkoming van het Convenant. ANBO is van mening dat iedereen contant geld moet kunnen gebruiken. Zonder daar meer voor te betalen. Omdat contant geld relatief veel wordt gebruikt door consumenten in kwetsbare posities zou deze groep onevenredig geraakt worden door een hoger tarief. Met de komende wetgeving wil de minister de meeste Nederlandse particuliere betaalrekeningen onder de verplichting laten vallen.
Is het misschien weer eens tijd om kritisch naar uw polissen te kijken?
Passen de verzekeringen en de verzekerde bedragen nog wel bij uw situatie?
Uw kinderen wonen niet meer thuis, u bent gaan samenwonen of alleen komen te staan, u bent verhuisd … allemaal zaken die aanleiding geven om goed naar uw verzekeringen te kijken. Want er zijn nogal wat verzekeringen! Naast de zorgverzekering kennen we natuurlijk de aansprakelijkheidsverzekering en de woonhuisverzekering. Maar denk ook aan uw (doorlopende?) reisverzekering of uw inboedelverzekering.
Neem contact op met uw verzekeringsadviseur. Heeft u die niet en vindt u het lastig om zelf te doen? Vraag het dan aan ons Adviesteam: 0348 – 46 66 88 of
adviesteam@anbo.nl
Vorig jaar hebben wij al een paar keer aandacht besteed aan de rookmelder. Sinds 1 juli vorig jaar is die verplicht. Een rookmelder kan levens redden. In 2022 waren er ongeveer 7.700 woningbranden. Dat zijn er meer dan 21 per dag. Het aantal branden lag in 2022 tien procent hoger dan in 2021.
Laat u niet verrassen door een brand en laat zo snel mogelijk een rookmelder plaatsen als u dat nog niet heeft gedaan. Voor de volledigheid; woont u in een huurhuis, dan is de verhuurder verplicht om rookmelders te plaatsen.
Is er iets veranderd in uw persoonlijke situatie? Dan is het belangrijk om naar de gevolgen voor uw inkomstenbelasting te kijken. Sommige veranderingen kunnen een belastingteruggave opleveren, andere wijzigingen leiden weer tot een bijbetaling. En vergeet dan ook niet naar uw toeslagen te kijken.
Een paar voorbeelden van veranderingen:
• U bent met pensioen gegaan. Uw inkomen bestaat in 2023 uit een deel salaris, een deel AOW en een deel aanvullend pensioen.
• U bent gaan samenwonen.
• Uw partner is overleden.
• U bent één of meer kamers gaan verhuren aan (bijvoorbeeld) studenten.
• Een familielid is bij u komen wonen.
• U overwintert buiten Nederland en heeft uw woning in die periode verhuurd.
U bent niet verplicht om meteen actie te ondernemen. De gevolgen van de veranderingen komen dan volgend jaar als u aangifte inkomstenbelasting hebt gedaan. Wilt u nu al weten waar u aan toe bent? Schakel onze Belastinghulp in via 0348 46 66 66 of kijk op:
www.anbo.nl/belastinghulp
In 2022 is het totale aantal betalingen met cash, pinpas, iDEAL en creditkaartenaan de winkelkassa en online - met ruim zestien procent toegenomen ten opzichte van 2021. Zo bericht Betaalvereniging Nederland. Het bedrag dat daarmee is uitgegeven, steeg ruim elf procent.
Er werden zo’n 8,1 miljard transacties verricht. Daarnaast waren er meer geldopnames, werd er meer gepind in het OV en zagen we een verdere daling in het gebruik van de acceptgiro.
Ruim een derde van de betalingen per pin gebeurde kaartloos. Dat betekent dat er met een mobiele telefoon of een zogenoemde wearable is gedaan. Bij nog maar één op de tien pinbetalingen steekt men de kaart in de lezer. De rest gaat dus contactloos.
Het opheffen van coronabeperkingen in fysieke winkels heeft bijgedragen aan het herstel van betalingen aan de winkelkassa met pinpassen en contant geld. Eén op de vijf toonbankbetalingen was vorig jaar contant. Dat was in 2021 net zo.
Na twee jaren met coronabeperkingen in winkels, werd er in 2022 weer vaker contant geld opgenomen dan in 2021. Dat kwam uit op een aantal van 129 miljoen opnames. Ongeveer tien miljoen meer dan het jaar daarvoor.
Verrijdbare één- en tweepersoons (elektrisch verstelbare) boxsprings en ledikanten
Makkelijk uw bed opmaken, prettiger in- en uitstappen en onder uw bed stofzuigen
Een Aldenhuijsen is nog altijd later uit te breiden met functionaliteiten zoals hoog laag
Met een praktisch bed vol gemak van Aldenhuijsen wordt het bed opmaken makkelijker en eronder schoonmaken eenvoudiger. Hierdoor houdt u meer tijd over voor leuke dingen. Bovendien slaapt u in een Aldenhuijsen voortreffelijk, waardoor u uitgerust aan de nieuwe dag kunt beginnen.
Bekijk de mogelijkheden in de gratis brochure of kom er in alle rust alles over te weten in ons slaapadviescentrum in Uden (NB), Rotterdam (ZH) of tijdens een thuisbezoek. Altijd vrijblijvend.
Bezoek ons op de 2023
Onze partner op het gebied van zorgverzekeringen, Heilbron, heeft een nieuwe naam. De onderneming heet vanaf nu Alpina.
De service die u van Alpina en ons gewend bent onder de naam ANBO Zorgadvieslijn verandert niet. Als u via het Zorgcollectief bent verzekerd, blijft u gewoon verzekerd bij de maatschappij waar u uw zorgverzekering nu hebt lopen. Alpina blijft voor u dus de vertrouwde adviseur, zoals altijd bereikbaar op telefoonnummer 088 – 121 02 02. Meer informatie vindt u op
www.alpina.nl/info/zorg-naamswijziging/anbo
Meer informatie over het ANBO Zorgcollectief vindt u op:
anbo.nl/zorgcollectief
ANBO-lid meneer Van Straaten belde met ANBO Advies voor hulp bij het invullen van de formulieren voor het verkrijgen van een urgentieverklaring voor een seniorenwoning. Hij en zijn vrouw hebben een aantal seniorenwoningen bekeken, maar kwamen steeds niet in aanmerking, omdat zij de benodigde verklaring niet hadden.
Meneer Van Straaten heeft beginnende Alzheimer en wil graag samen met zijn vrouw verhuizen naar een sociale huurwoning. Zodat hij weet dat als hem iets overkomt, zijn vrouw een goed onderkomen heeft. Zijn inkomen is de afgelopen jaren behoorlijk gedaald, waardoor hij voor sociale woningbouw in aanmerking komt. Het invullen van de formulieren lukte hem echter niet.
Een consulent van ANBO is op huisbezoek gegaan om te kijken of we konden helpen bij het invullen van de formulieren. Op verzoek van meneer heeft onze consulent met verschillende instanties gebeld om uit te zoeken hoe de urgentieverklaring geregeld kan worden.
Na deze telefoontjes is meneer zelf verder aan de slag gegaan met de aanvraag. Uiteindelijk is het gelukt om de urgentieverklaring aan te vragen en een nieuwe woning te vinden.
ANBO helpt ruim 400 leden met aanvraag
Het tijdelijke Noodfonds Energie was bedoeld als tegemoetkoming voor de energiekosten van afgelopen winter. Het aanvragen was ingewikkeld en kon uitsluitend digitaal. Gelukkig hebben onze vrijwilligers honderden leden kunnen helpen met hun aanvraag bij het Noodfonds.
De regeling gold voor de periode van oktober 2022 tot eind maart 2023 en was bedoeld voor alleenstaanden die per maand een bruto-inkomen hebben van maximaal € 2.980. Voor samenwonenden geldt een maximum van € 3.794 bruto. Daarnaast moet de energierekening hoger zijn dan 10% van het bruto-inkomen. Het Noodfonds Energie was een initiatief van een aantal energiemaatschappijen. Ook de rijksoverheid heeft geld in de pot gedaan. In totaal zat er 49 miljoen in het fonds.
In eerste instantie was het de bedoeling dat de aanvraag alleen kon worden gedaan met recente smartphones. Wij hebben vanaf de start intensief overlegd met het Noodfonds, waardoor het ook mogelijk werd om de aanvraag met een computer te doen. Tijdens de aanvraagperiode zijn de meest voorkomende problemen steeds gemeld bij het Noodfonds. Zo is het ons ook gelukt om de aanvraag-
termijn met een maand te verlengen. Uiteraard hadden we nog meer leden kunnen helpen als de procedure makkelijker en de aanvraagtermijn langer was geweest.
Dát we 400 leden hebben kunnen helpen, is volledig te danken aan onze vrijwilligers. De aanvraag was zoals gezegd niet alleen ingewikkeld, het kon ook alleen digitaal. Terwijl de mensen voor wie de hulp bedoeld is niet altijd even digitaal vaardig zijn. We zien het de laatste jaren steeds vaker: de digitale vaardigheid van mensen wordt zwaar overschat. Eerder dit jaar bleek uit onderzoek van De Nederlandsche Bank dat in Nederland 2,6 miljoen mensen niet digitaal vaardig genoeg zijn om zelfstandig al hun bankzaken te regelen. Die digitale vaardigheid zal op andere terreinen niet beter zijn.
Wij vragen al jaren aandacht voor dit thema. Het blijkt telkens enorm moeilijk om zonder digitale middelen aanvragen te doen voor toeslagen of andere regelingen. Denk bijvoorbeeld aan de QR-code voor corona of het aanvragen van de energietoeslag. Wij vinden dat ook niet digitaal vaardige senioren in staat moeten worden gesteld hun zaken zelfstandig te regelen.
Hulp nodig? Bel ons!
Heeft u zelf een vraag? Kijk dan op:
Bij de banken is inmiddels beweging: ABN AMRO, Rabobank, ING en de Volksbank garanderen dat hun klanten hun dagelijkse bankzaken ook persoonlijk of via de telefoon kunnen blijven regelen. www.anbo.nl/advies
of neem telefonisch contact op met ons Adviesteam via 0348 46 66 88. Onze deskundige medewerkers zijn iedere werkdag bereikbaar van 10.00 tot 15.00 uur. Mailen kan uiteraard altijd:
Als u digitaal actief bent, kunt u bijna niet zonder e-mailadres. Ook bij ANBO haalt u meer uit uw lidmaatschap met een e-mailadres. Waarom en hoe leest u in dit artikel.
Wilt u, bijvoorbeeld tussen het verschijnen van de ANBO Magazines, op de hoogte blijven van het laatste nieuws? De laatste ontwikkelingen op het gebied van inkomen, pensioen, de digitale samenleving, wonen, veiligheid en gezondheid? En van al het ledenvoordeel dat we te bieden hebben? Dat kan allemaal via onze e-mailnieuwsbrieven die iedere maand verstuurd worden.
We waarderen het enorm als leden hun mening met ons willen delen. Daarmee kunnen we onze rol als belangenbehartiger beter vervullen en onze dienstverlening verder verbeteren. U kunt uw mening geven door mee te doen aan onze peilingen, onderzoeken en enquêtes. Het grootste deel hiervan wordt per mail verstuurd.
Wist u dat u het ANBO Magazine ook kunt beluisteren? Dat kan bijvoorbeeld via onze website. Daarvoor logt u in op Mijn ANBO*.
Daar is, u raadt het al, een e-mailadres voor nodig.
Op onze website vindt u informatie die speciaal voor u is als ANBO-lid. Zo zijn er voor leden
bezwaarschriften, voorbeeldbrieven en een checklist beschikbaar. Die worden ook met enige regelmaat aangevuld.
BESCHIKBARE BEZWAARSCHRIFTEN:
• Bijdrage hulpmiddelen
• Hoogte zorgbijdrage
• Inkomensafhankelijke huurverhoging
• Jaarlijkse huurverhoging
• Medische keuring rijbewijs
• Naheffing parkeerbelasting
• Korten huishoudelijke hulp
• WOZ-beschikking
• Wijziging dagopvang
BESCHIKBARE VOORBEELDBRIEVEN:
• Aanvragen einde toeslagpartner; partner in verpleeghuis
• Aanvragen alleenstaande ouderenkorting
• Ambtshalve vermindering afkoop lijfrenten
• Blijverslening
• Incassokosten
• Zorgverzoek
CHECKLIST:
Er is een checklist beschikbaar met de titel ‘Handleiding duurzaam gescheiden leven’. Deze leidraad is bedoeld voor echtparen waarvan één van beiden blijvend opgenomen is in een verpleeg- of verzorgingshuis. De ander blijft in de eigen koop- of huurwoning achter.
ANBO Trefpunt (www.anbotrefpunt.nl) is een digitale ontmoetingsplaats waar leden met elkaar in contact kunnen komen. Uiteindelijk kunnen leden elkaar in het echt ontmoeten en samen leuke dingen doen, maar dat hoeft natuurlijk niet. Leden kunnen afspreken om bijvoorbeeld te gaan wandelen, fietsen, koken, een leesclub starten, iemand een vraag te stellen of ideeën uit te wisselen. U kunt ANBO Trefpunt eigenlijk voor alles gebruiken, behalve voor daten. Om er gebruik van te kunnen maken is een e-mailadres noodzakelijk.
Hebben wij uw e-mailadres nog niet, maar wilt u wel graag gebruik maken van een van onze digitale diensten? Dan kunt u uw mailadres op twee manieren aan ons doorgeven:
1. Per mail via:
2. Per telefoon via onze Ledenservice: 0348 46 66 90
Uw account staat al voor u klaar. U hoeft het alleen nog te activeren. Dit kan eenvoudig door te gaan naar:
anbo.nl/mijn-anbo/activeren
Hier voert u uw e-mailadres in. U krijgt dan een automatische mail als u op ‘verzenden’ klikt. In die mail zit een link waarop u klikt om uw account te activeren. U zit dan in het zogeheten Mijn ANBO-gedeelte en kunt daar uw eigen wachtwoord instellen. Vanaf dan kunt u inloggen met uw wachtwoord en uw e-mailadres via www.anbo.nl/mijn-anbo of door op ‘Mijn ANBO’ te klikken rechtsboven op de website.
De prostaat groeit het hele leven. Vanaf 40+ zullen veel mannen kleine geleidelijke veranderingen ervaren, wat heel normaal is. Als je echter grotere veranderingen merkt, raden we aan om een arts te raadplegen.
Vanaf je 40ste kan de prostaat gaan groeien en dat kan invloed hebben op het plassen. Het voedingssupplement Sabalix met extract van de zaagbladpalm kan helpen bij het behoud van een normale prostaat.*
Nachtplassen
Als je onder de 40 bent, denk je er waarschijnlijk niet eens over na dat je naar het toilet gaat of hoe vaak je gaat... Je gaat gewoon naar de wc wanneer het nodig is. Bij de meeste mannen groeit de prostaat met de leeftijd. Dan kan het gebeuren dat je ’s nachts wakker wordt omdat je moet plassen. Als je vaker moet plassen in de loop van de nacht kan dat je nachtrust beïnvloeden.
Wat velen niet weten is dat er hulp te vinden is in de natuur. Het voedingssupplement Sabalix van Wellvita is gebaseerd op de bessen van de bijzondere zaagbladpalm. Dit plantenextract heeft een positieve invloed op het ophouden van de urine en het behoud van een goede en normale prostaatfunctie.*
Prostaat groeit op latere leeftijd
Naarmate een man ouder wordt, gaat de prostaat vaak een beetje groeien, wat bij het normale ouderdomsproces hoort. Maar hoe komt het nou dat een grotere prostaat invloed heeft op het plassen?
De prostaat is een klier ter grootte van een kastanje, die onder andere de meerderheid van het zaadvocht produceert. De klier is geplaatst onder de blaas en de urinebuis gaat er doorheen. Omdat de prostaat om de urinebuis heen ligt, kan de groei van de prostaat het plassen gaan beïnvloeden. Dit is bijvoorbeeld te merken aan het vaker ’s nachts moeten plassen.
Voor het behoud van een goede prostaatfunctie kan voldoende lichaamsbeweging en goede voeding een bijdrage leveren. Er is daar-
naast ook hulp te vinden in de natuur; de Sabalix tabletten met zaagbladpalm helpen om een normale prostaat te behouden en bij het ophouden van de urine.*
Jij bent niet de enige
“Drink ik nou zo veel? Of hoe komt het nou dat ik zo veel of zo vaak moet plassen?” Je bent niet de enige man die met deze vragen zit. Maar mannen praten hier niet graag over elkaar. Zulke onderwerpen zitten vaak nog een beetje in de taboesfeer waardoor mannen er niet makkelijk over praten. Liever leren ze er ‘gewoon’ mee te leven.
Een vergroting van de prostaat op latere leeftijd is echter normaal. Er bestaan planten die een natuurlijke hulp kunnen bieden. Zo ondersteunt Sabalix met zaagbladpalm het goed kunnen blijven plassen en is goed voor de conditie van de prostaat.*
Moet je vaker naar de wc?
Merk jij veranderingen in je plasgewoontes?
Moet je ’s nachts vaker plassen?
*Gezondheidsclaim in afwachting van Europese toelating.
Ik las een artikel over de werkstoffen van de zaagbladpalmbessen. Vroeger moest ik ’s nachts vaker mijn bed uit om naar de WC te gaan, maar ik ben zeer tevreden met Sabalix en tegenwoordig raad ik Sabalix aan, aan al mijn mannelijke vrienden en kennissen.
Ik neem nu de tabletten een tijdje en ik ben er hartstikke blij mee.
Sabalix is een goede hulp voor mij, en ik vind het geweldig dat het product gebaseerd is op planten uit de natuur.
De Week tegen Eenzaamheid staat dit jaar in het teken van het kleine gebaar.
Hiervoor is gekozen omdat een klein gebaar al een groot verschil kan maken. “En als veel mensen meedoen kunnen we een flinke vuist maken tegen eenzaamheid”, aldus Jorieke Linnenkamp van het Nationaal Ouderenfonds, een van de vertegenwoordigers van de Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid.
De Week tegen Eenzaamheid vindt dit jaar plaats van 28 september tot en met 4 oktober. Het Ouderenfonds wil in die periode iedereen inspireren om een klein gebaar te maken. Om dat kleine gebaar makkelijk en laagdrempelig te maken heeft het fonds een inspiratieboekje gemaakt. Daarin staan tips en kortingsbonnen, maar bijvoorbeeld ook een kaartje dat gestuurd kan worden. Linnenkamp: “Een voorbeeld van een tip is een recept van Janny van der Heijden van Heel Holland Bakt. Ze deelt een lekker én makkelijk recept.”
Daarnaast staat het Ouderenfonds in het boekje stil bij eigen initiatieven. Bijvoorbeeld bij OldStars. Daarmee wil de organisatie mensen sociaal actief en in beweging houden, met aangepaste spelvormen voor 55-plussers. Mensen kunnen onder andere kiezen uit voetbal, hockey,
tennis, tafeltennis, handbal, rugby, korfbal en volleybal. Ook is er aandacht voor de PlusBus. Dankzij de PlusBus kunnen mensen er op uit, waarbij ze begeleid worden door vrijwilligers. Die zorgen voor het programma, de planning en het rijden met de bus. Ze halen mensen op bij de deur en helpen ze waar nodig met in- en uitstappen. De PlusBus rijdt bijvoorbeeld naar de supermarkt, een museum of het strand.
Het inspiratieboekje is vanaf nu gratis verkrijgbaar via:
Tijdens de Nationale Ouderendag, die plaatsvindt op 6 oktober en aansluit op de Week tegen Eenzaamheid maakt het Ouderenfonds bekend hoeveel kleine gebaren er met het inspiratieboekje zijn uitgevoerd.
Beweegcoach Olga Commandeur
Het zit erop voor beweegkoningin Olga Commandeur (64). Na 23 jaar als presentator van het tv-programma Nederland in Beweging heeft ze het stokje overgedragen. In het land blijft ze actief met workshops voor met name ouderen. Een gesprek over bewegen én bellyshots.
Het eerste wat Olga Commandeur ’s ochtends doet als ze wakker wordt? “Mijn spierkorset aantrekken. Een beetje zoals het korset dat je moeder vroeger had, maar dan door actief je buik- en rugspieren aan te spannen en een actieve houding aan te nemen. Dat is voor mij een tweede natuur geworden.” Meer tips voor een krachtiger lijf presenteert ze met verve: trek je kin in alsof je verbaasd bent en je houding verandert direct, of zeg eens krachtig ‘tsstt’ – “probeer maar eens” – een manier om de spieren in je buik en rug aan te spannen. Interessante materie, maar we zitten hier aan haar Beverwijkse keukentafel ook om het over haarzelf te hebben. Met die bekende stralende glimlach: “Maar bewegen gáát ook over mij.”
23 jaar lang heeft Commandeur een groot deel van Nederland van de bank af gekregen met haar tv-oefeningen en aanstekelijke enthousiasme. Achter de schermen reisde ze ook het hele land door om trainingen te geven, vooral bij zorginstellingen voor ouderen. Dat doet ze nog steeds: “Ik maak er een hele show van. Dan zeg ik: ‘Hoe zien ouwe mensen eruit?’ Dan moeten ze allemaal lachen, want ze zijn zelf natuurlijk ook oud. ‘Ga eens zitten of staan als een oud persoon. Hoe voelt dat? Zwaar, toch? En nou gaan we eens doen alsof we veertig jaar jonger zijn.’” Of je nou oefent om zelf iets van de bovenste plank te kunnen pakken of om rechtop te lopen zodat je minder snel valt: trainen is op elke leeftijd goed, benadrukt Commandeur. “Veel ouderen blijven zitten, hun spieren worden allemaal slappe happies. Je botten gaan ook reageren op je houding, je kunt krom groeien.”
Zelfs de fanatiekste anti-sporter krijgt Commandeur tijdens haar workshops in beweging. In de tv-studio praatte ze in de camera, maar ze weet dat ze ook in Nederlandse huiskamers levens heeft veranderd. “Ik heb heel veel reacties gekregen op Nederland in Beweging. Jongeren zeiden: ‘Het is nog best pittig, ik kon die pasjes bijna niet volgen.’ Ik heb ook berichten gehad van mensen die met een burnout thuis zaten, die eigenlijk geen fut meer hadden. Door met het programma mee te doen zijn ze door die periode heen geholpen. Er was ook een mevrouw die schreef: ‘Na het overlijden van mijn man had ik eigenlijk nergens meer
zin in en toen ben ik met jullie mee gaan doen. Jullie waren weer een vast moment op de dag, het gaf me een goed gevoel, het heeft me echt geholpen dat ik weer ergens bij hoorde.’ Prachtig, die reacties.”
En toch besloot Commandeur vorig jaar om naar Omroep MAX-baas Jan Slagter te stappen om haar ontslag in te dienen. Het was een weloverwogen keuze: “Ik weet dat ik blessuregevoelig ben en dacht steeds vaker: wat als ik vlak voor de opnames iets krijg? Ik werd er nerveus van en dat was geen fijn gevoel, de druk werd te hoog.” Daarbij kreeg Commandeur twee jaar geleden te maken met een voorstadium van borstkanker. Een borstamputatie en een borstreconstructietraject met eigen weefsel volgden, daar werd ze meerdere keren voor geopereerd. Nuchter: “Het is niet dramatisch, ik heb geen chemo’s of bestralingen gehad – ik was er gelukkig net op tijd bij. Maar het zet je toch anders in het leven: jongens, het kan zomaar de verkeerde kant op gaan. Geniet nu, doe nu de dingen die je leuk vindt om te doen, maak nu de reizen die je wil maken. Ook het feit dat ik in oktober 65 word, heeft meegespeeld bij mijn besluit om met het programma te stoppen.”
“65! Als ik dat hardop zeg, geloof ik mezelf gewoon niet. Ik denk dat ik een jeugdige 65’er ben. Ik heb ook het gevoel dat ik ergens ver in de negentig word. Maar met mijn blessuregevoeligheid zal er nog wel wat gebeuren. Ik kom vast in een fase waarin ik afhankelijk word van anderen en Frank, mijn man, ook – wie gaat het eerste aftakelen? Het staat als een paal boven water dat we voor elkaar gaan zorgen, maar pas als je er zelf mee te maken krijgt, weet je hoe zo’n levensfase echt gaat zijn.” Dan weer even terug naar het ‘nu’: “Wat ik gaaf vind aan ouder worden: dat je blijft groeien. Zoals nu met de borstreconstructie. Ik dacht eerst: mensen gaan zien dat ik geen borst meer heb, ik denk dat ik een prothese wil. Terwijl ik nu denk: als die andere borst ook raar gaat doen, maak maar plat. Dat hoort dan bij mij, dat ben ik. Het is een proces dat je moet doormaken. Ik beheers nu de kunst van mezelf accepteren zoals ik ben.”
Accepteren en ook vertrouwen hebben dat het goedkomt tekenen Commandeur: “Ik realiseer me dat ik voor
de dingen die ik heb gedaan, niet heel hard heb hoeven knokken. Ik ging steeds zo staan”, zegt ze, terwijl ze haar handen naar voren steekt, met de palmen naar boven. “Als ik ergens klaar mee was, dan hup, handen open, en dan kwam er wel weer wat. Dat is ook mijn levensmotto: hou je handen open.” In die open handen belandde vorig jaar een grote kans voor reisliefhebbers Commandeur en haar man: ze mochten als team meedoen aan het programma Race Across the World. Verre bestemmingen hadden ze al vaak samen bezocht, maar nog nooit in een strijd op televisie tegen andere koppels, en dat ook nog eens zeven weken lang in Latijns-Amerika, zonder vliegtuig, bankpas en mobiele telefoon. De smaakmakers van het programma werden ze genoemd. “Dat komt denk ik doordat wij, ondanks dat we elkaar al 20 jaar kennen, altijd opgewekt door één deur gaan”, vertelt Commandeur. Ze had een tactiek bedacht: haar man vaak een zoen geven en erbij zeggen dat
‘Ik beheers nu de kunst van mezelf accepteren zoals ik ben’
ze zo blij is om dit allemaal samen met hem te kunnen doen. “Er werd úren gefilmd en maar een paar minuten per week uitgezonden. Ik dacht: dan laten ze in elk geval één keer zien dat ik dat zeg. Maar: ze hebben ál die zoentjes en porretjes uitgezonden. Het leek wel of we pas verliefd waren!”
MAAKT U ZICH DRUK?
“Ik had zelf een heel grote kinderwens en snapte het nooit zo goed als mensen zeiden dat ze geen kinderen wilden. Dat begin ik nu beter te begrijpen door de toestand in de wereld: waar gaan we naartoe? Er komen in een versnelling veel onzekere factoren op ons af, dat is wel zorgelijk.”
WELKE LEVENSLES WILT U ANDEREN MEEGEVEN?
“Volg je hart. Kijk wat je écht leuk vindt en blijf oprecht en open naar jezelf. In mijn jeugd als topsporter bleven ze maar pushen: ga die 800 meter hardlopen, maar daar had ik een haat-liefdeverhouding mee. Ik heb gemerkt: je kan niemand dwingen om iets te doen.”
Olga Commandeur (1958) groeide op in IJmuiden en begon in haar tienerjaren met atletiek. In 1984 haalde ze de halve finale van de Olympische Spelen in Los Angeles. Ze studeerde aan de ALO en was jarenlang docent lichamelijke opvoeding op scholen. Ze presenteerde het radioprogramma NOS Sportief en op televisie van 2000 tot 2023 Nederland in Beweging. In 2017 verscheen haar boek ‘Wat beweegt jou?’ over gezond en actief ouder worden. Met haar eigen bedrijf geeft Commandeur beweegworkshops en samen met speelen sportbedrijf Yalp realiseert ze beweegtuinen voor ouderen. Ze is getrouwd met Frank Maanders en woont in Beverwijk. Ze heeft twee kinderen en ook kleinkinderen.
WAT VOELT ALS EEN OVERWINNING?
“Ik was vroeger heel verlegen en durfde in het openbaar niet mijn mond open te doen. Als ik mezelf nu zie – soms sta ik in een theaterzaal voor 600 man – dan denk ik: wat ben je gegroeid!”
MERKT U LICHAMELIJK IETS VAN OUDER WORDEN?
“Ik heb al best veel laten verbouwen aan mijn lijf. Geen cosmetische ingrepen, het was allemaal min of meer noodzaak. Ik heb mijn ogen laten laseren, ben net geopereerd aan hamertenen omdat ik geen gewone schoenen meer aan kon, ik heb een nieuwe knie en ook een nieuwe borst. Ik ben zo langzamerhand bionisch!”
WAT IS JULLIE LEUKSTE HERINNERING AAN
MEEDOEN AAN RACE ACROSS THE WORLD?
“Aan de muur van een hostel hing een rad, of we er even aan wilden draaien. Het kwam tot stilstand op ‘bellyshot’. Ik dacht: oh, dan zetten ze zo’n borrelglaasje op mijn navel. Nee dus: ik lag daar languit op de bar en Frank dronk uit mijn navel en hapte in een citroentje dat ik in mijn mond had. Het was hilarisch! ‘Ik lust er nog wel één’, riep hij daarna. We deinzen niet terug voor een geintje.”
Is uw computer opeens traag of geeft hij een rare foutmelding? Of wilt u graag meer leren doen met uw computer, tablet of smartphone? Met SeniorWeb hebt u altijd computerhulp binnen handbereik. Via telefoon, via internet en zelfs bij u thuis! Onze geduldige vrijwilligers nemen alle tijd voor u.
Word nu lid van SeniorWeb, dan krijgt u: Persoonlijke computerhulp per telefoon, via internet én zelfs bij u thuis
4 x per jaar tijdschrift Enter vol handige computertips
Stap-voor-stapcursussen op onze website
Elke week informatieve nieuwsbrieven Deskundig advies bij verdachte e-mails
Loop ook eens binnen bij een SeniorWeb
Leslocatie voor een workshop, cursus of inloopspreekuur. Vind een leslocatie bij u in de buurt op www.seniorweb.nl/leslocaties
De computerhulp voor u
Word nu lid van SeniorWeb.
U betaalt het eerste jaar maar
€ 32,50 i.p.v. € 38,-. Dat is maar liefst € 5,50 korting, speciaal voor ANBO-leden! Ook krijgt u een puzzelboekje cadeau. Meld u vandaag nog aan op www.seniorweb.nl/anbo of bel 030-276 99 65 .
Vragen over computer, tablet of smartphone?
Lekker , gezond en gevarieerd eten is belangrijk voor iedereen. Soms heeft u niet de tijd, de zin of de mogelijkheid om zelf een lekkere maaltijd te koken. De maaltijden van Vers aan Tafel bieden dan uitkomst! Vers aan Tafel is een ambachtelijke maaltijdservice die u kan voorzien van lekkere maaltijden.
Al meer dan vijftien jaar bereiden onze chef-koks op ambachtelijke wijze de heerlijkste maaltijden. Onze maaltijden worden met ambacht bereid zoals thuis, maar dan in grotere pannen. Onze chef-koks kiezen voor natuurlijke ingrediënten zonder kunstmatige kleur-, geur- en smaakstoffen. Ook selecteren wij zoveel mogelijk duurzame grondstoffen en vis uit duurzame vangst. Door de maaltijd snel in te vriezen blijven smaak en voedingswaarden optimaal bewaard. En dat proeft u! Met meer dan 160 verschillende maaltijden kunt u eindeloos variëren en iedere dag genieten van een smakelijke maaltijd. Er zit altijd wel iets bij wat u lekker vindt!
Genieten van een gezonde en lekkere maaltijd zonder dat u zelf hoeft te koken
Keuze uit meer dan 160 verschillende maaltijden uit de Hollandse, Italiaanse, oosterse of vegetarische keuken
Óok maaltijden voor de kleine eter (350 à 400 gram)
Dieetmaaltijden zoals gemalen maaltijden en zoutarme maaltijden
Geen periodieke afnameverplichting
Gratis thuisbezorgd door ons eigen bezorgteam
Als lid van ANBO ontvangt u 10% korting op de maaltijden van Vers aan Tafel
Vanaf € 5,39 heeft u al een vriesverse maaltijd
“Ik ben alleenstaand en kan moeilijk voor mijzelf koken. De maaltijden wat ik op deze leeftijd gewend ben om te eten heeft Vers aan Tafel in hun assortiment en ik ben er dol op!”
Mevrouw Kamphuis, 88 jaar uit Scheveningen - Den Haag.
Je eigen huis, die fijne plek met alle herinneringen, daar wil je het liefst toch nog heel lang blijven wonen?
Dan is een Molenaar badkamer écht iets voor jou. Een badkamer die helemaal klaar is voor een nieuw hoofdstuk. Door het bad of de douche te vervangen voor een comfortabele inloopdouche kun je nog jaren onbezorgd genieten van je huis. En de plaatsing wordt door Molenaar snel en zonder gedoe gedaan, vaak al in één dag. Dat is écht Molenaar!
Vraag vandaag nog ons inspiratiemagazine aan of plan een persoonlijk adviesgesprek.
Bel naar (0341) 23 23 00 of ga naar onze
vernieuwde website: www.molenaar.nl
VEILIGE INLOOPDOUCHE IN 1 DAG
In één dag vervangen we je oude bad of douche voor een veilige en comfortabele inloopdouche met lage instap. Molenaar douches hebben een veilige antislip douchevloer, onderhoudsarme Wallpanels en bieden veel bewegingsruimte. We nemen al je zorgen uit handen, van advies aan huis tot en met de plaatsing. Zo maken we van de badkamer weer een fijne plek om nog lang van te blijven genieten.
Molenaar. De badkamer van morgen.
Ons pensioenstelsel gaat, na ruim tien jaar onderhandelen, nu dan echt op de schop. Reden genoeg om stil te staan bij deze gigantische operatie. Met een dossier vol feiten en cijfers, pensioentips, interviews met experts en verhalen van leden. Want over pensioen raken we eigenlijk nooit uitgepraat.
De Eerste Kamer heeft eind mei de Wet Toekomst Pensioenen aangenomen.
Daar gaat iedereen iets van merken. Maar wat betekent het voor u?
Voor de meeste gepensioneerden bleef de uitkering afgelopen vijftien jaar gelijk of daalde zelfs, zoals bij de metaalfondsen. Alleen vorig jaar konden de uitkeringen omhoog. Dat de koopkracht van het pensioen zonder AOW met 20 tot 30% is afgenomen, heeft veel onvrede onder gepensioneerden veroorzaakt. Ondertussen waren jongeren – ten onrechte – bang dat er voor hen geen geld zou overblijven. Door iedereen een eigen potje* te geven denkt de politiek dat iedereen nu krijgt waar hij recht op heeft. Los daarvan denkt de politiek ook dat het nieuwe
pensioenstelsel een antwoord is op meer baanwisselingen van mensen. Verder zouden mensen meer keuzevrijheid willen.
Dat de uitkering het afgelopen jaar omhoog kon, was te danken aan tijdelijk soepelere regels en een snel stijgende rente. Onder de gewone regels had bij veel grote fondsen niet of nauwelijks mogen worden verhoogd. Hoe zat het? Pensioenfondsen mochten bij een dekkingsgraad
vanaf 110 gedeeltelijk en bij zo’n 125 geheel indexeren, dat wil zeggen 2%. Om bijvoorbeeld 6% te halen, moest de dekkingsgraad zeker 130 zijn. Als ABP met 400 miljard euro een dekkingsgraad van 100 heeft, zou er eerst 100 (!) miljard bij moeten worden verdiend, voordat een nog steeds beperkte inflatie zou mogen worden goedgemaakt.
Tijdelijk mochten pensioenfondsen zoveel indexeren als ze wilden, zolang ze maar boven een dekkingsgraad van 105 bleven. En op voorwaarde dat ze toezegden te willen overgaan op het nieuwe systeem. Zonder de versoepelde regels had ABP een paar procent en Zorg en Welzijn niets mogen geven. Reden voor ons om niet tegen een verandering van het pensioenstelsel te zijn. Het huidige heeft nogal wat nadelen.
Bij het pensioenakkoord is gesteld dat pensioenen mee zouden ademen met de economie, feitelijk de financiële markten. In praktijk willen pensioenfondsen en sociale partners** de uitkering zoveel mogelijk stabiliseren, omdat mensen zekerheid willen hebben over hun inkomen. Verder zullen pensioenfondsen beperkt risico nemen voor ouderen. Enig risico is nodig om uitzicht te hebben
op verhogingen. Men kan ook risicoloos beleggen, maar dan zijn verhogingen uit den boze, waardoor de koopkracht elk jaar met de inflatie afneemt.
De benaming casinopensioen suggereert dat pensioenen heel erg op en neer zullen gaan. Dat valt in praktijk voor het gehele inkomen waarschijnlijk erg mee. Allereerst krijgt iedereen gewoon als basis AOW. Die is gekoppeld aan het minimumloon. De pensioenuitkering wordt op drie manieren redelijk stabiel gehouden:
1. Voor gepensioneerden wordt beperkt risico genomen bij beleggingen. Daardoor is de kans op verlaging beperkt – maar dat geldt ook voor verhoging. Fondsen moeten goed onderzoeken hoeveel risico hun deelnemers wensen te nemen.
2. Er komt een zogeheten solidariteitsreserve, van waaruit wordt bijgepast in slechte jaren. Hoe groot die reserve wordt, hangt af van de financiële situatie bij de overgang naar het nieuwe stelsel.
3. Verhogingen en verlagingen kunnen worden uitgesmeerd tot maximaal tien jaar. De meeste fondsen zullen dat overigens beperken tot een periode van drie jaar.
Dat gaan wij niet beweren. Als er een jarenlange crisis is, kunt u dat voelen. Bijvoorbeeld omdat de solidariteitsreserve leeg raakt. Anderzijds: als het economisch slecht gaat, begrijpen mensen dat het iets minder wordt. Dat zou ook in het huidige systeem gelden. Maar wat mensen geheel niet konden begrijpen, is dat pensioenen ondanks een lange bloeiperiode niet omhoog konden.
U krijgt in het nieuwe systeem een eigen potje. Dat lijkt interessant voor de werknemer die pensioen opbouwt. Die kan zien hoeveel er in zijn potje zit, hoeveel de werkgever en hijzelf aan premie hebben betaald en hoeveel rendement het pensioenfonds heeft gemaakt. Of dat nog zo leuk is als er een jaar flink verlies is gemaakt, is natuurlijk de vraag.
Voor u als gepensioneerde is zo’n potje minder interessant. Omdat uit het potje elke maand een uitkering wordt betaald, slinkt uw pensioenvermogen. Voor de oudste gepensioneerden zit er straks heel weinig geld in hun pensioenpot. Echter, zij krijgen gewoon een levenslange uitkering, omdat hun potje wordt gevuld met de potjes van eerder overleden deelnemers. In jargon biometrisch rendement geheten, bij verzekeraars levensbonus.
Daar is niets vreemds aan: alleen door dit zo te delen, blijven levenslange pensioenen betaalbaar. Nu gebeurt dat ook al.
U heeft nu een uitkering. Aan de hand van de rente wordt bekeken hoeveel geld voor u moet worden gereserveerd om de uitkering op hetzelfde niveau te houden. Als de rente hoog is, hoeft er minder geld apart te worden gezet, als de rente laag is meer. Uit die pot wordt uw pensioen uitgekeerd. De uitkering is levenslang.
Als dat is gebeurd, hangt het er verder vanaf hoe hoog de dekkingsgraad van uw fonds is. Fondsen moeten tenminste een dekkingsgraad van 95% hebben. Maar in praktijk moeten fondsen vermoedelijk zeker 110% hebben om tot een stabiel systeem te komen. Want wat moet worden gefinancierd?
1. Uw uitkering.
2. Twee kleine verplichte reserves, onder meer om kosten in de uitvoering te betalen.
3. Het vullen van de solidariteitsreserve om tegenvallers voor uw uitkering op te vangen.
4. Het financieren van het afschaffen van de doorsneesystematiek.***
5. Achterstandsindexatie.
MAG IK ZELF UITMAKEN WAT IK MET DAT POTJE DOE?
U mag er eigenlijk helemaal niets mee – net als nu. Dat geldt met name in het solidaire contract, dat voor de meeste fondsen gaat gelden. U mag bijvoorbeeld niet bepalen hoeveel risico u wilt lopen. Ook kunt u niet kiezen over hoe groen beleggingen zijn. Want er wordt gezamenlijk belegd. Wel moeten fondsen onderzoek doen naar de risicobereidheid van hun deelnemers. Voor aanstaande gepensioneerden was bedacht dat zij een eenmalig bedrag ter waarde van 10% van het pensioenpotje zouden mogen opnemen. Die wet ligt na aanpassing weer in de Tweede Kamer, maar het politieke draagvlak brokkelt af vanwege alle bijkomende gevolgen, zoals consequenties voor huuren zorgtoeslag, terwijl de fiscus een flinke hap uit die eenmalige hoge uitkering pakt. Bij lagere inkomens gaat daar zo’n tachtig procent van de eenmalige uitkering aan op, is berekend door het Nibud.
Het nieuwe stelsel moest op 1 januari 2027 ingaan. De minister heeft de fondsen één jaar extra gegeven. Het gaat ook om een enorme operatie: 19 miljoen pensioenen met een waarde van 1.455 miljard euro (stand juni) bij circa 170 pensioenfondsen moeten voor in totaal 9 miljoen deelnemers (waaronder ruim 3,6 miljoen gepensioneerden) worden omgezet.
De uiterste datum heeft nog geen gevolgen voor het leeuwendeel van de deelnemers. ABP heeft wel besloten op 1 januari 2027 over te gaan in plaats van een jaar eerder, maar Zorg en Welzijn houdt vooralsnog aan 1 januari 2026 vast. Het zullen met name de kleine fondsen zijn die pas op 1 januari 2028 overgaan.
In de pensioenwet gaat het om evenwicht tussen generaties. Daar moet het pensioenfondsbestuur op toezien en die worden weer op hun vingers gekeken door de vertegenwoordigers van de deelnemers en gepensioneerden in het verantwoordingsorgaan. Verder kijken belangenbehartigers zoals wij mee door middel van het hoorrecht. Dan moet de Raad van Toezicht alles controleren en tenslotte zal De Nederlandsche Bank controleren of alle regels zijn gevolgd. Niet iedereen zal tevreden zijn. Er worden rechtszaken van ontevreden deelnemers verwacht. Of dat inderdaad de voorspelde stortvloed wordt, hangt af van evenwichtige keuzes en een heldere uitleg van die keuzes.
*Demissionair minister Schouten wil het begrip ‘potje’ niet meer gebruiken, omdat het toch te veel doet denken aan een eigen spaarpot. Eigenlijk gaat het om een persoonlijk gereserveerd pensioenvermogen. Maar het woord potje is al ingeburgerd en is in een tekst ook veel korter. De minister versprak zich dan ook enkele keren in de Eerste Kamer.
**Sociale partners mogen aangeven hoe ze de omzetting van de vermogens willen zien, maar pensioenfondsen bereiden dat voor en kunnen de opdracht van deze regeling verwerpen. Wij schrijven meestal pensioenfondsen, maar sociale partners zijn feitelijk leidend.
***Nu bouwen werknemers hun pensioen op met een vast percentage per jaar, bijvoorbeeld 1,8% van het pensioengevend salaris. Daarmee betalen jongeren te veel, omdat hun premie veel langer kan renderen dan die van oudere werknemers. Dat kun je zien als een subsidie van jong aan oud. Nu krijgt iedereen premie in een eigen potje. Werknemers van – grofweg – 45 tot 60 hebben dan wel teveel betaald toen ze jong waren, maar krijgen nu die subsidie niet meer terug. Dat kan tot 8% opbouw schelen. Het nieuwe stelsel zorgt door een betere afstemming van beleggingen voor een verzachting van dit effect. De volgens de wet verplichte ‘adequate compensatie’ kan komen uit drie bronnen: hogere premies, fondsvermogen en arbeidsvoorwaarden buiten de pensioensfeer.
‘Demissionair minister Schouten wil het begrip
‘potje’ niet meer gebruiken’FOTO: RIJKSOVERHEID/MARTIJN BEEKMAN
ANBO behartigt de belangen van gepensioneerden. Daarom willen we vertegenwoordigd zijn in besturen en verantwoordingsorganen van pensioenfondsen. We spraken drie leden die vertegenwoordigd zijn in verschillende fondsen over wat ze doen en wat hen drijft. TEKST
ANTOINETTE KROL
Ging bijna 17 jaar geleden met pensioen Pensioenfonds ABP
“Tot mijn pensioen heb ik als juriste gewerkt bij de Pensioen- en Uitkeringsraad. Al voor die tijd was ik vrijwilliger bij ANBO in de functie van belastinginvulhulp. De combinatie van juridisch bezig zijn en de ontmoetingen met mensen maakt het werk als vrijwilliger heel erg leuk. Met veel mensen heb ik inmiddels een heel goede en vertrouwelijk band, iets wat ik niet meer zou willen missen.” FOTO:
“We moeten er het beste van maken”
“Sinds een jaar ben ik lid van het verantwoordingsorgaan van pensioenfonds ABP. Ik ben dan wel op leeftijd, maar sta nog midden in het leven. Als je nog iets te bieden hebt moet je je stem laten horen vind ik. Hoewel het veel meer werk is dan ik me van tevoren had gerealiseerd, regelmatig vergaderen en veel leeswerk, doe ik het met veel plezier. In het begin vroeg ik me weleens af waar ik aan begonnen was, maar inmiddels heb ik een goede balans gevonden hoe ik mijn tijd kan verdelen tussen het verantwoordingsorgaan en mijn privéleven.”
“Hoe ik naar de nieuwe pensioenwet kijk? Ik wil het positief benaderen, we moeten er het beste van maken. De wet is aangenomen, maar er moeten nog veel keuzes gemaakt worden de komende jaren. Een ideale uitkomst is voor mij een evenwichtig, levenslang koopkrachtig stelsel voor alle groepen, jongeren en voor ouderen.”
TRUDY SCHRIEMER Leeftijd 75 Verantwoordingsorgaan BPF Schoonmaak
“Ik ben begonnen als schoonmaakster bij schoonmaakbedrijf HAGO Nederland. Daar heb ik 35 jaar gewerkt in verschillende functies. Daarnaast ben ik ook 25 jaar voorzitter geweest van de Ondernemingsraad. Eigenlijk was het dus een hele logische stap om me met pensioenen bezig te gaan houden. Vanaf 2012 ben ik actief in het verantwoordingsorgaan bij het Pensioenfonds Schoonmaak. Destijds werd ik voorgedragen vanuit de FNV. Maar na mijn 65e ben ik overgestapt naar ANBO. Daar voel ik me beter op mijn gemak, omdat de mening van ouderen veel meer gehoord wordt.”
“Werken voor het pensioenfonds doe ik met veel plezier. Het is een hele leuke en zinvolle invulling van mijn tijd nu ik niet meer werk. Met het verantwoordingsorgaan van BPF Schoonmaak hebben we vier bijeenkomsten per jaar. Al zagen we elkaar in de voorbereiding op de nieuwe pensioenwet wel zes à zeven keer per jaar. Daarnaast kost het voorbereiden van de vergaderingen en het lezen van alle pakketten informatie natuurlijk veel tijd.”
“Ik maak me grote zorgen over de nieuwe pensioenwet. Er zijn veel te veel losse eindjes waar heel makkelijk
“Eerst zien dan geloven”
In elke maat verkrijgbaar; 1- en 2-persoons
Elektrisch verstelbaar in elke positie
Eenvoudig onder het bed stofzuigen
Volledig verrijd- en deelbaar
Op elke hoogte in- en uitstappen
Levensloopbestendig
Ultiem gebruikersgemak voor nu, een zorg minder voor later! Tot
In heel Nederland Gratis thuisadvies!
Onze adviseurs komen kosteloos en vrijblijvend bij u thuis langs om u te informeren over de mogelijkheden die Bedder u kan bieden. Maak nu een afspraak en ontvang per persoon een gratis ergonomisch hoofdkussen!
€ 900,leeftijdskorting
Komt u liever langs bij de showroom? Deze actie is geldig tot 31 september 2023. Dus maak nu een afspraak via de mail of telefoon!
overheen gewalst wordt. Ja, ik ben echt heel sceptisch en zie grote beren op de weg. De grote vraag is bovendien hoe alles gecommuniceerd gaat worden naar de mensen. Vanuit Pensioenfonds Schoonmaak hameren we er steeds
maar weer op dat de communicatie naar de mensen toe heel helder en duidelijk moet zijn. Dat is tot nu toe nog niet echt gelukt. Ik blijf het allemaal zeer kritisch volgen!”
Leeftijd 81
Pensioenraad van Pensioenfonds Zorg en Welzijn. Ook lid van de Verantwoordingsorganen, namens gepensioneerdenverenigingen van pensioenfonds Rail & OV en van Pensioenfonds Metaal &Techniek.
“In mijn werkzame leven ben ik tientallen jaren actief geweest in de medezeggenschap. Belangenbehartiging heeft altijd mijn grote interesse gehad en daar wilde ik ook na mijn pensionering mee doorgaan. Ik had niet echt verstand van pensioenen. Ik ben er langzaam ingerold. Hoe meer je weet, hoe moeilijker het wordt.”
“Het kost natuurlijk veel tijd om in drie fondsen te zitten. Ik ben er ongeveer twee dagen per week mee bezig. Mijn vader zei altijd dat je twee zaken goed voor elkaar moest hebben. Dossierkennis en het inzetten van humor. Dat heb ik goed onthouden en ik zorg dat ik op elke vergadering goed beslagen ten ijs kom en probeer er altijd een beetje vrolijkheid in te brengen als het spannend wordt. Het voordeel van in meerdere verantwoordingsorganen zitten, is dat ik overal andere dingen oppik. Het gaat natuurlijk over dezelfde wet, maar er worden bij de verschillende fondsen net andere zaken uitgepikt en belicht.”
“Ik heb alle vertrouwen in de nieuwe pensioenwet. Ik zou er tegen kunnen zijn, maar nu er door de politiek besloten is dat de nieuwe pensioenwet vanaf 1 juli van kracht is, moet je deze ook loyaal uitvoeren. We moeten nu zorgen dat we nog bij kunnen sturen. Het is hartstikke ingewikkeld en een hele grote stap. Het allerbelangrijkste is dat het invaren en het nieuwe stelsel evenwichtig is. Dat betekent in mijn ogen dat er voor gezorgd wordt dat er niemand, als gevolg van de nieuwe pensioenwet, op achteruit gaat!”
“Ik heb er alle vertrouwen in”FOTO: ANOUK DE KLEERMAEKER
DOSSIER PENSIOEN
In theorie is pensioen heel makkelijk: het geld dat u krijgt als u gestopt bent met werken. Zoals vaak is het in de praktijk anders: ons pensioen is complex. Wij hebben de belangrijkste pensioentermen eruit gepikt. Wat betekenen ze eigenlijk?
ACTUELE DEKKINGSGRAAD: de verhouding tussen vermogen en verplichtingen. Bij een dekkingsgraad van 100 is er volgens de regels precies genoeg geld in kas om de beloofde pensioenen uit te keren. De actuele dekkingsgraad wordt maandelijks vastgesteld. U vindt dat getal op de website van uw pensioenfonds.
BELEIDSDEKKINGSGRAAD: de gemiddelde dekkingsgraad van de laatste twaalf maanden.
BESCHERMINGSRENDEMENT: uit het rendement wordt eerst een deel toebedeeld aan gepensioneerden als de rente daalt. Zij worden beschermd tegen schommelingen, zodat de uitkering op peil blijft.
DOORSNEESYSTEMATIEK: nu bouwen alle werknemers evenveel pensioen op, of ze jong zijn of oud. Daarmee betalen jongeren te veel (of zij krijgen te weinig) omdat hun geld langer rendeert dan bij een
63-jarige werknemer. Eigenlijk subsidieert de jongere de oudere (hoewel de jongere natuurlijk ook ouder wordt). Dat wordt afgeschaft. Probleem: de generatie van 40 tot 55 (globaal) heeft wel te veel betaald, maar krijgt dat niet meer terug. Daarom moet deze groep op een of andere manier worden gecompenseerd.
HET FINANCIEEL TOETSINGSKADER (FTK): Het ftk is een set van rekenvoorschriften. De regels voor indexatie zijn veranderd sinds 1 juli 2022.
HET TRANSITIE-FTK: de regels tijdens de overgang naar het nieuwe stelsel. In dat transitie-ftk staat dat korten pas verplicht is als een fonds onder een dekkingsgraad van 90% komt of als een fonds niet op 1 januari 2027 op een dekkingsgraad van 95% kan komen. Indexeren kan op papier sneller: dat mag al voluit vanaf 105%. Dat is in het oude systeem gedeeltelijk vanaf 110 en volledig vanaf circa 125% (verschilt per fonds).
INVAREN: de huidige uitkeringsrechten worden omgezet in persoonlijke pensioenvermogens. Uit dat pensioenvermogen wordt uiteindelijk de pensioenuitkering betaald. Het omzetten van de 1.455 miljard euro aan vermogens van pensioenfondsen is de grootste financiële operatie uit de Nederlandse geschiedenis. Het gaat om een bedrag van ruim twee keer ons nationaal inkomen.
LANGLEVENRISICO: een vreemd klinkend begrip, maar voor een pensioenfonds is het een risico als mensen langer blijven leven dan verwacht. Zij krijgen immers wel een levenslange uitkering, waarvoor in dat geval te weinig is gereserveerd. Deelnemers brengen normaliter gezamenlijk dat geld op.
SLAPERS: mensen die een pensioen hebben staan bij een pensioenfonds, waarin ze niet meer actief deelnemen, bijvoorbeeld omdat ze in een andere sector zijn gaan werken of gestopt zijn.
SOLIDARITEITSRESERVE: een reserve van maximaal 15% van het vermogen, waaruit onder meer het langlevenrisicorisico (zie boven) en beleggingsverliezen kunnen worden gecompenseerd. Hoe – dat hangt af van de keuzes van het pensioenfonds. De reserve wordt gevuld
met rendement, premie en eenmalig met een stukje van het huidige vermogen bij het invaren. Ook dat hangt allemaal af van de keuze bij een fonds.
PREMIE: de pensioenpremie wordt vastgesteld aan de hand van voorzichtig bepaald verwacht rendement. Voor de meeste fondsen ligt dat verwacht rendement rond de 2% (circa 4% met aftrek van inflatie van bijna 2%). Pensioenfondsen rekenen vervolgens uit hoeveel premie nodig is om de opbouw (bij ABP 1,875 en bij Zorg en Welzijn 1,75% per jaar) te halen. Dat is momenteel rond de 25% over het pensioengevend salaris.
PREMIEREGELING: de pensioenpremie komt in een potje. U krijgt wel een pensioenvermogen, maar geen recht op een uitkering van een bepaalde hoogte. Die hoogte hangt geheel af van de gemaakte rendementen. De ambitie is straks om in 42 jaar 80% pensioen over het gemiddelde loon op te bouwen.
REKENRENTE: de rente die pensioenfondsen moeten hanteren van De Nederlandsche Bank om de verplichtingen uit te rekenen: hoeveel geld moet het fonds in kas hebben om straks pensioenen uit te keren. ‘De’ rekenrente is het gemiddelde van de verzameling van de marktrentes die bij alle termijnen horen. Die verzameling heet de rentetermijnstructuur.
SOCIALE PARTNERS: dit is de naam voor de werkgevers en de werknemers. De werkgevers worden vertegenwoordigd door werkgeversorganisaties zoals VNO-NCW, de werknemers door vakbonden, waaronder FNV.
UITKERINGSREGELING: nu nog de standaardregeling in Nederland. U bouwt pensioen met een vast percentage per jaar (verschilt per pensioenfonds) en u heeft recht op die uitkering. Bijvoorbeeld: bij Zorg en Welzijn krijgt u 1,75% (over het pensioengevend salaris), dus na 40 jaar is dat 70% over uw gemiddelde loon, inclusief de AOW.
Heeft gevolgen voor het partnerpensioen
De meeste pensioenregelingen hebben een partnerpensioen. Dit is het pensioen dat uw partner ontvangt als u overlijdt. Of andersom, het pensioen dat u zelf ontvangt na het overlijden van uw partner. In de Wet Toekomst Pensioenen (WTP) zijn hierin veranderingen aangebracht. We zetten er een aantal op een rij.
In een pensioenregeling worden nu ongehuwd samenwonenden soms niet gezien als partner voor het partnerpensioen. Als dat wel het geval is dan moet er vaak aan specifieke voorwaarden worden voldaan. Hierdoor is het voor ongehuwd samenwonenden onduidelijkheid of zij recht hebben op een partnerpensioen.
In de nieuwe wet is een uniform partnerbegrip opgenomen. Alle partnerpensioenen krijgen dezelfde definitie van ‘partner’. Voor ongehuwd samenwonende partners gaat er dus wat veranderen. Om als partner in aanmerking te komen moet het gaan om een meerderjarige persoon die met de werknemer een gezamenlijke huishouding voert. Een uitzondering hierop is de persoon die samenwoont met een (groot)ouder, (klein)kind, broer of zus. Een ‘gezamenlijke huishouding’ kan volgens de nieuwe wet worden aangetoond met een notarieel samenlevingscontract of samenlevingsverklaring. Het laatst vermelde document is nieuw in de wet.
Er komen twee varianten van de samenlevingsverklaring. In de tweezijdige variant verklaren ongehuwd samenwonenden dat ze op hetzelfde adres wonen. De verklaring moet door beiden ondertekend zijn en worden aangeleverd bij de pensioenuitvoerder. Bij de eenzijdige samenlevingsverklaring moet de achterblijvende partner achteraf aannemelijk maken dat er sprake was van een gezamenlijke huishouding op één adres. Dat kan bijvoorbeeld worden aangetoond door het in gezamenlijk eigendom hebben van de woning, als beiden contractant in de huurovereenkomst zijn, of door het hebben van een gezamenlijk kind. Het uniform partnerbegrip gaat er dus voor zorgen dat meer mensen recht zullen hebben op een partnerpensioen.
Let op: ook in het nieuwe stelsel mag de volgende bepaling in een pensioenreglement worden opgenomen:
‘Het aangaan van een partnerschap (bijvoorbeeld door huwelijk) nádat het ouderdomspensioen is ingegaan leidt niet tot het ontstaan van een partnerpensioen.’
In het nieuwe pensioenstelsel wordt het partnerpensioen afhankelijk van het salaris of pensioen. Er komt één rege-
ling, waarbij onderscheid wordt gemaakt in het moment van overlijden:
• Overlijdt u vóór de pensioendatum? Dan krijgt uw partner een partnerpensioen dat afhankelijk is van de hoogte van uw salaris. Dit bedraagt maximaal 50% van het salaris. Een pensioenfonds dekt het risico op overlijden vóór de pensioendatum af met een verzekering. Daarvoor moet een premie betaald worden. Die wordt betaald zolang u als werknemer pensioen opbouwt bij het pensioenfonds.
• Overlijdt u op of ná de pensioendatum? Dan is de hoogte van het partnerpensioen afhankelijk van uw opgebouwde ouderdomspensioen. Dit bedraagt maximaal 70% van het ouderdomspensioen. Hierin verandert er ten opzichte van het huidige pensioenstelsel niets, want dat is nu ook al zo geregeld.
Tot slot: ontvangt u nu al een partnerpensioen, dan blijft dit zo bij de overgang naar het nieuwe stelsel. En als er nu bij uw pensioenfonds een spaarbedrag is gereserveerd voor het partnerpensioen, dan blijft dit bedrag ook beschikbaar voor u in het nieuwe stelsel.
Werknemers die met pensioen gaan, kunnen straks maximaal 10% van hun pensioenvermogen opnemen als bedrag ineens. Dan wordt wel hun maandelijkse pensioen lager. De mogelijkheid om een bedrag ineens op te nemen geldt alleen voor mensen die met pensioen gaan. Niet voor mensen die al gepensioneerd zijn. Dit bedrag kunt u bijvoorbeeld gebruiken voor een verbouwing of een wereldreis. Let op: doordat uw inkomen hoger is in het jaar dat u het bedrag opneemt, zou het kunnen dat u meer belasting moet betalen. En het kan ook zijn dat u geen/minder zorg- of huurtoeslag krijgt. De financiële consequenties kunnen dus groot zijn. Op 5 juli heeft (inmiddels demissionair) minister Carola Schouten de Tweede Kamer geïnformeerd dat opname van een bedrag ineens op zijn vroegst mogelijk is vanaf 1 juli 2024 (in plaats van 1 januari 2024).
Steeds meer mensen kiezen ervoor om na pensionering (deeltijd) te blijven werken. Zo’n 200.000 Nederlanders van 67 jaar of ouder werken door na hun pensioen. De afgelopen jaren is dat aantal alleen maar toegenomen. Ze doen dat deels om mee te blijven doen in de samenleving. Maar natuurlijk ook om bij te verdienen. Of dat altijd voldoende loont, hangt helemaal van uw situatie af. Twee voorbeelden.
VOORBEELD 1: man 68 jaar is gehuwd met vrouw, 67 jaar. Hun inkomens bestaan uit AOW en pensioen. Zijn bruto jaarinkomen is € 12.530, dat van haar € 17.330. De huurwoning kost € 825 per maand. Huurtoeslag: € 0, de huur is te hoog. Zorgtoeslag: in totaal € 210 per maand.
In deze situatie zijn beide personen geen inkomstenbelasting verschuldigd. Dit valt volledig weg tegen hun heffingskortingen (kortingen op de verschuldigde belasting). Wel betalen ze een bijdrage zorgverzekeringswet (Zvw). Meneer en mevrouw willen wat bijverdienen. Hij gaat werken als zelfstandige, bruto € 5.000 per jaar. Mevrouw gaat in loondienst en verdient bruto € 6.000 per jaar. Wat houden zij van deze € 11.000 over?
Meneer is over de € 5.000 nog steeds geen inkomstenbelasting verschuldigd. Wel betaalt hij als zelfstandige een bijdrage Zvw. Netto houdt hij dan ruim 94 % over. Mevrouw is wel belasting verschuldigd, maar geen bijdrage Zvw (dat betaalt haar werkgever). Zij houdt netto
83%. Hun zorgtoeslag wordt wel € 125 per maand lager. Van de € 11.000 houden ze netto 74% over. Hierin is rekening gehouden met de lagere zorgtoeslag.
VOORBEELD 2: alleenstaande vrouw van 68 jaar, bruto jaarinkomen € 39.000. Haar huurwoning kost € 950 per maand. Ze kan een baan in loondienst krijgen voor € 11.000 per jaar. Er is in deze situatie geen recht op huur- of zorgtoeslag.
Van de € 11.000 verdiensten resteert na betaling van belasting netto nog maar 47%. Hoe kan dit? Mevrouw is inkomstenbelasting verschuldigd over dit extra inkomen. Daarnaast heeft zij door het hogere inkomen een veel lagere heffingskorting.
Of werken vanaf de AOW-leeftijd voldoende loont hangt vooral af van uw persoonlijke situatie. En of u vindt dat het voldoende oplevert uiteraard. Naast de eventuele financiële voordelen heeft doorwerken na de pensioengerechtigde leeftijd nog een aantal andere positieve kanten, zoals het behoud van routine, uitdaging, sociale contacten en natuurlijk voldoening.
Rondom pensioen is altijd wat te doen. Er zijn veel interessante boeken, diensten en webinars vol informatie over pensionering en pensioen. We zetten een aantal initiatieven voor u op een rij.
In dit boek maakt de lezer een rondgang door een kasteel met twaalf kamers. Iedere kamer staat symbool voor een thema. Denk daarbij aan onderwerpen als goed afscheid van je werk nemen, omgaan met verlies van status, veranderingen in de thuissituatie, fit en vitaal blijven, psychologische leeftijd, waarden en zingeving, vriendschap en intimiteit. Voor de praktische toepassing zijn er ruim dertig oefeningen om zelfstandig of samen met de partner in te vullen. “Ik denk dat dit boek
Het Pensioenkasteel is onder meer verkrijgbaar via:
bit.ly/hetpensioenkasteel
echt de levens van (bijna) gepensioneerden kan verrijken”, vertelt Cees Harmsen. “Ik kom in mijn omgeving genoeg mensen tegen die best wel oké zijn in hun pensioen, maar toch een gevoel van zingeving missen. Juist die groep heeft veel baat bij dit boek.”
U kunt ook de QR-code scannen.
In samenwerking met de auteur en uitgeverij Van Duuren Media mogen we vijf exemplaren weggeven. Wilt u daar kans op maken? Mail dan naar: contact@anbo.nl
Wilt u meer weten over uw pensioen? ANBO houdt op donderdag 14 september om 10.30 uur een pensioenwebinar met deskundigen uit de pensioenwereld. Dat betekent dat u vanuit uw luie stoel of aan de keukentafel kunt meekijken en -luisteren.
Voorafgaand, tijdens en na het webinar is het uiteraard mogelijk om vragen te stellen. Nadere informatie, waaronder bijvoorbeeld het programma en sprekers, volgt op onze website. Kijk daarvoor op:
anbo.nl/pensioenweb
U vindt daar ook hoe u zich opgeeft voor dit webinar. We zien u graag op 14 september.
Met de nieuwe online tool Geldplan Bijna pensioen van het Nibud krijgen 55-plussers inzicht in de keuzes die zij kunnen maken over hun pensionering. Het Nibud wil dat het voor iedereen duidelijk is wat pensionering betekent - nu en in de toekomst. De tool helpt daarbij en ondersteunt het keuzeproces in de overgang van werk naar pensioen. Het gros van onze leden is natuurlijk al met pensioen. Maar wellicht kunt u er familie, vrienden of kennissen blij mee maken.
Om de belangen van gepensioneerden te borgen is het hoorrecht opgenomen in de Wet Toekomst Pensioenen. Een vereniging van gepensioneerden kan zich met dit hoorrecht melden bij de sociale partners van een fonds. Doel is dat de vereniging een oordeel kan geven over de plannen van de sociale partners.
In de wet is bepaald dat dit tijdig moet, zodat het oordeel
De tool is bereikbaar via
geldplanbijnapensioen.nibud.nl
of scan de QR-code.
van gepensioneerden nog van invloed kan zijn op de plannen. ANBO is een dergelijke vereniging die zich hiervoor kan melden bij een pensioenfonds. Op deze wijze kunnen we de belangen van de groep gepensioneerden onder de aandacht brengen en invloed uitoefenen op de plannen van de sociale partners. ANBO heeft zich onder andere gemeld bij de pensioenfondsen ABP, PFZW, BPL, PWRI, Schilders en Vervoer.
Wist u dat de basis voor het collectief pensioen in Nederland al in 1922 is gelegd? Dat gebeurde 101 jaar geleden door het aannemen van de pensioenwet. Daaruit is uiteindelijk een van de beste pensioenstelsels ter wereld ontstaan.
De eerste die een collectieve regeling invoerde voor de oudedagsvoorziening was de Pruisische kanselier Otto von Bismarck (1815-1898). Hij voerde in 1889 een inkomensverzekering in voor ouderen, invaliden en zieken. In eerste instantie was de pensioenleeftijd 70, later werd dat verlaagd naar 65 jaar. Nederland volgde in 1957 met de Algemene Ouderdomswet (AOW) voor mensen vanaf 65 jaar. In 2024 loopt de leeftijd verder op richting 67 jaar.
AOW-leeftijd voor personen geboren op een bepaalde datum
Daarna loopt de AOW-leeftijd op als de levensverwachting stijgt. Voor elk extra levensjaar moet acht maanden langer worden gewerkt. De definitieve AOW-leeftijd wordt vijf jaar tevoren vastgesteld, zodat mensen zich op hun pensioen kunnen voorbereiden.
De Sociale Verzekeringsbank (SVB) telde aan het einde van afgelopen jaar in totaal 3.588.154 mensen die een AOW-uitkering ontvangen. Daarvan wonen er 3.255.751 in Nederland.
Hoe verhoudt de Nederlandse pensioenleeftijd zich tot die in andere Europese landen? Een overzicht:
• België 65 jaar (stijgt naar 67 jaar vanaf 1 februari 2030)
• Denemarken 67 jaar
Het gaat in deze getallen om een volledige AOW:
U woont alleen
Bedrag per maand vanaf 1 juli 2023 met loonheffingskorting
• Duitsland 65 jaar (stijgt naar 67 jaar in 2030)
• Frankrijk 62 jaar, stijgt naar 64 jaar
• Groot-Brittannië 66 jaar (tussen 2026 en 2028 stijgt deze naar 67 jaar)
• Italië 67 jaar
• Luxemburg 65 jaar
• Noorwegen 67 jaar
• Polen 65 jaar voor mannen, 60 jaar voor vrouwen
• Spanje 66 jaar (stijgt naar 67 jaar in 2027)
Bedrag per maand vanaf 1 juli 2023 zonder loonheffingskorting
Brutobedrag
Af: loonheffing € 277,42
U bent getrouwd of woont samen
Bedrag per maand per persoon vanaf 1 juli 2023 met loonheffingskorting
Brutobedrag AOW €993,16
Af: loonheffing €0,00
Af: bijdrage Zvw (5,43%) €53,92
Nettobedrag AOW €939,24
Bedrag per maand per persoon vanaf 1 juli 2023 zonder loonheffingskorting
Brutobedrag AOW €993,16
Af: loonheffing €188,33
Af: bijdrage Zvw (5,43%)
1.101,56
79,17 Nettobedrag AOW
Af: bijdrage Zvw (5,43%) €53,92
Nettobedrag AOW €750,91
Het brutobedrag AOW is inclusief de inkomensondersteuning AOW van €5. U bouwt voor elke maand AOW vakantiegeld op. U krijgt uw vakantiegeld in mei. In 2023
wordt de AOW nog
op:
Heerlijk uitgerust wakker worden en ook nog makkelijk uw bed op- en schoonmaken? Ontdek het comfort en gemak van een levensloopbestendig bed voor nu en later.
Gratis brochure? Bel 0341 277 010 of ga naar www.well-fair.nl
Hal 7 | Stand 07D14
“De operatie om 1500 miljard euro te verdelen is historisch”
Willem Reijn, beleidsadviseur pensioenen bij ANBO:
Tien jaar volgt hij voor ANBO het pensioendossier. Nu het parlement de Wet Toekomst Pensioenen heeft goedgekeurd is het tijd voor een terugblik met beleidsadviseur pensioenen Willem Reijn. “Pensioen mag niet de uitkomst zijn van berekeningen, maar de uitkomst moet het doel volgen: menswaardig ouder worden.”
NA TIEN JAAR EINDELIJK EEN NIEUW PENSIOENSTELSEL. OPGELUCHT?
“Nou, ik heb een beetje een dubbel gevoel. Zonder nieuw stelsel hadden pensioenfondsen afgelopen jaar niet of nauwelijks kunnen indexeren. Nu zijn de pensioenen in de meeste gevallen met vijf tot twaalf procent verhoogd. Daar hebben gepensioneerden veel aan, na vijftien jaar stilstand en dus achteruitgang. Anderzijds: na deze verandering kunnen we niet meer terug. Als alle potjes gevuld zijn, kunnen we niet meer zeggen: we doen het toch maar niet, we halen uw potje weer leeg. Zo bezien is de operatie om 1500 miljard euro te verdelen historisch. Er is geen nooduitgang. De wet is één ding, de implementatie is waar het voor de mensen echt om gaat. Verder vinden wij dat de koopkracht in het nieuwe stelsel onvoldoende is geborgd. Dat vinden
wetenschappers van het pensioenkenniscentrum Netspar van Tilburg University ook. Dus de wet is nog niet af, er moet nog een slag worden gemaakt.”
BELANGRIJK?
“Mensen moeten steeds meer voor zichzelf zorgen. Vroeger zorgde de overheid voor je met huisvesting en zorg. Nu moeten we dat steeds meer zelf regelen, voor jezelf maar ook voor je broer, zus, vrienden of buren. Om voor je zus die ver weg woont te zorgen, heb je een auto nodig. Om thuiszorg te regelen moet je steeds vaker betalen, zoals minister Helder onlangs nog eens onderstreepte. Een koopkrachtig pensioen is dus een absolute voorwaarde om op een fatsoenlijke manier door te kunnen leven. Pensioen is een sociale voorziening, niet een financieel
product zoals deskundigen het vaak benaderen. Het mag niet de uitkomst zijn van berekeningen, maar de uitkomst moet het doel volgen: menswaardig ouder worden.”
WAAROM MOEST ER EEN NIEUWE WET KOMEN?
HET HUIDIGE STELSEL IS TOCH AL JAREN EEN VAN DE, ZO NIET HÉT BESTE PENSIOENSTELSEL TER WERELD?
“ANBO wilde in 2011 al over naar een nieuw stelsel. Dat zou iets meer onzekerheid geven, maar ook veel meer kans op indexatie. Dat stelsel is gesneuveld door gedonder in de FNV. Tegenstanders hebben dat stelsel neergezet als ‘casinopensioen’. Vervolgens was de reactie van de overheid: ‘Oh, u wilt zekerheid? Nou dan krijgt u zekerheid!’ Door de strenge regels was de kans op verlaging klein, maar die op verhoging nog kleiner, omdat er enorme reserves moesten worden opgebouwd voordat indexatie mogelijk was. Gevolg: bij de grote fondsen is de koopkracht van het pensioen over al die jaren met tientallen procenten gedaald. Ja, Nederland heeft een heel goed stelsel. Daarin moet je wel de AOW betrekken. De combinatie van AOW en bedrijfspensioen zorgt voor een behoorlijk inkomen. De armoede onder ouderen is de laagste in Europa, op Luxemburg na geloof ik. Maar de onvrede onder gepensioneerden is vrij groot, dus het is goed dat er wat verandert.”
zijn. Persoonlijk is het ook al niet. Ja, iedereen krijgt een eigen potje. In het meest gekozen systeem, het solidaire contract, heb je niets over dat potje te zeggen. Het is ook helemaal niet van jou. Het is er om jou nu – of straks –een uitkering te geven. Het pensioenakkoord zou ook een antwoord zijn op een snel veranderende arbeidsmarkt. Het ontgaat mij tot nog toe op welke manier dit een serieus antwoord is.”
NOU, MET ZOVEEL KRITIEK MOET ANBO WEL
TEGEN DAT NIEUWE STELSTEL ZIJN.
“Voor de duidelijkheid: wij hadden liever het stelsel van 2011 gehad. Dat is minder zekerheid, meer kans op een koopkrachtig pensioen en verder feitelijk het huidige systeem. Maar die oorlog was niet meer te winnen. De FNV heeft het in 2018 en 2019 alsnog geprobeerd, maar bakzeil gehaald. Dan kun je blijven roepen dat je ‘teugen’ bent, maar daar schieten onze leden niets mee op. Wat dat betreft heb ik wel waardering voor Tuur Elzinga, de voorzitter van de FNV. Die heeft zijn nek uitgestoken, is beschimpt en bespot, maar er ligt nu wel een stelsel dat meer uitzicht biedt op koopkracht. En dat terwijl juist zijn partij, de SP, waarvoor hij in de Eerste Kamer zat, de uitgesproken en geharnaste tegenstander is.”
WAT HEEFT ANBO GEDAAN VOOR HET NIEUWE STELSEL?
WORDT DAT STELSEL DAN ZOVEEL BETER?
“Regering, vakbonden en werkgevers hebben nogal wat doelen gehad. Het nieuwe stelsel moet transparant, uitlegbaar en persoonlijk worden. Nou, het nieuwe stelsel is echt niet uitlegbaar. Deskundigen vechten elkaar het kot uit om de vraag hoe het nou allemaal precies zit. En als het niet uitlegbaar is, dan kán het al niet transparant
“We hebben in elk geval nauwe samenwerking gezocht met KBO-PCOB en de Koepel Gepensioneerden. Gezamenlijk optrekken maakt meer indruk dan als losse bonden te werk gaan. We hebben talloze malen overlegd met de ministers, ambtenaren, vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers en jongerenorganisaties. Er is wel het een en ander aangepast. Maar bedenk: dat komt omdat meer partijen dat willen. Zo wordt de premie straks anders geheven dan nu. In het oorspronkelijke voorstel zouden de premies voor oudere werknemers enorm stijgen. Dat zou het voor oudere werklozen heel moeilijk maken om weer aan een baan te komen. Dat is nu anders geregeld. Belangrijk is dat we samen pensioen blijven opbouwen, dat de verplichtstelling overeind blijft, dat we samen risico’s delen. Dat het een levenslang pensioen blijft. Dingen die voor ANBO heel belangrijk zijn en tegen de liberale wind in overeind zijn gebleven. Zoals ik eerder zei: er moeten nog dingen worden verbeterd, met name het borgen van koopkracht.”
“Pensioen is een sociale voorziening, niet een financieel product”
“Dat moet heel secuur gebeuren. Mede op ons initiatief is er een handreiking evenwichtige transitie gekomen. Let wel, geen IKEA-handleiding, maar een rapport waarin fondsbesturen, sociale partners, verantwoordingsorganen en verenigingen van gepensioneerden worden geholpen met keuzes maken. Die omzetting van pensioenaanspraken in pensioenvermogens heet invaren. Dat moet evenwichtig tussen generaties. In gewoon Nederlands: eerlijk. Daarvoor is het nodig dat er draagvlak is, vooral bij gepensioneerden die van dat geld morgen hun inmiddels dure brood moeten kopen. Sociale partners en fondsbesturen moeten ons daarbij goed betrekken, om te voorkomen dat er straks enorme onvrede en daarmee een tsunami van rechtszaken ontstaat. Dat vind ik wel een zorgpunt. Maar ik reken erop dat het meestal netjes gaat. Veel zal afhangen van de financiële toestand van de fondsen. Immers, bij een hoge dekkingsgraad valt meer te verdelen en te kiezen dan bij een lage dekkingsgraad.”
JE KLINKT TEVREDEN, MAAR ER IS TOCH OOK VEEL WEERSTAND?
“Nou ja, gematigd tevreden met wat dubbele gevoelens. Ik weet niet hoe breed die weerstand is. Als de pensioenen tenminste op hetzelfde niveau blijven zal het met de onrust meevallen. Een uitdaging wordt hoe pensioenfondsen de veranderingen precies gaan uitleggen. Hoe zij de stroom van tienduizenden, misschien wel honderdduizenden telefoontjes, mailtjes en brieven gaan opvangen. Met vragen als: klopt dat bedrag in mijn pensioenpot wel? Bent u niet iets vergeten?”
JE HEBT ZELF VORIG JAAR DE GEPENSIONEERDE LEEFTIJD BEREIKT. WEET JIJ WAAR JE DE KOMENDE JAREN AAN TOE BENT?
“Ha, ja! Ik heb een contract bij ANBO tot 2026, want toen zou de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel klaar zijn. Maar dat wordt nu 2028. Dus ik moet het eens hebben over contractverlenging. Ik verwacht geen rare dingen met mijn pensioen. Ik reken er ook niet op dat de indexatieachterstand wordt goedgemaakt, misschien een beetje. Een beetje matiging van de verwachtingen is misschien wel goed.”
“Pensioen is in de basis heel simpel. Pensioen = premie + rendement. Maar omdat we met iedereen rekening willen houden en de opbrengsten een beetje gelijkmatig over alle deelnemers willen spreiden, worden ingewikkelde mechanismes ingebouwd. Kortom: we maken het om hele goede redenen onbegrijpelijk moeilijk. Dat maakt het voor mij overigens buitengewoon interessant.”
Willem Reijn werkt tien jaar bij ANBO. Hij heeft in die jaren het pensioendossier op de voet gevolgd en blijft dat ook de komende jaren doen in zijn rol als beleidsadviseur pensioenen. De 67-jarige Bredanaar is oud-journalist, voormalig vicevoorzitter van de Nederlandse Vereniging van Journalisten, getrouwd, heeft drie kinderen en is sinds tien maanden opa van kleindochter Emma.
“Pensioen is in de basis heel simpel”
Laat onze chefs voor je koken
Altijd in 4 minuten een maaltijd op tafel
Vers bereid door onze chefs
Bereid met alleen natuurlijke ingrediënten
Elke week meer dan 20 nieuwe gerechten
Gratis gekoeld aan huis bezorgd
Altijd een verse maaltijd in je koelkast
EXCLUSIEF
voor lezers van dit blad
€5,- extra korting op onze kennismakingsaanbieding
4 maaltijden nu voor €20,-
Jouw kortingscode*
10.000+ klantreviews
* De code is alleen geldig voor nieuwe klanten
Pensionering is een mijlpaal in je leven. We vroegen onze leden om ervaringen te delen over hun pensioen, de uitdagingen die ze zijn tegengekomen, wat hun verwachtingen overtrof of wat juist tegenviel.
Ook delen ze waardevolle adviezen.
“Ik keek uit naar mijn pensioen. Geen stress meer. Alleen leuke dingen doen. Ik zag wel op tegen dat ‘gat’. Dat kwam gelukkig niet. Wat ik minder leuk vond was dat ik niet meer gekoppeld werd aan een functie, maar aan mijzelf. Dat is even wennen als je niet zo zelfverzekerd bent. Dat heb ik moeten leren en dat is gelukt. Ik heb mezelf beter leren kennen. Daar ben ik tevreden mee. Het is fijn om zelf je tijd in te delen en leuke activiteiten en vrijwilligerswerk te doen. Echt genieten. Ik doe vrijwilligerswerk bij Repair Café en ondersteun iemand met de financiële administratie. Ik zwem en wandel graag, ben creatief met stof en wol (vilten) en heb een moestuin. En ik hou van lezen. Ik heb mezelf beter leren kennen door het alleen wonen, het niet hoeven aanpassen, eigen keuzes maken en mensen ontmoeten. Nu zit ik in een initiatiefgroep voor een Knarrenhof en hoop daar zelf ooit te gaan wonen. Spannend en inspirerend. Je moet je blijven ontwikkelen. Dat kan ook nog na de pensionering. Voor mij persoonlijk is het ook belangrijk om mezelf elke dag een opdrachtje te geven. Iets praktisch, iets nuttigs en intussen genieten van de natuur.”
“Voor mij persoonlijk is het ook belangrijk om mezelf elke dag een opdrachtje te geven.”
“Blijf
Als uw partner of naast familielid overlijdt, komt er veel op u af. Ook de Belastingdienst vraagt u als nabestaande het één en ander te regelen. Gelukkig is een beetje extra hulp nooit ver weg. De checklist nabestaanden helpt u om een persoonlijk overzicht te maken. Of bel ons met uw vragen.
Ga naar belastingdienst.nl/nabestaanden of bel 0800 - 235 8354 (gratis)
“In 2010 was het dan zover, met pensioen. De vrijheid tegemoet, geen afspraken meer, doen wat ik zelf wil. Het liefst was ik met stille trom vertrokken, maar daar had mijn vrouw een stokje voor gestoken. Ze had de kinderen en enkele andere familieleden uitgenodigd naar mijn werkplek te komen om mij toe te zingen. Gezellig, ontroerend en onvergetelijk. In het begin was het wel wennen. De zee aan vrijheid is ineens wel erg groot. Wie ben ik zonder werk en collega’s? Het was of ik mezelf op-
13 jaar geleden overleden en nu ben ik dus alleenstaand. Het verdriet wordt minder, maar het gemis wordt groter.
nieuw moest uitvinden. Nu niets meer hoeft, niets meer moet, komt mijn ware ik tevoorschijn. Ik wil met vetkrijt tekeningen maken. Soms krijg ik er applaus voor. Wie had dat gedacht? Op de kweekschool voor onderwijzers
lukte het van geen kanten. Schrijven van gedichten en verhalen bleek ik ook te kunnen en een uitgever zag er wel wat in. Eindelijk doe ik mee, een droom komt uit.”
“Ik was blij dat ik met pensioen kon gaan. Ik was leraar Duits en fysica op de MAVO en mocht stoppen met 61 jaar. Kom daar nu eens om, maar toch had ik pech, want ik miste net de halve vut met 55 jaar. Alleen de examengroepen waren nog leuk. Mijn vrouw is alweer
Ik ben nu 84 en ben ook al 5 kennissen kwijt. Gelukkig heb ik een leuke hobby: elektronica. Ik heb een amateurlicentie van Agentschap Telecom, dat heet nu overigens Rijksinspectie Digitale Infrastructuur. Dus ik mag met andere amateurs verbinding maken. Ook heb ik een goede gezondheid. Ik fiets elke dag 20 kilometer.
“Ik ben op mijn 34ste naar Nederland gekomen. Ik kom uit Suriname en werkte daar voor de medische faculteit 13 jaar op een onderzoekslaboratorium. Vanaf 1992 ben ik gaan werken bij het Koninklijk Instituut voor de Tropen. De laatste jaren is dit laboratorium overgenomen door het Academisch Medisch Centrum. We doen onderzoek naar de ziekte van Weil. Deze wordt door ratten, muizen en knaagdieren overgebracht en kan dodelijk zijn. Sinds mijn pensioen zijn de inkomsten met een derde naar beneden gegaan. Verder heb ik 66 procent AOW opgebouwd. In principe ben ik best tevreden. Ware het niet dat ik een leuke vriend heb, waar ik graag mee wil samenwonen. Maar dan worden we allebei gekort op onze AOW, terwijl ik niet eens volledige AOW heb. Dat zou ons 800 euro per maand schelen.”
Als traplopen niet meer zo makkelijk gaat, kan uw trap een hindernis worden. Bij Otolift begrijpen wij dat u het liefst zo lang mogelijk in uw eigen huis blijft wonen. Omdat elke situatie anders is, maken wij de traplift helemaal op maat. Hoe uw trap er ook uitziet en wat uw wensen ook zijn; samen vinden we altijd de perfecte oplossing.
Vrijblijvend thuisadvies
Wilt u meer informatie over onze trapliften? Vraag dan gratis onze brochure aan. Of maak een afspraak voor een vrijblijvend thuisadvies. U weet dan precies wat er mogelijk is voor uw situatie.
Op deze pagina delen we correspondentie met onze leden. Heeft u iets leuks, moois of opvallends te delen? Of heeft u iets over het ANBO Magazine dat u kwijt wilt? Meld het via:
contact@anbo.nl
Jakob Bosch contact@anbo.nlReactie op artikel in juni uitgave
Geachte redactie, Graag wil ik reageren op uw geplaatste verhaal over slechthorendheid. Ik ben emotioneel gegrepen door het zeer herkenbare verhaal. Dat maakte nogal wat los bij mij. Ik ben enige jaren geleden geopereerd aan een brughoektumor en deze heeft veel schade aangericht, waaronder doofheid aan een kant en evenwichtsstoornissen.
Erik Luigies contact@anbo.nlOud en gehandicapt, maar toch
Beste mensen,
Ik ben 77 jaar en heb een spierziekte. Toch bouw ik met allerlei trucjes grote Lego-auto’s en maak die op afstand bestuurbaar. Mijn kleinzoons rijden daarmee door mijn grote appartement.
Nu zei iemand laatst dat ik eens aan ouderen met een handicap moest laten zien, dat je met allerlei trucjes nog beste Lego voor volwassenen kunt bouwen.
Daarom dit berichtje. Iets voor jullie?
Onderwerp:
Mijn sociale leven is erg ingeperkt. Dat komt mede door (sommige) mensen die op voorhand een oordeel klaar hebben en zeer kwetsende opmerkingen maken zonder dat ze de moeite nemen om je verhaal aan te horen. Ik vraag mij af of andere mensen, in een dergelijke situatie, daar last van hebben en hoe gaan anderen hiermee om?
Van: Aan:
Erik J. LuigiesMet vriendelijke groet,
Jakob BoschWat zijn het en wat kunt u ermee?
ANBO-lid Peter Tuchscherer heeft ons benaderd met de vraag of we eens aandacht willen besteden aan Chromebooks. U leest in dit artikel wat een Chromebook is, wat u ermee kunt en wat de voor- en nadelen zijn.
Een Chromebook is een speciaal soort laptop, uitgerust met software van technologiebedrijf Google, bekend van de zoekmachine. De Chromebook is standaard uitgerust met ChromeOS van Google, in plaats van Windows van Microsoft of macOS van Apple. Het systeem draait op apps en online-diensten zoals Gmail en Google Drive.
Chromebooks bestaan uit een toetsenbord en scherm en zijn compatibel met muizen. De apparaten zijn licht en starten snel op dankzij het ontbreken van zware hardware zoals cd- of dvd-drives. Ze ontvangen ook automatisch updates voor een soepele werking.
Het gebruik van een Chromebook is vrij eenvoudig. Bij het opstarten hoeft de gebruiker slechts de gewenste taal te selecteren en wifi-inloggegevens in te voeren. Daarna is toegang tot hun Google-account voldoende om aan de slag te gaan. Zo hebben ze direct toegang tot hun persoonlijke Google-diensten zoals Gmail en Google Drive.
Chromebooks volgen een ander pad dan Windows-laptops of MacBooks. Ze draaien op apps uit de Chrome Web Store, in plaats van op lokaal geïnstalleerde software. Documenten worden niet op de harde schijf bewaard, maar online in de cloud. Sommige modellen kunnen ook Android-apps uit de Play Store draaien. Chromebooks functioneren optimaal met een actieve internetverbinding. Als er thuis geen internet beschikbaar is, kunt u beter een ander merk laptop kiezen.
Chromebooks hebben meestal een harde schijf van ongeveer 64 GB, omdat de meeste opslag online plaatsvindt. Bij aankoop van een Chromebook krijgt de gebruiker 100 GB online opslagruimte voor hun bestanden, die automatisch een back-up krijgen. Chromebooks hebben ook geen aparte virusscanner nodig, omdat Google de online bestanden automatisch beveiligt.
De prijs van een Chromebook varieert aanzienlijk, met basismodellen vanaf ongeveer 200 euro tot high-end-modellen die wel 900 euro kunnen kosten.
Chromebooks zijn ideaal voor mensen die lichte computertaken uitvoeren, zoals surfen op het internet, e-mailen, online bankieren, online winkelen, het bekijken van video’s en het typen van documenten. Ze zijn ook geschikt voor basale fotobewerking, mits de juiste app is geïnstalleerd. Hun lichte gewicht maakt ze bovendien uiterst geschikt voor mobiel gebruik.
Chromebooks zijn niet ideaal voor zware computertaken zoals videobewerking. Als u geen persoonlijke gegevens aan Google wilt geven, is een gewone laptop met een
grote opslagcapaciteit een betere keuze. Op zo’n laptop kunt u alle bestanden lokaal bewaren en bent u niet afhankelijk van Google’s diensten. Bovendien kunt u software die geïnstalleerd is op een Windows-laptop of MacBook ook gebruiken zonder actieve internetverbinding.
Heeft u een digitaal onderwerp waar u graag eens meer over leest? Laat het ons weten via:
contact@anbo.nl
Heeft u hulp nodig met uw computer, tablet, smartphone of een ander digitaal apparaat? Word dan nu lid van SeniorWeb.
U kunt dan onder andere gebruikmaken van hulp via internet, per telefoon of aan huis. Daarnaast ontvangt u als lid exclusieve informatie en tips in tijdschrift Enter, deskundige controle van verdachte mails en kunt u onbeperkt online cursussen volgen.
Word nu lid en ontvang, omdat u ook ANBOlid bent, €5,50 korting op uw contributie. U bent gratis lid tot eind 2023 en betaalt in 2024 slechts €32,50 in plaats van €38. Bovendien ontvangt u het SeniorWeb Puzzelboekje.
Ga naar
www.seniorweb.nl/anbo
of bel met 030 – 276 99 65 voor meer informatie
Wat uw woon- of eetsituatie ook is: bij apetito willen we u culinair verrassen. Laten genieten van gemak… met onze keuze uit 130 vriesverse maaltijden!
4 ervan kunt u nu proberen in een proefpakket voor slechts € 19,95.
Gratis aan huis bezorgd en zonder verdere verplichtingen. Bij uw bestelling ontvangt u bovendien 12 ijsdesserts gratis! Dat smaakt naar meer toch?
Inclusief
Eet u natriumarm, vegetarisch of glutenvrij? Ook dat kan. Ga naarapetito-shop.nl/proefpakket of bel 088 - 2012 123 en maak uw keuze. Vermeld bij de bestelling actiecode: 108-ANBO08P23. Eet smakelijk!
Deze actie is enkel voor nieuwe klanten en geldig t/m 13 oktober 2023. Kijk voor de overige voorwaarden op apetito-shop.nl/proefpakket.
Bestel & geniet van:
Dit keer staan we stil bij de jaren 70 van de vorige eeuw. Heeft u zelf suggesties? Deel ze vooral met ons via contact@anbo.nl
De jaren zeventig was de periode van flower power en de hippiebeweging. Maar ook van bezuinigingen, treinkapingen, discussies over abortus en softdrugs en van de oliecrisis, die leide tot de autoloze zondagen. Vrouwen sloten zich aan bij activistische vrouwenbewegingen en gingen naar de moedermavo. Het interieur werd gemoderniseerd met behang met bontgekleurde motieven, bruine schrootjes, een ribfluwelen bank en rotanstoelen. Op tafel stond een glaasje met sigaretten.
Uit de radio klonk muziek van Donna Summer, The Eagles, ABBA, Iggy Pop en de Bee Gees. Het eten werd culinairder met huzarensalade, gevulde eitjes, elleboogjesmacaroni met Smac, gerechten uit de Römertopf of snelkookpan en natuurlijk … fondue! Als toetje Saroma pudding of luchtige Bourbon. Populaire auto’s waren de Renault 5, de Citroën 2CV (alias de Lelijke Eend) en de Datsun Cherry. Lange haren waren helemaal in, net als bontgekleurde maxi-jurken, strakke bovenkleding en broeken met wijde pijpen, jumpsuits en schoenen met plateauzolen.
In de bioscoop draaiden baanbrekende films als Turks Fruit, The Godfather, Saturday Night Fever en de thriller Jaws. Op tv keken we naar ‘Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, Q en Q, Hollands Glorie, Swiebertje Charlie’s Angels. Maar ook naar De Versierders (The Persuaders) met Roger Moore. Die laatste serie kunt u nu bekijken bij televisiezender ONS.
ONS is dé tv-zender voor mensen die nostalgie een warm hart toedragen.
www.kijkbijons.nl
Wat we er ook van vinden, als we ouder worden, verandert er een heleboel. Dingen die we misschien niet hadden zien aankomen, waar niemand ons over vertelt of die we niet begrijpen. Specialist ouderengeneeskunde Ester Bertholet ziet veel mensen die al flink geholpen zijn als ze simpelweg begrijpen wat er aan de hand is. Haar gids ‘Vitaal ouder worden is zo gek nog niet’ draagt bij aan kennis en begrip. “Het is jammer dat we nog maar zo weinig weten over ons eigen lijf. Ik hoop dat mensen daar met mijn boek meer over leren.”
Sinds 2010 werkt Esther Bertholet als specialist ouderengeneeskunde in haar zelfstandige praktijk in Velp. Zo weet ze dat het geven van uitleg over het lichaam en welke klachten haar patiënten hebben, een belangrijker onderdeel van haar werk is dan het behandelen van de klacht zelf. Ze besloot daarom een complete gids te schrijven over alles wat je op het gebied van gezondheid tegenkomt als je ouder wordt. Haar boek ‘Vitaal ouder worden is zo gek nog niet’ ligt sinds april in de winkels. En daaraan werkten ook ANBO-leden mee.
“Mensen zijn soms wanhopig door alles wat ze overkomt”, merkt Bertholet. “Ze hebben last van bijvoorbeeld cognitieve achteruitgang, of zijn wat ik noem ‘wankel ter been’, en dan komen er ineens andere klachten zoals incontinentie, geheugenklachten of gehoorproblemen bij.” Bertholet kijkt naar haar patiënten met een holistische blik, wat wil zeggen dat ze breder kijkt dan naar alleen het medische verhaal. “Je gezondheid gaat ook over zingeving, je sociale contacten en hoe je omgaat met je ziekte. Het gaat om het hele verhaal. Het belangrijkste is dat we alles op een rijtje krijgen en dat mensen goed geholpen worden door mijn team, dat bestaat uit artsen en verpleegkundigen met veel geriatrie-kennis en een secretariaat. We zitten in een gezondheidscentrum en hebben hele korte lijntjes. Een verwijzing doen we trouwens op maat: we kijken altijd of een collega zoals
een ergotherapeut ook persoonlijk bij de patiënt past. En soms hoeven mensen niet naar therapie, maar moeten ze gewoon weer eens lekker dansen. Daarvoor heb ik ontmoetingscentrum Ons Raadhuis opgericht.”
In Ons Raadhuis geeft Bertholet ook presentaties over gezondheidszaken waarmee ouderen te maken krijgen. Over angst, incontinentie of geheugenproblemen bijvoorbeeld. Op een gegeven moment besloot ze alles op te schrijven en te bundelen tot een boek. “Ik had wat oproepjes geplaatst (onder andere in ANBO Magazine) met de vraag of ouderen mij van input konden voorzien. Want ik wilde weten waar zij tegenaan lopen, welke vragen zij hebben. Ineens had ik een hele grote groep mensen bij elkaar, en zo groeide het idee van het schrijven van zo’n twaalf hoofdstukken uit tot het maken van een complete gids.”
Het boek bestaat uit zes delen. Deel 1 beschrijft de werking van organen en weefsels, in deel 2 lees je over de meest voorkomende klachten bij ouderen, met daarbij hoe je ze behandelt en hoe je er zelf mee omgaat en deel 3 is informatie over medicijnen. In deel 4 lees je alles over leefstijl en deel 5 snijdt onderwerpen aan die je niet met de arts bespreekt, maar die wél belangrijk zijn. Waar moet je op letten als je nieuwe schoenen koopt, bijvoorbeeld. Het laatste deel van het boek gaat over zingeving, een heel belangrijk onderdeel van gezondheid.
“Het boek gaat vooral over je lichaam en je klachten leren kennen. Ik vind dat we nog maar zo weinig weten over ons eigen lijf, maar ook over met welke klachten we wel en juist niet naar de huisarts zouden moeten gaan. Veel klachten kun je ook zelf behandelen. Het kloofje in je mondhoek bijvoorbeeld. Dat kan enorm vervelend zijn, maar is vaak een schimmeltje dat met een crème van de drogist heel snel weg is. Daarmee hoef je niet naar de
“Soms moeten mensen gewoon weer eens lekker dansen”
Onderzoek: 76%
Wilt u graag in uw eigen huis blijven wonen, maar vormt de trap een obstakel? U bent niet de enige die met dit dilemma worstelt. Dit blijkt uit onderzoek van Koninklijke Otolift onder haar klanten. Het onderzoek toont aan dat maar liefst 76% van de ondervraagden niet wil verhuizen naar een aangepaste woning. Opvallend is dat zelfs 20,85% van de 55-plussers en 21,3% van de 75-plussers aangeeft ‘nooit of te nimmer’ van woning te willen veranderen.
Het behoud van zelfstandigheid speelt een belangrijke rol bij de beslissing om thuis te blijven wonen. Voor maar liefst 35% van de ondervraagden is dit de voornaamste reden. Naast zelfstandigheid zijn er andere belangrijke factoren die motiveren om in de eigen woning te blijven, zoals de vertrouwde omgeving en dierbare herinneringen. 23,9% van de ondervraagden wil niet verhuizen vanwege de fijne buurt waarin zij wonen. Vooral de (groene) omgeving, de eigen tuin en de nabijheid van voorzieningen worden hierbij genoemd. Maar ook een tekort aan geschikte woningen en lage woonlasten spelen mee.
Dierbare herinneringen vormen een andere belangrijke reden om niet te verhuizen. In de loop van de jaren is het huis een symbool geworden van mooie momenten. Maar liefst 22,1% van de respondenten hecht veel waarde aan de herinneringen in de huidige woning, zoals de geboorte van kinderen.
Het alternatief: een traplift
Maar wat is er mogelijk als traplopen een steeds grotere uitdaging wordt? Bij Koninklijke Otolift begrijpen wij hoe belangrijk het is om in uw vertrouwde huis te blijven wonen. Een traplift geeft u de vrijheid om elke ruimte in uw huis te gebruiken. Omdat elke trap anders is en geen situatie hetzelfde is, bieden wij een maatwerkoplossing die perfect bij u past.
Door moderne technologie en een uitgebreid testproces is een Otolift veilig en betrouwbaar. Zo stopt de traplift automatisch als er een obstakel op de trap ligt en kan de traplift ook bij stroomuitval gebruikt worden. Daarnaast is elke Otolift volledig opklapbaar, waardoor deze zo min mogelijk ruimte inneemt. En kan er gekozen worden tussen plaatsing in de binnenbocht en de buitenbocht van de trap. Plaatsing in de binnenbocht houdt de brede zijde van de treden vrij beloopbaar. Ook kan de trapleuning vaak blijven zitten.
Veilig en comfortabel wonen Wilt u ook veilig en comfortabel in uw vertrouwde omgeving blijven wonen, zonder dat de trap een obstakel vormt? Kies dan voor een op maat gemaakte traplift die perfect op uw trap past en aansluit bij uw wensen. Neem contact op voor een vrijblijvend thuisadvies of vraag gratis een brochure aan. Bel gratis naar 0800 - 444 770 8 of ga naar Otolift.nl
“Ik ben dol op geraniums, maar niet om achter te zitten”
huisarts, maar als je ’s nachts last hebt van benauwdheid juist wel. En dat doen veel ouderen dan weer niet. De meeste mensen weten ook niet dat als je tijdig een gehoorapparaat aanschaft, je klachten minder snel verergeren. Je moet je gehoor namelijk blijven prikkelen. Gehoorklachten kunnen enorm belemmerend zijn, want je wordt er moe van, je kunt contacten kwijtraken en problemen krijgen in je relatie. Dat is dus deels te voorkomen, als je het maar weet. ‘Vitaal ouder worden is zo gek nog niet’ is niet bedoeld om in één keer uit te lezen, maar ik hoop dat ouderen zo stukje bij beetje meer kennis krijgen.”
Lauwerier werkten mee aan ‘Vitaal ouder
BOUDY TJHO
“Twee jaar lang stuurde Ester ons allerlei vragen die we moesten beantwoorden. Dat werd dan in het boek verwerkt. Ik wilde graag meewerken omdat ik het zo’n leuk initiatief vind, dat zij ouderen hiermee wil helpen. Ik ben bijna 82 en ik heb het nodige meegemaakt. Dat deel ik graag. Ik vind dat ik zelf wel vitaal ouder word, ik heb tot mijn 77e gewerkt, let goed op mijn eten en beweeg voldoende. Ik ben ook vrijwilliger bij de buurtbibliotheek in ons dorp, daar geef ik nieuwe Nederlanders Nederlandse les. Ik ben dol op geraniums, maar niet om achter te zitten.”
SANNEKE LAUWERIER
“Ik houd van teksten schrijven en redigeren en heb jarenlang in een verpleeghuis gewerkt. Dus toen ik in ANBO
Magazine de oproep van Ester zag, sprak mij dat direct aan. De concepttekst kritisch lezen, kijken of het begrijpelijker beschreven kan worden, met inhoudelijke voorstellen komen voor aanvulling op een onderwerp, simpele taalfoutjes eruit halen, dat vond ik leuk om te doen. Het eindresultaat is een soort encyclopedie van allerlei problemen en oplossingen, die diepgang heeft en toch overzichtelijk en toegankelijk is. Heel knap gedaan.”
Na haar afstuderen werkte Ester Bertholet vijf jaar als huisarts. Daarna liet ze zich omscholen tot specialist ouderengeneeskunde: een arts die oudere patiënten met complexe problemen ziet. In 2010 richtte ze haar eigen zelfstandige praktijk in Velp op, waar ze op verwijzing van huisartsen oudere patiënten ziet. In 2016 richtte Bertholet ontmoetingscentrum Ons Raadhuis op en in 2020 gaf Bertholet ‘Het Behandelpaspoort’ uit, een boekje in paspoortformaat dat als handvat kan dienen bij het nadenken over en het beschrijven van behandelwensen. Sinds april 2023 is ‘Vitaal ouder worden is zo gek nog niet’ te koop.
www.praktijkouderengeneeskunde.nl contact@anbo.nl
worden is zo gek nog niet’
Er zijn oneindig veel producten, apps, uitjes en gadgets die het leven leuker, makkelijker en/of interessanter maken. In elk nummer van ANBO Magazine tipt hoofdredacteur Jurriën Beerda zijn favorieten. Heeft u zelf een interessante of leuke tip, meld dit dan via:
contact@anbo.nl
Denkt u er ook weleens over om uw herinneringen te laten vastleggen?
Dan bent u niet de enige. Steeds meer mensen kiezen ervoor hun levensverhaal te (laten) schrijven. “Het vastleggen van het eigen levensverhaal kan voor mensen veel betekenen”, vertelt Hilde Reiding. Met haar bedrijf Jaarringen schrijft zij als professioneel auteur levensverhalen, die ze vormgeeft in persoonlijke boeken. “Het kan een bron zijn van inzicht, zingeving of inspiratie of rust creëren
wanneer iemand veel heeft meegemaakt. Maar ook voor familie of anderen met wie het gedeeld wordt, is zo’n verhaal vaak waardevol. Wilt u meer weten? Kijk dan op:
www.jaarringen.nl
Kent u het Rechtsbijstandportaal al? Dat is een initiatief voor iedereen die in een vervelende situatie terecht is gekomen. Denk daarbij aan een (v)echtscheiding, deurwaarders, een conflict met de overheid of dreigend ontslag. In zo’n situatie weten veel mensen niet wat te doen of grijpen ze naar de bekendste oplossing: een advocaat inschakelen en een rechtszaak aanspannen. Terwijl ook andere, vaak passender hulp bestaat. Het Rechtsbijstandsportaal is laagdrempelig en laat juridische taal achterwege. U brengt uw probleem in kaart met een eenvoudig digitaal kliksysteem. Op basis daarvan wordt u gericht doorverwezen.
Nieuwsgierig geworden? Kijk dan eens op:
www.rechtsbijstandportaal.nl
Gaat er een belletje rinkelen als u de namen Paw Patrol, Trolls of Heksje Krikkekrak hoort? Dan is de kans groot dat u kleinkinderen heeft. Paw Patrol: The Mighty Movie en Trolls 3 verschijnen in oktober in de bioscoop. Leuk als de kleinkinderen in de herfstvakantie komen logeren! Heksje Krikkekrak is een kinderboek, bedacht door twee tachtigers; de Maastrichtse zussen Tonny Bemelmans en Gea van der Velde. Tonny schrijft de verhalen en Gea maakt de illustraties. Inmiddels zijn er twee verhalen verschenen over het ondeugende, jonge heksje dat onhandig alles breekt.
Wilt u kans maken op kaartjes voor de bioscoopfilms of de boekjes over Heksje Krikkekrak? Mail dan naar
contact@anbo.nl
Dat grootouders hun kleinkinderen zien is helaas niet altijd vanzelfsprekend. Omdat grootouders een belangrijke rol in het leven van kinderen kunnen spelen, kennen veel landen een omgangsregeling. Nederland loopt hierin achter. Maar in mei van dit jaar is het wetsontwerp ‘drempelverlaging omgang grootouders’ ingediend. Daarmee moet het gemakkelijker worden om kleinkinderen (weer) te zien, al moeten grootouders daarvoor nog wel naar de rechter. In ‘Even kaas halen’ wordt het thema, soms pijnlijk humoristisch, vanuit het perspectief van drie generaties beschreven: grootouder, ouder en kleinkind. Behalve dichter en schrijver is Elly de Groen zelf één van de twintigduizend verstoten Nederlandse grootouders. Met haar novelle probeert ze het zwijgen te doorbreken.
In samenwerking met de auteur en de uitgever mogen we een aantal exemplaren weggeven. Wilt u daar kans op maken? Mail dan naar:
contact@anbo.nl
Maak iemand lid van ANBO en ontvang een VVV Cadeaukaart t.w.v. €25
Kijk voor meer informatie op Pagina’s 82 en 83.
De 56-jarige Marianne leidt een actief leven en ze weet hoe het voelt om vermoeide benen te hebben. Toen ze toevallig Venolet vond, besloot ze het te proberen. Dit voedingssupplement bevat tabletten met natuurlijke ingrediënten, waaronder druivenpitextract. Dit ingrediënt is gunstig voor het behoud van soepele aderen, wat kan helpen bij zware en vermoeide benen en bij ontsierende aderen.* Ze heeft er geen moment spijt van gehad en is vandaag een grote fan van het product.
*Gezondheidsclaims in afwachting van Europese toelating.
Marianne is een energieke oma, die een actief leidt. Zo sport ze veel en speelt ze graag met haar kleinkinderen. Iets waar ze echt kan van genieten. Marianne kent net als vele anderen het gevoel van vermoeide en zware benen - vooral tegen het einde van de dag.
- Ik ben niet het type persoon dat graag stil zit en ik hou van bvb. joggen. Sporten is voor mij echt een must.
Drukke periode met vermoeide benen
Ik had weleens het gevoel van zware en vermoeide benen. Ik wou meer weten en vond zo
op het internet Venolet van Wellvita.
Het leek me logisch dat zowel de vermoeide benen als de ontsierende aderen iets te maken zouden kunnen hebben met de bloedsomloop.
- Ik dacht: Venolet is perfekt voor mij!
Ik raad het aan iedereen aan Marianne kende Wellvita al: vroeger had ze één van de andere natuurproducten al eens geprobeerd en was hier zeer tevreden over. Ze nam snel de beslissing en plaatste onmiddellijk een bestelling voor een
doosje. Ze werd niet teleurgesteld. Vandaag is het een jaar geleden dat ze haar eerste doosje ontving en nu is ze een grote fan geworden van het product.
Met een warme glimlach besluit Marianne:
-Ik kan Venolet aan iedereen aanraden. Dit voedingssupplement met zijn druivenpitextract heeft een gunstige invloed op het behoud van soepele aderen.* Probeer het! Ik heb er enorm van genoten... Waarom doet u niet hetzelfde?
Het menselijk lichaam bevat ongeveer 5 liter bloed dat door ons bloedvatenstelsel stroomt. De aderen zijn de bloedvaten die zorgen voor de verdere terugvoer van het bloed vanuit de organen richting hart met behulp van kleppen.
De bloedcirculatie en de conditie van de bloedvaten hebben invloed op het gevoel van zware en vermoeide benen, maar ze kunnen ook voor veranderingen in de huid zorgen zoals zichtbare, blauwe bloedvaten.
Hier kan een plantenextract u misschien op goede weg helpen. Een product zoals Venolet bevat
Venolet is een voedingssupplement met natuurlijke extracten uit de plantenwereld. Heb je het gevoel van zware en vermoeide benen en ontsierende aderen, kunnen de ingrediënten van Venolet je misschien goed op weg helpen.
Het extract van druivenbladeren en -pitten zijn goed voor de doorbloeding van de benen en kunnen helpen bij zware en vermoeide benen.* Het extract van druivenbladeren en -pitten bieden ook hulp bij het ondersteunen van een normale bloedsomloop en zijn goed voor de bloedvaten.*
Dit zijn factoren, die het gevoel van vermoeide en zware benen kunnen beïnvloeden. Bovendien kan de plant helpen bij de verzorging van blauwe bloedvaten en ontsierende aderen en bij de verzorging van de huid van binnenuit.*
redenen om uw bloedvaten te ondersteunen...
Probeer Venolet met 50% korting
Ontvang 50% korting op het eerste doosje, als u Venolet met herhaalgemak bestelt.
€ 18,50
(+ € 4,90 verzendkosten)
druivenextract, dat kan u helpen bij de verzorging van blauwe bloedvaten en ontsierende aderen.*
Daarnaast is er ook vitamine C (ascorbinezuur) toegevoegd aan Venolet, dat bijdraagt aan de vorming van collageen, dit is van belang voor het behoud van een sterke vaatwand en voor soepele aderen.*
Twee maanden verbruik
020-26 23 600 wellvita.nl
Let op!:
Geen verplichte afname.
Aderen voeren bloed van de buitenste delen van het lichaam terug naar het hart. Steeds meer mensen gebruiken Venolet. Het heeft een verzorgende werking op de bloedvaten.*De woningmarkt zit op slot, wordt vaak gezegd. Ook voor ouderen, omdat er niet voldoende seniorenwoningen zijn. Maar is dat wel zo? Langzamerhand komt er steeds meer variatie in het aanbod. Burgers nemen vaker het heft in eigen hand en er zijn initiatieven van corporaties en andere marktpartijen. Ieder magazine staan we daarom stil bij een ‘alternatieve woonvorm’. Dit keer bij het Genietschap in Weert.
Hofje het Genietschap, een multicultureel hofje in het Limburgse Weert, is een initiatief van Chantal Saes. Tijdens haar stage bij Platform Allochtone Zorg (PAZ) in Limburg merkte zij dat er behoefte was aan zo’n woonvorm. Vorig jaar is het geopend.
Er wonen veertien bewoners in tien woningen. Er is een gemeenschappelijke ruimte. De woningen zijn sociale huurwoningen van woningcorporatie Wonen Limburg. Ze zijn duurzaam gebouwd. Je vindt er een bonte mix aan bewoners: zestigers, zeventigers en tachtigers, alleenstaanden en echtparen. Ook hebben ze diverse culturele achtergronden. Er zijn bewoners met een Antilliaanse, Indische en Nederlandse achtergrond. De bewoners selecteren zelf de nieuwe bewoners en dragen die dan voor aan de corporatie. Daar zijn goede afspraken over gemaakt.
Het hofje is in trek: er is een wachtlijst. De bewoners onderhouden zelf de tuin en de gemeenschappelijke ruimte. Ze zijn ook lid van de speciaal opgerichte vereniging en
ondernemen activiteiten met elkaar. Zo organiseren ze lezingen, Italiaanse avonden en high teas. Ze gaan ook met elkaar naar het theater. Eén bewoner geeft zelfs les in Tai Chi. Iedere vrijdag hebben ze een ‘Keek op de week’ en bespreken ze de gang van zaken. Ze spelen soms een spelletje en meestal verzorgt één van de bewoners een lekker Indisch hapje. Saamhorigheid, betrokkenheid, genieten en omzien naar elkaar en meedoen, daar draait het om.
Meer informatie over het Genietschap is te vinden op:
ZorgSaamWonen is een landelijk kennisplatform, opgericht in november 2019. De missie van het platform is om kennis en ervaringen te delen over wonen, welzijn en zorg. ZorgSaamWonen wil het fysieke en sociale domein, de stenen en de mensen, met elkaar verbinden. Kijk voor meer informatie op:
Verwoest, opgedeeld, verenigd en herrezen. De laatste tachtig jaar van Berlijn in een notendop. Maar wat een ongekende levenslust toont de Duitse hoofdstad anno 2023. Een bruisende en dynamische metropool, met gepaste aandacht voor de rijke historie. Daardoor boeit de stad van de eerste tot de laatste minuut, ontdekte Ed Lodewijks op verkenning voor onze nieuwe ledenreis naar Berlijn. Die mag u echt niet missen!
Eerst maar eens een paar klassiekers waar Berlijn haar faam aan te danken heeft. Hét symbool van de stad is onbetwist de Brandenburger Tor, de immense stadspoort uit de achttiende eeuw, opgetrokken in neoklassieke stijl. Hij staat aan het einde van een al even beroemde laan, Unter den Linden, die haar naam dankt aan de prachtige
lindebomen aan beide zijden. De vele cafeetjes en terrassen bedienen de ontelbare toeristen die hier flaneren. Of degenen die doelbewust onderweg zijn, bijvoorbeeld naar het aangrenzende Museumeiland langs de rivier de Spree. Hier staan onder andere het Altes Museum, het Bode-Museum en het Pergamonmuseum.
Een muurtje van zandzakken, een wachttoren en enkele herdenkingsborden herinneren aan de beroemde grensovergang Checkpoint
Charlie, waar ooit de Amerikanen en Russen met tanks en al dreigend tegenover elkaar stonden. Nog altijd dé fotospot van Berlijn. Het museum Haus am Checkpoint Charlie ernaast herinnert met in de praktijk gebruikte middelen aan de vele vluchtpogingen van oost naar west. Aangrijpend.
reservering gratis te bezoeken is. Het uitzicht over de stad en het parlement is spectaculair.
De lange winkelboulevard Kurfürstendam, in de volksmond Ku’damm, is weer een heel ander fenomeen. Het was tijdens de opdeling het mondaine centrum van West-Berlijn. En nog steeds zijn hier veel exclusieve (mode)winkels gevestigd, met als paradepaardje het Kaufhaus des Westens (KaDeWe), een chique warenhuis vergelijkbaar met Harrods in Londen. Even verderop sta je weer met beide benen op de grond, oog in oog met de ruïne van de Gedächtniskirche, die de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend houdt. Het is Berlijn ten voeten uit.
De Berlijnse Muur zelf is bijna helemaal verdwenen, maar als monument op een paar plekken nog zichtbaar. De bekendste is de 1,3 kilometer lange East Side Gallery langs de Spree, met schilderingen van 118 kunstenaars uit 21 landen. Daaronder de Bruderkuss tussen DDR-leider Erich Honecker en zijn Sovjet-ambtgenoot
Leonid Brezjnev. Mooi detail: waar de muur weg is in de stad, geeft een lint van klinkers in het wegdek aan waar hij stond.
In de Rijksdag komen verleden en heden als geen ander samen. In dit imposante negentiende-eeuwse gebouw zetelde in vroeger jaren het Duitse parlement en na de hereniging opnieuw, sinds de verbouwing in 1999. Met op het dak nu een futuristische glazen koepel, die na
In de jaren na de hereniging kreeg de stad er nog een centrum bij, op en rond de PotsdamerPlatz, dat lang een kaal, braakliggend gebied was. Hier leefden beroemde architecten zich uit met strakke, oogverblindende creaties zoals kantoren, theaters, bioscopen en het reusachtige winkelcentrum Arkaden. Het Panoramapunkt op de 25ste verdieping van de Kollhoff Tower biedt een adembenemend uitzicht over de stad.
Berlijn koestert ook nog altijd een memorabele toespraak uit haar historie, die van de Amerikaanse president John F. Kennedy. Met zijn ‘Ich bin ein Berliner’ stak hij in 1963 ten tijde van de bouw van de muur door de DDR, de West-Berlijners een hart onder de riem. Dat deed hij voor het stadhuis in de wijk Schöneberg. Een plaquette op de buitenmuur herinnert hieraan. Bijzonder om hier net als hij op de trappen van het bordes te staan en je voor te stellen dat hij toegejuicht werd door een menigte van zo’n 150.000 mensen.
Het Olympiastadion van Berlijn is nog zo’n fascinerende plek. Gebouwd in opdracht van Adolf Hitler voor de
Want als het goed schoonmaken van uw onderlichaam moeilijker wordt en U wilt niet afhankelijk zijn van uw partner of hulp, dan is een “wc-met-onderdouche” onontbeerlijk !
dé beste en meest betrouwbare toiletbril-met-onderdouche
Want wat doet U als U uw onderlichaam niet meer zelf kunt reinigen door ouderdom, ziekte of handicap? Als je dus een ander moet vragen om de billen schoon te maken ? Iedereen vindt dat zeer gênant!
DUS blijf zo lang mogelijk zelfstandig met een Spatoilet® en geniet van optimale service…!! Zie het artikel in de Consumentenbond van April 2023
Voordelen van een Spatoilet®:
• Verwarmde toiletzitting
• Reiniging van Uw onderlichaam met warm water
• Vaginale reinigingsfunctie
• Ingebouwde föhn voor optimale droging
• Massage- en pulsefuncties
• EN installatie zonder hakken of breken
PLUS
• 100% hygiëne
• Bespaar tot 90% op toiletpapier
• EN nooit meer ‘natte-doekjes’ !
De bediening is uiterst eenvoudig:
• Met extra duidelijke afstandsbediening
• Instelbaar voor 4 gebruikers
• Soft-closing toiletbril
Kortom een heel compleet apparaat voor een uiterst scherpe prijs:
Frisse service W.V... koopt in 2021 een Spatoilet – een toilet met sproeier – waar hij erg blij mee is. Door een val van zijn vrouw in de toiletruimte breken de kunststof boutjes van de zitting af. V... mailt Spatoilet. Al snel krijgt hij een telefoontje dat er nieuwe boutjes onderweg zijn. Maar nadat Vos de boutjes heeft vervangen, werkt de afstandsbediening die bij het toilet hoort niet meer. Er is weer telefonisch contact. V... probeert van alles, maar het lukt hem niet om het euvel op te lossen. De leverancier stelt voor om de volgende dag zelf langs te komen. Op een zondag nog wel. Hij plaatst een nieuwe schakelaar in de ontvanger van de wc, waarna alles weer werkt. De leverancier kan net op tijd voor de aangekondigde ijzel weer op pad. Een flinke rit van een paar uur. Spatoilet kan wel een potje breken bij V....
Bron: Consumentenbond April 2023
• 940 euro INCLUSIEF installatie. (daarkomt èchtgeencentmeerbij!)
(Bij zelf installeren kost de Spatoilet® 695 euro)
Probeer de Spatoilet nu DRIE WEKEN, gratis voor niets! U betaalt na de proefperiode.
Al meer dan 16 jaar is de Spatoilet een zeer betrouwbaar apparaat en daarom geven wij 5 jaar volledige garantie. Onze klanttevredenheid is hoog en dat willen we zo houden!
Kijk voor meer specificaties op SPATOILET.COM
9,7
Olympische Spelen van 1936. Geïnspireerd door de architectuur van het oude Rome. Het is al meerdere malen verbouwd, maar imponeert nog altijd. En is ook gewoon in gebruik.
Als je zo door Berlijn reist, merk je hoe enorm uitgestrekt de stad is en hoe ruim van opzet. Ongelooflijk groen ook. Zo’n 35 procent bestaat uit bossen, parken, dierentuinen en water. Er zijn voormalige landgoederen met weelderige paleizen uit de tijd van het Koninkrijk Pruisen. Een van de mooiste ligt net buiten Berlijn, in de voorstad Potsdam. Hier liet keizer Frederik de Grote midden achttiende eeuw zijn zomerpaleis Sanssouci (‘zonder zorgen’) bouwen. In rococostijl, dus met veel bladgoud en andere uitbundige versieringen.
We sluiten af met een ontspannen rondvaart op de Wannsee, een groot meer in het zuidwesten van Berlijn. Maar geen tijd om weg te dommelen, want een blik op de villa’s van Roosevelt, Churchill en Stalin wil je echt niet missen! Berlijn laat je geen moment los.
Deze ledenreis is exclusief voor ANBO te boeken via:
www.dejongintra.nl/efber98
of bel 0180 45 78 03. Vermeld dat het gaat om de ANBO-ledenreis met de reiscode efber98. Genoemde prijs geldt alleen als u op deze manier boekt.
Ga mee naar de hoofdstad van Duitsland! Verken samen met een ervaren Nederlandssprekende reisleider de vele bezienswaardigheden die de stad kent. Van een bezoek aan de barokke voorstad Potsdam tot aan de oudste wijk van Berlijn, Kreuzberg. U krijgt een fantastische indruk van Berlijn met deze groepsreis.
Vanafprijs en vertrekdatum Zaterdag 21 oktober 2023
Inbegrepen
• Koffie voor vertrek op de wisselplaats
• Luxury class touringcar
• Deskundige chauffeur tevens reisleider
• Gastheer of -vrouw van ANBO
• 4 overnachtingen in Come Inn Berlin Kurfürstendamm Opera
• 4 x ontbijt
€429 per persoon
• 3 dagen deskundige Nederlandssprekende reisleider
• Afscheidsdiner op de wisselplaats
Diner (optioneel)
Het is mogelijk driegangendiners bij de chauffeur te reserveren. Er wordt iedere avond in een restaurant in de stad gegeten. U bent niet verplicht om een pakket af te nemen, maar u kunt iedere dag beslissen of u met de chauffeur meegaat of liever op eigen gelegenheid gaat dineren.
Niet inbegrepen
• Niet genoemde maaltijden en drankjes
• Tenzij anders vermeld, zijn optionele excursies en entreegelden voor bijvoorbeeld kastelen en musea niet inbegrepen
• Eventuele lokale gidsen en entreegelden
• €37,50 reserveringskosten, Calamiteitenfonds en SGR-bijdrage op basis van 2 personen (€32,50 op basis van 1 persoon)
Gegarandeerd vertrek vanaf 25 personen (maximaal 44 personen) Let op: er is een beperkt aantal één- en tweepersoonskamers beschikbaar, dus wees er snel bij.
Opstapschema: diverse opstapplaatsen door heel Nederland mogelijk via wisselplaats Didam (Gelderland).
Nelly Goldstein (91) was als dochter van een Indische moeder en een Hollandse
vader een van de vele burgers die tijdens de Tweede Wereldoorlog in een Japans
interneringskamp belandden. Tachtig jaar later vertrouwt ze de gebeurtenissen aan het papier toe.
De dag dat de Japanners haar als twaalfjarig meisje meenamen naar een interneringskamp, herinnert de 91-jarige Nelly Goldstein zich nog als de dag van gisteren. Die scherpe geest komt goed van pas. Ze is al drie jaar bezig met het schrijven van haar memoires over deze en andere gebeurtenissen uit haar leven als meisje en jonge vrouw in (toenmalig) Nederlands-Indië, Australië en Nederland.
“Als kind leefde ik van dag tot dag. Maar nu kijk ik terug en heb ik behoefte om al die herinneringen te verwerken”, vertelt de voormalig schooljuffrouw in een zorgcentrum gelegen aan de rand van Breda. Haar negentien jaar oude lapjeskat doet een dutje op de hoek van de bank.
In een van de verhalen uit haar bundel vertelt ze over de gebeurtenissen in het kamp op 24 augustus 1945. De Japanners hadden al meer dan een week ervoor gecapituleerd. Maar in Lampersari, waar de jonge Nelly gevangen zat, had men daar geen weet van.
Ze schrijft: ‘Opeens was er dat vliegtuig! Met een enorm gedreun vloog het vlak boven het kamp. Ik stond tussen de bijgebouwen en het huis en zag, kijkend richting straat, het zilveren gevaarte van rechts aankomen. Het scheerde over de daken. Op de vleugels weer die rood-wit-blauwe bol. Er vielen vele papiertjes uit.’
Degenen die de pamfletten, afkomstig van een Nederlands vliegtuig, de keer ervoor hadden opgepakt, hadden het moeten bezuren. De bewakers in de Japanse kampen stonden bekend om hun wreedheid. Maar dit keer was het anders. De keizer had de overgave getekend.
Toch was er geen sprake van een feeststemming. De plaatselijke bevolking keerde zich direct na de oorlog tegen Indische Nederlanders, Chinezen, Molukkers en andere Indonesiërs die verdacht werden van collaboratie met het koloniale bestuur. Goldstein herinnert zich het gevaar dat van buiten het kamp kwam. De Japanners moesten hen nu beschermen. “Het was de wereld op zijn kop.”
“Mijn drie zussen en ik mochten van mijn moeder het kamp niet uit”, blikt ze terug op de zogeheten Bersiap-periode, waarin jonge Indonesische strijders met geweld de onafhankelijkheid opeisten. Maar zo kon niet iedereen zijn veiligheid waarborgen. “In andere kampen staken ze met puntige bamboesperen dwars door de gevlochten muren om mensen te doden.”
Haar vader en broer, die in een ander kamp hadden gezeten, zag ze voor het eerst weer in Batavia. Na een half jaar Australië, vestigde de familie zich in Nederland. Alleen haar oudste zus Lies, die na de capitulatie op zoek was gegaan naar overlevende familieleden op Oost-Java, werd nog vermist. Na een jaar werd ze gevonden door het Rode Kruis. Zij heeft het geweld van strijdgroepen hoogstwaarschijnlijk aan den lijve ondervonden. “Maar ze heeft nooit een woord gesproken over wat haar in die jaren is overkomen.”
Hoewel Goldstein nog niet is uitgeschreven, heeft ze het einde van haar memoires al in haar hoofd. Dat is op 6 april 1955, het moment waarop ze in Amsterdam trouwt met haar man Ed. In 2016 overleed hij, na een gelukkig leven als vader van hun twee kinderen. Vanaf een tafeltje in haar woonkamer stralen de ingelijste gezichten van hun kleinkinderen je tegemoet.
Op de vraag wat voor invloed het kamp op haar heeft gehad, vertelt Goldstein dat het haar berustend heeft gemaakt. “Als iets me overkomt, onderga ik het. Daarin ben ik altijd makkelijk geweest, omdat ik het kamp al had meegemaakt. Wat wij vaak zeiden was: wat zeuren die Hollanders toch altijd, vooral over het weer! Wij hadden nog nóóit over het weer gepraat. Maar dat ben ik uiteindelijk zelf ook gaan doen”, voegt ze er lachend aan toe.
Uw huis is niet zomaar een huis. Het is een vat vol herinneringen. Het groeide met u, uw gezin en de steeds veranderende omstandigheden mee en kan dat ook in de toekomst blijven doen. De trapliften van TK Home Solutions, eerder bekend als thyssenkrupp, werden namelijk ontwikkeld om u maximale onafhankelijkheid te bieden in uw dagelijkse routine. Zo kan uw huis nog heel lang uw thuis zijn.
Meer informatie over product of actie? Bel 0800-5003 of ga naar www.trapliften.nl
Wie z’n rijbewijs eenmaal heeft, komt als het goed is tot zijn 75ste niet in contact met het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR). Omdat er in het verkeer regelmatig iets verandert, bieden CBR en ANBO u de gelegenheid uw kennis te testen. Dat is niet alleen leuk, maar ook een goede manier om te ontdekken of uw kennis nog up-to-date is! Doet u mee? Daar gaan we.
Wat betekent dit bord?
VRAAG 1
A Verkeersdrempel
B Slecht wegdek
C Werk in uitvoering
VRAAG 2
U bevestigt de lading op lastdragers. Mag u gaan rijden?
JA NEE
VRAAG 3 Tijdens het rijden bekijkt u de navigatie op uw telefoon. Mag dat?
JA NEE
ANTWOORDEN VAN DE VORIGE QUIZ:
Mag je hier een vrachtauto inhalen?
Antwoord: Nee.
Toelichting: Dit bord betekent ‘verbod voor motorvoertuigen om elkaar onderling in te halen’. Een auto en een vrachtauto zijn motorvoertuigen. Je mag hier dus niet de vrachtauto inhalen.
Onder de goede inzendingen verloten we een aantal prijzen, beschikbaar gesteld door het CBR. Stuur uw antwoorden daarom voor 17 oktober in naar
contact@anbo.nl
U kunt uiteraard ook een kaartje sturen naar ANBO Magazine, CBR Verkeersquiz, Postbus 2012, 3440 DA, Woerden. Vermeld duidelijk uw naam en adres. Alleen dan kunnen we u uw prijs toesturen.
Wat is de juiste volgorde van voor laten gaan?
Antwoord: 1. auto, 2. bromfiets, 3. fiets
Toelichting: De auto rijdt op een voorrangsweg en mag daarom als eerste. De bromfiets mag als tweede, omdat de fiets afslaat en hij de bromfiets die hem op dezelfde weg tegemoetkomt voor moet laten gaan. Hierdoor mag de fiets als derde.
Wie mag eerst?
Antwoord: Motor
Toelichting: De motor mag eerst, want de auto en de bromfiets moeten voorrang verlenen aan de van rechts komende bestuurder (motor).
Als ANBO-lid profiteert u van aantrekkelijke voordelen. Leuke, interessante en aangename producten, uitstapjes, reizen en evenementen. Ook in dit nummer vindt u weer veel voordeel. En wist u dat uw ANBO-pas bij onze vaste kortingspartners het hele jaar door geld waard is?
ANBO-medewerker
De opticien die bij je thuis komt
“Met de mooie zomer afgelopen jaar droeg ik vaker mijn zonnebril dan mijn gewone bril. Tijd om te investeren in een multifocale variant dus. Bij Eye Wish was dat met de ANBO korting van € 200 wel heel voordelig. Voor mijn moeder, die niet makkelijk de deur uitkomt, deed Eye Wish een oogmeting aan huis. En dat is voor ANBO leden € 25 in plaats van € 50. En als je de bril aanschaft dan is de meting helemaal gratis. Nu hebben we allebei voor bijna niets een nieuw montuur met optische glazen die ook nog eens kraswerend en ontspiegeld zijn. ”
Wilt u ook een nieuwe multifocale bril of zonnebril?
Kijk voor de korting van € 200 en andere voordelen voor ANBO-leden op:
Wilt u op de hoogte blijven van alle voordelen? Ga naar anbo.nl/nieuwsbrief en schrijf u in voor onze ANBO Ledenvoordeelnieuwsbrief. U ontvangt eens per drie weken een mail met daarin alle voordelen. Die wilt u toch niet missen?
Alle aanbiedingen op deze ledenvoordeelpagina’s zijn geldig tot en met 31 december 2023 tenzij anders vermeld.
ANBO is niet aansprakelijk en draagt geen financiële verantwoordelijkheid voor de totstandkoming en uitvoering van de overeenkomsten tussen aanbieders van ledenvoordeel en ANBO-leden.
Fietsvoordeelshop.nl is dé fietsenwinkel sinds 1972. Met een geweldig assortiment op de webshop, korting op alle A-merken en fietswinkels en werkplaatsen door heel Nederland. Zo kunt u altijd terecht voor vakkundig advies en onderhoud. Een nieuwe e-bike of een kwaliteitsfiets koopt u er als ANBO-lid met kortingen oplopend tot 15%. En grote kans dat u uw fiets meteen rijklaar in huis heeft want de fietsvoordeelshop heeft een grote eigen voorraad. Log in met uw ANBO-account en bekijk de aanbieding op:
anbo.nl/fietsvoordeelshop
De klantenservice van Fietvoordeelshop.nl, telefoonnummer 085 07 17 729, kan u helpen met het plaatsen van uw bestelling.
Nu korting bij SeniorenTAB
Een smartphone of tablet kan lastig te bedienen zijn. Zeker als u er niet dagelijks mee in de weer bent, is het lastig uitvogelen welke knoppen waarvoor dienen. Wilt u graag in contact blijven met uw naasten, dan heeft SeniorenTAB handige, vereenvoudigde tablets en smartphones van goede kwaliteit. Eenvoudig bedienbaar, een simpel menu, grotere knoppen en alle apps van reguliere smartphones kunnen erop. Bovendien krijgt u er een papieren handleiding bij én gratis ondersteuning van de helpdesk.
tot 15% KORTING 10% KORTING
Als ANBO-lid krijgt u 10% korting en kunt u de smartphone of tablet 30 dagen uitproberen. De helpdesk beantwoordt al uw vragen over het gebruik. Bevalt uw aankoop niet, dan kunt u binnen 30 dagen na aankoop uw tablet of smartphone weer terugsturen. Kijk voor meer informatie over deze actie op:
Of bel de SeniorenTAB helpdesk via 070 - 3085504
anbo.nl/seniorentab
DELTA Energie geeft u weer grip op uw energiekosten met een contract met vaste prijzen voor één of drie jaar. Zo’n vast contract geeft rust en zekerheid. U hoeft zich geen zorgen te maken over nieuwe prijsstijgingen en u weet precies waar u aan toe bent als het om uw energiekosten gaat. DELTA Energie is al meer dan 100 jaar dé Zeeuwse energieleverancier en werkt samen met pioniers op het gebied van duurzame energie.
Naast scherpe prijzen krijgen ANBO-leden bij DELTA Energie 50% korting op de vaste leveringskosten. Dit kan oplopen tot maar liefst € 87 korting per jaar (peildatum juli ‘23).
Wilt u liever even bellen?
Neem dan contact op met DELTA Energie via telefoonnummer 0118 22 66 19 Bekijk de actie op: anbo.nl/delta
Onderlinge ´s-Gravenhage biedt ondersteuning
Heeft u financiële hulpmiddelen nodig als aanvulling op uw pensioen of om aanpassingen in uw huis te bekostigen? Dan biedt Onderlinge ’s-Gravenhage met de ZilverHuis Hypotheek de mogelijkheid om overwaarde uit het huis te halen. Deze hypotheek is speciaal gericht op senioren. Onderlinge ´s-Gravenhage is een onderlinge waarborgmaatschappij waarbij de leden centraal staan. Ze zijn er voor mensen in de tweede levensfase.
ANBO-leden krijgen tijdens een gratis oriënterend gesprek meer informatie. Bekijk de volledige aanbieding op:
Korting bij DELTA Energie anbo.nl/onderlinge
50% KORTING OP vaste leveringskosten
Tanken lijkt met de dag duurder te worden. Een vaste korting op brandstof is meer dan welkom. Met de UnitedConsumers tankkaart geniet u van twee kortingsgaranties. U krijgt tot 10 cent per liter korting op de landelijke adviesprijs én u krijgt tot 3 cent per liter korting op de pompprijs. Zo bent u altijd goedkoper uit. Als lid van ANBO ontvangt u nu ook 10 cent per liter éxtra korting op uw eerste tankbeurt. Dat betekent een korting tot wel 23 cent per liter op de eerste tankbeurt!
Wilt u liever bellen? Dat kan met de klantenservice van UnitedConsumers. Die is bereikbaar via 040 235 05 60 (kies optie 5 in het keuzemenu).
Bekijk meer over deze aanbieding op:
anbo.nl/tankkaart
ANWB Rijopleiding opfristraining € 89,50 (normale prijs € 110,-)
AXA 10% korting op geselecteerd hang en sluitwerk
Nabestaandenbox 20% korting op online programma, om uw gegevens vast te leggen
Denksport 20% korting op jaarabonnement
Fletcher Hotels voordeel op 3-gangen diner voor 2
Interhome 10% korting op uw vakantiewoning
Inventum tot 50% korting op geselecteerde huishoudelijke apparaten
NHA 10% korting op alle thuiscursussen
OogvoorOren 50 euro korting per hoortoestel
Optisport 10% korting op zwemmen
SeniorenTAB 10% korting op smartphones en tablets voor senioren
Tuinen van Appeltern 50% korting op de reguliere entreeprijs
Tworby 100 euro korting op de aanschaf
ZilverFitness gratis proefles en 5% korting
Kijk voor het complete aanbod doorlopend ledenvoordeel op:
Geef uw oplossing vóór 17 oktober door via de webpagina www.anbo.nl/puzzel. Daar vindt u ook meer informatie over de prijzen. Of stuur een kaartje naar: ANBO Puzzels, Postbus 2012, 3440 DA Woerden. Vergeet niet uw naam, adres en telefoonnummer te vermelden.
Of u nu alleen wilt genieten van de bloemen- en plantenpracht of inspiratie opdoen voor uw eigen tuin of terras, u vindt het in Appeltern Adventure Gardens. Het park is makkelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Honden zijn - aangelijnd - van harte welkom. Komt u op de elektrische fiets? Het is mogelijk uw fiets op te laden. Kijk voor meer informatie op: www. appeltern.nl
Tweede prijs
5X JOHAN CRUIJFF MIJN
Johan Cruijff – Mijn verhaal is een heel persoonlijk boek, het enige met zijn eigen verhaal. Als je het leest, is het alsof hij zelf tegen je praat. Eindelijk leren wij de echte Johan kennen.
€22,99
De prijzen worden verloot onder de goede inzendingen. Winnaars krijgen persoonlijk bericht. De puzzelactie is exclusief voor leden.
anbo.nl/puzzel
Leg de woorden uit de woordenlijst in het diagram zodat een ingevuld kruiswoordraadsel ontstaat. Breng de letters uit de genummerde
over gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk.
Leg de woorden uit de woordenlijst in het diagram zodat een ingevuld kruiswoordraadsel ontstaat. Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk.
Leg de woorden uit de woordenlijst in het diagram zodat een ingevuld kruiswoordraadsel ontstaat. Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk.
Maak iemand lid. Het loont.
Alleen in september
Maak iemand lid en ontvangeenVVVCadeaukaart
t.w.v.
€25
i.p.v.€15
Voor u en alle senioren in Nederland
• Werf een nieuw ANBO-lid en ontvang een VVV Cadeaukaart ter waarde van €25 (normaal €15). Maak bovendien kans op mooie prijzen, zoals een midweek op een RCN Vakantiepark.*
• Het nieuwe lid is tot het einde van het jaar gratis lid en betaalt pas in 2024.**
Ga naar www.anbo.nl/september
(scan de QR-code) of bel 0348 46 66 66
U kunt uiteraard ook de bon invullen en deze retour sturen naar ANBO.
De voordelen van een ANBO-lidmaatschap:
• Blijf op de hoogte door het ANBO Magazine, website, webinars en bijeenkomsten.
• Stel uw vragen op het gebied van wonen, koopkracht en zorg aan het ANBO Adviesteam.
• Voor hulp aan huis bij uw belastingaangifte, uw administratie op orde brengen en meer.
• Kom in contact met andere leden via ons digitale ontmoetingsplatform Trefpunt.
• Profiteer van ledenvoordeel, van zorgverzekering en hulpmiddelen tot vakanties en klusdiensten. Én ANBO behartigt uw belangen en dat van alle senioren in Nederland in politiek Den Haag!
Alleen in septemberMaak iemand lid en ontvangeenVVVCadeaukaart 25i.p.v.€15
HUIDIG ANBO-LID
JA, ik maak iemand lid en krijg een VVV Cadeaukaart cadeau. Ik maak bovendien kans op mooie prijzen.
JA, ik word lid van ANBO. Ik ben gratis lid tot eind 2023 en ga pas in 2024 betalen.**
VOORWAARDEN
Actie geldt tot en met 30 september 2023. Een VVV Cadeaukaart per geworven lid. *Hoe meer leden, des te meer kaarten en des te meer kans op één van de mooie prijzen.
Geef uw gegevens bij voorkeur door via anbo.nl/september
Of vul de bon in en stuur deze naar ANBO, o.v.v. LWL, Postbus 2012, 3440 DA Woerden.
**Het nieuwe lid is minimaal lid tot en met december 2024 en betaalt vanaf januari €4 per maand of €48 per jaar.
Is je huis meer waard dan je hypotheek? Dan heb je overwaarde. Als AOW’er kun je deze overwaarde verzilveren met de Levensrente Hypotheek van a.s.r. Bedenk eens wat je met dat geld kunt doen: Misschien een schenking aan de kinderen? Zonnepanelen? Of toch liever een camper of een nieuwe keuken?
Je sluit je huidige lening over naar een Levensrente Hypotheek met een hoger bedrag tot maximaal 50% van de waarde van je woning. Met deze nieuwe lening betaal je eerst de oude lening terug en kosten zoals de notaris en je adviseur. Het bedrag dat overblijft, krijg je in één keer op je rekening gestort. Je betaalt elke maand alleen rente over de lening. De hoogte van je lening en de rente blijven levenslang hetzelfde, zolang je in je huis woont. Dus geen zorgen en geen verrassingen!
Meer weten? Kijk op asr.nl/levensrente-hypotheek. Of vraag naar de Levensrente hypotheek bij je adviseur.
