Tramwaj Turystycznie nr 3/2020

Nr 3, lato 2020 ISSN: 2719-4477 / Cena: Bezpłatny

to

mias t

a powi

a gmin

a gmin

a gmin

a gmin

a gmin

to mias

zyn

Cies

zów

Skoc

ień

Strum

na Bren

szów

Gole

ach

Hażl

ski

Słup

sk

Słup

SKOCZร W

PRZYSTANEK *ฤ รถ%2.$ 1$/(ฤ 1,.$51,$ & RESTAURACJA &,(6=<1

2 TRAMWAJ TURYSTYCZNIE WHO

โ ข VI 2020 Materiaล promocyjny

rozklad jazdy

Rozkład Jazdy: Śląsk Cieszyński

4-13

Cieszyn

18-23

Gmina Skoczów

26-31

Gmina Strumień

35-37

Gmina Brenna

44-50

Gmina Goleszów

51-53

Gmina Hażlach

56-61

Powiat Słupski

62-73

Słupsk

74-80

Rowy jezioro Gardno

jezioro Łebsko

Słowiński jezioro Park Dąbie Narodowy

Główczyce

Ustka

województwo zachodniopomorskie

Strumień

powiat lęborski

Chybie Zebrzydowice

Ochaby Wielkie

Karwina

Słupsk

Hażlach

Dębnica Kaszubska

CIESZYN

Skoczów

Goleszów Ustroń

Ropica

Brenna

Frydek-Mistek

Wisła

Jabłonków Z A ŁO G A T R A M WA J U: DYSPOZYTOR: Wojciech Krawczyk, MOTORNICZY: Urszula Markowska tel. 577 148 965 DZIAŁ MARKETINGU: Piotr Czerwiński tel. 602 571 638

ZAJEZDNIA: Cieszyn, ul. Mennicza 44

PROJEKT OKŁADKI: Rafał Łęgowski

BAZA: Fundacja LOKALSI Cieszyn, ul. Bielska 184

DRUKARNIA: Drukarnia „KOLUMB” 41-506 Chorzów, ul. Kaliny 7

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego

Turystyka w tym roku stała się tematem szeroko omawianym. Pandemia, która sparaliżowała cały świat zmusiła nas, a może bardziej zmobilizowała do decyzji o wakacjach w granicach własnego państwa.

To poniekąd szansa na odkrycie na nowo miejsc, które mają do zaoferowania równie dużo, a może nawet więcej niż inne części Europy. Przez ostatnie lata wiele polskich zakątków zmieniło się, podnosząc swoją atrakcyjność w oparciu o turystykę. To nie tylko rozrastająca się na wysokim poziomie baza noclegowa, czy restauracyjna, ale to również odnowione zabytki, nowoczesne muzea i tradycje regionalne. Nie brakuje propozycji dla sportowców i atrakcji dla dzieci. W Państwa ręce przekazujemy kolejny „Tramwaj Turystycznie”. W tym roku przedstawiamy Czytelnikom propozycję wakacji zarówno na Śląsku Cieszyńskim jak i nad polskim morzem, w partnerskim Powiecie Słupskim. Te dwa regiony dzieli odległość 700 km, ale warto je pokonać by przekonać, się, że wakacje w Polsce mogą być bardzo udane. Każda z tych ofert, bogata jest w długą listę atrakcji turystycznych i gwarantuje, że nie będzie można narzekać na nudę. Po wielu latach osobiście odkryłam na nowo Słupsk, który zupełnie odmieniony i pełen atrakcji, kusi by zatrzymać się na dłużej. Niezwykle zielone miasto z piękną architekturą co rusz zaskakuje i zachwyca. To przykład jak szanując historię i zabytki można wykorzystując ich potencjał, pisać historię miasta dalej, bez potrzeby tworzenia jej na nowo. Bliskość morza i Doliny Słupi, a także chronionych parków sprawia, że jest to perełka wśród wakacyjnych ofert. Śląsk Cieszyński swoimi atrakcjami Bielsko-Biała zachęca równie mocno. To kraina, która ma do zaoferowania miejsca urzekające pięknem, spokojem, ale jest również propozycją dla tych, którzy szukają bardziej aktywnej formy wakacji. Śląsk Cieszyński to, oprócz ciekawych tras górskich, urokliwe miasteczka i wsie z bogatymi tradycjami. To przede wszystkim Cieszyn z granicą państwa po środku miasta. Można zajrzeć do czeskich sąsiadów i odkryć niezwykłą historię tego miejsca.

Co więc wybrać na wakacyjny wypoczynek? Góry czy morze?

Istebna

Koniaków

LAYOUT I SKŁAD KOMPUTEROWY: Małgorzata Perz OPRACOWANIE GRAFICZNE REKLAM: Małgorzata Perz, Rafał Łęgowski, Maciej Kłek

Wydawca magazynu „Tramwaj Cieszyński” nie ponosi odpowiedzialności za treści reklam i art. sponsorowanych, a także za poglądy autorów zawarte w zamieszczonych tekstach.

Reprodukcja oraz przedruk wyłącznie za zgodą wydawcy. Wszystkie materiały publikowane w niniejszym magazynie są własnością wydawcy i są chronione prawami autorskimi.

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

3

ŚLĄSK CIESZYŃSKI Strumień Chybie Zebrzydowice

Wielkie Śląsk Cieszyński to historyczna kraina,Ochaby mieszcząca się w granicach dawnego Księstwa Cieszyńskiego, Karwina obejmująca południowo-wschodnią część Śląska.

Od 1920 roku region przedzielony jest nie tylko Skoczów rzeką Olzą, ale i granicą. Wpierw Hażlachpomiędzy Polską a Czechosłowacją, a obecnie Polską a Czechami.

Po polskiej stronie obszar Śląska Cieszyńskiego CIESZYN pokrywa się niemalże w pełni z powiatem cieszyńGoleszów skim, powiatem, który jest jednym z największych atutów województwa śląskiego.

Ropica

Bielsko-Biała

Ustroń

Brenna

Frydek-Mistek

Wyjątkowe połączenie niezwykłych walorów przyrodniczych tych terenów, bogatej kultury ludowej górali beskidzkich, silnego poczucia tożsamości regionalnej mieszkańców oraz fascynującej, piastowskiej i austro-węgierskiej historii - to między innymi właśnie te cechy sprawiły, że marka turystyczna Śląsk Cieszyński w 2019 roku otrzymała, jako jedna Jabłonków z pięciu w Polsce, Certyfikat Polskiej Marki Turystycznej! Promotorem marki jest Powiat Cieszyński oraz Stowarzyszenie Rozwoju i Współpracy Regionalnej „Olza”.

Strumień Chybie Zebrzydowice

Ochaby Wielkie

Karwina Bielsko-Biała Hażlach

CIESZYN

Skoczów

Goleszów Ustroń

Ropica

Brenna

Frydek-Mistek

Wisła

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego

Jabłonków Istebna

Koniaków

4

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

Wisła

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego Istebna

Koniaków

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

ŚLĄSK

fot. Czantoria, arch. SP w Cieszynie

CIESZYŃSKI

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

5

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Panorama Beskidów, fot. arch. SP w Cieszynie

CIESZYŃSKIE przyrodą i historią uwodzi Specyficzne dla regionu jest zróżnicowane ukształtowanie terenu i wynikająca z tego faktu różnorodność charakteru poszczególnych jego części. Na południowym wschodzie wznoszą się Beskidy z zalesionymi stokami, a im dalej na północ, tym teren robi się coraz bardziej płaski, aby w końcu przeobrazić się w krajobraz nizinny obfitujący w liczne akweny ze Zbiornikiem Goczałkowickim na północnej granicy regionu. Wyjątkowość tego regionu jest wynikiem przenikania się wielu różnorodnych czynników. Na dzisiejszy wizerunek cieszyńskiej ziemi ogromny wpływ mieli i mają jej mieszkańcy.

Współistnienie wyznań religijnych, różnice wynikające z kultury związanej z regionem, złożony proces kształtowania się tożsamości narodowej oraz historyczne zmiany przynależności państwowej odcisnęły trwałe piętno na społeczeństwie Śląska Cieszyńskiego. Bogactwo historyczne, wyjątkowa kultura, zabytki sakralne, atrakcje turystyczne, szlaki górskie czy urokliwe stawy tworzą całokształt zachęcający do bliższego poznania i zobaczenia wszystkiego na własne oczy.

Do dyspozycji turystów jest bardzo dobrze rozwinięta baza noclegowa (ponad 24 tys. miejsc noclegowych), do której zaliczają się min. hotele, sanatoria, schroniska, pensjonaty oraz gospodarstwa agroturystyczne. Na dłuższe wakacje bądź wypad na weekend zapraszamy więc na Śląsk Cieszyński.

6

Stolicą i głównym centrum Śląska Cieszyńskiego jest oczywiście Cieszyn. Zgodnie z legendą miasto założyli w 810 roku trzej synowie króla polskiego Leszka III. Bolko, Leszko i Cieszko po wielu latach rozłąki spotkali się u źródła (dzisiejsza Studnia Trzech Braci) i z radości założyli miasto. Bardziej prawdopodobna wersja powstania miasta wiąże się ze zbudowanym w X wieku na Górze Zamkowej słowiańskim grodziskiem. Zwiedzanie Cieszyna można rozpocząć od wyciągnięcia z portfela banknotu dwudziestozłotowego.

Na jego rewersie znajduje się bowiem wizerunek najcenniejszego zabytku Śląska Cieszyńskiego – romańskiej Rotundy św. Mikołaja z XI wieku. Pełniła ona funkcję kościoła grodowego i stała się tym samym jedną z najstarszych świątyń chrześcijańskich w Polsce. W otoczeniu Rotundy możemy zobaczyć również: Wieżę Piastowską (najlepszy punkt widokowy na miasto i okolice, pozostałość po XIV-wiecznym zamku Piastów Cieszyńskich), Wieżę Ostatniej Obrony z XIII wieku, Pałac Myśliwski (rezydencję Habsburgów z XIX wieku), a także budynki Browaru Zamkowego Cieszyn. Z kolei w centrum warto odwiedzić rynek z ratuszem i okazałymi kamienicami, pałac hrabiowskiej rodziny Larischów-Mönnichów (w którym znajduje się Muzeum Śląska Cieszyńskiego),

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

secesyjny Teatr im. Adama Mickiewicza, bogato wyposażoną w starodruki Książnicą, Muzeum Drukarstwa, a także Kościół Jezusowy (największy i najważniejszy kościół ewangelicki w Polsce).

Wielbicieli literatury z pewnością skusi dwór Kossaków w Górkach Wielkich i Muzeum im. Zofii Kossak poświęcone tej właśnie pisarce. Dwór powstał w 1734 roku. Po pożarze w 1945 roku został częściowo odbudowany z przeznaczeniem na centrum sztuki.

Co rok odbywa się tu Artystyczne Lato u Kossaków.

Amatorzy rezydencji szlacheckich będą zachwyceni zamkami i pałacami w miejscowości: Jaworze – klasycystyczny pałac Saint Genoi d’Anneaucourt w stylu angielskim z 1793 roku oraz Kończyce Małe – wybudowany pod koniec XIV wieku przez ród Golasowskich – po licznych rozbudowach za sprawą arkadowego dziedzińca nazwany cieszyńskim Wawelem. Obecnie zamek mieści m.in. hotel i restaurację. Ropica – tu możemy podziwiać klasycystyczny murowany dwór z XV wieku. Frydek Mistek (Czechy) – zamek książąt cieszyńskich z I połowy XIV wieku. Wisła Czarne – modernistyczna Rezydencja Prezydenta RP Zamek – Narodowy Zespół Zabytkowy, stoi na miejscu drewnianego zameczku myśliwskiego Habsburgów, roztacza się stąd wspaniała panorama na Beskid; Karwina – empirowy pałac Larischów z 1511 roku, dziś muzeum szlacheckich wnętrz mogące zainspirować do śmiałego sięgania w przeszłość przy urządzaniu domu. Piotrowice koło Karwiny – w przysiółku Piersna empirowy pałac Larischów-Mönnichów, dziś hotel i restauracja.

Amatorzy sakralnych szlaków znajdą na Śląsku Cieszyńskim wiele

ciekawych miejsc. W Cieszynie warto zobaczyć Stary Cmentarz Żydowski od 1986 r. wpisany do rejestru zabytków oraz Kościół Jezusowy - największą świątynię ewangelicką w Polsce. Inne warte zwiedzenia obiekty: Kościół św. Michała Archanioła w Kończycach Wielkich – największy, drewniany, sakralny obiekt na Śląsku Cieszyńskim, świątynie: pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, pw. Znalezienia Krzyża Świętego, a także ewangelicko-augsburski kościół Świętej Trójcy w Skoczowie oraz wzgórze Kaplicówka z Sanktuarium św. Jana Sarkandra, Kościół pw. Chrystusa Króla w centrum Chybia, gdzie znajduje się słynący cudami obraz Matki Bos k i e j Gołyskiej (obraz Matki Bos k i e j Gołyskiej uroczyście koronowano w 2004 roku), a także Sanktuarium św. Mikołaja w Pierśćcu. Kościół pw. Dobrego Pasterza z Istebnej zachwyci również wielbicieli sztuki ludowej.

Pewną tajemnicę beskidzkich lasów stanowią tzw. leśne kościoły. Są to odludnie położone miejsca w Beskidzie Śląskim, w których w czasie kontrreformacji protestanci gromadzili się na potajemne nabożeństwa. Choć takich miejsc było na pewno wiele, do czasów dzisiejszych zachowała się pamięć o dziewięciu z nich (sześć w Polsce i trzy w Czechach). W samym Powiecie Cieszyńskim znajdują się trzy leśne kościoły: „Kamień” na Równicy w Ustroniu, Kościół na „Szymkowie” w Wiśle Bukowej i „Spowiedzisko” w Lesznej Górnej. Śląsk Cieszyński charakteryzuje się bardzo zróżnicowanym krajobrazem, w skład którego wchodzi Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego oraz nizinne

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

7

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Kurna Chata Kawuloka, fot. SP w Cieszynie

Żubry w Parku w Ustroniu, fot. SP w Cieszynie

tereny położone wśród stawów gminy Chybie, która może poszczycić się rezerwatem torfowiskowym Rotuz.

Jest on ścisłym rezerwatem, na terenie którego objęto ochroną torfowiska, roślinność bagienną i fragmenty boru wilgotnego. Wokół rezerwatu przebiegają liczne ścieżki rowerowe pozwalające cieszyć oczy widokiem rozległych akwenów wodnych, bujnej roślinności i niczym nie zmąconej ptasiej sielanki. Zachwyceni tym będą miłośnicy obserwacji ptactwa wodnego, jak i wielbiciele plenerów fotograficznych.

Beskid Śląski to przepiękny górski obszar leśny poprzecinany licznymi szlakami, wiodącymi przez lasy, szczyty i widokowe połoniny. Jedną z najpiękniejszych jest połonina na zboczu Klimczoka skąd rozciąga się widok na Skrzyczne i Magurę oraz pozostałe wzniesienia Beskidu. Szlaki przeznaczone są dla każdego, świetnie poradzą sobie rodziny z małymi dziećmi jak i osoby starsze. Na zmęczonych czekają liczne schroniska, z pysznymi obiadami, a na spragnionych pieniste piwo.

Jedną z najstarszych miejscowości na terenie Śląska Cieszyńskiego jest Ustroń. To również jedyne w tym regionie miasto uzdrowiskowe. Jest to znakomite miejsce wypadowe na beskidzkie szlaki. To tutaj zaczyna się najdłuższy szlak w polskich górach (ok.

496 km), zwany Głównym Szlakiem Beskidzkim.

Sąsiadująca z Ustroniem Wisła położona jest w sercu Beskidu Śląskiego, u stóp Baraniej Góry, z której biją źródła Czarnej i Białej Wisełki, od których zaczyna swój bieg rzeka Wisła. Początki miasta sięgają 8

XVI wieku, choć pierwsza wzmianka pochodzi dopiero z 1615 roku. Niemal od początku swojej historii miejscowość powiązana była z ludnością protestancką, która dzisiaj stanowi tu większość.

Zwiedzanie Wisły należy zacząć od zameczeku myśliwskiego Habsburgów z XIX wieku (który jest obecnie siedzibą miejscowego oddziału PTTK), Muzeum Spadochroniarstwa, Galerii Adama Małysza (można zobaczyć m.in. posąg naszego skoczka wykonany z białej czekolady) czy Muzeum Beskidzkiego, mieszczącego się w dawnej karczmie z 1795 roku. Od 1964 roku w sierpniu odbywa się tutaj festiwal folklorystyczny „Tydzień Kultury Beskidzkiej”. W 1931 roku na Zadnim Groniu powstał Zamek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego, jako dar Śląska i Ślązaków dla głowy państwa. Modernistyczny obiekt zaprojektował Adolf Szyszko-Bohusz. Dziś zameczek pełni funkcje reprezentacyjne i wypoczynkowe dla Prezydenta RP. Poza tym tzw.

Zamek Górny można również zwiedzać.

Obok Zameczku Prezydenta stoi drewniana Kaplica pw. Św. Jadwigi Śląskiej, która służy wyznawcom obu wyznań - zarówno katolikom jak i protestantom.

Z Wisły łatwo przez Kubalonkę dojechać do Trójwsi.

Beskidzka Trójwieś składa się z Jaworzynki, Koniakowa i Istebnej. Wszystkie trzy są typowymi miejscowościami góralskimi, w których do dziś kultywuje się lokalne tradycje.

Istebna to najwyżej położona gmina w Polsce.

Znajduje się tu Izba Pamięci Jerzego Kukuczki,

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Tężnia w Dębowcu, fot. SP w Cieszynie

a co roku w maju przechodzi tędy Rajd imienia himalaisty. Atrakcją Trójwsi są również świerki istebniańskie żyjące około 160 lat i osiągające wysokość ponad 50 metrów. Więcej szczegółów na temat tych drzew znaleźć można w Muzeum Świerka Istebniańskiego.

W Jaworzynce znajduje się miejsce zwane Trójstykiem, czyli punkt styku granic Czech, Słowacji i Polski. Z kolei Koniaków słynie z szydełkowych koronek znanych na całym świecie. Niedawno zostało otwarte muzeum im poświęcone. Można tu zobaczyć największą koronkę koniakowską na świecie. Ma ona 5 metrów średnicy i składa się z ponad 8 tysięcy motywów, stanowiących całość serwety, układających się w 20 rzędów.

Do jej powstania zużyto ponad 50 km nici bawełnianych tzw. kordonka w kolorze kremowym. Będąc w Istebnej warto zajrzeć do Chaty Jana Kawuloka.

Chata Kawuloka to żywa pamiątka autentycznej zabudowy drewnianej z 1863 roku, pełna kultywowanej tradycji i folkloru. Jan Kawulok był regionalnym twórcą i wirtuozem gry na instrumentach pasterskich.

Na tej ziemi urodził się i wychował ekonomista, poeta i prozaik, zamieszkały na stałe w Lucernie, dr Jerzy Rucki. Był on inspiratorem i fundatorem założenia Muzeum Regionalnego „Na Grapie” w Jaworzynce.

W zbudowanej od podstaw góralskiej chałupie zgromadzono pamiątki kultury materialnej regionu, tworząc mini skansen górali ziemi istebniańskiej.

By bliżej poznać tradycje pasterskie należy wybrać się do Centrum Pasterskiego w Koniakowie

łączącego w sobie funkcje bacówki, gazdówki i centrum wystawienniczego o tradycjach i obrzędach Beskidów.

Każdy z elementów ma charakter interaktywny, można wszystkiego dotknąć, spróbować regionalnych wyrobów, a także pogłaskać i nakarmić żyjące w gospodarstwie zwierzęta: owce, kozy i krowy.

Miłośników tradycji regionalnych zachęcamy do odwiedzenia Brennej. Tu warto całą rodziną zajrzeć do Chlebowej Chaty gdzie można połączyć przyjemność z edukacją. Gospodarze ukazują dzieciom drogę ziarenka zboża, które musi pokonać wiele etapów, aby w postaci bochenka znaleźć się na naszych stołach i kusić niepowtarzalnym zapachem. Gdy pajdę chleba okrasza samodzielnie wykonane masło, polane słodkim miodem, to już niewiele do pełni szczęścia potrzeba.

Najmłodsi nie tylko sami mogą wyrobić ciasto i upiec podpłomyki, ale także ich posmakować.

Oferta warsztatowa Chlebowej Chaty nie kończy się na umiejętnościach piekarskich. Gospodarze uczą najmłodszych jak dawniej wyglądało życie na wsi, jak robiono masło, jakimi narzędziami pracowano w gospodarstwie i czym zajmuje się pszczelarz. Tu można nauczyć się przede wszystkim szacunku do ciężkiej pracy rolnika, która trwa codziennie od świtu do zmierzchu.

W Brennej nie można ominąć również Domu Zielin „Przytulia”. Ludowe mądrości dotyczące ziół przedstawiono tutaj w interesujący sposób, z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi. Można tu zdobyć wiedzę z zakresu botaniki, historii, ziołolecznictwa, ludowych

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

9

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Chybie, Żabi Kraj

obyczajów i innych dziedzin nauki. Interaktywna wystawa przedstawia praktyczną i mistyczną rolę ziół w codziennym życiu beskidzkich górali. Wokół budynku znajduje się herbarium, czyli ogródek ziołowy, w którym zostały zgromadzone najważniejsze zioła naszego regionu. Ostatnim punktem odwiedzin Domu Zielin jest możliwość degustacji ziołowych herbat. Ziołami żyje teraz cała gmina. Lokalne restauracje i kawiarnie w ramach cyklu „Brenna ziołami pachnąca” przygotowały dania specjalne.

Zwiedzając Śląsk Cieszyński można znaleźć wiele niezwykłych miejsc. Z pewnością do takich zalicza się „Miasteczko Pszczele” w leżącym w Gminie Goleszów Dzięgielowie.

To unikatowa w skali europejskiej pasieka, wtopiona w piękny krajobraz dawnego kamieniołomu. Po kilku latach hodowli pszczół w zwykłych ulach właściciel postanowił wybudować dla swoich ulubienic… ule – domki, inspirowane góralską architekturą. Miasteczko pszczół jest całkiem dobrze „zurbanizowane”. Pszczoły mogą mieszkać i pracować w góralskich chałupach, w młynie, ratuszu czy kościele. Goleszów jak wiele innych gmin pielęgnuje 10

Brenna, wypas owiec, fot. UM

tradycje, ale również ważną dla mieszkańców historię.

Dlatego odwiedzając to miejsce warto zwiedzić „ Izbę Oświęcimską”. Zgromadzono w niej eksponaty dotyczące dziejów podobozu Auschwitz – Birkenau w Goleszowie, będącego filią obozu w Oświęcimiu.

Między górskimi wędrówkami warto odwiedzić również Skoczów, Strumień czy Chybie. Na obszarze gminy Strumień i Chybie znajdowała się duża ilość bagien i terenów podmokłych, na których od XIII wieku zakładano stawy hodowlane. Z tego powodu tereny te zostały nazwane Żabim Krajem. W Chybiu warto zapoznać się z historią cukrowni, funkcjonującej od 1884 do 2009 roku, odwiedzić dawne folwarki Habsburgów, zajrzeć do jedynej na Śląsku Cieszyńskim winnicy w Mnichu lub stanąć twarzą w twarz z Utopcem (demonem wodnym, zrodzonym z duszy topielca). Gmina Chybie słynie również z atrakcyjnych tras rowerowych. Wiodą one przez malownicze tereny pełne stawów, łąk i lasów, gdzie przy okazji można podziwiać faunę i florę typową dla tych terenów. Nie zabraknie tu atrakcji również dla miłośników wędkarstwa i zapalonych ornitologów. Stąd już całkiem blisko do Dębowca, którego naturalnym bogactwem są zalegające na głębokości ponad 500 m pod ziemią wyjątkowo bogate, unikatowe na skalę światową złoża solankowe. Korzystać z nich mogą wszyscy dzięki tężni, którą wybudowano w parku. Miejsce znakomicie nadaje się do wypoczynku. Składająca się z trzech elementów tężnia ma kształt otwartego koła. Drewnianą

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Rowerowa Trasa Wiślana

Miejsce to słynie również z pięknych pól golfowych.

Ropica Golf Resort zaliczany jest do 10 najlepszych pól golfowych w Republice Czeskiej, popularna jest nie tylko między profesjonalnymi i wymagającymi graczami, ale również między początkującymi. Co roku odbywają się tutaj turnieje ČGF. Położenie 18-dołkowego pola udostępnia wspaniałe panoramiczne widoki na masyw Beskidu Śląskiego, z dominacją Javorovego vrchu.

Beskid Śląski to z pewnością jedno z tych miejsc, które raczy turystów nie tylko walorami przyrodniczymi czy zabytkami. Dobrze zachowany i pielęgnowany folklor jest wielkim atutem tego miejsca. Ważną rolę wśród mieszkańców odgrywa gwara. Gwara cieszyńska jest do chwili obecnej powszechnie używana na całym Śląsku Cieszyńskim, po obu stronach Olzy. Specyficzne położenie historyczne tego regionu pozwoliło na zachowanie wielu odmienności językowych. Dialekt Śląska Cieszyńskiego, według polskich językoznawców, wyewoluował ze staropolszczyzny, zachowując do dzisiejszych czasów wiele cech języka staropolskiego, takich jak słownictwo, składnia itd. Duży wpływ na kształtowanie się gwary miały też i mają języki: czeski, niemiecki, polski standardowy, a od niedawna także język słowacki.

ZAPRASZAMY NA:

ŚLĄSK CI E SZ Y Ń S K I

konstrukcję wypełniają wierzbowe gałązki, po których spływa solanka. Wewnątrz i na zewnątrz okręgu znajdują się ławeczki oblegane przez zażywających inhalacji.

Solanka z Dębowca jest wyjątkowo bogata w jod, brom, wapń, krzem oraz selen. Zalicza się ją do wód leczniczych i termalnych. Inhalacje pomagają w leczeniu chorób dróg oddechowych, reumatycznych, dermatologicznych, ginekologicznych i przemiany materii. Lekarze są zdania, że solanka odmładza skórę oraz wspomaga odchudzanie.

Pełna zróżnicowanych atrakcji jest również czeska część Śląska Cieszyńskiego. Żermanice są znane przede wszystkim ze zbiornika wodnego i zapory. Są położone na północ od miasta Frydek-Mistek są punktem wyjścia do rekreacyjnych terenów okolic żermanickiej tamy. Zbiornik wodny Żermanice (czes. Žermanická přehrada, Vodní nádrž Žermanice) został utworzony przez spiętrzenie wód rzeki Łucyny w okolicy Żermanic w kraju morawsko-śląskim, w Czechach. Wokół Zbiornika Żermanice znajduje się wiele ośrodków wypoczynkowych. Posiada on także korzystne warunki do uprawiania windsurfingu i żeglarstwa.

Ropica zaś zapraszają turystów w malownicze górskie trasy. Warto więc wybrać się na Ropicę - to szczyt w Paśmie Ropicy, na Śląsku Cieszyńskim. Górę pokrywają mieszane lasy świerkowo-bukowe. Na szczycie znajduje się rzeźba pogańskiego boga Słowian Peruna.

Rzeźba ta ma symbolizować wzajemną tolerancję i zgodę pomiędzy Czechami, Polakami a Słowakami.

cieszynskie.travel – portal turystyczny Śląska Cieszyńskiego Facebook.com/Slask.Cieszynski – fanpage Śląska Cieszyńskiego Warto skorzystać z bezpłatnej aplikacji mobilnej Śląsk Cieszyński, którą bezpłatnie pobrać można ze sklepu Google Play lub App Store

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

11

8 WYCIECZEK w 8dni

TRÓJWIE Ś

SZLAKIEM TRADYCJI

1 5h

Istebna Centrum - XVII wieczny Kościół Dobrego Pasterza. Muzeum Koronki z największą koronką świata, Kurna Chata Kawuloka, Jasnowice - Galeria Kukuczki, prywatna kolekcja obrazow, koronki i ceramiki. Jaworzynka - Muzeum na Grapie, ludowe stroje istebniańskie, Galeria Jana Wałacha - muzeum biograficzne, jedno z miejsc na Szlaku Architektury Drewnianej.

Warto też zobaczyć: Centrum Pasterskie w Koniakowie, Galeria sztuki Ludowej Tadeusza Ruckiego, Izba Pamięci Jerzego Kukuczki, Trójstyk, Trasy biegowe FIS na Kubalonce.

BRENNA USTROŃ W OTOCZENIU BESKIDÓW

Brenna – Kozia Zagroda, można w niej wziąć udział w ciekawych warsztatach tematycznych, zobaczyć tradycyjne wyposażenie dawnych chałup oraz szałasów pasterskich (kolyb), posmakować tradycyjnej beskidzkiej kuchni, poznać zwierzęta.

Ustroń – góra Równica i Leśny Park Niespodzianek, Muzeum Motocykli - Rdzawe Diamenty w centrum Ustronia (uzgodnienie terminu zwiedzania), znajdujące się na Szlaku Zabytków Techniki Muzeum Ustrońskie, muzeum Hutnictwa i Kuźnictwa.

3 8h

Warto zobaczyć: Dom Zielin „Przytulia” w Brennej , Chlebowa Chata w Górkach Małych, Wyciąg krzesełkowy na Czantorię w Ustroniu, Park Zdrojowy i Pijalnia Wód w Ustroniu

POD CHEŁMEM I JASIENIOWĄ: GMINA GOLESZÓW

4 5h

WIS Ł A

PERŁA BESKIDÓW

2 7h Wisła - Muzeum im. A. Podżorskiego. W Muzeum znajdziemy ekspozycję poświęconą historii i kulturze górali Śląska Cieszyńskiego, Zamek Prezydenta RP, WAŻNE – konieczna jest wcześniejsza rezerwacja, http://www.zamekwisla.pl.

Wisła Malinka – Skoc znia narciarska im. A. Małysza w Wiśle Malince, warto wyjechać wyciągiem na górę i rozkoszować się zapierającymi dech w piersiach widokami.

Można z tego miejsca rozpocząć marsz przez Pętlę Cieńkowską.

Warto zobaczyć: Muzeum Magicznego Realizmu, Wiadukt kolejowy w Wiśle – Łabajowie, Muzeum Spadochroniarstwa, Muzeum Narciarstwa

Puńców - Powozownia w Puńcowie, obejrzeć tam można m. in. bryczkę z XIX wieku czy dyliżans z Raciborza z przełomu XIX i XX wieku. Zwiedzanie Powozowni możliwe jest po wcześniejszym umówieniu telefonicznym. Dzięgielów – wizyta na Zamku, który powstał u schyłku XV wieku, niestety czasom jego świetności kres położyła wojna trzydziestoletnia. Później był wielokrotnie przebudowywany. Goleszów - jezioro TON warte spaceru wzdłuż brzegu.

Stara Cementownia w Goleszowie w trakcie II wojny światowej na jej terenie

mieściła się filia obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. By poznać tą tragiczną, wypełnioną ludzkim cierpieniem historię, odwiedzamy Izbę Pamięci. Cisownica - Izba regionalna „U Brzezinów” .

Warto też zobaczyć: Izba Pamięci Jury Gajdzicy, góra Chełm – dawna Szkoła Szybowcowa, Pszczele Miasteczko

Chybie Cieszyn – Wzgórze Zamkowe, Wieża do środka uwagę zwraca przepiękny Zebrzydowice Piastowska, Baszta oraz chyba najbar- barokowy ołtarz dzieła morawskiego arOchaby Wielkie dziej nam znana - Rotunda św. Mikołaja, tysty Kaspara Schweigela oraz barokowoSPACEREM PO która widnieje na banknocie 20-to złoto- klasycystyczna ambona i chrzcielnica. I na ZABYTKOWYM CIESZYNIE koniec kościół Jezusowy wybudowany wym., Przechadzając się po pięknych zie- Karwina lonych parkowych alejkach wzgórza, kie- w 1709 roku, budowę zakończono rujemy się w stronę wieży piastowskiej, w 1730. Warto wspomnieć, iż jest to najkupujemy bilety w kasie i wąskimi, drew- większy kościół ewangelicko-augsburnianymi schodkami wchodzimy na szczyt, ski zarówno w diecezji cieszyńskiej, jak z którego rozpościerają się przepiękne wi- i w Polsce. Jego wnętrza mogą pomieHażlach doki Cieszyna, Beskidów oraz Czeskiego ścić nawet do 7000 osób. Sama bryła Cieszyna. Nastepnie Muzeum 4 Pułku budynku jest utrzymana w stylu późneStrzelców Podhalańskich, ul. Głęboka go baroku. i Muzeum Drukarstwa. Obecnie mu- Ponadto warto zobaczyć: Muzeum Ślązeum to wpisane jest na Szlak Zabytków ska Cieszyńskiego, Książnica CieszyńTechniki., Kolejne miejsce to kościół pw. ska. Studnia 3 Braci, Browar Zamkowy Św. Marii Magdaleny z XIII w. Po wejściu w Cieszynie.

CIE SZ YN

5

6h

CIESZYN

Goleszów

TRADYCYJNIE, ZDROWO I AKTYWNIE: Ropica

Ustroń

ZEBRZYDOWICE – DĘBOWIEC – OCHABY Frydek-Mistek

Zamek w Zebrzydowicach - mieści się w nim m. in. Gminny Ośrodek Kultury i Punkt Informacji Turystycznej. W najbliższym otoczeniu Zamku znajdziemy też staw z Ośrodkiem Sportów Wodnych oraz widokowe molo. Kończyce Małe dwór obronny, jedyny taki na Śląsku Cieszyńskim, Dębowiec - tężnia z naturalną solanką, Ochaby w gminie Skoczów, tam poznamy Tradycyjną Zagrodę Rolną największe na południu Polski muzeum zabytków z gospodarstw rolnych, rybackich

i wszelkiego rodzaju urządzeń i sprzętu domowego z różnych okresów historii.

Odrębną kolekcję stanowią zabytkowe samochody. Dream Park w Ochabach. To miejsce, w którym dobrze będzie się bawiła cała rodzina! Park linowy, kino 6D, park miniatur, park dinozaurów, plac zabaw, dom postawiony na dachu…

6 5h

Wisła

Warto też zobaczyć: Pałac Thunów, Spichlerz, Kościół św. Jakuba Apostoła

Jabłonków

PO ŻABIM KRAJU Pruchna - Izba Regionalna im. Emilii Michalskiej, ludowej poetki. Zwiedzać można po uprzednim umówieniu się z opiekunem Izby.

Chybie - Klub filmowy KLAPS. AKF Klaps może się poszczycić współpracą z wielkimi polskimi aktorami takimi jak: Jan Nowicki, Anna Guzik czy Piotr Machalica. Jako ciekawostkę możemy uznać fakt, że jest to jak do tej pory, jedyny działający na wsi klub filmowy.

ZAOLZIE

8

6h

7 5h Na trasach czekają na Państwa regionalne karczmy i restauracje z pyszną kuchnią zarówno lokalną jak i też z innych rejonów świata.

Trzyniec – zwiedzamy kościół w Gutach (w trakcie rekonstrukcji - stan na 07.2020 r.), obiekt charakteryzuje głównie średniowieczna stylistyka. Cierlicko - znany zbiornik zaporowy oraz warto zobaczyć Dom Polski Żwirki i Wigury. Możemy tam dowiedzieć się czegoś więcej o tych niezwykle utalentowanych lotnikach, którzy zginęli w 1932 r. podczas przelotu swoim samolotem do Pragi. Stonawa – mogiła polskich żołnierzy poległych w walce z 26 stycznia 1919 r, Karwina- Frysztat – możemy tam podziwiać zabytkowe kamieniczki, ratusz, jak i przepiękne fontanny.

My jednak kierujemy się w stronę okazałego pałacu. Warto też zwiedzić przyległe ogrody.

Kocobędz - „Rybi Dom“, karczma i ogromne akwaria oraz Archeopark, osada warowna z X wieku, zbudowana na wzór Biskupina. Odwiedzający to niesamowite miejsce, mogą poczuć jakby się przenieśli w czasie o ponad tysiąc lat. Kolejno przechodzimy do oddalonych o około 10 min. drogi słupów granicznych z czasów rozbiorów. Są one śladem po wytyczonej granicy między Cesarstwem Austriackim, a Królestwem Prus.

Is

GIMNASTYKA Z TRAMWAJEM

Magia Placu Teatralnego w Cieszynie Secesyjny budynek teatru powstał w 1910 r. według projektu słynnych architektów wiedeńskich Ferdynanda Fellnera i Fryderyka Helmera. Usytuowana na niewielkim placu oryginalna, zabytkowa bryła budynku teatru wzbudza zachwyt zarówno turystów, jak i mieszkańców miasta. Utrzymana w stylu eklektycznym, posiada siedmioosiową fasadę główną z trójkątnym ryzalitem pośrodku, a całość budynku wieńczy wysoki, łamany dach z lukarnami oraz wieżyczką. Na uwagę zasługuje wystrój architektoniczny i bogato zdobione wnętrze, w szczególności dekoracja portalu scenicznego, balkonów i foyer.

Plac Teatralny to jednak nie tylko miejsce, w którym krzyżuje się historia miasta z wielką kulturą. Warto go odwiedzić ze względu na rozłożone wokół niego wyjątkowo urokliwe restauracje i jedyną w swoim rodzaju kawiarnię.

fot. UM Cieszyn / W. Wandzel

Będąc w Cieszynie, nie sposób nie zajrzeć do Tramwaj Cafe przy ulicy Menniczej 44. Kawiarnia wprost nawiązuje do historii miasta. Jej wnętrze bowiem przypomina tramwaj, który kursował w Cieszynie na początku XIX wieku. W klimatycznych wagonach można napić się doskonałej kawy z miejscowych palarni czy rozkoszować się wyjątkowymi ciastami – rum babą, strudlem jabłkowym czy najlepszymi w mieście sernikami. W kawiarni dostępna jest również wystawa ukazująca 12 tramwajowych przystanków po obu stronach Olzy. rezerwacja +48 602 571 636, 606 459 517

2

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • VI 2018

GIMNASTYKA Z TRAMWAJEM

rezerwacja +48 511 000 995 U trzech braci to restauracja przywołująca pradawną legendę o braciach – założycielach miasta, prowadzona istotnie przez trzech braci, której specjalnością są dania kuchni włoskiej. Gospodarze oferują gościom pyszną pizzę na cienkim cieście, różnego rodzaju makarony, sałatki oraz rissotta. Każda potrawa, która opuszcza kuchnię i trafia na stół jest przygotowywana z najlepszych oryginalnych składników z najwyższą dbałością o szczegóły.

Restauracja mieści się w zabytkowej kamienicy tuż obok Teatru przy ulicy Fredry 11.

Smakosze kuchni japońskiej nie zawiodą się odwiedzając Kusa sushi. To pierwsza, ciesząca się niesłabnącym powodzeniem restauracja sushi w Cieszynie, zlokalizowana w ścisłym centrum, przy ul. Menniczej 48 naprzeciwko Teatru. Zgodnie z japońskim zwyczajem, w restauracji podaje się przystawki, zupy oraz gotowe zestawy potraw, w tym przede wszystkim sushi. Restauracja stawia na jakość produktów i staranność wykonania potraw, dlatego goście są pod wrażeniem nie tylko smaku, ale i inwencji twórczej kucharzy. rezerwacja +48 791 26 26 24 Artykuł sponsorowany

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • VI 2018

3

Jesteś kreatywny, utalentowany muzycznie lub plastycznie, ciekawy świata, chcesz w przyszłości pracować z ludźmi?

Wybierz studia w Cieszynie, a my pomożemy rozwijać ci twoje pasje!

Wybór studiów idzie w parze z tym, co chce się robić w życiu. Pomocna w podjęciu decyzji może być wyobraźnia – spróbuj zobaczyć siebie za 10 lat w danym zawodzie, przy założeniu, że wykonuje się go codziennie, przez pięć dni w tygodniu. Dodaj do tej wizji swój temperament i kompetencje społeczne, a potem rozstrzygaj…

czy „tutoring z praktyką”. Każdy kierunek studiów realizuje strategię współpracy z tzw. interesariuszami zewnętrznymi polegającą na konsultowaniu programów kształcenia z potencjalnymi pracodawcami. W ramach studiów proponowane są praktyki i staże, w trakcie których studenci uczą się wybranych umiejętności w instytucjach partnerskich.

Jeśli nie potrafisz zdecydować jaki obrać kierunek na życie – wybierz Uniwersytet Śląski w Cieszynie. Rozwiniemy twoje talenty, wzbogacimy umiejętności i podniesiemy poziom kompetencji zawodowych. Programy studiów dostosowane do potrzeb rynku pracy.

Bogata oferta edukacyjna to nie wszystko, Kampus w Cieszynie ma doskonale wyposażone zaplecze - nowoczesne pracownie, akademiki, obiekty sportowe z basenem, opiekę medyczną. Kompleks jest dostosowany do osób niepełnosprawnych.

Dużym walorem naszych studiów są nowatorskie techniki pracy - zajęcia z wykorzystaniem e-learningu

Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej / Muzyka w multimediach / Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych / Grafika / Projektowanie gier i przestrzeni wirtualnych / Animacja społeczno - kulturalna z edukacją kulturalną / Etnologia i antropologia kulturowa / Edukacja kulturalna / Pedagogika / Pedagogika specjalna / Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna / Pedagogika osób niepełnosprawnych z arteterapią

UNIWERSYTET ŚLĄSKI WYDZIAŁ SZTUKI I NAUK O EDUKACJI

ul. BIELSKA 62, 43-400 CIESZYN / tel. (+48) 33 8546 100 Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 PEŁNA OFERTA EDUKACYJNA: www.us.edu.pl/wydzial/wsne

17

CIESZYN

Strumień Chybie Zebrzydowice

Ochaby Wielkie

Karwina Bielsko-Biała Hażlach

CIESZYN

Skoczów

Goleszów Ustroń

Ropica

Brenna

Mistek

Wisła

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego

Jabłonków Istebna

Koniaków

INFORMACJA TURYSTYCZNA Cieszyn, ul. Rynek 1 Tel.: 33 479 42 48

18

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

CIESZYN

CIESZYN ALFABET TURYST Y

Strumień

Skoczów

Hażlach

Cieszyn

Goleszów

Ustroń

Brenna

fot. Wojciech Wandzel

Wisła

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

19

fot. MP

CIESZYN

Cieszyn jest niezwykłym miastem na mapie turystycznej Polski. Swoje miejsce znajdą tu amatorzy odkrywania zabytkowych budowli, miłośnicy dobrej kuchni, pasjonaci spacerów i aktywni uczestnicy kultury. Wycieczka tutaj pozwoli także poznać naszych sąsiadów - na drugim brzegu przepływającej przez miasto, granicznej rzeki Olzy, a także poczuć atmosferę pogranicza państw i kultur. Miejsce to można poznawać na wiele sposobów. Kto raz tu trafi, już zawsze będzie chciał tu wracać.

CIESZYN - robi wrażenie

Powodów, by odwiedzić nasze miasto, jest tyle, ile liter alfabetu. A nawet więcej. Przekonajcie się sami!

20

Zapraszamy.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

CIESZYN

fot. FJD

CIESZYN alfabet turysty

A

Autobusem – tak, samochodem – również. Rowerem – jak najbardziej! Zwolennikom aktywnego wypoczynku polecamy trasy rowerowe, które mają połączenie z międzynarodowymi, regionalnymi i lokalnymi trasami rowerowymi Śląska, Beskidów i regionu ostrawsko-karwińskiego. Cieszyn znany jest również ze swoich licznych szlaków spacerowych zachęcających do pieszego zwiedzania miasta.

B

Browar Zamkowy Cieszyn – znany w środowisku birofilów i nie tylko. Nie dość, że warzy piwo według starych zasad nieprzerwanie od 1846 roku, to jeszcze leży na śląskim szlaku zabytków techniki i jest otwarty na swoich gości. Oferuje produkty wysokiej jakości, dla smakoszy.

Chcecie to zobaczyć? Zapraszamy!

C

Cieszyńska Wenecja (ul. Przykopa) – skojarzenie z Wenecją nie jest przypadkowe – wąska uliczka, leżąca nad kanałem z przerzuconymi nad nim mostkami, przywodzi na myśl to włoskie miasto. W dawnych czasach dzielnica rzemieślników, dziś klimatyczne miejsce z restauracjami

fot. Wojciech Wandzel

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

21

CIESZYN

i pubami, a także Galerią w Bramie, gdzie można zobaczyć wystawę sztuki, a także zakupić pamiątkę.

D

Drukarstwo – nasz region posiada niezwykle bogate i wciąż żywe tradycje drukarskie, które stara się upamiętniać i pielęgnować Muzeum Drukarstwa (ul. Głęboka 50). Można śmiało przyznać, że jest to jedno z najbardziej zachowanych i najbogatszych zbiorów tego rodzaju w całym kraju. W Muzeum zachowano typograficzną drukarnię od czcionek, matryce i klisze po urządzenia i maszyny odlewnicze, drukujące i introligatorskie. Najstarszą, pełnosprawną maszyną do drukowania jest pochodząca z XIX w. Bostonka. Można tu wziąć udział w warsztatach graficznych, introligatorskich i typograficznych.

E

Ewangelicki Kościół Jezusowy – górujący nad Cieszynem późnobarokowy Kościół Jezusowy jest największą świątynią ewangelicko-augsburską w całej Europie Środkowo-Wschodniej. Robi wrażenie swoim ogromem – ma aż 3,5 tys. miejsc siedzących, pomieści nawet 6 tys. osób, a jego wieża ma 75 m wysokości. W jego wnętrzach znajduje się największy i najcenniejszy zbiór dokumentów luterańskich w Polsce – Biblioteka i Archiwum im. B. R. Tschammera, a także Muzeum Protestantyzmu.

F

Festiwale i wydarzenia - będąc w Cieszynie, nie musicie martwić się o to, jak spędzić czas. Przegląd Filmowy Kino na Granicy, Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Bez Granic”, Festiwal Viva il Canto, Skarby z Cieszyńskiej Trówły czy Międzynarodowy Festiwal Muzyki im. Prof. Józefa Świdra – to tylko przedsmak tego, czego doświadczyć możecie w Cieszynie – dobrze się bawiąc i mile wspominając ten czas.

fot. Barbara Stelmach-Kubaszczyk

zadowolony turysta, dlatego we wszystkie dni tygodnia czynne jest nasze Miejskie Centrum Informacji (ul. Rynek 1) – nr tel. 33 479 42 48, mail: mci@um.cieszyn.pl.

Punkty informacji turystycznej znajdują się również na Wzgórzu Zamkowym i za Mostem Przyjaźni.

G

J K

H

L

Głęboka – główna ulica Cieszyna, od wieków łącząca rynek ze Wzgórzem Zamkowym. Jej poziom był niższy niż poziom chodników – aby przejść z jednej strony ulicy na drugą, przerzucone były mostki. Niegdyś zwana też ul. Polską. Kamienice z różnych okresów tworzą specyficzny klimat Cieszyna. Można tu zrobić zakupy, ale także skorzystać z oferty licznych kawiarni i restauracji.

Habsburgowie – rządzili Księstwem Cieszyńskim od 1653 r. i jako władcy Królestwa Czech i jako prywatni właściciele - do 1918 r. Do początków XX w. wybudowano w mieście wiele obiektów, które służą Cieszynowi do dziś – np. budynek Teatru, który zaprojektowali europejskiej sławy architekci wiedeńscy. Ma widownię na 630 miejsc i obrotową scenę. Z zewnątrz zachwyca. Od wewnątrz – jeszcze bardziej.

I

Informacja – dobrze poinformowany turysta to

22

„Jak tu pięknie!” Gwarantujemy, że powie to każdy, kto tylko tu przyjedzie. Cieszyńskie stare miasto zajmuje czołowe miejsce w zestawieniach na najładniejsze w kraju. Co też będziemy mówić – zobaczcie sami!

Kanapka Cieszyńska – kultowa, niepowtarzalna, smakowita! Ze śledziem, sałatką i szynką, ale nie tylko.

Czemu są one takie wyjątkowe? Po pierwsze – smakują pysznie. Podstawą każdej sztuki jest świeża bułka kanapkowa i majonez wyrabiany według tradycyjnej receptury. Po drugie – przyrządzane są zawsze przed świtem, ze składników od lokalnych, sprawdzonych dostawców, bez konserwantów i sztucznych dodatków. Zwiedzając śródmieście, warto zrobić sobie przerwę na ten szczególny rarytas.

Lasek Miejski - miło na moment oderwać się od zgiełku miasta. Czy wiecie, że rezerwat florystyczny, częściowy, utworzony w 1961 roku, obejmuje wąski pas lasu liściastego o powierzchni 3,23 ha? Teren ten został objęty ochroną rezerwatową dla zachowania populacji cieszynianki wiosennej oraz fragmentu grądu o pochodzeniu naturalnym z lipą, dębem, grabem, klonem zwyczajnym i polnym oraz jaworem.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

CIESZYN

M

Muzea – w Cieszynie są aż 4. Muzeum Protestantyzmu, Muzeum Drukarstwa (aktualnie w remoncie) i najstarsze nieprzerwanie działające w Europie Środkowej - Muzeum Śląska Cieszyńskiego, które poza swoją stałą ekspozycją pokazuje wystawy czasowe. Najmłodsze to Muzeum 4 Pułku Strzelców Podhalańskich. Ich działalność dopełniają Książnica Cieszyńska - największa i najcenniejsza biblioteka zabytkowa w Cieszynie oraz liczne galerie.

N

Noszak – Przemysław I Noszak, uważany za najwybitniejszego władcę Księstwa Cieszyńskiego, wybitny polityk i dyplomata, sprawował władzę w latach 1358-1410.

Prywatnie – wielki miłośnik piwa. Od jego przydomka pochodzi nazwa piwa Browaru Zamkowego - Noszak.

Warto spróbować tutaj, koniecznie trzeba też zabrać ze sobą. Jego tumba nagrobna wykonana została w warsztacie najwybitniejszego europejskiego rzeźbiarza XIV w.

Piotra Parlera i ciągle znajduje się w nekropolii cieszyńskich Piastów – kościele p.w. św. Marii Magdaleny.

O

Olza – choć rzeka ta stanowi granicę między dwoma krajami, każdy przyjezdny będzie zdumiony tym, że po jej przekroczeniu niewiele się zmienia. Szczególnie widoczne jest to na terenach rekreacyjnych, w pobliżu parku „Pod Wałką” po stronie polskiej i parku Adama Sikory po stronie czeskiej. Połączone pieszym mostem, stały się obszarem wspólnym dla obu miast. Bez schodzenia z roweru czy zdejmowania rolek można skorzystać ze ścieżek po obu stronach Olzy. Można wybrać się na basen miejski przy Al. Łyska, a potem wrzucić coś na ząb w restauracji w Parku Sikory. Dwa państwa, jedno serce – oto kwintesencja Cieszyna.

P

Piastowie – dynastia Piastów Cieszyńskich rządziła w Księstwie Cieszyńskim od jego powstania w 1290 r. aż do połowy XVII w. Ślady piastowskie można jeszcze spotkać w wielu miejscach Cieszyna, a pomnik pierwszego jego władcy – Mieszka I stoi przy ul. 3 Maja w Lasku Miejskim.

R

Rotunda z XI w. (!) jedna z najstarszych świątyń chrześcijańskich w Polsce, której wizerunek znajduje się na banknocie 20-złotowym. O tym miejscu długo mówić nie trzeba, bo zna je każdy.

Rynek duży, w tym miejscu od ponad 500 lat, robiący wrażenie. Z imponującymi i zabytkowymi budynkami – od ratusza począwszy, hotelem „Pod Brunatnym Jeleniem” i charakterystycznymi podcieniowymi kamienicami. Polecamy wstąpić do jednej z wielu przyrynkowych restauracji i kawiarni z ogródkami, by poczuć klimat tego wyjątkowego miejsca.

S T

Strudel – jabłkowy (czasem z serem lub makiem), pochodzący z kuchni austriackiej, jest najpopularniejszym cieszyńskim deserem. Na ciepło, na zimno, z bitą śmietaną i lodami, albo - odrobinkę bardziej dietetycznie – z samym cukrem pudrem – zawsze pyszny.

Trzej Bracia – gdyby wierzyć legendzie, to w 810 roku trzech synów polskiego księcia Leszka III, po długiej wędrówce spotkało się szczęśliwie nad źródełkiem. Ciesząc się z tego, założyli miasto i nadali mu nazwę Cieszyn.

Dziś w tym miejscu stoi Studnia Trzech Braci. Gdzie?

Przy ul. Trzech Braci oczywiście! Wielu wrzuca do niej grosik na szczęście.

U

Uliczka cieszyńskich kobiet – na Wzgórzu Zamkowym rozstawione są niewielkie, niepozorne lampy, które upamiętniają zasłużone kobiety Śląska Cieszyńskiego.

Historia to nie tylko władcy i wydarzenia rozgrywające się na salonach. To też dzielne, utalentowane kobiety, które swoim życiem i działalnością wypłynęły na losy tego regionu, na jego codzienność i niecodzienność.

W

Wzgórze Zamkowe – to tutaj wszystko się zaczęło.

Pierwotny drewniany gród w XIV w. zastąpiono murowanym gotyckim zamkiem książęcym, który został zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej. Habsburgowie przebudowali całą Górę Zamkową w 1840r., pozostawiając kilka dawnych obiektów wkomponowanych w zieleń parku. Wieża Piastowska z XIV w. ma 29 m i wejście na nią jest po prostu obowiązkowe. Przez całe wakacje będzie można odkrywać historię, architekturę, ale i przyrodę Cieszyna. Niemal w każdą wakacyjną sobotę i niektóre niedziele będzie można pospacerować szlakiem zabytków, architektury, dizajnu, a także wybrać się na wyprawy przyrodnicze. Udział w spacerach jest bezpłatny!

Z

Zamek Cieszyn – instytucja, która mieści się w Pałacu Myśliwskim wybudowanym przez Habsburgów na Wzgórzu Zamkowym - na swoich wystawach prezentuje m. in. nowoczesne wzornictwo i tradycyjne rzemiosło w nowej roli.

Zapraszamy do Cieszyna. Miasta leżącego na styku różnych narodowości, kultur i wyznań, które jest miejscem o niepowtarzalnym klimacie, pełnym pięknych zabytków i urokliwych miejsc - w którym każdy ma poczucie bycia u siebie. Szukajcie nas również na Facebooku CieszynRobiWrazenie, a także na stronie www.cieszyn. pl. Do zobaczenia.

Tekst: Wydział Kultury i Promocji Miasta

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

23

GIMNASTYKA Z TRAMWAJEM

fot. Christian Parma

Browar Zamkowy w Cieszynie

224

www.browarcieszyn.pl TRAMWAJ CIESZYŃSKI • VI •2018 TURYSTYCZNIE VII 2020 Materiał promocyjny

Artykuł sponsorowany

GIMNASTYKA Z TRAMWAJEM

Początki Browaru Zamkowego w Cieszynie sięgają 1653 roku, kiedy to cesarz Ferdynand III nadał księstwo cieszyńskie swojemu synowi, księciu Ferdynandowi IV. W tym samym roku komisarz księcia mianował Kaspara Tłuka z Toszonowic regentem dóbr książęcych, który utworzył z nich tzw. Komorę Cieszyńską. Pod koniec 1653 r. regent Tłuk uruchomił na zamku w Cieszynie browar. Zrobił to niezgodnie z prawem, gdyż złamał tym samym przywilej mili należący do miasta Cieszyna. Ze względu na silne protesty mieszczan regent przerwał czasowo produkcję piwa, ale po pewnym czasie wznowił ją ponownie tym razem dostarczając piwo wyłącznie poza obszar jednej mili zastrzeżonej dla miasta.

Browar Habsburgów

Browar Zamkowy dziś

W 1838 roku arcyksiążę Karol Ludwig Habsburg postanowił gruntownie przebudować swoją cieszyńską rezydencję. W tym celu sprowadził wiedeńskiego architekta i w niedługim czasie na Górze Zamkowej powstał nowy pałac wraz z oranżerią i parkiem w stylu angielskim. Przy okazji przebudowy postanowił zbudować własny browar w Cieszynie.

Browar w Cieszynie jest najdłużej nieprzerwanie działającym browarem w Polsce i jako jedyny ze „starych” browarów nigdy nie przerwał działalności od momentu powstania. Nadal wytwarza piwo metodami klasycznymi (m.in. stosuje zacieranie dekokcyjne, otwarte kadzie fermentacyjne i zbiorniki leżakowe).W zakładzie znajduje się do dziś wiele sprawnie funkcjonujących urządzeń pochodzących z drugiej połowy XIX wieku i początku XX wieku.

Cieszyn posiada długie tradycje piwowarskie, bowiem już od XV wieku istniał tu browar mieszczański. Nie był on jednak własnością księcia, a ponadto produkowano w nim wyłącznie piwo tradycyjne górnej fermentacji w niewielkich ilościach.

Dlatego tuż pod zamkiem, na stoku wzgórza rozpoczęto budowę najnowocześniejszego na owe czasy browaru, który miał zająć się produkcją piwa na większą skalę. Budowę ukończono w 1846 roku i niemal natychmiast po otwarciu zakład rozpoczął swoją działalność. Piwo z Cieszyna szybko stało się popularne w całej monarchii habsburskiej. „Serce” browaru stanowił czteroskrzydłowy, trójkondygnacyjny prostokątny budynek z dziedzińcem pośrodku. Historyczny układ zabudowy budynków i pomieszczeń browaru był podzielony ze względu na ich funkcję. Budynek główny jest połączony z leżakowniami, które stanowią skład zespołu podziemnych korytarzy. Zostały one usytuowane na różnych poziomach wzgórza zamkowego. Obiektem przylegającym do budynku browaru w części południowo-zachodniej, jest wysoka piwnica – tunel lodowy, który został wydrążony pod wzgórzem zamkowym, prawie do połowy dziedzińca średniowiecznego zamku górnego. Składowano w nim lód, który był wykorzystywany w procesie produkcyjnym.Słodownia zbudowana z cegły i kamienia, mieszcząca piwnice do moczenia i słodowania jęczmienia była zlokalizowana w podziemiach.

Magazyny jęczmienia i słodu, pomieszczenia do czyszczenia zboża przed słodowaniem oraz tzw. suszarnia powietrzna były zlokalizowane na piętrach i strychach. Browarniana warzelnia o autonomicznym charakterze, zajmuje niewielką przestrzeń, choć zdołała pomieścić: kadź zacierną, kadź filtracyjną, kadź pomocniczą z baterią oddzielającą i przyrządem do wysładzania, kocioł pomocniczy z mieszadłem, kocioł do gotowania piwa z koszem chmielowym i pompy. Izba fermentacyjna została zlokalizowana na pierwszym poziomie piwnic. Były w niej ustawione cylindryczne i stożkowe, otwarte kadzie fermentacyjne przeznaczone do fermentacji dolnej.

Browar Zamkowy Cieszyn jest także żywym muzeum. Część zabudowań wykorzystywana jest jako wystawy stałe, na których są prezentowane procesy produkcji piwa i historia browaru oraz wydarzenia kulturalne. Browar można zwiedzać grupowo lub indywidualnie. Po zapoznaniu się z historią miejsca odwiedzających czeka przejście przez różnorodne pomieszczenia i etapy produkcji zaczynając od śrutowania przez zacieranie, warzenie, filtrację aż do leżakowni – zwiedzanie odbywa się pod czujnym okiem piwowara, który opowiada o swojej pasji i pracy.

W cieszyńskim Browarze Zamkowym Cieszyn dzieje się coraz więcej. To już nie tylko najdłużej nieprzerwanie działający w swoich historycznych murach browar w Polsce - zabytek do zwiedzania, ale i miejsce pełne młodych ludzi i muzyki. Browar w Cieszynie wykorzystuje swój niezwykły potencjał i łączy tradycję z nowoczesnością. To tutaj swoją historyczną siedzibę ma Polskie Stowarzyszenie Piwowarów Domowych i tutaj prężnie działa Otwarty Klub Browaru Zamkowego.

Cieszyński Browar Zamkowy ma na swoim koncie coraz więcej prestiżowych nagród. W konkursie Piw Rzemieślniczych Kraft Roku 2019 złoto w kategorii Other Lager zdobył Lager Cieszyński, w kategorii Dark Lager brąz uzyskała Ciemna Strona Cieszyna oraz Lekka Brytania w kategorii Brytyjskie Ale, srebro przypadło w udziale Mastnemu Cieszyńskiemu w kategorii Polish Ale. W konkursie Greater Poland Beer and Cider Cup 2019 podczas Poznańskich Targów Piwnych zdobył: złoty medal w kategorii LAGER dla Ciemnej Strony Cieszyna, srebrny medal w kategorii PIWA Z DODATKAMI dla Mojito Barliner Weisse, brązowy medal w kategorii PIWA LEŻAKOWANE W BECZKACH dla Bourbon Barrel Aged Porter oraz brązowy medal w kategorii INNE ALE dla piwa Stout Cieszyński.

Konkurs Ibeerian Awards 2019 przyniósł srebro Koźlakowi Dubeltowemu oraz brąz dla Portera.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • •VII VI 2020 2018 Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE

3 25

SKOCZÓW

Strumień Chybie Zebrzydowice

Ochaby Wielkie

Karwina

Sercem Skoczowa, jest rynek. Warto zwrócić uwaSkoczów Hażlach gę na sam budynek ratusza z 1797 roku w stylu późnobarokowym. Atrakcją rynku jest także znajdująca się na środku placu fontanna z barokową figurą Neptuna zwanegoCIESZYN też Jonaszem Goleszówalbo Trytonem.

Jest to dzieło skoczowskiego mieszczanina rzeźbiaBrenna Ustroń Ropica rza Wacława Donaya.

Mistek

Skoczów, podobnie jak większa część Śląska Cieszyńskiego, jest gminą wielowyznaniową.

Wisła Park W mieście uwagę przyciągają więc zabytkowe Krajobrazowy kościoły, a ściślej mówiąc, ich wieże – świątynie Beskidu katolicke: pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, pw. Śląskiego Jabłonków Znalezienia Krzyża Świętego, a także ewangelicIstebna ko-augsburski kościół Świętej Trójcy. Budowle te wpisują się w sakralne dziedzictwo Śląska Cieszyńskiego. Gmina Skoczów jest miejscem bogatymKoniaków w zabytki sakralne, które warto nie tylko zwiedzić, ale również poznać ich niezwykłe historie.

Ważną osobistością związaną ze Skoczowem był św. Jan Sarkander. Rok 2020 jest Rokiem Świętego Jana Sarkandra. To dobra okazja do przedstawienia i przypomnienia.

Warte zwiedzenia na Szlaku Sarkandrowskim, który rozpoczyna się w sercu miasta, są: Dom urodzenia św. Jana Sarkandra, Rynek 2 – według starych przekazów św. Jan Sarkander urodził się w piwnicy domu przylegającego do ratusza. Dom ten wykupiono z rąk prywatnych w 1890 r. W piwnicy urządzono kaplicę, gdzie od początku XX w. odbywały się nabożeństwa, zaś w pozostałych pomieszczeniach działały stowarzyszenia katolickie i biblioteka. Od 1932 r. rozważano projekt utworzenia Sarcandrineum – muzeum gromadzącego pamiątki związane z osobą i kultem bł. Jana. Po przerwie w latach 1939 – 1959 piwniczkę przywrócono do celów kultowych. 1 września 1995 r. Sarkandrówka otrzymała status Muzeum Parafialnego im. Św. Jana Sarkandra.

26

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

SKOCZÓW

SKOCZÓW SZ L A K S A R K A NDROWSK I Strumień

Skoczów

Hażlach

Cieszyn

Goleszów

Ustroń

Brenna

Skoczowski Ratusz, fot. arch. UM w Skoczowie

Wisła

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

27

SKOCZÓW - szlak architektury sakralnej

Boczny ołtarz św. Jana Sarkandra i jego relikwie w kościele pw. św. Ap. Piotra i Pawła w Skoczowie, fot. arch. UM Skoczów

SKOCZÓW

28

Obraz Jana Sarkandra na wieży ratusza – kiedy w 1801 r. kończono odbudowę wieży ratusza, postanowiono umieścić na frontowej ścianie u nasady wieży wizerunek ks. Jana Sarkandra, rodaka i patrona miasta. Obraz olejny, malowany na blasze przedstawia męczennika w pozie modlitewnej, z atrybutami męczeństwa. Prawdopodobnie jest to kopia starszego, barokowego pierwowzoru. Na odwrocie widnieją daty prac konserwatorskich.

W czasie remontu ratusza w 1991 r. obraz został zdjęty i umieszczony w muzeum św. Jana Sarkandra przy Rynku w Skoczowie. Obecnie na wieży znajduje się kopia wykonana przez Martę Meinhardt-Gawrońską.

Kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła – w murach kościoła parafialnego i plebani zachowało się najwięcej śladów czci Jana Sarkandra. Są wśród nich relikwie ofiarowane w 1920 r. przez ołomunieckiego kardynała Skrbeńskiego.

W 1906 r. Janowi Sarkandrowi dedykowano ołtarz po prawej stronie ołtarza głównego. Przebudowano go w stylu barokowym, umieszczając w centrum dużą statuę św. Jana wg wzoru znad jego grobu w Ołomuńcu. W 1972 r. stare malowidła na sklepieniu nawy głównej zastąpiono nowymi, przedstawiającymi: wyjazd Jana Sarkandra z matką do Przybora, pielgrzymkę do Częstochowy na Jasną Górę oraz męczeństwo i chwałę świętego, które zaprojektował i wykonał prof. Edmund Czarnecki z Katowic.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

SKOCZÓW

Wnętrze Kościoła pw. Krzyża Świętego zwanego Szpitalikiem, fot. arch. UM Skoczów

Skocz do SKOCZOWA Kaplica św. Jana Sarkandra na Wzgórzu Kaplicówka – przed 1825 r. stała na wzgórzu kapliczka poświęcona Chrystusowi Boleściwemu. Drugą, większą ufundował i poświęcił ks. Józef Michałek w 1871. Dedykował ją bł. Janowi Sarkandrowi, a na pokrycie kosztów utrzymania i renowacji ustanowił fundację. Biskup wrocławski Forster zezwolił na odprawienie w kaplicy cichych mszy św. trzy razy w roku. W 1873 r. zakupiono dzwon „Sarkander”. Ks. Jan Ew. Mocko przywrócił procesje na Kaplicówkę w ostatnią niedzielę maja.

W 1923 r. wzniesiono nową kaplicę, poświęconą w następnym roku w czasie Odpustu Sarkandrowskiego. Wnętrze kaplicy zdobi stylowy ołtarz z figurą męczennika wykonaną ze sztucznego marmuru. Kaplicę, uszkodzoną w 1945 r., odrestaurowano dzięki pomocy kupca Sławiczka. Staraniem bpa Herberta Bednorza w 1985 r. przed kaplicą stanął krzyż papieski z Katowic-Muchowca. Dnia 22 maja 1995 r. – w sąsiedztwie kaplicy i krzyża – stanął ołtarz, przy którym papież Jan Paweł II odprawił nabożeństwo dziękczynne za kanonizację Jana Sarkandra.

fot. Zdjecie lotnicze Skoczów, arch. UM Skoczow

fot. Ochaby, stawy

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

29

SKOCZÓW

Kościół pw. Znalezienia Krzyża Św. – tzw. Szpitalik – jego początki sięgają XV w., kiedy służył jako kaplica miejskiego szpitala. W okresie reformacji pozostawiony katolikom jako kościół parafialny. Tu „w czas Bożego Narodzenia 1576 roku” Jan Sarkander został ochrzczony przez ks. Wojciecha Gagatkowskiego. Pozostała z tego czasu kamienna chrzcielnica, przeniesiona teraz do prezbiterium. Na sklepieniu widnieją malowidła z 1958 r. Jakuba Kawuloka z Istebnej, przedstawiające chrzest, męczeństwo i chwałę Jana ze Skoczowa.

Do szlaku sarkandrowskiego wpisana jest również ul. Jana Sarkandra przemianowana w 1923 r., jak również figura Jana Sarkandra przy ul. Mickiewicza. Na szlaku znajduje się również Dom Sierot Katolickich – Caritas – wzniesiony w 1910 r. staraniem ks. Jana Ew. Mocko i Towarzystwa Błogosławionego Jana Sarkandra, Katolicki Dom Sierot, którego patronem był Sarkander. Opiekę nad dziećmi powierzono Boromeuszkom, a potem Siostrom Służebniczkom Dębickim.

W czasie okupacji siostry wysiedlono, a kilka lat po II wojnie zakład zamieniono na dom dla chłopców upośledzonych Caritas.

Ze Skoczowem związana była również inna postać – pisarz Gustaw Morcinek. Tu też znajduje się muzeum jego imienia, które zlokalizowane jest w najstarszym budynku w mieście z 1793 roku. W muzeum można zapoznać się z dziejami Śląska Cieszyńskiego, a także z historią Skoczowa, ze szczególnym uwzględnieniem tradycji rzemieślniczych. Osobna część ekspozycji poświęcona jest patronowi placówki. Gustaw Morcinek przedstawiony jest tutaj nie tylko jako literat, ale także nauczyciel, który przez lata mieszkał w Skoczowie. Nie tylko muzeum jest miejscem bezpośrednio związanym z Gustawem Morcinkiem. W mieście wytyczono specjalny szlak morcinkowski, który prowadzi przez miejsca bezpośrednio związane z tą wybitną w historii miasta postacią.

Muzeum Morcinka, fot. arch. UM Skoczow

KAPLICÓWKA Nad Skoczowem wznosi się Górka Wilamowicka ze wzgórzem Kaplicówka. Na szczycie znajduje się kaplica św. Jana Sarkandra, a także wysoki na 21 metrów 30

stalowy krzyż, który po zmroku (ze względu na specjalne oświetlenie) stanowi znak rozpoznawczy Skoczowa.

Kaplicówka jest miejscem chętnie odwiedzanym przez mieszkańców gminy i regionu, a także przez turystów.

Roztacza się stąd piękny widok na całą gminę i pobliski Beskid Śląski.

Krzyż na Kaplicówce, fot. arch. UM Skoczów

Położenie miasta jak również sołectw sprzyja turystyce pieszej i rowerowej poprzez doskonałe połączenia m.in. szlakami z Wisły przez Ustroń, jak i z Brennej oraz z Cieszyna. Nie brakuje również terenów leśnych, które chętnie odwiedzane są przez całe rodziny. Na terenie gminy przebiega ważna trasa rowerowa – szlak Greenways, łączący Kraków, Morawy i Wiedeń. Chcąc spędzić czas na świeżym powietrzu, warto odwiedzić Mały Rynek, gdzie pod muralem dedykowanym bitwie skoczowskiej można poznać historię konfliktu czechosłowacko-polskiego z roku 1919, podczas którego bitwa pod Skoczowem pozwoliła odeprzeć atak wojsk czechosłowackich. Można również udać się do pobliskiego sołectwa gminy Skoczów – do Pogórza, gdzie wytyczone zostały dwie ścieżki edukacyjne – historyczna oraz przyrodnicza.

W trakcie spaceru możemy poznać tutejszą historię z czasów II Wojny Światowej oraz – nie tylko wzbogacić swoją wiedzę o unikalnej roślinności na tym terenie – ale również zobaczyć ją na własne oczy.

Wielkim powodzeniem wśród mieszkańców gminy i regionu cieszy się skoczowskie kino Teatr Elektryczny, prowadzone przez Miejskie Centrum Kultury „Integrator”.

Będąc w Skoczowie warto spróbować miejscowych specjałów czyli – pierników. Wyspecjalizowali się w ich wypiekaniu właściciele najstarszej w mieście, bo czynnej nieprzerwanie od 1906 roku, cukierni.

Skoczów znany jest także z fabryki kapeluszy Polkap. Miejsce to działa od 1924 roku i nieustannie produkuje kapelusze dla klientów na całym świecie.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

SKOCZÓW

W kapeluszach ze Skoczowa paradowali m.in. polscy olimpijczycy z Sapporo w 1972 roku, z Montrealu w 1976 roku, Sydney w 2000 roku, Salt Lake City w 2002 roku czy w Atenach w 2004 roku.

Rowerem przez ŻABI KRAJ

fot. Stadnina koni w Ochabach

Gmina Skoczów zaznaczona jest na mapie ornitologów kolorem czarnym, czyli jest obszarem o największym zagęszczeniu gatunkowym, na którym obserwowano ponad 200 gatunków ptaków (w Polsce jest ich ok. 360).

STADNINA KONI w Ochabach W ramach stadniny działa Ludowy Klub Jeździecki Ochaby, który istnieje już od ponad 60 lat. Z historią klubu i stadniny związane jest nazwisko jedynego polskiego mistrza olimpijskiego w jeździectwie Jana Kowalczyka (Moskwa, 1980). Ogiery ochabskiej hodowli brały udział w Mistrzostwach Świata Młodych Koni oraz znalazły się w ekipie olimpijskiej w Atenach 2004 r.

DREAM PARK Na rodzinne spędzanie czasu zaprasza również sąsiadujący ze stadniną Dream Park. Oferuje on wiele atrakcji dla najmłodszych, miedzy innymi: park miniatur, plac zabaw, park dinozaurów, oceanarium prehistoryczne, żywe zwierzęta tropikalne i wiele innych.

Skoczów w swojej różnorodności i bogactwie walorów zarówno przyrodniczych, kulturalnych, jak i turystycznych pokazuje wszystko to, co na Śląsku Cieszyńskim najlepsze. Warto po drodze w Beskidy, do Cieszyna, Bielska-Białej zatrzymać się tu i poznać to urokliwe miasteczko. Warto zaplanować tu dłuższe chwile i częste powroty.

SKOC ZÓW

Skoczów zaliczany jest do miejscowości Żabiego Kraju.

Tradycje hodowli ryb ze szczególnym uwzględnieniem karpia są tutaj bardzo silne. Co roku, na skoczowskim rynku odbywają się Dni Rybactwa, a ryby są jednym ze specjałów lokalnych restauracji. Duża liczba stawów, liczne bagna i podmokłe łąki okazały się dobrym środowiskiem życiowym dla wielu gatunków ptaków i płazów.

Walory tego regionu dostrzegł już w XV w. Mikołaj Brodecki, marszałek księcia cieszyńskiego Kazimierza II i właściciel Strumienia. Mądry zarządca nie tylko zakładał stawy hodowlane, ale był też pomysłodawcą rozpoczętej w 1488 r. i trwającej 16 lat budowy tamy na Wiśle.

Jej celem było uzyskanie dopływu bieżącej wody do pobliskich stawów, a tym samym wzrost ilości hodowli ryb.

Doprowadziło to oczywiście do rozwoju regionu.

Dla rowerzystów ten uroczy rejon Śląska Cieszyńskiego również może zaoferować atrakcyjne widokowo i przede wszystkim łatwe trasy, oddalone od ruchliwych dróg. Prowadzi tędy pierwszy odcinek budowanej Wiślanej Trasy Rowerowej, która ma przebiegać przez całą Polskę i połączyć góry z morzem. Położenie Skoczowa i uwarunkowania środowiskowe powodują, że obszar ten jest ciekawy przyrodniczo. Można spotkać dużo interesujących i rzadkich zwierząt oraz roślin. To wszystko spowodowało, iż wielu ludzi chce chronić ten „kawałek natury”.

W 1996 r. utworzony został rezerwat „Skarpa Wiślicka”. Powstał on w celu ochrony buczyny karpackiej oraz łęgu jesionowego i runa leśnego, w którym występują rzadkie i chronione rośliny, np.: obrazki plamiste, wawrzynek wilczełyko, zdrojówka rutewkowata, skrzyp olbrzymi, wilczomlecz słodki, śnieżyczka przebiśnieg, cieszynianka wiosenna (Hacquetia epipactis), bluszcz pospolity i storczyk blady. W rezerwacie występują także chronione kręgowce: 39 gatunków ptaków, 5 płazów, 3 gadów i 5 ssaków. „Skarpa Wiślicka” szczególnie wyróżnia się wczesną wiosną, kiedy całe jej zbocza porośnięte są czosnkiem niedźwiedzim, a wokół unosi się aromat czosnku.

Na łąkach w okolicach Skoczowa można spotkać aż 18 gatunków motyli. Do bardzo rzadkich należą: paź królowej, rusałka żałobnik, mieniak strużnik, perłowiec malinowiec, niedźwiedziówka gosposia, nastrosz lipowiec, fruczak gołąbek, pawica grabówka, lotnica zyska.

INFORMACJA TURYSTYCZNA Rynek 18 Tel./ fax: 33 853 38 54 wew. 137 www.turysta.skoczow.pl

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

31

ODKRYJ PRAVDĘ Firma PRAVDA to najmłodsze dziecko rodzinnego biznesu państwa Cooperów. Właściciele od początku 20 - tego wieku konsekwentnie rozwijali działalność w Stanach, we Francji i RPA. Od prawie 20 lat, również w Polsce, jednocześnie przekazując swoje dziedzictwo w ręce kolejnych pokoleń.

Firma mieści się w Bielsku-Białej produkujemy między innymi marki o nazwie Pravda i Stanislav – produkty z segmentu premium i super premium. Sprzedajemy towary zarówno na rynku krajowym jak i w bardzo szerokim zakresie na rynkach światowych. Nasze produkty można znaleźć w najodleglejszych miejscach , naszymi ważnymi partnerami są takie kraje jak: USA, Izrael, Brazylia, Japonia, Nowa Zelandia, Kanada, RPA i oczywiście kraje europejskie.

Tak imponująca globalna sprzedaż z małego zakładu na Podbeskidziu to efekt pracy zarówno właścicieli firmy jak i zaangażowania dyrekcji i zespołu pracowników. Duży nacisk kładziemy na aktywność zawodową jak i realizowane zadania, w swoich działaniach i strategii firmy łączymy doświadczenie zawodowe z innowacją i ciągłym doskonaleniem. Efektem są nagrody, które otrzymują nasze produkty, należy tu zaznaczyć, że są to wyróżnienia przyznane przez bardzo prestiżowe organizacje jak International Taste and Quality Institute w Brukseli – tu nagroda dwukrotna, również w tym roku, a także złoty medal przyznany w konkursie International Spirits Challenge odbywajcy się w Wielkiej Brytanii.

32

Być docenionym przez grono tak cenionych jurorów to dla firmy duża motywacja i potwierdzenie, że podążamy właściwą drogą. Sukces produktów to również wysoka jakość surowców, dobrze rozwinięte procesy kontroli jakości i właściwie opracowana technologia produkcji. Zakład objęty jest nadzorem rabinatu, nasze produkty posiadają certyfikat koszerności przyznawany przez amerykańską organizację Orthodox Union, współpraca z Izraelem zaowocowała wprowadzeniem na tamtejszy rynek produktu dedykowanego na Święto Paschy. Światowy wydźwięk łączymy z lokalnością, współpracujemy z lokalnymi dostawcami wspierając ich biznes, należymy do klubu przedsiębiorców z regionu Śląska. Przejeżdżając koło naszej siedziby można zauważyć ciekawy element architektury, jest to pięknie oświetlona nocą instalacja z miedzi-aparat destylacyjny z początku XX wieku odrestaurowany przez naszych pracowników na życzenie właściciela firmy. Jest to prawdopodobnie najlepiej zachowana w Polsce tego typu instalacja, która cieszy oko osób odwiedzających nasz zakład. Dzięki przychylności właścicieli firmy ocalono odzapomnienia piękny kawałek historii technologicznej.

Klienci mogą nabyć produkty zarówno w wyspecjalizowanych sklepach jak i w sieciach handlowych, również u nas na terenie zakładu gdzie prowadzimy sklep stacjonarny, dzięki takiej dywersyfikacji sprzedaży staramy się dotrzeć do jak najszerszej klienteli. Dział eksportu i sprzedaży krajowej pracuje nad poszerzaniem grona naszych klientów. Jest to żmudna i niełatwa praca ponieważ konsument w obecnych czasach to bardzo uświadomiony klient, który doskonale potrafi określić swoje oczekiwania wobec produktu. W przypadku rynków zagranicznych należy mocno brać pod uwagę specyfikę różnych krajów, ich uwarunkowania kulturowe jak również wymagania prawne i logistyczne, ale mając wieloletnie doświadczenie we współpracy z naszymi partnerami handlowymi na całym świecie oraz wsparcie właścicieli, śmiało możemy stwierdzić, że pracujemy nad zdobyciem absolutnie każdego rynku sprzedaży.

Ważnym elementem zarówno promocji produktów jak i poznawania nowych trendów i wymiany doświadczeń jest aktywny udział w ważnych imprezach branżowych, targach oraz eventach, na których chętnie dyskutujemy z klientami o ich oczekiwaniach i preferencjach.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

#PravdziwieDobre

LATO

Artykuł sponsorowany Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

33

Od 1798 roku w Ochabach Wielkich…

Ochaby – stadnina z tradycjami Na przełomie XVIII i XIX wieku w Ochabach powstał folwark, w którym rozpoczęto hodowlę koni, zarówno pociągowych, jak i rasowych ogierów. Od 1798 r. folwark był własnością księcia Albrechta Habsburga. Majątkiem książęcym zawiadywał zarządca. W ramach parcelacji majątku Komory Cieszyńskiej rozpoczętej po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r., część majątku została przekazana na potrzeby wojska polskiego, by zorganizować stado rozrodcze dla polskiej kawalerii. W Ochabach hodowano tylko źrebięta i konie pociągowe. Po zakończeniu II wojny światowej stadnina w Ochabach stała się częścią Państwowego Stada Ogierów w Drogomyślu. W 2012 roku stadnina znalazła swoich prywatnych właścicieli, którzy obrali sobie za cel przywrócenie jej do dawnej świetności. Dlatego poza hodowlą koni kontynuowana jest w stawach rybnych produkcja karpia, a gospodarstwo rolne stadniny słynie z upraw buraków, marchewki, pietruszki oraz ziemniaków na skalę przemysłową .

DRESSAGE INTERNATIONAL. Cyklicznie organizowane są zawody ujeżdżeniowo-skokowe OLYMPIC CHAMPION JAN KOWALCZYK SPRING/SUMMER TOUR.

Wyjątkowa klacz Victory

Mistrzyni Polski 2017 i 2018r., klacz VICTORY (Rock And Roll han. / Whiskey Girl han. Worldly han.), którą dosiadała Żaneta Skowrońska-Kozubik, to najlepszy 6-letni, ujeżdżeniowy koń polskiej hodowli, a 9,24 to najlepszy wynik w historii MPMK-A 6-letnich koni! Obecnie klacz Victory dosiada Lena Czakańska, zawodniczka LKJ Ochaby.

Muzeum Mistrza Olimpijskiego Zabytkowe budynki stadniny poddawane są rewitalizacji.

Powstają też nowe obiekty: nowoczesna hala oraz hipodrom z kwarcowymi podłożami wykonanymi w systemie „Ebbe und Flut”. Została wybudowana pierwsza z nowych stajni sportowych z nowoczesnym zapleczem dla jeźdźców i koni.

Niebawem powstanie druga hala dedykowana ujeżdżeniu.

W stadninie funkcjonuje pensjonat dla koni z ponad 90 boksami. W jej ramach działa Ludowy Klub Jeździecki Ochaby, który istnieje już od ponad 60 lat. Z historią klubu i stadniny związane jest nazwisko jedynego polskiego mistrza olimpijskiego w jeździectwie Jana Kowalczyka (Moskwa, 1980).

Ogiery ochabskiej hodowli brały udział w Mistrzostwach Świata Młodych Koni oraz znalazły się w ekipie olimpijskiej w Atenach 2004 r. W ochabskiej stadninie w lipcu 2018 roku zorganizowano CONCOURS DE

34

W porozumieniu z Marcinem Kowalczykiem oraz we współpracy z Agencją Jeździecką Bober w Stadninie Koni Ochaby powstanie Muzeum Mistrza Olimpijskiego Jana Kowalczyka.

Na potrzeby muzeum zostanie zaadaptowany strych stajni.

Rżenie i stukot kopyt koni będą stanowiły ciągle zmieniającą się kompozycję sprzyjającą kontemplacji ekspozycji trofeów Mistrza Olimpijskiego z Moskwy 1980 roku. Otwarcie muzeum zaplanowano na przełom wiosny i lata 2021 roku.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Artykuł sponsorowany

STRUMIEŃ

STRUMIEŃ fot. Tomasz Donocik

Stolica „ŻABIEGO KRAJU” zaprasza!

Gmina Strumień jest najbardziej na północ wysuniętą częścią powiatu cieszyńskiego. Gminę tworzy Strumień - jedno z najmniejszych miast województwa śląskiego oraz 6 sołectw: Bąków, Drogomyśl, Pruchna, Zabłocie, Zabłocie Solanka i Zbytków.

Każdy kto choć na chwilę chce odpocząć od zgiełku miasta powinien odwiedzić tą gminę, która położona wśród malowniczych zakoli Wisły obfituje w tereny zielone i lasy.

Ze względu na obecność licznych stawów i akwenów wodnych okolica od stuleci nazywana jest „Żabim Krajem”, a Strumień jest jego stolicą. Jego bogata historia sięga XIII wieku.

fot. Park Miejski w Strumieniu, UM

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

35

STRUMIEŃ

fot. Galeria Pod Ratuszem, UM

fot. Tężnia w Drogomyślu, UM

Przez gminę przebiegają dwie ważne drogi międzynarodowa do przejścia granicznego w Cieszynie oraz krajowa łącząca Strumień z pobliskimi miejscowościami turystycznymi Ustroniem i Wisłą. Blisko stąd do Żor, Cieszyna, Bielska-Białej czy Pszczyny. Podróżując po gminie natkniemy się na wiele niezwykłych miejsc, zachwycających architekturą i urzekających drzemiącą w nich historią. Ten wyjątkowy klimat poczujemy wjeżdżając na strumieński rynek. Zdobią go kamieniczki mieszczańskie z mansardowymi dachami, które mimo XIX-wiecznej przebudowy zachowały swój barokowy charakter. Warto też przespacerować się malowniczymi uliczkami odchodzącymi od rynku. Ich układ niewiele się zmienił od czasów średniowiecza. Nad rynkiem dominuje wieża barokowego ratusza z 1628 r. – najstarszego w województwie śląskim. W 2011 roku podziemia zabytkowego ratusza zostały udostępnione dla odwiedzających. Obecnie turystów przyciąga w to miejsce „Galeria Pod Ratuszem”, gdzie swoje prace prezentują lokalni twórcy ale również zagraniczni artyści. To jedyna w województwie galeria usytuowana w murach Urzędu Miejskiego. Zamokłe i zagrzybione piwnice stały się miejscem tętniącym sztuką. Klimatyczna przestrzeń powstała w ramach współpracy transgranicznej z województwem żylińskim.

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w Strumieniu jest Sanktuarium św. Barbary rozsławione dzięki wielu religijnym imprezom plenerowym. To typowa późnobarokowa budowla. Z zewnątrz nad świątynią góruje wieża z baniastym hełmem, zaś w środku warto zwrócić uwagę m.in. na witraż z postacią założyciela miasta – Mikołaja Brodeckiego.

Oprócz zabytków w Strumieniu znajdziemy także Park Miejski, który po niedawnej rewitalizacji stał się miejscem chętnie odwiedzanym zarówno przez mieszkańców miasta, jak i gości. Kiedy dzieci szaleją na placu zabaw, dorośli mogą spocząć na ławeczce przy fontannie. Co ciekawe, powietrze przy tym wodotrysku jest wielokrotnie bardziej nasycone zdrowotnym jodem, niż

bałtyckie wybrzeże podczas sztormu! Fontanna bowiem rozbryzguje najlepszą solankę w Polsce. Wydobywa się ją w pobliskim Zabłociu. Od dziesięcioleci jest ona wykorzystywana w prawie wszystkich polskich uzdrowiskach.

Zawiera do 144 miligramów jodu na litr! W fontannie zobaczymy figurki małego człowieczka i żaby. Żaba to znak „Żabiego Kraju, a ludzik jest rozsławionym przez śląskie legendy utopcem. Solanką z Zabłocia można pooddychać również na skwerze w Drogomyślu, gdzie stanęła pierwsza mini tężnia solankowa w Gminie Strumień.

Co ciekawe w Strumieniu można na własne oczy zobaczyć jak żyli ludzie w X wieku. Powstała tu osada warowna Białogród, gdzie można zobaczyć rekonstrukcję architektury, powszechnej we wczesnym średniowieczu na terenie Śląska Cieszyńskiego. Osadę tworzy zabudowa

36

fot. Ratusz w Strumieniu, arch. UM

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

STRUMIEŃ

Strumień Chybie

przyjemną rodzinną wycieczkę rowerową. Podczas niej można zobaczyć bogatą faunę i florę związaną ze stawaZebrzydowice Ochaby Wielkie mi i zbiornikami wodnymi, kapliczki i krzyże przydrożne oraz zabytkowe kościoły i obiekty dworskie. W trakcie roKarwina werowych eskapad wokół Strumienia natrafić można na niemalże 300-letnie kamienne słupy graniczne, które wyznaczały granice pomiędzy Prusami a Austrią. Gmina Bielsko-Biała Strumień dzięki swojej atrakcyjnej lokalizacji jest prawSkoczów Hażlach dziwym rajem dla wędkarzy. Królowa polskich rzek - Wisła, jej urokliwy dopływ Knajka oraz liczne stawy ściągają entuzjastów tego sportu z odległych zakątków kraju. Pobliskie lasy obfitują w najszlachetniejsze gatunki grzybów, ze znalezieniem których kłopotu nie mają nawet najwiękfot. Osada warowna Białogród w Strumieniu, UM si nowicjusze. W samym Strumieniu można skorzystać CIESZYN Goleszów i mieszkają tu zwierzęta najstarszych ras znanych z tej czę- z oferty Miejskiego Centrum Kultury i Rekreacji, gdzie ści Europy. Wioska żyje i funkcjonuje w sposób podobny do dyspozycji mieszkańców i turystów oddane są korty tenisowe i boiskoUstroń do squasha. Zmęczonych Brenna aktywnością do warunków wczesnośredniowiecznych, Ropica tak aby goście turystów z prawdziwie polską gościnnością powitają włamogli przenieść się w czasie i odetchnąć od zgiełku współFrydek-Mistek czesnej cywilizacji. Walory turystyczno-edukacyjne pod- ściciele gospodarstwa agroturystycznego „Wodna Dolinosi fakt, że osadę tworzą pasjonaci i jest stale rozbudowy- na” w Pruchnej. Gospodarstwo jest otoczone zewsząd wana. Osada oferuje udział w warsztatach, dzięki którym stawami i lasami, co gwarantuje spokojny wypoczynek z dala od codziennego zgiełku. można nauczyć się wielu średniowiecznych rzemiosł.

W minionym roku dzięki współpracy z Agencją RozZ myślą o historii regionu powstały w gminie Struwoju Regionalnego S.A w Bielsku-Białej dla potrzeb Wisła mień Izby Regionalne, których nie można ominąć plaPark realizacji projektu „CULTURECOVERY” współfinannując wizytę w „Żabim Kraju”. Jedna z nich znajduje się Krajobrazowy sowanego z programu Interreg EUROPA ŚRODKOWA w Strumieniu i nosi imię Mariana Wójtowicza, znawcy Beskidu folkloru i miłośnika Ziemi Cieszyńskiej. Jedno pomiesz- stworzono pierwszy Quest historyczny o Strumieniu pt. Śląskiego czenie Izby ma wystrój mieszkania mieszczan strumień- „Po Strumieniu żabim skokiem”. Jest to wędrówka po z historią w tle. Odgadywane po drodze zagadJabłonków skich, w drugim zgromadzono sprzęty, narzędzia i wytwo- mieście ki prowadzą mieszkańca lub turystę ry strumieńskich rolników i cechów, i fotografie dawnych Istebnaprosto do ukrytego rzemieślników przy pracy. Zgromadzono też meble, obra- skarbu. Quest dostępny jest w Punkcie Informacji Turyzy, naczynia oraz ręcznie robione firanki, obrusy i makatki. stycznej w Strumieniu (ul. Rynek 1), w Urzędzie MiejOdbywają się tu spotkania z zakresu edukacji regionalnej skim w Strumieniu w Referacie Rozwoju i Promocji (ul. dla przedszkolaków i uczniów. Opiekunem Izby jest Koło Rynek 4) oraz w Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury Macierzy Ziemi Cieszyńskiej w Strumieniu. Izba działa w Strumieniu (ul. Młyńska 14).Koniaków Piękno przyrody, walory krajobrazowe i turystyczne, w strumieńskim MGOK i jest otwarta od poniedziałku atmosfera przyjaznej gościnności sprawiają, że niejeden do piątku w godzinach od 8.00 do 16.00. turysta odwiedzając gminę Strumień z utęsknieniem do W niedalekiej Pruchnej w Gminnym Centrum Integracji Wsi znajduje się Izba Regionalna im. Emilii Mi- niej powróci. chalskiej. Zwiedzający Izbę mogą zapoznać się z życiem i twórczością poetki-malarki Emilii Michalskiej i rzeźbiarza Ludwika Habarty. Ekspozycja składa się z pamiątek, obrazów olejnych i malowanych na szkle, tomików wierszy, wycinanek i wyklejanek oraz rzeczy osobistych poetki-malarki a także dokumentacji twórczości rzeźbiarza. Można też zobaczyć wystawę fotograficzną „Pruchna dawniej i dziś”. Izbę można zwiedzić po umówieniu się z opiekunem p. Henryką Brańczyk tel. 505 929 978.

Gmina oferuje atrakcje dla amatorów aktywnego wypoczynku. Okolice Strumienia słyną ze znakomitych, przyjaznych i malowniczych tras rowerowych. Spokojne, gminne drogi, płaskie tereny to doskonały wybór na fot. Izba Regionalna im. Emilii Michalskiej w Pruchnej, UM Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

37

UBEZPIECZAMY WSZYSTKO UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE

UBEZPIECZENIA TECHNICZNE

· mienia od ognia i innych zdarzeń losowych lub na bazie wszystkich ryzyk (all risks) wraz z ryzykiem utraty zysku (Business Interruption - BI) · mienia od kradzieży i dewastacji · ubezpieczenie gotówki w lokalu i transporcie · ubezpieczenie sprzętu stacjonarnego oraz sprzętu przenośnego · ubezpieczenie szyb i innych przedmiotów od stłuczenia · ubezpieczenia transportowe · ubezpieczenia komunikacyjne

· maszyn od awarii (Machinery Breakdown - MB) · maszyn budowlanych od wszelkich zdarzeń (Contractors Plant Machinery CPM) · robót budowlano - montażowych (Contractors All Risks - CAR i Erection All Risks - EAR) · oraz utraty zysku (Machinery Loss of Profit - MLOP, Advanced Loss of Profit - ALOP)

UBEZPIECZENIA OC

· gwarancje kontraktowe · gwarancje przetargowe, zwrotu zaliczki, dobrego wykonania kontraktu, usunięcia wad i usterek oraz należności handlowe

· z tytułu prowadzonej działalności i posiadanego mienia, · z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, · odpowiedzialności cywilnej zawodowej, · oraz odpowiedzialności cywilnej menadżerów (D&O)

UBEZPIECZENIA FINANSOWE

ZDROWIE, ŻYCIE · ubezpieczenia pracownicze grupowe · ubezpieczenia na życie indywidualne · ubezpieczenia NNW · ubezpieczenia podróżne · ubezpieczenia zdrowotne

ul. Bobrecka 29, Cieszyn (lokal Poczty w budynku Starostwa)

tel. 503 085 915 33 857 81 46

UBEZPIECZENIE DOMU CZY MIESZKANIA, TO PODNIESIENIE KOMFORTU ŻYCIA I POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA Widząc w mediach nieszczęście ludzi, którzy tracą dorobek życia w skutek pożaru, wybuchu, powodzi czy huraganu budzi się w nas współczucie. Znamy też uczucie ulgi, że nas to nie spotkało, czy poczucie bezpieczeństwa, że nawet gdyby, to mamy ubezpieczony nasz dom.

Ubezpieczenie nieruchomości jest ubezpieczeniem dobrowolnym (staje się obowiązkowe w przypadku brania pod nią kredytu lub jeżeli wchodzi w skład gospodarstwa rolnego), jednak to znaczna część naszego majątku, warto więc o nią odpowiednio zadbać i ubezpieczyć pomimo braku takiego obowiązku.

Towarzystwa Ubezpieczeniowe oferują ubezpieczenia domów konkurując zarówno ceną, jak i coraz szerszym zakresem. Pozwalają na dostosowanie ubezpieczenia domu do własnych potrzeb lub możliwości finansowych.

Oferowane ubezpieczenia można podzielić na trzy grupy: 1. Podstawowe ubezpieczenie to ubezpieczenie od ryzyk nazwanych, mamy tutaj dokładnie wymienione zdarzenia, od zaistnienia których ubezpieczamy nasz dom i jest to głównie pożar, wybuch, wiatr, powódź, zalanie, osunięcie ziemi, piorun i tym podobne zdarzenia.

2. Rozszerzone ubezpieczenie ma dodatkowo w zakresie np. przepięcia burzowe i elektryczne, uszkodzenie mienia, rozbicie szklanych elementów.

3. Ubezpieczenie od wszystkich ryzyk, które pokrywa szkody powstałe z każdej przyczyny poza tymi, które literalnie wyłączono.

Każde z wymienionych ubezpieczeń domu daje możliwość rozszerzenia o ubezpieczenie znajdujących się

w nim ruchomości jak i znajdujących się na terenie posesji garaży, altan, ogrodzeń, basenów itd. Można też włączyć ryzyko kradzieży, rozbicia szklanych elementów, uszkodzenie mienia oraz ubezpieczyć się od odpowiedzialności cywilnej w życiu prywatnym. Koszt takiego ubezpieczenia zależy od wartości mienia, które ubezpieczamy, ale średnio jest to kwota 300-500 zł na rok.

Jako wieloletni Agent Ubezpieczeniowy obserwujemy wzrost zainteresowania tego typu ubezpieczeniami i wysoką świadomość klientów, co do takiej potrzeby.

Ludzie inwestują w swój dom duże środki, instalują coraz nowsze kosztowne technologie jak przydomowe oczyszczalnie, fotowoltaikę, automatyzację i chcą zabezpieczyć swój dorobek.

Jednak bez względu na wiek i wartość naszego domu powinniśmy go ubezpieczać pamiętając, że tracąc nawet stary, niewiele wart na rynku dom musimy wybudować nowy.

Małgorzata KANIA

licencjonowany agent ubezpieczeniowy ul. Bobrecka 29 43-400 Cieszyn tel/fax 33 857 81 46 mobile: 503 085 915

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

39

USTROŃ, WISŁA , ISTEBNA BESKIDY NA ŚLĄSKU CIESZYŃSKIM USTROŃ Ustroń leży nad Wisłą w regionie historycznym Śląska Cieszyńskiego, w Beskidzie Śląskim. Malownicze położenie w podgórskim terenie i walory środowiska naturalnego sprawiły, że Ustroń jest miejscowością uzdrowiskową (jedną z dwóch w województwie), chętnie odwiedzaną przez turystów, którzy przyjeżdżają tutaj na wczasy i wypoczynek.

Zimą Ustroń jest także bazą sportów zimowych.

Ustroński krajobraz to łagodne wzniesienia, liściaste drzewa i położone między nimi kręte ścieżki z charakterystycznymi, trójkątnymi schroniskami i uzdrowiskami.

Warto skorzystać z licznych szlaków pieszych i rowerowych, aby osobiście zobaczyć, jak piękne krajobrazy ma do zaoferowania Beskid Śląski. Równica i Czantoria Wielka to najwyższe szczyty Ustronia, których różnica wysokości w stosunku do centrum Ustroni wynosi ponad 500 m. W okolicy zainteresuje 40

fot arch. UG

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

fot. arch.

Ranczo Cieńków

nas też oferta Muzeum Regionalnego i Izb Regionalnych, prezentujących kulturę materialną okolicznej ludności. Dla zwolenników aktywnego wypoczynku

w Ustroniu funkcjonuje park linowy, staw kajakowy i miejsca zabaw dla dzieci.

WISŁA Wisła jest jednym z najchętniej odwiedzanych ośrodków wypoczynkowych w Beskidzie Śląskim. Dzieli się na kilka osiedli, wśród których najbardziej popularne są: Malinka, Głębce, Czarne i Centrum. Tym, co stanowi największy wyróżnik Wisły, jest nie tylko jej świetna infrastruktura turystyczna czy wiele ciekawych obiektów, także zabytkowych, ale przede wszystkim źródła Królowej Polskich Rzek. Tak, to tutaj, w Beskidzie Śląskim, na stoku Baraniej Góry, rodzi się nasza najdłuższa polska rzeka.

Skocznia Adama Małysza i Cieńkowska Pętla Z kim najbardziej kojarzy się Wisła? Jedni wymienią być może Juliana Ochorowicza, inni wskażą na współczesnego pisarza Jerzego Pilcha, ale zdecydowana większość powie „z Małyszem”. No i bardzo dobrze, bo Adam Małysz z Wisły pochodzi i w Wiśle mieszka. A skoro Adam Małysz, to skoki narciarskie. A skoro skoki narciarskie, to skocznie. W dzielnicy miasta – Wisła

fot arch. UG Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

41

Malinka, znajduje się nowoczesna skocznia nosząca imię tego niezwykle utytułowanego sportowca. Jest to duża skocznia narciars k a o pu n k c ie konstrukcyjnym K 120. Podczas organizowanych tu zawodów Pucharu Świata, oczy wszystkich kibiców skierowane są właśnie na Wisłę. Każdy z nas może poczuć się jak skoczek narciarski, wjeżdżając wyciągiem krzesełkowym na samą górę, gdzie znajduje się wieża widokowa i kawiarnia. Szlakiem pieszym w sąsiedztwie skoczni i wyciągu biegnie trasa Pętla Cieńkowska, to idealna propozycja dla rodzin z dziećmi. Warto się tutaj wybrać, aby podziwiać wspaniałą panoramę Beskidu Śląskiego.

Muzeum Magicznego Realizmu Muzeum Magicznego Rea lizmu zosta ło ot wa r te 26 k wietnia 2017 roku.

Ponad 300 obrazów, rzeźb i grafik czołowych, polskich twórców surrealizmu, a także izba poświęcona Julianowi Ochorowiczowi – to wszystko miłośnicy sztuki i historii znajdą w odrestaurowanym budynku „Ochorowiczówki” w Wiśle. Muzeum Magicznego Realizmu jest największą tego typu instytucją w Europie i czyni z Wisły istotne miejsce na kulturalnej mapie nie tylko Polski, ale całego Starego Kontynentu. Sam Julian Ochorowicz był niezwykle ciekawą postacią – psychologiem, wynalazcą, piewcą pozytywizmu, osobą, która wyprzedzała swoją epokę.

Ochorowicz był powszechnie znany w ówczesnym środowisku twórców i naukowców. „Ochorowiczówkę” odwiedzali między innymi Prus, Reymont czy Maria Skłodowska-Curie. Ale jest jeszcze jeden powód, żeby tu zajrzeć. To zbiór oryginalnych dzieł znanego katalońskiego surrealisty – Salvadora Dalego.

ISTEBNA Wieś Istebna położona jest u stóp Złotego Gronia, którego nazwa wzięła się podobno od porastających latem i oświetlanych promieniami słonecznymi kłosów dojrzałego zboża. Wraz z Koniakowem oraz Jaworzyną 42

tworzą tzw. Trójwieś Beskidzką. Szczególnie żywa jest tutaj kultura pasterska. Związana z wypasem owiec czy produkcją lokalnego sera. To, co przyciąga turystów w ten właśnie rejon Beskidu Śląskiego, to także wspaniałe koronki, które podziwiać można zarówno w muzeach jako eksponaty, ale także jako element dekoracyjny wielu domów – na przykład powieszone w oknach, czy restauracji – jako zdobne obrusy.

Muzeum Koronek w Koniakowie Żeby zobaczyć koronkowe cuda i cudeńka należy udać się do Muzeum Koronki – Izby Pamięci Marii Gwarek, która zainicjowała powstanie w 1947 roku Spółdzielni Koronkarskiej.

Była także instruktorką szydełkowania („heklowania”) i działaczką na rzecz rozwoju lokalnego rękodzieła.

W muzeum mamy okazję zobaczyć serwety, obrusy, elementy stroju, jak na przykład czepce czy kołnierzyki, a nawet bieliznę wykonaną z białej lub kremowej nici. Największą na świecie, wpisaną do Księgi Rekordów Guinnessa, koronkę koniakowską zobaczymy w Gminnym Ośrodku Kultury, Promocji, Informacji Turystycznej i Bibliotece Publicznej w Istebnej.

Izba pamięci J. Kukuczki O Jerzym Kukuczce i złotej epoce polskiego himalaizmu przeczytaliśmy większość książek, obejrzeliśmy wiele fi lmów dokumentalnych, ale nie byliśmy tu – w poświęconej mu Izbie Pamięci. Prowadzona przez żonę słynnego polskiego himalaisty izba, czasem po prostu jest zamknięta, dobrze jest więc przed planowanym przyjazdem zadzwonić i upewnić się, że Pani Cecylia Kukuczka jest na miejscu, w góralskim domku w Istebnej – Wilcze. Zgromad zono tu pamiątki po Kukuczce tworząc małe muzeum poświęcone jego pamięci. Skromny sprzęt jakim dysponował, zdjęcia, odznaczenia, medale, dyplomy zgromadzone w małym pomieszczeniu prezentują wielkie osiągnięcia zdobywcy Korony Himalajów i Karakorum.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

Brenna

Strumień Chybie Zebrzydowice

Ochaby Wielkie

Karwina Bielsko-Biała Hażlach

CIESZYN

Skoczów

Goleszów Ustroń

Ropica

Brenna

Mistek

Wisła

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego

Jabłonków Istebna

Koniaków

INFORMACJA TURYSTYCZNA Brenna, ul. Wyzwolenia 77 tel. 33 /8586 971 www.brenna.org.pl facebook.com/brenna.gmina

44

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

Brenna

BRENNA S I Ł A N AT U R Y

Strumień

Skoczów

Hażlach

Cieszyn

Goleszów

Ustroń

Brenna

Wisła

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

45

BRENNA - siła natury

fot. arch. UG

Brenna

46

Wielu gości odwiedzających Gminę Brenna poza rozkoszowaniem się pięknymi widokami, górskimi wędrówkami, odpoczynkiem nad Brennicą lub kosztowaniem lokalnych potraw ma ochotę również dowiedzieć się czegoś więcej o naszej okolicy. Pragniemy wszystkich, którzy lubią tajemnice zabrać w niezwykłą podróż po pięknych i intrygujących miejscach. Każde z nich jest perełką, niezwykłym znaleziskiem. Każde ma swoja historię i odkrywa ją przed zwiedzającymi w sposób na długo zapadający w pamięć.

Brenna jest jednym z najdalszych zakątków, do którego zawędrowali bałkańscy nomadzi – pasterze zwani Wołochami.

To dzięki nim zadomowiła się tu karpacka kultura, która ukształtowała Górali Śląskich. Zostawili ją oni w naszych rękach i do nas należy dbanie o gwarę, strój góralski, folklor muzyczny i zwyczaje, którymi żyli nasi przodkowie. Staramy się, by były one wciąż żywe w lokalnej społeczności, a naszym Gościom chcemy przybliżać piękno regionalnego kolorytu na wiele różnych sposobów.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

Brenna

fot. Bacówka na Szarówce

BRENNA natura, siła, aktywność KOŚCIÓŁ PW. WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH w Górkach Wielkich.

Dzięki staraniom szlacheckich właścicieli Górek, u podnóża Zebrzydki powstał kościół pw. Wszystkich Świętych. Jest on jednym z najstarszych na Śląsku Cieszyńskim. Jego prezbiterium i węższa część nawy głównej pochodzą z XV w. W 1662 r. dokonano gruntownej przebudowy kościoła, wydłużając prezbiterium oraz dodając do niego szerszą część nawy głównej i masywną, kamienną wieżę.

Dworek Myśliwski „KONCZAKÓWKA” Brunon Konczakowski był człowiekiem, dobrze wykształconym, przedsiębiorczym i pełnym fantazji.

Zbudował dworek w stylu tyrolskim. Limbowe i hebanowe drewno na jego budowę sprowadził z włoskich i austriackich Alp, a wnętrze ozdobił niezliczonymi

Dworek Myśliwski, fot. arch. UG

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

47

Brenna

myśliwskimi eksponatami i trofeami oraz antykami.

Bogate w zwierzynę lasy Beskidu Śląskiego z tak atrakcyjną siedzibą stały się ulubionym łowiskiem wielu znanych osobistości.

Poznaj zwierza NIETOPERZA Jedyne w Polsce obserwatorium nietoperzy działa w Brennej. Latające ssaki zadomowiły się na strychu szkoły w Brennej na dobre. Opuszczają swoje siedlisko, gdy nadchodzi zima i odlatują do licznych jaskiń znajdujących się w naszych górach. Wiosną wracają ponownie na strych szkoły. Są to dwa gatunki nietoperzy podlegające ochronie ścisłej: podkowiec mały oraz nocek duży. Specjalne kamery i szyby weneckie pozwalają podglądać i podsłuchiwać te niezwykłe ssaki.

Czynne od maja do września. Obowiązkowa rezerwacja pod numerem telefonu 33 85 86 971 lub przez e-mail it@brenna.org.pl

Siła natury zaklęta w ziołach – PRZYTULIA Zabytkowy budynek przy ulicy Wyzwolenia 69 w Brennej zyskał miano Beskidzkiego Domu Zielin „Przytulia”, gdzie zobaczymy wystawy czasowe i stałe, weźmiemy udział w wydarzeniach kulturalnych, warsztatach i prelekcjach.

Skąd wzięła się nazwa Beskidzkiego Domu Zielin w Brennej? Od przytuli wonnej - delikatnej, niewysokiej rośliny. Sok z przytuli stosowany był dawniej wymiennie z podpuszczką do produkcji serów, ponieważ roślina zawiera enzymy trawiące białka. W medycynie stosuje się ją moczopędnie, rozkurczowo, uspokajająco, przeciwbólowo i przeciwzapalnie.

Interaktywna wystawa jest nie tylko kompleksową wiedzą o naszym regionie. To również filmy, nagrania, gry i wiele innych rzeczy, które pomogą zakochać się w barwnym folklorze oraz bogata oferta ziołowych warsztatów.

GÓRKI WIELKIE, POSTAĆ ZOFII KOSSAK i miejsca z nią związane Historia Górek sięga XIII w., co czyni je jedną z najstarszych miejscowości na Śląsku Cieszyńskim.

Pierwsza wzmianka ich dotycząca pochodzi z 1305 r. i powstała przy okazji wydzielenia z części wioski terenu (wraz z ludnością) dla jednego z książęcych rycerzy 48

z rodziny Korniców (pózniejszych Góreckich). Tak powstały książęce Górki Małe oraz szlacheckie Górki Wielkie. W XV w. na terenie tych drugich powstał kościół i parafia pw. Wszystkich Świętych. W XVIII w. staraniem ówczesnych właścicieli wioski wzniesiono dwór szlachecki w Górkach Wielkich. W 1922 r. został on zakupiony przez Tadeusza Kossaka, który sprowadził się tutaj wraz z rodziną.

Centrum Kultury i Sztuki „Dwór Kossaków” w Górkach Wielkich W 1923 roku w 200-letnim wówczas dworze u wejścia do malowniczej doliny rzeki Brenicy zamieszkała Zofia Kossak. Piękna posiadłość i nietuzinkowi właściciele przyciągali do siebie coraz bardziej niezwykłych gości.

Bywali tu między innymi Jan Parandowski i Maria Dąbrowska. Z Krakowa przyjeżdżał Wojciech Kossak oraz jego dzieci: Maria (Pawlikowska-Jasnorzewska), Magdalena (Samozwaniec) i Jerzy. Gościła tu kuzynka Zofii, Jadwiga Unrug z mężem Stanisławem Ignacym Witkiewiczem (Witkacym). Dwór stał się wyjątkowo lubianym miejscem spotkań ludzi kultury i sztuki. Późniejsze burzliwe losy rodzinnej posiadłości pełne są tajemnic i niesamowitych historii.

Artystyczne lato u Kossaków Ruiny dworu Kossaków w Górkach Wielkich odrestaurowane i zaadaptowane na nowoczesne centrum kultury stały się w 2011 roku siedzibą Fundacji im. Zofii Kossak. Fundacji udało się wrócić do tradycji ożywionego życia towarzyskiego i kulturalnego. Spotykają się tu artyści z całej Europy, wspólnie przeprowadzając międzynarodowe plenery malarskie i rzeźbiarskie. Tradycją są tez koncerty, warsztaty artystyczne i spektakle teatralne. Polecamy również relaks w cieniu majestatycznego, wiekowego parku otaczającego ruiny dworu oraz „Domek Ogrodnika”, w którym pisarka zamieszkała po wojnie.

Muzeum Zofii Kossak-Szatkowskiej W tym niewielkim budynku w pobliżu góreckiego dworu mieści się bogate i niezwykle klimatyczne muzeum poświęcone Zofii Kossak. To miejsce pamięci zostało stworzone przez jej męża – Zygmunta Szatkowskiego, który w 1972 r. oficjalnie został pierwszym kustoszem w „Domku Ogrodnika”. Wnętrze budynku wywołuje wrażenie, jakby domownicy ledwie przed chwilą stąd wyszli. W gabinecie wciąż pachnie książkami i atramentem, w jadalni piec wydaje się nadal ciepły, a z cennych obrazów spoglądają jak żywe twarze bliskich pisarki.

Muzeum ma swój niepowtarzalny czar, który z pewnością zachwyci wielu odwiedzających.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

Brenna

ZAGRODY EDUKACYJNE Kozia Zagroda Spotkanie z kozami może okazać się wielką przygodą. „Kozia Zagroda” mieści się w centrum Brennej, nad rzeką Brennicą, u stóp Starego Gronia. Pasją właścicieli jest tradycja ludowa, którą starają się kultywować. Można się tu wybrać całą rodziną i spędzić czas w ciekawy sposób.

Od poznawania i karmienia zwierząt, przez wysłuchiwanie pięknych historii o pasterstwie i obserwacje obróbki sera tradycyjnymi metodami, po różnego rodzaju warsztaty oraz wydarzenia o charakterze regionalnym.

Chlebowa Chata Miejsce to jest połączeniem skansenu oraz muzeum, w którym można poznać lub przypomnieć sobie smak prawdziwego, domowego chleba. Gospodarze zabierają gości w podróż „od ziarenka do bochenka”, ukazując jak powstawał w dawnych czasach. Jest to pierwsza z kilku edukacyjnych, niezwykle ciekawie prowadzonych ścieżek po tym obiekcie. Oprócz swoistego muzeum chleba można tutaj odkryć słodki świat pszczelarstwa, stary młyn i kilka innych niespodzianek.

Agroturystyka „u Gazdy” Na breńskiej górze „Malinka”, wysoko nad dolina potoku Leśnica, zlokalizowane jest kolejne piękne i pełne regionalnych atrakcji miejsce. W rodzinnym gospodarstwie agroturystycznym, poza usługami noclegowymi i gastronomicznymi można również poznać codzienne, gospodarskie życie. Goście mogą spotkać owce, krowy, konie huculskie, kaczki, króliki, kury i wiele innych zwierząt. Właściciele oferują także przejażdżki zieloną kolejką turystyczną oraz jazdę konną po malowniczych, górskich terenach. Obiekt znajduje się na Szlaku Gospodarstw Edukacyjnych Województwa Śląskiego oraz na Beskidzkim Szlaku Bacówek. Kozia Zagroda oraz Chlebowa Chata również znajdują się na szlaku gospodarstw.

PARK TURYSTYKI Park Turystyki w Brennej to centrum rozrywkowo-rekreacyjne tej uroczej, beskidzkiej miejscowości. Park znajduje się w miejscu, gdzie bije serce wsi, w pobliżu kościoła parafialnego oraz najbardziej ekskluzywnego hotelu. Nad

rzeką Brennicą wzniesiono ładny amfiteatr, który często rozbrzmiewa muzyką, a w jego sąsiedztwie zbudowano boiska sportowe i place zabaw. Znalazło się również miejsce na stoiska z pamiątkami oraz z ofertą gastronomiczną.

Zadbano tutaj też o ofertę sportową. Stąd obecność boisk - pełnowymiarowego piłkarskiego, do koszykówki lub siatkówki ze sztuczną nawierzchnią oraz do siatkówki plażowej.

W Parku znajduję się również zewnętrzna siłownia oraz plac zabaw dla dzieci. Całe rodziny mogą aktywnie spędzić czas również na placu rekreacyjnym. Można zagrać w minigolfa, unihokeja, w kręgle czy też rozegrać mecz w ping-ponga. Wszystkie potrzebne sprzęty można wypożyczyć na miejscu. Zimą jest możliwość poślizgania się na lodowisku. W Parku zaczyna się trasa do nordic walkingu. Liczy 2 km, jest oznakowana i wyposażona w tablice instruktażowe w języku polskim i angielskim.

BASENY KRYTE Szukającym relaksu możemy polecić cztery kompleksy oferujące strefę z basenem, saunami, czy jacuzzi.

Wszystkie obiekty dysponują krytymi basenami wewnętrznymi, dodatkowo w jednym z nich dostępne jest również sezonowe kąpielisko zewnętrzne.

JAZDA KONNA Jest to kolejna z ciekawych propozycji na spędzanie czasu wolnego. W Brennej znajduje się wiele miejsc sprzyjających wycieczkom konnym. Warto zaznaczyć, że wiedzie tędy pierwszy etap Transbeskidzkiego Szlaku Konnego. Dla mniej wprawionych bądź początkujących istnieje możliwość nauki jazdy konnej w jednym z dwóch ośrodków.

BACÓWKI PASTERSKIE Wędrując po górskich szlakach otaczających Gminę Brenna co jakiś czas natknąć się można na niewielkie, drewniane szałasy, zwykle znajdujące się na rozległych polanach. To pasterskie bacówki – stały, regionalny akcent w krajobrazie góralskich wsi. Niektóre są starsze, inne całkiem nowe. Wszystkie są jednak w ciągłym użytkowaniu. Służą one bacom – pasterzom, którzy wiosną i latem wypasają na górskich halach stada owiec tak, jak robili to ich przodkowie.

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

49

Tajemnice gminy Brenna i Tropiciele Przygód

ŚCIEŻKI SPACEROWE I SZLAKI SZLAK WSPOMIEŃ Brenna Bukowa Krzyż Zakochanych Brenna Lachy

Brenna

Brenna Ośrodek Zdrowia Stary Groń

czas przejścia: 2,10 h • długość trasy: 5 km

czas przejścia: 2 h / 1,2 h • długość trasy: 4,4 km • kolor szlaku: czarny

SZLAK MYŚLIWSKI Brenna Spalona Dworek Myśliwski Czupel (746 m n.p.m.)

Brenna Leśnica Stary Groń

czas przejścia: 1 h / 0,45 h • długość trasy: 3 km

BAJKOWY SZLAK UTOPCA Brenna Centrum dolina Hołcyna Grabowa (907 m n.p.m.)

czas przejścia: 0,55 h / 0,25 h • długość trasy: 2 km • kolor szlaku: zielony

Brenna Centrum dolina Hołcyna Kotarz (974 m n.p.m.)

czas przejścia: 2 h / 1,30 h • długość trasy: 6 km

czas przejścia: 2 h / 1,30 h • długość trasy: 7,5 km • kolor szlaku: niebieski

Brenna Centrum Błatnia (Błotny) Trzy Kopce (1081m n.p.m.)

Brenna Leśnica (ul. Pilarzy) Trzy Kopce Wiślańskie (810 m n.p.m.)

czas przejścia: 2,30 h / 2 h • długość: 7,8 km • kolor szlaku: czarny, zielony, żółty

czas przejścia: 1,25 h / 0,55 h • długość trasy: 3,5 km • kolor szlaku: zielony

SZLAK II WOJNY ŚWIATOWEJ Brenna Leśnica Orłowa (813 m n.p.m.)

Brenna Ośrodek Zdrowia dolina Leśnicy Równica (884 m n.p.m.)

czas przejścia: 1,40 h / 0,55 h • długość trasy: 3,5 km, kolor szlaku: zółty

czas przejścia: 2 h / 1,30 h • długość trasy: 5 km • kolor szlaku: zielony

Brenna Leśnica Stary Groń (792 m n.p.m.)

Ścieżka dydaktyczno-przyrodnicza po górze Bucze

czas przejścia: 0,55 h / 0,25 h • długość trasy: 2 km, kolor szlaku: zółty

czas przejścia: 1,45 h / 1,45 h • długość trasy: 4 km

Brenna Centrum Stary Groń czas przejścia: 1,30 h / 0,45 h • długość trasy: 4 km • kolor szlaku: zielony

Ścieżka przyrodniczo-leśna Brenna Bukowa Przełęcz Karkoszczonka czas przejscia: 1h / 0,40 h • długosc trasy: 3 km

GOLESZÓW

Ule w Pszczelim Miasteczku w Dzięgielowie, fot. arch. UG

Gmina GOLESZÓW w dobrym tonie „Między dwoma górami Jasieniową i Chełmem zwanymi, rozciągała się mała polanka, którą nazwali osadnicy, tu z gór „ślezeni”[zeszli z góry] Osiekiem, a to dlatego, że po obu stronach płynęły dwie rzeczki – jedna mniejsza, a druga większa, a wygląd jak obsieczonej [skoszonej] łączki nazwano – Osiekiem.

Na tą łączkę przybył pierwszy osadnik, wielce pracowity, mężnego charakteru człowiek wraz ze swoją żoną i nazywał się Golec. Tutaj założyli swoją gospodarkę, skrzętnie się dorabiali chleba, a „jejich”[ich] znajomi co na górach żyli, często ich odwiedzali, ku nim [do nich] się sprowadzali, zakładając większą osadę, którą od tego pierwszego osadnika Golca, nazwano Goleszowem…”.

Takie słowa, o początkach jednej z beskidzkich gmin, znajdujemy w Kronice Goleszowa, spisanej przez Jana Wałaskiego.

Widok z góry Chełm na Jasieniową i Czantorię, fot. arch. UG

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

51

GOLESZÓW

Izba Oświęcimska w Goleszowie, fot. arch. UG

Zamek w Dzięgielowie, fot. arch. UG

Gmina Goleszów, położona jest w wyjątkowym miejscu - u stóp Beskidu Śląskiego. Przepiękne panoramy polskich i czeskich gór, niepowtarzalna roślinność, miejsca do uprawiania wędkarstwa, turystyki pieszej i rowerowej oraz strzelnice sportowe i myśliwskie sprawiają, że teren gminy jest idealnym miejscem do aktywnego spędzania wypoczynku.

W skład Gminy Goleszów wchodzi kilka miejscowości: Goleszów (siedziba gminy), Bażanowice, Cisownica, Dzięgielów, Godziszów, Kisielów, Kozakowice, Leszna Górna i Puńców. W każdej z nich możemy zobaczyć wyjątkowe, niepowtarzalne miejsca.

Rodowód sołectw sięga czasów średniowiecznych. Do najstarszych miejscowości całej Ziemi Cieszyńskiej zaliczyć należy Goleszów położony po obu stronach działu wodnego rozdzielającego dorzecza Wisły i Odry, zlokalizowany pomiędzy Chełmem (451 m n.p.m) a Jasieniową (520 m n.p.m.). Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi już z 1223 roku.

Pod koniec XIX wieku charakter osady typowo rolniczej zmienia się, a to za sprawą powstałej wówczas fabryki cementu działającej do końca XX wieku. W czasie II wojny światowej w cementowni oraz należących do niej kamieniołomach znajdował się podobóz Auschwitz Birkenau, w którym pracowało wielu więźniów, w większości Żydów. O ich tragicznych losach i katorżniczej pracy można dowiedzieć się odwiedzając Izbę Oświęcimską działającą w Gminnym Ośrodku Kultury. Tragiczne historie części więźniów goleszowskiego obozu, którzy transportowani byli pociągiem, opisał Thomas Keneally w książce „Lista Schindlera”.

Wszystkim zainteresowanym polecamy odwiedzenie zabytkowych i współczesnych kościołów, zarówno ewangelickich, jak i katolickich. Na terenie gminy jest ich kilkanaście. Najstarszymi są świątynie: św. Jerzego w Puńcowie (czas powstania to 1518 r., a przebudowę datuje się na 1902 r.), św. Marcina w Lesznej Górnej (czas budowy

to lata od 1719 r. do 1731 r.), Ewangelicko-Augsburska w Goleszowie (rok budowy - 1878 r.), czy kościół św. Michała Archanioła w Goleszowie (pierwotny budynek murowany, wzniesiony został w 1293 roku a przebudowa nastąpiła w latach 1913-1921). Pod względem architektonicznym, godnym uwagi jest również zamek rycerski w Dzięgielowie, którego początki sięgają XV wieku.

W tej samej miejscowości znajduje się jedyny w Polsce Diakonat Żeński „Eben-Ezer” Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, który funkcjonuje już prawie 100 lat.

Miłośnicy wędkarstwa powinni udać się do akwenu Ton w Goleszowie. W zbiorniku o pow. 2 ha można zobaczyć m.in. karpie, amury, sumy, sandacze czy szczupaki. Od wiosny do jesieni organizowane są tam okolicznościowe zawody, w których udział może wziąć każdy chętny. Kilkaset metrów dalej znajdują się strzelnice sportowe i myśliwskie, na których organizowane są liczne zawody i turnieje.

52

Akwen TON, fot. arch. UG

Wyjątkowym miejscem w skali całego województwa śląskiego jest Pszczele Miasteczko w Dzięgielowie.

Na granicy Polski i Czech, w byłym kamieniołomie,

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

GOLESZÓW

została stworzona niepowtarzalna pasieka. Ule wykonane w kształcie góralskich domków, ratusza czy różnych postaci stały się domem dla tysięcy pszczół.

Teren gminy Goleszów zasługuje na szczególną uwagę z punktu widzenia przyrodnika. Najbardziej znanym miejscem wśród botaników jest rezerwat przyrody „Zadni Gaj” w Cisownicy, powołany do ochrony naturalnej populacji cisa. Gmina Goleszów słynie również ze storczyków, z których dwa wyblin jednolistny i kruszczyk rdzawoczerwony mają tu swe stanowiska.

Osoby lubiące turystykę pieszą znajdą w gminie Goleszów ciekawe szlaki spacerowe i turystyczne, zaś miłośnicy dwóch kółek polsko-czeskie trasy rowerowe, czy trasę „Śladami stroju cieszyńskiego”. Wytyczone trasy zaprowadzą nas m. in. do: - Powozowni w Puńcowie, w której znajdziemy kolekcję pojazdów konnych z przełomu XIX i XX w. oraz sprzęty wykorzystywane niegdyś w gospodarstwie rolnym.

- Cisownicy, gdzie swoją siedzibę ma Izba Pamięci Jury Gajdzicy upamiętniająca pierwszego polskiego chłopa bibliofila Jurę Gajdzicę czy Izba Regionalna „U Brzezinów”.

Widok na górę Tuł i Czantorię, fot. arch. UG

organizowane w jego ramach cieszą się szerokim uznaniem; - licznych turniejach szachowych, tenisa stołowego, siatkówki, piłki nożnej; - multidyscyplinarnych zawodach sportowych: wędkarskich, strzeleckich, biegowych, w kolarstwie górskim i sportowo-pożarniczych.

Do najbardziej rozpoznawalnych osób rodem z Goleszowa zaliczyć należy Apoloniusza Tajnera – skoczka, trenera, działacza sportowego, a obecnie prezesa Polskiego Związku Narciarskiego oraz Franciszka Kępkę - wicemistrza świata, mistrza Polski i Europy w szybownictwie. Ten ostatni swoją karierą sportową zaczynał na górze Chełm w Godziszowie (451 m n.p.m) na której istniała kiedyś szkoła szybowcowa. Wykształciła ona wielu pilotów, w tym tych, którzy walczyli z Niemcami w bitwie o Anglię.

Powozownia w Puńcowie, fot. arch. UG

Bezpośrednie sąsiedztwo Cieszyna, Skoczowa, Ustronia oraz Czech sprawia, że gmina Goleszów może być idealnym miejscem do rozpoczęcia zwiedzania Śląska Cieszyńskiego, po obu stronach granicy państwowej.

W ciągu całego roku na jej terenie odbywa się szereg imprez kulturalnych, sportowych i religijnych. Spośród tej bogatej oferty warto wspomnieć o najważniejszych wydarzeniach m.in.: - Dniach Gminy Goleszów – Dożynkach Gminnych – tradycyjnej imprezie promującej folklor i tradycje, cieszącej się niezwykłym zainteresowaniem ze względu na swą barwność i rozmach; - Tygodniu Ewangelizacyjnym – wydarzeniu religijnym, w którym bierze udział kilka tysięcy osób, a przedsięwzięcia

GOLE SZÓW

Szczegółowe informacje, noclegi, godziny otwarcia poszczególnych atrakcji można uzyskać w Informacji Turystycznej.

INFORMACJA TURYSTYCZNA ul. Cieszyńska 29, GOLESZÓW tel./ fax: 33 479 99 28 wew. 18 www.gci-goleszow.pl www.goleszow.pl

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

53

18 nlaiat doświadcze Kto by pomyślał, kartonowe pudełko ma już ponad 100 lat!

Jego poprzednikiem była skrzynka – drewniane pudło zbite za pomocą gwoździ. Na początku XIX wieku o tekturowych pudełkach nie słyszał jeszcze nikt, dziś do kartonów pakujemy niemal wszystko. Jako opakowanie transportowe wykorzystywano wówczas lżejszą płytę wiórową. Tektura pochodzi z roku 1856, zaś pierwsze pudełka wysyłkowe wykonane z tektury zostały opatentowane w 1903 roku.

Odkrycie tektury falistej jako materiału do pakowania, a później – opatentowanie „dwuwarstwówki” wpłynęło na początek kariery pudełka tekturowego przeznaczonego do transportu. Dzięki dwóm warstwom pudło stało się stabilne i solidne, zaczęło więc wypierać skrzynki z płyty wiórowej. Proces następował jednak bardzo powoli, ponieważ kartony były cięte, składane i sklejane ręcznie. To wszystko wpływało na wysoką cenę pudełek. Gotowy karton do złożenia wynalazł Szkot - Robert Gair. To właśnie on wpadł na pomysł, że dzięki cięciom i zagięciom można przygotować składany i rozkładany tekturowy karton. Wkrótce opatentował także maszynę do składania kartonu. Pudełko Gaira to pierwszy cenowo dostępny karton na świecie.

Dziś tekturowe pudełka są wszechobecne. Jednak pudełko pudełkowi nierówne.

ATK Opakowania - lider rynku opakowań!

Certyfikowanym producentem opakowań spełniających normy ISO i środowiskowe w zakresie produkcji opakowań kartonowych i tektury, jest działająca od 2002 roku firma ATK opakowania. Oprócz produkcji opakowań oferuje klientom rozwiązania logistyczne, czyli działalność na zasadzie magazynu konsygnacyjnego, dostawy Just In time oraz zapewnienie stałych zapasów magazynowych.

ATK opakowania cechuje przede wszystkim kompleksowość. To oszczędność czasu, ponieważ w jednym miejscu klient otrzymuje opakowania dla swojego produktu, niezbędne akcesoria do jego zapakowania (pudełka tekturowe, pudełka z nadrukami firmowymi)

Artykuł sponsorowany

i zabezpieczenia (folia stretch, taśmy samoprzylepnych (PP, PVC) folie pęcherzykowe, opakowania z pianek technicznych PE) a także usługi stałych dostaw opakowań lub przechowywania w magazynie.

Gama produktów ATK jest bardzo szeroka: opakowania dla gastronomii, kartony fasonowe, tacki termoformowalne, kartony z katalogu FEFCO, worki, kaptury HDPE, LDPE worki VCI do transportu morskiego zabezpieczające towar przed korozją, kaptury LDPE służą do zabezpieczania towaru na palecie przed przesuwaniem się oraz warunkami atmosferycznymi, opakowania drukowane metodą flexo i offset,wypełnienia z pianki technicznej, akcesoria do pakowania a także opakowania specjalistyczne typu KIT do transportu morskiego.

Specjalność ATK – transport morski!

KIT BOX to opakowania kartonowe przeznaczone do transportu ciężkich przedmiotów drogą morską.

Produkty dostępne są w formie pudełek klapowych, klejonych taśmą i opakowań kontenerowych typu KIT (mają postać dużego kufra z pokrywą). Występują w różnych wielkościach, także w rozmiarze dopasowanym do standardowej wielkości euro palety IPPC.

ul. Łupkowa 20, Kobiernice +48 33 48 41 860 www.atk-opakowania.pl

Opakowania złożone są na płasko, dzięki czemu zajmują mniej miejsca i łatwiej je przechowywać na ograniczonej przestrzeni. Niemniej każdy karton morski posiada perforacje wskazujące, w których miejscach należy zagiąć tekturę, by nadać jej odpowiednią formę.

Opakowania dobrze znoszą duże obciążenia (nawet do kilku ton), co umożliwia piętrowanie – pudła można kłaść na palecie jedno na drugim bez obaw o to, że się zniszczą, a znajdujący się w nich towar ulegnie uszkodzeniu.

Karton z paletą to najlepsze i najbezpieczniejsze opakowanie wielokrotnego użytku. Stanowi ekonomiczne, proste, szybkie w montażu i demontażu zabezpieczenie do przewozu towarów transportem morskim.

Magazynowanie i dostawa na czas!

Magazyn konsygnacyjny, inaczej też zwany magazynem depozytowym, to obiekt należący do określonego podmiotu, w którym przechowuje się towary

należące do dostawcy. Najbardziej wyróżniającą cechą towarów przechowywanych w składzie konsygnacyjnym jest to, że stają się one własnością nabywcy, dopiero wtedy, gdy zostaną pobrane z magazynu.

Sprowadzone do magazynu materiały nadal są własnością dostawcy, natomiast zmiana prawa własności przechodzi z dostawcy na producenta dopiero w przypadku zapotrzebowania ich w produkcji. Wszystko po to aby nie opóźniać procesu produkcyjnego u klienta.

Just-in-time (w dosłownym tłumaczeniu: w samą porę, dokładnie na czas) polega na dostarczaniu materiałów potrzebnych do wytworzenia produktów lub usług dokładnie w takiej ilości, jakiej potrzebuje firma, i dokładnie w takim czasie, w jakim są one potrzebne.

Głównym celem tej metody jest zmniejszenie zapasów do niezbędnego minimum, optymalizacja dostaw, a w konsekwencji – zmniejszenie kosztów procesu produkcyjnego u klienta.

HAŻLACH

Strumień Chybie Zebrzydowice

Ochaby Wielkie

Karwina Bielsko-Biała Skoczów

Hażlach

CIESZYN

Goleszów Ustroń

Ropica

Brenna

istek

Wisła

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego

Jabłonków Istebna

Koniaków

INFORMACJA TURYSTYCZNA

Hażlach tel. 33 852 23 63 www.hazlach.pl/gci-pit www.facebook.com/GOKHazlach/

56

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

HAŻLACH

HAŻLACH ODK RYĆ NIEODK RY TE

Strumień

Skoczów

Hażlach

Cieszyn

Goleszów

Ustroń

Brenna

Hażlaskie stawy, fot. arch. UG

Wisła

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

57

Hażlach - pięko przyrody

Tablica informacyjna o Źródełku Borgońka w Hażlachu, fot. arch. UG

HAŻLACH

58

Warto pamiętać, że po ustaniu epidemii gminy położone z dala od dużych skupisk ludzi czy szlaków turystycznych mogą być odbierane jako bezpieczniejsze, a tym samym bardziej atrakcyjne dla rodzinnych, weekendowych wycieczek. Wobec tego stwierdzenia warto wspomnieć o gminie Hażlach – nieodkrytej perle Śląska Cieszyńskiego.

Gmina Hażlach z roku na rok zmienia się i to niepodważalny fakt. Staje się piękniejsza i bogatsza o nowe inwestycje czy rewitalizacje terenów zielonych, przez co stara się w pełni wykorzystywać drzemiący w niej potencjał oraz walory rekreacyjno-turystyczne.

Zapraszamy serdecznie na atrakcyjne przyrodnicze szlaki.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

HAŻLACH

Kończyckie Matuzalemy (750-letni Mieszko oraz 450-letni Przemko) przy ul. Dolnej w Kończycach Wielkich fot. arch. UG

HAŻLACH odkryć nieodkryte Dzięki pozyskiwanym środkom zewnętrznym rozpoczęto wielki proces rewitalizacji zmierzający do uporządkowania przestrzeni publicznej i stworzenia miejsc, które jak magnes przyciągałyby do gminy Hażlach osoby spragnione poznania miejsc dotychczas nieodkrytych. Wizyta w gminie Hażlach to okazja do obejrzenia zabytków architektury drewnianej, podążania śladami legend, podań czy poznania wielkich i zasłużonych mieszkańców, o których mówiła swego czasu cała ówczesna Polska i Europa.

Hrabina Gabriela Thun-Hohenstein to ostatnia właścicielka kończyckiego pałacu. Została zapamiętana przez mieszkańców jako „Dobra Pani”, gdyż była znaną filantropką, działaczką społeczną, która ufundowała jeden z pawilonów cieszyńskiego szpitala. Za swoją działalność w 1922 roku została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Niedawno na jej cześć powstała ścieżka, która połączyła dwa najstarsze kończyckie zabytki, czyli drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła oraz

Replika wiejskiego sklepu w Domu Przyrodnika w Hażlachu, fot. arch. UG

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

59

HAŻLACH

Ekspozycja multimedialna w Domu Przyrodnika w Hażlachu poświęcona tematyce pszczelarstwa

późnobarokową kaplicę Opatrzności Bożej. Na terenie ścieżki, obok siłowni zewnętrznej z urządzeniami do ćwiczeń fizycznych, znajdują się ławki oraz tablice informacyjne przypominające postać i zasługi hrabiny Gabrieli Thun-Hohenstein. Ze ścieżki hrabiny można przejść na ścieżkę edukacyjno-przyrodniczą „Szlakiem pomników przyrody” i odpocząć w cieniu najstarszych dębów w województwie śląskim. Pętla o długości 4 km przebiega tuż obok, czyli rozpoczyna się na parkingu (gdzie znajduje się pomnik hrabiny) przy zabytkowym kościele św. Michała Archanioła i prowadzi ulicami Dębiną, Dolną, Zamkową, Brzozową i z powrotem Kościelną.

DOM PRZYRODNIKA Kolejnym miejscem rozpalającym wyobraźnię przyjezdnych jest Dom Przyrodnika wraz ze ścieżką do źródełka „Borgońka”. Gmina Hażlach to nie tylko fabryka zdrowej, ekologicznej żywności, ale przede wszystkim ciekawy punkt na turystycznej mapie Śląska Cieszyńskiego. Dom Przyrodnika (powstały w zabytkowym spichlerzu z II połowy XIX w.) w sposób nowoczesny 60

Wiejska izba znajdująca się w Domu Przyrodnika w Hażlachu

i ciekawy prezentuje historię rozwoju rolnictwa i osadnictwa. Dzięki połączeniu dziedzictwa architektonicznego spichlerza i prezentacji bogactwa przyrodniczego doliny Olzy powstał nowy, ciekawy produkt turystyczny. W gablotach przedstawione są historyczne narzędzia jakimi posługiwali się rolnicy, tj. cep, graca, kosa,

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

HAŻLACH

motyka, sierp czy radło. Zwiedzający mogą zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat osadnictwa i budownictwa na dawnej wsi. A następnie mogą wejść do wiejskiej izby, w której zostało odtworzone wnętrze z materiałów wiernie odzwierciedlających ściany wiejskiego domu wraz z wyposażeniem w meble, dekoracje i naczynia. W kolejnej części ekspozycji znajduje się stół wielofunkcyjny z wyposażeniem multimedialnym zawierający w sobie również eksponaty i infografiki prezentujące bogactwo fauny i flory doliny rzeki Olzy.

W Domu Przyrodnika można podziwiać także zabudowę scenograficzną przedstawiającą wnętrze starego Kościół pw. św. Michała Archanioła w Kończycach Wielkich

za cud wyleczenia zamierzała w tym miejscu założyć uzdrowisko, ale jakaś wojna temu przeszkodziła. W przekazie ustnym tajemniczą hrabinę nazwano Borgońką”.

ZAMARSKI

Dom Przyrodnika w Hażlachu powstały w zabytkowym spichlerzu z II połowy XIX wieku

wiejskiego sklepu wraz z ekspozycją roślin okopowych.

Teren wokół Domu Przyrodnika nosi nazwę Placu prof.

Wiktora Wawrzyczka na cześć byłego mieszkańca Hażlacha, wybitnego naukowca oraz działacza społecznego.

Źródełko zwane „BORGOŃKĄ” W hażlaskim uroczysku Czarne Doły, w starym bukowym lesie, znajduje się źródełko zwane „Borgońką”.

Dzięki staraniom zarządzającego tym terenem Nadleśnictwa Ustroń oraz władz gminy Hażlach, powstało tutaj miejsce odpoczynkowe, tj. wykonano z piaskowca studnię oraz położone niżej nowe ujęcie wody, a także, w trosce o jej odpowiednią jakość, zainstalowano specjalne filtry i zawory. Mieszkańcy bliższej i dalszej okolicy doceniają urok tego miejsca. Do zaczerpnięcia źródlanej wody zachęca taka oto stara legenda, którą spisał pan Rudolf Mizia z pobliskich Zamarsk: „Dawno temu pojawił się w Czarnych Dołach pojazd z piękną hrabiną i z konnym orszakiem dworzan. Hrabina chorowała na oczy. Przypadkiem przemyła ona oczy w napotkanym źródełku i wyzdrowiała. Podobno z wdzięczności

Rzut kamieniem od źródełka „Borgońka” znajduje się miejscowość Zamarski z najstarszym drewnianym kościołem drewnianym na Śląsku Cieszyńskim, który został wybudowany w roku 1731, natomiast jego wieża pochodzi z końca XVI wieku. Kościół znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego w pętli pszczyńskiej.

Bez wątpienia gmina Hażlach to miejsce, gdzie historia przeplata się z nowoczesnością. Piękna przyroda i świeże powietrze zapewniają idealne miejsce na weekendowy wypad za miasto. Z roku na rok przybywa mieszkańców, którzy – zauroczeni pięknem gminy – postanawiają osiedlić się tu na stałe. Samorząd zabiega o stałe podnoszenie jakości życia swoich mieszkańców inwestując w nowoczesną edukację, infrastrukturę drogową, sport i kulturę. Władze nie tylko dbają o rozwój infrastruktury, ale wspierają również rozwój inicjatyw organizacji pozarządowych poprzez pielęgnowanie zasad dialogu i partycypacji społecznej, czego przykładem mogą być liczne wydarzenia kulturalno-sportowe.

Punkt wypoczynkowy na Ścieżce do Źródełka Borgońka

Znajdujący się obok Domu Przyrodnika - Plac prof.

Wiktora Wawrzyczka

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

61

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

Łeba

jezioro Łebsko jezioro Dąbie

Rowy jezioro Gardno

Słowiński Park Narodowy

Główczyce Ustka

powiat lęborski

Słupsk

województwo zachodniopomorskie

Dębnica Kaszubska

Kępice

INFORMACJA TURYSTYCZNA

powiat bytowski

Lokalna Organizacja Turystyczna Ustka i Ziemia Słupska ul. Marynarki Polskiej 71 76-270 Ustka Tel. 59/ 814 71 70 Email: biuro@lot.ustka.pl www.ustka.travel visit.ustka.pl www.powiat.slupsk.pl

62

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

POWIAT SŁUPSKI

powiat

SŁUPSKI

Kluki Słowiński Park Narodowy

Rowy

Główczyce

Ustka

Słupsk Dębnica Kaszubska

Kępice

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

63

SŁUPSKIE - zdrowie i rekreacja

fot. arch. SP

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

64

Niewiele jest w Polsce takich miejsc jak powiat słupski. Jego magia to szum morskich fal Bałtyku, piękno krajobrazów, malownicze wzgórza, pełne tajemnic lasy, a wśród nich liczne jeziora i rzeki - Słupia ze Skotawą, Łeba, Wieprza i Łupawa. Mimo, że region słupski utożsamiany jest głównie z letnim wypoczynkiem, warto spędzić tu urlop o każdej porze roku, gdyż w zasięgu ręki jest wiele możliwości i atrakcji. Oprócz wielu walorów przyrodniczych i kulturowych, atutem regionu słupskiego są liczne gospodarstwa agroturystyczne, życzliwi ludzie, ich gościnność oraz smaczna kuchnia. Na ziemi słupskiej panują idealne warunki do uprawiania turystyki aktywnej: windsurfingu, kajakarstwa, wycieczek rowerowych, pieszych wędrówek, jazdy konnej, wędkarstwa morskiego i myślistwa. Podziwiać tu można bogactwo przyrody oraz zabytkową zabudowę o konstrukcji szachulcowej z XVII i XIX wieku. Wypoczynek na wsi regionu słupskiego to mądry wybór każdego turysty.

Dzięki morzu możliwości każdy znajdzie tu coś dla siebie!

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

POWIAT SŁUPSKI

fot. arch. SP

Wyjątkowe miejsca ZIEMI SŁUPSKIEJ USTKA Tutejsze plaże uważane są za najpiękniejsze na całym wybrzeżu. Portowe falochrony i promenada stanowią idealne miejsce romantycznych spacerów. Z portu można wypłynąć w rejs po Bałtyku. A centrum miasta to pięknie odrestaurowana starówka, eleganckie wille, niebanalne muzea, dziesiątki nastrojowych kafejek. Na gości czekają hotele, pensjonaty, apartamenty i ośrodki wypoczynkowe na każdą kieszeń.

To miejsce na wypoczynek nie tylko latem. Dobrze jest przyjechać tu jesienią, kiedy milknie wakacyjny gwar, a spacery po niemal pustej plaży mają w sobie coś z magii. Równie urokliwa jest wiosna, kiedy z każdym dniem robi się coraz cieplej. Zima to z kolei okres efektownych sztormów – podczas największych fale bez trudu przelewają się przez molo. Wtedy w powietrzu jest najwięcej jodu i warto wchłaniać go pełną piersią.

Ustka to nie tylko jedna z wakacyjnych „stolic” Polski, ale również oficjalne uzdrowisko. Na zdrowie fot. arch. SP Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

65

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

dobroczynnie wpływa już sam pobyt w mieście. Morski klimat łagodzony jest przez rozległe kompleksy leśne, które otaczają miasto z trzech stron. Stanowią one skuteczną osłonę przed zachodnimi wiatrami, a powietrze po przedarciu się przez miliony sosnowych igieł zamienia się w zdrowy aerozol, niczym w tężniach. Nasycone jest wówczas naturalnymi olejkami eterycznymi, a także solami wapnia i solami magnezu. Ujemna jonizacja powietrza wyjątkowo dobrze wpływa na samopoczucie.

Do tego dochodzi obecność jodu – jego stężenie na wybrzeżu Bałtyku jest największe w Europie (szczególnie w odległości do trzystu metrów od brzegu morza).

Najwięcej jest go w powietrzu podczas silnych wiatrów, czyli w okresie od jesieni do wiosny – to jeszcze jeden powód, żeby Ustkę odwiedzać także poza sezonem letnim. Jod łagodzi objawy przemęczenia i depresji, zwiększa koncentrację, obniża poziom cholesterolu, a także poprawia przemianę materii, dzięki czemu pobyt nad morzem może poprawić nasz wygląd.

Nie tylko powietrze jest w Ustce zdrowe. Kąpiele w słonej wodzie morskiej to obowiązkowy punkt programu, miasto ma też zasoby borowin i wód mineralnych. W zakładach uzdrowiskowych leczone są liczne schorzenia, w tym dróg oddechowych górnych i dolnych, reumatologiczne, ortopedyczno-urazowe, endokrynologiczne, przemiany materii, a także układu nerwowego i układu krążenia. Medyczna infrastruktura dostępna jest nie tylko dla kuracjuszy, ale także dla osób zdrowych.

MUZEA Ustka to nie tylko plaża i morze. O dziejach miasta i życiu jego dawnych mieszkańców można dużo dowiedzieć się w muzeach: - Muzeum Ziemi Usteckiej (ul. Marynarki Polskiej 64) - zbiory: kolekcja etnograficzna, archiwalne zdjęcia oraz dokumenty poświęcone historii lokalnego przemysłu stoczniowego; - Muzeum Mineralogiczne (ul. Limanowskiego 9) – kolekcja minerałów (w tym największy kryształ górski w Polsce), szkielet dinozaura oraz muszle z całego świata, - Muzeum Chleba (ul. Marynarki Polskiej 49) - eksponaty, jak dawne gofrownice, maszyny do wypiekania, mieszadło do ciast, czy XIX-wieczna lodówka 66

działająca bez elektryczności. Jest też stół do wyrobu pierników oraz niewielkie piekarnicze gadżety

SPORTY WODNE Wakacje nad morzem to świetna okazja do rozpoczęcia przygody ze sportami wodnymi. Największą popularnością cieszy się żeglarstwo, kitsurfing, czy parolotniarstwo.

Działają tu ośrodki nurkowe, które organizują kursy schodzenia pod wodę (o różnym stopniu trudności), a dla doświadczonych – podwodne wyprawy. Można odwiedzić jeden z kilku zalegających na dnie wraków, polodowcowe pola głazów albo ilaste struktury o nietypowej budowie.

Poza sezonem można korzystać z uroków miasta, ale też brać kąpiele morskie. Miłośnicy zimnej wody zwykle spotykają się na plaży w niedziele. Lodowate kąpiele świetnie pobudzają układ krążenia i system odpornościowy organizmu.

W usteckim porcie cumują jednostki wycieczkowe, któr ymi w sezonie można popływać po Bałtyku. Popularne są rejsy stateczkami wyglądającymi jak pirackie galeony albo szybkimi łodziami motorowymi. Osobna kategoria wypraw morskich to rejsy dla wędkarzy, które odbywają się na specjalnie przystosowanych do tego celu kutrach.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

POWIAT SŁUPSKI

NADMORSKIE MIEJSCOWOŚCI W okolicach Ustki wypoczywać można też w licznych nadmorskich kurortach i miasteczkach turystycznych położonych na terenie gminy Ustka.

Wśród nich są takie miejscowości turystyczne jak Rowy, Poddąbie, Dębina, Orzechowo i Przewłoka.

W Rowach na turystów czekają dobrze przygotowana baza noclegowo-gastronomiczna, szerokie plaże oraz wysokie 30-metrowe klify. W okresie wakacyjnym Rowy tętnią życiem a to za sprawą wachlarza imprez, jakie oferują. Dwa duże wydarzenia odbywające się od wielu lat i cieszące się niesłabnącą popularnością to Ogólnopolski Zjazd Maskotek, na który ściągają gigantyczne pluszaki będące atrakcją szczególnie dla najmłodszych oraz Ogólnopolski Przegląd Paradnych Orkiestr Dętych. Podczas tej imprezy orkiestry z różnych części Polski wraz z tańczącymi mażoretkami paradują ulicami Rowów zapewniając widzom wrażenia zarówno wizualne jak i słuchowe. Przemarsz wieńczy koncert orkiestr w rowieńskiej muszli koncertowej. Dzięki znajdującym się w okolicy złożom borowiny oraz odpowiedniej wilgotności i nasłonecznieniu można tu leczyć choroby układu oddechowego i krążenia oraz alergie skórne.

Nadmorska gmina Ustka przyciąga miłośników dwóch kółek. A wszystko za sprawą „SZLAKU ZWINIĘTYCH TORÓW” umiejscowionego na starym nasypie kolejowym między Ustką a Rowami, liczy 20 km i stanowi odcinek Hanzeatyckiej Trasy Rowerowej R-10 biegnącej wzdłuż całego polskiego wybrzeża Bałtyku. Rokrocznie szlakiem tym przebiega trasa Ogólnopolskiego Rajdu Rowerowego „Szlakiem Zwiniętych Torów”, na który ściągają rowerzyści z całej Polski. Rajd odbywa się już od 25 lat, zazwyczaj w pierwszą sobotę lipca a jego finał ma miejsce w Poddąbiu, które zostało okrzyknięte „Rowerową Letnią Stolicą Polski”.

Poddąbie to idealne miejsce na postój i odpoczynek dla rowerzystów, ze względu na umiejscowioną tam stacyjkę rowerową. Stacyjka rowerowa w Poddąbiu jest innowacyjnym miejscem postojowym dla rowerzystów.

Znajdują się tam nie tylko stojaki na rowery oraz ławki i stoły jako miejsce do odpoczynku, ale również takie udogodnienia jak szafki skrytkowe na bagaż czy samoobsługowa stacja naprawy rowerów oraz panele solarne

służące ładowaniu rowerów elektrycznych czy telefonów komórkowych, co pozwala na korzystanie z ekologicznych odnawialnych źródeł energii. Stacja w Poddąbiu jest pierwszą tego typu w województwie pomorskim, drugą w Polsce.

Dla osób preferujących zaawansowaną turystykę pieszą polecamy czerwony SZLAK „NADMORSKI”, którym można przedostać się z Ustki do Rowów. Szlak w większości prowadzi przez las wzdłuż morskiego brzegu przyozdobionego w wysokie majestatyczne klify.

Lżejszą alternatywą na wędrówkę pieszą będzie atrakcyjna ścieżka przyrodniczo - dydaktyczna „Orzechowska Wydma”. Ścieżka ma swój początek w Orzechowie na terenie Ośrodka Szkoleniowo – Wypoczynkowego „Leśnik”. Cała trasa liczy niecałe 3 km i prowadzi przez najbardziej charakterystyczne elementy morskiego krajobrazu. Jest idealną propozycją na wycieczkę dla całej rodziny.

Między Poddąbiem a Rowami znajduje się miejscowość Dębina, w której przy odrobinie szczęścia możemy podziwiać z plaży unoszące się w powietrzu paralotnie. Dębina słynie z bardzo wysokich klifów, które stanowią raj dla paralotniarzy. Dzięki klifowemu brzegowi i sprzyjającym wiatrom okazuje się być to idealne miejsce do startu.

Dębina oferuje turystom spokojne i czyste plaże, spodoba się szczególnie osobom lubiącym mniej zatłoczone nadmorskie miejscowości.

KRAINA W KRATĘ W całym powiecie słupskim zachowało się około dwa i pół tysiąca budynków chłopskich wzniesionych systemem szachulcowym, tworzących „Krainę w Kratę”.

Swołowo, położone14 km na zachód od Słupska, jest jej stolicą. Unikalne walory architektoniczne i przestrzenne wsi sprawiły, że Swołowo otrzymało tytuł Europejskiej Wsi Dziedzictwa Kulturowego. Miejscowość zachowała układ przestrzenny sięgający czasów średniowiecza. Jest to owalnica czyli spłaszczone koło, jedna z niewielu już na Pomorzu. Na środku wsi znajduje się typowy dla tego rodzaju wsi wrzecionowaty plac, którego centralną część stanowi kościół i staw. Plac otaczają dwie łączące się ze sobą drogi, przy których posadowione są zagrody, a poza nimi rozciąga się łanowy układ pól.

W Swołowie, zachowało się kilkadziesiąt starych budynków o konstrukcji szkieletowej, kratownicowej,

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

67

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

typowych dla Pomorza. Jednym z nich jest Zagroda Albrechta, zamieszkiwana od 1659 do 1945 r. przez rodzinę Albrechtów.

Działa tutaj również Muzeum Kultury Ludowej Pomorza, które jest obecnie jedną z najnowocześniejszych placówek typu skansenowskiego w Polsce.

Zabytkowe szachulcowe obiekty weszły w skład Muzeum pełniąc funkcję wystawienniczą i kulturalną.

W dwóch stodołach oraz oborze urządzono multimedialne wystawy etnograficzne obrazujące historię i kulturę wiejską Pomorza, m.in.: ciesielkę pomorską, stolarstwo, podania i legendy oraz tkactwo.

Zwiedzający mogą uczestniczyć w młóceniu zboża, siekaniu słomy, obrządku zwierząt gospodarczych (w muzeum hodowane są konie, owce, gęsi, kury i kaczki), gotowaniu na starej kuchni kaflowej, a także warzeniu piwa według dawnej swołowskiej receptury. Organizowane są pokazy wypieku chleba i pracy kowala.

Muzeum to, czynne przez cały rok, organizuje cykliczne imprezy: w czerwcu – Szparagowe Święto, w lipcu w każdą niedzielę – Dziecięca Zagroda, dla dzieci są spotkania z baśniami, rzemiosłem, teatrem, śpiewem i wiejskimi zabawami, początek sierpnia – Plener Kowalski, w połowie sierpnia – Święto Ziół, koniec sierpnia – Babie Lato, a na początku listopada – Pomorska Gęsina. Jest to miejsce warte odwiedzenia ze względu na szczególne walory historyczne oraz osobliwość etnograficzną.

DOLINA CHARLOTTY W połowie drogi między Słupskiem a Ustką trafić można do Doliny Charlotty w Strzelinku - pięknego i dobrze znanego kompleksu turystyczno-gastronomicznego, położonego nad Jeziorem Zamełowskim. Dolina to 68

miejsce wyjątkowe i niezwykle intrygujące. Kompleks kusi pięknym pensjonatem, stadniną koni, amfiteatrem, zwierzyńcem, parkiem linowym, fokarium, Krainą Bajek, oryginalną restauracją, ekskluzywnym hotelem SPA, a także możliwością uprawiania licznych sportów.

Piękna o każdej porze roku, bardzo dobrze znana w kraju i za granicą, przede wszystkim dzięki organizacji imprez, z udziałem światowych gwiazd muzyki. Wśród wielu interesujących imprez najbardziej oczekiwanym wydarzeniem jest Festiwal Legend Rocka, organizowany od 2006 r. w amfiteatrze. Występowały tu takie osobowości jak Alice Cooper, John Mayall oraz legendy rocka, a wśród nich Carlos Santana.

SŁOWIŃSKI PARK NARODOWY OSOBLIWY OKAZ PRZYRODY Słowiński Park Narodowy położony jest na wybrzeżu środkowym, pomiędzy Łebą a Rowami na Nizinie Gardneńsko-Łebskiej.

Powierzchnia utworzonego w 1967 roku SPN wynosi 32 744,03 ha i wraz z wędrującymi wydmami stanowi osobliwość na skalę europejską. Ochronie ścisłej podlega 5619 ha, w tym 2529 ha lasów. Park ma dostęp do brzegu morskiego na odcinku 32,55 km. Na terenie Parku są dwa duże jeziora Łebsko i Gardno oraz małe jeziora Dołgie Duże i Dołgie Małe. Słowiński Park Narodowy w 1977 roku został uznany przez UNESCO za Światowy Rezerwat Biosfery.

Ukształtowanie parku wynika z działalności lądolodu skandynawskiego i późniejszej działalności Morza Bałtyckiego. Lądolód pozostawił pasmo wzgórz morenowych, które od południa i zachodu otaczają teren parku. Najwyższe wzniesienie morenowe Rowokół (115 m n.p.m.) stanowi punkt widokowy na cały park.

Największy obszar wydmowy znajduje się na Mierzei Łebskiej, a jego powierzchnia wynosi ok. 500 ha. Wydmy osiągają wysokość ponad 30 m n.p.m. i przenoszone wiatrem wędrują z szybkością 3-10 m w ciągu roku.

Wędrujące wydmy wraz z 4 płytkimi przymorskimi jeziorami stanowią osobliwość na skalę europejską.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

POWIAT SŁUPSKI

ROŚLINNOŚĆ Flora roślin naczyniowych liczy ok. 911 gatunków, z których 50 podlega ochronie gatunkowej. Na wydmach występuje piaskownica zwyczajna, honkenia piaskowa, wydmuchrzyca piaskowa oraz mikołajek nadmorski.

W obniżeniach między wydmami rośnie owadożerna rosiczka. Na terenie Parku stwierdzono 257 gatunków ptaków, w tym 150 gatunków lęgowych. Do najcenniejszych gatunków zalicza się: bielika, orła przedniego, puchacza, kruka, łabędzie i różne gatunki kaczek. Wśród ssaków liczne są jelenie, sarny, dziki, jenoty i zające, a w ostatnich latach bobry. Ciekawostki przyrodnicze można obejrzeć w Muzeum Przyrodniczym w Smołdzinie, Czołpinie oraz w Rąbce i Rowach. www.slowinski.spn.pl Park nazwę swą zawdzięcza grupie ludności Kaszubskiej – Słowińcom, którzy niegdyś zamieszkiwali podmokłe, niedostępne, nieatrakcyjne gospodarczo tereny.

W miejscowości Kluki znajduje się skansen, w którym prezentowana jest bogata kultura tej grupy etnicznej.

Na terenie parku oznakowanych jest 140 km pieszych szlaków turystycznych, które przebiegają przez najbardziej charakterystyczne przyrodniczo i krajobrazowo tereny. Nad jeziorami usytuowane są wieże i pomosty widokowe, natomiast wzdłuż szlaków turystycznych wiaty, zadaszenia, ławki itp. Dla zmotoryzowanych turystów udostępnione są zagospodarowane parkingi.

Na terenie parku dozwolona jest tylko turystyka krajoznawcza.

MUZEUM WSI SŁOWIŃSKIEJ W KLUKACH Prezentuje życie Słowińców – dawnej ludności kaszubskiej, która zamieszkiwała najbliższe tereny na Nizinie Gardneńskiej i znajduje się we wsi Kluki tuż nad jeziorem Łebsko około 40 km na północ od Słupska.

Muzeum położone jest na terenie objętego ścisłą ochroną Słowińskiego Parku Narodowego w samym sercu wciąż funkcjonującej wsi. Zajmuje ono obszar około 10 ha, na którym rozmieszczono 5 zagród (w tym 3 zachowane w miejscu pierwotnej lokalizacji), 2 chałupy wolnostojące, karczmę, magazyn oraz szałas rybacki, a także 2 piece chlebowe. Do Muzeum należy ponadto teren zabytkowego cmentarza, założonego w końcu XVIII wieku, na którym chowano dawnych mieszkańców Kluk, oraz murowany budynek dawnej szkoły, gdzie znajduje się Galeria Pomorskiego Malarstwa Plenerowego.

Chałupy szachulcowe pochodzące z różnych czasów oraz ich wyposażenie ukazują zmiany, jakie dokonywały się na słowińskiej wsi na przestrzeni wieków. Odwiedzający zobaczą tutaj kolekcję maszyn rolniczych z XX

w. takich jak młockarnie, wialnie, kosiarki, dołowniki itp. Gromadzone są archiwalia dotyczące terenu słowińskiego – druki, fotografie i pocztówki, a także współczesne wyroby sztuki ludowej oraz rękodzieła, narzędzia rolnicze, sprzęt i sieci rybackie. W zagrodach na wolnym powietrzu pasą się konie, owce i kozy, co oddaje autentyczność gospodarstw Słowińców żyjących tutaj w XIX wieku. W chatach jest pokazany sprzęt codziennego użytku.

Specyficznego klimatu tętniącej życiem wsi dodają liczne imprezy plenerowe: - „Czarne Wesele” (1-3 maja) – impreza nawiązująca do tradycji wspólnego kopania torfu, który po wyschnięciu wykorzystywano przede wszystkim jako opał; - 1 czerwca – Festyn z okazji Dnia Dziecka z licznymi pokazami, zabawami oraz konkursami; - lipiec i sierpień: „W niedzielę u Klicków” oraz „W słowińskiej zagrodzie”, - trzecia niedziela września- „Pożegnanie lata w skansenie”, które jest okazją do skosztowania lokalnych kulinarnych specjałów: chleba pieczonego według starego słowińskiego przepisu, wędzonego węgorza, zupy Klitundplome (zupa śliwkowa na wędzonej gęsinie z kluseczkami), zupy rybnej, smażonych borówek z gruszkami, drożdżowych wafli i wielu innych.

Dodatkową atrakcją, zwłaszcza dla najmłodszych turystów, są zwierzęta hodowane przy jednej z zagród skansenu: konie, owce, baran i koza.

PARK KRAJOBRAZOWY „DOLINA SŁUPI” Park (powierzchnia 37 040 ha, z otuliną 83 170 ha) jest jedynym w województwie pomorskim parkiem typu dolinnego, obejmuje obszar, przez który biegnie rzeka

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

69

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

Słupia. Urozmaicona rzeźba terenu, piękne krajobrazy i bogata szata roślinna stwarzają doskonałe możliwości do wypoczynku.

Do uprawiania turystyki pieszej, rowerowej, konnej i kajakowej zachęcają szlaki turystyczne oraz ścieżki przyrodnicze. Stare elektrownie, kanały i zbiorniki wodne położone w otoczeniu pięknej natury sprawiają, że jest to jeden z najpiękniejszych zakątków powiatu słupskiego.

Liczba jezior – 60, w tym Jasień o pow. 590 ha i gł.

32 m, Skotawsko Wielkie 80 ha i gł. 8,7 m, Głębokie 107 ha, gł. 31,2 m oraz zbiorniki zaporowe na Słupi: Krzynia 126 ha, Konradowo 109 ha i Zalew rzeki Bytowej. Lesistość (ponad 72%) oraz wody i tereny bagienne sprzyjają rozwojowi fauny i flory. Stąd 16 rezerwatów przyrody.

W Parku wyznaczono kilka ścieżek przyrodniczych, najbardziej znane to „Szlakiem troci i łososia”, ścieżka przyrodnicza Krzynia, Gałąźnia Mała.

Rzeki w Parku „Dolina Słupi” są czyste, chłodne i natlenione, co stwarza dobre siedlisko dla pstrągów potokowych, kleni, lipieni. Łososie atlantyckie i trocie wędrowne od lipca do jesieni odbywają wędrówkę na tarło w górę Słupi i jej dopływów. Wówczas zakazany jest połów tych gatunków ryb.

Bogactwo awifauny w Parku to 153 gatunki, a w tym aż 139 posiada status ptaków objętych ścisłą ochroną. Spośród zwierząt zamieszkujących lasy spotkać można stada saren, rodzinki dzików, lisy i jelenie szlachetne. Tak jak w Słowińskim Parku Narodowym i tu coraz liczniej pojawiają się bobry.

NAJSTARSZE ELEKTROWNIE WODNE W EUROPIE Ukształtowanie terenu ziemi słupskiej i sieć rzeczna w dorzeczu Wieprzy, Słupi i Łupawy to potencjalne zasoby energii, które na przełomie XIX-XX wieku zostały wykorzystane do pozyskania energii elektrycznej. Stąd też w miejscach dawnych młynów wodnych budowano elektrownie wodne, które stały się produktem turystycznym o nazwie „Szlak Najstarszych Elektrowni 70

Wodnych w Europie”. Na szlaku w dorzeczu Słupi znajduje się pięć elektrowni: Skarszów Dolny, Krzynia, Strzegomino, Gałąźnia Mała i Struga. Wszystkie udostępnione są do zwiedzania. Za najciekawszą, z turystycznego punktu widzenia, uchodzi EW w Gałąźni Małej, gdzie oprócz działających urządzeń energetycznych, obejrzeć można wystawę ukazującą historię elektrowni wodnych.

Na szlaku w dorzeczu Wieprzy znajdują się cztery elektrownie: w Kępicach, Kępce, Ciecholubiu i Biesowicach. Tylko elektrownia w Biesowicach (1985 r.) jest udostępniona do zwiedzania.

W dorzeczu Łupawy znajduje się sześć kolejnych elektrowni, z których zwiedzić można trzy, w Smołdzinie (1913), Żelkowie (1986) i w Poganicach (przy drodze krajowej nr 6).

KĘPICE i OKOLICA – LEŚNA KRAINA POWIATU Kępice i okolice to jeden z najbardziej zalesionych regionów w kraju, słynący z bogactwa rzadkich ptaków, zwierzyny i runa leśnego.

Rozległe kompleksy leśne stanowią miejsce gniazdowania rzadkich gatunków ptaków, takich jak: bielik, orlik krzykliwy i grubodzioby, kania ruda, trzmielojad, puchacz i bocian czarny. Nad jeziorami można zaobserwować rybołowa, łabędzie krzykliwe i wiele gatunków ptactwa wodno-błotnego. W jeziorach występują traszki, raki a na bagnach znajduje się stanowisko – bardzo już rzadkiego – żółwia błotnego.

Liczne chmary jeleni, watahy dzików i medalowe rogacze są magnesem przyciągającym myśliwych z kraju i z zagranicy. W lasach gminy Kępice występują daniele, lisy, borsuki, jenoty, kuny, tchórze i zające. W rzece Wieprzy złowić też można okonie, kiełbie, płocie, ukleje, miętusa, minoga strumieniowego i rzecznego oraz lipienia.

Niedaleko Kępic znajdują się największe i najpopularniejsze jeziora w południowej części Ziemi Słupskiej jezioro Obłęże i Korzybie, w sezonie strzeżone są przez ratowników, działają przy nich pola namiotowe, wypożyczalnie sprzętu pływającego oraz punkty gastronomiczne.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

POWIAT SŁUPSKI

Miłośnicy nart wodnych i wakeboardingu znajdą nad jeziorem Obłęże doskonałą nową infrastrukturę do uprawiania tych sportów wodnych, wypożyczalnię sprzętu wodnego, budynek bosmanatu z kuchnią polową, miejsce do rekreacji i wypoczynku, pole namiotowe oraz miejsca noclegowe.

WARCINO Z PAŁACEM Warcino to miejsce, gdzie można połączyć dwie pasje - historię i potrzebę obcowania z naturą. Historycznym aspektem atrakcyjności jest postać Otto von Bismarcka, którego ulubioną leśną rezydencją był neoklasycystyczny pałac z XVII wieku. Dzięki temu pozostawił po sobie wiele pamiątek, do dzisiaj największą atrakcją pałacu jest sala kominkowa - dawny gabinet Bismarcka z zachowanym wystrojem i wyposażeniem. Zachowało się także biurko kanclerza, dwie szafy oraz oryginalny sejf.

Niepowtarzalny klimat tworzy otaczający pałac park, wokół którego znajduje się ścieżka ekologiczno-edukacyjna. Park o powierzchni 6 ha. w stylu angielskim zachwyca starym drzewostanem, cienistymi przejściami i tarasowo ukształtowanym głównym zboczem.

Rośnie tutaj 110 gatunków drzew i krzewów. Ciekawe okazy to dęby 220-300-letnie, buki, lipy i daglezje. Najstarszy dąb ma ok. 400 lat, w obwodzie 5 m, wysokości 1,3 m. Spacerując ścieżkami dydaktycznymi dojść można do źródła wody pitnej Joanna, altany Pod puchaczem, kaplicy grobowej warcińskiej linii Bismarcków oraz psiego cmentarza. Najstarszy nagrobek pochodzi z 1877 r. i upamiętnia psa imieniem Kilian.

AKTYWNIE NA SZLAKACH TURYSTYCZNYCH W całym powiecie słupskim wyznaczonych jest wiele szlaków rowerowych. Przez teren przebiega Międzynarodowy szlak rowerowy R-10, w Polsce nazwany Nadmorskim. Na ziemi słupskiej zawierają się w nim trzy szklaki - Jantarowy, Szlak Zwiniętych Torów i Słowińców. Do najbardziej znanych należy Pierścień Gryfitów o długości 93,5 km, przebiegający wokół Słupska. Nieco krótsze to Droga Książęca, Dolina Moszczeniczki, Do Stacji Gabel, Kolejowy oraz Wierzchocińskie Jałowce.

Większość szlaków pieszych pokrywa się z rowerowymi, jednak niektóre wyznaczone są tylko dla

spacerowiczów lub amatorów bardzo popularnego w ostatnich latach nordic walking. Z myślą o nich organizowane są latem imprezy, zachęcające do wspólnego spacerowania z kijkami. Do najważniejszych szlaków w powiecie słupskim należą - Szlak Północny, Nadmorski, Dolina Łupawy, Pętla w Czołpinie, Kraina Lasów i Jezior, Dolina Słupi, Słowińców oraz Dolina Wieprzy i Studnicy. Równie interesujące i piękne widokowo są ścieżki przyrodnicze i edukacyjne.

133 km Papieskiego Szlaku Kajakowego Słupią jest niewątpliwą atrakcją turystyczno-kulturową ziemi słupskiej. Szlak tworzony jest przez 10 pamiątkowych „Kamieni Papieskich”, rozmieszczonych wzdłuż biegu rzeki od Gowidlina w gminie Sierakowice po Słupsk.

Kamienie te przypominają o spływie kajakowym Słupią z 1964 roku, w którym brał udział papież Jan Paweł II. Wrażeń związanych z wodą dostarcza nie tylko Bałtyk, ale również Szlak Najstarszych Elektrowni Wodnych w Europie, położony na terenie Parku Krajobrazowego Dolina Słupi. Można go przemierzać kajakiem, pieszo lub rowerem. Szlak wiedzie przez elektrownie wodne na rzekach: Słupi, Łupawie i Wieprzy, na których w XIX wieku wybudowano ponad sto siłowni, które napędzały młyny, tartaki i wytwórnie papieru. Obecnie na szlaku w dorzeczu Słupi dostępnych do zwiedzania jest pięć elektrowni, z czego najciekawszą jest Gałąźnia Mała.

PAŁACE I DWORY Znajdujące się na terenie ziemi słupskiej pałace i dwory zachwycają nie tylko koneserów sztuki. Ich niepowtarzalny klimat wywołuje zachwyt u każdego turysty. Do naszych czasów w granicach powiatu słupskiego zachowało się ponad 70 różnego typu rezydencji ziemskich, pochodzących z XVII - XIX wieku. Najdostojniejszą z nich jest niewątpliwie Zamek Książąt Pomorskich w Słupsku wybudowany w 1507 roku. Najbardziej okazałe pałace podziwiać można w Damnicy, Wolinii, Barcinie, Cecenowie, Poganicach, Bobrownikach i Główczycach. Wyjątkowe miejsce zajmuje dwór w Swochowie. Równie interesujące dworki możemy zobaczyć w Sierakowie Słupskim, Borzęcinie, Zajączkowie,

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

71

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

Podolu Wielkim, Strzelinku, Zagórkach, Szczypkowicach i Zaleskich.

OBIEKTY SAKRALNE Na ziemi słupskiej znajduje się ponad sześćdziesiąt zabytkowych obiektów sakralnych. Pierwsze budowle wznoszone były z drewna, ale tych zachowało się niewiele. Nieliczne takie obiekty znajdują się w Damnie, Objeździe, Charnowie, Kuleszewie, Wytownie i Dobieszewie. Najstarszy murowany kościół znajduje się w Budowie. Cenne architektonicznie są również obiekty sakralne w Duninowie, Dębnicy Kaszubskiej, Zimowiskach, Skórowie, Smołdzinie, Stowięcinie, Główczycach, Kuleszewie i Kwakowie. Na terenie powiatu można także podziwiać kościoły o konstrukcji szachulcowej - m.in. w Objeździe i Rowach.

BUDOWLE MEGALITYCZNE, KURHANY, GRODZISKA i OSADY Na środkowym Pomorzu nad malowniczą rzeką Łupawą, w gminach Potęgowo i Główczyce zachowały się niezwykłe konstrukcje sprzed ponad 5000 lat. Zbudowano je z wielkich głazów, nieraz wyższych od człowieka, o wadze wielu ton. Do ich wykonania zużyto niewiele mniej kamieni, niż wykorzystano do budowy najbardziej monumentalnej alei na świecie - alei w Carnac we Francji.

Megality to budowle starsze od egipskich piramid.

Nad Łupawą zachowało się największe skupisko grobowców megalitycznych na ziemiach dzisiejszej Polski.

Niegdyś uważano, że wznieśli je giganci i nadano im nazwę „łoża olbrzymów”. W dolinie Łupawy w dwóch dużych skupiskach, które wyznaczają centrum obszaru zamieszkanego przez twórców megalitów, znajdują się 33 wielkie grobowce. Jednak w odległości kilkunastu kilometrów od tych skupisk odkryto pojedyncze megality, które otaczają obszar o kształcie wielkiej elipsy. Malownicza Łupawa to ważne miejsce na Europejskim Szlaku Megalitów. Pradawne budowle ukryte w gęstych lasach i okryte tajemnicą czekają na swoich odkrywców.

Inne warte uwagi stanowiska archeologiczne to kurhany czy grodziska. Te można napotkać również 72

podczas wędrówki ścieżką przyrodniczo-edukacyjną po damnickich lasach w obrębie Karżniczki (Nadleśnictwo Damnica). Na trasie znajduje się 10 tablic informujących o ciekawostkach przyrodniczych i turystycznych.

Czas jaki trzeba poświęcić na wędrówkę, żeby przejść całą trasę to ok 3h (długość ścieżki - 7,5 km). Na trasie umiejscowione są paśniki, więc często przy trasie spacerują sarny i jelonki. Wytrawny i cierpliwy obserwator może podczas wędrówki dostrzec polującego orła bielika albo jastrzębia, które tutaj gniazdują.

„SZLAKIEM TROCI I ŁOSOSIA” Ścieżka przyrodnicza „Szlakiem troci i łososia” powstała w ramach projektu „Ochrona ekosystemu rzeki Słupi”, realizowanego przez Gminę Kobylnica wspólnie z Dyrekcją Parku Krajobrazowego „Dolina Słupi”. Długość ścieżki wynosi 4 km, na których rozlokowano 10 przystanków z tablicami informacyjnymi. W trakcie wędrówki możemy zapoznać się z charakterystyką dorzecza Słupi, opisem ryb zamieszkujących rzeki tego obszaru oraz poznać biologię, znaczenie oraz czynniki wpływające na populację łososia atlantyckiego i troci wędrownej. Ponadto na trasie obejrzeć można grodzisko wczesnośredniowieczne oraz stary park podworski w Łosinie, gdzie obok pięknych pomnikowych drzew zachował się przy skarpie grobowiec Maximiliana von Zitzewitza.

KUCHNIA REGIONU SŁUPSKIEGO W regionie słupskim znajduje się wiele atrakcyjnych gospodarstw wiejskich, pensjonatów i miejsc, w których warto zatrzymać się na dłużej. Są one nie tylko doskonałym miejscem aktywnego wypoczynku, ale także stanowią bazę wypadową nad morze czy w inne okolice regionu. Dodatkowo można skosztować miejscowych smakołyków. Region znany jest z ryb morskich, m.in. śledzi pod każdą postacią, a także kartoflanki pomorskiej na gęsinie i rozmaitych nalewek. Potrawami, które wpisały się w kulinarny krajobraz Pomorza Środkowego, są wszelkiego rodzaju pierogi, potrawy sporządzone na zakwasie, grzyby w formie dodatków lub jako danie główne. Pochwalić się można markowymi produktami tradycyjnymi, jak: Onisiówka - nalewka na miodzie oraz chleb słowiński wypiekany w tradycyjnych piecach.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

SŁUPSKIE czeka na Was!

Rowy jezioro Gardno

Ustka Port rybacki w Rowach

Kładka w porcie w Ustce

Spływ Dolina Słupi

Park Krajobrazowy Dolina Słupi

Słupsk

województwo zachodniopomorskie Pałac Bismarcka w Warcinie

Park Krajobrazowy Dolina Słupi

D Ka

SŁUPSK - miasto historii, zieleni i kultury

Fontanna przed kościołem Mariackim, fot. arch. UM

Słupsk

74

Słupsk położony jest nad rzeką Słupią, 18 kilometrów od Morza Bałtyckiego jest trzecim co do wielkości miastem woj. Pomorskiego. Stanowi świetną bazę wypadową nad polskie morze, gwarantując większy spokój i mniejszą ilość turystów w porównaniu z miejscowościami nadmorskimi. Jest też doskonałą alternatywą dla tych, którym znudziło się zwykłe plażowanie. Bogata historia, przepiękna architektura, kultura, atrakcje dla dzieci i cały czas zmieniające się i piękniejące miasto zachęca do jego odwiedzenia.

Zapraszamy.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

Słupsk

Ratusz. fot. arch. UM

SŁUPSK na weekend RATUSZ Słupski ratusz, usytuowany w obecnym centrum miasta, jest jedną z wizytówek Słupska. Budynek jest siedzibą władz miejskich od 1901 r. Neogotycka bryła, głównie secesyjne zdobienia i zachowane oryginalne wyposażenie czynią słupski ratusz jednym z najpiękniejszych w Polsce. Sale narad, gabinety i korytarze zachwycają swoim pięknem. Możemy tu podziwiać malowidła przedstawiające sceny z historii miasta, witraże, kute żyrandole, oryginalną snycerkę czy prawie 120-letnią tapetę w gabinecie Prezydentki Słupska. Na jednym z korytarzy można przyjrzeć się także bursztynowej kopii słupskiego niedźwiadka szczęścia. Będąc w Ratuszu warto wdrapać się po 180 stopniach na ratuszową wieżę, by z wysokości ok. 56 metrów podziwiać panoramę miasta. Ratusz można zwiedzać samemu, jednak chcąc zobaczyć sale, poznać historię budynku i wejść na wieżę trzeba wybrać się do słupskiego Centrum Informacji Turystycznej.

Rzeka Słupia. fot. MP Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

75

Słupsk

Kolejny obiekt położony w kompleksie muzealnym to urokliwy, zbudowany z muru pruskiego, XVIII-wieczny Spichlerz Richtera. Pierwotnie został wzniesiony przy ul. Kopernika jako magazyn zbożowy. Po przeniesieniu na obecne miejsce skrywa biura Muzeum Pomorza Środkowego oraz klimatyczną herbaciarnię, którą kojarzą wszyscy mieszkańcy Słupska.

Kompleks dopełniają gotycka Brama Młyńska z XIV w. – jedna z dwóch zachowanych bram wjazdowych do miasta, obecnie mieszcząca pracownie konserwatorskie słupskiego muzeum oraz Kościół św. Jacka, dawny Kościół Zamkowy, o którym opowiemy później.

Muzeum, fot. arch. UM

KOMPLEKS ZAMKOWY Przez kilka stuleci Słupskiem władał ród Gryfitów. Najbardziej znanym przedstawicielem tego rodu był książę Bogusław X i to dzięki niemu Słupsk może pochwalić się Zamkiem Książąt Pomorskich. Ten XVI-wieczny budynek wybudowany początkowo w stylu gotyckim kilkadziesiąt lat później został przebudowany zgodnie z modnym wówczas stylem renesansowym. Od ponad 55 lat jest siedzibą Muzeum Pomorza Środkowego, a w swoich murach kryje m.in. historię miasta, Pomorza i rodu Gryfitów. Możemy tu zobaczyć m.in. sarkofagi ostatnich z rodu Gryfitów, a także szereg pamiątek z historii miasta.

Do kompleksu zamkowego należy również młyn z ok. 1310 r., który uchodzi za jeden z najstarszych, działających obiektów architektury przemysłowej w Polsce.

Pierwotnie mielono w nim zboże na mąkę, a od lat 60.

XX w. prezentowana jest w nim wystawa etnograficzna muzeum obrazująca kulturę ludności rodzimej oraz powojennych słupskich osadników.

BASZTA CZAROWNIC Baszta została wzniesiona jako część XV-wiecznych murów obronnych miasta, rozciągniętych wzdłuż Słupi. Jej nazwa pochodzi od mieszczącego się w niej w XVII wieku więzienia dla kobiet posądzonych o czary.

Najsłynniejszą słupską „czarownicą” była Katrina Zimmerman zwana Triną Papisten. Ta słupska zielarka była w Baszcie więziona i poddawana torturom. Ostatecznie w 1701 roku spłonęła na stosie. Dziś mieści się tu jeden z oddziałów Bałtyckiej Galerii Sztuki Współczesnej. Na

Baszta Czarownic i Biblioteka, fot. arch. UM

trzech kondygnacjach organizowane są wystawy malarstwa, rysunku, fotografii i grafiki, a także instalacji przestrzennych.

NAJSTARSZA PIZZERIA

Spichlerz Richtera, fot. arch. UM

76

Słupsk to także wyjątkowa pizzeria… To tu ponad 45 lat temu powstała pierwsza pizzeria w Polsce. Stworzył ją pan Tadeusz Szołdra przy barze mlecznym „Poranek” (ul. Wojska Polskiego 46). Od tego czasu pokolenia

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

Słupsk

Kościół Mariacki, wnętrze i fasada (zdjęcie obok), fot. arch. UM

słupszczan i turystów zajadają się plackiem z pieczarkami, boczkiem lub kiełbasą. Receptura wypieku ciasta do pizzy jest autorska i niezmieniona od samego początku.

Smacznego!

IZBA HISTORII KOLEI Zachęcamy do zajrzenia do Izby Historii Kolei. To inicjatywa członków Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji, działających przy słupskim PKP. Prawdziwi pasjonaci kolejnictwa wciągną nas w historię słupskiej i pomorskiej kolei. W sentymentalną podróż zabiorą nas także eksponaty znajdujące się w izbie, jak zabytkowe lampy i telefony, mundury, modele kolejek czy bilety kartonowe. Można znaleźć tu również tabliczki znamionowe lokomotyw parowych, które jeździły w Słupsku. Otwierając drzwi Izby przenosimy się w świat nieistniejącej już kolei.

„Dolina Słupi” przy ul. Poniatowskiego 4a przeniesiemy się w świat przyrody. Po sali można poruszać się śladem meandrującej rzeki poznając jej uroki. Na swojej drodze napotkamy manualne i interaktywne stanowiska, które umożliwią poznanie przyrody Doliny Słupi. Staniemy twarzą w twarz ze zwierzętami leśnymi, podejrzymy z bliska występujące w tej rzece ryby czy zajrzymy do dziupli występujących na terenie Parku ptaków.

Sala Edukacyjna - SŁUPIA RZEKA WIEDZY Kolejny punkt na mapie Słupska to Sala Edukacyjna – Słupia – Rzeka Wiedzy. W siedzibie Parku Krajobrazowego

Kościół św. Jacka, fot. arch. UM

ZABYTKOWE KOŚCIOŁY

Słupsk słynie z licznych parków i bujnej miejskiej zieleni, fot. arch.

UM

Będąc w Słupsku warto przyjrzeć się tutejszym zabytkowym kościołom – m.in. kościołowi św. Jacka, kościołowi Mariackiemu, dawnemu kościołowi Św. Mikołaja, czy ewangelicko-augsburskiemu kościołowi Świętego Krzyża.

Każdy z tych kościołów ma swoją własną, bogatą historię. Warto jednak wspomnieć, że podominikański kościół św. Jacka znajdujący się niedaleko zamku jest jednym z najciekawszych i najbogatszych w pamiątki historyczne, kościołów Ziemi Słupskiej. Dawny kościół św. Mikołaja natomiast był na początku przyklasztornym kościołem katolickim zakonu norbertanek, później także

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

77

Słupsk

Słynny stary tramwaj z Przystankiem Ceramikarnia, fot. arch. UM

ewangelickim, w międzyczasie nawet cerkwią. Dziś mieści się w nim biblioteka. Z Kościołem Mariackim wiąże się natomiast pewna ciekawostka. Jego wieża jest odchylona od pionu o ok. 90 centymetrów.

SŁUPSKI TRAMWAJ Znajdujący się przy ul. Nowobramskiej tramwaj to nieodzowny symbol dawnego Słupska. Tramwaje pojawiły się w mieście w 1910 roku i jeździły po Słupsku przez niemal 50 lat. Aby upamiętnić fakt istnienia słupskich tramwajów postawiono przed Nową Bramą, pod którą przebiegała dawniej jedna z linii tramwajowych odrestaurowany wagon. Dziś można zajrzeć do jego wnętrza, ponieważ w tramwaju funkcjonuje „Przystanek Ceramikarnia” i zaopatrzyć się w ceramiczne pamiątki związane ze Słupskiem lub wziąć udział w warsztatach z lepienia „cudów”. Tramwaj funkcjonuje w sezonie letnim jako sklepik z wyrobami słupskich ceramiczek.

GALERIA BURSZTYNOWA Galeria Bursztynowa przy ulicy Tuwima przypomina o funkcjonującym w mieście cechu brusztynników. Ma niemal półwieczną tradycję i stanowi połączenie pracowni 78

bursztynowej, galerii oraz muzeum. Prowadzone są tu również warsztaty z bursztynnictwa, podczas których można poznać mity i legendy związane z bursztynem oraz dowiedzieć się, gdzie i kiedy najlepiej go szukać. Galeria posiada dwie sale wystawowe oraz prowadzi sprzedaż wyrobów. Jedną z ciekawszych pamiątek, którą można tam nabyć są kopie bursztynowego niedźwiadka szczęścia.

SŁUPSK DLA DZIECI Dzieci odwiedzające miasto wraz z rodzicami, nie mają w Słupsku szans na nudę! Czas mogą spędzić rodzinnie, niezwykle ciekawie, ale i…. plenerowo.

SZLAK SŁUPSKIEGO NIEDŹWIADKA SZCZĘŚCIA W XIX wieku w trakcie kopania torfu niedaleko Słupska została znaleziona figurka bursztynowego niedźwiadka. Figurka ta okazała się być amuletem, który należał do łowcy niedźwiedzi, a którego wiek badacze ocenili na około 3700 lat. W ten sposób ten przynoszący szczęście, najpierw łowcy niedźwiedzi, a później Słupskowi, niedźwiadek, stał się symbolem miasta. Jego bursztynową kopię można zobaczyć w słupskim ratuszu,

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

Słupsk

a od czerwca 2017 r. kolorowe niedźwiadki można spotkać także na jego ulicach. 15 niedźwiadków tworzy swoisty Szlak Słupskiego Niedźwiadka Szczęścia, a 9 z nich można poszukiwać z książeczką z naklejkami dostępną w Centrum Informacji Turystycznej w Słupsku. Zachęcamy do poszukiwań i robienia sobie zdjęć z niedźwiadkami. A na wszystkich małych zdobywców niedźwiadków czeka dyplom - do odbioru w Centrum Informacji Turystycznej w Słupsku.

Innym ciekawym sposobem na zwiedzanie Słupska i niewątpliwą frajdą dla dzieci są questy. Na podstawie wierszowanej historyjki, szukając wskazówek, coś licząc, wypisując właściwe rzeczy maluchy, poruszają się po nieoznakowanym w terenie szlaku. W CIT dostępne są dla dzieci dwie gry miejskie – „Szlakiem Słupskich Legend”, w której Słupski Chłopczyk oprowadza dzieci po mieście opowiadając słupskie legendy oraz „Szlakiem słupskich ciekawostek przyrodniczych” – w której podczas marszu dzieci odkrywają ciekawostki dot. spotykanych po drodze drzew czy związane z rzeką Słupią i żyjącymi w niej organizmami.

Słupski Niedźwiadek Szczęścia z wzorem odzwierciedlającym oryginalny, kolorowy kolaż prac Witkacego, fot. UM

SŁUPSK INACZEJ A dla wszystkich głodnych wrażeń, odwiedzających przepiękny Słupsk, czekają na każdym kroku niespodzianki i ciekawostki takie jak...

WITKACY w Słupsku Choć samego Witkacego w Słupsku nigdy nie było to tutejsze muzeum może pochwalić się największą na świecie kolekcją prac plastycznych tego oryginalnego i interesującego artysty. Wystawa znajduje się w Białym Spichlerzu – budynku należącym do Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Na wystawie stałej pokazywane są tu wszystkie prace artysty, które są

Wystawa Witkacego, fot. arch. UM

w posiadaniu MPŚ oraz fotografie, listy i pierwodruki książek. Będąc w Białym Spichlerzu przybliżymy sobie postać Witkacego i dzieła Firmy Portretowej S.I.Witkiewicz. Na pięciu kondygnacjach obejrzymy wystawy: Witkacy inaczej…; Witkacy. Obrazy – rysunki – grafiki + archiwalia; W nawiązaniu do Witkacego od XIX do XXI wieku czy Słupsk – miasto i ludzie.

Witkacego poznamy nie tylko przez odwiedzenie go w Muzeum. Specjalnie z myślą o tym nietuzinkowym artyście został stworzony quest „Śladami Witkacego”, dostępny w słupskiej informacji turystycznej. To kolejna propozycja zabawy połączonej z odkrywaniem miasta, bogata w smaczki związane z życiem i twórczością Witkacego. Choć artysta ten w Słupsku nigdy nie zagościł, to niewątpliwie dla wielu, jest jedną z najlepszych wizytówek Słupska. Papierowa wersja podróży z Witkacym dostępna na miejscu w CIT. Witkacego poznamy także dzięki aplikacji mobilnej.

Mobilny ASYSTENT TURYSTYCZNY To nietypowy przewodnik turystyczny – aplikacja mobilna – wykorzystujący m.in. elementy rozszerzonej rzeczywistości. W Słupsku funkcjonują obecnie dwie ścieżki.

Pierwszą z nich można odnaleźć w aplikacji pod nazwą „Miasto Słupsk”, a druga to „Ścieżka Witkacego Słupsk”.

Aby skorzystać ze spaceru w ramach ścieżki należy pobrać aplikację na telefon komórkowy, a następnie załadować dowolną z nich, wybierając odpowiednią nazwę z listy w prawym, ukrytą w górnym rogu aplikacji. I gotowe!

Na terenie Słupska znajduje się po kilkanaście punktów, tzw. znaczników, w ramach obu ścieżek. Dzięki nim można obejrzeć stare zdjęcia Słupska, przyjrzeć się nieistniejącym już budynkom w 3D czy zobaczyć prace Witkacego. Prezentacjom towarzyszy czytany przez lektora tekst w języku polskim i angielskim.

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020

79

Słupsk

Jeden ze słynnych murali słupskich, fot. arch. MP

Słupski STREET-ART

BEZPŁATNE SPACERY

Wędrując po Słupsku rozglądajmy się wokół siebie. Słupski street-art to przede wszystkim 40 murali – dekoracyjnych, wielkoformatowych malowideł ściennych, których jednak stale przybywa oraz opisywane wcześniej niedźwiadki szczęścia.

W samym centrum Słupska znajduje się kilkanaście budynków ozdobionych swoistą, ilustrowaną opowieścią o mieście. Umiejscowione m. in. na ulicy Bema, Niedziałkowskiego czy Starzyńskiego, ten ostatni nawiązujący do historii miasta i jego postaci, zachwycają. Odnajdujemy tu m. in. Heinricha von Stephana, Jerzego Waldorffa, Otto Freundlicha, Gebharda von Blücher czy Trinę Papisten.

A dla wszystkich tych, którzy lubią bardziej „typowe” zwiedzanie, Słupsk przygotował cykl bezpłatnych spacerów z przewodnikiem po mieście. Do 15 września br.

Fundacja Partnerstwo Dorzecze Słupi prowadząca słupskie Centrum Informacji Turystycznej, w każdy wtorek organizuje bezpłatne spacery po mieście z przewodnikiem. Tematyka jest związana z historią i przyrodą miasta. Spacery poprowadzą eksperci, pasjonaci, historycy i miłośnicy Słupska (podmiot prowadzący: Fundacja Partnerstwo Dorzecze Słupi).

FESTIWALE, FESTIWALE Warto wiedzieć, że Słupsk to również cykliczne, odbywające się od kilkudziesięciu lat imprezy i festiwale, które przyciągają gości nie tylko z Polski, ale i zza granicy, jak Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej czy Festiwal Pianistyki Polskiej. To tylko nieliczna próbka tego, co można w Słupsku zobaczyć i usłyszeć.

A NA KONIEC…, a może NA POCZĄTEK warto odwiedzić Słupskie Centrum Informacji Turystycznej oferuje darmowe materiały o mieście i regionie. Dostępne są także publikacje o regionie, albumy, przewodniki, mapy, itp. oraz różnorodne słupskie pamiątki, takie jak np. koszulki, kubki, pocztówki, torby, magnesy, czy te bardziej niestandardowe jak skarpetki, koszulki z kredkami do malowania na nich niedźwiadków czy ołówki z nasionkami. Zapraszamy do Słupska!

Tekst: Centrum Informacji Turystycznej w Słupsku

S ŁUPSK

INFORMACJA TURYSTYCZNA

80

Ul. Starzyńskiego 8 76-200 Słupsk Tel. 59 7285041 e-mail: cit@pds.org.pl

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

sprzedaż i wynajem

APARTAMENTY nad MORZEM

BałtykApartamenty.com Poddabie.info (koło Ustki) e-mail: recepcja@hotelbaltyk.pl

W naszej ofercie znajdują się zarówno jednopoziomowe apartamenty z aneksem kuchennym, jak i przestronne, dwupoziomowe lokale. Wszystkie apartamenty posiadają duże, ustawne balkony lub tarasy po słonecznej stronie budynku. Położenie w

Obszarze Chronionego Krajobrazu, na terenie Obszaru NATURA 2000, w otulinie Słowińskiego Parku Narodowego i w zasięgu Uzdrowiska Ustka sprawia, że każdy pobyt w naszych apartamentach w Poddąbiu koło Ustki jest niezapomnianym przeżyciem.

Bezpieczne wakacje nad wodą Trwają wakacje i sezon urlopowy, a coraz ładniejsza aura sprawia, że chętniej wypoczywamy nad wodą. Tymczasem by wypoczynek ten nie zmienił się w tragedię, wystarczy przestrzegać kilku prostych zasad...

1. Pamiętajmy o tym, że bezpieczna kąpiel to kąpiel w miejscu do tego przeznaczonym, które jest odpowiednio oznakowane i w którym nad bezpieczeństwem czuwa ratownik. „Dzikie kąpieliska” zawsze mają nieznane dno i głębokość, a woda w nich może być skażona. Nie wolno pływać też na odcinkach szlaków żeglugowych oraz w pobliżu urządzeń i budowli wodnych.

2. Przestrzegajmy regulaminu kąpieliska, na którym przebywamy. Stosujmy się do uwag i zaleceń ratownika; 3. Nie pływajmy w wodzie o temperaturze poniżej 14 stopni (optymalna temperatura to 22-25 stopni); 4. Nie pływajmy w czasie burzy, mgły (kiedy widoczność wynosi poniżej 50 metrów), gdy wieje porywisty wiatr; 5. Nie skaczmy rozgrzani do wody. Przed wejściem do wody ochlapmy nią klatkę piersiową, szyję, kark, krocze i nogi – unikniemy wstrząsu termicznego, którego nasz organizm bardzo nie lubi; 6. Pamiętajmy, że materac dmuchany nie służy do wypływania na głęboką wodę, podobnie jak nadmuchiwane koło; 7. Nigdy nie wchodźmy do wody, nie pływajmy po spożyciu alkoholu; 8. Nie przystępujmy do pływania na czczo – wzmożona przemiana materii osłabia nasz organizm; 9. Nie pływajmy również bezpośrednio po posiłku – zimna woda może doprowadzić do bolesnego skurczu żołądka, co może ponieść za sobą bardzo poważne konsekwencje; 10. Nie przeceniajmy swoich umiejętności pływackich.

Jeśli chcemy wybrać się na dłuższą trasę pływacką, 82

płyńmy asekurowani przez łódź lub przynajmniej w towarzystwie jeszcze jednej osoby. Na głowie powinniśmy mieć założony czepek aby być widocznym dla innych w wodzie. Można do tego celu użyć bojki na szelkach; 11. Nie wypływajmy za daleko od brzegu po zapadnięciu zmroku. Pływanie po zachodzie słońca jest niebezpieczne; 12. Dzieci powinny bawić się w wodzie tylko pod opieką dorosłych, dobrze żeby miały złożone na siebie dmuchane rękawki, które pomogą dziecku utrzymać się na wodzie; 13. Zażywając kąpieli słonecznych zwracajmy uwagę na osoby obok nas. Może się okazać, że ktoś będzie potrzebował naszej pomocy. Jeśli będziemy w stanie mu pomóc, to zróbmy to, ale w granicach swoich możliwości. Jeśli nie będziemy czuli się na siłach, to zaalarmujmy natychmiast inne osoby; 14. Nie pływajmy żaglówkami, łódkami, czy kajakami będąc pod wpływem alkoholu, czy innych środków działających podobnie do alkoholu – za naruszenie tego zakazu grozi nam kara grzywny, a ponadto jest to niebezpieczne zarówno dla nas samych, jak i dla innych amatorów wodnych uroków; Nie zapominajmy, że należy zadbać o porządek w miejscu, w którym odpoczywamy. Pamiętajmy, że podczas naszego urlopu - złodzieje nie próżnują. Zwracajmy uwagę na rzeczy osobiste, które zabieramy ze sobą na plażę.

Tylko przestrzegając tych podstawowych zasad możemy sprawić aby nasz wypoczynek nad wodą był bezpieczny i zakończył się szczęśliwe. Pamiętajmy, że bezpieczna kąpiel zależy tylko do nas samych! Życzymy udanego urlopu.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2020 Materiał promocyjny

REZERWACJA +48 602 571 636 +48 606 459 517

Zastanawialiście się kiedykolwiek, jak wyglądałby przejazd dawnym cieszyńskim tramwajem, takim który przemierzał ulice Cieszyna w latach 1911-1921? Jakie byłoby jego wnętrze, klimat, jak wyglądałoby miasto z jego okien?

Tramwaj w Cieszynie znów ruszył! Tym razem pod postacią Tramwaj Cafe. Podróż rozpoczyna się na ulicy Menniczej 44. Zabierzemy Was do Cieszyna sprzed około stu lat, który zobaczycie przez okna tramwaju. Na końcu pierwszego wagonu znajdziecie stery, sprawiające że jazda tramwajem będzie podróżą przez smak najlepszej kawy, której u nas pod dostatkiem, zarówno tej pochodzącej ze skoczowskiej palarni kawy Tommy Cafe, jak i czeskiej palarni Cafe Eternity. Będzie to również podróż przez niebanalne smaki rumbaby - naszego specjału, sentymentalnego dla mieszkańców całego Śląska Cieszyńskiego - piwa Brackiego oraz tradycyjnego dla tutejszej kuchni strudla jabłkowego podawanego na ciepło z lodami waniliowymi i bitą śmietaną.

Na najmłodszych pasażerów w drugim wagonie czeka przytulny kąt, w którym każdy przejazd umili zabawa.

USTKA - WISŁA przez Bydgoszcz - Toruń - Częstochowa

Planujesz wyjazd w góry lub nad morze? Nic prostszego, PKS Bytów S.A. oferuje połączenie autobusowe, całoroczne z Ustki do Wisły przez piękne, malownicze tereny naszego kraju.

14:30 15:00 15:05 15:30 15:40 15:55 16:05 16:05 16:30 17:10 17:20 17:50 19:00 20:00 20:10 20:55

P O

P O

P O

P O

USTKA, PORTOWA SŁUPSK, D.A. SŁUPSK D.A. SUCHORZE KOŁCZYGŁOWY BORZYTUCHOM BYTÓW, DA. BYTÓW, D.A. LEPNICA CHOJNICE, D.A. CHOJNICE, D.A. TUCHOLA, D. PKP BYDGOSZCZ, D.A. TORUŃ, D.A TORUŃ, D.A INOWROCŁAW, D.A.

P

O P

O P

O P

13:30 13:00 13:00 12:35 12:25 12:10 12:00 11:55 11:30 10:50 10:40 10:10 09:00 08:00 07:35 06:50

22:25 23:30 23:35 00:35 01:35 02:30 02:50 02:55 04:15 04:20 05:20 05:25 05:55 06:10 06:20

P O

P O P O P O

KONIN, DWORZEC PKP KALISZ, D.A. KALISZ, D.A. SIERADZ, D.A. WIELUŃ, D.A. KŁOBUCK CZĘSTOCHOWA, D.A. CZĘSTOCHOWA, D.A. KATOWICE, D.A. KATOWICE, D.A. BIELSKO BIAŁA, DA. BIELSKO BIAŁA, D.A. SKOCZÓW, D.A. USTROŃ, CENTRUM WISŁA CENTRUM

O P

O P O P O P

05:20 04:15 04:10 03:10 02:10 01:15 00:55 00:50 23:30 23:25 22:25 22:20 21:50 21:35 21:25

KURSY POSPIESZNE, CAŁOROCZNE

O

ODJAZD

P

PRZYJAZD

99% zniżki dzieci do lat 4

USTKA

BYDGOSZCZ

O

20% zniżki uczniowie do 24 lat studenci do 26 lat dzieci w wieku 4-7 lat seniorzy pow. 60 lat

TORUŃ

CZĘSTOCHOWA

WISŁA

SPRZEDAŻ BILETÓW www.e-podroznik.pl oraz u kierowcy REZERWACJA BILETÓW tel. 533 332 809 W związku z sytuacją epidemiologiczną kurs może zostać zawieszony lub uruchomiony w późniejszym terminie