De mens vormt een klein stipje in het universum van de Namibische zandduinen rondom Deadvlei en Sossusvlei.
Alleen op de wereld
in
NamibiĂŤ Tekst Angelique van Os
104 GRANDE
fotografie Henk Bothof
GRANDE 105
De indrukwekkende Clay Castles tonen de kracht van de natuur: eeuwenoude klei dat laagje voor laagje ontstond door de combinatie van water, wind en zand. 106 GRANDE
Het is doodstil. Geen zuchtje wind, geen vogels, geen ziel te bekennen. De eeuwenoude kameeldoornbomen in zoutpan Deadvlei vormen een surrealistisch schouwspel, omringd door de rode duinen van de Namib Desert. Het is slechts een klein voorbeeld van het uitgestrekte landschap van NamibiĂŤ. Het staat synoniem voor desolaat, ruig en contrasten, de perfecte ingrediĂŤnten voor een onvergetelijk avontuur. GRANDE 107
Met een hoek van bijna 90 graden rijdt de jeep onverwacht de stijle zandduin af.
In de vroege ochtendzon hebben de rode zandduinen rondom Sossusvlei een prachtige kleur.
V
anuit het niets trapt hij op de rem. Gids Kallie Uararavi stopt de auto en stapt uit. Vragende blikken volgen hem. Hij loopt naar een kleine zandduin en wenkt na een paar keer met een stokje over het zand te hebben gestreken.“Kijk, dit is de entree van de Dancing White Lady, een giftige spin die met haar web een deurtje van zand weeft en daarmee haar 50 centimeter lange tunnel afsluit.” Verbaasd kijken de reizigers elkaar aan. Hoe heeft hij dat in godsnaam kunnen spotten vanuit een rijdende auto? De sporen van de spin zijn minuscuul, en het zanddeurtje is al evenmin nauwelijks met het blote oog zichtbaar. “Ik ga haar uitgraven, ze kan binnen een paar uur wel een nieuw huisje maken. Pas wel op want ze kan springen.” Kallie begint druk zand uit te graven en na vijf minuten glijdt de zandtunnel weg in de massa. Met een stokje zoekt hij de spin. Plots komen de eerste witte poten tevoorschijn. “Voilà, is het geen plaatje?” Alsof hij zijn kat op schoot neemt, plaatst de gids de Dancing White Lady voorzichtig op zijn hand, en ze verroert geen vin.
Onherbergzaam gebied Kallie is een van de twee gidsen in het afgelegen Skeleton Coast Park, een onherbergzaam gebied dat in het noordwesten van Namibië ligt en 350.000 hectare grond beslaat. Het land, dat aan de Afrikaanse zuidwestkust ligt, werd eeuwenlang onderdrukt door een Duits, Brits en ZuidAfrikaans bewind. Namibië scheidde zich pas in 1990 af van zijn buurland. Het land heeft een oppervlakte zo groot als Frankrijk en Groot-Brittannië samen, met slechts twee miljoen inwoners! In het noordwesten is nauwelijks een levende ziel te bekennen. De toekomst van de concessie die door Wilderness Safaris gerund wordt, is nog onduidelijk. De organisatie is namelijk nog in overleg met de overheid of hun Skeleton Coast Camp gehandhaafd blijft voor toeristisch gebruik of elders in het gebied moet worden aangeboden. Het is in ieder geval wel mogelijk om met een privévliegtuig over het gebied te vliegen en buiten het park is het toegestaan om op eigen gelegenheid rond te trekken. Wilderness Safaris is een grote touroperator in zuidelijk Afrika, die samenwerkt met het Nederlandse reisbureau Untamed Wildlife. De eerstgenoemde heeft voornamelijk lokale mensen in dienst die op een eerlijke en duurzame manier werken en vechten voor het behoud van flora en fauna. Zo hebben ze een eigen Children of the Wilderness en Wildlife Trust Foundation die samen met diverse partners wildlifeprojecten, educatief onderzoek en management opzetten en uitvoeren. De organisatie beheert verder de 108 GRANDE
enige concessie in Skeleton Coast, die 200 kilometer lang en 40 kilometer breed is. Het is alleen per vliegtuig bereikbaar en de accommodatie heeft ruimte voor slechts twaalf gasten. Een vreemde gewaarwording om zo midden in de woestijn te verblijven. Hier is water een luxe.
Duikvlucht Wie de zeeleeuwenkolonies van Skeleton Coast (circa 7.000 exemplaren) wil aanschouwen, kan dat alleen doen via de concessie. De kolonie van het lagergelegen Cape Cross, nabij Swakopmund, vormt eerder een toeristische attractie. Het Skeleton-gebied is authentieker, maar moeilijker bereikbaar. Ruim drie uur lang rijdt de 4wheel drive jeep richting kust, waar oneindige goudgele zandduinen opdoemen. Rijke mineralen, zoals het rode Vespa, en beschermde Lichenplantjes leggen een indrukwekkende kleurendeken over dit uitgestrekte landschap. En overal liggen geoxideerde basalten. De ene keer is het uitzicht vlak, de andere keer heuvelachtig. Hoewel de duinen niet zo hoog zijn als in het bekendere Sossusvlei, is het een groot avontuur om over de ronde hellingen te rijden. Wanneer de auto stopt bovenop een duin, wijst de neus van de auto kaarsrecht naar beneden. Gelukkig, Kallie zet de jeep in achteruit… Niet! Hij rijdt vervolgens toch vooruit. Met een hoek van bijna 90 graden zakt de auto als in een duikvlucht naar beneden. De inzittenden slaken een gilletje van opwinding. Vooral de drie personen die bovenop de auto zitten, doen het bijna in hun broek. Kallie ligt in een deuk. “Haha, zo is het verrassingseffect altijd het grootste.” Veilig aan de grond > GRANDE 109
rijdt hij op zijn dooie gemak door naar de volgende duin. De gids kent alle geheimen van de duinen en weet precies hoe de auto reageert. “Toch moet je hiermee oppassen, want door de wind kan een duin per dag veranderen. Op jaarbasis is dat zelfs 2 tot 15 meter. Als je niet nauwkeurig genoeg bent, kan de auto zo onder je wegzakken en remmen is funest. Vorig jaar is er in het zuiden een ervaren ‘duinrijder’ omgekomen. Het zand kan heel verraderlijk zijn.”
Springen en spetteren Uiteindelijk is de woeste kustlijn van de Atlantische Oceaan in zicht. De witte schuimkoppen slaan wild tegen de rotsen aan, terwijl duizenden bruine zeeleeuwen relaxed liggen te zonnen op het strand. Zodra ze de auto’s in de gaten hebben, schieten ze een voor een het water in. Slechts twee keer per week krijgen ze menselijk bezoek, en ondanks hun nieuwsgierigheid blijven ze toch op afstand. Wilderness wil zo weinig mogelijk de rust van de dieren verstoren en hanteert daarom een strikt protocol.
On track Terug in het binnenland ontvouwt zich een heel ander schouwspel. Kilometers lang volgt er een maanlandschap vol gruis en wisselen vlakke tableaus en imposante granieten rotsblokken elkaar af. Hoge kloven grenzen aan de droogliggende brede Hoanib- en Hoarusib-rivieren. Namibië is het land van ruimte en contrasten, want geen berg of zandduin is hetzelfde. Wie wild wil zien, kan beter buurland Botswana bezoeken. Rond de rivierbeddingen zijn wel enige schuwe woestijnolifanten, Hartmann’s mountain zebra’s, struisvogels, giraffen, antilopen, jakhalzen en met geluk hyena’s en katachtigen te spotten. Deze dieren hebben zich aangepast aan de woeste wetten van de natuur. Zo weet de nationale trots, gemsbok oryx, water uit de grond te graven of vochtige mist te drinken via gewassen. Woestijnolifanten lopen zelfs gemakkelijk 70 kilometer op een dag, op zoek naar voedsel en water. Al ruim drie uur volgt Kallie dan ook het spoor van de kudde. Het is zoeken naar een speld in een hooiberg, de kans om olifanten te zien bedraagt slechts 30 procent. De gids rijdt vastbesloten door. De keutels en voetsporen worden verser. De ‘African massage’ van de schokkende auto neemt toe vanwege de grote rotsblokken die de bodem van de droge rivier bedekken. “Stop!” roept de fotograaf. Aan de voet van een berg zit een jonge struisvogel vast in een modderpoeltje. De fotograaf aarzelt niet, doet zijn broek, sokken en schoenen uit en springt samen met de gidsen in de blubber om het dier te redden. De jonge vogel is volledig uitgeput en laat zich vrij gemakkelijk oppakken en schoonwassen. Kallie en Godlot denken dat hij het wel redt. Zijn ouders zijn al met de verrekijker in de buurt gezien. Met drie man tillen ze het dier op en brengen het een stukje verder in veiligheid. Terwijl de helden de warme modder van zich af schrapen en vervolgens in de auto stappen, is de struisvogel in beweging gekomen. Weer een goede daad verricht. > 110 GRANDE
Avonturier Chris Bakkus ontfermt zich over habitats en broedplaatsen van het wild in Desert Rhino Camp.
De Hartmann’s mountain zebra is schuw, maar altijd nieuwsgierig.
Gids Willie speurt de omgeving af naar wild.
De spoorzoekers noteren na het spotten van een neushoorn hun kenmerken en bijzonderheden en houden zo toezicht op de kudde in het park.
Neushoorn Ben stormt met grote snelheid dreigend op ons af.
Er zijn in Namibië veel giraffen te spotten. GRANDE 111
Duin 45 is met haar bijna 400 meter hoogte een uitdaging voor vele sporters.
Via de lucht zijn de uitgestrektheid en diversiteit van Namibië goed zichtbaar. Rond Damaraland verandert de woestijn in robuuste plateaus en rotspartijen.
Missie geslaagd Nog altijd is er geen olifant te bekennen. Kilometers ver rijdt de jeep in de brandende zon door. De walkietalkie begint te brommen. Godlots stem klinkt opgewonden: “We hebben ze gevonden! Het is een groep van zo’n negen olifanten.” Eindelijk wordt de lange tocht beloond. Ondanks de droogte is er voldoende voedsel voor de olifanten, dat voornamelijk bestaat uit struikgewassen. De beesten hebben zich daarnaast door de eeuwen heen aangepast aan het beperkte water en redden zich een aantal dagen zonder vloeistof. Hun slurven en staarten zijn langer dan de Afrikaanse en Indische soortgenoot, hun oren zijn anders van vorm en hun bouw is wat compacter. Op gepaste afstand rijdt Kallie langs de kudde. Om de hoek komen de mannetjes van de groep tevoorschijn, druk kauwend op acaciatakken. Missie geslaagd en stilletjes genieten...
Save the Rhino Nog zeldzamer dan de woestijnfoliant is de zwarte neushoorn. Het prehistorische dier is met geluk te zien in het minder bekende Damaraland, dat zo’n 200 kilometer boven Swakopmund ligt. Het Palmwag-landschap bestaat uit een heuvelachtige savanne, tafelbergen en inactieve kraters, omringd door geel-groene woestijnvalleien die vol staan met de giftige Milkbush, een veelvoorkomende struik. Het compacte Desert Rhino Camp van Wilderness bestaat sinds 2003 en is onderdeel van de Palmwag-concessie die een omvang heeft van 1.365 vierkante kilometer. In het park zijn meerdere zwarte neushoorns te vinden. Vanwege de nog altijd actieve stropers zijn de belangenorganisaties voorzichtig met het prijsgeven van het aantal dieren die in het volledige Palmwag-gebied leven. Gelukkig gaat het goed met de neushoorns in Damaraland. Daar is de populatie verdubbeld ten opzichte van begin jaren ’80, toen Wilderness de handen ineensloot met het Save the Rhino Trust (SRT) en het Ministerie van Omgeving en Toerisme. Lokale spoorzoekers Martin Nawaseb, Denzel Tjiraso en Victor Useb van het SRT monitoren de neushoorns dagelijks. Ze hebben de beesten 112 GRANDE
namen gegeven en afgestemd met Wilderness dat gasten slechts vier keer per week een speurtocht mogen bijwonen op gepaste afstand. Met een jeep rijden ze rond een van de vier waterpoolzones waar ze op onderzoek gaan.“Kijk, hier is een vers spoor. De afdruk is diep en zonder vegen. De tenen wijzen richting noorden en de mest is vers”, zegt Martin wijzend naar de grond. “Zie ook deze afgebroken tak. Hier is kortgeleden een neushoorn geweest.” Terug in de auto volgen ze langs het hobbelige zandpad het spoor, totdat het kriskras verdwijnt in het hoge gele grasveld. Victor en Denzel springen uit de auto. Beiden lopen een kant op en checken aan de vorm van de sporen welke richting ze op moeten. Beetje bij beetje krijgen ze er grip op. Na een uur grist Victor naar zijn verrekijker: “Hij moet hier in de buurt zijn. Ja, kijk daar aan de rand van het struikgewas!” Enthousiast stappen de trackers in de auto en rijden in de richting van het imposante mannetje, dat Ben heet. Wanneer een neushoorn op de vlucht slaat, haalt hij gemakkelijk een snelheid van 70 kilometer per uur, dus nemen ze geen risico om het dier weer kwijt te raken. “Dit is een agressieve jongen, we moeten voorzichtig zijn”, fluistert Denzel. Op zo’n 100 meter afstand ruikt de neushoorn het naderende gezelschap en loopt ons met grote passen tegemoet. “In de auto, nu!” roept Victor tegen de gasten wanneer de neushoorn op slechts 60 meter de jeep nadert. Martin zorgt voor een afleidingsmanoeuvre door een stuk verderop in het veld te gaan staan. Ben stuift op slechts 40 meter afstand woest op hem af en schraapt met zijn poten in het zand. Martin staat doodstil. Hij weet precies hoe het dier reageert en dat hij na een paar dreigende bewegingen de benen zal nemen. Toch stijgt de adrenaline, want de kolos is erg dichtbij. Na een minuut geeft hij het op en gaat er inderdaad op een drafje vandoor. Wat een ervaring! Wanneer Bens silhouet aan de horizon verdwijnt, noteren de spoorzoekers zijn kenmerken.
Namibië: de GRANDE-TIPS Clay Castles, Skeleton Coast Rond de Hoarusib-rivier zijn tientallen kleikastelen van duizenden jaren oud en honderden meters hoog te vinden in diverse kloven langs de rivierbedding. Dit unieke natuurlijke fenomeen ontstond doordat zand en water door de wind in de kloven werden geblazen en werden tegengehouden door de duinwanden. Hieruit ontstonden meertjes, waarbij mede door regenval, jarenlang een kleiachtige substantie zich laagje voor laagje opbouwde en uiteindelijk de ‘Clay Castles’ ontstonden. Het is de vraag hoe lang de broze substantie intact blijft bij de toenemende buien. Paardrijden De omgeving van Sossusvlei en Little Kulala biedt voldoende outdooractiviteiten. Voor zowel beginners als gevorderde ruiters is het een belevenis om te paard de savanne te verkennen en dicht bij springbokken te rijden. Desert Homestead biedt
Broedplaats Terug in het kamp schuift Wilderness-manager, natuurconservator en bovenal avonturier Chris Bakkes
diverse trips die dwars door het land lopen. Probeer eens een sundowner: na ruim een uur op pad te zijn met de vriendelijke Zuid-Afrikaanse gids Meldinda van den Berg, wordt een van de vele fraaie plekjes uitgezocht waar een collega wacht met hapjes en drankjes tot de zon ondergaat. De paarden rusten wat, om na een halfuurtje huiswaarts te keren onder een heldere sterrenhemel. Meerdaagse trips zijn ook mogelijk. Info: Desert Homestead and Horsetrails, www.deserthomestead-namibia.com, reservations@homestead. Een sundownertrip van drie uur kost circa 80 euro per persoon, inclusief drankjes en hapjes. Quad bike Crossen met een quad bike is een heel andere sporttak. Bij Little Kulala is het mogelijk om drie machines te huren en anderhalf tot twee uur dwars door de savanne te crossen over speciaal gecreëerde paden. Het vergt nogal wat stuurwerk, maar verder is het kinderspel. Gas geven en tijdig remmen, that’s all. Ondanks alle hobbels, prikkende struiken en voorbijspringende antilopen is de pret groot.
> GRANDE 113
Lunchen met uitzicht op de woeste Skeleton
advertentie
aan tafel. Hij runt vijf locaties in Namibië. Na diverse jobs als (antistroop)ranger bij onder meer het Zuid-Afrikaanse Krugerpark en talrijke zwerftochten door Zuidwest-Afrika nadat hij zijn arm had verloren door een krokodillenbeet, richt hij zich volledig op het behoud van de parken. “Weet je, het grootste probleem in Afrika is dat het wild te weinig ruimte krijgt. Het gaat niet om de soorten die er leven, het gaat om de leefomgeving die beschikbaar is of gecreëerd moet worden. De zwarte neushoorn, olifanten en cheeta’s hebben grote leefoppervlakten nodig.”
Vele gezichten Een andere wildernis is verder in het zuiden te vinden. Vooral vanuit de lucht is dat goed zichtbaar. Voorbij de imposante Brandberg, de hoogste top (2.573 meter) van het land, verandert de omgeving in oneindige woestijnheuvels. Hoe meer de kustlijn nadert, hoe vlakker het gebied. De eerste scheepswrakken verschijnen aan de vloedlijn. De woestijn vloeit over in de golvende zee, als een vereniging tussen lichaam en ziel. De Namib-woestijn schijnt met haar 80 miljoen jaar de oudste ter wereld te zijn, én met 50.000 vierkante kilometer het grootste nationale park van Afrika. Eigenlijk bestaat het park uit drie gebieden: de Namib-Naukluft, het Namib Desert Park en het aangrenzende Sperrgebiet. Dat laatstgenoemde was de diamantconcessie van De Beers, sinds 1908 verboden gebied. Nu is het omgedoopt tot een exclusief nationaal park dat voor een zeer beperkt publiek toegankelijk is. Het nationale park heeft vele gezichten. Het duingebied rondom Sossusvlei kleurt rood en abrikoosachtig, aangevuld met witte zoutpannen. Hier zijn de hoogste zandduinen ter wereld te vinden, zoals Duin 45. De berg is 390 meter hoog en 114 GRANDE
een uitdaging voor wandelaars en kitesurfers. Sossus is afgeleid van de Afrikaanse Nama-taal en betekent ‘plaats waar water samenkomt’. Vlei staat voor ‘meer’. Beide verwijzen naar de sporadische regens die samenkomen in de Tschauchab-rivier en blijven staan in de droge vlei. De kleiachtige grond bloeit hierdoor op met diverse gewassen. “Het zand van de duinen bestaat grotendeels uit silicium. De rode gloed is afkomstig van een dun laagje ijzeroxide. Via de oostenwind wordt het zand aangevoerd vanuit de Kalahari. Dankzij de koude luchtstroom van de Atlantische Oceaan is plantengroei mogelijk. Hoewel Sossusvlei vijftig kilometer landinwaarts ligt, bereikt de nevel van de ochtendmist de woestijn en biedt het genoeg water voor de spring- en gemsbokken”, aldus gids Willie.
Surrealistisch schilderij Terwijl toeristen met auto’s en bussen staan te dringen voor de hoofdingang, is er geen hond te bekennen bij de privé-ingang van de schitterend gelegen Little Kulala Lodge
>
De eeuwenoude bomen van Deadvlei vormen een surrealistisch schouwspel. GRANDE 115
De zeldzame woestijnolifant laat zich moeilijk zien en dus is het genieten des te groter bij het spotten van een grote kudde.
Namibië praktisch Erheen GRANDE vloog met Air Namibia. Vanaf Schiphol of Brussel vlieg je eerst naar Frankfurt om dan over te stappen voor de vlucht naar hoofdstad Windhoek. Air Namibia biedt diverse nachtvluchten, zodat je na aankomst in de ochtend tijd kunt besparen met doorvliegen of het huren van een auto. Namibië is per (4wheel) auto goed berijdbaar, maar houd er rekening mee dat het bij panne of gebrek aan benzine lang duurt vooraleer er hulp komt. Reizen is er ook veilig. Er is maar één uur tijdsverschil. www.airnamibia.com.na, www.air-namibia-timetable.com Vanwege de enorme afstanden en afgelegen gebieden zijn kleine Cessna-vliegtuigjes het gemakkelijkste vervoermiddel. Er zijn vliegtuigen beschikbaar voor vijf, tien of vijftien personen, en deze zijn veelal verbonden aan touroperators. Zo heeft Wilderness Safaris ook zijn eigen airline. De kisten vliegen dagelijkse routes. De noordelijke kuststrook van Skeleton Coast is bijvoorbeeld alleen per vliegtuig te bereiken. Het is een bijzondere ervaring om het landschap in al zijn vormen te aanschouwen op slechts honderd meter hoogte. www.wilderness-air.com Verblijf
Little Kulala
advertentie
116 GRANDE
naar het park. De eerste zonnestralen kleuren de duinen roodbruin. De weg blijft leeg tot vlak voor Deadvlei, de zoutpan die bijna duizend jaar geleden een aftakking vormde van Sossusvlei. Na een korte wandeling door de duinen verschijnen de kale donkerbruine takken van de eeuwenoude acacia- en kameeldoornbomen. Willie vertelt dat de dode bomen ondanks alle droogte al die jaren overeind staan dankzij hun wortels die diep onder de grond zitten. Om halfacht ’s ochtends is het doodstil. Geen zuchtje wind, geen vogels, geen ziel te bekennen. Deze plek, met haar gebarsten kleigrond - liam sand - doet denken aan een surrealistisch schilderij van Salvador Dalí. Het uitzicht vanaf een van de naastgelegen duinen over het ‘dode meer’ is spectaculair. In het verlengde van Deadvlei ligt namelijk Cayonvlei, waar vooral de gelaagdheid van steen en mineraal zichtbaar is. Hier, op het randje van de duin, wordt pas duidelijk hoe groot de vleien zijn en hoe immens het gebied is. Al wandelend door het mulle zand over de hoge rand, verschijnen achter de bergen in de verte de eerste horden toeristen. Slechts veertig kilometer verder landinwaarts is het contrast wederom groot. De zandduinen zijn vervangen door rijk begroeide gele en ruwe heuvels met in de verte het Naukluft-gebergte. Willie rijdt omhoog en volgt een romantisch slingerweggetje dat uitkomt bij een door rotsen omringde vallei. Het cliché ‘alleen op de wereld’ rolt hier gemakkelijk over de lippen. In de vroege ochtendzon rijst het onaangetaste land tot ver aan de horizon, waarbij al zijn kleuren tevoorschijn komen. Gehypnotiseerd door dit mysterieuze landschap lijkt de tijd stil te staan. Dit is het ‘echte’ Afrika: geen stress, geen agenda, geen verplichtingen. Alleen rust.
Kulala Wilderness Reserve, Sossusvlei/Naukluft. Op hoog niveau luxueus vertoeven kan bij Little Kulala. De natuurlijke materialen van het restaurant en de elf aparte lodges zijn stijlvol aangepast op de oogverblindende omgeving. Al dinerend op het terras is het genieten van struisvogels, springbokken en jakhalzen die enkele tientallen meters verderop de waterpoel bezoeken. Ook al dobberend in een privéjacuzzi, vanop een loungebank en vanuit een deels glazen slaapkamer is het uitzicht op de savanne prachtig. Tot slot maken de heerlijke keuken en vriendelijke staf het verblijf tot een ware oase. Desert Rhino Camp Damaraland, zo’n 30 kilometer van Palmwag. Het panorama van de open vallei vol gele gewassen en de Etendeka-bergen op de achtergrond vormt vanaf de houten veranda een schilderachtig tafereel. De acht canvas tentlodges liggen midden in de natuur en hebben een chique en-suite ecobadkamer. MEER INFO Voor informatie en boekingen over de lodges en reizen in Namibië: Untamed Wildlife Safaris, Zelksestraat 10, NL-6631 KE Horssen. Tel. +31 (0)487 540 367, www.untamedwildlife.com Deze reis is mede mogelijk gemaakt door Untamed Wildlife Safaris (met veel dank aan Trees Piersma en Jozef Verbruggen), Wilderness Safaris, Namibia Tourism Board
GRANDE 117