B O E E K O D
ONDERWATER van slootje tot diepzee
Dit boek is van
(Zet je naam er snel in, voor je het weet ben je het kwijt!)
INHOUD Tekenen & kleuren 7 15 26 31 35 47 53
Nummer kleuren: tover het zeepaardje tevoorschijn Libellen Volle bak De sterren van de zee Nummer kleuren: kleurige koraalvissen Kamsalamder-man Tel, reken & kleur
Voorwoord Blub zegt de vis, en kwaak zegt de kikker. Dit zijn dingen die je vast al wist. Maar er is nog veel meer te ontdekken in de wondere onderwaterwereld. Zowel in zoet als in zout water. Weet je bijvoorbeeld hoeveel soorten haaien er in de zee zwemmen? Dat papa zeepaard de eitjes in een zak op zijn buik uitbroedt? Dat een krab twee verschillende scharen heeft, een botte en een scherpe? En dat er vissen zijn met gekke namen als snotolf, koffervis en koraalduivel? Kleur, puzzel en ontdek in dit onderwater-doeboek en je zult verbaasd zijn wat er allemaal te weten valt. Ik wens je alvast veel plezier! Fanny Glazenburg, Hoofdredacteur Roots
2
Hier springen twee kikkers. Door het hele boek vind je er nog meer. Kun jij ze allemaal vinden? Check het aantal op pagina 64.
Puzzelen 11 Nummers verbinden: waar zijn mijn scharen? 12 Doolhof: help de koningspinguïn vis te vangen 17 Kwallenpuzzel 18 Zes zoete puzzels 21 Zeepuzzel 23 Wie is die vis? 29 Robbenpuzzel 42 Duiken of jutten? 44 Waterdierenzoeker 48 Zes zoute puzzels 55 Dolfijnenquiz 59 Kruiswoordpuzzel
Raden 5 8 24 32 38 40 50
Zoek ze op Zoek de verschillen: zeeslakken Tel de kikkervisjes Raar maar (niet) waar Zoek de verschillen: inktvissen Verwarde visser Raadselhaai
Ontdekken KIKKERS TELLEN
ld? Uitgepuzze or Kijk hier vo en: g de oplossin0 blz. 6
10 22 26 56
Kreeften & krabben Vissen Welk waterdier ben jij? 12 weetjes over wieren
Lezen 4 7 12 14 16 25 28 46 51 52
De plomp Zeepaardjes Pinguïns Libellen Kwallen Kikkers Robben Salamander Haaien Vreemde vissen Bij alle puz in dit doe- zels telt de ij a boek ls één letter.
3
Zoek ze op
k
RODE M
k WATE
R UFFE RJ
k POST ATERJ
kW
R S CH O P I O E N
4
kS
TSENR I JD AA
ER
k
VE AR
AMANDERL L A
k S CH
kB
EDZUIGE LO
POELSLAK
FERLARVE UF
R
k WAT
k
ALAMANDER MS A K
GENLA UG
kM
k
EEND LDE I W
SLAK REN O H
E RV
ER
GENLARV UG
k
ER
k B L A U WE R E
k WATE
EVER RK
IKKER EK
k GROEN
NG
C H I L D PA D
IG
k MO E R
S AS
LA
E
In, op en langs een sloot leven allerlei dieren. Sommige zitten altijd onder water, andere nemen af en toe een duik of steken alleen hun kop even onder. En je hebt er ook die alleen als kind in het water leven.
k R I N GS
Zoek de dieren op in de sloot-plaat. Heb je er één gevonden? Trek er dan een lijn naartoe vanaf de blauwe ster bij de naam.
OESKARPER KR
kMUG
DE PLOMP
5
BLUB,
PAARDJE,
BLUB
Zeepaardjes zijn natuurlijk geen echte paarden. Het zijn vissen. Maar wel heel erg vreemde.
7
vragen {en antwoorden} over zeepaardjes
1
Kunnen ze snel zwemmen? Nee, het zijn de traagste vissen die bestaan.
2 Waarvoor is die krulstaart? Dat is een grijpstaart. Zeepaardjes hangen graag op één plek. Om te voorkomen dat de stroom ze meeneemt, slaan ze hun staart om een takje koraal of sliert zeewier. 3
4
Zijn er verschillende soorten? In totaal zijn er bijna vijftig soorten zeepaardjes bekend. De kleinste wordt niet groter dan een suikerklontje, de grootste langer dan een komkommer.
5 Hebben ze veel vijanden? Dat valt mee. Zeepaardjes zitten vol met botjes en graten en hebben maar weinig vlees.
7
Leven ze ook in de Noordzee? Ja, bij ons komen twee soorten zeepaardjes voor. Alleen duikers krijgen ze levend te zien en dan moeten ze goed zoeken. Heel soms spoelt een dood zeepaardje aan op het strand. Pech voor het beestje, geluk voor de vinder.
Wat eten ze? Het klinkt raar voor zo’n langzame vis, maar hij 6 Klopt het dat de mannetje jaagt op kleine zeediertjes. Hij wacht geduldig eitjes leggen? tot er een garnaaltje of zo voorbij komt. Dan Nee, dat klopt niet. Het vrouwtje legt eitjes. slurpt hij het razendsnel op met zijn lange Maar ze legt die wel op een bijzondere plek: in snuit. Floep! een zakje op de buik van de vader. Daar blijven ze tot ze uitkomen en vaak zelfs nog iets langer.
Nummer kleuren
Tover het zeepaardje tevoorschijn. Geef elk vakje de goede kleur.
7 27 37 47 1
6
7 67 77 5
7
ZEE SLAKKEN HUIZEN
8
ZO
E K D E V E R SC H I LLE
N
Op de linkerpagina staan dezelfde slakkenhuizen als op de pagina rechts. Hoewel… Als je goed kijkt, zie je kleine verschillen. Kun jij ze alle tien vinden?
Slakken vind je niet alleen in je tuin. Op de zeebodem en over zeewier kruipen duizenden soorten zeeslakken rond. Na hun dood spoelt het lege huisje soms aan op het strand. Die slakkenhuizen zijn prachtig om te zien.
9
MOP
14
13 12 11 10
9
Wat is het verschil tussen een kreeft en een krab?
17 16 19 18 22 2120 24 23 26 25 27 28 29 32 30 34 3331 35 36 39 3837 41 40 43 42 44 45
8
46 47 48
7
49
50
51
Een kreeft kan wel krabben, maar een krab kan niet kreeften.
52 53 6
54
55 56 57 59 58 60 61 62
5 4 3
2
15
1
48 47
49
50
51
46 45 4442 43 40 41 39
KREEFTEN
52 53
38 37 36 35 34 33 3230 31 29 28 27 26 25 2422 23 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 7
& krabben
54
55
56
57 8 6 5
4 3 2
58 1
59 60
63 61 62
Krabben en kreeften vind je over de hele wereld. De meeste leven in zee. Je hebt ze met en zonder knijpscharen of krabbelpoten, van formaat zandkorrel tot de Japanse reuzenkrab met poten zo lang als bezemstelen.
KNIPPEN EN KRAKEN
WAAR ZIJN MIJN SCHAREN? VEEL SOORTEN
10
Er zijn zo’n 67.000 soorten kreeft achtigen bekend. Maar waarschijnlijk zijn er ook nog duizenden soorten onbekend. Vooral in zee is nog een hoop te ontdekken.
Deze zeekreeft mist zijn scharen. Geef jij hem die terug? Begin bij de linkervoorpoot en trek een lijn van 1 naar 2 naar 3 en zo verder. Klaar met die schaar? Doe dan hetzelfde bij de rechtervoorpoot.
De zeekreeft heeft twee verschil lende scharen. Een smalle scherpe om vlees mee te knippen en een dikke botte om schilden en schelpen mee te kraken.
11
keizerspinguïn.
KONING IN IJSWATER
DUIKKAMPIOEN
De koningspinguïn is een fantastische duiker, maar zijn grote neef de keizerspinguïn is de beste. Die blijft soms meer dan een half uur onder! Een onderzoeker bond een dieptemetertje aan de poot van een keizerspinguïn zodat hij kon zien hoe diep de vogel gekomen was. De stand?
565 METER!
ND
EV
Waterdicht
VERENPAK en
IS Sterke en stijve VLEUGELS. Werken als roeispanen.
G VAN
HEL
G S PIN G UÏ
Zodra hij duikt schuiven er doorzichtige vliesjes voor zijn OGEN: een soort duik-contactlenzen.
TE
PJ
I
J
ON IN K ZE E D
Op het land en op het ijs zijn pinguïns grappige waggelaars. Maar onder water zijn het supersnelle jagers. Kijk maar eens naar deze duikende koningspinguïn.
Zwemvliezen tussen de TENEN. Om mee te sturen.
een vetlaag onder de huid: een warm duikpak.
EN? Lang en scherp. Binnenin zit een stekelige TONG. Perfect om glibberige vissen en inktvissen mee te pakken.
12
13
Libellen heb je vast wel eens zien vliegen. Dat kunnen deze insecten fantastisch. Zwemmen en duiken kunnen ze niet, maar als kind konden ze het heel goed.
ONDERWATER-MONSTERTJE Een libellenkind ziet er heel anders uit dan zijn ouders. En hij laat zich ook niet makkelijk zien. Hij leeft namelijk op de bodem van een rivier, meer of sloot.
Boven water barst de huid van de larve open en kruipt de libel eruit. Nog even de vleugels oppompen, opdrogen en dan vliegt hij weg.
Van dichtbij is zo’n libellenlarve maar een engerd. En voor kleine waterdiertjes is het een levensgevaarlijk monster. Hij sluipt tussen de waterplanten en grijpt met zijn uitklap-onderlip kikkervisjes en andere beestjes en vreet ze op. Als hij groeit, barst de larve af en toe uit zijn vel. Op een dag krijgt hij de kriebels. Dan kruipt hij langs een rietstengel omhoog het water uit. Daar barst hij voor de laatste keer open. En wat komt er tevoorschijn? Een complete libel met vier glazen vleugels! Even opdrogen en dan vliegt hij weg. Om verder te jagen, maar nu op vliegen en muggen.
Een libellenlarve onder water. Hier jaagt hij op andere waterdieren.
Kleur de libel en zijn omgeving mooi in.
VAN DUIKBOOT TOT STRAALJAGER
14
15
KWALLEN parade
Bijna niemand houdt van kwallen. Als je ze op het strand ziet liggen, lijken ze op een dikke klodder snot. Maar als je ze onder water ziet, zijn ze prachtig. En ze prikken lang niet allemaal.
k
w
a
N
Je herkent deze soort aan de blauwe kleur en zijn grote haarbos van tentakels. Als je in de Noordzee door een kwal wordt gestoken, is deze soort vaak de schuldige.
D
Deze kwal is geel of roze van kleur. Hij kan zo groot worden als een tractorwiel maar die in de Noordzee zijn wat kleiner. Hij heeft een bos lange tentakels waarmee hij heel pijnlijk kan steken.
P RIK ER
M ET E
NZ
O
Langs onze kust komen deze vijf soorten kwallen voor. Hier kun je ze zien en je kunt over ze lezen. Of ze prikken bijvoorbeeld. Alleen om te weten hoe ze heten moet je nog wat doen.
l
k
w
a
l
WIST JE DAT……
er zoetwaterkwallen bestaan? Ze komen ook in ons land voor, maar alleen als het water warm genoeg is. Gelukkig steken ze niet.
Dit is de kwal die het meest voorkomt. Hij heeft een klavertje vier in zijn lijf. Langs zijn rand hangen vrij korte tentakels. En het goede nieuws: die prikken niet.
16
k
Deze kwal kun je goed herkennen aan de mooie bruine V-vormige strepen. Zijn tentakels zijn lang en zijn steek doet behoorlijk veel pijn.
Deze reus ziet er gevaarlijker uit dan hij is. Hij heeft geen sliertige tentakels. Zelfs als je tegen zijn stevige lijf aanzwemt, prikt hij nauwelijks of niet.
k
w
a
l
p
a
D IT
d
d
e
n
s
t
o
e
l
w
a
l
MO ET JE DO E N
Zet de gouden letters in de witte rondjes. Doe dat in de volgorde zoals ze in de tekst staan. Als je dat goed hebt gedaan, lees je de naam van de kwal.
17
ZES ZOETE PUZZELS
Husselvissen
De puzzels op deze twee pagina’s gaan allemaal over zoetwaterdieren. Daar ben je wel even mee zoet!
sn
rp
el
baper
Dubbele letters K
A
F
J
B
C
I
K
Z
I
K
Y
X
E
parel meervis
Q
snoorn
foling
D K
P
De namen van deze vissen zijn door elkaar gegooid. De ‘meervis’ en ‘goudval’ bijvoorbeeld: dat moet ‘goudvis’ en ‘meerval’ zijn. Trek een lijn tussen de twee vissen die bij elkaar horen.
fo
eu
k
karars
voek
Kikker & kind Breng de kikkermoeder
goudval
naar haar kikkervisje. R
K
U
K
E
U
V
W
T
R
R
st
r
er
Kies een wit vakje. Kijk welke letter twee keer rond dat vakje staat en schrijf die erin. Als je alle gevonden letters achter elkaar leest – eerste de bovenste rij, dan de onderste – vind je een zoetwaterdier.
ka
oe
r
der
sateepkieplobjaraqros
ter
la
Hoe heet dit zoetwatervisje? Streep om en om een letter weg en je weet het.
Trek een lijn tussen kop, lijf en staart en je weet hoe deze zoetwatervissen heten. De forel hebben we al gedaan, succes met de andere drie!
wa
man
Kop-lijf-staart
18
Welk zoetwaterdier zie je hierboven? Volg de waterslang van kop naar staart en schrijf de stukjes naam die je tegenkomt onder het plaatje.
sa
Om & om
Naamslang
____ ______ ____ ____ ______ ______
19
10
Zeepuzzel
14 6
Om uit te zoeken hoe deze zeedieren heten is een flink gepuzzel. Met geduld en een paar goede ogen kom je er vast uit. Dan ontdek je ook waar je moet duiken om ze in het echt te zien.
ZO WERKT HET
= Onder elk puzzelstukje staat de naam van het zeedier dat erop te zien is. = Kijk waar het puzzelstukje past. In dat gat zie je een nummer. = Schrijf de naam van het zeedier bij dat nummer in de invulvakjes. = Alles ingevuld? Dan lees je in de oranje vakjes van boven naar beneden in welke zee al deze dieren leven.
12
2
7
3
1 2 SPINKRAB
3
ZEEPADDENSTOEL
4 5 6 ZEEKOMKOMMER
11
7
8 9 10
5
11 12
13 1
8
9
SIDDERROG
13
-
14
15
15 4
20
PIJLINKTVIS
21
LANGOEST POON
ZEEHAAS VENUSGORDEL
MURENE SPINKRAB
BLOEDKORAAL
ZEEPALING
ZEE-EGEL
TANDBAARS
KATHAAI
zeebaars
WIE IS DIE VIS?
zeepaardje tonijn
ansjovis
zaagbaars
sidderrog
harder
tong
zonnevis
Op deze pagina zie je zes vissen zonder naam. Op de pagina hiernaast zie je veertig vissen mét naam. Als je daar goed zoekt, kun je ook die zes vinden. Dan weet je dus hoe ze heten.
poon makreel
1
2
3
4
wijting
schol
zeenaald sardine griet
grote rog
haring
voshaai
5
kathaai wimpelvis
forel
baars
paling
barbeel
spiering driedoornige stekelbaars
5
zalm
snoek
6 tiendoornige stekelbaars
prik
steur koffervis elrits
22
karper
DIT MOET JE DOEN
blankvoorn riviergrondel
brasem zeelt
1 alver
2
3 4
5 6
• Schrijf de naam van de vis op de stippellijn onder het nummer. • Vul de eerste letter van elke naam in bij het nummer op de schilderijlijst. • Als het goed is lees je dan de naam van een andere vis. • Zoek die vis op in de grote plaat. • Teken hem zo mooi mogelijk na in de lijst.
23
Tel de kikkervisjes
Wil je weten hoeveel eitjes een groene kikkermoeder op één mooie lentedag legt? Tel dan alle kikkervisjes die je op deze pagina’s ziet zwemmen. Schrijf het aantal in de lege vakjes voor de nul.
UIT ÉÉN KLONT DRIL KOMEN 0 KIKKERVISJES.
TIP Zet een streep door elk kikkervisje dat je geteld hebt. Anders tel je ze misschien dubbel.
Eén, twee, driljoen Kikkers leggen snotterige klonten dril in het water. Elk zwart bolletje daarin is een eitje. En dat groeit uit tot een kikkerkindje, dat meer lijkt op een visje dan op een kikkertje.
24
25
Volle Bak Een aquarium is een glazen bak vol met water. En minstens even belangrijk: met mooie waterplanten en leuke waterdieren. Daar kun je uren naar kijken.
26
KLEUR EN TEKEN
Een glazen bak met alleen water is saai. Het wordt pas leuk met vissen en met waterplanten erin. De planten staan er al, maar ze zijn nog wel erg wit. Geef ze maar snel kleur. Teken er ook vissen en andere waterdieren bij. Hoe meer en hoe kleuriger, hoe beter.
EEN POTQUARIUM
Wil je een echt aquarium? Dat is leuk, maar weet waaraan je begint. Zeevissen houden is echt voor gevorderden. Met een paar scheppen zout ben je er nog lang niet. Voor een bak met tropische zoetwatervissen heb je een verwarming nodig. En ook een pompje met filter om het water fris te houden. Zelfs een aquarium met zelf gevangen slootbeesten hou je niet makkelijk gezond. In een huiskamer wordt het water vaak juist weer te warm. En voor je het weet heeft een waterkever weer een kikkervisje verslonden. Wil je slootwaterbeestjes bekijken, doe het dan liever bij de sloot in een glazen pot. Heb je het waterdiertje gezien en misschien zelfs een foto gemaakt? Dan kan het weer lekker terug de plomp in.
27
C
ROBBEN 3
Vind de voelsprieten
9
Robben kunnen fantastisch zwemmen en duiken. Maar ze houden er ook van om lekker te luieren, op het strand of op het ijs. Koud hebben ze het niet gauw.
Weet jij hoe deze robben heten? Schrijf hun naam in de vakjes. Heb je alles goed, dan lees je van boven naar beneden wat deze dieren onder water als voelsprieten gebruiken.
2
Kies uit deze namen: gewone zeehond grijze zeehond monniksrob walrus zadelrob
8
zeebeer zeeleeuw zeeluipaard zeeolifant
1
1 2
6 3 4
5 6 7 8 9 7 Tip
euw e l s l e e e a n e z r e g Hon
28
4
Zeeleeuwen gebruiken veel energie om te zwemmen en om hun lijf warm te houden. Ze moeten daarom veel eten. Een zeeleeuw van 200 kilo eet per dag wel 30 kilo vis en inktvis. En af en toe een kreeft.
5
Let op het aantal letters dat in de hokjes past.
29 3
DE STERREN VAN DE ZEE In de Noordzee vind je vooral roze zeesterren, maar ze bestaan in allerlei andere kleuren. Van knalblauw tot geel met rode spikkels. Geef jij deze bleke sterren weer wat kleur?
ARMEN S EN VOteErrTenJ.ESommige hebben wel nttwjeintig
30
ee es 1500 soorten zebben er vijf. Soms raken zekeerr nog: n da r ee m jn zi he er Er meeste weer aan. St armen, maar de , die groeit welarm weer uit tot een em le ob pr en Ge . en kwijt de afgebrok n de soms groeit oozekester. Aan de onderkant va rtjes, ie sl e el nieuwe ep so n nderde armen zittenzuhoignapje aan de top. Met die n ee over de elk met n de zeesterrenbben dus ‘voetjes’ lopeZe esterren he ! zeebodem. aa n hun armen en et vo
31
RAAR
iet) n ( MAAR WAAR
Onder water kom je de raarste dieren tegen en elk dier heeft zijn verhaal. Op deze pagina lees je acht vreemde feiten. Maar pas op: niet alles is waar. Hiernaast lees je hoe het zit.
1
Vlaggenbaarsjes leven in groepjes: een mannetje met een stuk of tien vrouwtjes. Het mannetje speelt de baas. Als hij doodgaat, verandert het bazigste vrouwtje van de groep in een man. WAAR NIET WAAR
2
De snotolf, de spaghettipinguïn en de klapmuts bestaan echt. INDERDAAD WELNEE
4
TIP
De snoerworm wordt bijna even lang als de grootste walvis. Er is er in de Noordzee eens een gevonden van 25 meter lang. CORRECT KLETSKOEK
Leg iets ov heen zoda er de rechter pagina spiekt. Of t je niet per ongelu no k zijn tweeëng leuker: doe het me ander zegt . Jij leest voor, de t Of anderso of het waar is of nie t. m. En samen hoe daarna lees je het zit.
32
1 Ja, dat is waar. Het mannetje van deze Walrus-vrouwen hebben geen slag. tanden maar wel een snor FOUT GOED
3
koraalvisjes is lichter van kleur en heeft een lange spriet aan zijn rugvin. Als deze baas dood gaat, wordt een van de vrouwen bleker en geleidelijk groeit de voorkant van haar rugvin uit tot een lange ‘vlag’. Van binnen verandert ze in die tijd ook van een man in een vrouw.
2 De snotolf is een zeevis die ook in de
5
In beken in Spanje leeft een salamander die zijn eigen ribben door zijn huid prikt. NEE! JA HOOR
EN ZO ZIT H ET
6
Bij zeepaardjes wordt het mannetje zwanger. DAT KLOPT ONZIN
7
In poelen in het Amazonegebied zwemmen kikkervissen centimeter lang. Ze groeien latervan 25 uit tot kikkers van 70 centimeter! INDERDAAD NEE De schuttersvis gooit metdie op steentjes naar insecten Als het zitten. een tak boven het water lt, eet de vis beestje dan in het water va hem op. ECHT NIET ZEKER
8
Noordzee leeft. Hij heeft een zuignap op zijn buik. De klapmuts is een zeehond van bij de Noordpool. Als het mannetje een leuk vrouwtje ziet, blaast hij een rode ballon uit zijn neusgat. Maar de spaghettipinguïn bestaat niet, dus het is niet waar. De macaronipinguïn bestaat trouwens wel.
3 Het klopt dat walrus-vrouwen een snor hebben. Ze kunnen ook niet zonder, want walrussen gebruiken hun snorharen als voelsprieten. Zo kunnen ze ook in donker en troebel water oesters op de zeebodem opsnorren. Maar slagtanden hebben de vrouwen ook. Iets korter dan de mannen, maar nog steeds behoorlijk lang. Ook handig, want walrussen gebruiken die tanden om hun zware lijf vanuit het water op een ijsschots te trekken. Het is dus niet waar.
4 Dat klinkt wel heel raar, maar het is toch waar. Het is de ribbensalamander. Als dit waterdier door een vijand wordt gepakt, trekt hij snel zijn buik in. Dan prikken zijn vlijmscherpe ribben dwars door zijn giftige huid heen. Zelf heeft
de salamander weinig last van de steekwondjes, die genezen erg snel. Maar het dier (of de mens) die hem probeerde te pakken heeft wel last van de giftige prikken.
5 Nee, het is nog gekker: in de Noordzee is wel eens een snoerworm gevonden van 55 meter lang. Dat is 25 meter langer dan de allergrootste walvis! Alleen is hij wel veel dunner: hij past in een emmer. Met een walvis krijg je dat niet voor elkaar.
6
Zeepaardjes zijn vreemde vissen. Niet alleen hun uiterlijk, maar ook hoe ze zich voortplanten. Het mannetje heeft een zakje op zijn buik en het vrouwtje legt daar haar eitjes in. De baby’s blijven nog een tijdje in hun vaders buidel. Dat is veilig en ze hebben er te eten, want de vader maakt er speciaal babyvoedsel. Als ze iets groter zijn, knijpt vader zijn buik samen en woorden de kinderen geboren. Het klopt dus.
7 Dat van die grote kikkervissen klopt. Alleen veranderen ze geleidelijk in kikkertjes van maar 7 centimeter. Ze krimpen dus als ze volwassen worden! Nee, dus.
8 De schuttersvis bestaat, maar hij gooit geen steentjes. Het is dus niet waar. Maar het is wel raar, want hij spuugt waterdruppels naar insecten. Dat doet hij erg hard en bovendien kan hij goed mikken. Met zijn ‘waterpistool’ schiet hij van drie meter afstand een sprinkhaan van een tak.
33
Kleurige koraalvissen
Rond het koraalrif leven vissen met de mooiste kleuren en vreemdste vormen. Links zwemmen er een paar. De koraalvis hieronder zie je pas goed als je alle vakjes hebt ingekleurd.
Geef elk vakje de goede kleur
Staat er geen nummer in een vakje? Laat het dan wit. Heb je een zilverkleurige stift of potlood? Gebruik die dan voor nummer 7.
1= 2=
34
3= 4=
5= 6=
7= 8=
35
HH Welk
Ik heb een puntneus.
Ik kan goed tegen kou.
ja
nee
Ik lig graag op het strand.
ja nee
nee
Ik hou van dansen.
Pinguïn Ik hou van zout.
nee
Ik kan hard schreeuwen.
ja nee
Ik eet graag vis.
ja
WATERDIER ben jij?
ja
ja
nee
Pinguïns leven bij de Zuidpool. Ze kunnen erg goed tegen de kou. Op het ijs of het land lopen ze rechtop. Daar ontmoeten de vrouw en de man elkaar weer als het tijd is om een ei uit te broeden. Ze roepen elkaar en als ze elkaar gevonden hebben doen ze een dans. Maar het grootste deel van het jaar zwemmen ze in zee. Onder water jagen ze op vis en inktvis, die ze heel doorslikken.
Lijk jij op een zeehond of op een kikkervisje? Of ben je meer een pinguïn? Een clownvis misschien? Zoek het uit met deze test.
Ik eet met kleine hapjes.
ja
nee
nee nee
ja
BEGIN HIER
Ik ga graag naar school.
nee
nee
Ik kom uit een groot gezin.
nee
Ik draag graag kleurige kleding.
ja
nee ja
nee
Kikkervisje Ik hou van zoet.
ja
Ik eet meestal vegetarisch.
Een kikkervisje lijkt helemaal niet op zijn vader en moeder. Het lijkt meer een balletje met een staart. Echt snel zwemmen kan hij niet. Dat hoeft ook niet, want hij eet algjes. Met hele kleine hapjes, maar wel de hele dag door. In de zee zul je een kikkervisje nooit zien. Een kikker trouwens ook niet. Ze hebben een enorme hekel aan zout.
nee nee nee
Ik heb snel heimwee.
ja
36
nee
ja
nee
Ik ben best sterk.
ja
Een zeehond doet graag een dutje op het strand of op een zandbank. Daarna gaat hij weer de zee in om op vis jagen. Zijn snorharen werken dan als voelsprieten. Dat is vooral handig in troebel water. Koud heeft een zeehond het nooit, zelfs niet in de winter. Het jong wordt op het strand geboren. Als zijn moeder te lang wegblijft, gaat de baby hard huilen.
ja
nee
Ik ga in de vakantie graag op reis.
Mijn vader heeft een snor.
Ik loop keurig rechtop.
Ik kan erg snel zwemmen.
Ik heb vaste verkering.
nee
Zeehond
ja
ja
ja
Ik heb een boezemvriend.
ja ja
nee
ja
Ik zit graag bij de kachel.
Clownvis ja
De clownvis is erg kleurig. Hij leeft bij het koraalrif in de warme zee. Zijn hele leven blijft hij op één plek: tussen de tentakels van een grote zeeanemoon. Dat is zijn boezemvriend. De zeeanemoon steekt de clownvis niet maar zijn vijanden wel. Een veilig plekje dus. Dat is handig, want de clownvis is geen snelle zwemmer. Als dank houdt de vis zijn grote vriend schoon door kleine hapjes schimmel, slijm en etensresten tussen de tentakels weg te knabbelen.
37
INKT VISSEN
38
De inktvissen links lijken heel veel op de inktvissen rechts. Maar er zijn een paar verschillen. Elf om precies te zijn. Kun jij die allemaal vinden?
Inktvissen zijn geen vissen. Ze zijn familie van de slakken en schelpen. Met hun acht of tien armen vol zuignappen zijn het heel speciale zeedieren. Mooi, mysterieus en hééél erg lenig.
ZO E K D E
Er zijn meer dan 600 soorten inktvissen. Van hummeltjes formaat pingpongbal tot reuzen langer dan een stadsbus.
Er zijn meer dan 600 soorten verfvissen. Van hummeltjes formaat pingpongbal tot reuzen langer dan een stadsbus.
VE
R SC
H I LLE N
39
VERWARDE
VISSER Visser Krijn houdt van vissen. Hij vindt ze prachtig. Krijn heeft zijn muur vol met vissen-schilderijen gehangen. Alleen die namen… Met elke vis is wel wat mis!
Gelvies
Dwazarvis _________ Porschioenvis _____________
Koaladruivel ____________ _______
Nopo
Fokverfis
Losch _____
_________
lf Teken hier ze f e e een vis en g . m hem een naa
Gor ___ ____
Folsnot _______
40
Groudkameel ___________
___________________
DIT MOET JE DOEN Helemaal fout zijn de namen niet. De letters kloppen.Alleen staan ze flink door elkaar. Zet jij ze in de goede volgorde? Dit zijn de namen waaruit je kunt kiezen: POON, EGELVIS, SNOTOLF, SCHOL, KOFFERVIS, GOUDMAKREEL, SCHORPIOENVIS, ZWAARDVIS, KORAALDUIVEL en ROG.
41
ZEESTER
ROG
ZEEKAT ZEE-EGEL
OORKWAL
STRANDKRAB
[ DUIKEN
HONDSHAAI
of jutten?
1
KOKKEL
>
Eierschaal van een
Skelet van een
Als je wilt weten welke dieren in zee leven, kun je met een duikpak aan en een duikbril op onder water gaan kijken. Maar het kan ook makkelijker. Gewoon zoeken langs het strand.
Eierschaal van een Pantser van een vervelde
Wil je weten van welke zeedieren deze aanspoelsels zijn? Volg dan de wiersliert de zee in. Als je onder water de weg niet kwijtraakt, kom je bij het dier aan. Schrijf die naam bij de vondst op het strand.
Lege schelp van een
42
Schild van een
Ingezakte
Dode ingedroogde
43
WATERDIERENZOEKER
MANTA
KRAB
RIFHAAI
KROKODIL
KEIZERSPINGUÏN
NARWAL
POTVIS
ZEEOLIFANT
CLOWNVIS
ZEEOTTER
ZEILVIS
ZEEPAARDJE
KWAL
VOSHAAI
MARLIJN
NIJLPAARD
PIJLINKTVIS
ZEESTER
BELOEGA
ZEESCHILDPAD
WALRUS
TUIMELAAR
HENGELVIS
ZEEWLEEUW
ZALM
KREEFT
POETSVIS
PIJLSTAARTROG
ZAAGVIS
KIKKER
DOKTERSVIS
RIVIERDOLFIJN
WIMPELVIS
BRUINVIS
MUGGENLARVE
Op deze twee bladzijden zie je allerlei vissen en andere waterdieren. Hun namen zitten ook allemaal in het lettervierkant verstopt. Die zijn niet makkelijk te vinden, want de letters zwemmen alle kanten op.
DIT MOET JE DOEN Zoek de namen in het vierkant en streep ze door. Ze staan zo , , , , , en zo . Kleur de druppel in zodat je weet welke dieren je al gevonden hebt. Allemaal gevonden? Bekijk het vierkant van linksboven naar rechts onder. Schrijf de niet doorgestreepte letters die je tegenkomt in de lege vakjes bij de grote vis. Als je alles goed hebt, lees je dan hoe die vis heet en wat er zo speciaal aan is.
D B M W R R E T S E E Z P D T O S K
P O U A I E B V Z T E IJ Z U R C R N
O R G L F M L E O E L E I K L E IJ T
E L G R H W P N L I E M A O E F M M
T E E U A A IJ E N O E O W F L A A E
S D N S A N E K L L E N T O N A D V
V A L P I U T I A V V G D T N R O I
I Z A IJ W V F A S I I R A V E O K S
S K R L I A R I S I E S I E G R T Z
I E V S N Ï U G N I P S R E Z I E K
A I E T Z E I L V I S L A W K E R M
A Z D A P D L I H C S E E Z P O S A
H E V A E N R D H S I V G A A Z V R
R R I R O A E O V O S H A A I T I L
E S N T K R K K A G U R T L U B S IJ
M V V R E W K O A S D R A A P L IJ N
A I I O E A I R I J S I V N I U R B
H S S G Z L K K E H E N G E L V I S
44
45 HAMERHAAI
ZADELROB
KEIZERSVIS
ZEEKOE
ORKA
VINVIS
TONIJN
MAANVIS
BULTRUG
MALLE SANDER
• EEN KAMSALAMANDER-JAAR • 1 Het grootste deel van het jaar leven de salamanders op het land.
6
2 In de lente gaan ze het water in. Hun buik wordt mooi oranje en het mannetje krijgt een hanenkam op zijn rug.
1
3 Het vrouwtje plakt haar eitjes stuk voor stuk vast aan waterplanten.
5
4 De jonge salamandervisjes zwemmen, eten en groeien.
netje
Man
Vrouwtje
2
4
5 De salamandertjes zijn goed gegroeid en hebben pootjes gekregen. Alleen die kinderachtige kieuwen aan hun kop zijn ze nog niet kwijt. 6 Nu zijn het echte salamanders. Tijd om het water uit te gaan.
3
Deze kamsalamander-man heeft nog een witte buik en ook de rest kan wel wat kleur gebruiken. Zorg jij daarvoor?
BAKKEBAARDEN?
46
Dit is een jong salamandertje. Aan zijn wangen zitten bruine franjes. Het lijken bakkebaarden, maar het zijn kieuwen. Hij ademt er onder water mee. Als de salamander groter wordt, verdwijnen zijn kieuwen en krijgt hij longen. Dan kan hij het land op.
47
Deze kreeft is zijn ke el schaduw kwijt. W van de drie is de goede?
ZES ZOUTE PUZZELS Deze puzzels gaan allemaal over zeedieren. Ze zijn niet flauw. Zeg maar gerust: pittig.
eplufstwjt
Rare zin
Hier staat een hele vreemde zin. Kun jij uitvissen wat er staat? Streep alle woorden weg waar je 'zee’ voor kunt zetten.
Geheimpje le l de u en v Volg d e
t hier door elkaar?
luch tbelletjes
i jn lig
Let
Viskruis Zet de namen van deze twee zeevissen in het kruis.
48
tte
rs
i n.
We lk
ed o lf
De schildpad manta is komkommer ziek de grootste ster man rog paardje.
Dit is de naam van deze vis. Nou ja, wel in geheimschrift. Het geheim? Elke letter is één plek in het alfabet opgeschoven. De A is een B geworden, de B een C, enzovoort. Niet verder vertellen, wel oplossen.
Schaduw
t e r b e lle t je s
N
Zebus Welke zeedieren
49
zijn dit? _ _ _ _ _ haai
_ _ _ _ _ _ vis
_ _ _ _ _ _ kwal
_ _ _ _ vis
zee _ _ _ _
Naar de
2
HAAIEN
4 1
4
2 5
3 5
De ene haai is de andere niet. Er bestaan bijna 500 verschillende soorten, met rare namen en bizarre lijven.
4
2
1
3
2 1
3 5
5
4 1 3
4
2
1
3
4 1 1
2
3 5
2
4
Raadselhaai
Bij elke schaduw staat de naam van de haai met één gouden letter. Zoek welke haai bij de witte schaduw hoort. Kijk welk nummer daarbij staat. Schrijf de gouden letter in het invulvakje waar dat nummer onder staat. Heb je alles goed, dan lees je hoe deze haai heet.
4
2
5
haai
3 1
2
3
2
4
5
2
2
3 5
50
51 melkhaai
blauwe haai
citroenhaai
zijdehaai
zebrahaai
VREEMDE V I S SEN In de zee zwemmen een hoop vreemde figuren. Wat dacht je van deze koffervissen? Lenig zijn ze niet, bijzonder zijn ze wel.
Tel, reken & kleur
52
Hoeveel vissen zie je in de kleurplaat? Zet dat in de blauwe ring. En hoeveel zeesterren tel je? Zet dat in de rode ring. Zet het antwoord in de groene ring. Maak dan de som af. Heb je alles goed, dan staat in de paarse ring hoeveel armen een octopus heeft.
-
=
x 2 =
Klaar? Dat dacht je maar! Dat ben je pas als je alle vissen, zeesterren en de rest mooi hebt ingekleurd.
53
DE GROTE DOLFIJNEN-
QUIZ
DOLFIJNEN Ken je dolfijnen? Natuurlijk! Misschien zijn het zelfs jouw lievelingsdieren. Maar hoe goed ken je ze? Dat kun je testen met de quiz.
2 4
6
Deze vragen gaan alle acht over dolfijnen. Kies het juiste antwoord en schrijf de letter die daarvoor staat in het invulvakje met de nummer van die vraag. Heb je alle antwoorden goed, dan lees je daar de naam van een kleine dolfijn die ook in de Noordzee leeft. 1
Tijdens het zwemmen beweegt een dolfijn zijn staart A heen en weer B op en neer C in rondjes
4
Dit is de narwal. Dat lange uitsteeksel aan zijn kop is een E hoorn I tand O snorkel
at voor een gat zit er bovenop W de kop van een dolfijn? N poepgat B keelgat I neusgat
Hoe heet deze grote zwart-witte dolfijn? H reuzenpandadolfijn U koefijn R orka
Moeder-dolfijn krijgt haar baby M op het strand S in de lucht (tijdens een sprong) N onder water
Deze roze dolfijn bestaat echt. Waar zwemt hij rond? S in de Amazone-rivier N onder het ijs van de Noordpool L in de Waddenzee
De huid van een dolfijn voelt aan als een U gepeld hardgekookt ei P vel grof schuurpapier T stuk zeep ingesmeerd met snot
Dit is de bekendste dolfijn. Hoe heet deze soort? V tuimelaar W kruimelaar L lachenmaar
2
5
7
8
6
3
54
1
2
3
4
5
6
7
55
8
8
MOP Het groeit onder water en brengt geluk...
Ballonnen
Kiezelwieren zijn misschien wel de mooiste plantjes ter wereld. Ze hebben een glazen pantser vol met gleufjes, bobbeltjes en putjes in prachtige patronen. Jammer dat ze zo klein zijn.
2
Knotswier heeft luchtige bolletjes langs zijn stengels. Onder water houden die het wier omhoog.
Een klavertje wier
Juweeltjes
10
Roeispaantjes
Reus
Reuzenkelp groeit van de bodem naar het oppervlak. Dit wier groeit een halve meter per dag en kan meer dan 50 meter hoog worden.
8
Daktuin
Drukke druppel
Sommige krabben plukken stukjes wier en plakken die op hun rugschild. Daar groeien die stekjes uit tot een tuintje. Zo verstopt de krab zich voor hongerige vissen.
1
3 5
Het donkerbruine velletje om sushi is gemaakt van eetbaar zeewier.
Waterverf
Soms zitten er zoveel micro-wieren in het water dat het groen kleurt. Of roze, als het roze micro-wieren zijn. Die voelen zich erg goed thuis in heel zout en warm zeewater.
4
In één druppel slootwater zitten soms wel 10.000 micro-wiertjes.
Blijvertjes
11
Toen 230 miljoen jaar geleden de eerste dino’s kwamen, waren de micro-wieren er al meer dan 3200 miljoen jaar.
G
Zee-bos
In de Atlantische Oceaan groeit een enorm drijvend woud van sargassowier.
Jammie
12 weetjes over wieren
9
Veel micro-wieren kunnen goed zwemmen. Sommige schroeven zich met een lange sliert door het water, andere hebben bewegende haartjes die ze als roeispanen gebruiken.
L
N E
A
De rafelvis (een zeepaardsoort uit de Australië) heeft allemaal flapjes aan zijn lijf. Hij lijkt daardoor precies op het wier waartussen hij leeft.
7
Poedersuiker
56
Als suikerwier opdroogt, komt er wit poeder op dat zoet smaakt.
6
Volg de slingerende slierten van het wier. Als je de letters invult, lees je hoe wieren ook wel genoemd worden.
12
Wierdier
57
1 3
KRUISWOORD
2
P
4
5
6
7 8 10
11
13
14
9
R
Deze kruiswoordpuzzel is groot en moeilijk. Gelukkig zijn er al wat letters ingevuld. En er staan er hints bij. Op welke pagina van dit boek je even kunt spieken bijvoorbeeld. 12
B
15
16
VAN LINKS NAAR RECHTS
V
26 Andere naam van de paling.
3 Schelpdier met zwarte schelpen.
HINT: wordt door mensen gegeten
(gekookt met een lekker sausje).
17
18
19
5 Groot water-reptiel met een lange bek vol scherpe tanden. HINT: pas op, anders bijt hij in je bil.
20
21 22
23
24
26
7 Platvis met oranje stippen.
25
W
HINT: zijn naam lijkt op de plek waar je
vijf keer per week naartoe gaat om te leren.
27
28
9 Rond zeedier. Sommige soorten
29 31
32 34 36
kunnen pijnlijk steken, die met een klavertje vier is alleen maar glibberig. HINT: zie pagina 16.
30
33 35
L
37
11 Roofvis uit zoet water. Heeft een lange bek en een langwerpig lijf. HINT: rijmt op ‘doe-boek’.
38 39
40
41 42
43 44
45
47
48
51
49
K
G 50
10 Een zeedier met acht armen waar zuignappen aan zitten. HINT: zie pagina 38.
46
P
13 Grote, dikke rob met een borstelige snor en twee lange slagtanden. HINT: zie pagina 28.
58
Z
28 Watervogel die goed onder water
kan zwemmen. Komt ook bij ons veel voor. HINT: rijmt op ‘tuut-tuut’.
31 Grote roofvis uit zee, met een bek vol puntige tanden en een ruwe huid. HINT: zie pagina 50. 33 Zeezoogdier met een erg dichte vacht. HINT: de zee-neef van nummer 8. 34 Het jong van een mug leeft onder water. Je noemt dit waterdiertje een muggen .......... HINT: zie pagina 4. 37 Haai met een brede kop. Lijkt van
bovenaf op timmergereedschap.
HINT: het is géén zaagvis.
38 Zeevisje met krulstaart en zuig-
snuit. Zwemt rechtop en is niet snel. HINT: zie pagina 6.
15 Zeedier met een rugschild en knijpers aan zijn voorpoten. 16 Plat uitsteeksel op de rug van een vis of dolfijn.
39 Zwaar zoogdier dat overdag in een rivier of meer dobbert. Heeft een erg grote bek. HINT: genoemd naar een rivier in Egypte. 42 De .......... zee valt bij laag water
voor het grootste deel droog.
17 Worm die in de zeebodem leeft.
HINT: op de kaart boven Friesland en
HINT: is genoemd naar een wapen van een ridder.
48 Onder water zwemmen.
21 Zoetwaterdier met een langwerpig lichaam, een lange staart en vier poten. HINT: zie pagina 46.
HINT: mensen doen het met luchtflessen op hun rug, pinguïns en robben houden gewoon hun adem in.
50 Snoek, haai en guppy zijn
voorbeelden van ..........
51 Een dier dat in zoet water én op het land leeft. Kan goed springen. HINT: hij springt door dit hele doe-boek. 52 Vel tussen de tenen. Zorgt ervoor
dat een waterdier sneller kan zwemmen. VAN BOVEN NAAR BENEDEN
1 Zeevis met hoekige kop. Zijn naam rijmt op koffieboon en koptelefoon. HINT: zie pagina 40. 2 Zeedier met vijf armen.
HINT: zie pagina 30.
4 Dun plaatje op de huid. De meeste
vissen zijn er voor het grootste deel mee bedekt. HINT: rijmt op ‘blub’.
6 Snotterige klont eitjes van een springerig zoetwaterdier. HINT: zie pagina 34. 8 Walrus, zeehond en zeeleeuw zijn
voorbeelden van ..........
HINT: zie pagina 28.
HINT: rijmt op ‘zeewier’.
Groningen.
20 Zo smaakt zeewater.
43 Zeevogel uit het Zuidpoolgebied. Kan erg goed duiken. HINT: zie pagina 12.
HINT: ‘longen’ is fout.
44 Schelpdier met twee dikke,
HINT: rijmt op ‘kerstboomkaarsje’.
22 Dolfijn met een lange speer-tand op zijn snuit. Zwemt bij de Noordpool. HINT: zie pagina 54. 24 Zoetwaterplant met ronde
52
27 Groot water-knaagdier met een platte staart.
47 Grote zeevis met een snuit als een kettingzaag.
drijvende bladeren en grote bloemen (wit of roze).
bobbelige schelpen. HINT: soms zit er een parel in.
46 Snaterende watervogel met een platte snavel. HINT: zie pagina 4.
12 Hiermee ademen vissen.
14 Visje met drie stekels op zijn rug.
18 Glibberige vis. Lijkt op een slang en zwemt kronkelend. 19 Erg snelle zeevis met een lange punt op zijn snuit.
23 Enorm zeezoogdier. 25 Erg grote haai die piepkleine zeediertjes uit het water zeeft. Zwemt ook in de Noordzee. HINT: tegenovergestelde van ‘dwerghaai’. 29 Zoogdier dat in zoet water op vis
jaagt.
HINT: het zoete neefje van nummer 33.
30 Een rob die je ook in de Waddenzee kunt zien. HINT: is genoemd naar een blaffend huisdier. 32 Enorme plas zout water. 35 Grote zoetwatervis.
HINT: verschilt maar één letter met de
man die je haren knipt.
36 Zeevogel met een erg kleurige snavel. Kan goed onder water zwemmen. HINT: is genoemd naar een kleurige vogel uit het regenwoud. 40 Witte beer die vanaf het poolijs op robben jaagt en goed kan zwemmen. 41 Schol, schar en tong zijn voorbeelden van .......... HINT: ze zijn genoemd naar hun vorm. 42 Plant die in zee groeit en waarvan vaak plukken aanspoelen op het strand. HINT: zie pagina 56. 45 Grote, platte zeevissen. Sommige hebben een gifstekel aan hun staart. 47 Het water uit een rivier noem je .......... HINT: suiker smaakt zo. 49 Lenig zeedier met acht of tien armen waar zuignappen op zitten. HINT: zie pagina 38.
Vul de letters in de gekleurde vakjes hier in. Als je alles goed hebt, vind je een dier dat erg diep in de zee leeft.
59
I 8 Dit zijn de verschillen
pag. 18/19
Dubbele letters De oplossing is: kikker
pag. 8/9
OPLOSSINGEN 7
Wie is die vis? pag. 23
Om & om Het goede antwoord is: stekelbaars Kop-lijf-staart
Kikker & kind
Snoek
1. Baars
2. Riviergrondel
3. Ansjovis De vis in de schilderijlijst: Brasem
Karper
Steur
4. Spiering
Husselvissen baper + karars = baars + karper foling + parel = paling + forel goudval + meervis = meerval + goudvis snoorn + voek = snoek + voorn
pag. 29
Naamslang Het dier is een: zoetwatersalamander pag. 12 pag. 21
2
Kwallenparade
K A T H 3 B L 4 S 5 6
blauwe haarkwal
gele haarkwal
8
oorkwal
60 kompas kwal
pag. 17
zeepaddenstoel
M A A I O E D I D D Z E E P IJ L 7 L E H A O O N A N D 11 S 12 V E 1
Z E 9 P 10 T
14
K E P I A A
O R A N N S
R R L K G
A O I T O
A G N V E
G
Z
L
G
G I S S T
E
W
O
1
M
O
N
N
I
K
S
R
E
E
O
L
I
F
A
N
T
3
Z
A
D
E
L
R
O
B
4
W
A
L
R
U
S
Z
E
E
H
O
N
D
A
R
D
U
W
IJ
Z
E
6
Z
E
E
L
U
I
P
A
7
Z
E
E
B
E
E
R
8
Z
E
E
L
E
E
Z
E
E
H
O
N
D
N
Eén, twee, driljoen Uit één klont dril komen 1 5 0 kikkervisjes.
6. Makreel
R
Robbenpuzzel De oplossing is: snorharen
E
O
pag. 24
B
pag. 38/39
Koraal duivel
Zwaardvis
De oplossing is: Middellandse zee
B A A R S P I N K R A B N U S G O R D E L
Z E E - E G E L Z E E P A D D E N S T O E L 15 Z E E K O M K O M M E R 13
2
5
U R E N E
5. Elrits
Egelvis
Schorpioenvis
Schol
Snotolf
61
pag. 40/41
Rog
Goudmakreel
Poon
Koffervis
I 8 OPLOSSINGEN 7
pag. 50/51
K
Raadselhaai
O
B
O
L
D
haai
De grote dolfijnenquiz
B
R
U
I
N
V
I
pag. 55
S
Kruiswoord pag. 42/43
Duiken of jutten? Eierschaal van een hondshaai
D B M W R R E T S E E Z P D T O S K
P O U A I E B V Z T E IJ Z U R C R N
O E T R L E G G E L R U F H A MWA L P IJ E N E O L N E I O L E E E M O I A W K O F L E L E F A IJ M A T M E
Schild van een zeekat
S D N S A N E K L L E N T O N A D V
V A L P I U T I A V V G D T N R O I
I Z A IJ W V F A S I I R A V E O K S
Pantser van een vervelde strandkrab
S K R L I A R I S I E S I E G R T Z
I E V S N Ï U G N I P S R E Z I E K
A I E T Z E I L V I S L A W K E R M
A Z D A P D L I H C S E E Z P O S A
H E V A E N R D H S I V G A A Z V R
R R I R O A E O V O S H A A I T I L
Skelet van een zee-egel
E S N T K R K K A G U R T L U B S IJ
M V V R E W K O A S D R A A P L IJ N
A I I O E A I R I J S I V N I U R B
H S S G Z L K K E H E N G E L V I S
Eierschaal van een rog
De oplossingszin is: De walvishaai is de grootste vis.
Dode ingedroogde zeester
Lege schelp van een kokkel pag. 48/49
Rare zin De juiste zin is: De manta is de grootste rog.
Tel, reken & kleur Als je goed hebt geteld en gerekend heb je dit gevonden:
pag. 53
7 - 3 = 4 x 2 = 8
Viskruis De goede antwoorden zijn: tonijn & manta
Weetjes over wieren
pag. 56
G
Geheimpje De oplossing is: doktersvis
L
N A
E
Letter belletjes De belletjes vormen het woord: tuimelaar
Waterdierenzoeker
62
Ingezakte oorkwal
Zebus
P Z M O S S E L S O E S C H 0 L N S H O C T O P U S S E B WA L R U S K R T Z E E P I E R Z S A K W N A RWA L E WA L A I L A A A L N B E V E R M V G A D H A A I A Z V N S L A R V E I D P S E S Z E E P A A R D J E R P E N IJ L E S P I N G U I N B A O E S Z A A G V I S E O I R E D U I K E N T U N V I K I K K E R K T ZWEMV L I E S R I S pag. 58/59
pag. 44/45
hamerhaai
koffervis kompaskwal
zaagvis
zeester
A
L
G
E
N
K R O K I R K N 0 E K B E A B R E D N R I T E R L E F U U Z Z E E N H A A P A A R L I A T E R V O I G S G S S E N E N N
O D I L WA L K U G V I N E Z 0 U T W E L I E N T O Z O T T E R T E ME R H A R O D N WA D D I E E N D R
D I E P Z E E V I S
K A I R P E N R
63
Hoeveel kikkers? Ben jij een superspeurneus? Dan heb je in dit boek 21 kikkers gevonden!
Het Doe-boek Onderwater is een uitgave van Fontaine Uitgevers, Amsterdam www.fontaineuitgevers.nl Uitgave in samenwerking met het tijdschrift Roots, New Skool Media, Amsterdam www.newskoolmedia.nl www.rootsmagazine.nl
Hoofdredacteur: Fanny Glazenburg Artdirector: Très Melis Tekst en samenstelling: Geert-Jan Roebers Adjunct-hoofdredacteur: Caroline Vogel Vormgeving: Marjo de Jong Illustratie en fotografie: Adobe Stock, iStock © 2022 Fontaine Uitgevers en New Skool Media, Amsterdam Eerste druk, 2022 ISBN 978 94 6404 188 0 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, elektronisch databestand of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
64
Deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Noch de maker, noch de uitgever stelt zich echter aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van eventuele onjuistheden en/of onvolledigheden in deze uitgave.
