I II
En, IS TEVEEL GOEDE MUZIF.K
lqr
VOOREEN MENSENLEVEN.
lF':
IKffiNOOIT
UITGETTIISTERI) VL N R ARCHIÉF SWNGMASTER
8IG BOY HENRY
zE zlJN SCHAARS lN HUN SOORT: JAZZSPECIAALZAKEN. EN DE WEINIGE DIE ER lN NEDERLAND WAREN, DREIGEN STEEDS MEER TE VERDWIJNEN. HET HAAGSE JAZZCENTER EN HET GRONINGSE SWINGMASTER ZIJN MEDE DAAROM UNIEK EN LAATSTGENOEMDE VIERT HAAR DERTIGJARIG BESTAAN. LIEFHEBBERS TOT vER OVER DE GRENS KOESTEREN DE WTNKEL VAN SEM VAN GELDER (1948) EN LEO BRU|N (1947) DAN OOK ZEER. OVER TIEN JAAR IS DAT WAARSCHIJNLIJK EEN ANDER VERHAAL, OPVOLGERS ZIJN ER NIET. ZOLANG HET KAN, GENIET HET DUO VAN TIJDLOZE MUZIEK EN HET SOCIALE GEBEUREN IN DE WINKEL MET TROUWE
KLANTEN.
TEKST: ANGELIQUE VAN
OS
FOTOGRAFIE: RENE KEYZER
'De cd van McKinney's Cotton Pickers die nu op staat, kost maar vijf euro hoor. Die moet e echt meenemen !', zegt Sinatrakenner Jack
Hoogman tegen pianist en jazzverzamelaar Rern de Graaff. Samen met nog een klant, die zich voordoet als 'Vocal Joe'. luisteren de Crie heren aandachtig naar de muziek die uit de boxen galmt in de knusse cd- en vinylzaak 5r'vingmaster. Al jaren komen de mannen over Ce vloer bij jazzgoeroe Sem van Gelder en c ueskenner Leo Bruin. De liefhebbers hebben
:e
afgelopen dertig jaar een behoorlijke :ollectie bij elkaar verzameld, door onder :rdere regelmatig in de winkel te neuzen. 'laast het struinen in de vele olatenbakken s het vooral een sociaal gebeuren, vinden :- heren. Even gezellig bij elkaar komen. :en kop koffie drinken en vooral ervaringen
;
;
:rvisselen met gelijkgestemde geesten. Het
ceter dan in de kroeg zitten en wie weet er net weer iets binnengekomen wat de
:'zameling aanvult. Want daar draait het . . erzamelen toch voornamelijk om: het . : : d weer soannend wat er tussen kan
:::^
Het vinden is bijna mooier dan het
:3cen, menen de lazzfanaten. Daarnaast =::ekt het drietal de winkel vanwege de
:=:'eke
kennis van Bruin en Van Gelder.
ZELDZAA\TT
IN ZIJN SOORT
r -:i .:'- ren de verzamelaars richting de . - -. -' -:-:e' n de winkel is een aparte --- .'':: ..::' nreï name boeken te vinden - ' l.:' .-..ten we rustiq converseren. Jazz
Overleggen over de beurs in Duitsland waar we brnnenkort naar toe gaan. Swingmaster is namel jk een lekker 'rommelpotje'. Omdat niet alles op alÍabetrsche volgorde staat bij de
vinylplaten en boeken, blilf 1e als liefhebber zoeken, klinkt het van verschiliende kanten. En de geur van de
winkel is erg aangenaam
De geur van koffie, oude platenhoezen en boekkaften-. 'Kijk, de beste geur is nog altijd een plaat u it de tweede helft van de ja ren '50', zegt De Graaff en illustreert dat al ruikend aan een hoes. Van Gelder voegt er lachend
aan toe: 'Ja, ze zijn zo goed ingeburgerd hier dat ze zelfs de plekjes kennen waar ik nieuwe collector's items verstoD.'
Het gezelschap trekt zich terug en Van Gelder nestelt zich vervolgens achter de knusse toonbank, omringd door cd koopjes
en nieuwe releases. Dertig jaar is dat ziln vaste plekje. Een lange tijd. Een unicum ook, want Swingmaster is zeldzaam in zijn soort. De jazzspeciaalzaken die nog bestaan
en een waardige jazzcollectie
hebben,
zijn op een hand te tellen. Van Gelder zet zijn bril op om het lijstje verkoopadressen van goede jazzplaten uit de het boek )azz
&
Geïmproviseerde muziek
(Spectrum, 1978)
te
in
Nederland
bestuderen. Van
de
negenentwintig genoemde winkels blilven er slechts drie over. 'Wat leuk, zo'n lijstje. Glorie bestaat niet meer, Sjaak (Records) is dood, Bakker is weg, Boudisque, Only Yesterday...
Ach, ja, dat was er allemaal. )azz lnn
in
Amsterdam was de eerste soeciaalzaak. ook
rond 1978 geopend. De winkel was in de eerste.laren zeer succesvol. Daarna volgder wij en .lazzcenter in Den Haag. Zowel Jazz Inn als Jazzcenter hadden meerdere filialer in de Randstad, die slechts kort bestonden Voor zover ik weet zijn alleen de Jazzcenter en Discabinet in Den Haag nog over, Blue Note en lT Records in Rotterdam, Concertc
in
Amsterdam, Spronk in Breda en De in Utrecht. De rest is allemaa
Jazzwinkel
verdwenen.'
OVERLE\IEN Dat
te
d ie
zaken verdwenen zijn heeft
d us
wein
ig
maken met concurrentiestrijd.
Eerder tijdsgeest. Eer
met hoge kosten en met de goed voorbeeld is de matige belangstellinc
voor het swing- en big bandtijdperk. 'We verkopen steeds minder oude-stijl platen Dat is ook logisch, want veertig plussers var toen zijn nu hoogbejaard of dood. Als ik eerlijst moet maken met overleden klanten, dar is die ontstellend lang. Terwijl we in onze beginjaren nooit genoeg swingplaten rn hur: hadden.'
De komst van de cd en internet
heef'
uiteraard ook een prominente rol gespeelc Swingmaster gaat met haar tijd mee everkooptvia haa rwebsite, swin grÍlasterecords
com, ook producten. De verkoop is
nie'
enorm en vooral nu de dollar laag staat zr verkoopsites als eBay en Amazon de grootstr
bedreigers. De grote vraag is uiteraarc waardoor heeft Swinqmaster het dan we
N EtS IET'TINGA EN SEM VAN GELDER
JOHJ T]NStEY, ]
98]
RE
N DE GRAAFF EN BARRY HÀRRIS
dertig jaar overleeÍd? Enerzijds dankzij
de
lage huisvestingskosten, anderzijds doordat beide echtgenotes een baan hebben Leo Bruin tikte het pand bij toeval op de kop.
Op loopafstand van hartje Groningen
en
tegenover de Stadsschouwburg was het een ideale locatie, die liefhebbers snel wisten te vinden. Wel realiseerde de bluesman zich
dat hil het niet alleen kon. De bluesmarkt is beperkter dan dle van jazz. In Van Gelder
vond hij de ideale compagnon; iemand met veel kennis en relaxt in de omgang. Laatstgenoemde werkte eerder in de horeca en was zelf platenverzamelaar, met voorkeur voor jazz. Tevens was hij actief adviseur voor Stichting Jazz in Groningen (SJIG) die eind
jaren '70, begin jaren '80 in de stad
veel
jazz programmeerde Tijdens een zoveelste bluesconcert kwam Van Gelder Bruin tegen
en raakte het tweetal aan de praat. Bruin had aardig wat naam als bluesrecensent gemaakt bil Oor, Jazzwereld en Nieuwsblad van het Noorden. Met Van Gelder vormde hij
een krachtige bron van kennis.
EERSTE K.EUZE n ;- ^ eersre .,ii{+;^^ ue vrJïilen Jaar 9rn9 net super met de winkel en lieo de verkooo van
5
J
Ëí?
bluesplaten soepel door. Het tweetal stond tevens jarenlang met een stand op diverse festivals, zoals de Blues Estafette en North Sea )azz. lnmiddels is de Estafette ter ziele
en was het financieel en logistiek gezien niet haalbaar om mee te verhuizen naar Rotterdam. De interesse voor blues is erg teruggelopen, terwijl die voor jazz de laatste jaren juist weer wat toeneemt. Yooral jazz van Nederlandse bodem doet het goed,
bij jong en oud. Het grootste bestanddeel van de winkel is aÍkomstig van collecties
van overleden verzamelaars of mensen d e uitgekeken zi.n op hun platen Va" Ge ce t "- ' ' 'Hot êên à t\^/Ê^ rrLL nohprrrl Lvvcc \trtr, yLULur Pq' Jrr er tussen de achthonderd en du zer,a r . :worden aangeboden. Mensen be :- :-, =-
er zitten bijna altild we eyÊ'-^ l :':die we nog n et hebbe- ?-':.-':
en ik de ee's:3 {.:-.:: -:r-::-
,.::.
.. -:: - -:: -;
Jazz
133
írL meestal niet meer dan vijÍtien platen die we voor onszelf uitzoeken.'Toch is de privécollectie van Van Gelder indrukwekkend. Geen wonder dat zijn zoons, Ben (altsax) en Gideon (piano), zoveel talent hebben. Er is
altijd muziek om hen heen. Tevens is Van
Gelder zeer breed georiënteerd, hil heeft van alles in zijn kast staan.'Momenteel heb ik een jaren'50 latin tik. Er is teveel goede muzrek voor een mensenleven. lk raak nooit u
itgelu iste rd.'
OPNA]VIEIIONK Tot op de dag van vandaag woont
met The Mississippl Delta Blues Band optrad n Gronings muz ekpodium Vera. Na afloop maakten de platenverkopers een praatje met de muzikant. Prompt stond hil een jaar later bij hen voor de deur. Na die ontmoetrng een
lo gezegd, zo gedaan. Uit de samenwerk ng met de bluesman werd in 1981 hun ergen Swingmaster abel geboren Inmidde s s oaarmee een plaat op te nemen.
twintigtal platen uitgebracnr,
\,",aarvan de
van de Foddrells, met 1500 exemplaren, het best is verkocht. Ook o.car seerde het tweetal diverse concerttoertje5, ...33rIi de vrije dagen werden gebru kt om r .e axte LP
settrng opnamen te maken.
Helaas hebben
de laatste ten .ea.
muzrkanten een prominente rol speelden
n
de oorsprong van de blues. Leo en ik komen
nu geen bluesmuzikanten tegen dre
rnre
het ook haalbaar is, want de tijden
z 1n
graag zouden willen opnemen en waarmee
veranderd. Muzikanten hebben geen tild
meer om twee weken 'tussendoor' aan een opname te werken en wat concert1es daarbtl te verzorgen. Het rs veelal ook nret meer te
betalen.' Leo aan
Bruin boven de winkel, waar hij hard het klussen is. Om het half uur wandelt hil even de winkel in. Even een praatle maken. Het is onvoorstelbaar dat in zijn woning grote bluesmusici als R.L. Burnside, Henry Townsend en Marvin & Turner Foddrell langskwamen en daar met een srmpele maar goede recorder en mrcrofoons unieke opnamen maakten. R.L Burnside was de eerste die op de stoep stond van de winkel. ln een Intervrew met bluesblad Block uit 2005, vertelt Bruin dat Burnside in 19i9
ontstond het idee on- met Burnside
De soul kwam op. Blues werd we opgepikt door blanke fans en muzikanten, maar het is niet zoals in de jazztraditie, dat b anke
ce
opnamen geen vervolg gekregen, ... a: le maken heeft met het'uitsterven'van ce J..cAmerikaanse Rhythm & Blues muz kani , aGelder: 'De generatie van mensen a s p a-o Slim en Henry Townsend is te oud, de res: s al overleden. Rond mrdden jaren '60 was ne: eigenlijk al gedaan met de bluesgenerat e
Ondanks dat het label stagneert met nieuwe
uitgaven, wordt er wel hard gewerkt om oud materiaal te digitaliseren. Zo ziln er van de 17 elpees al 7 op cd overgezet en ook diverse video-opnamen van philip Walker,Joe Huges en wederom Burnside, verschijnen op dvd.
NIET BESTAANDF] PLATEN Kijkend naar de toekomst, zren de eigenaren Swingmaster hooguit tien jaar bijkomen.'Na veertig jaar is het ei wel
er voor
gelegd. We kopen steeds minder in, want wat is de m uziek nog waa rd in de toekomst?,, vraagt Van Gelder zich af . Gelukkig neemt de jongere twintig plus klandizie wat toe
en blilft Blue Note en
Riversrde prestige materiaal het beste verkopen. Ondertussen zijn de drie jazzf anaten terug en staan op de achtergrond te kletsen. Van Gelder voegt toe dat dankzij Rein de Graaff
diverse Amerikaanse artiesten de winkel bezocht hebben. 'Ja, dat was wel bijzonder.
Art Taylor, Barry Harris... Vaak waren die muzikanten verbaasd dat ze hier in zo,n
klein stadje zo'n jazzwinkel aantroÍfen.' Evenals het vaste clubje zoeken Van Gelder en Bruin ook nog alti1d naar ontbrekende piaten in hun collectie. Zo vond Van Gelder
na derïig jaar eindelijk Hootin And Tootin .'an Fred Jackson. 'lk stuitte op die plaat via
:er
Du tse p atenverkoper die een keer in de
'<e angskr,vam Toen ik hem dat vertelde :e -.. < stu.ir le er een op, want ik heb er :oc' :.'.ee. Hei geze scbap barst rn achen - r. .la, sc-s .,r.d 1e een 'n et bestaande .'.
c
aa:. -e ..ee: cai ze er moeten zi1n,
maar
1e
vindt ze bijna nooit', voegt De GraaÍf toe.
'lk had er laatst een paar bij me, die
had
Sem nog nooit gezien.' 'Ja, dat is grappig, dan zie je iets dat'niet bestaat", reageert Van Gelder. Daar doet de winkeleigenaar het uiterndeliJk allemaal voor. Hij en Leo Bruin kunnen dan ook niet anders concluderen
dan dat al die jaren onuitputtende kennis en plezier hebben opgeleverd. Ze zijn urtgegroeid tot'Swingmasters' met een hoof
d
letter
S.
www. swtng masterrecords. com Sem van Gelder is tevens 78-toeren dj en draait zijn favoriete muziek op het komende
North Sea Jazz Festival