Geen ‘gewoon’ wereldlabel
Het
gevoel
Wereldlabel De eerste aanraking met de wereldmuziek van Putumayo is veelal onbewust, tijdens het shoppen in een boekhandel, fairtrade-winkel, koffiebar of life style zaak. De authentieke dansbare en layback klanken sluiten perfect aan op de sfeer, waardoor de vraag volgt: “Wat is dat voor muziek?” De winkelier verwijst naar een schap vol kleurrijke cd’s. Het is een ijzersterk concept, waarmee het Amerikaanse label al bijna twintig jaar aan de weg timmert. “Putumayo is meer dan een label, het is een ontdekkingsreis naar andere culturen en tradities.” Tekst: Angelique van Os
Op een doordeweekse dag is het gezellig druk in Utrecht. Winkelend publiek slentert langs de intieme grachtjes en de terrasjes zitten vol. Even buiten het stadshart zijn meer authentieke koffiebarretjes en eenmanszaken te vinden, zoals Torba Villa, een life style winkel die handgeweven sjaals, Oosterse tapijten, interieur en talrijke accessoires verkoopt. Door de boxen galmen relaxte en authentieke klanken die perfect aansluiten bij de wereldlijke producten. Naast de kassa staat een bescheiden display met kleurrijk geïllustreerde herkenbare cd-hoezen met titels als Acoustic Brazil, Italian Café, en Women of Jazz. Geen standaard winkel voor cd-verkoop, en dat is nu net het geheim van Putumayo World Music. ‘Store buster’ Igor Rooselaar kijkt tevreden om zich heen en is druk in gesprek met de winkeleigenaar, over hoe de zaken gaan en hoe klanten reageren op de muziek die prominent gedraaid wordt. De lange chief manager, voorzien van retro bril en bontgekleurde blouse, vormt het boegbeeld van Putumayo Europe. Rooselaar was werkzaam voor onder andere Polygam (het huidige Universal) en volgde de kleine independent al een tijdje. Hij was erbij toen er in 2000 het Europees kantoor opende, waar hij sinds 2001 de leiding over heeft. Het Amerikaanse label, met haar hoofdkantoor in New York en tevens afdelingen in Zuid-Afrika en Zuid-Amerika, is allesbehalve ‘gewoon’. Niet alleen worden andere distributiekanalen naast cd-zaken en iTunes ingezet, het kleine team onderhoudt nauw contact met coöpererende winkels en reist de wereld af op zoek naar onbekend en authentiek talent uit allerlei culturen. De cd’s bestaan uit compilaties van verschillende artiesten die gelinkt zijn aan een specifiek thema, veelal een land of een
stroming. Per jaar verschijnen er zo’n tien titels en in de afgelopen twintig jaar zijn er zo’n 200 compilaties verschenen.
Igor
Cadeauart ikel
‘Onze
Inmiddels zit de vrolijke Rooselaar achter een kop ijskoffie in de exclusieve koffiebar Brandmeesters, waar ook platen van Putumayo worden verkocht. Hoe staat het eigenlijk met de verkoop van albums in winkels, gezien de crisis? “We hebben heel lang geen last gehad van de neergang in de muziekindustrie, mede omdat onze doelgroep wat ouder is. Het is ook een impuls, een cadeauartikel. Maar ja, het is een feit dat winkeliers het moeilijker hebben…” Pas sinds 2011 brengt het label nummers uit via iTunes, mede vanwege het gebrek aan de rechten van de muziek, want Putumayo licenseert alleen. Nieuwe releases zijn via iTunes te downloaden, voor oudere compilaties is het onbegonnen werk, meent Rooselaar. Putumayo is eigenlijk uit toevalligheden ontstaan. New Yorker en zakenman Dan Storper reisde begin jaren zeventig veel door Latijns-Amerika. Hij was geraakt door de schoonheid van de Colombiaanse Putumayo-rivier, die via Peru naar de Amazone van Brazilië stroomt. Daar kwam hij in contact met de lokale bevolking die prachtige kleurrijke stoffen produceerden. In samenwerking met deze en andere locals begon hij kleinschalig zijn eigen kledinglijn, die zeer succesvol werd in New York en uitmondde in acht winkels. Sterren als Mia Farrow, Andy MacDowell en Calvin Klein waren geliefde klanten. Op een dag merkte Storper dat zijn winkelpersoneel heavy metal muziek op had staan, wat absoluut niet aansloot op de sfeer die hij wilde uitstralen. De Amerikaan had allerlei muziek verzameld op cassettebandjes uit landen waar zijn kleding vandaan kwam, wat veel beter aansloot. Het resultaat was www.jazzism.nl
Rooselaar: slogan, Guaranteed to make you feel good, is een echte garantie’
J AN UAR I / FE B RUAR I 2013 51
snel zichtbaar: Storper’s personeel kreeg veel positieve reacties en vraag naar de muziek. Zodoende kwam hij op het idee om een eigen label te beginnen en dat te verkopen in zijn eigen winkels. Verkoopaanvragen van cd-zaken als Virgin en Borders volgden snel en na drie jaar verkocht Storper zijn kledinglijn om zich volledig op de muziek te richten. Rooselaar: “Door de fashionachtergrond hebben we een hele andere historie en dus ook distributie dan andere labels. De wereldmuziek van Putumayo
Putumayo top 5 lijstjes artiesten Igor Rooselaar: 1. Bossacucanova feat. Adriana Calcanhotto – Previsâo – Putumayo Presents Brazilian Lounge
2. Habib Koité & Bamada - Saramaya (live) – Putumayo Presents Mali 3. A.R. Rahman & Chinmayee – Tere Bina – Putumayo Presents India 4. Khadja Nin – Sina Mali, Sina Deni – Putumayo Presents Women Of Africa 5. Machito with Cannonball Adderley – Congo Mulence – Putumayo Presents Latin Jazz Dj Sandstorm: 1. Blue Asia - Abyssinean Dub (Putumayo presents World Lounge)
2. Issa Bagayogo - Saye Mogo Bana (Putumayo presents African Groove) 3. Silvia Torres , Take Saravá (Putumayo presents Brasileiro) 4. Bebel Gilberto - August Day Song (King Britt Remix) (Putumayo presents Brazilian Lounge) 5. Sharif – Shiraz (Putumayo presents Sahara Lounge)
52 JA N UA R I / F E B RUA R I 2 013
www.jazzism.nl
prikkelt, maakt mensen nieuwsgierig, ze kennen het niet omdat het niet dagelijks op de radio te horen is, maar door de toegankelijkheid en vrolijke beatelementen spreekt het universeel publiek aan.“
Verzam elobject Het wereldmuzieklabel is ook herkenbaar vanwege haar smaakvolle digipacks en rijk geïllustreerde covers. Begin jaren ’80 was het niet evident om kartonnenboekjes met veel achtergrondinformatie over de artiesten toe te voegen. Alles was van plastic. Storper en medeoprichter Michael Kraus, vonden het cadeau-element belangrijk. Daarnaast moest de identiteit gevormd worden door een illustrator, dat werd Nicola Heindl. Storper had een ansichtkaart van de Britse Heindl in zijn kantoor hangen, die een kennis herkende en de dame persoonlijk introduceerde aan het Putumayo-team. Het kleurrijke, beweeglijke en speelse artwork vormde een gouden greep. De herkenbare covers sluiten perfect aan bij de muzikale identiteit en nodigen uit tot verzamelen. Rooselaar:“Putumayo heeft een aardige schare fans, die zowel hun muziekcollectie willen uitbreiden, als de fraaie hoesjes verzamelen.” Hij benadrukt dat Putumayo meer is dan een label: “Het is een reis, een culturele ervaring. We nemen luisteraars mee naar een specifiek land of stroming, vertellen over de achtergrond van musici en in sommige boekjes staan recepten. Het is zeer geschikt om in winkels als achtergrond te draaien, maar het is ook fantastische muziek voor tijdens een feestje of diner. Onze slogan, Guaranteed to make you feel good, is een echte garantie, want ontevreden klanten kunnen hun aankoop binnen een week ruilen voor iets wat ze wel mooi vinden. In twintig jaar is dat slechts 46 keer gebeurd bij een verkoop van 20 miljoen cd’s. Natuurlijk is het mogelijk dat mensen daar niet de moeite voor nemen, maar het geeft aan dat wij volledig achter het product staan. We zijn ook selectief, onze cd’s liggen niet bij Kruidvat of Albert Heijn, maar wel in het Louvre, De Bijenkorf, betere muziekzaken, dierentuinen, wereld-en kinderwinkels. Putumayo is een boetiek-artikel.”
Tast e m akers Daarnaast heeft Putumayo een ander ‘wapen’: taste makers. Dit zijn winkels, kappers of restaurants die de muziek wel willen draaien, maar niet verkopen. Dj Sandstorm, oftewel Sander Verhaar, is ook een taste maker. De 3FM en Arrow Jazz FM dj is betrokken bij het label vanaf 2007. Hij pikte de muziek op tijdens een actie op Schiphol. Wat is er voor een dj interessant aan Putumayo? “Ik ben opgegroeid met soul, funk, jazz en hiphop en draai al een tijdje mee. Toch kende ik veel van de Putumayo artiesten niet. Nog steeds is het interessant om via het label nieuwe artiesten uit Brazilië, Afrika of Latijns-Amerika te
ontdekken. Het is een startpunt, een mooie manier om mijn vocabulaire uit te breiden.” Verhaar die te zien was op diverse grote festivals zoals Lowlands en North Sea Jazz, draaide voor Putumayo in 2007en 2008 veel in winkels en op feesten. In 2009 had Putumayo een eigen kanaal tijdens Transaviavluchten van en naar Schiphol. Dj Sandstorm produceerde hiervoor een jaar lang diverse mixen van nieuwe releases die per kwartaal uitkwamen met aansluitend ouder materiaal. Hij probeert ook zijn eigen Putumayo mixen meer op de radio te draaien, hoewel dat niet vanzelfsprekend is. “Hopelijk komt er meer ruimte voor cross-over en wereldmuziek op zenders. Op Arrow draaide ik muziek van Barrio Jazz Gang, die te horen is op diverse Putumayo latin cd’s. Het leuke was dat het management het oppikte via internet en ik sindsdien contact met de band heb.”
Screenen Ook Rooselaar merkt dat de impact voor artiesten relatief groot kan zijn, omdat de cd’s wereldwijd verkocht worden. Zo sprak hij de Frans Canadese Mathieu Mathieu, die hem vertelde dat hij door zijn ene nummer, Cette Ville, op een Québec album e-mails ontving uit de hele wereld en er diverse boekingen aan overhield. Overigens betaalt Putumayo standaard royalty’s aan de artiesten en hebben ze in het verleden diverse tournees georganiseerd, waarbij verschillende artiesten ook elkaars nummers vertolkten. Het is de kunst voor het label om artiesten te screenen die veel potentie hebben. Zo zijn ook vocalisten Melody Gardot en Madeleine Peyroux te vinden op Women of Jazz, voordat ze internationaal doorbraken. “De kwaliteit van artiesten die Putumayo selecteert vind ik erg goed. De muziek is enerzijds melodieus en traditioneel, anderzijds elektronisch en dansbaar. Ook is er aandacht voor underground en hippe elementen en is het goed dat ze de hokjesgeest overboord gooien. Ik zou het heel tof vinden om een liveproject te doen, maar ook een eigen remix-cd zou te gek zijn”, aldus dj Sandstorm. De selectie van artiesten komt dan ook heel nauw. Rooselaar: “Iedereen binnen het bedrijf kan ideeën aandragen voor titels en thema’s; vervolgens kijken onze ‘musicologen’ ernaar. Zij maken een shortlist, waarvan het personeel een blinde luistersessies organiseert. Bij een score vanaf zeven tot tien, gaat het nummer door naar de volgende ronde. Het resultaat daarvan belandt bij Dan Storper die na vele luisterbeurten uiteindelijk de inhoud en de volgorde samenstelt. ” In het verleden heeft Putumayo ook een aantal albums uitgebracht van specifieke artiesten zoals Habib Koité (Mali) en Ricardo Lemvo (Congo), wat niet bleek te werken. “We merkten dat als we ons specifiek op één of enkele artiesten richten, we een
hele andere independent worden, waarbij je afzonderlijke musici moet promoten en presenteren. Dat streven we niet na”, aldus Rooselaar. Putumayo beschikt over een ongelofelijke muziekbibliotheek met ruim tienduizend nummers. Binnen het bedrijf werken voornamelijk mensen van verschillende nationaliteiten die niet uit de muziekindustrie komen, immers de winkels bevinden zich ook niet binnen deze markt en creativiteit is uiterst belangrijk. De betrokkenheid van fans is ook groot. Voor het 20-jarig jubileum in 2013 kunnen liefhebbers hun favoriete Putumayo songs van de afgelopen twee decennia toesturen, waarvan na hoog beraad een compilatie met twintig nummers verschijnt.
World Playground Opvallend is ook de waarde die het label hecht aan financiële ondersteuning van non-profitorganisaties, zoals Slowfood, Coffee Kids, Trees, Water & People, Amnesty International en Oxfam-Novib. Inmiddels is er ruim 1 miljoen dollar gedoneerd. Rooselaar licht toe: “Een deel van de muziek die we licenseren komt uit landen die helaas op economisch en humanitair vlak achtergesteld zijn. We vinden het niet meer dan normaal om onze winst deels te doneren aan organisaties die zich inzetten voor een betere wereld en zich met name richten op kinderen. Zij zijn de toekomst.” De tak Putumayo Kids is sinds 1999 dan ook een logisch gevolg, na een succesvol uitstapje met de cd World Playground. Op deze plaat staat bijvoorbeeld een nummer van Manu Chao, alsook Cedilla Marley Booker. Laatstgenoemde is Bob Marley’s moeder en zong dit lied toen haar zoon een kind was. Het label heeft veel prijzen gewonnen met hun kinderafdeling. Het is organische, veelal swingende aanstekelijke muziek, voorzien van kindvriendelijke teksten, waarbij kids op een nonchalante educatieve manier in aanraking komen met andere culturen en tradities. Putumayo heeft zelfs kleur- en stickerboeken en een uitgebreid lesprogramma ontwikkeld, allemaal in de huisstijl van illustrator Heindl. Er zijn zo’n duizend Amerikaanse scholen die de Putumayo Kids cd’s gebruiken, waarvan inmiddels 25 titels zijn verschenen.
DJ Sandstorm: ‘Het is een startpunt, een mooie manier om mijn vocabulaire uit te breiden’
In de wereldwinkel Utrecht zijn ook dergelijke producten te vinden. Rooselaar kijkt tevreden naar het vrolijk ingerichte schap. Met een grote dromerige glimlach zegt hij: “Het is een uitdaging voor de toekomst om het lifestyle-element uit te bouwen met andere producten. Waarom geen Putumayo speelgoedinstrumenten, koffie, wijn of chocola? Mijn droom is een eigen café, waarbij uiteraard altijd muziek klinkt. Een ontmoetingsplaats waar mensen zich verbonden voelen, nieuwe culturen ontdekken en delen. Dat is mijn Putumayo gevoel.” www.jazzism.nl
J AN UAR I / FE B RUAR I 2013 53