Maxixatzen 352. alea

TOKITTEKO PUNTEKO HERRITARRA

Stephanie Thurman Goikoetxea

IZENA TA DIZENA

Bildumatan

markak hausten GALDETU AHALA ERANTZUN

Ane Larra単aga Paredes

BA AL DAKIZU?

Jose Antonio Garate Unanue

TOKITTEKO PUNTETIK

I単aki Iraeta Garmendia maxixatzen.eus

Azkoitiko herri aldizkaria, 2016ko martxoa - 352. zenbakia

MAXIXATZEN

2

maxixatzen.eus

iritzixe Iñigo Etxaniz Areizaga

4

kalin galdezka 5 Zer esan nahi du zuretzat Aste Santuk?

Kale Nagusia, 62 Gipuzkoa, 20720 Azkoitia 943 85 36 17

izena ta dizena Bildumatan markak hausten

6

tokitteko punteko herritarra  Stephanie Thurman Goikoetxea

11

tokitteko puntetik Iñaki Iraeta Garmendia

12

galdetu ahala erantzun Ane Larrañaga Paredes

14

izena ta dizena  Musika bandak herritarrei ireki dizkie lokaleko ateak

16

maxixatzen maxixatuiez  Bazkideen batzarra / Laburbira

18

LOGOTIPOAREN DISEINUA:

iritzixe  Olalla Epelde Ayerdi

19

ZUZENTZAILEAK:

hilebetin begixetatik

20 221

www.maxixatzen.eus

ARGITARATZAILEA:

Maxixatzen Euskaldunon Elkartea.

ERREDAKZIO TALDEA ETA KOLABORATZAILEAK:

Naroa Olalde, Idoia Alberdi, Laida Beristain, Olaia Juaristi eta Ainhoa Cuende.

KOORDINAZIOA: Olaia Juaristi.

MAKETAZIOA:

Ane Larrañaga.

PUBLIZITATEA:

Ainhoa Cuende. Tel.: 943 85 36 17 Amaia Guridi.

Aitor Arruti eta Gema Lopez.

INPRIMATEGIA:

Gertu inprimategia.

TIRADA: 800 ale.

LEGE GORDAILUA:

Oharra:

SS-706-97 ISSN: 1137-8891

Maxixatzenek ez du bere gain hartzen IRITZIAN, KOMIKIAN eta GUTUNEAN adierazitakoaren erantzukizunik. Argitaratu ahal izateko, eskutitz guztiek ondo identifikatuta egon beharko dute.

Ez ahaztu datu hauek jartzea: izen-abizenak, NA eta telefono zenbakia, nahiz eta gero izen-abizenak soilik argitaratu. Idatziek gehienez 25 lerro izan beharko dituzte eta maxixatzen@maxixatzen. eus helbidera bidali beharko dira, hilabeteko azken astelehena baino lehen.

bertsoa paperean  Erniarraitzeko Eneritz Artetxeren bertsoak kejie ta desditxie Martitte auzoko postontziak

22

hara!  Azkoitiko Aste Santuko kontuak

23

ba al dakizu?  Jose Antonio Garate, Arantzazuko Egutegiaren sortzailea

24

eskure komeni agendie

16

12

25 26

14 maxixatzen.eus

Hausterre

IRITZIXE

Iñigo Etxaniz Areizaga

E

z dakit gaur egun egiten den edo ez, baina lehen behintzat ikastolatik elizara eramaten gintuzten hausterre egunez; hau da, inauterietako asteartearen ondorengo asteazkenean, garizumaren hasiera adierazten duen egunean hain zuzen. Dirudienez, irakasgai garrantzitsu bat ikasteko eramaten gintuzten.

Nik behintzat ez dut inoiz ahaztu On Inazio apaizak orduan esan zidana. Hatz potoloa hautsez zuela, bekokian gurutzearen zeinua egin zidan indartsu, hau esanez: “Hautsa zara eta hauts bihurtuko zara”. Eta kito. Hori da hori umiltasun irakasgaia. Momentuan hautsa baino gehiago sentitzen nintzen, baina argi utzi zidan egunen batean hauts bilakatuko nintzela. Eta hauts izatetik banantzen ninduen gauza bakarra zegoela konturatu nintzen: denbora, besterik ez. Denbora mugatua eta iraupen ezezagunekoa.

Noski, denbora bakarrik dugu, baina gauza asko egiteko baliabidea da. Eta, behin bizi behar dugunez, denbora hori ahalik eta ondoena aprobetxatzea izan beharko genuke helburu, desiratutako zoriontasunaren mesedetan.

Ba, bizi filosofia izan beharko lukeen hori gure gizarteko errealitatetik urrun xamar dagoela iruditzen zait.

Ostirala noiz iritsiko, horrela pasatzen dugu astea. Eta asteak eta hilabeteak, berriz, Gabonetako, Aste Santuko eta udarako oporraldia noiz iritsiko zain. Asteko zazpitik bost eta urteko hamabitik hamaika azkar pasatzea nahi.

Izatez, egun guztiak dira berdinak, luzeago edo motxago, baina aspalditik datorkigu, nola ez erlijioa dela medio, lanegunen eta jaiegunen arteko bereizketa neurrigabe hori.

4

Eskerrak gutxienez aurreko belaunaldiekin alderatuz ordu kopuruak gutxitu egin diren. Batzuek honezkero pentsatu dute dauzkagun aurrerapenetara iristeko beharrezkoa dela lan hori guztia. Agian bai, agian ez.

maxixatzen.eus

Zer da bizi kalitatea? Ditugun aurrerapenek ematen digutena, aisialdirako denbora izatea? Baliteke, beti bezala, erantzuna orekan egotea.

Nonbait irakurri nuen, historiako liburuek gaur egun bizi ditugun garaiak, lanera zuzenduriko gizarte gisa ikusiko gaituztela. Eta ez ongizatera zuzenduriko gizarte gisa. Ikerketa batzuen arabera, hogei orduko lan asteek hainbat onura ekarriko lituzkete: langabezian, haur eta helduen zainketan, jasangarritasunean, etab.

Pepe Mujika Uruguaiko presidente ohiak dioen bezala, ez gara konturatzen zerbait erosten dugunean ez dugula diruarekin erosten, diru hori irabazteko gastatu edo xahutu dugun denborarekin baizik.

Gogoeta pixka bat egiteko, aski ezaguna den arrantzalearen pasadizoa dakarkizuet:

Enpresa gizon batek arrantzale bat ikusi zuen kaian, arrantzatu berri zituen arrainekin. Enpresa gizonak galdetu zion zenbat denbora behar izan zuen arrain horiek harrapatzeko. Denbora gutxi behar izan zuela erantzun zion hark. Orduan, galdetu zion ea zergatik ez zuen gehiago arrantzatu, eta arrantzaleak erantzun zion nahikoa zuela bere familiaren beharrak asebetetzeko. Enpresa gizonak, harriturik: “Eta, orduan, zertan ematen duzu gainerako denbora?”. Arrantzaleak: “Haurrekin jolasten naiz; ondoren, bazkaldu eta andrearekin siestatxoa egin, eta gauean, lagunekin ron pixka bat edanez, gitarra jotzen dut”. Enpresa gizonak: “Gehiago arrantzatuko bazenu, barku handiagoa erosi ahal izango zenuke; ondoren, inbertitu eta barku gehiago erosi ahalko zenituzke, eta flota bat osatu; ondoren, esportatzen hasi, eta 1520 urteren bueltan izugarrizko enpresaren jabe zinateke, eta, akzioak salduz gero, aberats milioiduna”. Eta arrantzaleak: “Eta orduan, zer?”. Enpresariak: “Orduan?

Orduan erretira zintezke, eta haurrekin jolastu, andrearekin siesta egin, gitarra jo…”.

Zer esan nahi du zuretzat Aste Santuk?

Iban Lersundi

Jesus Maria Alberdi

“Ostirel gaueko prozesixo hortan parte hartzie gustatze zaku, umikinta kandelak hartute. Aste Santuten egun-pasak etteko re aproetxatze deu. Bijilixe garai baten amakin bizi nitzenin ette genun, baino oin ja galdu deu”.

“Ospau eztittut etten Aste Santuk, baino jai eukitzet eta kanpoa oporreta juteko aproetxatzettut.

Bijilixe sekule eztet ein eta prozesixotan erten e ez, ezta txikitten e.

Aste Santuk ohitturie izen die errezatzeko-ta, baino nere generazixuntzat ja oporrakin lotzettoun egun batzuk bakarrik diela esango nuke”.

“Gu oporreta kanpoa jute gea Aste Santutan. Batzuten ostirel gaueko prozesixue ikustet, hori gustatze zat eta; orijinala ta politte da.

Chopinen Hileta martxa abestixe jotzen debe gabin hilkutxikin, eta hori politte izeten da. Bijilixe akordau ezkeo batzutan ette deu, ohitturie badaukeu etxin”.

Kepa Garmendia

Marta Murillo

Margarita Azpillaga

“Erlijixotik total pasatzet, baino bakarrik disfrutatzet egunek jai izeteielako lanetik. Opor egunek bakarrik die neretzat Aste Santuk, beste ezer ez. Dirue baldin badao oporreta kanpoa juteko aproetxatzet, eta bestela ez. Bijilixe ein izen det osasunentzat ona dalako, baino erlijixukin zerikusirik gabe”.

“Aste Santuk gaur egun besteik gabe opor egun bezela ikusten dittut nik.

Garai bateko tema erlijiosue alde batea gerau da, batez ere gaztin artin. Prozesixuk ikustie gustatze zat, eta ostirel gaueko prozesixun beti parte hartzet umikin ta kandelakin.

Bijilixe leno gurasukin bizi ginenin ette nun, baino ja ezteu etten. Kanpoa re jute naiz batzutan familixekin, baino 2-3 egun-eo bakarrik pasatzea”.

“Neretzat egun haundiyek die Aste Santutakuk, Jesukriston nekaldiye ta piztuerie ospatzeko egunek dielako.

Eliza asko juten naiz egun hoyetan, eta prozesiyotan e beti ertetzet, bai arratsaldekuen, bai gauekuen. Bijiliye, berriz, batzuten ettet, baino ez beti-beti”.

maxixatzen.eus

KALIN GALDEZKA

Jaione Aramendi

B ildumatan markak hausten Urteetan egindako bilduma erakusteko irrikaz sentitu ditu Maxixatzenek herriko bildumagile hauek. Etxean altxor txiki bat dutela sinetsita daude, eta mimoz gordetzen dute bildumako ale bakoitza. Olaia Juaristi Zabala

Aitor Beneitez (Azkoitia, 1985)

“Munduko txanpon eta billete guztiak lortu arte jarraituko dut, ahal dudan neurrian”

IZENA TA DIZENA

Zeren bilduma daukazu?

Diruarena, andramaixetako egitarauena, puruen eraztunena eta lasterketetako dortsalena, besteak beste.

Nolatan hasi zinen bilduma horiek egiten?

Dortsalena izan ezik, beste denak nire amamak eta aititak hasitako bildumak dira. Haiek duela bost urte hil ziren, eta bildumekin neuk jarraitzea erabaki nuen, puruen eraztunenarekin izan ezik. Izan ere, azken horiek biltzea oso zaila da gaur egun. Gainera, ditudan gehienak Gasteizeko Andre Maria Zuriaren festetan Zeledonen jaitsieran erretzen diren puruenak dira, horretarako ohitura handia dagoelako; nire amamak, amak eta osaba-izebek lurreko puruen eraztunak jasotzen jarduten zuten, garbitzaileak pasatu aurretik. Guztira, 750 bat eraztun ditut.

Dirua, berriz, aitonak bildutakoa dut gehienbat. Hura Ibarmiako zuzendari komertziala zen, eta, mundu osoan zehar bidaiatzen zuenez, hark ekartzen zituen etxera txanponak eta billeteak. Denera, 1.000 bat txanpon eta 100 bat billete ditut, eta munduko txanpon eta billete guztiak lortu arte jarraituko dut, ahal dudan neurrian.

Lasterketetako dortsalak gordetzen duela bost urte hasi nintzen, lasterketa baten amaieran burutapen hori izan

6

maxixatzen.eus

nuelako, besterik gabe. Ordutik guztiak gordetzen ditut, eta horretan jarraitzeko asmoa dut; dagoeneko 96 dortsal dauzkat. Horien atzean sakrifizio handia dago, eta bat, gainera, oso berezia da niretzat: 2013ko Gasteizko Iron Man triatloiko dortsala.

Eta, azkenik, andramaixetako egitarauak amama hasi zen gordetzen 1955ean, eta, hura hil zenean, haren omenez nik jarraitzea erabaki nuen. Oraingoz 38 egitarau ditut, eta andramaixek desagertu arte jarraituko dut gordetzen.

Ingurukoei eskatzen al diezu materiala emateko?

Bai, batez ere txanponak eta billeteak. Kanpora doazenean beti esaten diet nirekin gogoratzeko.

Nongo dirua daukazu gehiena?

Espainiakoa eta Frantziakoa, lortzeko askoz errazagoa delako. Frantziakoak, bereziki, asko ditut, amamaren ahizpa batzuk Frantzian bizi zirelako.

Ba al duzu zuretzat berezia den bat? Zergatik?

1937an Euzkadiko Gobernuak –orduan z-rekin idazten zen– atera zituen Euzko txanponak, Euskal Herriko txanponak direlako.

Luis Maria Arregi Mengual (Azkoitia, 1957)

“Hainbat herrialdetako kultura ikasi dut bildumako irudiei esker” Zeren bildumak dituzu?

Zein herrialdetakoak dituzu txanpon eta billete gehienak?

Europakoak ditut gehienak: txanponak 503 eta billeteak 167. Hala ere, kontinente guztietakoak dauzkat, asko ezagunek ekarritakoak. Izan ere, haiek kanpora joan aurretik galdetu egiten didate hangorik behar al dudan. Orduan, bilduman begiratzen dut, eta herrialde horretakorik ez baldin badaukat, ekartzeko esaten diet.

Askotan bai. Beste batzuetan, berriz, zenbait herrialdetakoak oso balio txikikoak direnez, kafe edo txikito batera gonbidatzen ditut trukean.

Nolatan hasi zinen diruaren bilduma osatzen?

Nire adin bereko koinatua gaztetan Perura joaten zen sarritan, Incako bidea egitera, besteak beste. Orduan, hango dirua gordetzen hasi zen, eta hura hil zenean, duela 10 urte, nik haren bilduma osatzen jarraitzea erabaki nuen.

Noiz arte jarraituko duzu bilduma osatzen?

Nik hil arte jarraituko dut bilduma egiten, kar-kar-kar.

Bidaiatzea gustuko al duzu?

Ez pentsa, baina asko gustatzen zait herrialdeez gauzak jakitea; hainbat herrialdetako kultura ikasi dut bildumako irudiei esker. Erakargarria da seiluekin eta diruarekin beste herrialdeetako gauzak ezagutzea: agintariak, gastronomia, kirola, paisaia, animaliak… Ondoren, gainera, Interneten begiratzen dut kuriositatez, herrialde bati buruzko informazio gehiago jakiteko.

Zein da zuretzat guztietan bereziena?

Bi ditut kuttunak. Batetik, San Pedro y Miguelón Kanadako uhartedi bateko dirua, hango banderan ikurrina ageri delako. Izan ere, lehen, Euskal Herritik arrantzale asko joaten ziren hara baleak arrantzatzera, eta handik ekarri zidan billete hori Luis Iriondo azkoitiarrak. Bestetik, “cinco millones de intis” jartzen duen billetea, koinatuak Perutik ekarritakoa delako, nahiz eta gaur egun ez izan baliorik [barrez].

Hiru bilduma dituzula aipatu duzu; horietatik zein duzu kuttunena?

Seiluena. Duela 10 urte baino gehiago hasi nintzen horrekin, eta ni jaio nintzen urtetik –1957tik– aurrerako Espainiako guztiak ditut. Orduan asko erabiltzen ziren eskutitzak, eta jendeari eskatzen nizkion. Etxean ur epeletan jartzen ditut gutun-azala eta seilua, eta modu horretan seilua poliki-poliki askatzen da, eta lehortzen denean bilduman sartzen dut.

maxixatzen.eus

IZENA TA DIZENA

126 herrialdetako 1.121 txanpon eta 576 billete ditut. Horrez gain, berunezko 1.300 soldatutxo eta oraindik kontatu ez dudan seilu mordo bat ditut gordeak, besteak beste.

Hori bai, den-denak ezberdinak dira; baten bat berdina bada, beste bildumazale bati ematen diot edo aldatu egiten ditugu, lehen kromoak bezala.

Eta kanpotik ekarritakoan, gero, balioa eurotan itzultzen al diezu?

Maite Kaperotxipi Aiertza

Iñigo Uria (Azkoitia, 1999) eta Iñaki Uria (Azkoitia, 1958)

“Maxixatzenek aldizkaria kaleratzeari utzi arte jarraituko dut nik aleak pilatzen”

“Kontinente guztietako giltzatakoak ditugu; geu ez gara izan herrialde horietako gehienetan, baina jende askok ekartzen dizkigu”

IZENA TA DIZENA

(Azkoitia, 1962)

Zer bilduma dauzkazu etxean gordeta?

Postalak, poltsikoko egutegi txikiak, Agatha Christieren liburuak eta Maxixatzen aldizkariak.

Zeren bilduma daukazue?

Maxixatzenen bilduma; aldizkari horren lehen 100 zenbakiak jasota dauzkat, hau da, 0. zenbakitik –1996ko abuztutik– 100.era –2003ko uztailera– artekoak. Guztira, zazpi urtetako aldizkari guztiak ditut, lau liburutan. Zaharrenetik berrienera ordenan jarriak ditut denak, eta bilduma bakoitzean 25 aldizkari daude.

Nolatan hasi zineten horiek gordetzen?

Zein duzu bilduma horietatik guztietatik kuttunena?

Nolatan hasi zinen aldizkariak gordetzen?

Uste dut 0. zenbakia kalean banatu zutela 1996ko andramaixetako txupinazo egunean, eta gorde egin nuen.

Gero bazkide egin nintzen segituan, eta orduan denak gordetzen joatea pentsatu nuen. Asko nituenean, berriz, botatzeak pena ematen zidan, eta denak koadernatzea erabaki nuen.

Noiz arte jarraituko duzu horretan?

Bazkide naizenez, Maxixatzenek aldizkaria kaleratzeari utzi arte jarraituko dut nik aleak pilatzen. 2015etik honakoak ere ari naiz gordetzen, eta horiekin ere egingo dut beste bilduma bat.

Inoiz zabaltzen al duzu Maxixatzenen bilduma?

8

Bai, ohitura daukat tarteka liburuak hartzeko eta irakurtzeko. Konturatzen naiz azkoitiar batzuk jada ez direla bizi eta beste batzuk, berriz, asko aldatu direla.

Azkoitiarren batek ere zerbait kontsultatu edo kuriositatez artikuluren bat ikusi nahiko balu, deitu diezadala lasai, eta erakutsiko dizkiot.

maxixatzen.eus

840 giltzatako inguru dauzkagu etxeko garajeko horman txukun zintzilikatuta.

Iñigo semea txikia zela hasi zen giltzatakoak kaxa batean sartzen. Orduan, garrantzi handirik eman gabe jasotzen zituen, baina, gerora, bilduma hura hazten ari zela ikusi nuen, eta neuk animatu nuen gehiago batzera. Mordo bat genuenean, berriz, haiekin zerbait egin behar genuela eta, denak etxeko garajeko horman zintzilikatzea erabaki genuen.

Nongoak dituzue?

Kontinente guztietako giltzatakoak ditugu; geu ez gara izan herrialde horietako gehienetan, baina jende askok ekartzen dizkigu. Beste batzuk, berriz, propagandakoak dira.

Irizar familia “Jende askok du gure bildumen berri, eta toki askotatik iristen zaigu materiala” Zenbat bildumagile zarete Irizar familian?

Bildumagile asko gaude: lehenengo belaunaldian bost anai-arreba, eta bigarren belaunaldian bost iloba. Guztion artean hamasei bilduma ditugu.

Zeren bildumak dituzue?

Arantxak postalena dauka –600dik gora–; Jexux Marik txanponena eta metxeroena –8.000 baino gehiago–; Joxe Mielek giltzatakoena –6.200–, pospolo kaxena –2.300– eta Sugus paperena –63 metroko zinta du egina, paperak elkarri lotuta–; Mailuk azukre poltsena –9.000tik gora– eta zigiluena; Karmenek baso-azpikoena –3.000tik gora– eta egutegi txikiena –8.000 inguru–; Haritzek orri mugena –2.000 inguru–; Jaionek pinena –2.500 inguru–; Iosu Irizarrek arkatzena –550 inguru–; Xabierrek kotxe txikiena –800 inguru–; eta Enarak kartena –140– eta maskorrena –300 inguru–.

Nolatan hasi zineten bildumak egiten?

Bilduma bat egiten hasteko ez da arrazoi berezirik behar. Une batean eskuetara iristen zaizu zerbait, eta bilduma egiten has zaitezkeela bururatzen zaizu, edota besteak ikusi eta zeu animatzen zara. Bi anaiak, adibidez, zabortegi batean giltzatako bat aurkitu ondoren hasi ziren giltzatakoak biltzen. Azukre poltsen bilduma, berriz, Asturiasera eginiko bidaia baten ondoren hasitakoa da, egondako taberna, hotel eta jatetxe bakoitzeko azukre poltsak gorde eta gero.

Noiz hasi zineten?

Lehenengo belaunaldikoak umetan edo gaztetan hasi ginen. Bigarren belaunaldikoak, berriz, nahiko txikiak zirela hasi ziren, gu ikusita. Eta, dena esan behar bada, geuk ere bultza egin genien. Gerora, bidaietatik bildumarako piezak ekartzen eta urtebetetzeetan eta Gabonetan elkarri oparitzen hasi ginen.

Ingurukoei materiala bidaltzeko eskatzen al diezue?

Lehen bai, baina gaur egun sare zabala osatu dugu ia konturatu ere egin gabe. Familiakoez gain, jende askok du gure bildumen berri: lagunek, lagunen lagunek, lantokietakoek, jubilatuek… Toki askotatik iristen zaigu materiala.

Gertatu izan zaigu, esaterako, bi edo hiru lagun, elkarre-

Joxe Miel Irizarrek 6.200 giltzatako ditu gordeta etxean.

kin zerikusirik ez dutenak, bidaia batera joan eta guretzat azukre poltsak edota baso-azpikoak jasotzen aritzea. Bide batez, eskerrak eman nahi dizkiegu bildumak handitzen laguntzen diguten guztiei. Sare hori gabe, ez genuke aukera handirik izango bildumak gizentzen joateko.

Nongoak dituzue gehienak?

Bilduma gehienak bost kontinenteetakoak ditugu. Hala ere, bitxiena da bildumatxoak osatzen ditugula bildumen barruan. Adibidez, honako hauek: postaletan, parke natural bateko bilduma; txanponetan, pezeten garaiko txanpon guztien bilduma; giltzatakoetan, horoskopoena; azukre poltsetan, idazleen irudiak dituzten bildumak; arkatzetan, museo bateko irudien bildumak; eta kartetan, Walt Disneyrena, besteak beste.

Ba al duzue zuentzat berezia den bat? Zergatik?

Giltzatakoen bilduman, esaterako, Joxe Mielek gustuko du bildumari hasiera eman zion Cervezas León-en botila.

Bestalde, duela bi urte hil zitzaizkigun anaia bat eta haren emaztea, eta haien bildumak mimo handiz dauzkagu gordeta. Anaiak metroak biltzen zituen, arotz lanetan ibilia zelako, eta koinatak, berriz, norbait sartu dela jakiteko ate parean jartzen diren zintzilikarioak.

Noiz arte jarraituko duzue bildumak egiten?

Oraingoz inork ez du uzteko asmorik, baina bilduma berri bat sortzeko asmorik ere ez daukagu. Ditugunei eusten nahiko lan izango dugu, kar-kar-kar.

maxixatzen.eus

Jon Garate Larrañaga (Azkoitia, 1979)

“Gaur egun zaila da jendeak postalak idaztea Whatsappa hain modan egonda, baina niretzat beste xarma bat du postala bidaltzeak” Zeren bilduma daukazu?

Postalena, musika taldeen bateria jotzeko baketena eta kamisetena.

IZENA TA DIZENA

Zergatik hasi zinen postalak eta makilak gordetzen?

Izeba batek bere seiluen bilduma eman zidan, eta harekin segitzeko gogoa jarri zitzaidan. Oporretara zihoazenei postala bidaltzeko eskatzen nien, eta behin pentsatu nuen hobe zela seiluen partez postalak gordetzea, postalek zerbait kontatzen dutelako.

Makilak gordetzen, berriz, Etsaiak taldearekin ibiltzen nintzenean hasi nintzen. Ia astero kontzertu bat izaten genuen beste talde batekin batera, eta hainbat bateri jotzaileri makilak eskatzen hasi nintzen.

Zenbat dituzu denera?

Postalak 815 dauzkat, denak seiluarekin eta posta markarekin, erositakoak ez baitu balio. Denak albumetan ordenatuta dauzkat: bakoitzak zenbaki bat du, eta zehaztuta dago nongoa eta nork bidalitakoa den.

Makilak, berriz, bi koadrotan dauzkat: batean 13 eta bestean 24. Denak musika talde nahiko “potenteenak” dira.

Noiz arte jarraituko duzu bilduma horiekin?

Postalekin ahal dudan arte jarraituko dut. Hala ere, gaur egun zaila da jendeak postalak idaztea Whatsappa hain modan egonda, baina niretzat beste xarma bat du postala bidaltzeak. Ea orain Maxixatzenen azalduta jende gehiago animatzen den niri postalak bidaltzera. Norbaitek nire bilduman parte hartu nahi badu, lasai idatz diezadala nahi

10

maxixatzen.eus

duen lekutik. Honako hau da nire helbidea: Jon Garate, Aizkibel kalea 4-1, 20720 Azkoitia.

Bestalde, Etsaiak gelditu zenetik zailagoa egiten ari zait makilekin jarraitzea, orain ez bainaiz horrenbeste joaten kontzertuetara. Azkenekoa Esne Beltzak Azkoitiko plazan jo zuenekoa daukat.

Zuretzat zer esan nahi du postal bakoitzak?

Niretzat opari bat da bakoitza. Bidali didana oporretan dagoen bitartean nirekin gogoratu den seinale da, eta eskertzekoa da hori.

Nongo postalak dituzu gehienak? Kontinente guztietakoak al dituzu?

Benidormekoak ditudala esango nuke. Badakizu, jubilatuak zaleak izaten dira Benidormera joaten, eta, orain daukadan lanarekin, haiekin dut erlazio handienetakoa.

Hangoez gain, Gandia aldekoak ere dezente ditut. Bestalde, Antartikakoa izan ezik, beste kontinente guztietakoak ditut; eta ez dakit nik han Correos-ik egongo den ere…

Ba al duzu zuretzat berezia den postalik? Eta makilarik?

Ez naiz sekula jarri horretan pentsatzen, baina bai, badaukat: nire izeba ezkonbidaian Mexikora joan zenekoa.

Bestalde, bi postal bitxi ere baditut, zer jartzen duen ez dakidanak: bata Txinakoa da eta txineraz idatzita dago, eta bestea Thailandiakoa da eta thailandieraz idatzita dago. Makiletan, berriz, niretzat berezienak 2000. urtean Etsaiak-ekin zuzeneko diskoa grabatu genuenekoa eta 2003an Pin Pan Pun bandarekin Kubatik egin genuen bira musikalekoa dira.

Stephanie Thurman Goikoetxea, Azkoitian bizi den idahoarra

“Idahotik etorri nintzen duela hogeita zortzi urte; euskal jatorriko jende ugari bizi da han”

Maite Rodriguez Soreasu

Nola iritsi zinen Azkoitira?

Unibertsitateko programa baten bidez etorri nintzen euskara ikastera, Donostiara. Bederatzi hilabetez egon nintzen han; handik Azpeitira lekualdatu nintzen, eta, 2003. urtean, bizitzak Azkoitira ekarri ninduen.

‘Goikoetxea’ abizenak asko dio zure jatorriaz. Zer diozu?

Nire amaren abizena da Goikoetxea, baina Idahon jaio zen. Aitona, ordea, euskalduna nuen, baita aitaren aldeko birraitona eta birramona ere. Birraitona eta birramona bizkaitarrak ziren, baina ezer gutxi dakigu amaren aitari buruz. Izan ere, amaren aita abegi etxe batetik Estatu Batuetara ihes egindako umezurtz bat zen. Bataio agiri bati esker, Bilbon jaio zela jakin dugu, baina ez dakigu zehazki nongoa zen. Seguru asko, ez zitzaion burutik pasatu ere egingo bere bilobak Euskal Herrian amaituko zuenik; pena da hark hau bizi ez izana.

teko, baina hark alferrikakoa zela zioen, ez zion garrantzi handirik ematen. Hala ere, hemengo tradizioak umetatik jaso genituen: euskal dantzak egiten genituen, euskal etxera joaten ginen… Eguneroko bizimoduan euskaraz mintzatzea zailagoa zen, ordea.

Euskal Herrira etorri aurretik euskarako eta gaztelaniako klase gutxi batzuk jaso genituen Idahon. Hona iritsi nintzenean, iruditu zitzaidan gaztelera errazagoa zela estrukturalki eta gramatikalki, baina gaur egun hobeto moldatzen naiz euskaraz. Betidanik jende euskaldunaz inguratuta egon naiz, eta horrek asko lagundu dit.

Desberdintasun nabarmenik Idaho eta Euskal Herriaren artean?

Dena da desberdina, baina, zerbait aipatzekotan, hemen dagoen kaleko bizimodua nabarmenduko nuke. Izan ere, Idahon ez dago horrelako ohiturarik; oso etxekoak gara. Hain leku txikian eta hainbeste mendiz inguratutako bailaretan horrenbeste jende bizitzeak ere harritu egin ninduen.

Denden ordutegia ere kuriosoa iruditu zitzaidan, eguerdian ixte hori.

“HARRITU EGIN NINDUEN HAIN LEKU Ama asko poztu zen; azken baTXIKIAN ETA HAINBESTE tean, hark ez zuen horretarako aukerarik izan. Dena dela, oraMENDIZ INGURATUTAKO in askotan etor-tzen da bisitan.

BAILARETAN Inork ez zuen espero ni hemen gelditzea. Euskal Herrira etorri HORRENBESTE Azkoitian zein duzu tokirik kuttunena? eta berehala irakasle lanetan hasi nintzen, eta amari “hurrengo urtean JENDE BIZITZEAK” Plazaberri asko gustatzen zait, asko Senideei hona zentozela esan zenienean, nolako erreakzioa izan zuten?

itzuliko naiz” esaten nion behin eta berriz, orain arte.

Euskal Herrira etorri aurretik ba al zenekien euskaraz?

Ezer gutxi nekien, aitonari entzundako hitz solteak soilik. Gure amak aitonari beti esaten zion euskara irakas-

erakartzen bainau hango bizitasunak eta sortzen den giroak: denetariko jende ugari gune bera konpartitzen, batzuk kafea hartzen, besteak trago bat hartzen edo mokadu bat jaten.

Giro polita egoten da.

maxixatzen.eus

TOKITTEKO PUNTEKO HERRITARRA

Azkoitiak erakarri duen irakasle idahoarra da Thurman. Ahaide euskaldunak zituen, eta horren erakusle da haren bigarren abizena.

Iñaki Iraeta Garmendia, Bartzelonan bizi den azkoitiarra

“Bidea gogorra izan da, baina, gaur egun, benetan gustura nago nire lanean” Iñaki Iraeta azkoitiarrak dagoeneko 25 urte daramatza Azkoititik kanpo, baina bai haren bai familiakoen nahia egunen batean Euskal Herrira itzultzea da. Gaur egun Bartzelonan bizi da, eta Inditexen Massimo Dutti marka ezagunarentzat lan egiten du han. Laida Beristain Zubizarreta

TOKITTEKO PUNTETIK

Duela zenbat urtetatik bizi zara Azkoititik kanpo?

Orain dela 25 urte alde egin nuen Azkoititik, eta Italiara joan nintzen bizitzera, Milanera. Orduan 24 urte nituen, eta hara joateko arrazoia nire neska-laguna izan zen: zumaiarra zen, baina, moda ikasketak amaitu ondoren, Milanen hasi zen lanean.

Hasieratik garbi al zenuen zer ikasi nahi zenuen? Zerk bultzatu zintuen moda ikastera?

Ez, inola ere ez. Orduan inoiz ez nukeen imajinatuko neure burua modaren munduan. Esan bezala, Lupe, nire neska-laguna –eta gero emaztea–, Milanen zegoen, eta elkarrekin egon nahi genuen. Hura moda diseinuan zebilen, eta nik ere moda mundura sartzea erabaki nuen; moda ikasketa teknikoak egin nituen, jantzigintza industrialaren arlokoak hain zuzen ere. Inoiz ez naiz damutu hartu nuen erabakiarekin; bidea gogorra izan da, baina, gaur egun, benetan gustura nago nire lanean.

Espainian bazeuden moda eskolak, Madrilen eta Bartzelonan, baina ez teknikoki prestatzeko; eta, gainera, nik Milanen egon nahi nuen.

Behin ikasketak amaituta, zer bide hartu zenuen?

Ikasketak egin bitartean, hango enpresa batzuetan praktikak egitea lortu nuen, eta horrela, eskola bukatu nuenean, lanean jarraitu nuen. Han gelditzeko aukera ere bagenuen, baina Espainiara itzultzea erabaki genuen, orduan hasi berriak baitziren moda markak.

Zein markarentzat lan egin duzu?

Italian nengoela, André izena zuen enpresa batean lan egin nuen; enpresa horretan, Italiko marka ospetsuenetarako produkzioak egiten ziren; hau da, Max Mara, Armani, Krizia eta halako marketarakoak. Gero, Galizian, Antonio Pernasentzat lan egin nuen patroigile moduan. Kalitate handiko marka zen, eta benetan esperientzia ona izan zen.

“INOIZ Azkenik, Bartzelonara etorri ginen biGarai hartan ez zen oso ohikoa izango EZ NUKEEN zitzera, eta gaur egun oraindik bertan moda ikasketak egitea, ezta? bizi gara. Bartzelonan, Inditexen MassiEz zen oso ohikoa, ez. Bazegoen “di- IMAJINATUKO NEURE mo Dutti markarentzat hasi nintzen laseinu mugimendu” moduko bat, baina BURUA MODAREN nean, eta oraindik bertan jarraitzen dut. ni ez nengoen hor. Nire ingurukoek ere Hemezortzi urte dagoenekoz.

MUNDUAN” oso urrun ikusten zuten moda, eta orainZer betebehar dituzu lanpostuan? dik urrunago lanbide moduan. Halere, nire andregaiaren ondoan segitzekotan, erabakia hartu beharra neukan. Bion guraso eta ingurukoen babesa izan dugu beti.

Non egin zenituen moda ikasketak?

12

Milanen, Istituto Secoli eskolan. Han bizi nintzenez, ikasketak bertan egitea erabaki nuen, eta eskolarik onena aukeratu nuen nahi nituen ikasketak egiteko. Ikasi eta praktikak egiten nituen aldi berean.

maxixatzen.eus

Massimo Dutti markaren zuzendari teknikoa naiz; hau da, hemen edo atzerrian gurekin lan egiten duten jantzigintza enpresa guztiak kontrolatzen ditut, eta berriak direnak homologatu, gure produktuaren kalitatea lortzeko. Egunean zehar, dena kontrolpean edukitzen saiatzen naiz: produkzio arazoak, modelo berrien arazo teknikoak, fitting-ak edo laginen probaketak... Bidaia asko egiten ditut, ia astero. Esan daiteke hegazkinean ordu asko pasatzen ditudala.

Lanean gertatu al zaizu anekdota bitxirik?

Sarritan, atzerrian, bazkari “eleganteak” prestatzen dizkidate, harrera moduan. Baina batzuetan nahiko lan izaten dut ondo gelditzen, zeren askotan zer jaten ari naizen ere ez baitut igartzen –eta batzuetan nahiago nuke jakin ere ez egitea–.

Sarri etortzen al zarete Azkoitira edo Euskal Herrira?

Gabonetan eta udaran beti etortzen gara, eta aste bukaera luze batzuetan ere bai, ahal dugun guztietan.

Inoiz pentsatu al duzue Euskal Herrira bizitzera itzultzea?

Bai, askotan. Gure ilusioa Euskal Herrian bizitzea da, baina aurrerago izan beharko du, lana hemen baitaukagu. Baina, benetan, etxera bueltatzeko irrikan gaude.

Etxean euskaraz edo katalanez hitz egiten duzue?

Etxean, geure artean euskaraz egiten dugu. Baina guk lanean katalanez egiten dugu, eta gure bi semeek ere bai eskolan eta lagunartean.

“GURE ILUSIOA EUSKAL HERRIAN BIZITZEA DA, BAINA AURRERAGO IZAN BEHARKO DU, LANA HEMEN BAITAUKAGU”

Zer sentitzen zara, katalana ala euskalduna?

Euskalduna, noski. Semeak ere, Bartzelonan jaiotakoak izan arren, euskaldunak sentitzen dira. Beti daude Euskal Herrira joateko prest.

Zeren falta sumatzen duzu gehien Euskal Herritik edo Azkoititik?

Familia –familia guztia Azkoitian eta Zumaian dugu–, janaria, kaleko giroa, lagunak, festak... Gauza asko.

Zer gomendatuko zenioke moda ikastea pentsatzen ari den norbaiti?

Ahal badu kanpora joatea eta esperientzia bizitzea.

Moda munduan ez dago diseinua bakarrik, beste gai edo lanbide asko daude barruan: marketina, sare sozialen ikasketak, patroigintza industriala, jantzigintza industrialaren denbora eta metodoak, kalitate kontrola, ehungintzako ingeniaritza... Eta garrantzitsuena modarekiko pasioa edukitzea da, oso mundu gogorra baita.

maxixatzen.eus

GALDETU AHALA ERANTZUN 14

“Jantzia tradizionala da, umeak eroso senti daitezen gehigarri gehiegirik gabe”

maxixatzen.eus

Diseinu grafikoko eta patroigintza eta jantzigintzako ikasketak egina da Ane Larrañaga Paredes, eta txikitatik izan du arropak diseinatzeko grina. 2012an, helduen danborradarako Xabier Munibe Ikastolako ikasle ohien jantziak diseinatu zituen, eta iaz, berriz, umeen pilotari taldekoak. Aurten, Azkoitiko zalduntxoen trajea aurkeztu berri du. Miren Aramendi Galdos Nola iritsi zitzaizun umeen trajeak diseinatzeko aukera?

Nolakoa izan da sortze prozesua?

elkartzean jantzi denak kolore berekoak ez izatea eta ukitu alaia transmititzea nahi izan dut.

maxixatzen.eus

GALDETU AHALA ERANTZUN

Umore Ona elkartea izan da umeen danborradaren Nor uste duzu izango dela kritikoagoa? arduraduna urte luzez, baina duela urte gutxi batzuk Ez nuke jakingo seguru esaten, baina uste dut azkoitiagazte talde batek hartu zuen elkartearen ardura, eta, rrak kritikoagoak izango direla haurren danborradako horrenbestez, danborradarena. Jantziak berritzea erajantziekin. 50 urtez jantzi berak erabili dira, eta, berbaki zuten, eta mistoak izatea zen helburuetako bat. tako jende askok erabili dituenez, oso kuttunak Aurretik helduen danborradarako egin nituela jakinda, nigana jo zuten umeenak egiteko. “DANBORRADAKO dituzte, eta berriak kritikatuagoak izango direlakoan nago. Hala ere, neu izango naiz 2015eko umeen danborradako pilotarien TALDE GUZTIAK egindako lana gogorren kritikatuko duena. taldeko jantziekin hasi ginen. Helduen diELKARTZEAN JANTZI seinua mantendu nuen, baina logo berria Zein da lan horren atalik gogorrena? egin nuen. Aurtengo jantziaren diseinuak DENAK KOLORE Hasiera batean diseinatzen duzuna eta herriarekin zerikusia duen zerbait izan BEREKOAK EZ amaieran eskuetan duzuna aldatuz joaten behar zuen, eta, hori dela eta, Txalkor da.

Beraz, esango nuke diseinua aurrekonIZATEA ETA UKITU Txistulari Taldearen jantzia erabili nuen tura egokitzea dela gogorrena. Patroia ateerreferentzia modura. Egunean sei ordu in- ALAIA TRANSMITITZEA ratzea ere zaila da, baina lehenengo proba guru lan egiten nuen, eta abendu hasierarako NAHI IZAN DUT” egin ondoren beharrezko aldaketak egin, eta amaituta neuzkan jantziak. Rebeca Calderonen segituan hartzen da martxa. laguntza izan dut josteko prozesuan. Nik pieza guztiak josten nituen, kanpokoa alde batetik eta forrua besEta aberasgarriena? tetik, eta Rebecak bi zatiak elkartzen zituen.

Prozesuaren amaieran jantziak egiten jardun dudan biNola definituko zenituzke diseinatu dituzun trajeak? tartean ikasi ditudan gauza guztiez ohartzea. Ikasketak amaitzean, ez duzu zeure burua horrelako lan handi bat Jantzia tradizionala da, umeak eroso senti daitezen gebakarrik egiteko gai ikusten, baina aukera iristen denean higarri gehiegirik gabe. Lana aurrera ateratzeko nuen heldu egin behar zaio, eta jantziak kalean ikusteak sentiaurrekontuak ere eragina izan du diseinuan. Horrelako mendu paregabea sortzen du. lan handietan, jakin beharra dago egindakoak zenbat balioko duen, diseinutik hasi eta azken ukituak eman Norberak nahi duenaren eta izan beharko lukeen arte. Guztira 60 jantzi egin ditut eta diseinua horren arteko borrokarik izan al duzu diseinaberbera izan da. Dena dela, barrika eta tzean? danborren taldeak daudenez, batzuk “IKASKETAK AMAITZEAN Danbor jole naizen aldetik, erosotagrisak izango dira, eta besteak graEZ DUZU ZEURE BURUA suna iruditzen zait garrantzitsuenateak. Kantinera eta zuzendarien na; edertasunaren gainetik jarriko HORRELAKO LAN HANDI BAT jantziak ere kontuan hartu behar dira, bai eta arazorik egotekotan BAKARRIK EGITEKO GAI IKUSTEN, nuke. Gutxienez bi orduz eta askotan eguraldia lagun ez dela ibili bebadaezpada egindakoak ere.

BAINA AUKERA IRISTEN DENEAN har izaten du danbor joleak, eta ez Alde handia al dago gazteentzat HELDU EGIN BEHAR ZAIO, nuke nahi jantzi pisutsua eta apainedo haurrentzat diseinatzeko orgarri asko erabiltzerik, are gutxiago ETA JANTZIAK KALEAN IKUSTEAK duan? umeak izanda.

SENTIMENDU Xabier Munibeko taldearentzat janAurtengo umeen danborrada berezia tzia egiterakoan, diseinua danborra- PAREGABEA SORTZEN DU” izango da. dako taldekoon artean erabaki genuen, Aurreko urteko pilotarien jantzian parte hareta ez zen erraza izan guztiok ados jartzea. tzeak ilusio handia egin zidan. Aurtengoan, berriz, Horri dagokionez alde handia nabaritu dut, haulan handia hartu dut, eta irrikaz nago emaitza ikusteko. rren jantziaren diseinua nire esku bakarrik baitzegoen.

Ez da gauza bera jantzia zuk zeuk janztea edo kanpotik Materiala eta kolorea biren artean aukeratu dugu, eta 50 haurri baino gehiagori zure lana soinean ikustea. askoz azkarrago ibili gara. Danborradako talde guztiak

IZENA TA DIZENA

Musika bandak herr ireki dizkie lokaleko Musika herritarrei gerturatzeko proiektu plurala otsailean jarri zuen martxan Ismael Conde San Martin Azkoitiko Musika Bandako zuzendari, partaide eta musika eskolako irakasle ohiak (Azkoitia, 1976). Helburua da Elkarguneko Musikaguneko edo musika bandaren lokaleko ateak herritar guztiei zabaltzea eta bakoitzaren beharren arabera musikarekin lotutako proiektuak lantzea.

Lokala astelehenetik ostegunera zabaltzen dute, 18:00etatik 19:00etara.

H 16

Olaia Juaristi Zabala

iru urtetik gorako herritar guzOraingoz batez ere umeak joaten direla esan du. Haiek tiek parte har dezakete Azkoi- erakutsi dute, beraz, instrumentu berriak ezagutzeko tiko Musika Bandak abian eta probatzeko jakin-min handiena. Bizkargi musika jarri duen proiektuan. eskolaren alboan daude, eta hango ikasleek, Oraingoz, ekainera klasea amaitu ondoren, tarte bat hartzen “BAKOITZAK bitartean, esperidute lokalera joateko eta musika trenak mentu bat izanMUSIKA TRESNEN jotzeko. “Haurren kasuan, ludoteka go da: “Lokalemusikala sortu nahi dugu, betiere INGURUAN DUEN ra doazenek lokalak eskaintzen dizkigun aukerak erakutsiko digubaliatuz. Espazio horretan ekintza EZAGUTZAREN te nolako ekintzak bideratu. Gure helludikoak eta desberdinak landu nahi ARABERA, TALDEAK ditugu, musikarekin girotuta: bideo burua da hilabete hauetan azkoitiarren beharrak eta nahiak zein diren jakitea; on- OSATUKO DITUGU” proiekzioak, YouTubeko tutorialak, doren, bakoitzak musika tresnen inguruan jolasak, etxetik ekarritako materialekin duen ezagutzaren arabera, taldeak osatuko dimusika tresnak sortzeko jarduerak, ariketak tugu”, azaldu du Condek. eta abar. Helburua da musikaren munduan sartzea

maxixatzen.eus

dur moduko sentsazioarekin sartzen dira hona”, dio Condek. “Kuriositatea dute kanpotik, baina sartzeko pausoa ematea kostatu egiten zaie”. Horregatik, ekintza horiekin herritarrei lokala gerturatu nahi diete. Gainera, azpimarratu du Azkoitiko Udalak bandari laguntza handia ematen diola, eta beharrezkoa iruditzen zaio hori aprobetxatuz horrelako ekintzak sortzea. Bestela, astean behin bakarrik irekitzen dituzte ateak, bandak entseatzeko.

“LOKAL PUBLIKO BAT IZANIK, ZERGATIK EZ DIZKIEGU, BA, ATEAK IREKIKO ETORRI NAHI DUTEN GUZTIEI?”

txikienak eta, batez ere, musika urrun geratu zaienak, kontura daitezen dibertigarriak izan daitezkeela musikari lotutako hainbat ekintza. Gainera, ohartarazi nahi diegu musika leku askotan dagoela eta ez duela zertan beti musika tresna batetik atera”.

Azkenik, Condek adierazi du musikak garrantzi handia duela bere bizitzan. Izan ere, dioenez, ez du ulertzen musikarik gabeko bizitza: “Niretzat, musika dena da; doako botika da eta, gainera, naturala.

Duen dena positiboa du. Musika mota bat edo beste entzuten duzunean ere, modu batera edo bestera sentiarazten zaitu; emozioak pizten dizkizu alde guztietatik. Horrez gain, gustu guztietarako musika dago, oso plurala da; ezetz esaten duen horri ere asmatuko nioke gustuko zerbait jartzen, seguru”.

Lokalean dauden musika tresnak egurrezkoak, metalezkoak, haizezkoak eta perkusiozkoak dira. Haurrei batik bat perkusioak ematen die atentziorik handiena (bateriak, txindatek, bonboak eta halakoek): “Nik nola jotzen diren eta nola deitzen diren erakusten diet. Musika tresna asko daude, eta garrantzitsua da horiek ezagutzea. Bestela, beti tresna berberak ikasteko ohitura dago, normalena baita aurrez ezagutzen duzun hori ikasi nahi izatea”, dio Condek. “Nik hasieran umeentzako ludoteka musikal bat bakarrik sortzeko asmoa nuen, baina, azken batean, lokal publiko bat izanik, zergatik ez dizkiegu, ba, ateak irekiko etorri nahi duten guztiei?

Lokal hau guztiona da, eta guztiok eduki behar dugu erabiltzeko aukera”. Modu horretan, bi ideiak batzen dituzte: alde batetik, herritar guztiena izatea eta, bestetik, ludoteka musikatuarena.

Beraz, haurrei irakatsi baino gehiago egingo dute.

Herritar oro musikara erakarri nahi dute, lokalean dituzten musika tresnen barietatea ezagutu eta proba dezaten. Condek behin eta berriz azpimarratu du ateak guztientzat daudela irekita, baita inoiz musika tresnarik jo ez dutenentzat ere. “Hasieran errespetu edo bel-

Neskato batzuk, partiturari begira.

maxixatzen.eus

IZENA TA DIZENA

ritarrei ateak

Musikara ez ezik, bandara ere hurbildu nahi dituzte herritarrak, baina hori ez dute lehentasuna: “Gure interesei ere begiratu behar diegu, noski, eta komeni zaigu haurrek pixkanaka banda eta bandako haizezko eta perkusiozko instrumentuak ezagutzea, baina hori ez da gure lehentasuna. Hala ere, ondo etorriko zaigu bandan jotzeko adinako maila ez dutenei irakasteko, eta nahiko balute etorkizunean taldean izateko”.

Ate-joka da Laburbira!

B

este behin, Azkoitira dator Laburbira. Martxoaren 11n, 22:00etan, Baztartxo antzokian.

Hamahirugarren edizioan ere euskarazko zortzi ekoizpen fresko-fresko dakartza, istorio hunkigarriz beteak. Izan ere, euskarazko ikus-entzunezkoen sortzaileek ez dute etenik: kalitatezko lanak egiten jarraitzen dute.

Zirkuitu ibiltari honen helburu nagusia da, alde batetik, euskarazko sortzaileen lana ezagutaraztea, euskaraz ekoizten jarrai dezaten, eta ikusleak geurean sortutako perla hauez gozaraztea.

MAXIXATZEN MAXIXATUIEZ

Beraz, aurten ere Euskal Herriko eta diasporako hainbat herritan izango da Laburbira. Hona hemen XIII. Laburbira osatzen duten zortzi lanak: • ZEA BINGO. 2015 (7’). Ane Urkiola.

• ERREPLIKA. 2015 (14’30’). Iñigo Gaiton Gonzalez de Txabarri.

• JORRAI. 2015 (3’). Uda Films.

Bazkideen batzarra

• BRUNILDA. 2015 (12’50’’). Eriz Alberdi.

I

• FISHURA. 2015 (6’45’’). Yago Mateo.

• BERE BIZITZETAKO BAT. 2014 (8’).

Aitor Gametxo.

• HARTZ TXIKI. 2015 (16’30’’). “The Arlotes”, Uraitz Soubies.

• SEMEAK. 2015 (7’25’’). Iker Azkoitia.

Zeuk ere bertatik bertara ikusiko duzu: barrea, beldurra eta tximeletak piztuko zaizkizu sabelean ordu eta erdi inguruko emanaldi honetan.

Geureaz gozatzeko prest?

az egindako lana eta 2016rako ditugun asmo eta proiektuak azaltzeko batzarra egingo dugu martxoaren 17an, 19:00etan, Elkargunean.

Hemendik aurrera egin nahi dugun bidean ere parte izan nahi zaituztegu bazkideok: Maxixatzenen parte, Azkoitiko herriaren parte, euskararen parte. Hori dela eta, batzarrean parte hartzera gonbidatzen zaitugu.

Adi! Bazkideen kuota martxo amaieran kobratuko dugu.

BAZKIDE ORRIA: Urtean 25 euro, hilean 2 euro inguru Proiektuko BAZKIDE izateko, bete ondorengo datuak:

BAZ KI EG DE I NA N HI?

Izen-abizenak: Helbidea: Herria: Telefonoa: Helbide elektronikoa: Kontu zenbakia: Hiru aukera dituzu: 1- Bete orri hau eta bidali Kultur Etxea, 110 p.k. helbidera (edo sartu doan gure Kultur Etxeko postontzian) 2- Bidali datu guztiak honako helbide honetara: maxixatzen@maxixatzen.eus 3- Bete maxixatzen.eus webguneko formularioa OHARRA: Datu babesak

18

Izaera pertsonaleko datuak babesteko abenduaren 13ko 15/1999 Lege Organikoak xedatutakoa jarraituz, jakinarazten dizugu, xedearen arabera biltzen diren datuak Maxixatzen herri komunikabideko (Azkoitiko kultur etxea) titularitatepeko fitxategi automatizatu batean sartuko direla. Era berean, jakinarazten dizugu, eskubidea duzula datu horietara jotzeko, maxixatzen.eus zuzentzeko baliogabetzeko eta aurkatzeko, eskubide hori Maxixatzen herri komunikabideko (Azkoitiko kultur etxea) Erregistro Orokorrera zuzendu ahal izango duzularik.

Requiem sufrimenduari Olalla Epelde Ayerdi

H

onela zioen urtarrilaren 18ko Noticias de Gipuzkoako artikulu batek: “El gran error de no hablar del suicidio, la mayor causa de muerte no natural.”

Euskal Herrian urtero 200 pertsona inguruk egiten omen du bere buruaz beste. Ez da txantxetako zifra, ez.

Azkoitian zenbat ote dira?

Esaten ez duena zera da, beren buruaz beste egiteko asmotan dabiltzanak zuek eta ni bezalako pertsonak direla; kalean gurutzatu berri duzun horren pentsamendu nagusia bere sufrimenduaren amaiera izan daitekeela, eta amaiera hori tragikoa izan arren ez duela beste irtenbiderik ikusten.

Inork ulertuko ez duelakoan isilik pasatzen du bere sufrimendua; epaitua izatearen beldurra du. Erotzat hartuko dutelakoan, “hori ez da ezer” esango diotelakoan edo berak bezala irtenbiderik ikusiko ez dutelakoan, isilik aguantatzen du, jasanezina egiten zaion arte.

Eta gizartean zer egiten dugu horren aurrean? Ezkutatu, isildu; gai tabua da.

Batzuek kontatzen digute nola senideren bat galdu duten eta horrek zer suposatzen duen: sentitzen duten mina, kulpa, inpotentzia.

Besteek beren buruaz beste egiten saiatu eta aurrera nola egin duten azaltzen digute, zein egoerak bultzatu zituen erabaki gogor eta zail hori hartzera, eta orain bizitza nola disfrutatzen duten esaten digute; ez dira bizi bizitzeagatik.

Medikuek laguntzeko dauden baliabide desberdinak aipatzen dituzte:

Gaixotasun mentalen diagnostiko zuzena eta tratamenduak ipintzea. Depresioa dutenei interneten ahotsa ematea, aurrez aurre inori esango ez lizkioketen arazo eta nahigabeak aipatzen baitituzte han. Edo laguntza taldeak sortzea egoera horretan norbait galdu duten senideentzat edo saialdiren bat egin duenarentzat. Telefono deien bidez kontrolatzea saialdiak egin di-

tuztenak, etab.

Hitz egin beharra dago gai horretaz, bai, ezin“BEREN bestekoa da; suizidioa normalizatzen dugun Lan asko egin daitezke. egunean, isilik sufritzen ari den pertsona BURUAZ BESTE Eta nik gizarteari zera eskatuko nioke: horrek albokoari lasaiago azalduko dio barruan duen sumina, tristura, inpoInor ez epaitzea bere buruaz beste egiEGITEKO ASMOTAN tentzia, eta laguntza eskatuko dio, sarten duenean. Inor ez epaitzea laguntza DABILTZANAK ZUEK eskatu eta profesionalengana joaten dituta dagoen putzu ilunetik irteteko. renean. Ez erotzat har. Bizitzagatik egin Hori baita momentu horretan behar ETA NI BEZALAKO dute apustu. duena: zulotik irteteko esku bat.

PERTSONAK Instituzio publikoei, berriz, laguntza saHoni guztiari buruz hitz egiten dute TVErea sortzea. ko Documentos TVko La muerte silenciada DIRA” dokumentalean.

Pozgarria litzateke hasi berria dugun urte honen amaieran 200 pertsonako zifra hori 0-ra aldatzea, Kanpaina bat egitearen garrantziari buruz hitz egiten eta horretarako zuk eman dezakezu lehen pausoa. Eta dute, besteak beste; trafikoaren kanpainari esker kotxe sufritzen ari bazara, ez baduzu irtenbiderik ikusten, esistripuak gutxitu diren bezala gutxituko direlakoan suikatu laguntza. zidioak ere. Arazo honen konponbidearen hasiera izan daiteke.

ANIMO!!! Bizitzea merezi du eta.

maxixatzen.eus

IRITZIXE

Artikulu honetan, besteak beste gizonezkoen kopurua, emakumezkoen kopurua, adina, zergatiak aipatzen dira, suizidatzen denaren profila egiten da.

Mediku eta biktimek hitz egiten digute. Guztiek prebentzio lanari ematen diote garrantzia. Beraien esperientziak kontatzen dizkigute.

01

02

03

HILABETIN BEGIXETATIK

05

04

07

06 20 maxixatzen.eus

09

08

10

HILABETIN BEGIXETATIK

11

12

13

01_ Apirilaren 16ko Azkoitia-Azpeitia Maratoi Erdia aurkeztu zuten Elkargunean.

02_ Santa Ageda bezperan Xabier Munibe ikastolako ikasleak udaletxera joan ziren alkateari koplak abestera.

03_ Elkarguneko areto nagusiari nolako erabilera eman adosteko bilera irekia.

04_ Herrixen Merkatari Elkarteko hainbat dendarik VII. Outlet Azokan parte hartu zuten.

05_ Kultur Etxean leiho berriak jarri dituzte.

06_ Umore Ona elkarteak haur danborradako jantzi berriak aurkeztu zituen.

07_ Azkoitiar batek ia 700 kilo iltze eman ditu Calaiseko (Frantzia) errefuxiatuei bidaltzeko.

08_ Erniarraitz Sariketako bigarren kanporaketa jokatu zen Kultur Etxean.

09_ Emakumeen Gomazko Paleta Txapelketako finalak jokatu ziren Gurean.

10_ Mozorro Lehiaketako talde handiko irabazlea: “Abiadorik”.

11_ Mozorro Lehiaketako talde txikiko irabazlea: “Hombre Lobo”.

12_ Izarraitz zurituta esnatu zen hilaren 15ean.

13_ Eugenio Alberdi Zabaleta trikitilaria –erdian– hil zen hilaren 24an, 87 urte zituela. maxixatzen.eus

GAIA: M8 Doinua: Lurraren pean Eneritz Artetxe Eizagirre

Martxoak 8 iristen zaigu

BERTSOA PAPEREAN

aurrerapenen kolorez urte osoko “tradizioak” eta “reflejoak” gordez pankarta, aho eta titular denak esaldi dotorez baina mundua ikusi behar dugu betaurreko morez aldarrikapen guztiak egun batera mugatu ordez.

Martitte auzoko postontziak I. B. S.

N du.

orbaitek aspaldian buzoia ireki gabe zuen dirudienez, eta, pilatutako paperak gustatu ez zaizkionez, bertan uztea erabaki

Auzoa horrela uzten duenak nola ote du bere sukaldea?!

22

maxixatzen.eus

Ta ondorio denen artean hurbil dudana dut argi saioetako karteldegian emakumeak ugari neure izenez, neure ahotsez, neuretik nahi nuke ari hirurehun ta hirurogeita bost egunetan kantari martxoak zortziz baino harago naizelako bertsolari.

Azkoitiko Aste Santuko kontuak

H

Kepa Alberdi Egaña

istorian atzera eginez, XVI. mendean kokatu behar da Azkoitiko prozesioen sustraia. Garai hartan, eliza barruan eta xumeki egiten zuten Kristoren gorpua gurutzetik jaitsi eta zerraldo baten sartzeko antzezpena. Horrekin batera, Jesusek gurutzean esandako zazpi hitzei buruzko sermoia ematen zuen apaizak, zeina udalak enkargatu eta ordaintzen baitzuen. Herriko miliziaren alardeetan parte hartzen zutenak jartzen ziren zerraldoa zaintzeko lanetan, eta XVIII. mendetik aurrera armatuek bete zuten funtzio hori.

Prozesioko pasoetako bat.

Azkoitiko Aste Santuak tradizio handia du. Halere, XVI. mendetik etenik gabe ospatzen den jaia izan arren, aurreko mendeko hirurogeiko hamarkadan gainbehera handia izan zuen. 1980ko prozesioan, kasurako, hiru pauso bakarrik atera ziren. Urte bat geroago, eta herriko talde baten kezkari eta lanari esker, santuek eta bestelako irudi guztiek Azkoitiko kaleak zeharkatu zituzten berriro ere.

HARA!

Aste Santuko ohituren barruan, asteazkenean, Dundun zahar kanpai hotsa tarteko, Azkoitiko eliza eta ermitetatik ostiralean prozesioan aterako diren taila eta eskulturak ekartzen dira parrokiara. Ostiral arratsaldean, eliza barruko ospakizunen ondoren, hamahiru pausoak ateratzen dira prozesioan. Prozesioko irudi bakoitzak bere historia du, eta, denboraren joatearekin, kale bakoitzak bere irudia izan du. Pausoekin batera, ezpata pisutsua daraman Miguel Deuna goiaingerua ateratzen da bere ibilera bereziarekin, eta, harekin batera, aingerutxo eta nazareno jantzitako umeak. Miguel Deuna goiaingerua Jose Mari Oteiza Kaxero-k antzeztu du urte askoan, eta orain Luis Sudupe Egurrola-k antzezten du, biak ere oso ezagunak gure herrian. Antzina, agerraldi horretan ez ziren faltako kaputxadunak beren zartailuekin eta kofradeak beren kapa eta kandelekin. Ezin ahaztu 1797az geroztik prozesioan ateratzen diren bost armatuak, garai bateko legionario erromatarrak irudikatzen dituztenak. Ostiral gauean, berriz, parrokiatik atera eta Goiko Kaleko Frantzisko Deunaren ermitara joaten da

Ehorzketa Santuaren prozesioa, “Kristoren hilobia” eta “Ama Doloretakoa” irudiekin. Horiek zaintzen, armatuak, lantzen kolpe hots bortitzak jotzen, kandelak eskuan hartuta: bi ilaratan doan jendearen isiltasun hunkigarria hausten dute, herriko bandak Chopinen Hileta martxa jotzen duen bitartean. Azkenik, ermita aurrean biltzen dira guztiak, segidan Aldalurren Agur Maria abesteko.

Ondoren, “Kristoren hilobia” eta “Ama Doloretakoa” ermitan gordetzen dira, eta “Kristo gurutziltzatua” parrokiara itzultzen da armatuekin batera.

Bitxikeria moduan, gogora ekarri behar dugu duela gutxi arte, herriko udalak hala aginduta, Aste Santuan ospakizun erlijiosoak baino ez zirela egiten. Horrela, egun horietan debekatuta egoten zen erromeriak egitea, bikotekidearekin ateratzea, kantuan egitea, zarata ateratzea edo ospakizun erlijiosoetako parte hartzaileak molestatzea; finean, debekatuta zegoen arreta galaraziko zuen entretenimendu guztia. Bijilia egitea ere derrigorrezkoa zen, eta garizuman musika bandak ezin izaten zuen jo. Ez da hamarkada asko, adibidez, Aste Santuan frontoian aritzea zigortuta zegoela –bi pezetako isuna ordaindu behar zen– eta merixuek kontzejupean ur baldekadak botatzen zituztela inork pilotan joka ez zezan.

Azkoitiko prozesioa.

maxixatzen.eus

Jose Antonio Garate Unanue Joxean Garate Alkorta

BA AL DAKIZU?

J

ose Antonio Garate Azkoitian jaio zen, 1914an, eta Bermeon hil zen, 2003an. Tolosako frantziskotarren komentuan eman zituen 50 urte inguru apaiz lanetan.

Gerra osteko urte zail haietan, Garate buru-belarri saiatu zen herriak ezkutuan bizi zuen euskara plazaratzen eta lantzen. Arantzazuko teologoen artean aurkitu zuen, 1940ko hamarkadan, asmo hori martxan jartzen lagunduko zion kemena. Euskal etxeetan euskara errazeko irakurgaiak sartu beharra zegoen, liburuekin jai baitzegoen. Hala, Arantzazuko Amaren Egutegia plazaratu zuen 1947an, herritar xeheek “Takoa” deiturikoa.

Momentuko berotasunak bultzatuta, 40.000 egutegi inprimatu zituzten urte hartan, eta 20.000 saltzea lortu zuten. Handik aurrera, 25.000 alerekin nahikoa izan zuten. 70eko eta 80ko hamarkadetan, bestelako egutegiak atera ziren merkatura; konpetentzia handia izan zuten, beraz. Gaur egun, hamar mila ale inguru kaleratzen dituzte, eta aurten 70. aldiz sartu da euskal sukaldeetara.

Garate 1969ra arte izan zen Takoaren zuzendaria. Hasieran gipuzkera hutsean kaleratu zen, baina 1968tik aurrera, Arantzazuko Batzarraren erabakiari jarraikiz, euskara batua hasi zen nagusitzen.

Hor ez da amaitzen, ordea, Garatek euskarari emandako aberastasuna. Hainbat aldizkari sortu zituen, baina bat nabarmenduko dut: Goiz Argi.

1959an sortu zuen, eta batik bat nekazarientzat zen: baserriko albisteak, landa eremuko gorabeherak…

24

Alabaina, amaiera mingarria izan zuen aldizkariak, isunak zirela eta: 1967an 2.000 pezetako zigorra jaso zuen artikulu baten harira. Eta, motibo beragatik, 1974an 150.000 pezetakoa izan zen isuna. Frankisten ostiko latza benetan. Hala, 1975ean itxi zen betiko aldizkaria.

maxixatzen.eus

Jose Antonio Garate Unanue.

Non dago Zakelmari?

TELEFONO

EZETZ TOPAU!

INTERESGARRIAK:

O

tsaileko aldizkarian Zakelmari non ezkutatuta zegoen asmatu behar zen: 10. orrialdean zegoen. Asmatzaileen artean zozketa egin ondoren, Arantxa Pagaldaik irabazi du Jausoroko Ogi Berri okindegiaren zortzi lagunentzako tarta.

Arantxa Pagaldai, otsaileko irabazlea.

Farmaziak (martxoa)

Egunez: 09:00 - 22:00 Azkoitia: Jaen 943 85 07 85

7, 12, 13, 15, 16,

Azkoitia: Gisasola 943 85 12 35

10, 11, 14, 19, 20, 22, 23

Azkoitia: Azpiazu 943 85 29 89

8, 9, 17, 18, 21, 24, 25, 26, 27 1, 2, 3, 4, 5, 6, 28, 29, 30, 31. Apirila: 1, 2, 3

Azkoitia: Mendiola 665 49 67 44

Gauez: 22:00 - 09:00 Azpeitia: Jakome 943 08 02 58

Garmendia auzunea, 19 Urte osoan irekita.

943 08 00 80 943 85 71 71 112 943 02 51 91 943 85 71 51 943 85 08 43 943 02 60 27 943 85 60 27 943 85 25 44 943 85 73 05 943 02 36 19 943 08 37 80 943 85 71 70 943 85 10 70 943 00 76 10 943 85 21 68 943 85 15 97 943 85 13 23 943 85 08 98 943 15 10 89 943 85 19 86 943 85 32 97 943 46 46 22 943 15 04 02 112 943 85 20 61 943 85 36 39 943 85 71 70 669 62 18 02 943 85 71 70 943 85 33 93 943 85 08 83 943 08 07 37 943 85 06 46 943 85 30 43 637 70 57 20 943 85 21 74 696 67 64 56 943 85 73 19 943 45 98 74 943 85 27 18 902 54 32 10 943 85 11 59 943 21 26 99 943 85 25 87 943 85 10 20 maxixatzen.eus

ESKURE KOMENI

Datorren hilean Odriozola ardotegiaren saskia zozkatuko du Maxixatzenek Zakelmari aurkitzen dutenen artean. Bidali erantzuna martxoaren 16a baino lehen, Kultur Etxeko postontzira edo maxixatzen@maxixatzen.eus helbide elektronikora.

Udaletxea Udaltzaingoa Suhiltzaileak Epaitegia (Azpeitia) Azkoitia Lantzen Iraurgi Berritzen Abarketatxo ludoteka Artxamendi Gaztelekua (GIB) Zubiaurre Elkargunea KIUB KZ Gunea Ertzaintza San Martin ondaregunea Musikagunea Anbulatorioa Plaza Ondo Jubilatuen Etxea Bake Epaitegia San Jose Egoitza Aizkibel liburutegia AEK Baztartxo Gurutze Gorria DYA Lanbide (Azpeitia) SOS Deiak Txerloia Futbol Zelaia Gurea pilotalekua Torre Zuri erakustokia Txerloia Tenisa Kultur Etxea Postetxea Gipuzkoako Urak Xabier Munibe haur eskola Xabier Munibe ikastola Floreaga ikastetxea Bizilore Urola Ikastola BHI Garbigunea Mankomunitatea Tamaina handiko trasteak jasotzeko zerbitzua Aldalur Eusko Tren La Guipuzcoana PESA Piper elkartea Taxiak

05

Martitteko Jaiak!

17:00etan, desafio bitxi bat egingo dute Joxe Jabier Lorenzo korrikalari ohiak eta Martitteko Itzederrek.

Ondoren, herri kirolen erakustaldia.

Herri kirolen ondoren, triki poteoa izango da afalordura arte.

20:30ean, afaria. Afalostean, erromeria Kupela taldearekin.

Goiz aldera baratxuri zopa egongo da.

(Informazio gehiago maxixatzen.eus-en).

16:00etan, gazteentzako bideo emanaldia Topalekuan (Gazteri zerbitzuak antolatuta).

22:00etan, Baztartxo antzokian, “Eskutitzak” antzezlana.

17

AGENDIE

19

26

19:00etan, "Famili sistema" hitzaldia emango du Eduardo Ibarmiak Hats terapia zentroan.

Orion elkartearen eskutik, Orion Garaikurra plater tiraketa.

18:00etan, Baztartxo antzokian, Oliver magoa.

20:00etan, Azkoitiko parrokian, Urruñako abesbatza eta Iraurgi abesbatzaren kontzertua.

23:00etan, Herriko Plazan, Tabernarien Elkarteak antolaturik, XAIKO taldearen kontzertua.

23-28

Aste Santua

06

13:00etan, Bizkargi Musika Eskolaren XVII. Taldez Talde jaialdia.

Kontzejupean, ORKESTRA-BANDA.

07

18:30ean, Zineforuma: “Requisitos para ser una persona normal” filma Elkargunean.

19:00etan, Azkoitiko Udalbatza bilduko da ”Europar Udalen Adierazpen Insituzionala” onartzeko.

08

Emakumeen Nazioarteko Eguna: “Demokraziarik ez emakumerik gabe”

12

11

22:00etan, Baztartxo antzokian, LABURBIRA, Maxixatzenek antolatuta.

17:00etan, Baztartxo antzokian, Kantaldi jaialdia Alai Batzaren eskutik.

13

MARTXOA

13:00ean, Bizkargi Musika Eskolaren XVII. Taldez Talde jaialdia. Kontzejupean, ABESBATZAK. 19:00etan, Matadeiko VII. Antzerki Jardunaldixek.

Matadeixen, “Adarretik zintzilik” antzezlana.

ZINE KARTELDEGIA (Baztartxo)

Martxoak 4: 45 AÑOS (Forum)

Martxoak 6 eta 7: Carol

Martxoak 6: Pesadillas

Martxoak 12-13 eta 14: 13 Horas:

Martxoak 18: Anomalisa (Forum)

Martxoak 19-20 eta 21: Cien años de perdón

Martxoak 20: Zootropolis

Martxoak 26-27-28 eta 29: La hora decisiva

maxixatzen.eus

Los soldados de Bengasi

maxixatzen.eus

28

maxixatzen.eus