Publiek verzamelt zich rond straatmusici.
De kelder van cd-zaak Mipatrini staat vol met jazz en ECM- artiesten.
De swingende galerie van Gio Jazz & Wine Hotel.
Umbria Jazz
Sociaal fenomeen in levendige antieke stad
Reisreportage
Het is bomvol. Mannen, vrouwen, jongelui en zelfs bambini’s en honden zijn van de partij. Tot diep in de nacht. Het oude stads centrum van Perugia barst van de energie tijdens anderhalve week Umbria Jazz. Dit is het grootste open luchtevenement in het hart van de Italiaanse stad met diverse podia, heer lijk eten en een mediterrane sfeer. Viva la musica! Tekst & foto’s: Angelique van Os
Klikklak, klikklak. Hoge sleehakken en pumps klinken luid op het trottoir. Opgedirkte dames met korte rokjes en sexy topjes wandelen quasinonchalant en druk kletsend voorbij. Vele verlei delijke blikken schieten over en weer tussen het vrouwelijk schoon en keurende heren. De concer ten zijn al afgelopen, maar het publiek blijft han gen in de smalle straatjes waar de barretjes en gelateria’s uitpuilen. Het is ‘facciamo una vasca’tijd, oftewel een ‘baantje trekken’. Een soort keu ring, waarbij de Italianen zichzelf al wandelend, alsof ze op een catwalk lopen, in de markt gooien. “Ja, we maken er een sport van. Het is een herken baar fenomeen in Italië en zeker tijdens een groot festival”, vertelt local en dj Fabio Degli Esposti. Het is twee uur ’s nachts, maar het oude stadshart van Perugia bruist. Het heeft alles te maken met Umbria Jazz, dat ruim anderhalve week duurt en het grootste jazzfestival is in Italië. Onze eigen Kyteman’s Hiphop Orchestra en Caro Emerald stonden er in 2010 en 2011.
Rond klokslag negen uur verzamelt publiek zich massaal rond Arena Santa Guiliana.
Line-up
Wayne Shorter.
Lieveling Sting aangemoedigd door zijn fans.
Bassist Bob Cranshaw.
Het festival bestaat sinds 1973 en richt zich hoofdzakelijk op grote Amerikaanse artiesten en Italiaanse namen. De afgelopen jaren ondervindt Umbria Jazz kritiek van puristen en liefhebbers, die vinden dat het festival een populistisch feestje wordt en dat popsterren zoals Sting, Simply Red of Eric Clapton hier niet thuishoren. Het is inder daad jammer dat het vooral grote, gevestigde namen zijn, waarbij in sommige gevallen de link met geïmproviseerde muziek ver te zoeken is. Het vormt weer de overbekende discussie over de commercialiteit en de betekenis van jazz. Verbre ding is niet slecht, zolang het de balans niet verstoort. Daarnaast trad Sting bijvoorbeeld 25 jaar geleden op met het Gil Evans Orchestra en kwam hij afgelopen editie pas weer terug met zijn eigen band, waarmee hij een prachtig concert afleverde. Wie terugkijkt in de line-up van voor gaande jaren ziet veel herhalingen, maar de lijst van artiesten is niettemin indrukwekkend. Meer avontuurlijke acts uit Europese landen is wenselijk voor de toekomst.
Openlucht m useum
Veteraan Sonny Rollins.
Er zijn vier grote podia, waarvan twee gratis, en twee restaurants, waar tussen de lunch en het diner livemuziek geprogrammeerd staat. Daar naast komen straatmusici van heinde en verre om het publiek te vermaken, dat in groten getale luistert. De entourage is fantastisch: het oude stadshart van Perugia, onderdeel van de provincie Umbrië, ligt op een heuvel met prachtig uitzicht over de lager gelegen wijken en omringende dorpjes. Daarnaast zijn in het compacte centrum
overal sporen van de Etrusken, Romeinen en Middeleeuwen te vinden. Het is – zoals in zoveel Italiaanse steden – één groot openluchtmuseum. Alleen al hoofdstraat Corso Vannucci is een plaatje met haar brede terrassen, chique winkel tjes en fraaie façade van de National Gallery en het oude stadhuis.
B e w e e glijk e fu n k e rs Aan het begin van de Corso Vannucci, tegenover het geliefde Rosetta Hotel, verschijnt een vijftien koppig gezelschap. Op aangeven van een lange baritonsaxofonist die aan kop staat, vormen de mannen – gehuld in casual jeans en rode T-shirts – strakke rijen, zoals een traditionele marching band dat doet. De opening is verrassend: de bandleider moedigt zijn muzikanten met een enthousiaste yell aan, wat vervolgens wordt beantwoord met een vuurwerk van funky grooves en melodieën. De mensen op de terrasjes kijken verbaasd op en onderbreken hun gesprekken. Wat gebeurt hier? De funkers komen in bewe ging; ze marcheren nonchalant en hun swingende passen veranderen in sprongetjes, huppeltjes, zwaaiende armen, heupwiegende en draaiende benen. Binnen mum van tijd krijgen ze een heel gevolg van publiek achter zich aan. Veel Perugi anen kennen dit tafereel inmiddels, want sinds 2003 is de Toscaanse groep Funk Off een regel matig terugkerende act. Ook trotseren ze de kou tijdens de wintereditie in Orvieto. De meeste toe
risten kijken met open mond toe hoe de blazers en drummers zo beweeglijk zijn en tegelijkertijd goed kunnen spelen. Het geheim is simpel: “Heel veel oefenen”, zegt bandleider en baritonsaxo fonist Dario Cecchini na afloop. De saxofonist richtte Funk Off zo’n vijftien jaar geleden op in het Toscaanse dorpje Vicchio. Hij trommelde voor namelijk vrienden en bekenden op om een ambiti eus project neer te zetten. Hij had niet durven dromen dat het zo succesvol zou worden. Het repertoire van dit semiprofessionele ensemble schrijft Cecchini zelf en is voornamelijk gerela teerd aan The Tower of Power, Quincy Jones, James Brown en Maceo Parker; de helden uit Cecchini’s jeugd.
Het publiek
Posit ive vibe
uitpuilen
Inmiddels heeft Funk Off een repertoire opgebouwd van zo’n vijftig eigen songs, verschijnt binnenkort de vijfde cd en spelen ze in binnen- en buitenland. Een voorprogramma van James Brown was een unicum en in Florence speelden ze voor 40.000 man. Cecchini:”Ik ben erg trots dat we met onze muziek zo veel mensen aanspreken en op grote podia staan. Onze kracht is denk ik dat we een positieve vibe uitstralen. Ik zie Funk Off als een marching band, maar saxofonist David Liebman vertelde me dat ik het niet zo mag noemen. De ‘marching’ bands uit New Orleans hebben een heel andere betekenis en traditie dan de onze. We zijn lekker eigenzinnig en hebben door onze mediterrane
blijft hangen in de smalle straatjes waar de barretjes en gelateria’s
Erheen
Verblijf
Perugia is lastig te bereiken, omdat het geen direct vliegveld heeft. Makkelijkste en snelste optie is om via Rome te vliegen en daar op de trein te stappen. Het is zo’n tweeënhalf uur vanaf Rome Termini. Een treinkaartje kost €10 à €20. Met de auto is de stad ook goed te bereiken.
Hotel La Rossetta | Piazza Italia 19 |www.larosetta.eu Dit hotel is een doolhof van kamers die in Renaissancestijl zijn aangekleed. De fraaie binnentuin is uitnodigend en er is een goede keuken. Centrale ligging, ideaal voor het festival.
Hotspots & info Umbria Jazz | 5 t/m 14 juli, centrum Perugia, Umbrië | www.umbriajazz.com Wintereditie: circa 28 december - 2 januari in Orvieto (circa 20 km vanaf Perugia). Kaarten zijn online of ter plekke te koop. De concerten zijn relatief duur, omdat het festival geen passe-partout kent. Er zijn verschillende rangen, waarbij prijzen p.p. per concert variëren tussen de ca. €55-€23 voor de Arena en tussen de €15-€30 voor het theater.
Gio Jazz & Wine Hotel | Via Ruggero D’Andreotto 19 | www.hotelgio.it Deze bijzondere themahotels, van dezelfde eigenaar, brengen jazz en wijn samen. Letterlijk loop je via de Jazz Gallery door naar de buren, waar wijn centraal staat. Gio Jazz Area biedt 76 kamers en is volledig in jazzsfeer ingericht, met overal artiestenfoto’s, een rijke vinylcollectie, gezellige lobby met zithoekjes, pianosofa’s, twee vleugels en er is jazzcinema. Er zijn regelmatig concerten en zelfs tijdens een massage luister je naar jazz. De verrassend grote kelder bestaat uit vergaderzalen en een congres annex concertzaal. Bij Gio Wine Area zijn de 130 kamers vernoemd naar een specifiek wijnhuis. Iedere kamer heeft daarnaast een eigen mini-expositie. Er is een speciale wine desk, een shop, een eigen sommelier en het restaurant Enoteca Gio’Arte e Vini presenteert meer dan 1000 (!) labels.
www.jazzism.nl
M E I / J UN I 2013 125
Eten & shops
Musea
Mipatrini| Corso Vannucci 51 (open tot 01.00 uur (!) tijdens het festival) Deze platenzaak heeft in de kelder een grote jazzcollectie (veel ECM). Vinyl is helaas beperkt. Daarnaast zijn alle albums van de optredende artiesten op het festival aanwezig.
Perugia is niet groot, maar heeft qua historie en musea genoeg te bieden. Een aantal dagvullende tips: www.perugiacittamuseo.it/en Kathedraal van San Lorenzo & Chapter museum|Piazza Novembre Onder de kerk bevindt zich een eeuwenoud gangenstelsel, dat teruggaat tot de Etrusken. Laag voor laag werd een nieuwe kerk in een nieuwe tijd gebouwd. De lokale gidsen brengen deze geschiedenis tot leven met boeiende verhalen. Galleria Nationale dell’a Umbria | Corso Vanucci 19 Focus ligt op religieuze kunst en relikwieën uit de vroege renaissance, met wisselende exposities. Palazzo Sorbello |Piazza Piccino, 9 16e eeuwse privécollectie en huis van familie Sorbello, met een prachtige bibliotheek, fraai porselein en persoonlijke items van de familie.
Bar Pasticceria Ricevitementi Sandri| Corso Vannucci 32 Iedereen blijft kwijlend voor de etalage van Sandri staan en uiteindelijk moet je naar binnen. De pasta’s (gebakjes) en dolce zijn onweerstaanbaar. Daarnaast is de koffie super, het ijs goed en is er achterin de zaak ook een vers buffet. Buonnissima! Il Gelato di Mastro Cianuri |Via R. d’Andreotto 19/n Subliem ijs in allerlei smaken en soorten. Erg lange rijen, maar wat smaakt die cornetto heerlijk!
De concerten worden intens beleefd door het voor namelijk Italiaanse publiek
126 M E I / J U N I 2 0 1 3
passie misschien wel een nieuwe vorm van marcheren bedacht.” Het gezelschap toert veel in Europa. Gek genoeg zijn ze nog nooit in Nederland geweest. Hoe is dat mogelijk? Want wanneer de groep ’s avonds voor het stampvolle Piazza Novembre verschijnt op het gratis hoofdpodium, gaat na het eerste nummer het dak er al af. Met name de tenorsaxofonisten en bassdrummer vlie gen alle kanten op en de trompettisten gaan zelfs op hun knieën en zingen luidkeels voor het uitbun dige publiek. De interactie is groot: mensen zwaaien, springen, fluiten, klappen en zingen mee.
J a zza re n a Naast Funk Off is er natuurlijk meer te zien. Zo staan er dus voornamelijk grote Amerikanen geprogrammeerd, zoals afgelopen editie Pat Metheny, Chris Potter, Esperanza Spalding, John Scofield, Herbie Hancock, Al Jarreau, Erykah Badu en Sting. Deze avondconcerten vinden plaats in de Arena Santa Guiliana, aan de voet van de stad. De sfeer is magisch in de enorme openluchtarena. Rond klokslag negen uur spoeden duizenden muziekliefhebbers zich vanaf de top, middels ondergrondse roltrappen en dwars door een middeleeuws gangenstelsel, Rocca Paolina, naar beneden. Sommige vroege vogels hebben zich met baby’s en peuters en een picknickkleed gesetteld vanaf het aangrenzende Giardini di San Guiliana. Anderen zitten op de tribune, terwijl de meeste bezoekers, voorafgaand aan de concerten, nog tafelen achter de arena, waar ook livemuziek is en eettentjes zijn. Ondanks dat het snel donker wordt en er een fris briesje waait, is het heerlijk toeven onder een helder sterrendak. www.jazzism.nl
Shakespeariaans t hea t er Aan de andere kant van de stad, achter het Piazza Novembre en tussen allerlei smalle straatjes, bevindt zich het sprookjesachtige Teatro Morlacchi. Dit middeleeuwse theater kan zo dienst doen als decor van een Shakespeariaans stuk. Het fluweelrood van de klassieke stoelen en balkons, omlijst door gouden decoraties, honderden twinkelende lampjes en een fraaie plafondfresco kijken uit op het intieme podium. Hier staan de wat meer upcoming en avontuurlijke acts, zoals icoon Wayne Shorter, nieuwkomer en trompettist Ambrose Akinmusire en Melody Gardot. Het is dan ook dringen bij de kassa, want ondanks dat er vijf balkons zijn, vliegen de kaartjes over de toonbank. Het kost twintig minuten om van de arena het theater te bereiken. De concerten zijn aan het begin van de avond of rond middernacht en worden intens beleefd door het voornamelijk Italiaanse publiek, dat napraat in de gangen, het theatercafé of in één van de vele barretjes. Omdat Perugia een studentenstad is, zijn de drankjes goed betaalbaar. In de zomer is het weliswaar rustig, maar er leven duizenden jonge mensen in de stad. Perugia heeft de oudste internationale universiteit van het land, waardoor het een blend van culturen ademt. Deze universiteit ligt schuin tegenover de oudste en beroemdste stadspoort, even buiten het centrum. Het aangrenzende wijkje staat bekend om zijn studentikoze levendigheid. Vlakbij, na een tweesprong, is een fraaie kleine tempel te vinden met een aangrenzend veldje. Perugia kent nauwelijks parken en groen in de stad. Bij het bescheiden grasveldje van Tempio San Michele komen stelletjes en gezinnen om te zonnen of te
picknicken. De Tempio doet denken aan een ingetogen versie van het Pantheon in Rome: Etruskisch en christelijk tegelijk, rond, een open dak en sober ingericht. De vrolijk beweeglijke mannen van Funk Off dansen door de straten.
F a m ilie t u in Terug naar de muziek, die lonkt vanaf de Giardini Carducci, met prachtig uitzicht op de omgeving. Op het Conrad Stage staan wat minder bekende acts, die variëren in allerlei stijlen. Hier is het altijd een feestje tot diep in de nacht. Het podium is omringd door allerlei picknicktafels, een overdekte loggia, met daarachter eettentjes en uitkijkend op een fon tein waar mensen opklauteren om de artiesten beter te spotten. Het terrein is een smeltkroes van nationaliteiten, jong en oud. Er lopen ook Neder landers rond, zoals Anthony Lommerse. Hij bezoekt het festival al jaren – hij woont hier zomers – met de hele familie. “Ik zie het festival groeien onder toeris ten. De sfeer is fantastisch, heel gemoedelijk en een echt familiegebeuren. De muziek is aangenaam, hoewel de laatste jaren de programmering wel wat veranderd is. Er blijven steeds minder iconen over, hè. Maar ik kom graag hoor, het is altijd een mooi uitje.”
Watertanden voor de overheerlijke lekkernijen van Pasticceria Sandri.
U t o p ia Van de ‘familietuin’, is het voetje voor voetje schui felen richting het Piazza IV Novembre, waar het gratis hoofdpodium zich bevindt. Ook hier komen alle leeftijden voorbij, maar het zijn toch vooral twintigers en dertigers die de massa domineren. In 1978 bezweek Umbria Jazz bijna aan het eigen succes: in een aantal jaren hadden grootheden als Dizzy Gillespie, Sarah Vaughan, Weather Report, Gil Evans en Keith Jarrett daar gestaan. Het trok zo veel mensen dat het gevaarlijk werd. De betaalde kaar tjes en een betere verspreide opzet kwamen ervoor in de plaats, wat de massa deed afnemen. Al was daar ’s avonds weinig van te merken. Jongeren blijven rondhangen, er wordt gerookt, gelachen, gedronken, kortom: geleefd op straat. Umbria Jazz is een sociaal fenomeen. En alles in gemoedelijke sfeer, waarbij altijd wel ergens een instrument in de verte klinkt.
‘All in the family’ bij Giardini Garducci.
Deze reportage kwam tot stand dankzij: Enit Verkeersbureau Italië, Umbrië Jazz Festival, Regione Umbria (speciale dank aan Mauro Morosetti en Fabio Degli Esposti).
Voor meer info over Perugia en Umbrië www.regioneumbria.eu | Corso Vannucci, 19 www.turismo.comune.perugia.it
Fraaie krijttekeningen van lokale kunstenaar.
Dwalen door de eeuwenoude smalle straatjes van Perugia.