Interview
Elke avond een nieuw muzikaal avontuur
“Alles draait om die paar magische uurtjes�
Altijd is er die grote glimlach, die beweeglijkheid en dat uitbundige spel, met een ongelofelijke technische souplesse. Het zijn de handelsmerken van Hiromi Uehara (1979). De Japanse pianiste tourt al ruim drie jaar met haar helden Simon Philips en Anthony Jackson en bracht twee platen en een live dvd met hen uit. Hoog tijd voor een update. Tekst: Angelique van Os
“Ik ben opgegroeid met een zeer brede muziek smaak. In Japan was gelukkig nauwelijks sprake van een hokjes geest”
134 M E I / J U N I 2 0 1 3
Foto’s: Sakiko Nomura
Ze klinkt een beetje moe. Het is niet zo gek, want Hiromi’s tourschema is strak en bomvol. Vijf dagen Zwitserland, vier dagen San Francisco, Scandinavië erachteraan, Parijs, Perugia, San Sebastian… Hiromi raast in hoog tempo over de wereld. Er is dan ook veel gebeurd na de eerste kennismaking met de Japanse pianiste tijdens The Hague Jazz in 2008. Een duetalbum met Chick Corea (Duet, 2009), haar soloalbum Place to be (2010), een tour met Stanley Clarke (2010) en inmiddels alweer drie jaar on the road met bassist Anthony Jackson (Paul Simon, The O’Jays, Steely Dan, Chick Corea) en drummer Simon Phillips (Toto, The Who, Judas Priest, David Gilmour, Jack Bruce). Overal ter wereld ontvangt ze lovende reacties. “Het is een gekkenhuis, maar bovenal genieten. Het is een fantastische uitdaging om met deze iconen te mogen spelen. Ik verbaas me er elke keer over dat ze nooit tevreden zijn. Ze kunnen altijd beter. Het is een open deur, maar die houding is zeer inspirerend en zo hoort het natuurlijk ook. Als je uitgeleerd bent, dan heb je niets meer te vertellen.” Hiromi bracht half 2012 het tweede album met het trio uit, getiteld Move. Kort daarna verscheen tevens de dvd Live in Marciac, met vooral repertoire van hun eerste album, Voice (2011). Beide albums zijn geruisloos voorbijgegaan in ons land. Ten onrechte, want het niveau is hoog en de composities zitten sterk in elkaar. De kwaliteit zit niet alleen in de sublieme solo’s en het vloeiende samenspel, maar heeft volgens de pianiste ook erg met sound te maken. “Ik was en ben nog steeds op zoek naar een goede mix tussen allerlei genres. Ik ben opgegroeid met een zeer brede muzieksmaak. In Japan was gelukkig nauwelijks sprake van een hokjesgeest. Hoewel dit de laatste jaren wel is veranderd. Ik denk niet in stijlen, label muziek niet en mijn eigen werk al helemaal niet. www.jazzism.nl
Dat doen platenmaatschappijen om hun producten te verkopen. Maar goed, om een sound te creëren, moet je wel een helder beeld hebben. Anthony en Simon zijn musici die veel ervaring hebben met diverse stijlen. Ze kunnen alles spelen en staan overal voor open. Ze begrijpen verschillende genres en hebben er respect voor. Het bleek een perfecte match.”
Uit bundig De samenwerking met Jackson was er niet voor het eerst; de pianiste kent hem al een lange tijd en de bassist speelde een aantal nummers mee op haar eerste twee albums, Another Mind (2003) en Brain (2004), maar een samenwerking rond een hele tour of plaat kwam er niet van. Totdat ze werkte aan nieuw materiaal voor Voice; de tijd was rijp om Jackson en Philips te bellen. Nu, ruim drie jaar later, vormt het drietal een hecht collectief dat elkaar naadloos aanvoelt en waar de energie vanaf spat. Het is vooral Hiromi zelf die uitbundig achter de vleugel zit. Soms half staand, swingend, met grote bewegingen danst ze over de toetsen. En altijd die volle glimlach, ogen gesloten, dan weer wijd open, waarbij ze de dialoog aangaat met haar bandleden. Is ze zich daar eigenlijk van bewust? “Als ik mezelf terugzie op beeld, moet ik altijd wel lachen om mijn lichaamstaal. Het gaat vanzelf. Hoe beter ik in de muziek zit, hoe heftiger mijn lichaam daar op reageert”, grinnikt ze. Op Move geeft ze haar energieke composities stuk voor stuk een boodschap mee. Zo zet ze in de Suite Escapism realiteit, dromen en een sluimerwereld tegenover elkaar qua sfeer en rhythmchanges. “Ieders realiteit is anders, maar je moet het hoe dan ook ondergaan. Je eraan overgeven en zelf je lot bepalen. Je karma creëren. Soms moet je offers brengen om te
kunnen dromen of die droom zelfs uit te laten komen. Dan verkeer je in een grijs gebied, in between. Pijn lijden heeft iets moois.“ Nog zo’n voorbeeld is het klassiek geënte 11.49 PM, dan melancholisch begint en zich ontpopt tot een pulserend geheel. Een song waarin Hiromi haar luisteraars meeneemt naar een moment voor middernacht. “Vlak voor het slapen gaan, in het donker overpeins ik vaak de belevenissen van die dag. Waarvan heb ik genoten? Wat kon beter? Het is vaak een heerlijk moment om tot jezelf te komen. Het nummer duurt ook ruim elf minuten en de laatste drie noten van de piano klinken als een klok die slaat vlak voor de nacht valt.”
Gr o o t t a le n t Het schrijven van stukken is voor Hiromi een tweede natuur. Ze doet het al vanaf haar zesde, toen ze de magie van het klavier ontdekte. Tijdens het toeren houdt ze een muzikaal dagboek bij, waar ze nieuwe ideeën in opschrijft. Wanneer ze een rustmoment heeft, zoekt ze de piano op om het verder uit te werken. Op jonge leeftijd was voor HIromi’s eerste docente, Noriko Hikida, haar grote talent al zichtbaar. De energie en emotie waarmee Hikida speelde en lesgaf, werd met vol enthousiasme overgenomen door haar pupil. Een jaar later, op haar zevende, verhuisde de Japanse al naar de Yamaha School of Music, waar ze zich ook al richt op compositie. Op haar twaalfde speelt ze voor publiek en twee jaar later reist ze af naar het toenmalige Tsjecho-Slowakije en toert met het Tsjechisch Filharmonisch Orkest. Ondertussen focust Hiromi zich naast klassieke muziek op soul, standards en pittige jazzrock van Jeff Beck. Mogelijk is dat versterkt door haar verblijf op Berklee, Boston, waar ze vanaf 1999 verblijft om compositie te studeren. Tijdens haar studie doceert veteraan, bassist Richard Evans haar in arrangeren en orkestratie en produceert in 2003 samen met een andere grootheid, Ahmad Jamal, haar debuutalbum Another Mind. Ook wijlen Oscar Peterson is een van de vele grootheden waar de jonge pianiste tijdelijk les van krijgt. Opvallend is dat de persoonlijke signatuur van Hiromi nauwelijks herkenbaar is met betrekking tot haar eigen culturele en Japanse roots. Ze denkt nooit zo na over haar achtergrond als ze muziek schrijft. “Ik denk dat er wel wat Japanse flavours te vinden zijn in mijn muziek, maar dat zit er onbe wust in verweven. Elke avond, elke show is een nieuw muzikaal avontuur. Muziek is voor mij een levensstijl, wat het ene moment rustig is en het andere moment een gekkenhuis. Zo klinkt mijn muziek. Ik probeer daarbij mijn eigen culturele artisticiteit te verwezenlijken.”
Aanpassen en gaan Hiromi benadrukt dat ze als pianiste dagelijks afhankelijk is van de omgeving waar ze terecht komt. Een jazzclub heeft immers een hele andere entourage dan een outdoor podium op een festival. Het is aanpassen en gaan. Hiromi: “De locatie, sfeer en het moment bepalen hoe het trio klinkt en hoe we de dialoog met elkaar aangaan. Dat vind ik zo boeiend aan improviseren; het heeft iets intiems, het vertaalt ons leven. Want alles draait om die paar magische uurtjes van de dag. Daar leef ik voor. Het is vergelijkbaar met topsport. Ik ben fan van grootheden als Michael Jordan. Die sporthelden moeten elke keer als ze een wedstrijd hebben, presteren. Nu hoeven musici geen medaille of winnende tijd te behalen, wel moeten ze zichzelf tijdens elk optreden helemaal geven. Op dat moment kan ik alle nadelen van het muzikantenbestaan aan de kant schuiven. Het vele reizen, het leven in hotels, weinig privacy hebben en verplichtingen nakomen. Het verbleekt wanneer ik op dat podium sta en het publiek zie genieten. Ik wil dat ze, evenals ik, met een glimlach de zaal verlaten. Dat is mijn mijn persoonlijke doel.” Voorlopig is Hiromi zo’n beetje overal te zien, behalve in Nederland en België. Hoe komt dat? “Geen idee. Mijn optredens op het North Sea Jazz zijn altijd te gek! De vibe is heel bijzonder daar, al die enthousiaste mensen. En zoveel muziek, alsof je eenzelfde liefde deelt. Er staat nu nog niets gepland, maar dat kan zo veranderen. Het lijkt me bijzonder om met een groot orkest mijn stukken te mogen spelen. Ik heb dat in Japan al een aantal keren gedaan, waarbij ik zelf de arrangementen heb verzorgd. Fingers crossed dat dit gaat lukken.” www.jazzism.nl
“Hoe beter ik in de muziek zit, hoe heftiger mijn lichaam daar op reageert”