Τα Γιαννιτσά ... χθες και σήμερα by Γεσθημανή Αποστολίδου

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Πίνακας περιεχομένων

Προλογίζοντας ....................................................................................................................................................3 ΔΗΜΟΣ ΠΕΛΛΑΣ.......................................................................................................................... 4 Το όνομα της πόλης.................................................................................................................... 6

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ............................................................................................................. 7

Η λίμνη των Γιαννιτσών ............................................................................................................................8 Ο Μακεδονικός Αγώνας και η λίμνη των Γιαννιτσών......................................................................... 12

Μεγάλες Μορφές Του Μακεδονικού Αγώνα .................................................................................................... 13 Η μάχη των Γιαννιτσών .......................................................................................................................... 21

ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ......................................................................................................................... 25 Η ΠΕΛΛΑΙΑ ΧΩΡΑ ..................................................................................................................... 31 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ....................................................................................................................... 33

Συνοικίες της πόλης ................................................................................................................................ 33

Πώς χτίζονταν τα σπίτια παλαιότερα ................................................................................................... 34 Η κατασκευή του σπιτιού. ...................................................................................................................... 35 Το 1ο Ελληνικό σχολείο...................................................................................................................... 37 ΙΕΡΟΙ ΝΑΟΙ.............................................................................................................................................. 38

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ .............................................................................................. 44 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΑΠΟ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ....................................................................... 58 Συνέντευξη του Δημήτρη Σπυρίδη από τον παππού του ................................................................. 58

Συνέντευξη του Παναγιώτη Λειψόπουλου από τον παππού του .................................................... 58

Συνέντευξη της Δάφνης Τσελεπίδου από τη γιαγιά της .................................................................... 59 Συνέντευξη της Μαρίας Μαντζίρη από τον παππού της................................................................... 59

Συνέντευξη Του Βασίλη και Γώργου Ψαλλίδα από τη μητέρα τους ................................................ 60 Συνέντευξη της Ελένης Στεφανή από τη γιαγιά της ........................................................................... 60

Συνέντευξη του Νίκου Γεροντίδη από τον παππού του .................................................................... 61 Συνέντευξη του Κωνσταντίνου Μηντσιούδη από τον παππού του ................................................. 62 Συνέντευξη του Βαγγέλη Χατζηιωαννίδη από τον παππού του ...................................................... 62

Συνέντευξη του Γρηγόρη Παπαδόπουλου από τη γιαγιά του .......................................................... 62

ΈΘΙΜΑ ....................................................................................................................................... 63

«Τζαμάλα ή καμήλα».............................................................................................................................. 63 Κόλιντα μπάμπο ................................................................................................................................... 64

Τα εννιά φαϊά ........................................................................................................................................... 65 Σούρβα..................................................................................................................................................... 65

Κουνιές ..................................................................................................................................................... 66 Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Αποκριάτικο έθιμο-Ο κουκαράς ............................................................................................................ 66 Το έθιμο της κουσκουτέρας ................................................................................................................... 67

Το μισοστεφάνωμα ................................................................................................................................. 67 Οι Μωμόγεροι .......................................................................................................................................... 68

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ- ΜΝΗΜΕΙΑ ............................................................................................................ 68

Φίλιππος Β΄ ............................................................................................................................................. 68 Το Μαύρο Άγαλμα .................................................................................................................................. 69 Ο Γκόνος Γιώτας ..................................................................................................................................... 70

Ιωάννης Δεμέστιχας................................................................................................................................ 70

Κωνσταντίνος Μπουκουβάλας.............................................................................................................. 70 Ελευθέριος Βενιζέλος ............................................................................................................................. 71 Θωμάς Μαγκριώτης ................................................................................................................................ 71

Ο Ομαδικός τάφος .................................................................................................................................. 71 Αρχιμανδρίτης Αγαθόβουλος ................................................................................................................ 72

Μουσουλμανικά Μνημεία ....................................................................................................................... 72

Το Μαυσωλείο του Αχμέτ Μπέη Εβρενόσογλου............................................................................................... 73

Το Τζαμί του ποιητή Ιλαχή. ........................................................................................................................ 74 Το Φιλίππειο ............................................................................................................................................ 74

Το ανοιχτό θέατρο................................................................................................................................... 75

Ο ποταμός Λουδίας ................................................................................................................................ 75

Το όρος Πάικο ......................................................................................................................................... 78 Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Γιαννιτσών ......................................................................................... 79

Πολεμικό Μουσείο................................................................................................................................... 80 Πεζόδρομος ............................................................................................................................................. 80 Ο προϊστορικός οικισμός Αρχοντικού .................................................................................................. 82

ΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΙ ΤΑΦΟΙ ......................................................................................................... 83

Μακεδονικός τάφος Δ με δωρική πρόσοψη στην Πέλλα. ................................................................. 83

ΝΕΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΛΛΑΣ ................................................................................ 84

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ............................................................................................................. 86 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ .................................................................................................................... 88

Βιβλιογραφία- Δικτυογραφία .................................................................................................... 89

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Προλογίζοντας Η Τοπική Ιστορία βοηθά το μαθητή μαθητή, διατυπώνοντας έλλογες υποθέσεις

εργασίας, να αντιμετωπίζει ερευνητικά το περιβάλλον, να παρατηρεί, να

περιγράφει, να συγκρίνει και να εξηγεί τους λόγους για τους οποίους τα πράγματα

πήραν την παρούσα μορφή τους στο συγκεκριμένο χώρ χώρο, ο, να ενεργοποιείται δημιουργικά στις προσπάθειες διατήρησης της πολιτισμικής φυσιογνωμίας του τόπου του, να καλλιεργεί κίνητρα και εθισμούς για ατομική και συλλογική δράση μέσα και έξω από το σχολείο, να

αναπτύσσει ερευνητικές δεξιότητες (άντληση πληροφορ πληροφοριών-επαλήθευση επαλήθευση δεδομένων).

Επιπλέον, συμβάλλει στο άνοιγμα του σχολείου στην τοπική κοινωνία, ενώ συνδέεται με την περιβαλλοντική και διαπολιτισμική εκπαίδευση.

Ως προς το παιδαγωγικό πλαίσιο, οι ποικίλες τεχνικές προσέγγισης των θεμάτων

Τοπικής Ιστορίας προάγουν την ευρετική ευρετική-ανακαλυπτική ανακαλυπτική μάθηση και αξιοποιούν τη μέθοδο Project, δηλαδή την ανάπτυξη σχεδίων εργασίας (ομαδοσυνεργατική, βιωματική,

επικοινωνιακή μέθοδος) και τις ανοικτές διαδικασίες μάθησης, την ανοικτή διδακτική διαδικασία.

Οι µαθητές και οι μαθήτριες της Δ τάξης του Σχολείου μας μαζί με τη δασκάλα τους Αποστολίδου Γεσθημανή με μια σειρά από δραστηριότητες προσπάθησαν :

να διερευνήσουν ιστορικά θέματα που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με την περιοχή τους να καταγράψουν και να γνωρίσουν την πολιτιστική τους κληρονομιά και τη σημασία της να αναγνωρίσουν ουν τον ενεργό ρόλο των ανθρώπων, ως ατόμων και ομάδων, στη διαμόρφωση, προώθηση αλλά και στην εμπόδιση αλλαγών, στη διαμόρφωση της εκάστοτε πραγματικότητας και της Ιστορίας να κατανοήσουν οήσουν τη σημασία της Ιστορίας στο παρόν. (Γιατί μπορεί να μας ενδιαφέρουν και να μας αφορούν στο παρόν ορισμένα γεγονότα, ττάσεις ή ζητήματα του παρελθόντος παρελθόντος)

Αποτέλεσμα όλης αυτής της αξιόλογης προσπάθειας είναι το βιβλίο που κρατάτε στα

χέρια σας.

Το βιβλίο είναι ένα αφιέρωμα στα: «Γιαννιτσά του χθες και του σήμερα» Η Διευθύντρια Καγιογλίδου Φωτεινή

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

ΔΗΜΟΣ ΠΕΛΛΑΣ

Έκταση

Έδρα

Δήμος Πέλλας

Δημ. Ενότητα Γιαννιτσών Διοικητική θέση

Αποκ. διοίκηση Περιφέρεια

Περιφ. ενότητα

Γεωγραφική θέση

Διαμέρισμα Νομός

Αποστολίδου Γεσθημανή

Γιαννιτσά

668.58 km2

63.122κάτοικοι(απογραφή 2011)

31.983 Κάτοικοι(απογραφή 2011) Μακεδονίας – Θράκης

Κεντρικής Μακεδονίας Πέλλας

Μακεδονία Πέλλας

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Η σημερινή μορφή του Δήμου προέκυψε από την επέκτασή του με την συνένωσή του με τους άλλους Δήμους με το Πρόγραμμα Καλλικράτης. Ο Δήμος Πέλλας διαιρείται σε 5 «Δημοτικές Ενότητες».     

Πέλλας

Γιαννιτσών Κύρρου

Κρύας Βρύσης

Μεγάλου Αλεξάνδρου

Έδρα του δήμου είναι τα Γιαννιτσά.

Δήμαρχος του Δήμου Πέλλας είναι ο Γρηγόρης Στάμκος Τα Γιαννιτσά είναι η πολυπληθέστερη πόλη του N. Πέλλας στη μέση περίπου της διαδρομής Θεσσαλονίκη & Έδεσσα. Ολόκληρη η περιοχή ήταν στο κέντρο της οικονομικής δραστηριότητας, ήδη από τα χρόνια των Ρωμαίων. Ο λόγος απλός: η Εγνατία Οδός, ο περίφημος δρόμος ορόσημο που φτιάχτηκε εκείνη την εποχή (μεταξύ 146 και 120 π. Χ.) και ένωνε τις πολιτείες της Αδριατικής με την Προποντίδα. Ήταν η πρώτη φορά που κατασκευάστηκε ένας δρόμος τέτοιας έκτασης και μηχανικής αρτιότητας, με πλακόστρωση, οδόσημα και σταθμούς αλλαγής ίππων και άλλαξε για πάντα τη χωροταξία της περιοχής, δίνοντας την ευκαιρία σε ανθρώπους και εμπορεύματα να κινούνται γρήγορα και με ασφάλεια.

Σήμερα η σύγχρονη Εγνατία Οδός δεν περνάει από την πόλη των Γιαννιτσών (η πλησιέστερη είσοδος στην Εγνατία είναι 25 χμ. νοτιότερα, κοντά στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας), ωστόσο η πόλη εξακολουθεί να αποτελεί κομβικό σημείο για τη Μακεδονία. Σ' αυτό συμβάλλει ασφαλώς και το προνομιακό περιβάλλον. Ο επιβλητικός ορεινός όγκος του Πάικου από τον Βορρά έρχεται σε αντίθεση με τον απέραντο κάμπο των Γιαννιτσών, που μέχρι πριν κάτι λιγότερο από εκατό χρόνια δεν ήταν κάμπος αλλά βάλτος. Πρόκειται για μία πόλη με τα αρχαιότερα μουσουλμανικά κτίρια στα Βαλκάνια και ιστορία που χάνεται στο χρόνο στη μέση της μεγαλύτερης Μακεδονικής πεδιάδας. H αποξήρανση της λίμνης τα έτη 1933-36, δημιούργησε δυνατότητες για καλλιέργειες και μεγάλες εύφορες εκτάσεις.

Περισσότερο από 70% του συνολικού εδάφους των Γιαννιτσών που βρίσκεται σε υψόμετρο 40 μ, είναι καλλιεργήσιμη γη. Στην παραγωγικότητα της περιοχής συμβάλλει και ο ποταμός Λουδίας, ο οποίος διασχίζει την πεδιάδα, ενώ την πολυμορφία του τοπίου ενισχύει το όρος Πάικο, που δεσπόζει βορειοδυτικά των Γιαννιτσών. Εκεί, όπως και στην Aραβησσό, βρίσκονται οι πηγές του.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

O επισκέπτης των Γιαννιτσών περιδιαβαίνοντας την πόλη, διαπιστώνει την έντονη και πολύμορφη επίδραση των μουσουλμάνων, για τους οποίους τα Γιαννιτσά είναι ιερή πόλη καθώς είναι σπουδαίο στρατιωτικό και οικονομικό κέντρο. Σήμερα η πολυδιάστατη επιχειρηματική δραστηριότητα καθώς και οι περίφημοι αμπελώνες του τοπικού οίνου Πέλλας, δίνουν μια νέα διάσταση επίσκεψης όλο το χρόνο.

Παρά την κοντινή απόσταση με τη Θεσσαλονίκη (48 χμ.) η πόλη κατάφερε να αναπτύξει το δικό της αυτόνομο χαρακτήρα και να εξελιχθεί ως το σημαντικότερο οικονομικό, εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο του Νομού Πέλλας.

Σήμερα, η πόλη εξελίσσεται πνευματικά και πολιτιστικά, παράλληλα με την οικονομική της πρόοδο.

Το όνομα της πόλης

Για την ονομασία της πόλης δεν αναφέρεται κάτι σχετικό, όπως για άλλες πόλεις. Απλώς παρατηρείται ότι το όνομα αυτό το έχουν κι άλλες πόλεις. Παρενθετικά αναφέρουμε όσους προσπάθησαν να αποδώσουν ετυμολογικά τη σημασία της λέξεως Γενιτσά. 1. Από το Γιουνάν(Έλληνες)< Γιουνανητσά <Γενητσά. Γ. Μυστριώτης 2. Γιάννης <Γιαννιτσέας <Γιαννιτσός. Γ. Γιαννιτσός. Γ. Χατζηδάκις 3. Από το Ιάνιτζα ή Γιάννιτζα, παραφθαρμένο σε Γενιτζέ Leake.

4. Από το τουρκικό Jeni ce(νέος τόπος )σε αντίθεση προς το διπλανό χωριό Esci ce (παλαιός τόπος). Γ.Π. Οικονόμου.

Επικρατέστερη θεωρείται η άποψη που υποστηρίζει ότι το 1385 ο πρώτος Τούρκος στρατηλάτης που επέδραμε κατά της Μακεδονίας ο Γαζή Αχμέτ Εβρενός, κατέλαβε την περιοχή και τη βάφτισε με το όνομα «Γενιτζέ», «Νέα Πόλη» ή «Γενιτζέ Βαρδάρ» ή «Βαρδάρ Γενιτζεσί», που σημαίνει "Νέα Πόλη του Βαρδάρη", καθιστώντας την πόλη ορμητήριο για την κατάκτηση των υπολοίπων γειτονικών χωρών της Βαλκανικής. Στην αρχή παρουσιάζεται η ονομασία Γενηζέ – Βαρντάρ για τα Γιαννιτσά και επικρατεί μετά τον 16ο αιώνα. Καθώς μια άλλη κωμόπολη στο Νέστο ονομάζεται κι αυτή Γενηζέ Καρασού.

Προηγουμένως το όνομα Γενητζέ,εμφανίστηκε και μόνο του. Ένα χωριό κοντά στα Γιαννιτσά η Αξός(Παλαιόν) και το Ποντοχώρι, λεγόταν Εσκιτζέ, δηλαδή «παλιά πόλη».

Αν αναλογιστούμε ότι και η Ξάνθη, κατά την εποχή της ανάπτυξης της Γενισαίας λεγόταν επίσης Εσκετζέ, δεν είναι καθόλου παράξενο ότι οι Οθωμανοί ονόμασαν «Νεαπόλεις» (Γενητζέ) δύο οικισμούς στους οποίους έδωσαν μεγάλη σημασία. Η πόλη κατά την περίοδο της ένταξής της στο ελληνικό κράτος ονομαζόταν Γενιτσά και το 1926 μετονομάστηκε επίσημα σε Γιαννιτσά. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Οι περισσότεροι ερευνητές τοποθετούν την κατάληψη της περιοχής των Γιαννιτσών στη δεκαετία του 1380. Και τηνν συναρτούν με έναν σημαντικό ηγέτη των Τούρκων, τον το Γαζή Εβρενός, που θεωρείται ότι συνέβαλε αποφασιστικά στην επικράτηση των Οθωμανών στη Μακεδονία.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Η πόλη και η ευρύτερη περιοχή των Γιαννιτσών κατοικείται από τα τέλη της 7ης – αρχές 6ης χιλιετίας(Νεολιθική Εποχή).

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως πολλούς νεολιθικούς οικισμούς, από τους αρχαιότερους της Ευρώπης, χτισμένους σε θέσεις στρατηγικής σημασίας, ανάμεσα στην πεδιάδα και στο Πάικο, κο, στα σταυροδρόμια των βασικών οδικών αξόνω αξόνων των Βαλκανίων. Ο οικισμός εκτεινόταν στο Ν.Α. τμήμα της σημερινής πόλης, στην περιοχή δηλαδή της Παλαιάς αγοράς .

Τα Γιαννιτσά κατοικούνται και κατά την Εποχή του Χαλκού.(3.200 3.200-1100π.Χ.) Ακολουθεί η Εποχή του Σιδήρου(1.100 Σιδήρου(1.100-750 π. Χ.)

Σ' αυτήν την εποχή χρονολογείται το νεκροταφείο, με ανδρικές, γυναικείες και μια παιδική ταφή. Τα κτερίσματα των τάφων είναι χαρακτηριστικά της εποχής και περιλαμβάνουν χάλκινα κοσμήματα, σιδερένια εγχειρίδια και πήλινα αγγεία.

Από τυχαία ευρήματα όπως νομίσματα επιγραφές γγλυπτά λυπτά διαπιστώνεται ότι τα Γιαννιτσά κατοικούνται και στα Ελληνιστικά χρόνια.

Από την εποχή του Χαλκού έως τα υστεροβυζαντινά χρόνια η ζωή στους οικισμούς είναι συνεχής. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Στα χρόνια του Μακεδονικού κράτους η σημαντικότερη κώμη της Πέλλας ήταν ο οικισμός του Αρχοντικού. Ο οικισμός, στην περιοχή «Παλαιά Αγορά», βόρεια της Εγνατίας από τα στρώματα κατοίκησης φαίνεται ότι είχε συνεχή κατοίκηση όλα αυτά τα χρόνια και πιθανότατα ο βυζαντινός οικισμός ονομαζόταν «Βαρδάρι». Η έλλειψη πηγών σχετικά με την πόλη των Γιαννιτσών είναι η βασική αιτία που πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι ιδρύθηκαν από τον Τούρκο στρατηγό Γαζή Εβρενός, ο οποίος στο διάστημα 1383-1387 είχε καταλάβει τη Θράκη και μεγάλο μέρος της Μακεδονίας .

Η αρχαιολογική και ιστορική έρευνα των τελευταίων χρόνων έδειξαν ότι τα Γιαννιτσά δεν ιδρύθηκαν από τους Τούρκους, όπως γενικά πιστευόταν, αλλά προϋπήρχε στα υστεροβυζαντινά χρόνια (ευρήματα στο χώρο της Παλαιάς Αγοράς) ως οικισμός με το όνομα "Βαρδάριον". ". Πρώτη αναφορά του Βαρδαρίου ως τοπωνύμ τοπωνύμιο ιο γίνεται τον 11ο αιώνα στα χρόνια των Κομνηνών. Όταν το 1385 περίπου ο Γαζή Εβρενός εγκατέστησε το στρατό του για να εξορμήσει κατά των βυζαντινών, συνάντησε έναν ήδη οργανωμένο οικισμό, τον οποίο και κατέλαβε. Η περιοχή που κτίστηκε η πόλη είχε και μεγάλη λη στρατηγική σημασία. Επίσης η ύπαρξη της λίμνης και του βουνού Πάικου έκαναν την πόλη απρόσβλητη από βο βορρά κι από νότο. Το πιο σημαντικό για τον Εβρενός ήταν η πεδιάδα που απλωνόταν ωνόταν σε μεγάλη έκταση και διευκόλυνε τη μεγάλη συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων. Το γεγονός ότι ετάφη ο Εβρενός στην πόλη των Γιαννιτσών ών (Μαυσωλείο Γαζή Εβρενός), θα την καταστήσει ιερή πόλη των Τούρκων και τόπο προσκυνήματος προσκυνήματος, πράγμα που εξηγεί ίσως και το πείσμα με το οποίο οι Τούρκοι την υπερασπίστηκαν κατά το 1912.

Τα Γιαννιτσά ά ως πόλη αναφέρονται για πρώτη φορά το 1430. Η ιστορία λοιπόν των Γιαννιτσών, ως ενιαία πόλη, ξεκινά με την Τουρκοκρατία.

Αναφέρεται ναφέρεται και η ύπαρξη χριστιανικών πληθυσμών και αργότερα πιθανότατα στο β΄ μισό του 19ου αιώνα, Σλαβικών. Επρόκειτο για μια πολυπολιτισμική πόλη. λίμνη.

Από το φθινόπωρο του 1904 ο Μακεδονικός αγώνας μεταφέρθηκε σταδιακά στη

Η λίμνη των Γιαννιτσών

Mε βάση τα ιστορικά δεδομένα, γύρω στο 500 π. X., το μεγαλύτερο μέρος της πεδιάδας της Kεντρικής Mακεδονίας καλυπτόταν από τη θάλασσ θάλασσα α του Θερμαϊκού Kόλπου. Tο 200 π.X. μετά από ηπειρωτικές κινήσεις του εδάφους και από τις προσχώσεις των ποταμών Aλιάκμονα, Aξιού και Eχέδωρου, τα νερά της θάλασσας υποχώρησαν και δημιουργήθηκε λιμνοθάλασσα. Mετά από 600 χρόνια, σταδιακά, διαμορφώθηκε η λε λεγόμενη λίμνη του Λουδία ή των Γιαννιτσών, η οποία είχε ως μόνη διέξοδο των νερών της την κοίτη του ποταμού Λουδία.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Η ΛΙΜΝΗ των Γιαννιτσών ήταν τέλειο κρησφύγετο για κάθε καταδιωγμένο, αντάρτη, ανυπότακτο, κατατρεγμένο, δραπέτη ή ληστή. Λίμνη μεγάλη, ξεχειλισμένη λισμένη το χειμώνα σαν κατέβαιναν τα νερά από τα βουνά Βέρμιο, και Πάικο, βάλτος το καλοκαίρι που στέρευαν τα ποτάμια. Σκεπασμένη από πυκνή πράσινη φυτεία το καλοκαίρι, δάσος από ξερά καλάμια το τον χειμώνα, κλεισμένη πυκνοφυτεμένη,, απρόσιτη, σχεδόν απόρθητη.

Ανυπόφορη ήταν η υγρασία στο βάλτο. Έφτανε μέχρι το κόκαλο και μούδιαζε όλο το κορμί. Εξαιτίας της πυκνής βλάστησης, το 1928 το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών των Γιαννιτσών έπασχε από ελονοσία. H κίνηση μέσα στη λίμνη γινόταν με τις "πλάβες", τα πλωτά μέσα σα της εποχής. Oι αλιείς είχαν κατασκευάσει καλύβες ανάμεσα στα καλάμια για να διευκολύνουν την εργασία τους. Aυτές τις καλύβες κατέλαβαν απροκάλυπτα και βίαια οι Bούλγαροι κατά τη διάρκεια του Mακεδονικού Aγώνα. Τούρκικος στρατός ποτέ δεν είχε μπει στη λλίμνη, ίμνη, που ήταν γνωστή ως καταφύγιο ληστών. Οι Βούλγαροι κομιτατζήδες, κυνηγημένοι από τους Τούρκους, κρύφθηκαν στη

Λίμνη και με την πρόφαση να ελευθερώσουν τους Μακεδόνες από τον τουρκικό ζυγό ζυγό, άρχισαν τον κατατρεγμό κάθε ελληνικού στοιχείου στοιχείου. Το σχέδιο της επεκτατικής πολιτικής της Βουλγαρίας ήταν να επαναστατήσουν εναντίον των Τούρκων και μ' αιφνιδιασμό να κάνουν βουλγάρικη την ελληνική Μακεδονία, όπως το είχαν επιτύχει λίγα χρόνια πρωτύτερα με την ελληνικότατη Ανατολική Ρωμυλία Ρωμυλία. Έτσι κατέλαβαν ψαράδικες κκαλύβες, αλύβες, χτισμένες από καλάμια και στημένες μες τα νερά. Έβγαιναν βγαιναν τη νύχτα, κρύβονταν μέσα τη μέρα και τρομοκρατούσαν με τα εγκλήματά τους τα ελληνικά χωριά της περιφέρειας και τους πληθυσμούς που έμεναν πιστοί στο Πατριαρχείο και στον Ελληνισμό. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Ήταν ένα κράμα όλων των βαλκανικών εθνικοτήτων τότε η Μακεδονία. Έλληνες, Βούλγαροι, Ρουμάνοι, Σέρβοι, Αλβανοί, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι, ζούσαν φύρδην μίγδην κάτω από το βαρύ ζυγό των Τούρκων. Η γλώσσα τους ήταν η ίδια, μακεδονίτικη, ένα κράμα και αυτή από σλαβικά κι ελληνικά, ανακατωμένα με λέξεις τούρκικες.

Όπως και στα βυζαντινά χρόνια, οι πληθυσμοί ήταν ανακατωμένοι τόσο, που δύσκολα χώριζες Έλληνα από Βούλγαρο, τις δυο φυλές που κυριαρχούσαν. Εθνική συνείδηση είχαν τη μακεδονική μονάχα. Όταν όμως οι Βούλγαροι κήρυξαν την εκκλησιαστική τους ανεξαρτησία και αναγνωρίστηκε στην Κωνσταντινούπολη αρχηγός της βουλγάρικης εκκλησίας ο Έξαρχος, αντί του Πατριάρχη, και όταν η Σύνοδος του 1872 κήρυξε σχισματικούς τους Βουλγάρους, χωρίστηκε η Μακεδονία σε Πατριαρχικούς Έλληνες κι Εξαρχικούς Βουλγάρους, χωρίστηκαν και οι συντοπίτες, οι συγχωρίτες ακόμα και οι οικογένειες. Οι Βούλγαροι, πιο άγριοι και απολίτιστοι, οργάνωσαν κι έστειλαν συμμορίες με στρατιωτικούς αρχηγούς από τη Βουλγαρία. Και με την πρόφαση να ελευθερώσουν τη Μακεδονία από τους Τούρκους, τρομοκρατούσαν κάθε μη Εξαρχικό, έσφαζαν, βασάνιζαν, έκαιαν, κατέστρεφαν, και η τρομοκρατία αυτή επιβάλλονταν στα χωριά, που από τη μια μέρα στην άλλη γύριζαν από Πατριαρχικά και γίνονταν Εξαρχικά για να γλιτώσουν. Οι Τούρκοι αδιαφορούσαν για το αλληλοφάγωμα των Χριστιανών, όχι όμως και για το επαναστατικό κήρυγμα των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Φεύγοντας εμπρός στον τούρκικο στρατό, τα συγκροτημένα βουλγάρικα σώματα κατέφευγαν στους απόρθητους καλαμιώνες του Βάλτου.

«…Η Λίμνη των Γιαννιτσών είχε γίνει φωλιά κομιτατζήδων. Μερικά ελληνικά σώματα είχαν κατορθώσει να μπουν στη Λίμνη και να εγκατασταθούν και αυτά σε σκόρπιες καλύβες. Ήταν όμως ασήμαντα, χωρίς δύναμη. Επίσης, Έλληνες καπεταναίοι είχαν ζητήσει πολλές φορές να προστατεύσουν τα ελληνικά χωριά της περιφέρειας από τις κομιτατζήδικες επιδρομές, μα πάντα χωρίς αποτέλεσμα. Γιατί εκτός από τη δυτική όχθη της Λίμνης, που είχε δάση και που την κατείχαν οι Βούλγαροι, όλη η άλλη περιφέρεια έξω από τη Λίμνη ήταν κάμπος ανοιχτός, ακατάλληλος να κρυφθεί σώμα ανταρτικό. Με λύσσα αλληλοσπαράζονταν Έλληνες και Βούλγαροι, ποιος να εκτοπίσει τον άλλο από το τουρκοκρατημένο έδαφος, όπου έπρεπε ν' αλληλοπολεμούνται και συνάμα να φυλάγονται από τον κοινό εχθρό, τον τακτικό στρατό του Τούρκου, που αμείλικτα κατεδίωκε τ' ανταρτικά σώματα, είτε Έλληνες ήταν είτε Βούλγαροι. Όποιος λοιπόν κατείχε τη Λίμνη των Γιαννιτσών, τον απόρθητο αυτόν κρυψώνα, ήταν κύριος της καταστάσεως. Και όποιος ήθελε απέξω ν' αμυνθεί, ήταν καταδικασμένος εκ των προτέρων σ' αποτυχία.

Πριν από τη θεομηνία της βουλγάρικης δράσεως, που ξεχαλίνωσε τα ελληνοβουλγαρικά μίση, η Λίμνη ήταν αρκετά κατοικημένη, όχι μόνιμα, αλλ' από χωρικούς, που από τα περίχωρα έμπαιναν στα νερά της για ψαρική, κυνήγι ή και για να κόψουν καλάμια και ιδίως ραγάζι, ένα χόρτο που φύτρωνε στον Βάλτο και με το οποίο σκέπαζαν τις στέγες των σπιτιών, γέμιζαν τα σαμάρια, έπλεκαν ψάθες για το πάτωμα, καλάθια και άλλα. Επίσης, η Λίμνη έβριθε από βδέλλες, και οι χωρικοί τις πουλούσαν στο εξωτερικό, προπάντων στην Αυστρία, που προμηθεύονταν μεγάλες ποσότητες από κει. Η βλάστηση της Λίμνης ήταν πλουσιότατη. Θάμνοι διάφοροι φούντωναν κατά τούφες πυκνές. Πλατύφυλλες νυμφαίες απλώνονταν, φούντωναν άφθονες όπου ήταν ακίνητα τα νερά, μυστηριώδεις και σιωπηλές. Λαπατιές χοντρόφυλλες, παχιές, με μεγάλα απλωτά σκληρά φύλλα, πλάγι σε ραγάζια που ψιθύριζαν στο κάθε αεράκι, δυο μέτρα και περισσότερο πάνω από τα νερά.

Και καλάμια! Καλάμια παντού, που πετάγονταν ως τέσσερα μέτρα ψηλά, τοίχος πράσινος το καλοκαίρι, κίτρινος και ξερός τον χειμώνα, σκεπάζοντας με το σφύριγμα και το μουρμούρισμά του κάθε ύποπτο ψίθυρο. Εδώ κι εκεί δέντρα ατροφικά, ρακίτα όπως τα 'λεγαν οι ψαράδες, βλάστιζαν αραιά και πού. Κάπου κάπου καμιά ιτιά έγερνε το πένθιμο φύλλωμά της. Ακόμα και οξιές, που στο δυτικό μέρος της Λίμνης δάσωναν την ακρολιμνιά, ασφάλιζαν στους κομιτατζήδες που την είχαν καταλάβει άσυλο και βέβαιη ατιμωρησιά. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Επίσης, από ζωή έβριθε η Λίμνη. Ψάρια και χέλια, βατράχια και νερόφιδα κατά μυριάδες στα νερά της! Νερόκοτες, αγριόπαπιες, αγριόχηνες και άλλα πουλερικά, αγρίμια, αλεπούδες, κουνάβια, αγριόχοιροι, ακόμα και λύκοι που κατέβαιναν ως εκεί το χειμώνα, γέμιζαν τη Λίμνη ψίθυρα ψίθυρα, κακαρίσματα, πιπίσματα, τσιρίγματα, ουρλιάσματα, σουσουρίσματα, μουρμούρες, κρότους γνωστούς και άγνωστους, που πολλαπλασιάζονταν στα σιωπηλά νερά της, της έδιναν όψη μυστηριώδικη και φαντασμαγορική. Εδώ κι εκεί, στα βαθιά νερά, στην καθαυτό Λίμνη των Γιαννιτσών, σχηματίζονταν πλατείες ανοιχτές, χωρίς καλάμια και ραγάζι και τούφες. Εκεί κούρνιαζαν τη νύχτα τα νεροπούλια και ξανάφευγαν κάθε πρωί για τα χωράφια γύρω στη Λίμνη, όπου έβρισκαν τροφή. Εκτός από τα βαθιά

Σκηνή από τη Μάχη των Γιαννιτσών (Υδατογραφία)

αυτά νερά, όπου φυτό δεν ανέβαινε στην επιφάνεια, παντού αλλού βλάστηση και ζωή.

Στην πυκνοκαλαμιά αυτή, ο Λουδίας, κυλώντας τα νερά του, άνοιγε δυο δρόμους φυσικούς, πέντε έξι μέτρα φάρδος ο καθένας. Επίσης, σχηματίζονταν και μερικά φυσικά δρομάκια, δ από μικρές διακλαδώσεις του Λουδία, που τις λέγανε οι χωρικοί «μάνες του νερού». Οι μάνες αυτές, με το ρεύμα τους, σχημάτιζαν πλωτά περάσματα όπου χώνονταν η πλάβα. Αλλά δεν ήταν αρκετά ορμητικό το ρεύμα τους ώστε να εμποδίζει τα καλάμια να παρουσ παρουσιάζονται ιάζονται κάπου κάπου. Παντού αλλού, και για να επικοινωνούν οι ψαράδες μεταξύ τους και με τις ακρολιμνιές, αναγκάζονταν ν' ανοίγουν «μονοπάτια» ενός περίπου μέτρου, δηλαδή να κόβουν τα καλάμια όσο μπορούσαν βαθύτερα στο νερό, για να περνούν οι πλάβες τους.

Μα τέτοια δύναμη είχε η βλάστηση της Λίμνης, που και αυτά τα μονοπάτια, «αν δεν τα εργάζουνταν», όπως έλεγαν οι χωρικοί της, δηλαδή αν δεν εξακολουθούσαν να κόβουν βαθιά μες στο νερό τα καλάμια, σε λίγο έσβηναν και αυτά, σκεπάζονταν και πάλι με χόρτα, καλάμια καλ και φύλλα, και τα ίχνη τους χάνονταν. Τη Λίμνη λοιπόν, με τα ζωντανά της και τη φυτεία της, την εκμεταλλεύονταν οι χωρικοί της περιφέρειας. Από τότε όμως που κατόρθωσαν να μπουν στον Βάλτο τα μικρά ελληνικά σώματα, οι συχνές συγκρούσεις με τους Βουλγ Βουλγάρους, άρους, το τουφεκίδι, οι αγριότητες των Βουλγάρων, που σκότωναν όπου υποψιάζονταν συμπάθεια προς τους Έλληνες, φόβισαν τους χωρικούς, που ένας ένας εγκατέλειψε την καλύβα του και τη Λίμνη. Κι έτσι έμεινε η δασωμένη δυτική της μεριά στους Βουλγάρους, και η ξεγυμνωμένη, εγυμνωμένη, η εκτεθειμένη ανατολική, στους Έλληνες. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Οι κομιτατζήδες ωστόσο, από τη Λίμνη όπου ήταν κύριοι ισχυροί, τρομοκρατούσαν ελεύθερα τον τόπο. Στην περιφέρεια των Γιαννιτσών ήταν και φανατικά ελληνικά χωριά, και βουλγάρικα φανατικά·επίσης και ανακατωμένα. μένα.

Αλλά κανένας δεν είχε τη δύναμη να εμποδίσει τα βουλγάρικα εγκλήματα, που πολλαπλασιάζονταν ολοένα. Τότε αποφάσισε το «Κέντρον» του Μακεδονικού Αγώνος, που έδρευε μυστικά στας Αθήνας, να ενεργήσει και να στείλει δυνατά σώματα να καταλάβουν τη Λίμνη. Είχε μπει στη Λίμνη, λίγες μέρες νωρίτερα o καπετάν Άγρας, νεώτατος ανθυπολοχαγός, μόλις βγαλμένος βγαλμένο από τη Σχολή των Ευελπίδων. Διαμέρισμά του ήταν η Νάουσα.. Μα μόλις πήγε κει και είδε από κοντά την κατάσταση, κατάλαβε πως καμιά δουλειά αποτελεσματική δεν μπορούσε να γίνει αν δεν ξετόπιζε πρώτα τους Βουλγάρους από τη φωλιά τους. Και δε δίστασε ν' αφήσε αφήσειι την ευκολότερη αποστολή του, και να χωθεί με το σώμα του από εκλεκτούς τσολιάδες στη λίμνη των Γιαννιτσών Γιαννιτσών..».

Οι ηρωικοί αγώνες των Μακεδονομάχων και η ακατάβλητη ψυχική αντοχή του ηρωικού μακεδονικού πληθυσμού, που αποτελούν μια ακόμη λαμπρή σελίδα στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ανάγκασαν τελικά τους Βούλγαρους κομιτατζήδες να αποσυρθούν (επίσημα τουλάχιστον!) το 1908 και να επανέλθουν στην Βουλγαρία.

Παράλληλα ο Μακεδονικός Αγώνας αποτέλεσε το προοίμιο και την έμπνευση των νικηφόρων πολέμων του 1912 2-13 13 και της απελευθέρωσης της Μακεδονίας, και αργότερα, των Βαλκανικών Πολέμων, αναπτερώνοντας το ηθικό των Ελλήνων και ξυπνώντας μέσα τους το πνεύμα της Ελευθερίας, για μια ακόμη φορά!

Ο Μακεδονικός Αγώνας και η λίμνη των Γιαννιτσών Μία από τις σημαντικές πτυχές του Μακεδονικού Αγώνα κατά το 1906 και κυρίως μετά, κατέστη η μάχη για τον έλεγχο της λίμνης των Γιαννιτσών ή «Βάλτο» όπως την έλεγαν οι αντάρτες και οι ντόπιοι.

Ο Γκόνος Γιώτας με τα παλικάρια του Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Οι υπάλληλοι του Σουλτάνου εισέπρατταν κάπο κάποιον ιον φόρο από τους ψαράδες της λίμνης μόνο όταν έβγαιναν στη στεριά. Μέσα στη λίμνη κανένας αντιπρόσωπος της εξουσίας δεν τολμούσε να βάλει το πόδι του του. Άλλοι οι δρόμοι που συνέδεαν τη Θεσσαλονίκη με τα μεγάλα αστικά κέντρα Γιαννιτσά, Βέροια, Νάουσα, Έδεσσα καθώς και τη Δυτ. Μακεδονία, περνούσαν δίπλα από τη λίμνη. Από πολύ νωρίς οι Βούλγαροι Κομιτατζήδες επισήμαναν τον στρατηγικό χαρακτήρα της περιοχής. Μετά την αποτυχία της εξέγερσης του ΄Ιλιντεν Ιλιντεν (20 Ιουλίου 1903) πολλά βουλγαρικά σώματα κατέφυγαν σ' αυτήν κι αφού κατέλαβαν καίρια σημεία της, έθεσαν υπό τον έλεγχό τους τα κυριότερα περάσματά της. Ο Τουρκικός στρατός της περιοχής, η δύναμη του οποίου υπολογιζόταν σε 160 περίπου τάγματα και είχε στην απόλυτη εξουσία και διοίκησή του τρία βιλαέτια (Θεσ/νί (Θεσ/νίκης, Μοναστηρίου, Κοσσόβου), δεν μπόρεσε να θέσει υπό τον έλεγχό του την περιοχή της λίμνης. Απέφευγε τα ύπουλα νερά της, όπου παραμόνευαν ο βούρκος, η ελονοσία και οι κομιτατζήδες.

Μεγάλες Μορφές Του Μακεδονικού Αγώνα Γεώργιος (Γκόνος) Γιώτας

Γκόνος Γιώτας

Ο Γεώργιος (Γκόνος) Γιώτας (1880-1910) ήταν Μακεδονομάχος που έδρασε στην περιοχή των Γιαννιτσών. Ξεκίνησε τη δράση του τον Οκτώβριο του 1904, σαν οδηγός της ομώνυμης λίμνης και βοήθησε στην επιστροφή έξι χωριών από την Βουλγαρική Εξαρχία στο Πατριαρχείο. Πατρι Το Μάρτιο του 1905 πέρασε στο πρώτο συγκροτημένο ελληνικό σώμα. Τον επόμενο χρόνο συνεργάστηκε με τον Καπετάν Άγρα, καταφέρνοντας σημαντικές επιτυχίες. Από το 1908 άρχισε να δρα με δική του ομάδα, ενώ στο τέλος του ίδιου χρόνου κατέφυγε στην Αθήνα. Σκοτώθηκε σε συμπλοκή με οθωμανικό απόσπασμα στη λίμνη των Γιαννιτσών στις 12 Φεβρουαρίου 1911, μετά από προδοσία. Ήταν 31 ετών. Τέλλος Άγρας

Ο Τέλλος Άγρας γεννήθηκε στούς Γαργαλιάνους Μεσσηνίας το 1880. Με το βαθμό του υπολοχαγού μπήκε ως αντάρτης στο Βάλτο των Γιαννιτσών και πρωτοστάτησε στις συμπλοκές με τους κομιτατζήδες στο στρατηγικό αυτό σημείο, χωρίς να τον λυγίζουν οι τραυματισμοί και οι αρρώστιες του ου βάλτου. Στις 5 Ιουνίου 1907 ο Βούλγαρος Βοεβόδας Ζλάταν εκμεταλλεύτηκε το ήθος και την τιμιότητα του Άγρα και, αφού τον κάλεσε άοπλο να συμφιλιωθούνε, τον αιχμαλώτισε και τον κρέμασε κοντά στην Έδεσσα.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Η δράση και ο μαρτυρικός θάνατος του Καπετάν Άγρα εενέπνευσαν νέπνευσαν την Πηνελόπη Δέλτα το γνωστό μυθιστόρημά της «Στα μυστικά του Βάλτου». Γερμανός Καραβαγγέλης

Ο Επίσκοπος Γερμανός Καραβαγγέλης ήταν Μητροπολίτης Καστοριάς και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, καθώς και του Ποντιακού Ελληνισμού, αργότερα, οργανώνοντας αντιανταρτικά σώματα με ντόπιους οπλαρχηγούς με συνέπεια να αναδειχθεί μία από τις σημαντικότερες μο μορφές των Αγώνων εκείνων. Οι υπηρεσίες του τόσο προς το Έθνος όσο και προς την Ελλαδική Ορθόδοξη Εκκλησία υπήρξαν ανεκτίμητες. Ο Λάμπρος Κορομηλάς

Ο Λάμπρος Κορομηλάς έλαβε μέρος στη Κρητική επανάσταση του 1896 καθώς και στον Ελληνοτο Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Από το 1897 μέχρι το 1899 διετέλεσε γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών. Τον αυτό χρόνο άρχισε εντατικά μαθήματα εκμάθησης της βουλγαρικής και τουρκικής γλώσσας, προκειμένου ν’ αφιερωθεί στον Μακεδονικό Αγώνα. Εργαζόμενος έτσι παρασκηνιακά εμφανίσθηκε στο προσκήνιο του αγώνα εκείνου, τον Φεβρουάριο του 1904 που τοποθετήθηκε πρόξενος στη Φιλιππούπολη Φιλιππούπολη, όπου έδρευαν τα βουλγαρικά κομιτάτα των οποίων παρακολουθούσε τους τρόπους και μεθόδους εργασίας των, υποδυόμενος ακόμη και τον ομοϊδεάτη τους. Κώστας Γαρέφης

Λάμπρος Κορομηλάς

Ο Κωνσταντίνος Γαρέφης γεννήθηκε στις Μηλιές του Πηλίου το 1874.

Το 1905 ακολούθησε τον Κωνσταντίνο Μαζαράκη Μαζαράκη-Αινιάν Αινιάν και με κέντρο δράσης το Βέρμιο, αγωνίστηκε ως υπαρχηγός του σώματος Μακεδονικού αγώνα. Όταν η δράση του Κωνσταντίνου Μαζαράκη έγινε γνωστή και το αντάρτικο σώμα του έπρεπε να διαλυθεί διαλυθεί, ο καπετάν Γαρέφης τον αντικατέστησε οργανώνοντας δικό του αντάρτικο σώμα στα τέλη του 1905 και επεκτείνοντας την ακτίνα δράσης αποκ αποκατέστησε ατέστησε την ασφάλεια στην περιοχή. Τον Αύγουστο του 1906 ανακάλυψε, στο χωριό Τσερνέσοβο Αριδαίας (σημερινό Γαρέφι), [Ο καπετάν Γαρέφης δίχως φόβο μπήκε στην καλύβα τους και τους σκότωσε. Όμως κατά τη συμπλοκή τραυματίστηκε από τους άντρες του Λούκα με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή του λίγες μέρες αργότερα στις 10 Αυγούστου 1906. Νικόλαος Δουμπιώτης

Γεννήθηκε στην Αταλάντη το 1866. Συμμετείχε στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 ως ανθυπολοχαγός του 4ου συντάγματος. Το 1907 με το βαθμό του λοχαγού και με το ψευδώνυμο καπετάν Αμύντας πέρασε στη Μακεδονία αντικαθιστώντας το σώμα του Μακεδονομάχου καπετάν Άγρα. Η περιοχή ευθύνης του περιελάμβανε τη Βέροια και τη Νάουσα, όπου αντιμετώπισε τις συμμορίες των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Ο Νικόλαος Δουμπιώτης το 1907 14

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

πολέμους ως ταγματάρχης. Αποστρατεύτηκε με το βαθμό του υποστράτηγου το 1923. Κώττας Χρήστου Ο Κωνσταντίνος (Κώττας) Χρήστου (1860 – 1905) ήταν Έλληνας Μακεδονομάχος οπλαρχηγός, ο πρωτεργάτης του Μακεδονικού αγώνα, από τη Ρούλια (Κώττας)) των Πρεσπών, της περιφερειακής ενότητας Φλώρινας.. Στις αρχές του 1904, ο Κώττας Χρήστου με το τους οπλαρχηγούς Παύλο Κύρου, Σίμο Ιωαννίδη και τους συντρόφους του Βασίλειο Ράμμο από την Όστιμα και Ηλία Γκαδούτση από το Ζέλοβο (Αντ (Ανταρτικό), μετέβησαν στην Αθήνα για να καταστρώσουν από κοινού με τους αξιωματικούς, την επίσημη έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα. Ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης - Αινιάν

Κώττας Χρήστου

Το 1905 συγκρότησε σώμα μακεδονομάχων και εγκαταστάθηκε στην περιοχή Βερμίου Νάουσας με πεδίο δράσης τα χωριά της λίμνης των Γιαννιτσών καθώς και την Έδεσσα και την Άρνισσα. Δεν υπήρξε όμως αρχηγός ενός σημαντικού σώματος κατά το Μακεδονικό αγώνα αλλά, ο συντονιστής της δράσης των ελληνικών σωμάτων της κεντρικής και της δυτικής Μακεδονίας και ο σύνδεσμος μεταξύ των Προξενείων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου.

Κωνσταντίνος Μαζαράκης Ανιάν

Όπως όλοι οι αξιωματικοί του ελληνικού στρατού άλλαξε το όνομά του μόλις ανέλαβε δράση στη Μακεδονία και έγινε γνωστός ως καπετάν κ Ακρίτας.

Κληρικοί στον Αγώνα για τη απελευθέρωση της Μακεδονίας Στέφανος Δανιηλίδης Μητροπολίτης Βοδενών (Εδέσσης) από 29/1/1904 έως 13/5/1910

Ο Μητροπολίτης Στέφανος Δανιηλίδης καταγόταν από τη Λήµνο.

Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Το 1904 εκλέγεται Μητροπολίτης Βοδενών. Ποιµαίνει την ιερά Μητρόπολη το χρονικό διάστηµα από 29 Ιανουαρίου 1904 έως 13 Μαΐου 1910. Πρόσφερε πολλά στον χριστια χριστιανικό νικό κόσµο της περιοχής και συγκράτησε το Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

ποίμνιο του στην ορθοδοξία και τον ελληνισμό ελληνισμό, παρά την άσκηση της τροµερής βουλγαρικής ανθελληνικής προπαγάνδας.

Δύο ήταν τα µεγάλα θέµατα της επαρχίας του, οι εξαρχικοί και ό Μακεδονικός Αγώνας. Πολυήµερες ήταν οι περιοδείες του, όπου υπήρχαν προβλήματα. Στη Νάουσα, στη Γουμένισσα, στη Γευγελή, στα Γιαννιτσά, αλλά και στη Θεσσαλονίκη, όταν χρειαζόταν να επιλυθούν αυτά. Με πολύ κολακευτικά λόγια για τον Μητροπολίτη Βοδενών Στέφανο µιλά στις «Αναµνήσεις» του και ο Κ. Κ Μαζαράκης-Αινιάν, οποίος µέσα στο γεvικό κλίµα του Μακεδονικού Αγώνα, αναφέρεται σ' αυτόν ως εξής

«Μίαν ωραίαν αvάµvnσιv έχω του Μητροπολίτου Boδεvών. Ήτο ο Άγιος ος Βοδενών Στέφανος τριακοvτούτnς, τύπος µελαψός, φυσιογνωµία αγαλµατώδnς. Μας εβοήθει πολύ, όπως και όλοι οι νέοι μητροπολίται τότε. Ο Μητροπολίτης Στέφανος Καραβαγγέλης εις Καστοριάν, ο Φopόπoυλoς εις Μοναστήρι ο Δανιηλίδης Χρυσόστομος εις Δράµαν (ο κατόπιν Σµύρvnς). Μίαν ηµέραν που ευρισκόμην ρισκόμην εις Βοδενά ως επιθεωρητής δήθεν των σχολείων, μας αγγέλεται η άφιξις του Δεσπότου Βοδενών εκ Θεσσαλονίκης. Μεταβαίνομεν εις τον Σταθμόν. Μου έκανε εντύπωσιν ότι ο διάκος εβαστούσε κάτι μεγάλες λαμπάδες τυλιγμένες λίαν επιδεικτικώς με ρόδινον χαρτί χαρτί. Τι ήσαν; Όπλα μάνλιχερ τα οποία μετέφερεν ο Δεσπότης. Και ενώ ηυλόγει το πλήθος, ό τον ηκολούθει εις την κεντρικήν οδόν, και οι Τούρκοι αστυνομικοί τον συνόδευαν εις ένδειξιν τιμής, τα όπλα που θα μας ηλευθέρουν μίαν ημέραν απ’ αυτούς, μετεφέροντο τόσο π πανηγυρικώς. ανηγυρικώς. Κανείς δεν ηδύνατο να υποπτευθή τοιαύτην τόλμην».

Π. Δημήτριος Οικονόμου(1876 Οικονόμου(1876-1909)

«Παπαφλέσσα των Γιαννιτσών» ονόμαζαν τον παπα παπα-Δημήτρη Δημήτρη Οικονόμου από τα Γιαννιτσά. Ήταν γραμματέας της οργάνωσης τω των Ελλήνων στα Γιαννιτσά και αγωνιστής αντρειωμένος. Αυτός μαζί με τους Κασάπη και Διδασκάλου υπήρξε ο βασικός συντονιστής του Αγώνα στην πόλη των Γιαννιτσών.Αληθινός εθναπόστολος ο παπα-Δημήτρης, παπα τριγύριζε τα χωριά, προστάτευε τους κατ κατοίκους από τη βία των Βουλγάρων, Βουλγάρων που τους υποχρέωναν να δηλώσουν ότι ασπάζονται το Σχίσμα Σχίσμα,και και αγωνιζόταν να τους συγκρατήσει. Όπως όλοι οι κληρικοί έκρυβε, βοηθούσε τους πολεμιστές, έδινε θάρρος,προέτρεπε θάρρος τους νέους στην αυτοάμυνα.Οι κομιτατζήδες τον είχαν επικηρύξει από τους π πρώτους. Εκείνος όμως παρέμεινε αδιάφορος συνεχίζοντας το έργο του. Μια μέρα που επέστρεφε από το χωριό Λάκκα Λάκκα,λίγο έξω από τα Γιαννιτσά,όπου όπου είχε πάει να κηρύξει το Θείο Λόγο Λόγο,του έστησαν ενέδρα, τον έπιασαν και τον δολοφόνησαν με οικτρό τρόπο. Ιερέας Ιωάννη Ιωάννης Σιβένας (1856-1933)

Ο π. Ιωάννης Σιβένας καταγόταν από την Έδεσσα και έδρασε ως Πράκτορας Β' τάξης. Φοίτησε στο Ελληνομουσείο της Έδεσσας. Χειροτονήθηκε στα 1884 και διετέλεσε οικονόµος και αρχιερατικός επίτροπος του Μητροπολίτη Έδεσσας. Συμμετείχε στην ίδρυση της Εθνικής Επιτροπή Επιτροπής Εδέσσης και διαδραμάτισε σημαίνοντα ρόλο στη συλλογή πληροφοριών και την εξυπηρέτηση των διαφόρων αναγκών των Ελλήνων μαχητών.

Σε αυτό του το έργο ιδιαίτερα χρήσιµες αποδείχθηκαν οι

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

π. Ιωάννης Σιβένας

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

καλές σχέσεις πού διατηρούσε µέ τις τουρκικές αρ αρχές χές στην περιοχή, ιδιαίτερα δε µε τον Τούρκο διοικητή της χωροφυλακής Νούρη, που για τον Παπασιβένα πάντα έκανε τα στραβά µάτια. Συνεργάστηκε επίσης µέ µυηµένους στον αγώνα γιατρούς της Έδεσσας όπως ο Κιτάνος, ο Ρίζος, ο Kιόρτσnς, ο Νεδέλκος και ο Χατζητάσ Χατζητάσκος. κος. Τον Οκτώβριο του 1912 συνελήφθη από τις τουρκικές αρχές και φυλακίστηκε στο Επταπύργιο µέχρι την απελευθέρωση. Ιερέας ερέας Ιωάννης Παπαϊωάννου Παπαστογιάννης)(1842 Παπαστογιάννης)(1842-1905)

Ο Ιερέας Ιωάννης Παπαϊωάννου (Παπαστογιάννης) γεννήθηκε στο Μεσημέρι του Νοµού Πέλλα Πέλλας, ένα χωριό λίγο έξω από την Έδεσσα και ανέπτυξε δράση ως πράκτορας Γ' τάξης. Λόγω της πατριωτικής του δράσnς οι Βούλγαροι ήθελαν µε κάθε τρόπο να τον βγάλουν από τη µέσn. Δύο φορές έγιναν δολοφονικές απόπειρες εναντίον του, µα και τις δύο γλίτωσε από θαύµα. µα. Τελικά τον επικήρυξαν. Ο Πρόξενός μας στη Θεσσαλονίκη Λάµπρος Κοροµηλάς, ανησυχώντας για τη ζωή του τον ειδοποίησε ότι θα έπρεπε να αποµακρυνθεί. Να πήγαινε στη Θεσσαλονίκη, όπου θα ήταν ασφαλής και όταν καταλάγιαζαν κάπως τα πράγµατα να γυρνούσε και πάλι στο Μεσημέρι. Μα ο ατρόμητος παπα-Στογιάννης Στογιάννης απάντησε.«Δεν µπορώ να αφήσω το ποίµνιό µου στό Έλεος των κομιτατζήδων» . π. Αργύριος Παπαργυρίου

Ο κληρικός Αργύριος ργύριος Παπαργυρίου γεννήθηκε στα Γιαννιτσά και συμμετείχε στον Αγώνα ως Πράκτορας Γ΄ τάξης. Παπαστογιάννης Αρχιμανδρίτης Νίκανδρος Παπαϊωάννου

Ο π. Νίκανδρος Παπαϊωάννου, κατά κόσμον Αναστάσιος, γεννήθηκε στο Μεγάλο Βογιαλίκι της Ανατολικής Ρωμυλίας στις 12 Μαρτίου 1877. Τελείωσε το Δημοτικό και το Αστικό Σχολείο στην πατρίδα του. Στη συνέχεια εργάστηκε ως δάσκαλος στο χωριό του και στη Χάλκη ( Δωδεκάνησα).Το Το 1990 εγγράφηκε στη Νομική Σχολή των Αθηνών. Το 1908 χειροτονείται. Παίρνει το μοναχικό όνομα Νίκανδρος και αποστέλλεται οστέλλεται στο επικαιρότατον και λίαν επικίνδυνον τμήμα της Καρατζόβης ως Αρχιερατικός Επίτροπος και ως ειδικός Πράκτορας της Ελλάδος όπου και παρέμεινε μέχρι το 1912.

Εκεί ο Αρχιμανδρίτης Νίκανδρος αναπτύσσει μεγάλη θρησκευτική ρησκευτική και εθνική π. Νίκανδρος Παπαϊωάννου δράση. Παράλληλα με τα ιερατικά του καθήκοντα σχηματίζει αντάρτικο σώμα με 14 άνδρες από τους Προμάχους και 6 άνδρες από το χωριό Γαρέφι και γίνεται ο ζωντανός θρύλος της περιοχής ευλογώντας, εμψυχώνοντας και προστατεύοντας τους πολύπαθους κατο κατοίκους της. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος το 1912, διέσωσε τον χριστιανικό πληθυσμό από τη μανία των Τούρκων κατακτητών παρουσιάζοντας ευφυώς τις ανταρτικές δυνάμεις των Ελλήνων στην περιοχή πολύ περισσότερες από ότι στην πραγματικότητα ήταν, προκαλώντας έτσι το φόβο και την εύκολη υποταγή στις ελληνικές δυνάμεις.

Επικεφαλής του ανταρτικού σώματός του αφόπλισε τον Οθωμανικό πληθυσμό και κατέλαβε την Καρατζόβα εξ ονόματος του Ελληνικού Στρατού, προλαβαίνοντας τη δράση των κομιτατζήδων, οι οποίοι προετοίμαζαν με δόλο την παράδοση της περιοχής στις επερχόμενες Βουλγαρικές δυνάμεις. Τέλος με σωτήρια για την περιοχή, επιμονή και οξυδέρκεια, εξασφάλισε από το Γενικό Στρατηγείο τάγμα του ελληνικού στρατού, το οποίο και κατέλαβε στις 4 Νοεμβρίου 1912 την περιοχή απομακρύνοντας οριστικά τον κίνδυνο να καταληφθεί από τους Βουλγάρους. Η απελευθέρωση της Αριδαίας ήταν ιστορικά διαπιστωμένο προσωπικό του επίτευγμα.

Αλλά και μετά την απελευθέρωση ο Αρχιμανδρίτης Νίκανδρος ήταν το σημείο αναφοράς για τους Έλληνες της περιοχής βοηθώντας καίρια τον ελληνικό στρατό να εξασφαλίσει την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή, από όπου οι κομιτατζήδες δεν είχαν αποχωρήσει.

Κατά τη διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου τον συνέλαβαν οι Γερμανοί και τον παρέδωσαν στους Βουλγάρους μεταξύ των οποίων και Κομιτατζήδες που γνώριζαν τη δράση του. Στα χέρια τους βασανίστηκε πάρα πολύ. Καταδικάστηκε από τους Γερμανούς σε θάνατο, αλλά η εκτέλεσή του ακυρώθηκε και παραδόθηκε πάλι στους Βούλγαρους .Είχε όμως μετά πολλά προβλήματα στην υγεία του.

Επιστρέφοντας ανέλαβε και πάλι τα καθήκοντά του μέχρι το 1932, όταν υπέβαλε την παραίτησή του από Αρχιερατικός Επίτροπος Αλμωπίας και κατοίκησε στην πόλη των Γιαννιτσών. Κατά την περίοδο της Γερμανικής κατοχής αναγκάστηκε να φύγει από τα Γιαννιτσά, επειδή ήταν γνωστός για τη δράση του. Εκοιμήθη στις 5 Μαΐου 1966, σε ηλικία 89 ετών. Η ταφή του έγινε δίπλα στο παρεκκλήσιο της Αγίας Παρασκευής Γιαννιτσών. π .Δημήτριος Παπανικολάου(1874-1951)

Ο θρυλικός παπα-Μήτσος έδρασε στους Προμάχους .Υπήρξε πράκτορας και συνεργάτης των τοπικών αρχηγών του αγώνα Βέσκου, Μλαδένη και παπα-Νίκανδρου.

Γεννήθηκε το 1874 και πέθανε το 1951 στους Προμάχους Αλμωπίας. Προς τιμήν του η πατρίδα έδωσε το όνομά του σε ένα φυλάκιο κοντά στα σύνορα και το ονόμασε «φυλάκιο Παπανικολάου». Όλη η περιοχή γνωρίζει την εθνική του δράση. Από στρατιώτης του Χριστού, έγινε στρατιώτης της Πατρίδας.

Επικηρυγμένος από τους κομιτατζήδες εργάστηκε κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα σαν πράκτορας οργανωτής, αγγελιοφόρος, τροφοδότης, διανομέας όπλων, ενώ ήταν ακόμη και ηρωικός πολεμιστής και ακόμη αρχηγός ομάδας έμπιστων συνεργατών, που χρησιμοποιούνταν σαν οδηγοί, τροφοδότες, σύνδεσμοι και ανταρταποδόχοι. Εκτός Π.Δημήτριος Παπανικολάου

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

όμως από ιερέας και μαχητής ήταν κατά ανάγκη και δάσκαλος του χωριού. Ορίστε πώς αφηγείται ο ίδιος τη δράση του όταν ήταν ακόμη στη ζωή:

«Πολεμήσαμε σκληρά ημέρα και νύχτα για να γλυτώσουμε. Δεν ξεχνώ την εποχή εκείνη που ήμουν υποχρεωμένος να κρατώ στο ένα μου χέρι το θυμιατό και στο άλλο το πιστόλι. Κάτω από την Αγία Τράπεζα είχαμε κρύψει τα όπλα μας, έτοιμα σε κάθε στιγμή. Οι Βούλγαροι παραφύλαγαν και ήθελαν να μας εξοντώσουν ή να μας κάνουν Β Βουλγάρους. ουλγάρους. Η Μακεδονία είναι Ελληνική, Ελληνική είναι πατρίδα του Μ. Αλεξάνδρου με τα ελληνικά γράμματα γράμματα, τον ελληνικό πολιτισμό και την ελληνική γλώσσα. Ποτέ δε θα αρνηθούμε όλα αυτά …»

Στο παρακάτω απόσπασμα που είναι από τις προσωπικές σημειώσεις του ιδίου περιγράφονται άφονται στιγμιότυπα από τη δράση του.

Ο π. Διονύσιος Παπαχριστοδούλου (1882 (1882-1956), 1956), ο π. Θεόδωρος Παπαευαγγέλου (1878-1935), ο π . Δημήτριος Μουμτζής (1861 (1861-1953) 1953) κ. ά. είναι επίσης κληρικοί που έδρασαν κατά τον Μακεδονικό αγώνα.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Ο ΟΡΚΟΣ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΥ

«Ορκίζομαι εις το όνομα της Αγίας Τριάδος ότι θα διαφυλάξω το μυστικό, ότι θα εργάζομαι με όλην την ψυχήν και την καρδίαν μου προς εξόντωσιν των Βουλγάρων κακούργων και προς επιτυχίαν της Ελευθερίας της Πατρίδος μου της Μακεδονίας. Εις τους εχθρούς της πατρίδος δεν θα μαρτυρήσω το παραμικρόν και αν με βάλουν το μαχαίρι στον λαιμόν. Αν παραβώ τον όρκον μου, ο Θεός να με τιμωρήσει και οι ελευθερωταί της πατρίδος μου ας με κομματιάσουν και η αμαρτία να είναι στον λαιμόν μου

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Η μάχη των Γιαννιτσών

Το πέρασμα του ποταμού του Μελισσιού

Η μάχη των Γιαννιτσών ήταν μια από τις σημαντικότερες του Α’ Βαλκανικού Πολέμου. Ξεκίνησε στις 19 Οκτωβρίου 1912 με τον Ελληνικό Στρατό να επιτίθεται από τα δυτικά κατά των Τουρκικών δυνάμεων στα Γιαννιτσά και μετά από διήμερο σκληρό αγώνα να αναδεικνύεται νικητής.

Υπήρξε η πιο φονική μάχη των βαλκανικών πολέμων,, ωστόσο η νίκη στα Γιαννιτσά άνοιξε το δρόμο για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκης.

Η θέση της μάχης των Γιαννιτσών στην ιστορία των Βαλκανικών πολέμων είναι εξέχουσα. Η κρίσιμη και αποφασιστική μάχη για την απελευθέρωσή τους, είναι η σπουδαιότερη των πολέμων αυτών. Ο Ελληνι Ελληνικός κός στρατός εξόρμησε στις 5 Οκτωβρίου από τα Θεσσαλικά σύνορα προς Ελασσόνα και Σαραντάπορο Σαραντάπορο, όπου σημειώνεται η πρώτη λαμπρή νίκη του. Μια εβδομάδα αργότερα, καταλαμβάνονται και απελευθερώνονται τα Σέρβια, Κοζάνη, τα Γρεβενά, εβενά, η Κατερίνη και η Έδεσσα. Ο Ελληνικός στρατός βρίσκεται στις 19 Οκτωβρίου δυτικά των Γιαννιτσών. Το Ελληνικό Στρατηγείο περίμενε να συναντήσει τους Τούρκους οχυρωμένους στην Ανατολική όχθη του Αξιού. Οι Τούρκοι όμως αποφάσισαν να δώσουν μάχη, στις φυσικές οχυρές θέσεις των λόφων, δυτικά ικά της πόλης, που άρχιζαν από τις παρυφές της λίμνης και κατέληγαν στους πρόποδες του Πά Πάικου. Οι λόγοι που προτίμησαν να δώσουν μάχη στα Γιαννιτσά και όχι στην ανατολική όχθη του Αξιού, ήταν η οχυρή θέση στο στενό πέρασμα στη λίμνη και στο Πά Πάικο και κυρίως Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

η υπεράσπιση της ιερής πόλης τους, που φιλοξενούσε τον τάφο του Γαζή Εβρενός Μπέη Μπέη, του πρώτου Τούρκου κατακτητή της Ευρώπης και των απογόνων του.

Η περιοχή των Γιαννιτσών, που το τούρκικο επιτελείο επέλεξε ως αμυντική τοποθεσία, εκτός από το μειονέκτημα ότι είχε ένα μεγάλο φυσικό κώλυμα στα νώτα της, τον Αξιό ποταμό, προσφέρονταν για άμυνα με μέτωπο προς τα δυτικά, καθώς απέκλειε την κύρια οδική αρτηρία της Θεσσαλονίκης και ταυτόχρονα στήριζε ικανοποιητικά τα πλευρά της στο όρος Πάικο και στη λίμνη των Γιαννιτσών. Επίσης η επάνδρωσή της απαιτούσε σχετικά περιορισμένες δυνάμεις. Στην περιοχή οι Τούρκοι εγκατέστησαν την 14η Μεραρχία Σερρών, ενισχυμένη με τις δυνάμεις που συμπτύχθηκαν από τον Σαραντάπορο.

Η έλλειψη πληροφοριών σχετικά με το μέγεθος και τις προθέσεις του τουρκικού στρατού, ήταν το κύριο χαρακτηριστικό της μάχης. Το γεγονός αυτό, σε συνάρτηση με την ανάγκη άμεσης κατάληψης της Θεσσαλονίκης,, ανάγκασε το Ελληνικό Γενικό Στρατηγείο να προχωρήσει σε μάχη εκ συναντήσεως, χρησιμοποιώντας κατά την προέλασή του 6 μεραρχίες. Στις 19 Οκτωβρίου άρχισε η ελληνική προέλαση με τις 1η, 2η, 3η, 4η και 6η Μεραρχίες στον άξονα βόρεια της λίμνης και την 7η Μεραρχία, την Ταξιαρχία Ιππικού και το απόσπασμα ευζώνων Κωνσταντινοπούλου, στον άξονα νότια της λίμνης. Μέχρι το μεσημέρι, έρι, η 6η Μεραρχία κατάφερε να προωθηθεί στο χωριό Αμπελιές, η 4η Μεραρχία στο χωριό Μυλοπόταμο, η 1η και η 2η στο χωριό Καρυώτισσα και η 3η Μεραρχία στο χωριό Μελίσσι. Από τις θέσεις αυτές, οι Μεραρχίες που δρούσαν βόρεια της λίμνης λίμνης, εξαπέλυσαν

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

επίθεση εναντίον της εχθρικής τοποθεσίας. Τις τελευταίες απογευματινές ώρες, τα ελληνι ελληνικά τμήματα κατάφεραν να διασπάσουν την εχθρική γραμμή και να φτάσουν έξω από την πόλη των Γιαννιτσών. Οι δυνάμεις που δρούσαν νότια της λίμνης λίμνης, δεν μετακινήθηκαν από τις θέσεις τους.

Κατά τη διάρκεια της νύχτας διακόπηκαν οι επιχειρήσεις και συνεχίστηκαν το πρωί της 20ης Οκτωβρίου. Ο τουρκικός στρατός βλέποντας την αρνητική έκβαση της μάχης, άρχισε να συμπτύσσεται. Την ίδια στιγμή, τα ελληνικά τμήματα νότια της λίμνης δεν κατάφεραν να περάσουν εγκαίρως τον Λουδία ποταμό και ως αποτέλεσμα οι Τούρκοι υποχώρησαν ανενόχλητοι περνώντας από τον Αξιό. Οι κακές καιρικές συνθήκες καθώς και

Η Ελλάδα ελευθερώνει τη Μακεδονία

η συγκέντρωση τρωση πολλών ελληνικών μονάδων στην περιοχή, δεν επέτρεψαν την επιτυχή καταδίωξη του αντιπάλου.

Οι απώλειες του ελληνικού στρατού ανήλθαν σε 188 νεκρούς και σε 973 τραυματίες, όμως πιθανότατα ο πραγματικός αριθμός να είναι μεγαλύτερος. Οι τουρκικές δυνάμει δυνάμεις είχαν πολλαπλάσιους νεκρούς στο πεδίο της μάχης, περίπου 3.000. Αμέσως μετά την μάχη, οι ελληνικές δυνάμεις, αφού επισκεύασαν τις γέφυρες που είχαν καταστρέψει οι Τούρκοι, πέρασαν την ανατολική όχθη του Αξιού και άρχιζαν να ετοιμάζουν την είσοδό τους στη στην Θεσσαλονίκη. Απ' τη δόξα του’ 21 έχουν οι Έλληνες στεφανωθεί,

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

νικήθηκε του βάρβαρου Τούρκου η αλαζονεία κι έχει ο πόλεμος στα Γιαννιτσά κριθεί

και στη Σαλονίκη έχει γίνει η συμφωνία. Ο στρατός μας ακάθεκτα στα Γιαννιτσά εφορμά

Ιωάννα Τιμοθεάδου

και τους αμυνόμενους Τούρκους πολεμά.

Εφ' όπλου λόγχη οι λεβέντες εύζωνοι και το πεζικό, με τις σπάθες στο χέρι και το ηρωικό ιππικό.

Βροχή οι σφαίρες, φωτιά ωτιά κι οβίδες τα κανόνια ξερνούν κι απ' τα χαρακώματα τους Τούρκους πετούν.

Η δεκαεννέα Οκτωβρίου πέρασε με μάχες σκληρές,

πολλοί οι τραυματίες, οι νεκροί κι απ' τις δυο πλευρές. Μπρος την ορμή και τον ηρωισμό των Ελλήνων

άτακτη η υποχώρηση προς τον Αξιό των Τούρκων.

Είκοσι Οκτωβρίου ήλθε και στα Γιαννιτσά η Ελευθερία μετά πεντακόσια χρόνια σκληρή Τουρκοκρατία.

Τιμόθεος Τιμοθεάδης στην εφημερίδα "Ελληνικός Βορράς" 20 20-10-1962

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ Αρχίσαμε να βαδίζουμε πιασμένοι απ΄ το χέρι, κοντά ο ένας στον άλλον, χαμένοι, μουδιασμένοι, δισταχτικοί, σαν να ‘μαστε μαστε τυφλοί και δεν ξέρουμε που θα μας φέρει το κάθε βήμα που αποτολμούσαμε. Γυρεύαμε ξενοδοχείο στο λιμάνι για ν΄ ακουμπήσουμε και να περιμένουμε τους δικούς μας. Όπου όμως κι αν ρωτούσαμε, παίρναμε την ίδια στερεότυπη απόκριση: -Απ΄ Απ΄ τη Σμύρνη έρχεστε; Δε δεχόμαστε πρόσφυγες. -Μα Μα θα σας πληρώσουμε καλά, άνθρωποι του Θεού, έλεγε η θεία Ερμιόνη. Εκείνοι επέμεναν στην άρνησή τους: -Φοβόμαστε Φοβόμαστε τις επιτάξεις .Δε μάθατε λοιπόν πως στη Χίο, στη Μυτιλήνη, στη Σάμο έφτασε προσφυγολόι, κι επιτάξανε όλα τα σχολεία, τα ξενοδοχεία, τα πάντα; πάντα;-Τι Τι θέλαμε, τι γυρεύαμε μεις να ΄ρθουμε ΄ρθο σε τούτον τον αφιλόξενο τόπο, έλεγε η κυρία Ελβίρα. Τι θέλαμε και τι γυρεύαμε να χωριστούμε από τους άνδρες μας! Στο τέλος βρέθηκε ένας αναγκεμένος ξενοδόχος και μας έδωσε ένα σκοτεινό, άθλιο δωμάτιο με έξι κρεβάτια. Για πότε γινήκαμε πραγματικοί πρόσφυγες δεν το καταλάβαμε. Μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα όλος ο κόσμος αναποδογύρισε. Βαπόρια φτάναν το ένα πίσω από τ΄ άλλο και ξεφόρτωναν κόσμο, έναν κόσμο ξεκουρντισμένον, αλλόκοτο, άρρωστο, συφοριασμένο, λες κι έβγαινε από φρενοκομεία, από νοσοκομεία, από νεκροταφεία. Έπηξαν οι δρόμοι, το λιμάνι οι εκκλησιές, τα σχολειά, οι δημόσιοι χώροι. Στα πεζοδρόμια γεννιόνταν παιδιά και πέθαιναν γέροι . Ενάμισι εκατομμύριο άνθρωποι βρεθήκανε ξαφνικά έξω απ΄ την προγονική τους γη. Παράτησαν σκοτωμένα παιδιά και γον γονιούς ιούς άταφους. Παράτησαν περιουσίες, τον καρπό στα δένδρα και στα χωράφια το φαΐ στη φουφού, τη σοδειά στην αποθήκη το κομπόδεμα στο συρτάρι, τα πορτρέτα των προγόνων στους τοίχους τοίχους… ΔΙΔΩ ΣΩΤΗΡΙΟΥ "Οι νεκροί περιμένουν" περιμένουν

Ένας από τους πλέον συγκλονιστικούς θρήνους για τη Μικρασιατική Καταστροφή είναι αυτός των Ελλήνων της Πάφρας (ή Μπάφρα) του δυτικού Πόντου, στον βορρά της Μικράς Ασίας. Ο πληθυσμός αυτός εξολοθρεύτηκε σχεδόν ολοκληρωτικά την περίοδο της γενοκτονίας. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Ο θρήνος διασώθηκε και δημοσιεύτηκε από τον εκπαιδευτικό Χρ. Αντωνιάδη. Κοίταξε τις πέτρες της Άγκυρας, βλέπε και τα δακρυσμένα μου μάτια. Μείναμε σκλάβοι των Τούρκων, για δες της μοίρας τα γραμμένα! Οι λόφοι της Άγκυρας είναι μονοκόμματοι. Η Ελλάδα κάηκε, κατακάηκε. Να τυφλωθείς καταραμένε Άγγλε, στην Ελλάδα δεν απόμεινε καμιά ελπίδα. Ο στρατός που πήγε για την Άγκυρα Έμεινε εκεί, πεσκέσι στους Τούρκους. Όσοι μας βοήθαγαν έκαναν πίσω και τους Έλληνες τους παρέσυρε το κύμα. «Οι πικραμένοι άνθρωποι είναι στο βάθος οι πιο αισιόδοξοι, επειδή σ’ αυτούς έμεινε ακόμη το προνόμιο ν’ αγαπούν, να πιστεύουν στον άνθρωπο και τη ζωή, το προνόμιο να κυνηγούν χίμαιρες»

(Βενέζης, Γαλήνη)

Το 1924-1925 αναχώρησαν για την Τουρκία όσοι Τούρκοι είχαν απομείνει, ενώ οι σλαβόφωνοι εξαρχικοί αποσύρθηκαν στην Βουλγαρία. Στην ίδια περίοδο συντελέσθηκε η εγκατάσταση στην πόλη και τα χωριά της περιοχής, Ελλήνων από τη Θράκη και την Ανατολική Ρωμυλία, όπως και από τον Πόντο και τον Καύκασο. Οι πρόσφυγες στα Γιαννιτσά είναι από τη Στράντζα, τις Καρυές της Ανατολικής Ρωμυλίας, την Αρσού Ανατολικής Θράκης, την Τραπεζούντα Πόντου, την Πάφρα Πόντου και τη Μικρά Ασία.

Οι πρώτοι που ήρθαν, ήταν από τη Στράντζα και τη Μάδυτο, ενώ ακολούθησαν πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, την Ανατολική Ρωμυλία, τον Πόντο και την Καππαδοκία. Χαρακτηριστική είναι η παρακάτω περιγραφή από μια ανάλογη ιστορία που αφορά στα παιδιά προσφύγων τη δεκαετία του ‘50. στο βιβλίο του Αθ. Ε. Καραθανάση :

Σε λένε Σμύρνη, Φώκαια, Σερέκιοϊ, Μαινεμένη, Σαγγάριο Στην ιστορία και τον χαλασμό Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Ήταν μια γειτονιά όπου κατοικούσαν Μικρασιάτες Πόντιοι, Θρακιώτες κι ορισμένοι Μακεδόνες. Όλοι τους εργατικοί, φιλότιμοι φιλότιμοι, καλοί νοικοκυραίοι. Οι γεροντότεροι μιλούσαν κι αυτοί με την χαρακτηριστική θρακιώτικη ικη προφορά της ενδοχώρας και φορούσαν βράκες. Οι υπόλοιποι γείτονες μιλούσαν καταπώς ήξεραν, τα σμυρναίικα των παραλίων παραλίων, τα ποντιακά κι άλλοι μία παράξενη γλώσσα που δεν την καταλάβαιναν όλα τα παιδιά της γειτονιάς, κάτι σαν παλιά ρωμαίικα φαίνονταν αλλά και τουρκικά. Οι μεγάλοι στην ηλικία από αυτούς μιλούσαν λίγα ελληνικά και μεταξύ τους τουρκικά. Συνήθως κλεισμένοι στον εαυτό τους και θεληματικά απομονωμένοι. Σπάνια έβγαιναν από τα σπίτια τους και σχεδόν ποτέ δεν επισκέπτονταν το κέντρο της πόλης. Σ’ αυτήν τη γειτονιά γεννήθηκαν, μεγάλωσαν κι ούτε ήξεραν παιδιά ακόμη ακόμη, πώς βρέθηκαν εδώ οι πατεράδες τους και οι παππούδες τους. Έπρεπε να περάσει πολύς καιρός να καταλάβουν τους στίχους χους του Σεφέρη «πώς γεννήθηκαν, ν, πώς δυναμώσανε τα παιδιά μας» μας», που τους ερμήνευσαν πολύ αργότερα. Όλα τα παιδιά στη γειτονιά ήταν δεύτερη γενιά προσφύγων που έφτασαν το ’22 με την καταστροφή. Ήταν τυχεροί που σώθηκαν μες από τις φλόγες της Σμύρνης, Το λευκό θάνατο, τους έριξαν στα καράβια ή μπήκαν μόνοι τους σ’ αυτά μες από τη φωτιά, ενώ άλλοι πνίγονταν μαζί με τη Μεγάλη Ιδέα στο Λιμάνι της Σμύρνης περπάτησαν χιλιόμετρα, στο δρόμο έχασαν τους δικούς τους, άλλοι εσφάγησαν, άλλοι πέθαναν από τις ταλαιπωρίες την πείνα και τη δυστυχία, άλλοι αφέθηκαν μόνοι τους να πεθάνουν, άλλοι επέστρεψαν από την αιχμαλωσία κουβαλώντας απαίσιες μνήμες από τα στρατόπεδα,. όταν έφτασαν στην πατρίδα ήταν πρόσφυγες χωρίς στον ήλιο μοίρα. Σιγά -σιγά, έφτιαξαν τα σπιτάκια τους, τις καλύβες τους, καλλιέργησαν τα κτήματα που τους έδωσε το κράτος σαν Κλήρο,, άσκησαν τα επαγγέλματα που ήξεραν από τις πατρίδες. Τα σπίτια ήταν ταπεινά αλλά όμορφα με ασβεστωμένες γλάστρες γλάστρες, τα λουλούδια τους μοσχοβολούσαν την άνοιξη. Κι ύστερα ήρθε το ’40 έτρεξαν στην Πίνδο και έδιωξαν μαζί με τους άλλους Έλληνες, τον εεισβολέα, πολέμησαν τον κατακτητή στην Εθνική Αντίσταση. «Κι όμως το ξέραμε πως ς την άλλη αυγή δε θα μας έμενε τίποτε πια» πια

(Σεφέρης, Η τελευταία μέρα)

Στράντζα. Αρχαία ρχαία πόλη της Ανατολικής Θράκης, που όμως δεν μας είναι γνωστό πότε ακριβώς χτίστηκε. -Η Ανατολική Θράκη, όπως καθορίστηκε από τη Συνθήκη της Λωζάνης, έχει όρια στο νότο τον Ελλήσποντο Ελλήσποντο, την Προποντίδα και το στενό του Βοσπόρου, ανατολικά από τον Εύξεινο Πόντο, βόρεια την Βουλγαρία και δυτικά τη Δυτική Θράκη Θράκη-. Η Στράντζα το 1914 ήταν χτισμένη στη θέση που βρίσκεται και σήμερα, σε υψόμετρο 500μ. περίπου 85 χλμ ΒΔ της Κωνσταντινούπολης, με πλούσια βλάστηση, μεγάλα λιβάδια, άφθονα νερά, εύφορα εδάφη, δάση πυκνά και διέθεταν εκτεταμένα κρησφύγετα παντός είδους. Στο κέντρο της πόλης καμάρι και στολίδι της, πρόβαλε ο μεγαλοπρεπής ναός του πολιούχου της ΄Αϊ Γιώργης. Η Στράντζα, η πόλη που εγκατέλειψαν εξαιτίας της τότε ανελέητης οθωμανικής συμπεριφοράς το Πάσχα του 1914, είχε πληθυσμό 7500 περίπου κατοίκους. Με την ανταλλαγή λλαγή των πληθυσμών, το 1914, τετρακόσιες περίπου οικογένειες από τη Στράντζα και τη Μάδυτο ήρθαν στα Γιαννιτσά και εγκαταστάθηκαν σε εγκαταλειμμένα τουρκικά σπίτια της συνοικίας Ωρολογίου, όπως λεγόταν τότε η περιοχή εξαιτίας του Ρολογιού. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Τα σπίτια που βρήκαν εκεί για να μείνουν, χτίστηκαν από το κράτος, τον εποικισμό, ειδικά γι' αυτόν τον σκοπό. Πρόκειται για μικρών διαστάσεων σπίτια, κατάλληλα να στεγάσουν οικογένειες και να ικανοποιήσου ικανοποιήσουν ν τις βασικές ανάγκες των ενοίκων . Τα παιδιά των προσφύγων αρχικά παρακολουθούσαν τα μαθήματα τους στο σημερινό 2ο Δημοτικό Σχολείο των Γιαννιτσών. Λόγω όμως της μακρινής απόστασης του σχολείου από τα σπίτια τους, αποφασίστηκε το 1918 να ιδρυθεί νέο σχολείο στην «κάτω συνοικία» με την επωνυμία Γ΄ Μικτό Δημοτικό Σχολείο.

Ο συνοικισμός Καρυωτών Καρυωτών, άρχισε ρχισε να δημιουργείται το 1922, μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Το σχέδιο της κυβ κυβέρνησης έρνησης Ελ. Ελ Βενιζέλου προέβλεπε κατασκευή οικιών που θα υποδέχονταν τους πρόσφυγες και το 1924 εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι κάτοικοι. Οι πρόσφυγες προέρχονται από τις Καρυές Ανατολικής Ρωμυλίας(Βόρεια Ρωμ Θράκη),νότιο τμήμα της σημερινής Βουλγαρίας. Οι Θράκες υπήρξαν από τους αρχαιότερους Ευρωπαϊκούς λαούς. Οι Καρυές ήταν η δεύτερη σε μέγεθος κωμόπολη με 4000 περίπου κατοίκους. Το 1924 το 80% δηλαδή 3000 περίπου Καρυώτες εκπατρίστηκαν βίαια κι εγκαταστάθηκαν στα Γιαννιτσά. Μαζί με τα βάσανα τις πίκρες και τις ταλαιπωρίες έφεραν τα έθιμα και τις συνήθειές τους. Η εργατικότητά που τους χαρακτήριζε χαρακτήριζε, τους βοήθησε να ενταχθούν στο νέο περιβάλλον και να προοδεύσουν. Πόντιοι ονομάζονται οι Έλληνες που κατάγονται από την περιοχή του Πόντου δηλαδή τα νότια παράλια της Μαύρης θάλασσας (Εύξεινος Πόντος), στη σημερινή βορειοανατολική Τουρκία, όπως επίσης και από την ΕΣΣΔ . Η παρουσία Ελλήνων στην περιοχή του Πόντου, Πόντου ανάγεται από την ην αρχαιότητα μέχρι τους νεότερους χρόνους, χρόνους οπότε η πλειονότητά τους (οι χριστιανοί Πόντιοι) μεταφέρθηκε στην Ελλάδα, με την ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922.

Μνημείο των προσφύγων

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Το 1923 σύμφωνα με την Συνθήκη της Λωζάνης, πραγματοποιήθηκε ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων και μέσα στη συμφωνία της συνθήκης 28

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

περιλαμβανόντουσαν και οι χριστιανοί (ελληνόφωνοι ή μη) κάτοικοι του Πόντου, όπως και αυτοί της υπόλοιπης Μικράς Ασίας. Η πλειονότητα των Ποντίων προσφύγων που ήρθαν τότε στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης. Ο συνοικισμός της Νέας Τραπεζούντας, στη βόρεια πλευρά των Γιαννιτσών, χτίστηκε και κατοικήθηκε σχεδόν αποκλειστικά από πρόσφυγες. Εκεί θα δεις σήμερα και το Μνημείο των προσφύγων, στην πλατεία της Νέας Τραπεζούντας. Οι Πόντιοι χαρακτηρίζονται από τα έντονα στοιχεία παράδοσης και εθίμων που μετέφεραν από τον Πόντο. Οι χοροί, η ποντιακή διάλεκτος και κάποια από τα έθιμα διατηρούνται μέχρι και σήμερα.

Την εποχή που ήρθαν λοιπόν οι πρόσφυγες στα Γιαννιτσά, έγινε στα Γιαννιτσά και το μεγαλύτερο έργο που είδε ποτέ η περιοχή, η αποξήρανση της λίμνης και η απόδοση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων στους κατοίκους. Η κυρίως λίμνη ήταν τότε μάλλον ένα πλατύ ποτάμι έως 10.000 στρέμματα, ενώ η υπόλοιπη έκταση 340.000 στρεμμάτων ήταν βάλτοι. Για να περιοριστούν οι ζημιές από τις πλημμύρες και εξαιτίας της ελονοσίας και της επιτακτικής ανάγκης αποκατάστασης των προσφύγων, αποφασίστηκε η αποξήρανση της λίμνης. Τα έργα ξεκίνησαν το 1928 και το 1936 μοιράστηκαν συνολικά 288.750 στρέμματα εύφορης γης στους κατοίκους της περιοχής, που εγκατέλειψαν έτσι το ψάρεμα και άρχισαν να καλλιεργούν δημητριακά, καπνά και βαμβάκι στον «νεότευκτο» πλέον κάμπο των Γιαννιτσών.

Β΄ παγκόσμιος πόλεμος

Η συμμετοχή της πόλης στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ήταν ουσιαστική.

Το μεγαλύτερο «φόρο αίματος» τον έδωσε η πόλη, στις 14 Σεπτεμβρίου 1944, λίγο πριν την απελευθέρωση, όταν οι Γερμανοί εκτέλεσαν 120 περίπου κατοίκους (ανάμεσά τους ήταν και ο Δήμαρχος της πόλης, Θωμάς Μαγκριώτης) και έκαψαν μεγάλο μέρος της πόλης.

Ο γερμανικός στρατός εισέβαλε στα Γιαννιτσά στις 11 Απριλίου 1941 (Μ. Παρασκευή), στις 10 το πρωί. Στις 20 Απριλίου 1941 εγκαθίσταται προσωρινά μία μεραρχία Αυστριακών Αλπινιστών. Οι κάτοικοι μαρτυρούν τη βίαιη συμπεριφορά τους. Εισβάλουν στα καταστήματα, καταστρέφουν και αρπάζουν ό,τι βρουν. Τα έτη 1941-3 περνούν με μία σχετική ηρεμία ενώ η βία, που ασκείται από τους Γερμανούς αφορά σε μεμονωμένα γεγονότα. Η μελέτη των αρχείων του ληξιαρχείου του Δήμου Γιαννιτσών βεβαιώνει 4 τυχαίες εκτελέσεις σε διάφορα σημεία των οικισμών της πόλης. Η αλλαγή του κλίματος διαπιστώνεται προς το τέλος του έτους 1943. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1943 ο Δήμος Γιαννιτσών με επικεφαλής το Δήμαρχο, Θωμά Μαγκριώτη και τη βοήθεια των τοπικών, ποδοσφαιρικών ομάδων οργανώνει διαδήλωση στην πόλη και επιδίδει στο Γερμανό Φρούραρχο κείμενο διαμαρτυρίας κατά της πρόθεσης των Γερμανών να παραχωρήσουν την Κεντρική Μακεδονία στους Βουλγάρους. Στις 13 Νοεμβρίου 1943 οι Γερμανοί συλλαμβάνουν 50 πολίτες, τους οποίους μεταφέρουν στο στρατόπεδο του Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη. Στις αρχές του 1944 εκτελούν τους δεκατρείς-(13), ενώ οι υπόλοιποι αφήνονται ελεύθεροι μετά από πολλά βασανιστήρια.

Το ίδιο διάστημα (αρχές του 1944) οι Γερμανοί εισβάλουν για πρώτη φορά στο χωριό Ελευθεροχώρι Γιαννιτσών. Επιδίδονται σε πλιάτσικο, αρπάζουν και καταστρέφουν. Σε αυτή την επίθεση δεν υπήρξαν θύματα. Οι κάτοικοι του Ελευθεροχωρίου μαρτυρούν ότι τους Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Γερμανούς νούς συνόδευε και μία ένοπλη ομάδα ταταρικής καταγωγής με τους οποίους μπορούσαν να συνομιλούν στη ρώσικη γλώσσα. Στις 23 Μαρτίου 1944 οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους εκτελούν κατοίκους του Ελευθεροχωρίου και πυρπολούν το χωριό. Τα χωριό καίγεται, ο τόπος ος ερημώνει. Το Ελευθεροχώρι έδωσε 19 νεκρούς στον αγώνα. Στις 5 Αυγούστου 1944 ο Αυστριακός στρατιώτης Otmar Dorne εγκατέλειψε το γερμανικό στρατό κατοχής και εντάχθηκε στο 30ο Σύνταγμα του Ε.Λ.Α.Σ., που έδρευε στο βουνό Πάικο. Το γεγονός της αυτομόλησης του Dorne, αλλά και η παρουσία του λοχία των SS, Φριτς Σούμπερτ (γνωστού από τη θηριωδία του Χορτιάτη), οδήγησαν στην ομαδική εκτέλεση της 14ης Σεπτεμβρίου 1944 στα Γιαννιτσά. 112 άνθρωποι εκτελέστηκαν εκείνη τη μέρα, αφού πρώτα βασανίστηκαν με σιδηροσωλήν σιδηροσωλήνες. ες. Τα βασανιστήρια, που υπέστησαν ήταν φρικτά. Γυναίκες βιάσθηκαν, άλλες κατακρεουργήθηκαν. Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες πολίτες ήταν και ο Δήμαρχος Γιαννιτσών, Θωμάς Μαγκριώτης (εκτελέστηκε στον παλιό μύλο της οδού Ζαμίδη). Στις 18 Σεπτεμβρίου 1944 μέρος της ης πόλης παραδόθηκε στις φλόγες και οι Γερμανοί με τους συνεργάτες τους εκτέλεσαν τους πολίτες που συνάντησαν στο δρόμο. Η έρευνα στο ληξιαρχείο του Δήμου Γιαννιτσών βεβαιώνει 38 νεκρούς εκείνη τη μέρα στους δρόμους της πόλης. Οι νεκροί έμειναν εκεί, άτα άταφοι. φοι. Έγιναν τροφή για τα γουρούνια. Ο Σουηδός πρεσβευτής, Τύμπεργκ αναφέρει ότι το ένα τρίτο της πόλης καταστράφηκε από φωτιά. Οι Γιαννιτσώτες εγκαταλείπουν την πόλη. Καταφεύγουν στα χωράφια του βάλτου και διαμένουν σε πρόχειρες καλύβες. Ο Εμίλ Βένγκερ επι επισκέφθηκε σκέφθηκε τα Γιαννιτσά λίγες μέρες μετά την ομαδική εκτέλεση, ως εκπρόσωπος του Διεθνούς, Ερυθρού Σταυρού και γράφει χαρακτηριστικά: «Τα Γιαννιτσά είναι ήδη μία νεκρά πόλις» . Στις 20 Σεπτεμβρίου 1944, επιτροπή πολιτών των Γιαννιτσών επέστειλε μήνυμα προς την Εθνική Κυβέρνηση εκθέτοντας τα γεγονότα της σφαγής και ζητώντας όπλα. Οι Γερμανοί εγκατέλειψαν τα Γιαννιτσά στις 3 Νοεμβρίου του 1944.

Στον Ομαδικό Τάφο ο 1 Δημοτικό Σχολείο Γιαννιτσών είναι θαμμένοι οι εκτελεσθέντες Γιαννιτσιώτες στο χώρο του 1ου Δημοτικού Σχολείου της 14ης Σεπτεμβρίου 1944. Το μνημείο βρίσκεται στον κεντρικό τομέα των Γιαννιτσών πλησίον της Πλατείας Μάγγου. Αποτελείται από μία ανάγλυφη στήλη γυναικείας μορφής που θρηνεί, τοποθετημένη σε μαρμάρινη επιφάνεια με αετωματική απόληξη. Στη βάση του μνημείου αναγράφεται η φράση:«Ο «Ο ΔΗΜΟΣ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ 110 ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΩΝ ΔΗΜΟΤΩΝ ΥΠΟ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΩΝ ΚΑΤΟΧΗΣ ΤΗΝ 14ΗΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944» Νοτιότερα σε απόσταση 2 μέτρων είναι τοποθετημένη μαρμάρινη στήλη, όπου αναγράφονται τα α ονόματα των νεκρών. Το μνημείο φιλοτεχνήθηκε από το γλύπτη Θανάση Μηνόπουλο και ανεγέρθηκε από το Δήμο Γιαννιτσών το έτος 1976.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

1944.

Τα Γιαννιτσά απελευθερώθηκαν από τους Γερμανούς στις 17/18 17/ Οκτωβρίου του

Η ΠΕΛΛΑΙΑ ΧΩΡΑ

Η Πέλλα, μία μικρή πόλη στις ακτές του Θερμαϊκού κόλπου, έγινε πρωτεύουσα του μακεδονικού κράτους στο τέλος του 5ου - αρχές του 4ου αι. π.Χ.,

αντικαθιστώντας τις Αιγές και σύντομα εξελίχθηκε στο σημαντικότερο πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο όλης της Ελλάδας. Η επιλογή της θέσης της νέας πρωτεύουσας έγινε πιθανότατα από το βασιλιά Αρχέλαο ή από τον Αμύντα Γ΄ κυρίως για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους, αφού διέθετε εύφορα εδάφη στην ενδοχώρα της και την περίοδο εκείνη ήταν παραθαλάσσια, παρέχοντας εύκολη πρόσβαση προς όλες τις κατευθύνσεις, γεγονός που εξυπηρετούσε τόσο την ανάπτυξη του εμπορίου όσο και την επεκτατική πολιτική των Μακεδόνων βασιλέων. Η πόλη εμφανίζεται πρώτη φορά στις αρχαίες πηγές στον Ηρόδοτο κατά την περιγραφή της εκστρατείας του Ξέρξη στην Ελλάδα, ενώ α αργότερα ργότερα αναφέρεται και από το Θουκυδίδη . Όπως μαρτυρείται από άλλους συγγραφείς, ο Αρχέλαος έδωσε μεγάλη έμφαση στη διοικητική και στρατιωτική οργάνωσή της, ενώ πολλοί επιφανείς ποιητές, όπως ο Ευριπίδης, ο Αγάθων, ο Χοιρίλος, και καλλιτέχνες, όπως ο γνωσ γνωστός ζωγράφος Ζεύξις, ήλθαν από τη νότια Ελλάδα συμβάλλοντας στην πολιτιστική της ανάπτυξη. Η πόλη οργανώθηκε και επεκτάθηκε στα χρόνια του Φιλίππου Β΄ και του Κασσάνδρου, ενώ εδώ γεννήθηκε και ο γιος του Φιλίππου Β΄, Αλέξανδρος ο Μέγας. Η μορφή αυτής της π παλαιότερης αλαιότερης πόλης των κλασικών χρόνων δεν είναι καλά γνωστή, αφού έχει ανασκαφεί μόνο το νεκροταφείο της και λιγοστά αρχιτεκτονικά λείψανα στην περιοχή του σύγχρονου αρδευτικού καναλιού. Είναι βέβαιο, όμως, ότι στο τέλος της κλασικής εποχής η Πέλλα ήταν πλέ πλέον ον μία μεγαλούπολη με κανονική ρυμοτομία κατά το μοντέρνο σύστημα της περιόδου, το ιπποδάμειο, με μεγάλους κεντρικούς δρόμους και κάθετες οδούς. Ο Ξενοφώντας την αναφέρει ως τη μεγαλύτερη πόλη της Μακεδονίας, άποψη που έρχεται σε αντίθεση με την αναφορά του υ Δημοσθένη, ότι ο Φίλιππος γεννήθηκε σε ένα μικρό και ασήμαντο χωριό, αν και γενικά αυτός ο χαρακτηρισμός θεωρείται από τους ερευνητές ρητορική έκφραση. Η εποχή της μεγάλης ακμής για την Πέλλα ήταν η ελληνιστική περίοδος, το β΄ μισό του 4ου, ο 3ος και ο 2 2ος ος αι. π.Χ. Μέσα από την ποικιλία των ανασκαφικών ευρημάτων μπορούμε να παρακολουθήσουμε καθαρά τη μορφή της, αντλώντας στοιχεία για την οχυρωματική τέχνη, την πολεοδομία, την οικιστική, την ανακτορική, τη θρησκευτική και την ταφική αρχιτεκτονική και την π παραγωγική αραγωγική της δραστηριότητα. Η ελληνιστική πόλη της Πέλλας στήριξε την ανάπτυξη στην καθιέρωσή της ως πρωτεύουσα του μακεδονικού κράτους και στην πλούσια εμπορική της κίνηση. Η μεγάλων διαστάσεων αγορά που διέθετε, με τα εργαστήρια παραγωγής και τα καταστήματα ματα πώλησης προϊόντων κεραμικής, μεταλλικών αντικειμένων, αλλά και ειδών διατροφής, διοχέτευε τα είδη αυτά σε όλη τη Δυτική Μακεδονία και βορειότερα. Το μνημειακό κτηριακό συγκρότημα του ανακτόρου αποδεικνύει, από την άλλη πλευρά, την πρόθεση των Μακεδόνω Μακεδόνων ν βασιλέων να δώσουν μια ξεχωριστή μορφή Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

στην καινούργια πρωτεύουσά τους. Μνημειακή μορφή απέκτησαν και οι ιδιωτικές κατοικίες με δωρικά ή ιωνικά περιστύλια και πολλές φορές με δεύτερο όροφο. Ο πλούτος της πόλης και των κατοίκων της επιβεβαιώνεται από τα ψ ψηφιδωτά δάπεδα και τη χρωματική διακόσμηση των τοίχων, η οποία αποτελεί σπάνιο δείγμα διατηρημένης ελληνικής ζωγραφικής του Α΄ πομπηιανού στυλ. Τα έργα αυτά φανερώνουν και την ύπαρξη οργανωμένων εργαστηρίων στη μακεδονική πρωτεύουσα, τα οποία έδιναν κατευθ κατευθυντήριες υντήριες γραμμές στην τέχνη της εποχής. Παράλληλα με τον ιδιωτικό βίο, έμφαση δόθηκε και στη θρησκευτική ζωή με τη δημιουργία σημαντικών ιερών, τα οποία διέθεταν και χώρους εργαστηρίων, γεγονός που μαρτυρεί οργανωμένη λατρεία σε κεντρικά σημεία της πόλης. Το 168/167 π.Χ. η Πέλλα καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους και κατά τον πρώτο διαχωρισμό της Μακεδονίας εντάχθηκε στην τρίτη μερίδα (regio). Με τη δημιουργία της ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας από το 148 π.Χ. η έδρα του Ρωμαίου διοικητή μεταφέρθηκε στη Θεσσαλ Θεσσαλονίκη, ονίκη, οπότε η Πέλλα άρχισε σταδιακά να χάνει τη δύναμή της. Η καταστροφή της επήλθε μετά από σεισμό, πιθανόν στην πρώτη δεκαετία του 1ου αι. π.Χ. Μέχρι τότε είναι βέβαιο ότι στην πόλη υπήρχε έντονη παραγωγική και οικοδομική δραστηριότητα. Το 30 π.Χ. οργαν οργανώθηκε από τους Ρωμαίους η νέα Πέλλα, που μετατοπίσθηκε δυτικότερα, στο πλάτωμα που εκτείνεται βόρεια από τα λεγόμενα Λουτρά του Μ. Αλεξάνδρου, στη θέση της σύγχρονης Νέας Πέλλας. Στους αιώνες που πέρασαν, οι προσχώσεις των ποταμών Λουδία, Αλιάκμονα και Αξιού ιού αναδιαμόρφωσαν την περιοχή, έτσι ώστε σήμερα η αρχαία πόλη, μετά και την αποξήρανση της λίμνης των Γιαννιτσών, να απέχει 23 χιλ. από τις ακτές του Θερμαϊκού. Περιηγητές του 18ου και 19ου αιώνα περιέγραψαν τα ερείπια της Πέλλας και τα συνέδεσαν με τις γγραπτές ραπτές πηγές. Οι πρώτες ανασκαφές στην αρχαία πόλη έγιναν το διάστημα 1957 1957-1964. 1964. Τότε αποκαλύφθηκαν οι οικίες με τα ψηφιδωτά δάπεδα και τμήμα του ανακτόρου, ενώ κατά τη δεύτερη περίοδο των ανασκαφών (1976 ως σήμερα) αποκαλύφθηκαν η αγορά, τμήμα του ανακτόρ ανακτόρου, άλλες κατοικίες, τμήματα της οχύρωσης, ιερά και νεκροταφεία. Την περίοδο 1957 1957-1964 πραγματοποιήθηκαν και οι βασικές αναστηλωτικές εργασίες (τοίχοι και ιωνικό περιστύλιο του σπιτιού με το ψηφιδωτό του Διονύσου), ενώ το 1976 αναστηλώθηκε ένας κίονας του περιστυλίου του σπιτιού με το ψηφιδωτό της αρπαγής της Ελένης. Το 1998 άρχισε η συντήρηση συντήρηση-αποκατάσταση αποκατάσταση των αρχιτεκτονικών λειψάνων της νότιας στοάς της αγοράς, που θα συνεχισθεί σταδιακά και σε άλλους ανασκαφικούς τομείς. Τα τελευταία χρόνια οι προσπάθειες επικεντρώνονται στη συντήρηση των αρχιτεκτονικών λειψάνων και στη συνολική ανάδειξη της Πέλλας και της ευρύτερης περιοχής της.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Συνοικίες της πόλης To 1520 έγινε απογραφή των σπιτιών της πόλης. Έτσι η πόλη έχει 793 σπίτια τούρκικων οικογενειών,25 25 χριστιανικών οικογενειών και 24 εβραϊκών οικογενειών Αν σε κάθε σπίτι έμενε μια πενταμελής οικογένεια η πόλη θα έπρεπε να είχε γύρω στις 4.000 κατοίκους. Ο Τούρκος γεωγράφος CAZI CELEBI γύρω στα 1640 περιγράφει την πόλη σαν έναν τόπο με πολλά τεμένη, λουτρά κι αναφέρει τα ευσεβή ιδρύματα του Ισά Μπέη και του Αχμέτ. Ο EVILIA CELEBI λέει για τα Γιαννιτσά Γιαννιτσά: «έχει 17 συνοικίες,1500 1500 πέτρινα σπίτια, σπίτια αρχοντικά σκεπασμένα με κεραμίδια, με αμπέλια και κήπο μονόπατα και δίπατα, ευρύχωρα και σε απόσταση τοποθετημένα το ένα από το άλλο άλλο, το καθένα τους έχει άφθονα ζωογόνα νερά νε και κήπους. Έχει 17 τζαμιά, το πιο στολισμένο, είναι το τζαμί του Ισκεντέρ Μπέη.

Εικόνα 1 Νότιος Τομέας 1915-16

Αρχές του 19ου αιώνα η παρακμή της πόλης είναι φανερή. Διαθέτει τώρα μόνο 8 τζαμιά που λειτουργούν . Όσο προχωρούμε στο 19ο αιώνα οι χριστιανοί αποτελούν ήδη πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού. Το 1867 χτίζεται μετά από άδεια ο ναός που αποτελεί τη Μητρόπολη ητρόπολη της πόλης. Από τους 1300 περίπου χανέδες,που που αναφέρονται αν στη δεκαετία του 1870,οι ,οι Τούρκοι κατέχουν τα 800 και οι χριστιανοί τα 500.Έχουν ήδη 5 συνοικίες, τον Κάτω Μαχαλά τη Τζουμρά Τζουμρά,το το Πορόι, το Βαρόσι και την Μπουτσάβα. Η εποχή 1870 και 1910 χαρακτηρίζεται από βαλκα βαλκανική νική αστάθεια.

Ο Η. Βουτερίδης που επισκέπτεται τα Γιαννιτσά το 1909 και μετά την απελευθέρωση δίνει μια ωραία περιγραφή των συνοικιών. «Στους δρόμους του τουρκικού τμήματος,τους

στενούς, κατωφερικούς και καλντεριμοστρωμένους επερπατούσαν αγέρωχοι οι μπέηδες ρίχνοντας αγριωπές ματιές στους χριστιανούς.

Στη μέση σχεδόν της Τούρκικης συνοικίας, σε κάποιο ψήλωμα ένα μεγάλο Μαυσωλείο .Τάφοι μαρμάρινοι υψώνονται εκεί,στολισμένοι στολισμένοι με συμπλέγματα συμβολικά, με αραβουργήματα, με βαφές Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

χρυσοκόκκινες και χρυσοπράσινες, σινες, με ρητά από το Κοράνι Κοράνι, με επιγραφές επίχρυσους, με διάφορα άλλα στολίδια μουσουλμανικού γούστου. Μες στη χριστιανική συνοικία οι δρόμοι μοιάζουν με χαντάκια. Τα σπίτια χαμηλά κακοφτιαγμένα., ταπεινά.

Ξεχωρίζει ανάμεσα από όλα το Μητροπολιτικό κτίριο. κτίρι Δίπλα του η Ελληνική Εκκλησία μεγάλη και καλοφτιαγμένη και κοντά της τα ελληνικά σχολεία. Κτίριο στερεό, στερεό χτισμένο από πέτρα σε τμήματα αρρένων και θηλέων. Τα ελληνικά σπίτια συγκοινωνούν το ένα με το άλλο. Έχουν κοινές αυλές, ανθοφυτεμένες που χωρίζονται χωρίζοντα κάπου κάπου με χαμηλό φράκτη και οι διάδρομοί τους είναι και δρόμοι που χρησιμεύουν δια την

αναμεταξύ τους συγκοινωνία.

Τα περισσότερα χριστιανικά σπίτια έμοιαζαν με καλύβες, μόνο στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας οι πιο πλούσιοι χριστιανοί κατασκεύ κατασκεύασαν ασαν αξιόλογες κατοικίες, τα λεγόμενα αρχοντικά.

Ένα αρχοντικό διέθετε δυο ορόφους με εσωτερική σκάλα και υπόγειο ή δυο ορόφους και ισόγειο. Αποτελούνταν από πολλά δωμάτια(7 δωμάτια(7-8)εκτός 8)εκτός από την κουζίνα και τις τουαλέτες και στον προαύλιο χώρο ήταν οι στάβλοι και οι μεγάλες αποθήκες. Η εσωτερική πλευρά έβλεπε στην αυλή. το ισόγειο και ο πρώτος όροφος με τις προεξοχές ήταν λιθόκτιστοι και ο άλλος όροφος από ελαφρότερα υλικά. Αργότερα με την εγκατάσταση των προσφύγων κτίζονται τα λεγόμενα προσφυγικά σπίτια δύο δω δωματίων. Στις αρχές του 20ου αιώνα υπήρχαν 11 μουσουλμανικές και 5 χριστιανικές συνοικίες. Οι Τουρκικοί Συνοικισμοί βρισκόντουσαν στο νότιο ότιο μέρος της πόλης, κυρίως βόρεια της Εγνατίας και καταστράφηκαν από φωτιά, το 1912 1912, όταν μπήκε στην πόλη ο Ελληνικός Στρατός. Η πόλη δέχτηκε μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών, πρόσφυγες και δημιουργήθηκαν οι νέοι συνοικισμοί: των Καρυωτών, της Νέας Τραπεζούντας (Τσαλί) και της Μπάφρας. Η πόλη κάηκε για δεύτερη φορά, το Σεπτέμβρη του 1944.Από τα α παλιά σπίτια των Γιαννιτσών, που ήταν χτισμένα κατά τη Μακεδονίτικη αρχιτεκτονική, καθώς και από τα νεοκλασικά της περιοχής του Αγίου Γεωργίου ελάχιστα σώζονται.

Πώς χτίζονταν τα σπίτια παλαιότερα Η φύση ήταν αυτή που έδινε όλα τα υλικά για να κτιστεί τότε ένα σπίτι.

Αυτός που αποφάσιζε να κτίσει, έπρεπε ο ίδιος µαζί µε τους µαστόρους να βρει απ' τη γύρω περιοχή και να µεταφέρει τα υλικά. Και επειδή χρειαζόταν πολύς χρόνος και κόπος για τη µεταφορά µεταφορά,, αυτή διαρκούσε περίπου δυο ή τρία χρόνια. Όλες οι µεταφορές των υλικών γινόταν µε τα ζώα, γαϊδούρια ή µουλάρια.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Καλύτερες πέτρες ήταν οι ασβεστόπετρες και οι χαλβαδόπετρες ή τραγάνες. Αφού κουβαλούσε τις πέτρες, έπρεπε µε το σφυρί και το καλέµι να τις κοµµατιάσει σε µικρότερα

µέρη. Τις γωνιακές πέτρες τις πελεκούσαν προσεκτικά, δίνοντάς τες ορθογώνιο σχήµα.

Σαν ξύλο προτιµούσαν της βελανιδιάς, γιατί είναι σκληρό ξύλο και αντέχει στο χρόνο και στο σαράκι. Ανάλογα µε τη χρήση είχαν και τις ανάλογες ονοµασίες, όπως: ποταµούς ( για δοκάρια), πατόξυλα(για σανίδες), µαχές(για τη σκεπή), τσιµπίδια, παπάδες κ.α,

Έπρεπε να κουβαλήσει και χώµα, συνήθως κοκκινόχωµα, και τα κεραµίδια, τα µόνα που δεν τα έκαναν στο χωριό µας.

Τα καρφιά τα έκανε ο χαλκιάς του χωριού στο χαλκιαδιό από σίδερο, όπως και όλα σχεδόν τα εργαλεία που θα χρησιµοποιούσαν για το κτίσιµο.

Πολύ αργότερα, από τη δεκαετία του '50, άρχισαν να χρησιµοποιούν τούβλα, άµµο, ασβέστη και λίγο αργότερα τσιµέντο. Εκτός από την άµµο, που την έπαιρναν απ' τους λάκκου της περιοχής, τ' άλλα τα έφερναν απ' αλλού. Βλέπουµε πως ότι χρειαζόταν για να κτιστεί ένα σπίτι, οι άνθρωποι το έπαιρναν αρχικά απ' τη γύρω περιοχή. Απλώς τα κατεργάζονταν λίγο και τα χρησιµοποιούσαν.

Η κατασκευή του σπιτιού. Για να κάνουν το σπίτι άρχιζαν απ' το σχέδιο. Τότε µηχανικοί δεν υπήρχαν όπως σήµερα και έτσι το σχέδιο το έκανε ο µάστορας σε συνεννόηση µε το νοικοκύρη. Το σχέδιο το κάνανε σ' ένα απλό χαρτί. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Οι κύριοι χώροι του σπιτιού ήταν τα δωµάτια, συνήθως δύο, µια σάλα.Τα περισσότερα σότερα ήταν µονώροφα και κάλυπταν επιφάνεια περίπου 50 τ.µ. Για να φτιάξουν το σπίτι, έσκαβαν πρώτα τα θεµέλια.

Το σκάψιµο γινόταν µε κασµά και φτυάρι και σε βάθος, ανάλογα µε το έδαφος. Αν το έδαφος ήταν σκληρό (πετρώδες), τότε έσκαβαν µέχρι µισό µέτρο. Αν ήταν µαλακό, µέχρι 1,5 µ.

Μετά έβαζαν µέσα πέτρες που τις έκτιζαν µε λάσπη φτιαγµένη από χώµα και νερό. Το καλύτερο χώµα ήταν το κοκκινόχωµα, γιατί έδενε στερεότερα τις πέτρες. Με τον ίδιο τρόπο έκτιζαν τους εξωτερικούς τοίχους του σπιτιού σπιτιού. Σε διαστήµατα έβαζαν ξύλα κατά τά µήκοςτου τοίχου, τις λεγόµενες ξυλοδεσιές, για να είναι πιο στερεό το σπίτι. Οι εξωτερικοί τοίχοι είχαν µεγάλο πάχος, από µισό µέτρο µέχρι 80 εκ. Στις γωνίες αυτών των τοίχων έβαζαν πελεκητές ορθογώνιες πέτρες.

Για τους εσωτερικούς τοίχου τοίχους είχαν άλλη τεχνική . Αφού τοποθετούσαν δυο ξύλινες κολόνες, έβαζαν άλλες δυο χιαστή, έπλεκαν, όπως πλέκουν το καλάθι, λεπτές σανίδες. Μετά την

επιφάνεια την κάλυπταν µε λάσπη. άλλο.

Πάνω στους τοίχους τοποθετούσαν µεγάλα ξύλινα δοκάρια, απ' τον έναν τοί τοίχο στον

Αν το σπίτι ήταν µονώροφο, τότε έκαναν από πάνω τη σκεπή. Αν ήταν διώροφο, τότε πάνω στα ξύλινα δοκάρια, έβαζαν σανίδια και έτσι δηµιουργούσαν το πάτωµα του δεύτερου ορόφου. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Για τη σκεπή έβαζαν από κάτω τα πέταυρα, σανίδες λεπτές, και πάνω πέτρες ή τα κεραµίδια. Τα κεραµίδια διαφέρουν απ' τα σηµερινά, και λέγονται τούρκικα.

Συνήθως άφηναν στη σκεπή ένα µικρό παραθυράκι, το φεγγίτη, που άνοιγε από µέσα, για να µπαίνει φως και αέρας.

Έτσι τα παλιότερα σπίτια δεν είχαν ταβάνι. Αργότερα έκαναν ταβάνι, το λεγόµενο καλαµωτό. Χρησιµοποιούσαν πλεγµένα λεπτά καλάµια, δηµιουργούσαν ένα πλέγµα πάνω στο οποίο έβαζαν σοβά.

Το δάπεδο αυτών των σπιτιών ήταν µε χώµα (µέλαγκας). Οι νοικοκυρές µια ή δυο φορές το χρόνο το έχριζαν. Έπαιρναν κοκκινόχωµα, το έκαναν λάσπη και το άλειφαν στο πάτωµα. Με αυτόν τον τρόπο το πάτωµα γινόταν ίσιο και έκλειναν οι τρύπες και οι χαραµάδες που είχαν δηµιουργηθεί. Ιδιαίτερη προσοχή έδιναν στο κτίσιµο του τζακιού. Ο κάθε τεχνίτης κρατούσε κρυµµένα τα µυστικά κατασκευής και συνήθως τα έλεγε στο γιο του. Το τζάκι, για να θεωρούνταν πετυχηµένο, έπρεπε να µην καπνίζει µε οποιοδήποτε καιρό. Το µυστικό βρισκόταν και στην καµινάδα, που έπρεπε να ξεπερνά σε ύψος τη σκεπή και στο λαιµό του τζακιού.

Τα σηµερινά σπίτια χτίζονται µε µπετόν και τούβλα. Στα θεµέλια, στις κολώνες και στην πλάκα χρησιµοποιείται µαζί µε το µπετόν και σίδερο. Στα κουφώµατα χρησιµοποιούνται συνθετικά υλικά µε διπλά τζάµια για καλύτερη µόνωση. Οι στέγες είναι φτιαγµένες από ξύλο και κεραµίδια ευρωπαϊκού τύπου. Τα σηµερινά σπίτια ή πολυκατοικίες έχουν µεγάλα µπαλκόνια για να µπορούν οι κάτοικοι τους να κάθονται έξω συνήθως τα καλοκαίρια. Σήµερα οι αρχιτέκτονες που σχεδιάζουν τα κτίρια, προσπαθούν να τα κάνουν όσο γίνεται πιο φιλικά προς το περιβάλλον και εμφανισιακά αλλά και κατασκευαστικά, χρησιµοποιώντας υλικά φιλικά προς το περιβάλλον.

Το 1ο Ελληνικό σχολείο

Το 1ο σχολείο που ιδρύθηκε στα Γιαννιτσά είναι το ιστορικό σχολικό κτίριο, πίσω από τη Μητρόπολη, στην πιο πυκνοκατοικημένη χριστιανική συνοικία της πόλης, γνωστό ως Ελληνικό σχολείο. Χτίστηκε το 1888 στη θέση παλαιότερου σχολικού κτηρίου που κάηκε. Το σχολείο αυτό μετά την απελευθέρωση της πόλης (1912) χαρακτηρίστηκε ως 1ο δημοτικό σχολείο Γιαννιτσών.

Είκοσι χρόνια αργότερα το ίδιο σχολείο, χάρη σε μια αυθαιρεσία, μετονομάστηκε σε 4 ενώ ως 1ο ονομάστηκε το σχολείο του συνοικισμού των Καρυωτών. Αργότερα, το κτίριο κατέρρευσε από τις βροχές και τα τμήματα που απέμειναν κατεδαφίστηκαν. ο

Το νέο κτήριο παραχωρήθηκε στο 4ο νηπιαγωγείο και το 4ο δημοτικό μεταφέρθηκε κοντά στο κοιμητήριο της Μητροπόλεως. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

ΙΕΡΟΙ ΝΑΟΙ Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μητρόπολη

Στα Γιαννιτσά, ως τα μέσα του 19ου αι., δεν υπήρχε χριστιανικός ναός και οι χριστιανοί της πόλης εκκλησιάζονταν στο ναό του Aγίου γίου Αθανασίου Πενταπλατάνου. Οι Γιαννιτσιώτες ζήτησαν μέσω του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως να τους χορηγηθεί άδεια για ανέγερση εκκλησίας.

Είναι φανερό ότι οι Τούρκοι δεν επέτρεπαν το χτίσιμο χριστιανικής εκκλησίας γιατί τα Γιαννιτσά θεωρούνταν η ιερή πόλη των Τούρκων.

Με το Σουλτανικό φιρμάνι, του έτους 1275 (δηλ.1858),τελικά πέτυχαν την παραχώρηση άδειας για την ανέγερση του Ορθόδοξου ναού ‘Κοιμήσεως της Θεοτόκου’. Στο φιρμάνι καθορίζονταν οι διαστάσεις για την κατασκευή της εκκλησίας, εκκλησίας μήκους 32 πήχεων, πλάτους 24 και ύψους 10 10. Το κωδωνοστάσιο (καμπαναριό), με την καμπάνα κατασκευασμένη στην Οδησσό, λειτούργησαν το 1880. Κατά την παράδοση, ο μπέης, στέρησε το νερό στους κατοίκους των Γιαννιτσών! Επιτάξανε λοιπόν κι αυτοί το ο κρασί τους, της σοδιάς του 1861 κι έτσι κατόρθωσαν να αναγείρουν τον μοναδικό ίσως ναό στην ιστορία, που κτίστηκε εξ’ ολοκλήρου με κρασί! Θέση: Η εκκλησία βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της πόλης των Γιαννιτσών. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Χρονολογία: 1867. Αργότερα όμως και κατά διαστήματα έγιναν προσθήκες και ανακαινίσεις. Τύπος: Τρίκλιτη Βασιλική

Περίστωο: Υπάρχει τοξοστοιχία στη βορινή, δυτική και νότια πλευρά με κίονες κτιστούς, τετράγωνους 0,60Χ0,60 μέτρα.

Κόγχη Ιερού: Η αψίδα του ιερού βήματος είναι πεντάπλευρη με τυφλές αψίδες και πτυχωτό γείσωμα.

Τοιχοποιία: Η λιθοδομή έχει πάχος 0,85 μέτρα. Στην ανατολική πλευρά, εξωτερικά, υπάρχει εντοιχισμένο αρχαίο ανάγλυφο.

Ανοίγματα: Υπάρχουν τρεις είσοδοι, στη βορινή, τη δυτική και νότια πλευρά της εκκλησίας. Τα παράθυρα είναι μικρά, ορθογώνια και σιδερόφραχτα.

Στέγη: Η στέγη είναι δίρριχτη με αποτμήσεις στην ανατολική και δυτική κορυφή. Η κάλυψη γίνεται με κεραμίδια. Κωδωνοστάσιο: Το κωδωνοστάσιο είναι πυργοειδές και βρίσκεται σε επαφή με τη νότια πλευρά της ΝΑ γωνίας της εκκλησίας. Δάπεδο: Το δάπεδο παλιότερα είχε επίστρωση με κεραμικά πλακάκια 0,20Χ0,20 μέτρα. Σήμερα, κεραμικά πλακάκια υπάρχουν μόνο στο δάπεδο του περιστώου, ενώ το δάπεδο της εκκλησίας καλύπτουν μωσαϊκά πλακάκια. Κίονες: Οι κίονες είναι κυκλικής διατομής με ξύλινο τετραγωνικό πυρήνα και επένδυση μπαγδατιού. Εξωτερικά είναι ελαιοχρωματισμένοι. Οροφή: Η οροφή είναι μεταγενέστερη, ξύλινη νταμπλαδωτή.

Τέμπλο: Το εικονοστάσιο είναι ξύλινο και σε κάτοψη ευθύγραμμο.

Φορητές Εικόνες: Η Σταύρωση του Χριστού (3 Μαρτίου 1865), Ο Άγιος Αντώνιος (3 Σεπτεμβρίου 1860), Ο Άγιος Χαράλαμπος (5 Μαΐου 1863), Τα Εισόδια της Θεοτόκου (11 Μαρτίου 1865), Οι Τρεις Ιεράρχες (24 Μαΐου 1870), Η Γέννηση του Ιωάννη του Προδρόμου (1869), Η Πεντηκοστή (9 Μαρτίου 1869), Οι Άγιοι Πάντες (1865), Ο Άγιος Αθανάσιος, Η Βαϊοφόρος, Η Ψηλάφηση του Θωμά, Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, Οι Άγιοι Τεσσαράκοντα Μάρτυρες, Οι Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη, Ο Άγιος Γεώργιος, Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, Η Γέννηση του Χριστού και ο Άγιος Νικόλαος. Ιερός Ναός Πέτρου και Παύλου Θέση: Βρίσκεται στο κεντροδυτικό τμήμα της πόλης των Γιαννιτσών Χρονολογία: Ο Ναός εγκαινιάστηκε το έτος 1972

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Τύπος:: Σταυροειδής με τρούλο

Διαστάσεις:: 27 μέτρα μήκος, 18 μέτρα πλάτος, 18 μέτρα μέγιστο ύψος. Στέγη:: Η στέγη είναι τετράριχτη και καλύ καλύπτεται με κεραμίδια.

Κωδωνοστάσιο:: Το κωδωνοστάσιο είναι πυργοειδές και εφάπτεται της ΒΔ γωνίας.

Τοιχογραφίες:: Οι τοιχογραφίες φιλοτεχνήθηκαν από τον Σταύρο Γκοσπουντίνη. Είναι μικτής τεχνοτροπίας (βυζαντινής και αναγεννησιακής). Οι φορητές εικόνες είναι του αγιογράφου Δημητρίου Ρίτσου. Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου

Θέση: Βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της πόλης των Γιαννιτσών Χρονολογία: Ο Ναός εγκαινιάστηκε το έτος 1957 Τύπος: Σταυροειδής με τρούλο.

Διαστάσεις: 27 μέτρα μήκος, 18,5 μέτρα πλάτος, 11 μέτρα ύψος.

Τοιχοποιία: Ο ναός είναι λίθινος με διακοσμητικό επίχρισμα στους εξωτερικούς τοίχους. Στέγη: Η στέγη είναι τετράρριχτη και καλύπτεται με κεραμίδια.

Ανοίγματα: Υπάρχουν τρεις είσοδοι, στη δυτική, τη νότια κκαι αι τη βόρεια πλευρά (εξωτερική είσοδος γυναικωνίτη) του Ναού.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Κωδωνοστάσιο: Το κωδωνοστάσιο είναι πυργοειδές και εφάπτεται της ΒΔ γωνίας.

Τοιχογραφίες: Οι τοιχογραφίες είναι του Χριστοφάνη Βουτσινά (κρητικής σχολής) και του Κατσιόλα (κρητικής σχολής). Οι φορητές εικόνες του τέμπλου είναι των Καρτονιών (αγιορείτες μοναχοί), αναγεννησιακής τεχνοτροπίας.

Ιερός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Θέση: Βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της πόλης των Γιαννιτσών

Χρονολογία: Ο Ναός εγκαινιάστηκε το έτος 1952 1952-3. Το 1988-90 90 προσετέθη ο νάρθηκας. Τύπος: Τρίκλιτη Βασιλική

Στέγη: Η στέγη είναι τετράρριχτη και καλύπτεται με κεραμίδια.

Ανοίγματα: Υπάρχουν τρεις είσοδοι, στη βορινή, τη δυτική και τη νότια πλευρά του Ναού. Διαστάσεις: Μήκος=25 μέτρα, Πλάτος=17 μέτρα, Ύψος=8 μέτρα

Κωδωνοστάσιο: Το κωδωνοστάσιο είναι πυργοειδές και εφάπτεται της ΒΔ γωνίας.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Τοιχογραφίες: Οι τοιχογραφίες του Ναού (Χριστοφάνης Βουτσινάς) και οι φορητές εικόνες του τέμπλου (αγιογράφοι μοναχοί του Ωρωπού) εί είναι ναι βυζαντινής τεχνοτροπίας. Οι αγιογραφίες στα κλίτη (Κούλογλου και Σαρρής) περιγράφουν σκηνές από τη ζωή του Χριστού (νότιο κλίτος) και τη ζωή της Παναγίας (βόρειο κλίτος).

Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής Θέση: Βρίσκεται στο ΝΑ τμήμα της πόλης των Γιαννιτσών. Γιαννιτ Χρονολογία: Ο Ναός εγκαινιάσθηκε το 1977. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας στη θέση υπήρχε τζαμί με μιναρέ τα οποία όμως σήμερα δεν διατηρούνται. Τύπος: Τρίκλιτη Βασιλική

Ανοίγματα: Υπάρχουν δύο είσοδοι στην ανατολική και νότια πλευρά του ναού.

Τοιχογραφίες: Οι τοιχογραφίες φιλοτεχνήθηκαν από τους Βύρωνα Κάρλα και Αβραμίδη και είναι βυζαντινής τεχνοτροπίας. Οι φορητές εικόνες φιλοτεχνήθηκαν από τους αγιογράφους μοναχούς του Ωρωπού, επίσης βυζαντινής τεχνοτροπίας. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Ακριβώς δίπλα στον παλιό Ναό, έχει χτιστεί και βρίσκεται ο νέος Ναός .

Ιερός Ναός Αγίας Αικατερίνης

Θέση: Βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της πόλης των Γιαννιτσών Χρονολογία: Ο Ναός εγκαινιάστηκε το έτος 1972 Τύπος: Τρίκλιτη Βασιλική. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Διαστάσεις: 17 μέτρα μήκος, 10 μέτρα πλάτος, 5,5 μέτρα ύψος. Στέγη: Η στέγη είναι δίρριχτη και καλύπτεται με κεραμίδια.

Ανοίγματα: Υπάρχουν δύο είσοδοι, στη δυτική και τη νότια πλευρά του Ναού.

Κωδωνοστάσιο: Το κωδωνοστάσιο είναι πυργοειδές και εφάπτεται της ΝΔ γωνία γωνίας.

Τοιχογραφίες: Οι φορητές εικόνες (βυζαντινής και αναγεννησιακής τεχνοτροπίας) είναι του αγιογράφου Ιωάννη Κασόλα. Η Παναγία η Πλατυτέρα (βυζαντινής τεχνοτροπίας) είναι του Βουτσινά.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ Επαγγέλματα

Ολόκληρη η περιοχή ήταν, στο κέντρ κέντρο ο της οικονομικής δραστηριότητας, δραστηριότητας ήδη από τα χρόνια των Ρωμαίων. Ο λόγος απλός: η Εγνατία Οδός, ο περίφημος δρόμος ορόσημο που φτιάχτηκε εκείνη την εποχή (μεταξύ 146 και 120 π. Χ) και ένωνε τις πολιτείες της Αδριατικής με την Προποντίδα. Ήταν η πρώτη φορά που κατασκευάστηκε ένας δρόμος τέτοιας έκτασης και μηχανικής αρτιότητας, με πλακόστρωση πλακόστρωση, οδόσημα και σταθμούς αλλαγής ίππων και άλλαξε για πάντα τη χωροταξία της περιοχής, δίνοντας την ευκαιρία σε ανθρώπους και εμπορεύματα να κινούνται γρήγορα και με ασφάλ ασφάλεια. Τα Γιαννιτσά στα χρόνια των Οθωμανών υπήρξαν ένας από τους πιο αξιόλογους οικονομικούς πόλους της Μακεδονίας. Αυτό το σημαντικό ρόλο παίζουν και σήμερα, τηρουμένων των αναλογιών. Σύμφωνα με πηγές του 15ου αιώνα στην πόλη παράγονται μαντίλια, ενώ τα κκάρα τους είναι αρχαϊκού, ρωμαϊκού τύπου χωρίς ακτίνες στους τροχούς. Οι κάτοικοι ήταν επιδέξιοι στην κατασκευή περίτεχνων καπνοσυρίγγων, ενώ ολόκληρη μανιφατούρα είχε στηθεί για την παραγωγή προϊόντων καλαθοπλεκτικής από ιτιά,

Τρύγος 1959

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

λυγαριά και σάζι, πράγμα που συμφωνεί με το οικοσύστημα της παραλίμνιας περιοχής. Τα βασικά προϊόντα, ήταν το βαμβάκι και ο καπνός. Ο καπνός των Γιαννιτσών είναι τόσο γνωστός γνωστός, ώστε ένα από τα μεγαλύτερα γερμανικά εργοστάσια του 19ου αιώνα, στη Δρέσδη Δρέσδη, σήμερα σε άλλη χρήση ονομάζεται "Γενιτζέ". Καπνός και βαμβάκι ήταν αντικείμενο συναλλαγών με πολλούς εμπόρους, ιδίως της Θεσσαλονίκης, κάθε καταγωγής και θρησκεύματος. Αναφέρονται συχνά στις εκθέσεις προξένων και μεταφέρονταν δια θαλάσσης σε λιμάνια της Ευρώπης, ιδίως στ στη Μασσαλία, αλλά και στην Ανατολή . Άλλα πρωτογενή προϊόντα ήταν τα ψάρια (έως την αποξήρανση της λίμνης στο Μεσοπόλεμο )αλλά και στις βδέλλες, που ήταν απαραίτητες στο φαρμακείο της Ευρώπης ως αφαιμακτικό μέσο. Σ' αυτά πρέπει να προστεθούν τα δημητριακά δημητριακά, που τα καλλιεργούσαν στις μη αρδευόμενες

Βελόνιασμα καπνού 1964

περιοχές, αλλά και το κρασί που μαζί με άλλα παράγωγα της αμπέλου ήταν δημοφιλές. Πολλά αμπέλια καταγράφονται στη γειτονιά των Γιαννιτσών σε χάρτες των αρχών του 20ου αιώνα. Μέχρι την δεκαετία εκαετία του 1950 η γεωργική καλλιέργεια, η μεταφορά των προϊόντων και η επικοινωνία των χωριών με την πόλη βασιζόταν στα κάρα. Ένα καροποιείο απασχολούσε 11 11-15 άτομα. Αν πάλι αναζητήσουμε την εννοιολογική προέλευση πολλών επιθέτων θα διαπιστώσουμε ότι προέρχονται ρχονται από τα επαγγέλματα αυτά. Αλμπάνης-πεταλωτής, πεταλωτής, Κουντουράς-παπούτσια, Κουντουράς χαλκιάς, αμπατζής-ύφασμα, αραμπατζής-κάρα, κάρα, οργαντζής-μουσική, μουσική, σαπουντζής, Ψαλλίδας κ. ά.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Μετά την αποξήρανση της λίμνης οι κυριότερες καλλιέργειες παρέμειναν τα δημητριακά, ο καπνός,, το βαμβάκι και τα τεύτλα. Στη δεκαετία του 1950 τα τρακτέρ αντικατέστησαν τα ζώα και τα κάρα, με αποτέλεσμα να πέσουν σε μαρασμό και να εξαφανισθούν όλα τα παλιότερα επαγγέλματα. Τα Γιαννιτσά λοιπόν συνοψίζοντας συνοψίζοντας, χτισμένα επί της Εγνατίας, στο σταυροδρόμι σταυροδρό βασικών οδικών αξόνων των Βαλκανίων, είχαν πάντοτε αξιόλογη εμπορική κίνηση, πολλά καταστήματα, εβδομαδιαία λαϊκή αγορά και ετήσια εμποροπανήγυρη. Η αγορά εκτεινόταν κατά μήκος της Εγνατίας. Στη συνοικία Hizir Sah Bey,την πρώτη που συναντoύσε κάποιος, ό όταν ερχόταν από τη Θεσσαλονίκη, βρισκόταν η ψαραγορά, η λαχαναγορά και το Ταχυδρομείο. Το εμπορικό κέντρο ήταν πιο πέρα, όπου ήταν και τα χάνια χάνια, περίπου τριάντα. Υπήρχε μια βρύση με πολλούς κρουνούς και γύρω από αυτήν ήταν τα κέντρα διασκέδασης. Από την αγ αγορά ορά σώζονται υπολείμματα δυο καταστημάτων, ενώ νότια της Εγνατίας ήταν τα βυρσοδεψεία. Καταστήματα υπήρχαν ακόμη στη Συνοικία Χαζνές, που σημαίνει «θησαυρός» και στη Συνοικία της Αγοράς, που αριθμούσε πάνω από 200 μαγαζιά. Η αγορά, σύμφωνα με πληροφορίες των κατοίκων των Γενιτσών, κάηκε το 1912, κατά την είσοδο των ελληνικών στρατευμάτων στην πόλη. Σήμερα, έχει μεταφερθεί βορειότερα, αφού μετατοπίστηκε το κέντρο της πόλης και οι πιο

Κατάστημα 1930

εμπορικοί δρόμοι είναι η Ελ. Βενιζέλου και η Χατζηδημητρ Χατζηδημητρίου. Η πόλη συνδεόταν με τις άλλες πόλεις μόνο με οδικό δίκτυο και ποτέ δεν είχε σιδηρόδρομο, γι’ αυτό από παλιά είχε μεγάλη συντεχνία καροποιών και πολλούς αγωγιάτες, που έκαναν μεταφορές ανθρώπων και προϊόντων. Η χρήση του κάρου ήταν ευρεία και ενδεικτι ενδεικτική κή της οικονομικής ευρωστίας. Είχε άμεση σχέση με την αγροτική ζωή και τους πλανόδιους πραματευτές. Οι συντεχνίες αυτές, καθώς και τα

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

επαγγέλματα του πεταλωτή και του σαμαρά, έφθιναν όταν οι μεταφορές και οι αγροτικές εργασίες άρχισαν να γίνονται μηχανοκίνητα. ητα. Υπήρχαν επίσης και τα επαγγέλματα της φτωχολογιάς, ψαθάδες και ψαράδες της λίμνης, «δουλειές του ποδαριού» τζαμπάζηδες, χαμάληδες και λούστροι, οι τελευταίοι σε μεγάλο ποσοστό ήταν παιδιά και είχαν τα στέκια τους έξω από τα καφενεία και στα σταυροδρόμ σταυροδρόμια. Οι γυναίκες συμμετείχαν στην αγροτική παραγωγή και εργάζονταν ως καπνεργάτριες (τα Γιαννιτσά παρήγαγαν τον πιο αρωματικό καπνό από την εποχή της Τουρκοκρατίας) και ως εργάτριες στα καμίνια (κατασκευής τούβλων). Παλιότερα λοιπόν, οι άνθρωποι ασχολούνταν οι περισσότεροι με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων και εργάτες κυρίως καπνού και βαμβακιού. Σήμερα έχει αλλάξει και ο τρόπος καλλιέργειας της γης από τους αγρότες και οι συνθήκες εργασίας των εργατών στα εργοστάσια της πε περιοχής. ριοχής. Παλιά οι άνθρωποι δούλευαν όλη μέρα, ενώ σήμερα δουλεύουν οχτάωρο. Οι αγρότες χρησιμοποιούν πλέον τα γεωργικά μηχανήματα, τα χημικά λιπάσματα για μεγαλύτερη παραγωγή και τα φυτοφάρμακα. Παλιότερα αντί για αυτά έριχναν στα χωράφια κοπριά. Λιγότεροι άνθρωποι είχαν την ευκαιρία να μάθουν γράμματα, όμως ήταν πολύ δύσκολο να βρεις άνεργο, ενώ σήμερα δε συμβαίνει αυτό. Η περιοχή στερήθηκε για πολλά χρόνια μεγάλες βιομηχανικές μονάδες με εξαίρεση την Ελληνική Υφαντουργία. Στην πόλη υπήρχαν εκκοκκιστήρια εκκοκκιστήρια, μύλοι, ελαιοτριβείο, παγοποιείο παγωτοποιείο κ.ά. Μετά την μεταπολίτευση λειτουργούν οι πρώτες βιομηχανικές μονάδες και πολλά κονσερβοποιεία, η Ελληνική Υφαντουργία και Ψυγεία. Από τη δεκαετία του 1960 είναι σε λειτουργία το καπνεργοστάσιο και στη δεκαετί δεκαετία του 1970 ανθούν οι βιοτεχνίες ενδυμάτων. Παράξενα επαγγέλματα που υπήρχαν παλιά, όπως: Νερουλάς είχε αναλάβει το Νερουλάς: μοίρασμα του νερού σε όλα τα σπίτια Αρκουδιάρης: Κυρίως με το Αρκουδιάρης όνομα αρκουδιάρης ή και αρκουδόγυφτος φερόταν συνήθως ο τσιγγάνος εκείνος που παλαιότερα περιήγαγε αρκούδα σε υπαίθριες παρουσιάσεις - επιδείξεις και με αυτό τον τρόπο χρηματιζόταν

βαρελάς αρελάς

Πλανόδιος φωτογράφος: ς: Ένα σπουδαίο επάγγελμα, αυτό του πλανόδιου φωτογράφου, έδωσε πλούσιο υλικό στην ιστορική μνήμη του τόπου μας. Η μηχανή του ήταν ένα τετράγωνο κουτί Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

(σκοτεινός θάλαμος ή κάμερα) που στηριζόταν σε τρίποδο. Πίσω από το κουτί ήταν ένα μαύρο κάλυμμα που χωρούσε το μισό κορμί του, όταν φωτογράφιζε. Μέσα στο κουτί είχε τα σκαφάκια με τα υγρά, μέσα στα οποία κουνούσε το χαρτί, μέχρι να “ζωντανέψει” η φωτογραφία. Μετά σκούπιζε το χαρτί με πετσέτα, το έπλενε με νερό και αφού στέγνωνε στέγνωνε, παρέδιδε έτοιμη τη φωτογραφία. Καροποιός: το ο κάρο είναι ένα δίτροχο ή τετράτροχο φορτηγό αμάξι. Αποτελείται από τους τροχούς, την καρότσα και τα δύο ζευγόξυλα, τις άκρες των οποίων έδεναν τα άλογα ή τα βόδια που έσερναν το αμάξι. Θεωρείται από τα αρχαιότερα μεταφορικά και φορτηγά μέσα. Τα παλιά χρόνια το κάρο ήταν μέσο πρώτης ανάγκης. M' αυτό εξυπηρετούνταν σ' όλες τις μετακινήσεις οι άνθρωποι,, κυρίως στην ύπαιθρο. Μ' αυτό έκαναν οι γεωργοί όλες τις γεωργικές τους εργασίες και τις μεταφορές των προϊόντων τους. Μ' αυτό πήγαιναν στον αρραβώνα και στους γάμους και μ' αυτό μετέφεραν την προίκα των κοριτσιών. Ήταν το απαραίτητο συγκοινωνιακό μέσο τηςς υπαίθρου, όπου σπάνια συναντούσες άλλο τροχοφόρο. Η κατασκευή του κάρου γινόταν από ειδικούς τεχνίτες τους καροποιούς που απαιτούσε πολύ χρόνο και μεγάλη προσοχή. Οι καροποιοί ήταν αυτοδίδακτοι μάστορες του ξύλου, που έκαναν τη δουλειά τους με τέχνη και μεράκι. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν ήταν το σκεπάρνι, το ξυλοφάι, η βαριά, το πριόνι, το σφιχτήρι, η αρίδα κ.ά. Πεταλωτής:: οι πεταλωτές περνούσαν στις οπλές των αλόγων πέταλα Γανωματής: Γανωματής (ή γανωτζής ή γανωτής) ονομάζεται ο τεχνίτης που επικαλύπτει τα χάλκινα σκεύη με κασσίτερο. Ο γανωματής είναι ένα από τα πιο παλιά επαγγέλματα. Τα παλιά χρόνια, τα περισσότερα σκεύη που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για τις καθημερινές τους δουλειές και ιδιαίτερα στη μαγειρική ήταν χάλκινα [μπακιρένια]. ακιρένια]. Αυτά με τον καιρό και με τη μεγάλη χρήση οξειδώνονταν και γινόταν επικίνδυνα για δηλητηριάσεις. Έπρεπε λοιπόν να γανωθούν, να περαστεί δηλαδή η επιφάνειά τους για προστασία με ένα ειδικό αγωγιάτες μέταλλο, το καλάι (κασσίτερος). Αγωγιάτης: Ο αγωγιάτης ή κκυρατζής υρατζής πραγματοποιούσε μεταφορές διαφόρων εμπορευμάτων, κρασιών, από ένα τόπο σε άλλο, διακινούσε ταξιδιώτες, γιατρούς για επίσκεψη σε ασθενείς, καθώς και κρατικούς λειτουργούς για την εκτέλεση υπηρεσίας. Το επάγγελμα αυτό εξασκούνταν στις χερσαίες μεταφο μεταφορές. ρές. Η μετακίνηση των ανθρώπων και η διακίνηση των προϊόντων με τα ζώα ήταν ο κυρίαρχος τρόπος μεταφοράς μέχρι τη δεκαετία του '30 και έως ότου γενικευτεί η χρήση του κάρου και του φορτηγού αυτοκινήτου. Καρεκλάς: Στα παλιότερα χρόνια οι περισσότεροι άνθρω άνθρωποι ποι χρησιμοποιούσαν για καθίσματα σκαμνιά από ξύλο και σκέτα κουτσούρια για τα μικρά παιδιά. Οι καρέκλες ήταν σπανιότερες και τις χρησιμοποιούσαν οι πλουσιότεροι «νοικοκύρηδες». Έτσι, με το επάγγελμα αυτό δεν ασχολούνταν πολλοί άνθρωποι. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Μυλωνάς: Μυλωνάδεςς λέγονταν στα παλιά χρόνια αυτοί που εκμεταλλεύονταν τους μύλους και άλεθαν τα σιτηρά, για να παράγουν αλεύρι, με το οποίο παρασκεύαζε το ψωμί της η οικογένεια. Ψαράς:(στον :(στον ποταμό Λουδία) Σαμαράς:: Σαμαράς ήταν ο τεχνίτης που κατασκεύαζε σαμάρια για τα χο χοντρά και λιανά ζώα που χρησιμοποιούσαν οι αγρότες για τις μεταφορές τους (μουλάρια, άλογα και γαϊδάρους). Παγοπώλης : Το επάγγελμα του παγοπώλη είχε ξεχωριστή θέση τα παλιότερα χρόνια και ειδικά ο παγοπώλης που ήταν πλανόδιος. Επρόκειτο για ένα επάγγελμα εποχιακό, το οποίο άρχιζε από τον Απρίλιο και διαρκούσε μέχρι τον Οκτώβρη μήνα, σε γενικές γραμμές.

Ψαράδες

Το μεροκάματο ήταν σκληρό. Η σούστα, ή ένα τρίτροχο καρότσι, ή ένα γαϊδουράκι ήταν το μεταφορικό τους μέσον, προκειμένου να μεταφέρουν τις κολόνες από τα παγοποιεία της πόλης. Οι νοικοκυρές μόλις έπαιρναν τον πάγο τον τύλιγαν αμέσως με πανιά και τον τοποθετούσαν στην παγωνιέρα ιέρα (ξύλινο ορθογώνιο κατασκεύασμα, επενδυμένο εσωτερικά με αλουμίνιο). Ψυγεία με πάγο στα σπίτια συναντούμε ως τα μέσα της δεκαετίας του ’60.Με την εμφάνιση των ηλεκτρικών ψυγείων το επάγγελμα του παγοπώλη σιγά σιγάσιγά άρχισε να χάνεται. Τσαγκάρης: Σήμερα ο τσαγκάρης, είναι ο τεχνίτης που κατά κύριο λόγο επιδιορθώνει τα παπούτσια μας. Παλιότερα όμως, ο τσαγκάρης τα έφτιαχνε ο ίδιος από την αρχή μετά από παραγγελία. Η κατασκευή ήταν χειροποίητη και τα παπούτσια ήταν πάντα ραφτά και καρφωτά και δερμάτινα πάνω – κάτω. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

λούστροι

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Λούστρος:: Ο λούστρος τριγυρνούσε στους κεντρικούς δρόμους της πόλης φορτωμένος με το γραφικό, ξύλινο κασελάκι. Είχε σχεδόν μόνιμη πελατεία, μόνο άντρες. Η αμοιβή του για το ζευγάρι των παπουτσιών ήταν μία δραχμή. Μπαρμπέρης: Οι μπαρμπέρηδες ήταν δύο λογιών: Oι μαγαζάτορες μπαρμπέρηδες, δηλαδή εκείνοι που στεγαζόταν μέσα σε μαγαζιά και οι υπαίθριοι μπαρμπέρηδες που είχα είχαν τα στέκια τους έξω από τα χάνια. Παγωτατζής: Είχε ένα μεγάλο κάδο ξύλινο και στο κέντρο του τοποθετούσε έναν άλ άλλο μεταλλικό κάδο, στον οποίο έριχνε τα υλικά που χρειαζόταν για να γίνει το παγωτό. Είχε ένα ωραίο καρότσι, ολόλευκο, γεμάτο πλουμίδια και φωτογραφίες φωτογραφίες, πάνω στο οποίο τοποθετούσε τα σκεύη, σκεύη για να σερβίρει το παγωτό, καθαρά και καλογυαλισμένα. Ο παγωτατζής περνούσε με το καροτσάκι του και φώναζε για να ειδοποιήσει τον κόσμο στις πλατείες, στα καφενεία, στις γειτονιές.

αγωγιάτες

Παπλωματάς:: Tα σύνεργα της δουλειάς του ήταν: το τοξάρι με την κόρδα(χορδή) που ήταν φτιαγμένη από στριμμένο έντερο βοδιού, το κοπάλι (ξύλινο σε σχήμα μπουκαλιού), μια μαύρη ψαλίδα, βελόνα, κλωστές, δακτυλήθρα και το τσιπούκι (βέργα) λεπτό, πελεκημένο και λείο, από ξύλο κρανιάς, που ξεπερνούσε το ένα μέτρο. Οι καλοί τεχνίτες ήταν και περιζήτητοι. Για να γίνει κάποιος τεχνίτης καλός, έπρεπε να μαθητεύσει τουλάχιστον δύο χρόνια στο αφεντικό του. Σιδεράς: Ο σιδεράς ήταν ο τεχνίτης που κατασκεύαζε στο αμόνι σιδερένια εργαλεία. Μπορούσαν να κατασκευάσουν αξίνες, τσεκούρια, δρέπανα, σφυριά, βαριές αλλά και σιδερένια εξαρτήματα, όπως καρφιά ιά και μεντεσέδες κ.ά. Η τέχνη του σιδερά απαιτούσε μεγάλη εμπειρία αλλά και οργανωμένα εργαστήρια εργαστήρια, στα οποία μάθαιναν οι νέοι κυρίως από οικογενειακή παράδοση ή από μαθητεία. Ήταν αρκετά δύσκολη δουλειά, γιατί απαιτούσε μεγάλη σωματική δύναμη αλλά και αντ αντοχή οχή σε υψηλές θερμοκρασίες, θερμοκρασίες αφού αρκετές ώρες της δουλειάς τους τις περνούσαν κοντά στη φωτιά φωτιά, δηλαδή στο καμίνι όπου ζέσταιναν το σίδερο.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Ο κουρέας: Το επάγγελμα του κουρέα είναι γνωστό πριν από τον 5ο π. Χ. αιώνα και στα κουρεία σύχναζαν αργόσχολοι που ττους ους άρεσε να φλυαρούν και να σχολιάζουν τα κοινωνικά. Το ξύρισμα γινόταν με ξυράφια που ήταν μεγάλες ατσάλινες λεπίδες. Αυτές τις ακόνιζαν και τις περνούσαν από δερμάτινο λουρί. Τις απολύμαιναν σε ένα δοχείο με οινόπνευμα. Με ένα πινέλο έτριβαν το σαπούνι μέσα σε δοχείο με ζεστό νερό και έκαναν σαπουνάδα. Μετά το ξύρισμα το μόνο καλλυντικό που υπήρχε ήταν η κολόνια λεμόνι και το μπριολ, κάτι σαν αρωματικό.

κρεοπωλείο 1937

Κρεοπώλης: Επειδή παλιά δεν υπήρχαν ψυγεία, για να συντηρήσουν το κρέας, το φρεσκοσφαγμένο το πρωί ζώο έπρεπε να διατεθεί σε 24 ώρες. Τα ζώα έσφαζαν μόνοι τους οι κτηνοτρόφοι και πουλούσαν το κρέας στο χασάπη. Οι χασάπηδες έκαναν περιοδείες στα χωριά για να αγοράσουν ζώα. Αρχικά ήταν πλανόδιοι, αλλά αργότερα στεγάστηκαν και στήθηκαν οι πάγκοι. Έπαιρναν τη χαντζάρα, έκοβαν όσο ήθελε η νοικοκυρά κι αφού ξεκρέμαγαν την παλάντζα, ζύγιζε το κρέας. Μπακάλης: Πνιγμένος στα ράφια με τις κονσέρβες, τις ζάχαρες τα ζυμαρικά και όλα τα απαραίτητα για το μαγείρεμα της νοικοκυράς. Τα περισσότερα χύμα και αγορασμένα βερεσέ. Χωρίς ψυγείο, πουλούσε όλα τα βασικά είδη και τρόφιμα χύμα. Στα μικρά χωριά συνήθως, το μπακάλικο ήταν εμπορικό και καπηλειό. Σήμερα με τους όρους που διαμορφώθηκαν από την σύγχρονη οικονομία και την επικράτηση των σούπερ ούπερ μάρκετ τα μπακάλικα χάθηκαν, εκτός από εκείνα τα λίγα που επιμένουν να λειτουργούν σε κάποιες γειτονιές και στα χωριά. Υφάντρα: Ο αργαλειός φτιαχνόταν από τέσσερα ισομεγέθη, γερά και βαριά βαριά, όρθια ξύλα δέντρου, που συνδέονταν και με άλλα ξύλα, με ειδι ειδικούς Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

υφάντρα 51

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

αρμούς και είχε τα έξης εξαρτήματα: Δύο «αντί» που στο ένα τυλιγόταν το στημόνι και στο άλλο το υφάδι, διάφορα χτένια, δύο ποδαρικά, τέσσερα μιτάρια, το ξυλόχτενο, την ποταμίστρα, την κουρούνα, τις τροχαλίες, τις σαΐτες, το κάθισμα και τους συνδετήρες συνδετήρες. Η σημαντικότερη μηχανή για την οικιακή οικονομία της οικογένειας σ’όλες τις περιοχές της Ελλάδας, έως τις αρχές της δεκαετίας το 1970. Κτίστης: Ο κτίστης ήταν πολύ διαδεδομένο επάγγελμα, επειδή τότε όλα τα σπίτια χτίζονταν με πέτρες απελέκητες και πελεκημένες. Οι κτίστες ακόμη έκαναν μερεμέτια, επισκεύαζαν παλιά σπίτια κ.ά.

Χειροκίνητη μηχανή αραβοσίτου

κατάστημα Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Ασχολίες σχολίες των ανθρώπων σήμερα Οι κάτοικοι στα Γιαννιτσά σήμερα είναι γιατροί, δικηγόροι, τραπεζικοί, εκπαιδευτικοί, ιερείς, λογιστές. Υπάρχουν πολλοί μορφωμένοι άνθρωποι στον τόπο μας. Υπάρχουν επίσης, μάστορες, οικοδόμοι, αυτοκινητιστές, μηχανικοί, έμποροι, βιοτέχνες κ.α. Πολλοί είναι ανειδίκευτοι υπάλληλοι. Ένας σημαντικός αριθμός των κατοίκων ασχολείται με τη γεωργία. Ο τόπος μας έχει πολλά στρέμματα εύφορης γης. Ο ξακουστός βάλτος των Γιαννιτσών, έχει δώσει πολλά πλεονεκτήματα στην οικονομία της ευρύτερης περιοχής. Αρκετοί άνθρωποι είναι και κτηνοτρόφοι. Εκτός από αυτούς που έχουν σχέση με το φυσικό περιβάλλον, οι άνθρωποι που εργάζονται στην καθαριότητα της πόλης, στο βιολογικό καθαρισμό, στην ύδρευση και στο πράσινο, ανήκουν επίσης στα επαγγέλματα που έχουν σχέση με το φυσικό περιβάλλον. Η περιοχή διακρίνεται αι για την ταχεία ανάπτυξή της. Υπάρχουν 550 επιχειρήσεις από τις οποίες οι 10 είναι βιομηχανίες και οι υπόλοιπες βιοτεχνίες και εμπορικά μαγαζιά. Η εμπορική κίνηση σήμερα εκτείνεται σ' ολόκληρη σχεδόν την έκταση της πόλης, με κύριους άξονες τη λεωφόρο Χατζηδημητρίου Χα και τον πεζόδρομο Ελευθερίου Βενιζέλου. Τα στενά γύρω από τη Βενιζέλου γεμίζουν ασφυκτικά τα βράδια από τη νεολαία της πόλης και της γύρω περιοχής, εδώ θα βρεις και κάποιες από τις καλύτερες επιλογές για φαγητό και ποτό στα Γιαννιτσά.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Ψυχαγωγία Ψυχαγωγία-Κοινωνική ζωή Οι άνθρωποι παλιά ζούσαν πολλοί μαζί σε μικρά σπίτια δίχως ανέσεις. Διασκέδαζαν με παραδοσιακά τραγούδια και χορούς, σε γάμους και σε πανηγύρια. Οι άντρες πήγαιναν στα καφενεία και οι γυναίκες στις γγειτονικές αυλές. Αργότερα πήγαιναν και στον κινηματογράφο. Η ψυχαγωγία του λαού και η ανάγκη για εκτόνωση περιορίζονταν στις ιεροτελεστίες της Εκκλησίας και στις χαρούμενες εκδηλώσεις της (Φώτα, Ανάσταση, πανηγύρια, στους

δημοτικούς χορούς και στα τραγούδια τραγούδια, στα έθιμα των βασικών σταδίων ταδίων της ζωής(γάμος), στα άλλα τοπικά έθιμα (καρναβάλια ) και γιορτές και στους πλανόδιους θιάσους θιάσους, στα παζάρια και κυρίως στις εμποροπανηγύρεις. Οι Τούρκοι κάτοικοι της πόλης είχαν και κάποια καφενεία. Μετά την απελευθέρωση αναφέρονται κάποια εξοχικά κα καφενεία φενεία και ζυθεστιατόρια, όπου πραγματοποιούνται και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις. Στις μέρες μας οι άνθρωποι ζουν σε μικρές οικογένειες κκαι αι σε σπίτια με πολλές ανέσεις. Άντρες και γυναίκες πηγαίνουν στη δουλειά δουλειά, διασκεδάζουν μαζί, πηγαίνουν για καφέ στη γειτονιά ή στην αγορά, βλέπουν τηλεόραση και ασχολούνται με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Οι συνήθειες που υπάρχουν είναι οι επισκέψεις σε γιορτές και διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις μεταξύ συγγενών και φίλων φίλων, ο τρόπος με τον οποίο περνά μια οικογένεια τις μεγάλες λες γιορτές της χριστιανοσύνης (ήθη και έθιμα). Η πρώτη δημιουργία Συλλόγου στα Γιαννιτσά αναφέρεται το 1872 1872-73 με την επωνυμία Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Γιαννιτσών "Η Πέλλα" . Η συμβίωση των γηγενών Μακεδόνων με τους πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, την Ανατολική Ρωμυλία, την Μικρά Ασία, τον Πόντο καθώς και άλλες μικρότερες ομάδες από τον ελλαδικό χώρο χώρο, διαμόρφωσε τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της πόλης και της πρόσφερε πλούτο λαογραφικών στοιχείων.

Σήμερα υπάρχουν αρκετοί Σύλλογοι στα Γιαννιτσά με πλούσια δρ δραστηριότητα. Π.χ. Ο Δήμος Πέλλας σε συνεργασία με το σύλλογο Μακεδονομάχων και την Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» οργανώνει τις επετειακές εκδηλώσεις για τον Γκόνο Γιώτα, με τη Β’ ΕΛΜΕ Πέλλας και το Σύλλογο Εκπ/κών Α Α΄θμιας Εκπ/σης κπ/σης γιορτάζει τη «Γιορτή των Γραμμάτων»,, με το σύλλογο Ελευθεροχωριτών τιμά τη μνήμη των πεσόντων της Γερμανικής Κατοχής. Επίσης αναβιώνει έθιμα όπως τα «Κούλουμα» σε συνεργασία με το Σύλλογο Ελευθεροχωριτών, τα «Αμπελιώτικα» σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο ύλλογο Αμπελειών, τις «Κουνιές» σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ανατολικής Ρωμυλίας, τα «Ζωοδόχεια» σε συνεργασία με τον Ποντιακό Σύλλογο Νέας Τραπεζούντας « Εύξεινος Λέσχη Γιαννιτσών», Γιαννιτσών» τα «Παραλίμνια» σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Παρα Παραλίμνης, λίμνης, τα «Αρχοντικά» σε Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

συνεργασία με τον Πολιτιστικό Εξωραϊστικό Σύλλογο Αρχοντικού «Ο Άγιος Αθανάσιος», Αθανάσιος» τα «Ακρίτεια» σε συνεργασία με το Σύλλογο Ποντίων Γιαννιτσών, τα «Πυρίχχεια» σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Εξωραϊστικό Σύλλογο Μεσιανού, τα «Σωτήρια» σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογος Πενταπλατάνου «το Πυλωρύγι», τα «Δημήτρια» σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Δαμιανού «Ο Διογένης» τις εκδηλώσεις «Ασβεσταριώτικα» σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ασβεσταριωτών «Γκόνος Γιώτας» και τα «ΚΟΛΙΝΤΑ» σε συνεργασία με συλλόγους. Ακόμη, ενισχύει και ενθαρρύνει το έργο άλλων συλλόγων όπως του Εκπολιτιστικού Ομίλου Γιαννιτσών «Η Πέλλα», του «Λυκείου των Ελληνίδων» Ελληνίδων», του συλλόγου «Κρητών» καθώς και της Ομάδας Μαραθωνίου Γιαννιτσών(ΟΜΓ)

Οι υποδομές στον Πολιτισμό του Δήμου Γιαννιτσών είναι:        

Πνευματικό Κέντρο Δήμου Γιαννιτσών Δημοτική Βιβλιοθήκη Φιλαρμονική του Δήμου Γιαννιτσών Κλειστό Θέατρο 550 θέσεων Ανοιχτό θέατρο 2.500 Θέσεων Βιβλιοθήκη Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας "Φίλιππος" Ιστορικό ορικό και Λαογραφικό Μουσείο "Φίλιππος" Πολεμικό Μουσείο Γιαννιτσών

Σημαντικό ρόλο στην πολιτιστική ανάπτυξη του Δήμου έχει η ΔΗΚΕΠΑΠ .Η Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Πολιτισμού Ανάπτυξης Πέλλας παίζει κυρίαρχο ρόλο στην άσκηση της πολιτιστικής, κοινωνικής, τουριστικής και αγροτικής πολιτικής.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Στις ευρύτερες δραστηριότητες της επιχείρησης ανήκουν και άλλες εκδηλώσεις πολιτισμού σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, το ωδείο, το συμβουλευτικό κέντρο οικογένειας, το κέντρο απασχόλησης ατόμων με αναπηρία, τα καλλιτεχνικά εργαστήρια το ιστορικό αρχείο, τα προγράμματα μαζικού αθλητισμού, τα προγράμματα βοήθειας στο σπίτι, στήριξη άπορων οικογενειών κ.ά. Όσον αφορά τα παιδιά, παλιά έπαιζαν στους δρόμους χωρίς πραγματικά παιχνίδια. Τα παιδιά σήμερα εκτός απ’ τα πολλά παιχνίδια που έχουν, παίζουν σε γήπεδα, σε πισίνες, σε πάρκα και αλλού. Επίσης παίζουν με ηλεκτρονικά παιχνίδια, επιτραπέζια και παιχνίδια στον υπολογιστή.

Κέντρο εμπορίου και υπηρεσιών κοντά στη Θεσσαλονίκη, τα Γιαννιτσά είναι σήμερα σημείο αναφοράς για την Πέλλα, μια πόλη σύγχρονη, με δυναμική οικονομική παρουσία για ολόκληρη τη Δυτική Μακεδονία, μια πόλη που συνεχίζει να αναπτύσσεται οικιστικά παρά τις δύσκολες συγκυρίες. Το προσφυγικό στοιχείο είναι έντονο, που κρατά με πίστη τις παραδόσεις και τα έθιμα των χαμένων πατρίδων, χαρίζοντας στην πόλη την πολιτιστική δυναμική τους. Περιοχή κατά βάση αγροτική, τα Γιαννιτσά στηρίζονται εν πολλοίς στην καλλιέργεια και εμπορία του βαμβακιού. Πολλές φορές θα δεις στους κεντρικούς δρόμους που περνούν από τα Γιαννιτσά, να προπορεύονται τα μεγάλα φορτηγά που μεταφέρουν το βαμβάκι στις μονάδες για επεξεργασία.

Συγκοινωνίες Τα παλιά χρόνια δεν υπήρχαν αυτοκίνητα. Μέχρι και τη δεκαετία του 1950 η γεωργική καλλιέργεια, η μεταφορά προϊόντων και η επικοινωνία των χωριών με την πόλη βασιζόταν στα ζώα και στα κάρα. Υπήρχαν άμαξες για τη μεταφορά των ανθρώπων σε διάφορες αποστάσεις. Οι αγωγιάτες για το αγώγι από τα Γιαννιτσά προς Θεσσαλονίκη και επιστροφή στα Γιαννιτσά χρειαζόταν 5 ημέρες και αμειβόταν με 200 δραχμές. Ξεκινούσαν Παρασκευή και έφθαναν Τετάρτη αφού διανυκτέρευαν στη Γέφυρα στη Θεσσαλονίκη. Αργότερα εμφανίστηκαν τα αυτοκίνητα. Τα πρώτα βενζινοκίνητα αυτοκίνητα εμφανίσθηκαν 1927-1928. Η πόλη των Γιαννιτσών συνδεόταν με τις άλλες πόλεις μόνο με οδικό δίκτυο και ποτέ δεν είχε σιδηρόδρομο, γι'αυτό από παλιά είχε μεγάλη συντεχνία καροποιών και πολλούς αγωγιάτες, που έκαναν μεταφορές ανθρώπων και προϊόντων. Η χρήση του κάρου ήταν ευρεία και ενδεικτική της οικονομικής ευρωστίας. Είχε άμεση σχέση με την αγροτική ζωή από τους πλανόδιους πραματευτές. Σήμερα οι μετακινήσεις των ανθρώπων γίνονται γρηγορότερα, ευκολότερα και ασφαλέστερα με τα μέσα συγκοινωνίας που υπάρχουν.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΑΠΟ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

Συνέντευξη του Δημήτρη Σπυρίδη από τον παππού του

─ Δημήτρης : Παππού, Τάκη, εσείς που ζείτε εδώ στον συνοικισμό Καρυωτών, είστε πρόσφυγες.

─ παππούς Τάκης: Άκου αγόρι μου. Εγώ και η γιαγιά σου γεννηθήκαμε εδώ σ’ αυτόν τον τόπο. Οι παππούδες μας και οι γιαγιάδες μας ήρθαν πρόσφυγες από το χωριό Καρυές, της Ανατολικής Ρωμυλίας,(ή Βόρεια Θράκη), στη Βουλγαρία. ─ Δημήτρης: Τι ξέρεις παππού για το χωριό σας;

─ παππούς Τάκης: Να σου πω Δημητράκη. Η μαμά μου η γιαγιά Ροδή , δηλαδή η γιαγιά της μαμάς σου , όταν ήρθε από τις Καρυές ήταν έξι χρονών. Μόλις που πρόλαβε να πάει στο Βουλγαρικό σχολείο για λίγο καιρό. Το χωριό μας οι Καρυές ήταν ένα από τα δώδεκα χωριά της επαρχίας. Ήταν κωμόπολη παρά χωριό και ζούσαν εκεί μόνο Έλληνες. Οι δικοί μας ήρθαν εδώ το 1924-1925. Οι περισσότεροι από εμάς τους Καρυώτες εγκαταστάθηκαν στα Γιαννιτσά , εδώ στο συνοικισμό Καρυωτών ,αι κάποιοι έφτιαξαν εκεί ένα άλλο χωριό , με το ίδιο όνομα. Έτσι έχουμε από τότε συγγενείς σε εκείνα τα μέρη.

Ήταν πολύ δύσκολα. Οι Καρυώτες και όλοι οι πρόσφυγες , ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους , τη γη τους, τα σπίτια τους. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών , έπρεπε οι Έλληνες που ζούσαν πιο μακριά να έρθουν εδώ και οι Τούρκοι ή οι Βούλγαροι που ζούσαν εδώ, να φύγουν να παν εκεί που ήμασταν εμείς. Μπέρδεμα , Δημητράκη. ─ Δημήτρης: Αλήθεια, μεγάλο μπέρδεμα!

─ παππούς Τάκης: Έφυγαν έτσι από το χωριό τους , τη γη τους και το βιος τους. Με τις βοϊδάμαξες γέροι, νέοι και μωρά. Πήραν ό,τι πήραν και ό,τι μπορούσαν να πάρουν. Και πήραν τον δρόμο για την Ελλάδα. Να ταιριάζει το γεγονός ότι ήταν Έλληνες με την Ελλάδα που θα ζούσαν. Έτσι κι έγινε. Ήταν όμως μακριά η Ελλάδα.

Δύσκολος ο δρόμος και δύσκολο το άγνωστο. Στο δρόμο πέθαιναν και ζώα και άνθρωποι. Τους έθαβαν εκεί που τους έβρισκε ο θάνατος και συνέχιζαν. Όταν έφτασαν εδώ, εδώ τους έφεραν τους πήγαν για λίγο στην περιοχή «Μπουτσάβα» εκεί πιο πάνω από την Αστυνομία. Ώσπου τους έδωσαν αυτό το μέρος και ήρθαν εδώ. Χαράχτηκαν τα οικόπεδα , πήραν τα μερίδιά τους και άρχισαν από το τίποτα , το δικό τους και το λίγο της πολιτείας.

Συνέντευξη του Παναγιώτη Λειψόπουλου από τον παππού του

─ Παναγιώτης: Παππού Παναγιώτη, για πες μου, πού γεννηθήκατε εσύ και η γιαγιά Δέσποινα;

─ παππούς Παναγιώτης: Και οι δυο γεννηθήκαμε στη Ρωσία. Εγώ στο Σοχούμ και η γιαγιά σου στο Βατούμ. ─ Παναγιώτης: Παππού, πώς έγινε και γεννηθήκατε στη Ρωσία;

─ παππούς Παναγιώτης: Γιατί οι γονείς μας για να γλυτώσουν τη ζωή τους από τους Τούρκους, έφυγαν από τον Πόντο και βρέθηκαν στη Ρωσία. ─ Παναγιώτης: Στην Ελλάδα πότε ήρθατε; Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

─ παππούς Παναγιώτης: Και εγώ και η γιαγιά σου ήρθαμε στην Ελλάδα, όταν εγώ ήμουν εννέα χρονών και η γιαγιά σου πέντε. ─ Παναγιώτης: Όταν ήρθατε στην Ελλάδα, ήρθατε κατευθείαν στα Γιαννιτσά;

─ παππούς Παναγιώτης: Όχι, ήρθαμε με καράβι που μας κατέβασε στον Πειραιά. Η δικιά μου οικογένεια εγκαταστάθηκε στα Γιαννιτσά, στη συνέχεια για λίγο διάστημα πήγε στην Αριδαία και μετά ξαναγύρισε στα Γιαννιτσά. Η οικογένεια της γιαγιάς σου, πέρασε για λίγο από τη Λαμία στη συνέχεια από την Άρτα για να εγκατασταθεί και αυτή στη συνέχεια, μόνιμα στα Γιαννιτσά.

Συνέντευξη της Δάφνης Τσελεπίδου από τη γιαγιά της ─ Δάφνη: Γιαγιά, ήμαστε πρόσφυγες;

─ γιαγιά: Ναι, πρόσφυγας είναι αυτός που φεύγει από την πατρίδα του , το χωριό του αναγκάζεται, δηλαδή τον διώχνουν. Έτσι έφυγαν οι γονείς μου από τον Πόντο. ─ Δάφνη: Γιαγιά, από πού είναι η καταγωγή μας;

─ γιαγιά: Εμείς οι πόντιοι μέναμε στη Μαύρη θάλασσα , δηλαδή στον Εύξεινο Πόντο κοντά στη Νικόπολη μια μεγάλη πόλη και το χωριό μας το έλεγαν Χαρσέρα. ─ Δάφνη: Πότε ήρθατε στην Ελλάδα;

─ γιαγιά: Οι γονείς μου, δηλαδή ο προπάππους σου, ήρθε με την ανταλλαγή πληθυσμού, το 1923 με τη Συνθήκη της Λωζάνης. ─ Δάφνη: Και πού πήγαν γιαγιά;

─ γιαγιά: Οι πιο πολλοί έμειναν στη Θράκη και στη Μακεδονία. Οι άνθρωποι προσπαθούσαν να βρουν ένα μέρος που να έμοιαζε με το χωριό τους. ─ Δάφνη: Δηλαδή ο μπαμπάς σου το βρήκε;

─ γιαγιά: Ναι, οι χωριανοί βρήκαν την Αγροσυκιά που την έλεγαν και Κούρπετς.

Συνέντευξη της Μαρίας Μαντζίρη από τον παππού της ─ Μαρία: Παππού, από πού κατάγεσαι;

─ παππούς: Ο παππούς μου γεννήθηκε το 1936 στο χωριό Χρυσοκέφαλο στο Νομό Δράμας. ─ Μαρία: Από πού ήρθαν οι γονείς σου παππού;

─ παππούς: Από ένα χωριό της Κωνσταντινούπολης που λεγόταν Φανάρι. ─ Μαρία: Γιατί έφυγαν από το Φανάρι;

─ παππούς: Γιατί το 1922 , οι Τούρκοι τους έδιωξαν και αυτοί ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στο Χρυσοκέφαλο της Δράμας. ─ Μαρία: Εσείς γιατί φύγατε και ήρθατε να εγκατασταθείτε στα Γιαννιτσά;

─ παππούς: Γιατί το 1940 έγινε ο πόλεμος με τους Γερμανούς και φύγαμε όλοι από τη Δράμα και ήρθαμε στα Γιαννιτσά. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Συνέντευξη Του Βασίλη και Γώργου Ψαλλίδα από τη μητέρα τους

(Η προγιαγιά μας ήρθε το 1922 με τη Μικρασιατική καταστροφή από το Αϊβαλί της Μ.Ασίας. Ήταν πρόσφυγας. Δε ζει πια.) ─ Βασίλης-Γιώργος: Μαμά, πότε ήρθε η προγιαγιά από τη Μ.Ασία και σε τι ηλικία;

─ μαμά: Ήρθε το 1922, όταν έγινε η καταστροφή της Σμύρνης. Ήταν είκοσι χρονών. Είχε ένα μικρό παιδί στην αγκαλιά της κι ένα στην κοιλιά της. ─ Βασίλης-Γιώργος: Γιατί έφυγαν από εκεί; Ποιοι τους έδιωξαν;

─ μαμά: Τους έδιωξαν οι Νεότουρκοι , αλλά τους είχαν πει ότι θα ξαναγυρίσουν πίσω , γι’αυτό έφυγαν με λίγα πράγματα μαζί τους. ─ Βασίλης-Γιώργος: Η προγιαγιά τι πήρε μαζί της;

─ μαμά: Έναν μπόγο με λίγα ρούχα και σε ένα μαντίλι, έβαλε μερικές λίρες. Ήταν πλούσια η προγιαγιά κι επειδή τους είπαν ότι θα ξαναγυρίσουν στα σπίτια τους, έθαψε πολλές λίρες στη συκιά της αυλής της. ─ Βασίλης-Γιώργος: Πώς έφυγαν από τη Μ. Ασία;

─ μαμά: Με βάρκες. Η Σμύρνη καιγόταν και όλοι βιαστικά, έμπαιναν στις βάρκες να σωθούν. ─ Βασίλης-Γιώργος: Η προγιαγιά μας σώθηκε;

─ μαμά: Σώθηκαν όλοι και το μωρό που είχε στην αγκαλιά της και ο άντρας της. Κάποιοι της είπαν να πετάξει το παιδί στη θάλασσα γιατί ήταν πολλοί στις βάρκες.Αλλά αυτή φυσικά δεν το έκανε. ─ Βασίλης-Γιώργος: Σε ποιο μέρος της Ελλάδας έφτασαν;

─ μαμά: Στη Χίο. Κι από κει πέρασαν στην Καβάλα , όπου με πολλή δουλειά και κόπους, έφτιαξαν τη ζωή τους.

Συνέντευξη της Ελένης Στεφανή από τη γιαγιά της ─ Ελένη: Γιαγιά, τι ξέρεις εσύ για τους πρόσφυγες;

─ γιαγιά: Άκουσα από τη γιαγιά μου . Η γιαγιά μου καταγόταν από τη Στράντζα της Ανατολικής Θράκης. Ήταν ένα χωριό ορεινό 80 χλμ. μακριά από την Κωνσταντινούπολη.

Εκεί οι άνθρωποι ασχολούνταν με το ξυλοκάρβουνο και με τη γεωργία. Από το 1918 μέχρι το 1922 που γινόταν ανταλλαγή πληθυσμού, τους έδωσαν άδεια και τους είπαν ότι πρέπει να φύγουν και να πάνε στην Ελλάδα. Έτσι όλοι οι άνθρωποι άφησαν όλη την περιουσία τους εκεί, πήραν ό,τι ρούχα μπορούσαν να σηκώσουν και πήγαν μέχρι τα παράλια της Κωνσταντινούπολης. Περπατούσαν για μια εβδομάδα περίπου, ο ένας πίσω από τον άλλον για να μη χαθούνε. Εκεί τους περίμεναν δύο μεγάλα πλοία, όπου ανέβηκαν πεινασμένοι και εξαθλιωμένοι από την κούραση. ─ Ελένη: Πού πήγαιναν τα πλοία γιαγιά;

─ γιαγιά: Το ένα πλοίο πήγε στο λιμάνι της Καβάλας και το άλλο στο λιμάνι του Πειραιά. Έτσι υπήρξαν συγγενείς που χάθηκαν. Άλλοι έμειναν στη Μακεδονία και άλλοι έμειναν στον Πειραιά. Η γιαγιά μου ήταν στο πρώτο πλοίο και κατέβηκαν στην Καβάλα, όπου τους περίμεναν κάποιοι κρατικοί υπάλληλοι , τους έδωσαν σκηνές και τους είπαν να κατασκηνώσουν στο Όρος Παγγαίο. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

─ Ελένη: Και τι έκαναν εκεί γιαγιά;

─ γιαγιά: Εκεί τους είπαν οι υπάλληλοι να μείνουν κοντά στη Θεσσαλονίκη. ─ Ελένη: Και πού πήγαν αυτοί γιαγιά;

─ γιαγιά: Η γιαγιά μου με τους γονείς της πήραν τον δρόμο με τα πόδια και ήρθαν στα Γιαννιτσά. Έμειναν σε καλύβες. Όταν αποξηράνθηκε η λίμνη των Γιαννιτσών τους έδωσαν χωράφια, τους έδωσαν σπίτια και μπόρεσαν να ζήσουν. ─ Ελένη: Ευχαριστώ πολύ γιαγιά.

Συνέντευξη του Νίκου Γεροντίδη από τον παππού του ─ Νίκος: Παππού, πού γεννήθηκε η οικογένειά σου;

─ παππούς: Ο πατέρας μου και η μητέρα μου γεννήθηκαν στην Ανατολική Θράκη , στο χωριό Τσιφλικιοϊ ─ Νίκος: Πώς ήταν η ζωή τους εκεί;

─ παππούς: Ήταν αρκετά δύσκολη. Η κύρια δουλειά τους ήταν να βγάζουν κάρβουνο. Καλλιεργούσαν και λίγα χωράφια , γιατί ο τόπος τους εκεί ήταν ορεινός. ─ Νίκος: Ζούσαν Έλληνες και Τούρκοι μαζί;

─ παππούς: Όχι. Στο χωριό ζούσαν μόνο ΄Ελληνες. ─ Νίκος: Πότε ήρθαν οι γονείς σου και γιατί;

─ παππούς: Ήρθαν το 1924 ως πρόσφυγες μετά από τον πόλεμο που έγινε εκείνη την εποχή ανάμεσα στους Έλληνες και τους Τούρκους. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού μαζί , έφυγαν από κει και ήρθαν και εγκαταστάθηκαν δίπλα στην Πέλλα και δημιούργησαν ένα νέο χωριό , τη Νέα Πέλλα. ─ Νίκος: Εύκολα ξανάρχισαν τη ζωή τους εδώ;

─ παππούς: Κάθε αρχή και δύσκολη. Στην αρχή έφτιαξαν καλύβες. Μετά το κράτος (ο εποικισμός) τους έφτιαξε σπίτια. Έζησαν φτωχικά, δούλεψαν πολύ σκληρά και έκαναν τον τόπο τους πολύ όμορφο. ─ Νίκος: Έχεις επισκεφθεί τον τόπο των γονιών σου;

─ παππούς: Πήγα δύο φορές. Το 1989 και το 2012.Το 1989 το χωριό ήταν σχεδόν όπως το άφησαν οι γονείς μου. Υπήρχαν τα περισσότερα σπίτια και πολύ λίγα νέα είχαν χτιστεί. Το 2012 όμως, το χωριό άλλαξε εντελώς. Οι πιο πολλοί κάτοικοι είχαν πάει στη Γερμανία και γύρισαν στον τόπο τους και έφτιαξαν πολύ ωραία σπίτια. Οι δρόμοι του χωριού δεν είναι χωματόδρομοι αλλά πλακόστρωτοι και ο κεντρικός δρόμος είναι ασφαλτοστρωμένος. ─ Νίκος: Οι Τούρκοι κάτοικοι πώς ήταν απέναντί σας;

─ παππούς: Και τις δυο φορές που πήγαμε ήταν πολύ φιλικοί και μας καλοδέχτηκαν. ─ Νίκος: Σ’ ευχαριστώ πολύ παππού!

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Συνέντευξη του Κωνσταντίνου Μηντσιούδη από τον παππού του ─ Κωνσταντίνος: Παππού, από πού κατάγεσαι;

─ παππούς: Κατάγομαι από την Καλλίπολη της Μ. Ασίας. ─ Κωνσταντίνος: Πώς ζούσατε εκεί πέρα;

─ παππούς: Ζούσαμε ειρηνικά και όμορφα.

─ Κωνσταντίνος: Οι γονείς σου τι δουλειά έκαναν;

─ παππούς: Ήταν γεωργοί αλλά ασχολιόντουσαν λίγο με την κτηνοτροφία. ─ Κωνσταντίνος: Πώς άλλαξαν τα πράγματα;

─ παππούς: Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν μετά τους Βαλκανικούς πολέμους .Τότε άρχισε να υπάρχουν προβλήματα μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Οι Τούρκοι άρχισαν να παίρνουν τους Έλληνες στα τάγματα εργασίας. Τότε αναγκαστήκαμε να αφήσουμε τον τόπο μας.

Συνέντευξη του Βαγγέλη Χατζηιωαννίδη από τον παππού του ─ Βαγγέλης: Παππού, τι ξέρεις για τους πρόσφυγες;

─ παππούς: Είμαι απόγονος τρίτης γενιάς προσφύγων από τον πατέρα μου. Οι πρόγονοι του πατέρα μου, ήρθαν πρόσφυγες από τον Εύξεινο Πόντο της Μ. Ασίαςκαι από την περιοχή της Τραπεζούντας Σεβάστιας επαρχίας Απές. Οι πρόγονοι της μητέρας μου είναι γηγενείς από τη Μακεδονία (Φλώρινα). Αυτοί δε γνώρισαν προσφυγιά και δεν ξέρουν από ανθρώπινο ξεριζωμό. Οι προγονοί του παππού μου ήταν από αγροτική επαρχία, αλλά οι ασχολίες τους ήταν διάφορες. Είχαν σε κάθε γειτονιά τον παπά τους , τον πρωτοψάλτη όλης της Βυζαντινής μουσικής, το δάσκαλο της περιοχής για τα παιδιά, τους τεχνίτες κατασκευής από χαλκό οικιακών σκευασμάτων–σχεδιαστές. Με τον ξεσηκωμό μετά από τη Μικρασιατική καταστροφή όλου του ποντιακού Ελληνισμού που υπέστησαν (απώλεια ανθρώπων, ζώων, ταλαιπωρίες, δραματικά οδικά φαινόμενα) έφτασαν από την Οδύσσεια περιπλάνησή τους στην Ελλάδα, γυρίζοντας από τόπο σε τόπο , εγκαταστάθηκαν σε χωριά των Γιαννιτσών. Ας ευχηθούμε να μη νοιώσουμε άλλη προσφυγιά!

Συνέντευξη του Γρηγόρη Παπαδόπουλου από τη γιαγιά του ─ Γρηγόρης: Γιαγιά από πού κατάγεσαι;

─ γιαγιά: Κατάγομαι από τον Πόντο της Μ. Ασίας. ─ Γρηγόρης: Τι έγινε εκεί γιαγιά;

─ γιαγιά: Οι Έλληνες έφυγαν από τη Μ. Ασία γιατί έγινε η ανταλλαγή πληθυσμού και τους έδιωξαν οι Τούρκοι. ─ Γρηγόρης: Πώς ήταν όταν έφευγαν;

─ γιαγιά: Όταν έφευγαν, ο αρχηγός τους τους είπε πως όποιο μωρό κλάψει θα το θάψουν ζωντανό. Έτσι μια γυναίκα που είχε δυο μωρά, έθαψε το ένα για να μην της πάρουν και το άλλο.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

ΈΘΙΜΑ

«Τζαμάλα ή καμήλα»

─Παππού Τάκη, από πού κατάγεστε; ─Από Από τις Καρυές της Ανατολικής Ρωμυλίας. ─Από Από πού προέρχεται το όνομα Καρυές; ─Από Από τις πολλές καρυδιές που είχε το χωριό στη Βουλγαρία. ─Μπορείς Μπορείς να μας μιλήσεις για ένα έθιμο της περιοχής σας; -─Την Την Πρωτοχρονιά τελούσαν το έθιμο της «Τζ «Τζαμάλας». Η Τζαμάλα ήταν ένας θίασος μεταμφιεσμένων που αποτελούνταν συνήθως από πέντε άτομα: τη νύφη, που παρίστανε ένας άντρας μεταμφιεσμένος μεταμφιεσμένος, με τσούκνα νυφιάτικη και με λευκό μαντίλι που κάλυπτε το πρόσωπο, το γαμπρό, με πουτούρια και μαυρισμένο πρόσωπο πρόσωπο,, το γιατρό ντυμένο με φράγκικα ρούχα με καπέλο ψηλό και τσάντα στο χέρι. Υπήρχαν και άλλα δυο πρόσωπα, άντρες μεταμφιεσμένοι γυναίκες. Αρχηγός του θιάσου ήταν η «Τζαμάλα» άντρας δυνατός δυνατός, κρυμμένος μέσα στο σώμα μιας καμήλας. Μπροστά από το θίασο αυτό, προ προχωρούσε χωρούσε ο Γκαϊντατζής με την γκάιντα, γκάιντα στολισμένη με διάφορα χαρτονομίσματα πάνω σ’ αυτή. Έπαιζε συνήθως συγκαθιστό χορό. Από κάθε γειτονιά ξεκινούσε κι ένας θίασος. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Η «Τζαμάλα» χόρευε με άγριες κινήσεις των χεριών και του κεφαλιού κεφαλιού, σκορπίζοντας το φόβο. Σε κάποιο σταυροδρόμι συναντιόνταν οι θίασοι των γειτονικών μαχαλάδων . Οι γαϊντατζήδες τότε παίζοντας σε διαφορετικούς ρυθμούς ρυθμούς, κυρίως του χορού «τσέστου», προκαλούσαν ο ένας τον άλλο. Τότε η «Τζαμάλα» του ενός θιάσου ορμούσε εχθρικά να αρπάξει τη νύφη του άλλου θιάσου. Άρχιζε άγρια και σκληρή μάχη που μερικές φορές κατέληγε σε δυσάρεστες καταστάσεις. Στο τέλος έρχεται η συμφιλίωση και οι μεταμφιεσμένοι αγκαλιάζονται. Όλοι μαζί τραγουδούσαν: «Μάναμ’ το τζαμάλ μάναμ’ το τζαμάλμάναμ’ θα με φάει μάναμ’ θα με φά φάει.» -Αυτό ήταν το έθιμο Δημήτρη. -Ευχαριστώ πολύ, παππού. Σπυρίδης Δημήτρης

Κόλιντα μπάμπο

Για τους Μακεδόνες ο εορτασμός της ημέρας του Κόλντε ξεκινά με ένα ιδιαίτερο έθιμο: το άναμμα φωτιάς τη νύχτα της 23ης με ξημερώματα της 24ης Δεκεμβρίου. Η χρονολογία προέλευσης του εθίμου της φωτιάς την ημέρα του Κόλντε είναι άγνωστη. Με δεδομένο ότι τα περισσότερα έθιμα που σχετίζονται με φωτιές είναι προχριστιανικά, πιθανόν το έθιμο να έχει τις ρίζες του πριν την εμφάνιση

του χριστιανισμού.

Στην Πέλλα κυρίως ως αναβιώνει το έθιμο της «Κόλιντα Μπάμπ Μπάμπω» » που λέγεται ότι έχει σχέση με τη σφαγή του Ηρώδη. Οι κάτοικοι της περιοχής ανάβουν φωτιές φωνάζοντας «Κόλιντα Μπάμπ Μπάμπω» δηλαδή «σφάζουν γιαγιά» συγκεντρώνονται έξω στους δρόμους και τις πλατείες, για να γλεντήσουν και να συζητήσουν για το τι έκαναν το χρόνο που πέρασε πέρασε, τι θα κάνουν τον επόμενο χρόνο που έρχεται αλλά και για να χορέψουν και να τραγουδήσουν χορούς και τραγούδια της Μακεδονίας. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Σύμφωνα με τους κατοίκους, από το βράδυ ο βασιλιάς Ηρώδης διέταξε τη σφαγή όλων των αρσενικών νηπίων από την ηλικία 2 χρονών, ώστε να μην κινδυνέψει από τον Ιησού. Η φωτιά ενημερώνει τους κατοίκους να προφυλαχθούν, όχι μόνο από το βασιλιά, αλλά και από το κακό που ίσως παραφυλάει για τον καινούριο χρόνο. Μία άλλη εκδοχή είναι πως η λέξη Κόλιντα, ήταν το όνομα μιας ξακουστής «μαμής» στη Βηθλεέμ, η οποία ξεγέννησε την Παναγία. Η παράδοση λέει πως, όταν προαναγγέλθηκε η γέννηση του Μεσσία και είδαν οι άνθρωποι το φωτεινό αστέρι στον ουρανό, το θεώρησαν ως προάγγελο της γέννησης του Θεανθρώπου και έτρεχαν αλλόφρονες, να βρουν την Μπάμπω Κόλιντα, δηλαδή τη μαμή, για να βοηθήσει την Παναγία να γεννήσει το Θεάνθρωπο, που θα σώσει τον κόσμο από τις αμαρτίες. Γι’ αυτό, την προπαραμονή των Χριστουγέννων, δηλαδή το βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου, τα παιδιά που πήγαιναν στα σπίτια και τραγουδούσαν τη γέννηση του Χριστού, φώναζαν: Μπάμπω Κόλιντα.

Τα εννιά φαϊά

Την παραμονή των Χριστουγέννων, αφού η νοικοκυρά τέλειωνε με τη λάτρα του σπιτιού, και ετοίμαζε τα εννιά φαϊά (φαγητά), που συμβόλιζαν τους εννέα μήνες κυοφορίας της Παναγίας, έστρωνε το τραπέζι και μάζευε την οικογένεια για φαγητό. Τα εννιά φαϊά, ήταν: κομπόστα, αλάδωτες φακές ή φασόλια και το χριστόψωμο στολισμένο με καρύδια και σταφίδες. Άναβε ένα κερί, το έβαζε στη μέση του χριστόψωμου, έβαζε το θυμίαμα στο θυμιατό και ο νοικοκύρης, θυμιάτιζε πρώτα το τραπέζι, στη συνέχεια περνούσε μπροστά από το κάθε μέλος της οικογένειας με το θυμιατό, ύστερα θυμιάτιζε το εσωτερικό του σπιτιού και μετά πήγαινε στο στάβλο να θυμιατίσει και εκεί. Ο μικρότερος της οικογένειας έλεγε το «Πάτερ ημών», και ο πατέρας έπαιρνε το χριστόψωμο με τα δύο του χέρια και το κρατούσε πάνω από το κεφάλι του μικρού. Εκείνος, χοροπηδώντας τρεις φορές (που συμβόλιζε τον Τριαδικό Θεό) προσπαθούσε να το σπάσει με το κεφάλι του κι αφού γινόταν αυτό, ο πατέρας έκοβε το πρώτο κομμάτι για το Χριστό, το δεύτερο του σπιτιού και κατόπιν για όλα τα μέλη της οικογένειας. Μετά το φαγητό, το τραπέζι παρέμεινε στρωμένο όλη τη νύχτα για να φάει και η Παναγία, ενώ όλη η οικογένεια πήγαινε στο καθιστικό και εκεί περίμεναν τους τραγουδιστάδες, οι οποίοι με τις γλυκές τους φωνές έσχιζαν τη σιγαλιά της νύχτας, προαναγγέλλοντας τη γέννηση του Θεανθρώπου.

Σούρβα

Τα Σούρβα τα γιόρταζαν οκτώ ημέρες μετά τη γέννηση. Η λέξη Σούρβα είναι σύνθετη: Ιησού + Ρβα και σημαίνει στην Εβραϊκή: Ιησούς και Ρβα =βάπτιση, να βαπτιστεί ο Ιησούς. Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, όταν ο Αρχάγγελος Γαβριήλ παρουσιάστηκε στην Παναγία και της προανήγγειλε ότι θα φέρει στον κόσμο τον Θεάνθρωπο, έπρεπε την όγδοη ημέρα να βαπτιστεί και να του δώσουν το όνομα Ιησούς. Έτσι, όταν επρόκειτο να βαπτιστεί το Θείον βρέφος, πολλοί ήταν οι υποψήφιοι ανάδοχοι και επειδή οι πιστοί δεν γνώριζαν ποιος τελικά θα ήταν ο νουνός, φοβούμενοι μην Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

του δώσουν άλλο όνομα, βγαίναν στους δρόμους, χτυπούσαν τις πόρτες των υποψηφίων νουνών και φώναζαν μέχρι την ώρα του μυστηρίου και της περιτομής: Ιησού-Ρβα, Ιησού Ιησούρβα, που σήμαινε, να βαπτιστεί Ιησούς.

Κουνιές

Πρόκειται για παραδοσιακό έθιμο από το χωριό «Καρυές» της Ανατολικής Ρωμυλίας, το οποίο αναβιώνει τις ημέρες του Πάσχα.

Το έθιμο αυτό γινόταν γιατί η «αιώρηση», δηλαδή το κούνημα, εθεωρείτο ότι γινόταν «σε καλό», υπέρ υγείας και πλούσιας σοδειάς. Με τις «Κουνιές» συνεχίζεται η αγροτική λατρευτική, η μαγική πράξη, με σκοπό την επικράτηση ευκρασίας αέρος για την καλή παραγωγ παραγωγή ή της γης. Η ιδιαιτερότητα που έχει η κουνιά των Καρυωτών είναι ότι γυρίζει γύρω - γύρω από τον άξονά της κάτι που είναι πάρα πολύ δύσκολο.

Οι Καρυώτες που τηρούν τις παραδόσεις τους, τα ήθη και τα έθιμά τους, κάθε χρόνο τέτοια ημέρα αναβιώνουν το έθιμο αυ αυτό, τό, η ρίζα του οποίου ξεκινάει από την Ελληνική Αρχαιότητα. Η ιδιαιτερότητα που έχει η «Κουνιά» των Καρυωτών είναι ότι η κατασκευή της, επιτρέπει να γυρίζει γύρω – γύρω σε κάθετη φορά, πράγμα πολύ δύσκολο και επικίνδυνο. Οι πιο θαρραλέοι πάντως κυρίως νέο νέοι,ι, επιχειρούσαν να γυρίσουν την Κουνιά, συναγωνιζόμενοι μεταξύ τους για το ποιος θα καταφέρει να κάνει τις περισσότερες γύρες, κερδίζοντας με αυτό τον τρόπο το θαυμασμ

Αποκριάτικο έθιμο-Ο Ο κουκαράς ─Μπαμπά,θα θα μου πεις ένα έθιμο που το κάνατε όταν ήσαστε παιδιά; ─Ένα Ένα έθιμο ήταν ο Κουκαράς Κουκαράς, ο οποίος ήταν αποκριάτικο έθιμο, για να φοβίζουν οι μάνες τα παιδιά κάθε φορά που θα ζητούσαν να χαλάσουν τη νηστεία της Σαρακοστής, ζητώντας να φάνε τυρί, αυγά γιαούρτι και βούτυρο. Επίσης ο Κουκαράς βοηθούσε τις αγράμμ αγράμματες γυναίκες των χωριών να ξέρουν πότε θα έρθει το Πάσχα. Η διάρκεα του Κουκουρά ήταν εφτά εβδομάδες εβδομάδες, όσες και οι εβδομάδες της Μ. Σαρακοστής. ─Μπαμπά, μου περιγράφεις το έθιμο; ─Μόλις Μόλις έτρωγε όλη η οικογένεια το βράδυ τη μεγάλη Αποκριά και πήγαιναν τα παιδιά ιδιά να κοιμηθούν, η μάνα έπαιρνε ένα μεγάλο κρεμύδι ή μια μεγάλη πατάτα και έκανε τον κουκαρά, βάζοντάς του εφτά φτερά κότας που ήταν όσες ήταν και οι εβδομάδες της Μ.Σαρακοστής. Ύστερα τον κρεμούσε με ένα σχοινί στο δωμάτιο που έμεναν και εκεί αυτός κρατ κρατιόταν από τον αέρα ή από το χέρι της μάνας. Κάθε φορά που τα παιδιά ζητούσαν να χαλάσουν τη νηστεία της Μ. Σαρακοστής, Σαρακοστής το φτερωτό αυτό σκιάχτρο φαινόταν κάτι φοβερό στα μάτια των παιδιών και τα έκανε να σταματούν τις γκρίνιες και τα κλάματα, γιατί η μάνα κουνώντας ουνώντας με το χέρι της τον κουκαρά έλεγε με αυστηρό και πειστικό τρόπο: «Μη !Θα σε φάει ο κουκαράς» και τα παιδιά μπροστά στον κίνδυνο να τα φάει ο κουκαράς κουκαράς, σταματούσαν το κλάμα για να επαναλάβουν κάποια άλλη μέρα. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Λειψόπουλος Παναγιώτης

Το έθιμο της κουσκουτέρας ── Κυρία Ανατολή, πότε γεννηθήκατε; ── Γεννήθηκα το 1934. ── Μπορείτε να μας πείτε ένα έθιμο που είχατε; ── Όταν δεν έβρεχε, φτιάχναμε μια μεγάλη πάνινη κούκλα. ── Την έπιαναν δυο άτομα από τα χέρια και την κουνούσαν κάτω από τα μπαλκόνια φωνάζοντας: άζοντας: «κουσκουτέρα νε ιστέρ; Αλαντάν γιαμούρ ιστέρ», που σημαίνει: «κουσκουτέρα τι θέλεις; «Από το Θεό νερό θέλω» Και τότε οι νοικοκυρές έριχναν νερό στην κούκλα. ── Σας ευχαριστούμε κυρία Ανατολή για τις πληροφορίες που μας δώσατε.

Γρηγόρης Παπαδόπουλος

Το μισοστεφάνωμα ── Γιαγιά τι έθιμα είχατε παλιά;

── Ένα από τα πιο ωραία έθιμα που έχουμε έχουμε, είναι ο ποντιακός γάμος αλλά και ο αρραβώνας που τον λένε «»σουμάδα», «»σουμάδα» το οποίο είναι πολύ σημαντικό, σημαντικό είναι το μισοστεφάνωμα. ── Τι έκαναν γιαγιά; ── Μια μέρα προτού το γάμο γινόταν το λάλημα, λάλημα δηλαδή το κάλεσμα. Τα παιδιά μοίραζαν ένα κερί και ρακί στους καλεσμένους. ── Και στο γλέντι τι κάνουν; ── Όταν ξεκινούσε το γλέντι, γλέντι ο πρώτος χορός ήταν τα «Εφτά Ζευγάρια» και ένα μονό, μονό δηλαδή ήταν εφτά αντρόγυνα οι οποίοι κρατούσαν από ένα κερί κερί, ξεκινώντας από τους νεόνυμφους, νεόνυμφους τους κουμπάρους, τους γονείς και τους υπόλοιπους συγγενείς και μόνος ήταν ο παπάς και τραγουδούσαν και έπαιζε η λύρα. ──Το Το θυμάσαι το τραγούδι γιαγιά; ──Ναι το θυμάμαι. Αρχή κι όταν ευλόγησεν Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Κύριος ο Χριστός μας, Βασιλεία του Αδάμ εκ της πλευράς την Εύα. Γυναίκα εχορήγησεν σ’ αυτόν εις σάρκαν μίαν. Δυνάμεις επουράνιαι Παρίστανται και ψάλλουν ──Το Το έθιμο αυτό το κάνατε και στο γάμο των γονιών μου; ──Ναι, Ναι, το κάναμε και ήταν πολύ ωραία. Δάφνη Τσελεπίδου

Οι Μωμόγεροι Οι Μωμόγεροι (γνωστό και ως Μωμόεροι ή Μωμοέρια είναι ένα ποντιακό λαϊκό δρώμενο το οποίο λαμβάνει χώρα το 12ήμερο Χριστούγεννα - Πρωτοχρονιά - Θεοφάνια με ευχετηριακό χαρακτήρα. Οι ρίζες του εθίμου βρίσκονται στους προ-χριστιανικούς χριστιανικούς χρόνους αλλά οι Πόντιοι έδωσαν αργότερα χριστιανικό χαρακτήρα.

Όλοι οι συντελεστές φορούν κουδούνια κουδούνια, όπως προβιές και δέρματα τράγων. Κεντρικό πρόσωπο του θιάσου των τελεστών ο Μωμόγερος ή Κιτί γοτσάς ή Πορδαλάς (Θρυλόριο) (Θρυλόριο), ο οποίος με τη η δύση του ήλιου εισβάλλει με την ακολουθία του στα σπίτια του χωριού και εμπλέκει τους σπιτονοικοκύρηδες σε περιπέτειες « εξαπατώντας » τους . Η απαγωγή της νύφης παίζει και εδώ καθοριστικό ρόλο καθώς μετά από αλλεπάλληλες εικονικές συμπλοκές μεταξύ των ττελεστών, το νέο ζευγάρι, η νύφη και ο γαμπρός κατορθώνουν να σμίξουν σμίξουν, στεφανώνονται μάλιστα από τον παπά που εισέρχεται στο τέλος στο θίασο θίασο, επιβάλλοντας την τάξη .Με τη συνοδεία ποντιακής λύρας και νταουλιού, χορεύοντας και διασκεδάζοντας τα μωμογέρια μωμογέρια, εγκαταλείπουν καταλείπουν το σπίτι, σπίτι για να επισκεφτούν το επόμενο, όπου θα προβούν σε ανάλογους ανάλογους, νέους αυτοσχεδιασμούς και μιμικές πράξεις

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ- ΜΝΗΜΕΙΑ Φίλιππος Β΄

Ανδριάντας πάνω σε βάθρο ύψους 1,20μ. Εκφράζει το δυναμισμό, την αυστηρότητα και την μαχητικότητα του Φιλίππου Β’, οργανωτή του Μακεδονικού κράτους και εμπνευστή της Πανελλήνιας Ιδέας (Παπαλεξάνρου, 2002) . Δίπλα του ορειχάλκινη ανάγλυφη αναπαράσταση εφίππων και Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

πεζοπόρων τμημάτων της Μακεδονικής φάλαγγας συνολικού μήκους 4 μέτρων. Η δημιουργία του έργου έγινε με πρωτοβουλία της ΦΙΛΙΠΠΟΣ και τοποθετήθηκε στο πάρκο που φέρει το όνομα «Φιλίππειο».

Το Μαύρο Άγαλμα Το “Μαύρο Άγαλμα” είναι το Ηρώο της πόλης, ένα έργο του γλύπτη Γρηγόριου Ζευγώλη, και τοποθετήθηκε εκεί το 1925 εις μνήμην των πολεμιστών πο που έδωσαν την ζωή τους για την απελευθέρωση της πόλης από τους Τούρκους, το 1912. Στις 20 Οκτωβρίου του 1912 ύστερα από μια σκληρή, πολύνεκρη μάχη μάχη, τα Γιαννιτσά απελευθερώνονται από τους Τούρκους και ενσωματώνονται στο επίσημο ελληνικό κράτος κράτος. Βρίσκεται στην την είσοδο της πόλης. Ερχόμενοι από τη Θεσσαλονίκη κατά την είσοδο μας στην πόλη είναι ορατό στα αριστερά του δρόμου. Η πρόσβαση για τους επισκέπτες είναι ελεύθερη. Το άγαλμα αυτό αναπαριστάνει τον φτερωτό χρόνο, και στα πόδια του βρίσκεται η μάνα Ελλάδα, έχοντας αγκαλιάσει τον γιο της, σκοτωμένο στρατιώτη. Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκεται ένας φτερωτός άνδρας που γράφει στις δέλτους της ιστορίας για την ηρωική μάχη. Στο πλάι καίει η φλόγα της ηρωικής τους θυσίας. Η σύνθεση είναι τοποθετημένη σε μαρμάριν μαρμάρινη η βάση ύψους 1 μέτρου, όπου αναγράφεται η φράση: 13»

«Η ΠΑΤΡΙΣ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ ΕΙΣ ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΤΕΚΝΩΝ ΤΗΣ 1912 1912-

Το Μαύρο Άγαλμα όπως το αποκαλούν οι κάτοικοι των Γιαννιτσών εξαιτίας του μελανού στιλβώματος αποκαλύπτει ένα έναν δραματικό τόνο. Οι φόρμες, δυνατές, δ ρωμαλέες και ελληνοπρεπείς αποπνέουν τον ηρωικό θάνατο των μαχητών που είναι θαμμένοι στη βάση του. Το Ηρώο αποτελεί ένα καθαρόαιμο δείγμα της ελληνικής γλυπτικής του Μεσοπολέμου. Η ελληνική τέχνη έχοντας βιώσει τους πολύχρονους πολέμους, τη Μικρασιατική ιατική Καταστροφή, την προσφυγιά επιθυμεί να επαναφέρει την αίσθηση της αρμονίας, της ευταξίας και του μέτρου.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Ο Γκόνος Γιώτας Μαρμάρινη προτομή σε μαρμάρινο βάθρο ύψους 1,5μ με εικονοκείμενο «ΓΚΟΝΟΣ ΓΙΩΤΑΣ ΜΑΚΕΝΟΔΟΜΑΧΟΣ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ 1880 18801911» προς τιμήν του πιο γνωστού Γιαννιτσώτη Μακεδονομάχου οπλαρχηγού. Για τη δράση του (1904-1911) 1911) στη λίμνη Γιαννιτσών έμεινε γνωστός με την ονομασία «το στοιχειό του βάλτου».. Η προτομή αρχικά είχε τοποθετηθεί στο λόφο Φιλίππειο και αργότερα με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου βουλίου (πράξη 15/18/1971) μεταφέρθηκε στην ομώνυμη πλατεία, κοντά στο πατρικό του σπίτι.

Ιωάννης Δεμέστιχας Μαρμάρινη προτομή σε μαρμάρινο βάθρο ύψους 1,3μ με εικονομήνυμα «ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΕΜΕΣΤΙΧΑΣ ΚΑΠΕΤΑΝ ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΑΡΧΗΓΟΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΩΝ 1906-1907» 1907» . Μικρόσωμος με έμφαση στη στολή, ατενίζει τη λίμνη των Γιαννιτσών όπου έδρασε.

Κωνσταντίνος Μπουκουβάλας Μαρμάρινη προτομή σε μαρμάρινο βάθρο ύψους 1,45μ με εικονοκείμενο:«ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΣ ΚΩΝ. ΜΠΟΥΚΟΥΒΑΛΑΣ». ». Ανεγέρθηκε επί δημάρχου Παπακωνσταντίνου, προς τιμήν του πρώτου επικεφαλή οργανωμένου ελληνικού σώματος που έσπευσε στο βάλτο (λίμνη των Γιαννιτσών) για ενίσχυση του Μακεδονικού Αγώνα στην περιοχή. Αρχικά τοποθετήθηκε στο προαύλιο του παλιού νοσοκομείου και αργότερα μεταφέρθηκε στην την πλατεία Γκόνου Γιώτα.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Ελευθέριος Βενιζέλος Προτομή σε μαρμάρινο βάθρο ύψους 1,75μ. Ατενίζει την ομώνυμη οδό (Ελ. Βενιζέλου)και αποκαλύφθηκε με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 70 χρόνων από το θάνατό του. Προς τιμήν του μεγάλου πολιτικού που συνέβαλε στηνν απελευθέρωση της Μακεδονίας (1912 (1912-13), στην αναμόρφωση της περιοχής με την ανταλλαγή την πληθυσμών (1923) και την έλευση Ελληνορθόδοξων προσφύγων, καθώς και στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής (αποξήρανση της λίμνης των Γιαννιτσών.

Θωμάς Μαγκριώτης Μαρμάρινη αρμάρινη προτομή σε μαρμάρινο βάθρο ύψους 1,5μ. Ανεγέρθηκε επί δημάρχου Κωδούνα, στην μνήμη της θυσίας του μαζί με τους δημότες των Γιαννιτσών που εκτελέστηκαν στον Ομαδικό Τάφο. Αρχικά είχε τοποθετηθεί στο προαύλιο του παλιού νοσοκομείου, ενώ αργότερα μεταφέρθηκε αφέρθηκε στην πλατεία Γκόνου Γιώτα. Στο εικονοκείμενο του βάθρου αναγράφεται «ΘΩΜΑΣ ΜΑΓΚΡΙΩΤΗΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΕΔΟΛΟΦΟΝΗΘΗ ΥΠΟ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΩΝ ΚΑΤΟΧΗΣ ΤΗΝ 14ΗΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944».

Ο Ομαδικός τάφος Ομαδικός Τάφος με αναθηματική στήλη: πάνω σε μαρμάρινη ταφόπλακα ανάγλυφη, χάλκινη γυναικεία μορφή που θρηνεί και πιο πάνω χάλκινος σταυρός. Στη βάση υπάρχει το εικονοκείμενο: «Ο ΔΗΜΟΣ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ 110 ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΩΝ ΔΗΜΟΤΩΝ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΩΝ ΚΑΤΟΧΗΣ ΤΗΣ 14ΗΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944». Πιο

πάνω, ανάμεσα σε τέσσερα κυπαρίσσια, μαρμάρινη αναθηματική στήλη όπου αναγράφονται εξήντα επτά από τα ονοματεπώνυμα των θυμάτων. Η αρχική θέση του μνημείου, που αποτελούνταν από έναν απλό μαρμάρινο σταυρό στη θέση του μαρτυρίου, βρίσκονταν στο προαύλιο του 1ου Δημοτικού . Η ολοκλήρωση του έργου και η τοποθέτηση του μνημείου μετά τη μετακομιδή των οστών, πραγματοποιήθηκε το 1976 Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Αρχιμανδρίτης Αγαθόβουλος Προτομή σε μαρμάρινο βάθρο ύψους 1,55μ προς τιμήν του ευεργέτη Γρηγόριου Αγαθόβουλου από τη Στράτζα. Από τα κληροδοτήματά του χτίστηκε και συντηρείται το 3ο Δημοτικό Σχολείο Γιαννιτσών (Σταυρακούκα, 2000, 187-189) 189) που φέρει την επωνυμία «Αγαθοβούλειο». Από την ίδια πηγή χρηματοδοτούνται και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα των Στρατζαλιωτών στην ελληνική επικράτεια.

Μουσουλμανικά Μνημεία

Ο Πύργος του Ρολογιού

Ο Πύργος του Ρολογιού χτίστηκε από τους Οθωμανούς στο κέντρο της πόλης των Γιαννιτσών περίπου το 1667-1668. Η επιλογή της θέσης του έγινε με στρατιωτικά κριτήρια, κριτήρια καθώς ήθελαν να ελέγχουν την εμπορική κίνηση που γινόταν διαμέσου της πόλης σε όλη την κεντρική Μακεδονία. Είναι ορθογώνιο κτίριο, έχει ύψος 25 μ. και είναι κτισμένος με πέτρα μέχρι τα πρώτα 4 μ. και στη συνέχεια πλινθόκτιστος.

Στην οροφή του υπήρχε ένας πυργίσκος που βρίσκονταν όλα τα ρολόγια. Αυτός καταστράφηκε το 1946. Η επιγραφή του πύργου λέει: Ο Σερίφ Αχμέτ απόγονος του δοξασμένου αρχηγού αρχηγού, έκανε πάντα το καλύτερο που μπορούσε στη μνήμη του προγόνου του. Τώρα έκανε ένα ρολόι για να δείχνει την ώρα. Τ Το ο κατασκεύασε όμως για να είναι ένα ενθύμιο του πεντάπτυχου Ισλάμ.(σε (σε μετάφραση).

Το Μαυσωλείο του Γαζή Εβρενός

Βρίσκεται στη συμβολή των οδών Στράντζης, Ταβουλάρη και Καραολή Δημητρίου . Το Μαυσωλείο χτίστηκε μετά το θάνατο του Γαζή Εβρενός (1417), πάνω από τον τάφο του, σε μικρή απόσταση από τον Πύργο του Ρολογιού. Ο Γαζή Εβρενός, κατέκτησε τα Γιαννιτσά από τους Βυζαντινούς, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Μακεδονίας.

Επειδή του αποδόθηκαν ιδιότητες αγιοσύνης αγιοσύνης, με σουλτανική διαταγή το μνημείο ορίστηκε ως τόπος προσκυνήματος και προσευχής για όλους τους Οθωμανούς και λειτουργούσε ως Μαυσωλείο και αι Τέμενος. Στην αυλή του ήταν θαμμένοι και γιοι του. Και πιθανόν και άλλα μέλη της οικογένειάς του.

Σύμφωνα με επιγραφή που αναφέρεται στην ταφή του Γαζ Γαζή ή Εβρενός, χτίστηκε το 1417. Από τα μορφολογικά του στοιχεία συμπεραίνουμε ότι ανασκευάστηκε στα τέλη του 19ου αι. Αποτελείται από δυο ορθογώνιους χώρους εμβαδού 230 ττ.μ. Στεγάζονταν με δώμα, από το οποίο εξείχαν τρεις μικροί τρούλοι καλυμμένοι με μολύβι. Το κτίριο διαθέτει πλούσιο διάκοσμο εξωτερικά και στο εσωτερικό του είναι ελαφρά διακοσμημένο.

Πολύκεντρο- Οικία Εμίν Μπέη

Στο κέντρο περίπου του πεζόδρομου, ξεχωρίζε ξεχωρίζειι ένα νεοκλασικό κτίριο, το Πολύκεντρο των Γιαννιτσών.Το μνημείο κατά την τουρκοκρατία αποτελούσε σπίτι Τούρκου Μπέη ενώ από τις αρχές του 1930 και για εξήντα χρόνια στέγασε το Νοσοκομείο Γιαννιτσών. Βόρεια της Εγνατίας βρίσκεται το Μεγάλο τζαμί του Ισκεντέρ.. Χτίστηκε το 1500-1510 1510 στο σημείο, που ήταν η ορθόδοξη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, την οποία κατεδάφισαν οι Οθωμανοί, αφού έδιωξαν τους κατοίκους του οικισμού.Σε μικρή απόσταση από το τζαμί βρίσκεται το παλαιότερο Οθωμανικό κτίσμα, τα λουτρά του Εβρενός, Είναι γνωστά ως Λουτρά Καϊάφα και όχι Εβρενός νός από τον ιδιοκτήτη τους μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο.

Το Μαυσωλείο του Αχμέτ Μπέη Εβρενόσογλου

Αποστολίδου Γεσθημανή

Πολύκεντρο-Οικία Οικία Εμίν Μπέη

Τα Λουτρά του Γαζή Εβρενός 14ος αιώνας

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Στην ανατολική είσοδο της πόλης υπήρχε ένα ιπποφορβείο που φιλοξενούσε παχνιά για ταχυδρομικά άλογα . Απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στέγασε σε τον τάφο του ο Αχμέτ Μπέη Εβρενόσογλου

Ιπποφορβείο

Το Τζαμί του ποιητή Ιλαχή.

Το Φιλίππειο

Μέσα στην καρδιά της πόλης,, βρίσκεται το τουριστικό περίπτερο Φιλίππειο. Είναι ένας καταπράσινος λόφος, στην κορυφή του οποίου υπάρχει διαμορφωμένος χώρος στον οποίο μπορείς να καθίσεις και να απολαύσεις την δροσιά των δέντρων, τα μικρά σιντριβάνια, τα λουλούδια, το πάρκο. Ιδανικό μέρος για οικογένειες όπου μπορείς να αφήσεις τα παιδιά στον παιδότοπο που υπάρχει. Λειτουργεί και αναψυκτήριο και υπάρχει άφθονος χώρος στάθμευσης. Στο Φιλίππειο λίππειο βρίσκεται και το άγαλμα του Φιλίππου.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Το ανοιχτό θέατρο

Στους πρόποδες του λόφου του βρίσκε βρίσκεται ται το Ανοιχτό Δημοτικό Θέατρο χωρητικότητας 3.000 θέσεων, όπου πραγματοποιούνται διάφορες εκδηλώσεις συναυλίες θεατρικές παραστάσεις κτλ

Ο ποταμός Λουδίας

Οι σημερινοί επισκέπτες (αλλά και κάτοικοι) της περιοχής των Γιαννιτσών και ευρύτερα του Ν. Πέλλας, είναι πολύ δύσκολο να φανταστούν ότι ο κάμπος των Γιαννιτσών ήταν κάποτε μια μεγάλη λίμνη που συγκέντρωνε τα νερά από τις γειτονικές οροσειρές (όρη Βέρμιο και Πάικο) και αποξηράνθηκε τη δεκαετία του 30. Ακόμα δυσκολότερο είναι να φανταστούμε σήμερα, Αποξηραντικά έργα ότι κατά την αρχαιότητα, ο Θερμαϊκός κόλπος εισχωρούσε 40 χλμ βορειότερα απ απ’ ότι σήμερα και η αρχαία πόλη Πέλλα ήταν παραθαλάσσια! Έως το 500 μ. Χ. περίπου είχε π πλέον λέον σχηματιστεί οριστικά η Λίμνη του Λουδία, καθώς το Δέλτα του Αξιού είχε ενοποιηθεί με το Δέλτα του Αλιάκμονα.

Η Λίμνη του Λουδία ήταν αρχικά υφάλμυρη αλλά με την πάροδο των αιώνων μετατράπηκε σε έλος γλυκού νερού, καθώς δεχόταν τα νερά από τους ποταμούς που στράγγιζαν το ορεινό τόξο της Πέλλας (Βόρας, Τζένα, Πίνοβο, Πάικο)) και το βόρειο Βέρμιο.

Τον χειμώνα η έκταση της λίμνης έφτανε τα 220 τ. χμ., ενώ σε ιδιαίτερα βροχερές χρονιές μπορεί να έφτανε και τα 350 τ. χμ. Η λίμνη υπήρχε μέχρι και το 1933, όταν ξεκίνησαν τα έργα αποξήρανσης στο πλαίσιο των γενικότερων έργων αποξήρανσης στην πεδιάδα της Θεσσαλονίκης.

Αποξηραντικά έργα Αποστολίδου Γεσθημανή

Ο ποταμός Λουδίας ουδίας έχει συνολικό μήκος 39 χμ. μ. και μέση παροχή 20 κυβικά μέτρα/δευτερόλεπτο.

Στα μέσα του 19ου αιώνα ο Λουδίας

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

ήταν συμβάλλων ποταμός του Αξιού. Η Λίμνη Λουδία που αργότερα ονομάστηκε Λίμνη των Γιαννιτσών (και αποτέλεσε το «σκηνικό» για το περίφημο βιβλίο της Πηνελόπης Δέλτα “Τα Μυστικά του Βάλτου”), κάλυπτε στι στιςς αρχές του 20 αιώνα μία έκταση 25 – 30 τ. χμ. τους καλοκαιρινούς μήνες. Τον χειμώνα η έκτασ έκταση η της λίμνης έφτανε τα 220 τ. χμ, χ ενώ σε ιδιαίτερα βροχερές χρονιές μπορεί πορεί να έφτανε και τα 350 τ. χ χμ.

Στα εγγειοβελτιωτικά έργα εργάστηκαν πολλά άτομα(εργάτες, μη μηχανικοί, γεωπόνοι) .Χωράφια της αποξηραμένης λίμνης δόθηκαν σε κατοίκους των γύρω χωριών και σε κατοίκους της επαρχίας Γουμένισσας. Μια άλλη σημαντική συνέπεια της λίμνης είναι ότι

έβαλε τέλος στην ελονοσία που μάστιζε την περιοχή μας.

Οι πηγές Αραβησσού, μέχρι τη δεκαετία του 1970 αποτελούσαν το βασικό τροφοδότη του ποταμού με καθαρό νερό. Οι παλαιότεροι θυμούνται ακόμα την καθαρότητα των νερών του, τα ψάρια του και το φαινόμενο της παλίρροιας, που εμφανίζονταν κατά διαστήματα Σήμερα ο Λουδίας δεν είναι πια ένα φυσικό ποτάμι αλλά ένα αποστραγγιστικό κανάλι που σκοπό έχει να μεταφέρει τα νερά από το αποστραγγιστικό δίκτυο της πρώην Λίμνης Γιαννιτσών στον Θερμαϊκό.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Ο μεγάλος τραγικός συγγραφέας Ευριπίδης στο έργο ''ΒΑΚΧΕΣ'' εξυμνεί την περιοχή:''...ήξει/τε χορεύσων άμα βακχεύμασι, τον τ' κυρόαν/ διαβάς Αξιόν ειλισομένας Μενάδες άξει Λυδίαν Τε τον έκλυον- εύιπτον χώραν ύδασιν- Καλλίστοισι λιπαίνειν''. Τον αποκαλεί πατέρα, χορηγό ευτυχίας και καλοτυχίζει τους κατοίκους της χώρας με τα ωραία άλογα, που λιπαίνεται με τα θαυμάσια νερά του Λουδία Νότια λοιπόν της πόλης Γιαννιτσών, σε απόσταση οκτώ χιλιομέτρων, συναντούμε τον ποταμό Λουδία και τις εγκαταστάσεις του ναυταθλητικού κέντρου, που αποτελούν σημαντικό έργο αθλητικής και τουριστικής υποδομής. Στη θέση «μηδέν» βρίσκεται το Δημοτικό Κωπηλατοδρόμιο, όπου δραστηριοποιείται ο Ναυτικός Όμιλος Γιαννιτσών στα αθλήματα του Κανόε - Καγιάκ και της Κωπηλασίας

Λόγω του μηδενικού υψομέτρου, η περιοχή είναι απάνεμη. Tο γεγονός αυτό καθιστά ιδανικές της συνθήκες προπόνησης. ο Λουδίας είναι το καλύτερο ή ένα από τα καλύτερα κωπηλατικά κέντρα της Ευρώπης. «Ο Λουδίας είναι η χαρά του κωπηλάτη, καθώς είναι το μοναδικό ποτάμι στην Ευρώπη που έχει τρία χιλιόμετρα ευθεία. H ηρεμία των νερών καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα του Λουδία. Επίσης ένα σημαντικό πλεονέκτημα του Λουδία είναι ότι ποτέ δεν μπορεί να στερέψει, καθώς έχει στάθμη μηδέν. Σήμερα οι τελειοποιημένες εγκαταστάσεις και ο αθλητικός εξοπλισμός-Ολυμπιακών προδιαγραφών- συνιστούν ένα Σύγχρονο Προπονητικό Κέντρο. Όσον αφορά την πανίδα του ποταμού και της περιοχής του υγρότοπου είναι πλούσια σε ψάρια του γλυκού, υφάλμυρου και αλμυρού νερού όπως γουλιανοί, περκιά, γριβάδια. Η μεγαλύτερη ποικιλία βρίσκεται κυρίως στο Δέλτα που σχηματίζουν ο Αλιάκμονας, Αξιός και Λουδίας Επίσης τα πτηνά που σταματούν για λίγες μέρες, τις εποχές της μετανάστευσης (Άνοιξη, Φθινόπωρο) στην περιοχή του Λουδία είναι πολλά, όπως αργυροπελεκάνος, χουλιαρομύτα, λαγγόνα, σταχταετός, νεροχελίδονο, πορφυροτσικνιάς, θαλασσαετός. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα της Κεντρικής Μακεδονίας, καθώς αποτελεί καταφύγιο για 170 είδη πουλιών, ορισμένα από τα οποία είναι εξαιρετικά σπάνια και βρίσκονται σε καθεστώς προστασίας Περπατώντας στις όχθες του ποταμού συναντάμε πολλά είδη φυτών που τον κοσμούν. Η μεγαλύτερη ποικιλία βρίσκεται κυρίως στο Δέλτα που σχηματίζουν ο Αλιάκμονας, Αξιός και Λουδίας. Τα περισσότερα από τα φυτά είναι είδη ανθεκτικά στο αλάτι ή στην άμμο. Τα συνηθέστερα είναι φύκια, νούφαρα, κρίνος της θάλασσας, καμπόχορτο κλπ. Στη συμβολή του ποταμού με την εθνική οδό Θεσσαλονίκης-Αθήνας, υπάρχει ένα φυσικό πλάτωμα που εκτός από κωπηλάτες και κωπηλατικές λέμβους που έρχονται από Θεσσαλονίκη για προπόνηση, συχνάζουν και ερασιτέχνες ψαράδες με καλάμια και μακριές απόχες.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Το όρος Πάικο Το όρος Πάικο βρίσκεται στην Κεντρική Μακεδονία στα σύνορα των νομών Πέλλας και Κιλκίς με κορυφή την Γκόλα-Τσούκα σε υψόμετρο 1.650 μέτρα. Συνδέεται στα ανατολικά με τον Βόρα, ενώ στα ανατολικά του έχει την κοιλάδα του Αξιού. Το Πάικο έχει πλούσια βλάστηση και αρκετές πηγές. Ανάμεσα στις κορυφές Πύργος, Βερτόπια και Κάντασι περικλείεται μια οροπεδική έκταση με επίκεντρο τον οικισμό Μεγάλα Λιβάδεια.

Αποτελεί δε και το μεγαλύτερο δάσος Καστανιάς της Ελλάδας. Στο βουνό υπάρχουν περί τα 4.500 στρέμματα καστανιών, εκ των οποίων τα 2.500 είναι καλλιεργήσιμα. Γύρω στις 300 οικογένειες έχουν ως δεύτερη ασχολία το κάστανο και υπολογίζεται ότι η ετήσια παραγωγή φτάνει στους 500-600 τόνους, ανάλογα με τη χρονιά. Λόγω του κλίματος που επικρατεί στην περιοχή το κάστανο που παράγεται είναι ιδιαίτερα γλυκό και γευστικό. Το υψόμετρο, η μορφολογία, οι διαδρομές του προσφέρουν θαυμάσια ευκαιρία για απόλαυση της φύσης καθώς και μιας καταπληκτικής θέας της λεκάνης του Αξιού, της μεγάλης πεδιάδας και των ορεινών συστημάτων στα βορειοδυτικά. Θεωρείται ιδανικό για πεζοπορία και ορειβασία χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες. Βλάστηση Η χλωρίδα αποτελείται περίπου από 2500 δείγματα φυτών. Τα δέντρα που καλύπτουν το Πάικο είναι κυρίως καστανιές, οξιές, πεύκα, δρύς, κέδροι, ιτιές, λεύκες, σιμύδα. Αραιότερα συναντώνται πλατάνια, μηλιές, καρυδιές και κισσούς. Πλούσιο σε φτέρες και ποικιλία μανιταριών. Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Πανίδα Έχουν καταμετρηθεί 57 διαφορετικά είδη πεταλούδας στο Πάικο Πάικο, αναδεικνύοντας τον πλούτο της εντομοπανίδας της περιοχής. Ξεχωριστή θέση στην πανίδα του βουνού είναι το αγριογούρουνο που συναντάται σε όλο το Πάικο.

Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Γιαννιτσών

Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Γιαννιτσών ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1997 από την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών “Ο Φίλιππος” με σκοπό την

Φωτογραφία Του Λαογραφικού Μουσείου που δημιούργησαν οι μαθητές και οι μαθήτριες με πολύ ενθουσιασμό μέσα στην τάξη τους.

προβολή της τοπικής ιστορίας και της λαογραφίας. Η είσοδος στο μουσείο είναι δωρεάν.

Ο επισκέπτης με την είσοδό του βρίσκεται στην αίθουσα ιστορίας, όπου παρουσιάζεται η εξέλιξη της περιοχής των Γιαννιτσών από τους προϊστορικούς χρόνους έως το Μακεδονικό Αγώνα και τη Μάχη των Γιαννιτσών (1912). Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Στη συνέχεια αναπτύσσεται η αίθουσα με τις παραδοσιακές στολές, όπου σε ειδικές προθήκες εκτίθενται οι παραδοσιακές ενδυμασίες των Γιαννιτσιωτών. Οι παραδοσιακές στολές είναι αυθεντικές και έχουν προσφερθεί από δημότες στην Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία. Στην επόμενη μεγάλη αίθουσα εκτίθενται αντικείμενα από τη ζωή των κατοίκων κατά την προπολεμική περίοδο καθώς και σύγχρονες κατασκευές του κ. Αχιλλέα Κανναβού, οι οποίες αναπαριστούν αντικείμενα και επαγγέλματα. Στην αίθουσα αυτή ο επισκέπτης μπορεί να δει όλο τον κύκλο των δραστηριοτήτων των κατοίκων της πόλης και ίσως μέσα στα εκθέματα να αναγνωρίσει και την δική του προσωπική ή οικογενειακή πορεία. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πολλοί από τους επισκέπτες την χαρακτηρίζουν σαν “αίθουσα των αναμνήσεων”. Η επόμενη αίθουσα περιλαμβάνει ένα αυθεντικό αρχοντικό σαλονιού, το οποίο προέρχεται από το παλιό αρχοντικό της οικογένειας Χατζηδημητρίου, για έναν γνήσιο “καλό οντά” που φιλοξένησε πολλές φορές τους πρωταγωνιστές του Μακεδονικού Αγώνα. Σε αυτόν πάρθηκαν από τους Δημογέροντες οι σημαντικές αποφάσεις που καθόρισαν το μέλλον της Μακεδονίας. Στην τελευταία αίθουσα εκτίθενται ένας αργαλειός, υφαντά, κεντήματα και άλλα εκθέματα που συμπληρώνουν την εικόνα του παλιού γιαννιτσιώτικου σπιτιού. Στον διάδρομο παρουσιάζεται αρχειακό φωτογραφικό υλικό, εφημερίδες και έντυπα των Γιαννιτσών. Στον ίδιο χώρο βρίσκεται η συλλογή ράβδων που με πολύ τέχνη και μεράκι κατασκεύασε ο κ. Κυριάκος Παπαδόπουλος και δώρισε στο μουσείο. Τέλος, στο γραφείο Διοίκησης του Μουσείου υπάρχουν οι φωτογραφίες των Δημάρχων Γιαννιτσών από την απελευθέρωση της πόλης (1912) μέχρι και σήμερα καθώς και φωτογραφίες Βουλευτών Νομού Πέλλας. Επίσης, φιλοξενούνται προσωπικά αντικείμενα των ευεργετών της εταιρείας. Στον ίδιο χώρο, στην εκκλησιαστική γωνιά εκτίθενται ιερατικά άμφια και εκκλησιαστικά κειμήλια. Οι συλλογές του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Γιαννιτσών διαμορφώνονται με τη συνεχή προσπάθεια των ανθρώπων της Ιστορικής-Λαογραφικής Εταιρείας «Φίλιππος» και την ευγενική προσφορά των δημοτών και οικογενειών της πόλης και της ευρύτερης περιοχής.

Πολεμικό Μουσείο

Το Μουσείο στεγάζεται στο ισόγειο της Στρατιωτικής Λέσχης Γιαννιτσών. Πρόκειται για ένα Μουσείο που παρουσιάζει ένα κομμάτι της νεώτερης ελληνικής ιστορίας, τον Μακεδονικό Αγώνα και τους Βαλκανικούς πολέμους. Τα εκθέματα συνοδεύονται από εποπτικό υλικό που συμβάλλει στην κατάκτηση του ιστορικού πλαισίου.

Πεζόδρομος

Ο πεζόδρομος αποτελεί το σύγχρονο στολίδι της πόλης . Σε τμήμα της Οδού Ελευθερίου Βενιζέλου ο επισκέπτης και ο κάτοικος της πόλης μπορεί να απολαύσει τη χαλάρωση και την ευχαρίστηση του περιπάτου στον όμορφο και περιποιημένο πεζόδρομο.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Καθ' όλο το μήκος του πεζοδρόμου έχουν αναπτυ αναπτυχθεί χθεί επιχειρήσεις όπου μπορεί κάποιος να απολαύσει τον καφέ του και το ποτό του αλλά και το γεύμα του σε κάποιο από τα εστιατόρια], ψησταριές πιτσαρίες και ταχυφαγεία.

Πεζόδρομος

Πολεμικό Μουσείο

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Ο προϊστορικός οικισμός Αρχοντικού

Η αρχαία Πέλλα είναι ασφαλώς μακράν ο σπουδαιότερος αρχαιολογικός χώρος στην

περιοχή και σε ολόκληρη τη Μακεδονία. Δεν είναι ωστόσο και ο μοναδικός κοντά στα Γιαννιτσά. Μόλις 5 χλμ. από την πόλη, η σκαπάνη των αρχαιολόγων έφερε στο φως ευρήματα από έναν οικισμό που χρονολογείται στα τέλη της πρώιμης εποχής του Χαλκού. Πρόκειται για το Αρχοντικό, που με την αποκάλυψή του προσέφερε πολύτιμε πολύτιμες πληροφορίες

για μια μάλλον άγνωστη εποχή της Μακεδονίας. Στο Αρχοντικό λοιπόν λοιπόν, βρέθηκαν δάπεδα σπιτιών με πήλινες κατασκευές, διαμορφωμένους χώρους για τις ανάγκες του νοικοκυριού νοικοκυριού, όπως φούρνους, ανοιχτές εστίες, αποθηκευτικούς χώρους και χρηστικά σκεύη, όλα ηλικίας περίπου 4.000 ετών. Αξίζει μάλιστα να θυμάσαι πως εκείνη την εποχή η γεωγραφική χωροταξία της περιοχής ήταν πολύ διαφορετική από τη σημερινή: ο Θερμαϊκός κόλπος εισχωρούσε σχεδόν μέχρι το σημείο όπου σήμερα βρίσκεται η πόλη των Γιαννιτσών, κάτ κάτι που σημαίνει πως ο οικισμός του Αρχοντικού δεν βρισκόταν όπως σήμερα σε λόφο, αλλά ήταν... παραθαλάσσιος! Η ανασκαφή αυτή, που έχει αρχίσει από το 1992, αποκαλύπτει έναν οικισμό που χρονολογείται ανάμεσα στο 2300 2300-1400 1400 π.Χ. Μια σειρά από πασσαλόπηκτα σπίτια σπίτ με την οικοσκευή τους έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Το πιο ενδιαφέρον εύρημα, πέρα από το μεγάλο αριθμό ακέραιων αγγείων, είναι οι πηλοκατασκευές δηλαδή φούρνοι, εστίες, αποθηκευτικές θήκες που διατηρούνταν σε καλή κατάσταση μέσα στα σπίτια. Όλα αυτά δίνουν μια ζωντανή εικόνα της καθημερινής ζωής των κατοίκων του οικισμού. Στην ανασκαφή του Αρχοντικού, σε ορισμένες περιπτώσεις δίπλα στις πηλοκατασκευές, αποκαλύφθηκαν ταφές μικρών παιδιών μέσα σε πιθάρια. Αποτελούν τα λιγοστά ίχνη της ιδεολογίας των ων κατοίκων του οικισμού μαζί με τα ολιγάριθμα ειδώλια και τα κοσμήματα που βρέθηκαν σκόρπια στα δάπεδα των σπιτιών.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Ο προϊστορικός οικισμός του Αρχοντικού Γιαννιτσών βρίσκεται κοντά στο σύγχρονο ομώνυμο οικισμό, ανάμεσα στην αρχαία Πέλλα και την πόλη τω των ν Γιαννιτσών. Έχει τη μορφή τούμπας-τράπεζας, τράπεζας, ύψους περίπου 20μ. και έκτασης περίπου 128 στρεμμάτων.

ΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΙ ΤΑΦΟΙ

Μακεδονικός τάφος Δ με δωρική πρόσοψη στην Πέλλα. Είναι διθάλαμος καμαροσκέπαστος μακεδονικός τάφος με δωρική πρόσοψη τεσσάρων ημικιόνων. Έχει διαστάσεις 6,15 μ. πλάτος, 6,15 μ. ύψος και 10 μ. μήκος. Στην

είσοδό του έφερε λίθινη ανάγλυφη θύρα. Μία δεύτερη μαρμάρινη θύρα στην είσοδο του νεκρικού θαλάμου έφερε ερε ανάγλυφη κεφαλή Μέδουσας επιχρωματισμένη και ανάγλυφες ασπιδίσκες. Ο τάφος είναι κατάγραφος από αρχαία graffiti και αναθηματικές επιγραφές του 1ου αιώνα π.Χ. και του 3ου αιώνα μ.Χ. Η σημαντικότερη αναφέρεται στον Ηρακλή και τον Αλέξανδρο Ήρωα. Ο τάφος χρονολογείται στο τέλος του 4ου αιώνα π.Χ. Ο τάφος ερευνήθηκε το καλοκαίρι του 1994. Μετά το πέρας της ανασκαφής στεγάστηκε και περιφράχτηκε. Μακεδονικός Τάφος Γ' με ιωνική πρόσοψη στην Πέλλα.

Διθάλαμος καμαροσκεπής μακεδονικός τάφος με ιωνική πρόσοψη από τέσσερις ψηλούς κίονες. Εχει πλάτος 4,70 μ. και μήκος 7,50 μ. Υπολείμματα εγχρώμων κονιαμάτων Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

που σώζονται στους τοίχους, έφεραν παραστάσεις κιβωτίου και καθρέπτη. Σώζεται η λίθινη βάση της νεκρικής κλίνης. Χρονολογείται γύρω στο 300 π.Χ. με βάση τα λιγοστ λιγοστά ά ευρήματα που διασώθηκαν από την αρχαία σύληση του τάφου. Η ανασκαφή του τάφου άρχισε το καλοκαίρι του 1994 και ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 1995.

ΝΕΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΛΛΑΣ

Το Μουσείο της Πέλλας βρίσκεται στις νοτιοανατολικές υπώρειες του λόφου του ανακτόρου, στο βορειοανατολικό τμήμα του επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου, σε άμεση γειτνίαση με το σύγχρονο οικισμό ανατολικά. Αποτελεί τη φυσική κατάληξη του επισκέπτη του αρχαιολογικού ογικού χώρου, όπου αυτός έχει τη δυνατότητα να ανασυνθέσει τα αρχαιολογικά στοιχεία που του παρείχαν τα μνημεία κατά την περιήγησή του και να κατανοήσει τις ποικίλες πτυχές της καθημερινής, αλλά και της δημόσιας ζωής της μακεδονικής πρωτεύουσας. Στην ενότητα τα της ενημέρωσης παρέχονται στον επισκέπτη μέσα από κείμενα, φωτογραφίες, χάρτες, σχέδια και μια μεγάλη μακέτα του αρχαιολογικού χώρου

Την ταυτότητα της πόλης βεβαιώνουν ενεπίγραφες κεραμίδες οροφής με το όνομά

της (ΠΕΛΛΗΣ), ενώ τις ιστορικές της φάσεις εκπροσωπούν επιλεγμένα νομίσματα από τις ανασκαφές διαφόρων χώρων, κοπές μακεδόνων βασιλέων (από τον Αλέξανδρο Α' ως τον Περσέα), αλλά και των χρόνων μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση του 168 π.Χ.

Η πόλη της Πέλλας ιδρύθηκε γύρω στα 413 π.Χ. από τον Αρχέλαο Α' ή τον Αμύντα Γ'. Στόχος ήταν η μεταφορά της πρωτεύουσας του μακεδονικού βασιλείου από τις Αιγές, όπως και έγινε μέχρι την κατάλυση του βασιλείου από τους Ρωμαίους και την παρακμή του. Στο μεσοδιάστημα, όμως, η λάμψη της Πέλλας έφτασε μέχρι την άλλη άκρη της Γης. Η πρώτη περίοδος μεγάλης ακμής της Πέλλας συνδέεται με τα χρόνια του Φιλίππου Β' (360 (360Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

336 π.Χ.), που απογείωσε την πολιτική δύναμη της Μακεδονίας και της χάρισε την ηγεμονία στον ελλαδικό χώρο. Με τον θάνατο του Φιλίππου, ανέλαβε βασιλιάς ο γιος του Αλέξανδρος λέξανδρος Γ'. Αξεπέραστος στρατηλάτης, μεγαλοφυής πολιτικός ηγέτης και οραματιστής, ο Αλέξανδρος δεν ήταν απλά ένας βασιλιάς, δεν ήταν ούτε καν «ο πυρσός που θα κατακάψει την Ασία», όπως πρόβλεψε ένας χρησμός τη νύχτα που γεννιόταν. Ήταν εκείνος που μέσα σεε μόλις δέκα χρόνια κατέκτησε το μεγαλύτερο μέρος του τότε γνωστού κόσμου, έφτασε τα σύνορα του βασιλείου του μέχρι την Ινδία (απ' όπου αποχώρησε μεν, ως νικητής όμως επί του τοπικού βασιλιά Πώρου) και μεταλαμπάδευσε το φως του ελληνικού πολιτισμού σε λαούςς που μέχρι σήμερα διατηρούν στις παραδόσεις και τα έθιμά τους θρύλους για τον Μακεδόνα βασιλιά. Όχι τυχαία η Ιστορία τον ονόμασε Μέγα…

H Αρχαία Πέλλα ήταν πρωτεύουσα του μακεδονικού κράτους από το τέλος του 5ου με αρχές του 4ου αιώνα π.Χ.. Η πόλη οργανώ οργανώνεται νεται και επεκτείνεται στα χρόνια του Φιλίππου Β΄ και του Κασσάνδρου και ακμάζει ως την κατάληψη της από τους Ρωμαίους το 168 π.Χ. που την λεηλατούν. Σταδιακά δίνεται βάρος σε άλλες πόλεις της Μακεδονίας και τον 1ο αιώνα π.Χ. καταστρέφεται πιθανόν μετά από σεισμό. Σήμερα στον αρχαιολογικό χώρο σώζονται:

Οι "Ιδιωτικές κατοικίες" κατοικίες".. Μεγάλες κατοικίες με πανέμορφα ψηφιδωτά δάπεδα. Δύο από αυτές είναι έκτασης 2.500 - 3.000 τ.μ. με ψηφιδωτά δάπεδα της αρπαγής της Ελένης, του κυνηγιού του ελαφιού και της αμαζονομα αμαζονομαχίας χίας που χρονολογούνται από τον 4ο π.Χ. αιώνα. Το "Ανάκτορο".. Αρχιτεκτονικό συγκρότημα έκτασης 60.000 τ.μ. στο βορειότερο λόφο.Η "Αγορά".. Kτιριακό συγκρότημα των Ελληνιστικών χρόνων στο κέντρο της πόλης έκτασης 70.000 τ.μ. Την κεντρική πλατεία της αγοράς περιβάλλει μία στοά και πίσω από αυτή Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

τέσσερις χώρους σε σειρά, που ήταν καταστήματα πώλησης ή εργαστήρια κατασκευής διαφόρων προϊόντων. Τα "Ιερά".. Το Θεσμοφόριο ιερό της Δήμητρας, το ιερό της Αφροδίτης, Μητέρας των Θ Θεών και το ιερό του Δάρρωνα, θεραπευτή θεού.

• Οι Μακεδονικός Τάφος Γ' με ιωνική πρόσοψη που χρονολογείται το 300 π.Χ. και ο Μακεδονικός Τάφος Δ με δωρική πρόσοψη που χρονολογείται στο τέλος του 4ου αιώνα π.Χ. Το νεκροταφείο και διάφορα ανασκαφικά ευρήματα της παλαιότερης πόλης.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ

Τη δική τους προσωπικότητα καταφέρνουν να διατηρούν ακόμη και τα χωριά των Γιαννιτσών, από την παλιά και εγκαταλελειμμένη πια Κρώμνη, στις πλαγιές του όρους Πάικο, μέχρι τα πλούσια νερά της Αραβησσού, απ' όπου πίνει ακόμη νερό η Θεσσαλονίκη. Στον χώρο όπου σήμερα αναβλύζουν τα νερά που κατεβαίνουν έπειτα απ' αυτή τη φυσική διαδικασία, λειτουργεί το Αντλιοστάσιο Αραβησσού της ΕΥΑΘ. Συνολικά 11 γεωτρήσεις παροχετεύουν 4.700 κυβικά μέτρα νερού την ώρα, ενώ το νερό των πηγών της Αραβησσού συμπληρώνεται και από άλλες, μικρότερες πηγές, όπως η πηγή του Πλατάνου.Οταν έρθεις σήμερα στην Αραβησσό,, των 1.800 κατοίκων, θα περάσεις

οπωσδήποτε από το πάρκο των πηγών της ΕΥΑΘ, θα κατέβεις λίγο παραπέρα μέχρι το πάρκο, τη γέφυρα και τον παλιό νερόμυλο, ενώ αξίζει να κάνεις μια βόλτα και στο παλιό λατομείο, περίπου 3 χλμ. από το χωριό. Από εκεί εξορύχτηκαν πέτρες που χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό σε κατοικίες της Πέλλας ή σε τμήματα της αρχαίας Εγνατίας, ενώ και σήμερα α ακόμα λειτουργεί λατομείο για ασφαλτοκονιάματα και χαλικοστρώσεις. Περνώντας από τον Μυλότοπο Μυλότοπο, τον Παλιό και τον Νέο,, και την Αραβησσό, θα έρθεις στη Λάκκα και την ομώνυμη Ιερά Μονή. Αφιερωμένη στην Παναγία της Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Μπάμπιανης, η γυναικεία μονή χρονολογείται από το 1714 και αξίζει να την επισκεφτείς για να δεις το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού με τον Εσταυρωμένο αλλά και την πελώρια βελανιδιά, το «δέντρο της Παναγιάς» όπως το λένε, με τους θρύλους και τα θαύματα που το συνοδεύουν. Ολόκληρος ο κάμπος των Γιαννιτσώ Γιαννιτσών, ν, με όλα του τα χωριά, απλώνεται στα πόδια σου. Το Δροσερό, το Πλαγιάρι Πλαγιάρι, μέχρι το Άνυδρο και την Καλή,, και όσο το επιτρέπει και ο καιρός το μάτι χορταίνει από πεδιάδα και πράσινο Κρύα Βρύση

Aπό το όνομά της και μόνο μόνο, σου έρχονται στον νου εικόνες με δροσερά, δροσ τρεχούμενα νερά. Στην Πέλλα βρίσκεσαι άλλωστε, όπου το νερό είναι σημείο αναφοράς γύρω απ' το οποίο περιστρέφεται ολόκληρη η ζωή. Ετσι και στην Κρύα Βρύση, τη νέα πόλη με τους μεγάλους δρόμους και το υπέροχο Οικολογικό της Πάρκο, ένα πάρκο πάρκο-υπόδειγμα υπόδειγμα με μ λίμνες, γεφυράκια., μονοπάτια και μια πελώρια ιτιά να συνθέτουν έναν σπάνιο χώρο αναψυχής για μικρούς και μεγάλους΄.

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 11

Γεροντίδης Νικόλαος

Εμμανουηλίδου Ελένη

Καλαϊτσίδης Σωτήριος

Κωνσταντινίδης Τραϊανός

Λειψόπουλος Παναγιώτης

Μαντζίρη Μαρία

Μηντσιούδης Κωνσταντίνος

Παπαδόπουλος Γρηγόριος

Ραμαντάνι Μάριο

Σαββουλίδου Χαρούλα

Σπυρίδης Δημήτριος

Σταματίου Ιωάννης

Στεφανή Ελένη

Τσελεπίδου Δάφνη

Τροχίδης Χρήστος

Χατζηιωαννίδης Ευάγγελος

Ψαλλίδας Βασίλειος

Ψαλλίδας Γεώργιος

Ρεντάκης Φίλιππος

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Βιβλιογραφία- Δικτυογραφία Ματσαγγούρας, ,Η διαθεματικότητα της σχολικής γνώσης, Εννοιοκεντρική αναπλαισίωση, Αθήνα,2002 ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Τοπική Ιστορία, Βιωματική Δράση ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών. Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Ιστορίας, (2003) ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Πρόγραμμα Σπουδών για τις ΤΠΕ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ, Τοπική ιστορία και διδακτική της ιστορίας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Bruner, J.S. Acts of meaning. Cambridge: Harvard University Press, (1990) Κολιάδης, Ε. Θεωρίες μάθησης και εκπαιδευτική πράξη, τόμος Γ΄. Αθήνα: Αθανασόπουλος – Παπαδάμης, (1994) Ματσαγγούρας, Η. (1988). Οργάνωση και διεύθυνση της σχολικής τάξης. Αθήνα: Γρηγόρης Ματσαγγούρας, Η. Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση: θεωρία και πράξη στη διδασκαλία κατά ομάδες. Αθήνα: Γρηγόρης, (1987) Vygotsky, L.S. Σκέψη και γλώσσα. Αθήνα: Γνώση, (1993) Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και θρησκευμάτων «Δημιουργικές διαθεματικές δραστηριότητες στην Ευέλικτη ζώνη του δημοτικού σχολείου»: Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και θρησκευμάτων Ε. Βασιλακάκη, περιοδικό «ΜΑΚΕΔΝΟΝ», χειμώνας 97-98«Το σχολείο εργασίας στην πράξη» Β΄ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο, Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-1913-Η Μάχη των Γιαννιτσών 19-20 Οκτωβρίου 1912Βενέζης, Γαλήνη Χρήστος Ν. Χατζής, Γιαννιτσά, Ιστορική Επισκόπηση( Γιαννιτσά 2003) Δήμος Γιαννιτσών, Γιαννιτσά, Ιστορικό Φωτογραφικό Λεύκωμα(2005) Δ.Ε.Π.Α.Γ ,Γιαννιτσά-Οδηγός Πόλης Δήμος Πέλλας, 1912-2012-100 χρόνια από τη Μάχη των Γιαννιτσών Ομάδας 30 Ιστορικών (Τζιαμπίρης Πυραμίδα), Η Γενοκτονία και η Προσφυγιά του Ελληνισμού Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών. Τόμος ΙΔ’. (Αθήνα 1980) Αναπτυξιακή Πέλλας, Λεύκωμα για την Περιοχή Παρέμβασης του Νομού Πέλλας Διδώ Σωτηρίου, Ματωμένα χώματαΔιδώ Σωτηρίου, Οι νεκροί περιμένουνΑποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Α΄Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο, Ο αγώνας στον Βάλτο των ΓιαννιτσώνΓενικόν Επιτελείον Στρατού, Ο Ελληνικός στρατός κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους Περιοδικό "ΦΙΛΙΠΠΟΣ" -Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία Πρωταγωνιστές της Ελευθερίας-Ιερά Μητρόπολις Εδέσσης Πέλλης και Αλμωπίας Αθ. Ε. Καραθανάσης, Σε λένε Σμύρνη, Φώκαια, Σερέκιοϊ, Μαινεμένη, Σαγγάριο -Στην ιστορία και τον χαλασμόΠηνελόπη Δέλτα, Στα Μυστικά του Βάλτου http://el.wikipedia.org/ http://www.giannitsa.gr/ http://invenio.lib.auth.gr/record/72673 http://www.aquatek.gr/vb/showthread.php?t=50956 http://2gym-alexandr.ima.sch.gr/perival/ergasia-loudias.htm http://lyk-axou.pel.sch.gr/autosch/joomla15/index.php/2011-12-16-11-13-34 http://users.uoa.gr/~nektar/history/3contemporary/kathimerini_genocide_minor_asia.htm http://neovima.gr/go.asp?do=news&id=1428 http://www.hellogreece.gr http://www.axiosdelta.gr/Default.aspx?tabid=464&language=el-GRολέμους 1912-13. http://dide.pel.sch.gr http://img.pathfinder.gr/clubs/files/61405/82.html http://dide.pel.sch.gr http://giannitsapolis.blogspot.gr/ http://www.loutrapozar.info. http://www.pella-net.gr

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr

Τα Γιαννιτσά… χθες και σήμερα

Αποστολίδου Γεσθημανή

http://tagiannitsa.blogspot.gr