José James
All over 2013! Hij opende het jaar ijzersterk met No Beginning, No End op het befaamde Blue Note-label. 2013 was een zeer vruchtbaar jaar voor José James, wellicht het beste uit zijn carrière; vol awards, nominaties en nieuwe samenwerkingen. Zoals met fotografe Janette Beckman, waarmee hij volgend jaar een boek uitbrengt. Een overzicht van een bevlogen muzikant door haar lens. Tekst: Angelique van Os Foto’s: Janette Beckman
34 N OV E M B E R / D E C E M B ER 2013
Het jaar van...
Amsterdam 2013
Via het Engelse mannenblad Jocks & Nerds, kwam fotografe Janette Beckman met José James in contact. De van origine Britse, wonend en werkend in New York, heeft haar sporen ruimschoots verdiend in de muziekfotografie. Ze stond aan de wieg van de Engelse punk en new wave (onder meer drie album covers voor The Police) en vertrok in 1982 naar New York, waar ze de opkomende hiphopscene vastlegde. Alle grote rappers van Run DMC, LL Cool J tot Jay Z stonden voor haar lens en ze werkte voor bladen als Rolling Stone, Melody Maker en Esquire. Bepaald geen groentje dus. Bij die eerste shoot klikte het perfect tussen Beckman en James, waardoor de zanger de fotografe vroeg om de covershoot te doen voor No Beginning No End. Het tweetal werkt nu aan een nog titelloos boek. Beckman: “Ik ken weinig muzikanten die zo relaxed zijn als José. Hij is zeer georganiseerd en zijn band vormt een hechte familie. Ik heb zoveel groepen kapot zien gaan... Vooral José zorgt voor een crea tieve en ontspannen sfeer. Op de bühne toont hij een lichte hiphopattitude, stoer en zelfverzekerd, met een charmante twist. Zijn lichaamstaal is boeiend om te observeren. En die stem… daar kan ik uren naar luisteren.” Beckman fotografeert al sinds 1977 en ziet zichzelf vooral als een documentaire- en straatfotograaf. Veel van de door haar vastgelegde artiesten zijn wereld sterren, hoewel ze zelf niet geïnteresseerd is in celebs. Voor het eerst werkt ze zo intensief samen met een muzikant, wat hoofdzakelijk komt door de betrok kenheid van James. “Ik portretteer graag, maar ik volg José het liefste op straat, in de studio, backstage, in hotelkamers. Ik leg details vast. Dat maakt beelden persoonlijk. José denkt veel mee, het wordt een soort dagboek, waarvoor hij de teksten schrijft.”
Amsterdam
New York City
36 N OV E M B E R / D E C E M B ER 2013
www.jazzism.nl
Het wordt een flinke klus om al die beelden te selec teren. Beckman heeft James visueel en muzikaal zien groeien de afgelopen maanden. “Het optreden met het Koninklijk Concertgebouworkest was een fantas tische ervaring voor hem en voor mij boeiend om vast te leggen. Hij lijkt een gelukkig mens en is onlangs vader geworden. Hij is altijd op zoek naar interessante muzikanten. Kijk naar al die sterke vrouwen op zijn plaat. José produceert en ontwikkelt zich sterk als songwriter. Elke show is anders en wordt steeds beter. Eén belangrijk moment was de albumpresen tatie in Highline Ballroom. Hij leek wat nerveus. Er waren veel mensen, ook van Blue Note. Ik fotogra feerde hem vanuit de kleedkamer, onderweg naar het podium. Zodra hij begon te zingen, viel alle druk van zijn schouders en zette hij een supersterke show neer. Misschien ben ik teveel een fan geworden, maar ik ben niet de enige: hij ontvangt niets dan lof van publiek en pers.”
New York City trein naar opnamesessie
De kans is groot dat er in het boek beelden komen van James in Amsterdam. Enerzijds heeft dat te maken heeft met het genoemde Koninginnenacht concert, anderzijds omdat zowel James als Beckman een liefde voor de stad hebben. “In 1970 heb ik een aantal goede vrienden leren kennen in Amsterdam. Onze band is nog steeds heel sterk. Het is zo’n coole plek, vol kunstzinnige mensen, fantastische musea en hippe vrijdenkende mensen. Heel inspirerend. José heeft een nieuwe song in de kleedkamer van het Concertgebouw geschreven. Heel tof om daar bij te zijn. En dat geldt eigenlijk voor al die momenten die we samen vastleggen.”
Nederland & België José James heeft sinds het begin van zijn carrière (The Dreamer, 2008) een warme band met Nederland en België. Hij stond zes keer op een rij op North Sea Jazz Festival, deed diverse clubtours en won onlangs de Edison Jazz Award voor beste vocalist. In België is Ancienne Belgique zijn favoriete podium en hij is een vaste headliner op Gent Jazz. Jazzism sprak drie musici uit de Lage Landen die met hem werkten: pianisten Jef Neve en Gideon van Gelder en slagwerker Mark Braafhart (Koninklijk Concertgebouworkest). Hoe kwam de samenwerking met José James tot stand? Jef Neve: “Gedurende vier jaar presenteerde ik elke vrijdagavond een jazzprogramma, Neve, op Klara, waarin we nationale en internationale gasten uitnodigden om een setje te komen spelen. José bracht destijds zijn debuutalbum uit. Aan het einde van zijn set besloten we in duo-vorm Lush Life te spelen: magic was in the air! Toen we ’s avonds laat
in een bar belandden, besloten we de dag daarna meteen de studio in te duiken om enkele standards op te nemen. Zo ontstond het album For All We Know.” Gideon van Gelder: “José werkte destijds op the New School (New York, red.), waar ik studeerde. Hij kwam mijn oefenruimte ingelopen, omdat hij op zoek was naar een nieuwe pianist. We hadden een voorliefde voor Coltrane gemeen en het ging verder eigenlijk redelijk vanzelf. Ik heb daarna twee jaar in zijn band gespeeld.” Mark Braafhart: “José werd als het ware ‘gescout’ door onze artistieke afdeling. Elk jaar zoekt het Concertgebouworkest een band, artiest of singersongwriter die ons aanspreekt en die we geschikt vinden om met ons samen te spelen tijdens ons jaarlijkse Koninginnenachtconcert. Dit jaar viel de keuze op hem.” Hoe kijk je terug op die samenwerking? Neve: “Met een erg warm gevoel: we hebben tijdens onze wereldtour (die op For All We Know volgde, red.) erg intense momenten meegemaakt: van spiritualiteit, inspiratie, chaos, extase tot vermoeid heid, maar telkens bleef er één basisgevoel boven drijven: vriendschap en respect. Dat is nog steeds zo.” Van Gelder: “Die jaren waren waanzinnig leuk, met vele tournees: we speelden van Japan tot Brazilië. Daarnaast was het muzikaal een leerschool, om met zo’n intense zanger te werken. Hij heeft geen muzikale ‘rem’: hoe vrijer hoe beter, ieder optreden was een experiment.” Braafhart: “De samenwerking verliep perfect; heel professioneel, tegelijkertijd relaxed en flexibel. Voor www.jazzism.nl
Van Gelder: “José gaat steeds verder in het versmelten van zijn invloeden, met minder zelfcensuur”
NOVE M B E R / DE CE M B E R 2013 37
JosĂŠ James op Bowery
Amsterdam Concertgebouw repetitie
Opnames in Brooklyn 2013
Summer stage 2013
ons is het altijd een behoorlijke beleving, met arrangementen vers van de pers, waar soms nog dingen in aangepast moeten worden; noten die voor een klassiek musicus niet altijd even logisch zijn en natuurlijk een heel andere stijl van spelen. Dat is uitdagend voor ons, maar ook voor hen! Zij moeten immers met een orkest spelen voor wie dit geen dagelijkse kost is.” James heeft een fantastisch jaar achter de rug, in hoe verre is hij gegroeid ten opzichte van de periode dat jullie samenwerkten? Neve: “José heeft in die jaren een persoonlijke zoek tocht afgelegd waar hij muzikaal naartoe wil. Door volharding en erg hard werken is hij gekomen waar hij nu staat. Je kunt dus wel stellen dat hij een stuk verder is.” Van Gelder: ”José ontwikkelt zich altijd. Na Black Magic ben ik met de band gestopt om aan mijn eigen plaat te werken. Hij is in sneltreinvaart doorgegaan. Zijn laatste plaat is denk ik zijn meest volwassen album. Hij gaat steeds verder in het versmelten van zijn invloeden, met minder ‘zelfcensuur’. De muziek wordt steeds persoonlijker. Hij werkt nu alweer hard aan zijn nieuwe plaat, terwijl die vorige net uit is.”
Beckmann: “José heeft een nieuwe song in de kleedkamer van het Concertgebouw geschreven, heel tof om daar bij te zijn”
S usa nne Alt
Saxofonist. Diverse bezettingen “Jazz leeft in mijn hoofd, hij heeft zich ingegraven in mijn hersens en is zijn eigen leven gaan leiden. Jazz is een manier van denken, van leven; de uitdaging aangaan om op verschillende manieren een situatie te omschrijven. Voor mij is jazz een synoniem voor individualisme. Het is de mooiste universele taal die er is. Wanneer iedereen ‘jazz’ zou spreken, zouden er meer mensen met een open mind zijn. Jazz leeft overal waar op die manier gemusiceerd wordt, van Bimhuis tot Concertgebouw, van de Wicked Jazz Sounds clubavonden tot een jamsessie in de Badcuyp. Zolang muzikanten zich afvragen of ze menen wat ze spelen en communiceren met medemuzikanten en het publiek.”
Rob va n de r Wo uw Trompettist.
“Jazz is dood. Leve de Jazz. Muziek hoort wat mij betreft voortdurend in beweging te zijn en zich te ontwikkelen, open te staan voor nieuwe invloeden en technieken. Wat vandaag nieuw of vernieuwend is, kan over een aantal decennia klassiek zijn. Er zullen altijd uitvoerders van het klassieke repertoire zijn en musici die de grenzen van het bestaande opzoeken en oprekken. Met mijn New Rotterdam Jazz Orchestra werk ik veelvuldig samen met mensen van Jazz International Rotterdam die altijd open staan voor nieuwe ideeën. We merken aan de steeds uitverkochte zalen dat avontuurlijke jazz heel erg leeft.”
Waardoor denk je dat José zo omarmd wordt in België/ Nederland? Neve: “Belgen zijn volgens mij nieuwsgierige luisteraars. Ze staan open voor nieuwe dingen, ook muziek die je niet meteen in een hokje kunt stoppen. Dat verklaart deels José’s succes in België. Bovendien wordt zijn muziek gedraaid op uiteenlopende zenders: Klara, Radio 1, StuBru, waardoor hij een breed publiek bereikt. Soms brengt een artiest een concert waarvan hij niet weet wat hem overkomt. Ik durf te zeggen dat dit voor José het geval is: we speelden een aantal jaren geleden in Ancienne Belgique en gaven een ode aan John Coltrane (Facing East, red.). De spiritualiteit die in de lucht hing en de extase van het spel, dat zal niemand vergeten die daarbij was. Wij en het publiek waren letterlijk murw aan het einde van het concert. Legendarisch.” Van Gelder: “Het is eigenlijk begonnen in Londen, toen hij aan het publiek werd geïntroduceerd door Gilles Peterson. Daardoor kon hij al snel Europese tourtjes doen en heeft hij hier altijd een podium gehad, op NSJF en vele andere plekken.” Braafhart: “Ik denk, ook als ik naar grote festivals in ons land kijk, dat er een bijzonder gunstig klimaat is voor alle muziekstijlen, pop, jazz, soul, you name it! Op Into The Great Wide Open waren er ook veel artiesten die lieten weten het zo te gek te vinden hier in Nederland. Daarom komen ze graag terug. Wat betreft José James: die stem man! Dat is al reden genoeg om hem nog eens te willen horen, toch?”
Pha edra Kwa n t
Bassist & vocalist. Phaedra Kwant band “Jazz is een verzamelterm geworden van een muziekstijl die niet te begrenzen is. Vrijheid zoeken binnen de afspraken die muzikale persoonlijkheden met elkaar maken. Muzikanten zullen elkaar altijd blijven opzoeken om dat avontuur samen aan te gaan. En jazz kan groeien; door oude en nieuwe tradities te combineren en dit live te laten beleven, geloof ik dat je steeds ‘nieuwe’ mensen kunt aanspreken. Bewondering heb ik voor radiozenders, concertorganisatoren, jazzclubs en horecaondernemers die durven te investeren in livemuziek en breed programmeren. En de tijd nemen een publiek op te bouwen. Jazz leeft en moet worden beleefd. Dat blijft altijd interessant.”
www.jazzism.nl
NOVE M B E R / DE CE M B E R 2013 39