WYŻSZA BRAMA
Czechowicko-dziedzicki
Ja
cek
cw
er e tl
KALEJDOSKOP
czechowice-dziedzice w bieżącym roku obchodzą 70 rocznicę nadania praw miejskich. 1 stycznia 1951 roku na mapie polski pojawiło się miasto czechowice (drugi człon nazwy dodano dopiero w listopadzie 1958 roku). miasto jest postrzegane jako centrum przemysłu i industrializacji. Faktycznie, wiele zakładów na przestrzeni ostatnich 150 lat powstało na jego terenie: kopalnia „Silesia”, walcownia metali „dziedzice”, Fabryka kabli, rafineria „Schodnica”, rafineria Vacuum oil company, zakłady elektryczne „kontakt”, fabryka rowerów „apollo”, zapałkownia, brykieciarnia, fabryka podkładów kolejowych etc. Dziś jednak, chciałbym Państwu zaprezentować inne walory Czechowic-Dziedzic, dla których warto odwiedzić to leżące nad Wisłą miasto. Czechowice-Dziedzice położone są na 19 południku długości geograficznej wschodniej, który dzieli nasz kraj na dwie równe części. Wizualizacja południka (róża wiatrów) znajduje się na ul. Paderewskiego, w pobliżu budynku Miejskiej Biblioteki Publicznej, a także na chodnikach ulic: Szkolnej, Makuszyńskiego, Kasprowicza, Narutowicza i Hutniczej. 19 południk przechodzi także przez środek czechowickiego pałacu Kotulińskich. Inicjatorami akcji związanej z wytyczeniem w mieście linii południka byli Urszula Szostak i Mirosław Zając. Także przez środek gminy Czechowice-Dziedzice biegnie droga krajowa nr 1, łącząca południe Polski (Zwardoń) z północą (Gdańsk). Jest ona częścią międzynarodowego szlaku komunikacyjnego „E75”, łączącego Vardo (Norwegia) z Sitią (Kreta -Grecja). Od 1855 roku przez Czechowice-Dziedzice przechodzi linia kolejowa, która pierwotnie należała do Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynada. Linią tą można było przejechać z Triestu nad Adriatykiem do Czerniowców nad Prutem. Dziś, w dalszym ciągu jest to węzłowa stacja Polski południowej. W 2023 roku przez Czechowice-Dziedzice pomkną pociągi „Szybkiej kolei”, właśnie trwają prace w tej materii na obszarze całej gminy. Przy okazji czechowicka stacja „dorobi się” wreszcie podziemnego przejścia na perony (po 166 latach). Do 1918 roku stacja Dziedzice była stacją graniczną, na której działały urzędy celne Cesarstwa Austro-Węgierskiego i Cesarstwa Pruskiego. W kolejnych latach rolę tę przejęły Zebrzydowice, i tak już zostało do dziś. 12
TRAMWAJ CIESZYŃSKI • X 2021
Pałac Kotulińskich, fot. arch. autora.
Wyznaczanie południka, fot. arch. autora.
Czechowice i Dziedzice leżą nad rzekami, które w dawnych czasach także stanowiły granice - Wisła i Biała. Wisła, w latach 1742-1918, była prusko-austriacką granicą państwową. A rzeka Biała, w latach od 1456 do 1772, była granicą pomiędzy Królestwem Polskim a Królestwem Czech. Po I rozbiorze Polski, w 1772 roku stała się wewnętrzną granicą cesarstwa Habsburgów, oddzielającą Śląsk Cieszyński od Galicji i Lodomerii.
