Interview Ahmad Jamal

Ahmad Jamal

‘Alles verandert.

Dat is niet slecht, soms wel jammer’

North Sea Jazz Festival Interview Hij studeert nog elke dag en heeft genoeg te vertellen.

Misschien nu wel meer dan twintig, dertig jaar geleden. En dat op 81-jarige leeftijd. Hij draait de cijfers dan ook liever om, want muziek houdt hem jong en in beweging. Toch is het opmerkelijk dat pianolegende Ahmad Jamal na het fraaie A

Quiet Time (2009), zichzelf alweer overtreft met Blue Moon, zijn nieuwe album. “Composities kiezen mij uit, niet andersom.”

Tekst: Angelique van Os

Helder en opgewekt klinkt zijn stem, zijn glimlach is bijna tastbaar. Hij spreekt wijze en krachtige woorden.

Ahmad Jamal lijkt overal over na te denken, en tegelijkertijd vloeit zijn monoloog over zijn lippen: “Ik heb een interessant leven. Ik ben altijd op zoek naar diepere lagen. Ik speel vijf keer per dag. De ene keer kort, de andere keer lang. Studeren is de sleutel, zo blijf ik in vorm. Daarbij reflecteer ik mijn ervaringen op mezelf. Musici kunnen niet creëren, wel reflecteren.

We kunnen ontdekken. Om te kunnen ontdekken moet je weten waar je staat. Wat voor signatuur je achterlaat.’ De pianist heeft enorm veel levenservaring, hij filosofeert, discussieert en reflecteert graag om het beste uit zichzelf en anderen te halen. De man heeft nog altijd met At the Pershing (1958), een van de best verkopende jazzplaten op zijn naam staan, en zijn muziek wordt aan de lopende band gesampled door beroemde hiphoppers. Tevens wist hij , nog voor Bill Evans, van zijn pianotrio een architectonisch orkestraal geheel te maken, met gelijke verhoudingen tussen bas, drums en piano. Er zijn weinig vergelijkbare pianisten zoals de in 1930 in Pittsburgh geboren musicus die zo invloedrijk zijn geweest op de generaties na hem. Anno 2012 is hij nog steeds actief, en hoe! Twee jaar geleden werd hij bejubeld door de pers vanwege het fraaie A Quiet Time en volgde er een bescheiden tournee. Hij was te zien op het North Sea Jazz Festival, waar hij de zaal overspoelde met zijn onmiskenbare touche, warme melodieën en soepele techniek. Ook dit jaar staat hij op 7 juli op het evenement. “Ja, ze hebben me weer zover gekregen.

En ik doe het niet snel hoor, want ik ben een familieman, my favorite venue is home, haha.”

Intens Het nieuwe repertoire is volgens eigen zeggen nog avontuurlijker qua melodieën en arrangementen dan zijn voorganger. Opvallend is overigens dat van de negen tracks, Jamal er slechts drie zelf schreef.

Normaliter is de verhouding omgedraaid. Het begon met titelsong Blue Moon, de beroemde standard van Richard Rogers uit 1934, die op een avond tot hem kwam toen hij achter zijn vleugel wat uitprobeerde en zich plots realiseerde dat hij de melodie speelde van de klassieker. “Composities kiezen mij uit, niet andersom.

Ineens vloeit dat uit de toetsen en als het goed voelt, geef ik daar mijn eigen interpretatie aan. Wel moet ik zeggen dat het me nog niet eerder zo intens is overkomen als bij dit project. De muziek schreef zichzelf.” Blue Moon was het startpunt en ging zijn eigen leven leiden. Het deed Jamal denken aan de hoogtijd van Broadway en film noir, de muziek uit zijn jeugd. Het is onderdeel van zijn beste repertoire en daarom pasten stukken als Laura, Invitation en This Is The Life zo goed bij elkaar. Ook vond hij dat Dizzy Gilespie’s klassieker Woody’n You, die hij tot een grote hit maakte in 1958, het verdiende om opnieuw in een fris jasje te steken. Jamal: “Errol Garner’s vertolking van Laura is prachtig; zijn interpretatie lanceerde zijn carrière. Ik heb die plaat grijsgedraaid, evenals My Favorite Things van John Coltrane. Mijn versie klinkt weer anders. Dat is de kracht van de American classics.

Of het nu om Gershwin, Mozart of Duke Ellington gaat, de basis van die tijdloze muziek blijft altijd overeind. De interpretaties van grootse musici gaan ver boven de stoutste verwachtingen van de componisten.

Voor mijn eigen stukken geldt dat de titels verwijzen naar een gevoel, een emotie die ik ervaar, zoals Morning Mist. De sfeer van een mistige ochtend heb ik vertaald naar muziek. Het voltooien van Blue Moon is een heel interessant proces geweest.”

‘Studeren is de sleutel, zo blijf ik in vorm’

Const ant e spanningsboog De songs op het nieuwe album hebben de herkenbare Jamal signatuur, dat staat voor een orkestrale (uitgeschreven) structuur en sound, gecombineerd met improvisatie. Weliswaar is die handtekening minder spaarzaam dan zijn www.jazzism.nl

J UL I / AUG US T US 2012 53

revolutionaire werk uit de jaren ’50, maar op Blue Moon kiest de pianist voor een nieuwe wending: frisse arrangementen, gecombineerd met een duister Afrikaans randje, vertolkt door zijn sterke ritmesectie, percussionist Manolo Badrena en drummer Herlin Riley.

Jamal werkt al aardig wat jaren samen met deze musici. Nieuwkomer is bassist Reginald Veal (1963), die uit zijn favoriete muziekstad New Orleans komt. Jamal ziet zijn werk als een manuscript met een dynamische lading. Het geeft een verhaal, een interpretatie weer.

Bij Blue Moon vormt de lichtvoetigheid gecombineerd met de duistere kant een soort rode draad dat een constante spanningsboog oproept; een bewuste keuze zo licht Jamal toe.

Dat geldt tevens voor een live- setting in de studio, dus geen overdubs. Door vele opname-ervaringen wist hij precies hoe het project moest gaan klinken. “Ervaring en vertrouwen hebben in jezelf is een gave. Dat bouw je op. Inmiddels weet ik wel het een en ander, ja, haha. Maar zo vanzelfsprekend is het niet hoor, soms komen de jaren eerder dan de wijsheid. Het beschikken over kennis die je hebt vergaard in je leven en om dat in dit geval toe te passen tijdens opnamen en het schrijfproces, is essentieel voor het resultaat.”

Massale aanval Over resultaten kan Jamal meepraten, want naast zijn million seller, At the Pershing (But Not For Me & Vol 2), boerde hij begin jaren ’60 ook goed met zijn eigen label Chess/Argo. Niet alleen in financieel opzicht, ook

artistiek gezien meent hij dat hij heeft bijgedragen aan diverse historische opnamen. De huidige platenindustrie is totaal onvergelijkbaar met Jamal’s hoogtijdagen. Hij vindt de huidige digitale ontwikkelingen een massale aanval op de toekomst van musici en hun werk. “Het wordt voor nieuwe en jonge artiesten alleen maar moeilijker. Er zijn geen platenzaken meer, steeds meer labels en maatschappijen verdwijnen, nog even en een artiest is volledig selfmade. Dat is niet reëel. De technische ontwikkelingen van internet zijn fantastisch, maar zolang gebruikers geen goede manieren hebben en zich niet ethisch verantwoordelijk voelen, dan stapelen de problemen zich op. Dat was in mijn tijd wel anders.

De grote platenproducers zijn nu een ‘bedreigde soort’.

Er gaat helaas zoveel verloren in de huidige maatschappij, mensen lijken er nauwelijks om te geven.

Er is een andere attitude. Alles verdwijnt. Kijk in mijn woonplaats New York maar naar Harlem, het boegbeeld van de jazz. Mensen vergeten, kennen hun eigen geschiedenis niet meer. Alle clubs waar ik als jonge twintiger speelde zijn verdwenen. Er komt nauwelijks iets voor terug. Ik stel mensen altijd de vraag in hoeverre al die prachtige technische ontwikkelingen en materiële spullen een verbetering zijn voor de kwaliteit van het leven? We krijgen er ook een hoop ellende voor terug. Ik probeer met mijn muziek oude tijdloze nummers in leven te houden. Ze verdienen het en ik ben er van overtuigd, dat de geschiedenis zichzelf herhaalt. I’ll hope we go back to the future.” www.jazzism.nl

‘Of het nu om Gershwin, Mozart of Duke Ellington gaat, de basis van tijdloze muziek blijft altijd overeind’

J UL I / AUG US T US 2012 55