Tramwaj Turystycznie nr 4/2021

Nr 4, lato 2021 ISSN: 2719-4477 / Cena: Bezpłatny

Karmy dla zwierząt.

Tu kupisz najtaniej.

Sprzedaż wysyłkowa.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE

Tydzień Kultury Beskidzkiej 2017, zespół Plamycze z Sofii (Bułgaria), fot. Daniel Franek / Okiem Fotoreportera

tel. +48 501 725 441 Bugajska 37, Częstochowa www.pethouse.pl

www.tramwajcieszynski.pl

Częstochowa, ul. Bugajska 37 tel. +48 509 972 222, www.kosiary.com

Nr 4, lato 2021

SALON SPRZEDAŻY

Powiat Cieszyński

Powiat Słupski

Słupsk

JAK ZAŁOŻYĆ FIRMĘ W CZECHACH? Prowadzimy kompleksową opiekę rachunkową dla podmiotów

gospodarczych, pomagamy w założeniu firmy, sprzedaży działającej spółki, oferujemy usługę wirtualnego biura i miejsca rejestracji firmy.

BIURO RACHUNKOWE / WIRTUALNE BIURO INSTRASTAT / FIRMA W CZECHACH

PROCART Group s.r.o.

Štefanikova 123/22, 73701 Český Těšín

+420 732 763 216, www.procart.cz

Podróż w czasie z filiżanką aromatycznej kawy!

Wizyta w Tramwaj Cafe to podróż w czasie, do początku XX wieku, kiedy to w Cieszynie działało połączenie tramwajowe. Łączyło ono dwa brzegi rzeki Olzy. Przez „okna” naszego tramwaju możecie podziwiać obecnie polską i czeską stronę, niegdyś jednego miasta. Przez okna pierwszego wagonu, siedząc na tramwajowych drewnianych ławkach, można obserwować zatrzymanych w kadrze ludzi z tamtej epoki w ich codziennej aktywności. Z kolei w Sali Cesarskiej Tramwaj Cafe udokumentowany został przejazd cieszyńskiego tramwaju, przystanek po przystanku. W tym wagonie można usiąść wygodnie w fotelach i odpocząć. To także miejsce, gdzie zlokalizowaliśmy kącik dziecięcy przeznaczony do zabaw dla najmłodszych pasażerów naszego tramwaju. Niezwykłą atmosferę Tramwaj Cafe

zapraszamy codziennie 9-18 +48 602 571 636 MENNICZA 44, CIESZYN

dopełnia zapach świeżo zmielonej kawy podawanej na wiele sposobów również alternatywnych, aromatycznej herbaty „na patyku” oraz smaki niebanalnych ciast, wśród których nie brakuje opcji wegańskich i ze śladową zawartością glutenu. A to oczywiście nie wszystko!

Tramwaj Cafe posiada bogatą kolekcję rumów oraz szeroką gamę cieszyńskiego piwa.

Wybieracie się do Cieszyna? Koniecznie zatrzymajcie się, choć na chwilkę, w Tramwaj Cafe, zapytacie Motorniczego o Rum Babę – nasz popisowy mini deser!

W okresie letnim można poleżakować na łące przed Teatrem im. Adama Mickiewicza, w tramwajowym letnim ogródku.

sprawdź szczegóły FB/TRAMWAJ.CAFE INSTAGRAM/TRAMWAJCAFE

Strumień Chybie Zebrzydowice

Rozkład Jazdy: Hażlach Śląsk Cieszyński

Skoczów

3-47

Powiat słupski

48-67

Słupsk

69-79

Český Těšín

CIESZYN

Goleszów Brenna

Ustroń

Ropica Frydek-Mistek

rozklad jazdy

Karwina

Ochaby Wielkie

Wisła

Szerokiej i! g o r d j e n z c e i p i bez

Jabłonków

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego

Istebna

Jaworzynka

Z A ŁO G A T R A M WA J U: DYSPOZYTOR: Wojciech Krawczyk, MOTORNICZY: Urszula Markowska tel. 577 148 965 DZIAŁ MARKETINGU: Piotr Czerwiński tel. 602 571 638

ZAJEZDNIA: Cieszyn, ul. Mennicza 44

ŹRÓDŁO ZDJĘCIA OKŁADKI: fot. Daniel Franek/Okiem Fotoreportera

BAZA: Fundacja LOKALSI Cieszyn, ul. Bielska 184

DRUKARNIA: Drukarnia „KOLUMB” 41-506 Chorzów, ul. Kaliny 7

LAYOUT I SKŁAD KOMPUTEROWY Małgorzata Perz OPRACOWANIE GRAFICZNE REKLAM Małgorzata Perz, Rafał Łęgowski

Wydawca magazynu „Tramwaj Cieszyński” nie ponosi odpowiedzialności za treści reklam i art. sponsorowanych, a także za poglądy autorów zawarte w zamieszczonych tekstach. Reprodukcja oraz przedruk wyłącznie za zgodą wydawcy. Wszystkie materiały publikowane w niniejszym magazynie są własnością wydawcy i są chronione prawami autorskimi.

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

3

Koniaków

1 2 0 2 E J C A K WA Tramwaj Turystycznie po raz kolejny zaprasza w ciekawą podróż, która być może zachęci do wyboru miejsca na urlop, krótki odpoczynek czy weekendowy wypad.

Oddajemy w ręce czytelników wakacyjny numer, który pozwoli poznać wiele niezwykłych miejsc i ich historii. Po raz kolejny odwiedzamy partnerskie powiaty cieszyński i słupski. Miejsca oddalone o ponad 700 km, choć tak bardzo różne ukazują niezwykłe bogactwo regionów, dając tym samym obraz pięknej i bogatej Polski. W góry czy nad morze? Tą decyzję musicie już podjąć sami.

ŚLĄSK CIESZYŃSKI Specyficzne dla regionu jest zróżnicowane ukształtowanie terenu i wynikająca z tego faktu różnorodność charakteru poszczególnych jego części.

Na południowym wschodzie wznoszą się Beskidy

z zalesionymi stokami, a im dalej na północ, tym teren robi się coraz bardziej płaski, aby w końcu przeobrazić się w krajobraz nizinny obfitujący w liczne akweny wodne ze Zbiornikiem Goczałkowickim na północnej granicy regionu. Wyjątkowość tego regionu jest wynikiem przenikania się wielu różnorodnych czynników. Na dzisiejszy wizerunek cieszyńskiej ziemi ogromny wpływ mieli i mają jej mieszkańcy. Współistnienie wyznań religijnych, różnice wynikające z kultury związanej z regionem, złożony proces kształtowania się tożsamości narodowej oraz historyczne zmiany przynależności państwowej odcisnęły trwałe piętno na społeczeństwie Śląska Cieszyńskiego.

Bogactwo historyczne, wyjątkowa kultura, zabytki sakralne, atrakcje turystyczne, szlaki górskie czy urokliwe stawy tworzą całokształt zachęcający do bliższego poznania i zobaczenia wszystkiego z bliska. Warto wybrać to miejsce na rodzinne wakacje, aktywny wypoczynek czy weekendowy wypad.

wypoczynkiem, warto spędzić tu urlop o każdej porze roku, gdyż w zasięgu ręki jest wiele możliwości i atrakcji. Oprócz wielu walorów przyrodniczych i kulturowych, atutem regionu słupskiego są liczne gospodarstwa agroturystyczne, życzliwi ludzie, ich gościnność oraz smaczna kuchnia. Na ziemi słupskiej panują idealne warunki do uprawiania turystyki aktywnej: windsurfingu, kajakarstwa, wycieczek rowerowych, pieszych wędrówek, jazdy konnej, wędkarstwa morskiego i myślistwa. Podziwiać tu można bogactwo przyrody oraz zabytkową zabudowę o konstrukcji szachulcowej z XVII i XIX wieku. Wypoczynek na wsi regionu słupskiego to mądry wybór każdego turysty.

POWIAT SŁUPSKI Niewiele jest w Polsce takich miejsc jak powiat słupski. Jego magia to szum morskich fal Bałtyku, piękno krajobrazów, malownicze wzgórza, pełne tajemnic lasy, a wśród nich liczne jeziora i rzeki – Słupia ze Skotawą, Łeba, Wieprza i Łupawa. Mimo, że region słupski utożsamiany jest głównie z letnim

Dzięki morzu możliwości każdy znajdzie tu coś dla siebie!

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Jastrzębie-Zdrój

Strumień

Zebrzydowice

Ochaby Wielki

Karwina

Hażlach

Český Těšín

CIESZYN

Skocz

Goleszów

Ropica Frydek-Mistek

Jabłonkó

Śląsk

CIESZYŃSKI 6

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

mień

Jastrzębie-Zdrój Strumień

ŚLĄSK CIESZYŃSKI,

Chybie

Ochaby Wielkie

Karwina Bielsko-Biała

atrakcje bez granic!

Wielkie

Hażlach

Český Těšín

CIESZYN

Skoczów

Goleszów Brenna

Ustroń

Ropica Frydek-Mistek

Bielsko-Biała

Śląsk Cieszyński - specyficzne dla tego regio-

Skoczów

nu jest zróżnicowane ukształtowanie terenu i wynikająca z tego faktu różnorodność

Wisła

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego

Jabłonków Istebna Koniaków Jaworzynka

charakteru poszczególnych jego części. Na południu wznoszą się Beskidy z zalesionymi

w

onków

Chybie Zebrzydowice

stokami, a im dalej na północ, tym teren robi sięBrenna coraz bardziej płaski, aby w końcu prze-

Ustroń

obrazić się w krajobraz nizinny obfitujący w liczne akweny ze Zbiornikiem Goczałkowickim na północnej granicy regionu. Wyjątkowość tego obszaru jest wynikiem prze-

Wisła

nikania się wielu różnorodnych czynników.

Park NaKrajobrazowy dzisiejszy wizerunek cieszyńskiej ziemi Beskidu ogromny wpływ mieli i mają jej mieszkańcy. Śląskiego Współistnienie wyznań religijnych, różnice wynikające z kultury związanej z regionem,

Istebna

złożony proces kształtowania się tożsamości Koniaków narodowej oraz historyczne zmiany przyna-

leżności państwowej odcisnęły trwałe piętno Jaworzynka na społeczeństwie Śląska Cieszyńskiego.

Bogactwo historyczne, wyjątkowa kultura, zabytki sakralne, atrakcje turystyczne, szlaki górskie czy urokliwe stawy tworzą całokształt zachęcający do bliższego poznania i zobaczenia wszystkiego z bliska. Warto wybrać to miejsce na rodzinne wakacje, aktywny wypoczynek czy weekendowy wypad. Do dyspozycji turystów jest bardzo dobrze rozwinięta baza noclegowa (ponad 24 tys. miejsc noclegowych), do której zalicza się m.in.: hotele, sanatoria, schroniska, pensjonaty oraz gospodarstwa agroturystyczne.

Do wycieczek w Beskidy nie trzeba nikogo specjalnie namawiać. Malowniczość i dostępność tych gór dla turystów o różnym stopniu sprawności fizycznej i wspaniałe zabytki, które można podziwiać we wsiach i miastach, zachęcają do czynnej turystyki. Beskidy są wyjątkowym regionem również dlatego, że o każdej porze roku można tu znaleźć coś dla siebie.

Najważniejsze miejscowości turystyczne w okolicy to: Wisła, Brenna, Istebna, Ustroń, Skoczów, Hażlach czy Cieszyn. Dawniej w góralskich wsiach podstawowym źródłem utrzymania było pasterstwo, a dokładniej szałaśnictwo, dziś jednak miejscowa ludność jest nastawiona na wykorzystywanie turystycznych, uzdrowiskowych i wypoczynkowych walorów swojej małej ojczyzny. Dodatkową atrakcją dla turystów odwiedzających Trójwieś Beskidzką są liczne na halach stada owiec.

Architektura - dla niej warto odwiedzić Śląsk Cieszyński Ważnym miejscem na mapie tego regionu jest Cieszyn.

Jako stolica Śląska Cieszyńskiego z bogatą i odległą historią zaprasza do zwiedzania zabytków i podziwiania niezwykłej architektury. Pierwszym księciem cieszyńskim został Mieszko, założyciel linii Piastów cieszyńskich. Jako stolica księstwa Cieszyn nadal zyskiwał na znaczeniu i był rozbudowywany. Największy rozwój przypadł na lata panowania księcia Przemysława I Noszaka, który w 1374 nadał Cieszynowi nowe prawa miejskie na wzór Wrocławia i w miejsce drewnianego zamku wzniósł murowany. Habsburgowie – rządzili Księstwem Cieszyńskim od 1653 r. i jako władcy Królestwa Czech, i jako prywatni właściciele – do 1918 r. Do początków XX w. wybudowano w mieście wiele obiektów, które służą Cieszynowi do dziś.

Zwiedzanie Cieszyna warto rozpocząć na cieszyńskim rynku. Wokół niego wznosi się wiele zabytkowych kamieniczek, ratusz i najstarszy w mieście hotel „Pod Brunatnym Jeleniem”. Niedaleko można jeszcze zajrzeć do Teatru Adama Mickiewicza przy Placu Teatralnym 1.

Budynek teatru, który zaprojektowali europejskiej sławy architekci wiedeńscy. Ma widownię na 630 miejsc i obrotową scenę. Z zewnątrz zachwyca. Od wewnątrz – jeszcze bardziej. By poznać historię i tradycję miasta

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

7

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

kilka dawnych obiektów wkomponowanych w zieleń parku. Wieża Piastowska z XIV w. ma 29 m i wejście na nią jest po prostu obowiązkowe. Z jej szczytu rozpościera się TAKI WIDOK, że aż nie chce się schodzić w dół.

Zamek Cieszyn to również instytucja, która mieści się w Pałacu Myśliwskim wybudowanym przez Habsburgów na Wzgórzu Zamkowym. Na swoich wystawach prezentuje m.in. nowoczesne wzornictwo i tradycyjne rzemiosło w nowej roli. Na terenie Wzgórza Zamkowego znajduje się jedno z ważniejszych miejsc w tym mieście - Rotunda z XI w. To jedna z najstarszych świątyń chrześcijańskich w Polsce, której wizerunek znajduje się na banknocie 20-złotowym. Ale Wzgórze Zamkowe to również Browar Zamkowy Cieszyn znany w środowisku birofilów i nie tylko. Nie dość, że warzy piwo według starych zasad nieprzerwanie od 1846 roku, to jeszcze leży na śląskim Szlaku Zabytków Techniki i jest otwarty na swoich gości.

Tu jest początek i koniec Polski fot. Wieża Piastowska

warto udać się do Muzeum Śląska Cieszyńskiego. Ekspozycją stałą jest wystawa „Na skrzyżowaniu wielu kultur”, która dokumentuje najstarsze dzieje Cieszyna i Śląska Cieszyńskiego. Stamtąd obowiązkowym kierunkiem jest ul. Głęboka – główna ulica Cieszyna, od wieków łącząca rynek ze Wzgórzem Zamkowym. Jej poziom był niższy niż poziom chodników – aby umożliwić przejście z jednej strony ulicy na drugą, przerzucone były mostki. Niegdyś zwana też ul. Polską. Kamienice z różnych okresów tworzą specyficzny klimat Cieszyna.

Można tu zrobić zakupy, ale także skorzystać z oferty kawiarni. Będąc na tej ulicy warto zajrzeć również do Muzeum Drukarstwa, które upamiętnia bogate tradycje drukarskie regionu. Można śmiało przyznać, że jest to jedno z najlepiej zachowanych i najbogatszych zbiorów tego rodzaju w całym kraju. W Muzeum zachowano typograficzną drukarnię od czcionek, matryce i klisze po urządzenia i maszyny odlewnicze, drukujące i introligatorskie. Najstarszą, pełnosprawną maszyną do drukowania jest pochodząca z XIX w. Bostonka. Można tu wziąć udział w warsztatach graficznych, introligatorskich i typograficznych. Stąd już całkiem blisko na Wzgórze Zamkowe, gdzie wszystko się zaczęło. Pierwotny drewniany gród w XIV w. zastąpiono murowanym gotyckim zamkiem książęcym, który został zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej. Habsburgowie przebudowali całą Górę Zamkową w 1840 r., pozostawiając 8

Opuszczając Wzgórze Zamkowe obowiązkowym kierunkiem jest rzeka Olza i Most Przyjaźni.

Są tacy, którzy twierdzą, że Cieszyn jest największym miastem w Polsce, bo... nie zmieścił się w granicach państwa. Przez lata był podzielony, a granica na Olzie była pilnie strzeżona. To jednak zmieniło się po wejściu Polski i Czech do Unii Europejskiej, a potem do strefy Schengen.

Rzeka Olza jest najważniejszą rzeką Śląska Cieszyńskiego (płynie także przez Krainę Górnej Odry). Łącznik obu, podzielonych granicą państwową części, współtworzących dzisiaj Euroregion Śląsk Cieszyński.

Rzeka od zawsze odgrywała ważną rolę w dziejach i kulturze mieszkańców Śląska Cieszyńskiego. Olza stanowi bowiem oś dzielącą region na część wschodnią i zachodnią. Źródła rzeki biją na stokach Karolówki i Gańczorki w Beskidzie Śląskim, w Istebnej, po polskiej stronie

fot. Widok ze Wzgórza Zamkowego

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

Karwina

Skoczów

Hażlach

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

granicy. Stąd płynie początkowo na zachód, by po czeskiej stronie granicy, w Jabłonkowie, zmienić kierunek na północny. W Cieszynie Olza staje się rzeką granicz- CIESZYN Český Těšín ną, ale tylko do Karwiny.

Po upadku cesarstwa i zakończeniu I wojny światowej Cieszyn, jak i cały Śląsk Cieszyński, stał się teBrenna Ropica rytorium spornym pomiędzy Polską i Czechosłowacją.

W styczniuFrydek-Mistek 1919 doszło do wojny. Spór został rozstrzygnięty przez paryską Radę Ambasadorów w 1920, która podzieliła Śląsk Cieszyński i Cieszyn wzdłuż rzeki Olzy.

Najstarsza część miasta znalazła się w granicach Polski, zaś przemysłowa z dworcem kolejowym i wodociągami Park w granicach Czechosłowacji. I tak Cieszyn pozostaje Krajobrazowy podzielony do dzisiaj. Już tylko z kart historii obecni Beskidu mieszkańcy mogą wspominać jeżdżący kiedyś tramwaj Śląskiego na drugą stronę Olzy. Za to do dzisiaj doskonale wielu mieszkańców pamięta straż graniczną i długie kolejki na granicy w czasach PRL-u. Granica na Olzie w naturalny sposób generowała problemy przemytnicze. Zarówno Polacy jak i Czesi znajdowali atrakcyjne dla siebie toKoniaków wary. Dla Polaków były to wszelkiego rodzaju przybory Jaworzynka szkolne od teczki po ołówki, obuwie i sprzęt sportowy, owoce cytrusowe i gumy do żucia. Czesi gustowali w polskich słodyczach, drzwiach harmonijkowych, wyrobach z wikliny, sztucznych choinkach, sztucznych kwiatach i wieńcach nagrobnych. Kupowali i kupują w ilościach hurtowych polskie ziemniaki, ogórki i cebulę. Szczególnym zjawiskiem w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku był przemyt alkoholu organizowany przez tzw. „mrówki”. Przy stosunkowo dużym bezrobociu ten proceder łagodził skutki braku pracy.

Przemytnicy działali zazwyczaj w kilkunastoosobowych grupach. Ci, którzy przenosili towar przez granicę, nie musieli się martwić o jego zbyt.

Ale Cieszyn to nie jedyne atrakcyjne przejście graniczne na Śląsku Cieszyńskim. We wsi Jaworzynka na tzw. Trójstyku łączą swoje granice trzy państwa - Polska, Czechy i Słowacja. Stanowi on atrakcję turystyczną, kulturową i historyczną. Topograficzny punkt, gdzie zbiegają się miejscowości Istebna, Hrcavy i Cierny, znajduje się w głębokim na 8 m i szerokim na 34 m jarze-potoku i stanowi środek okręgu opisanego na wierzchołkach trójkąta równoramiennego, wyznaczonego przez trzy stojące granitowe obeliski. Dostęp do Trójstyku, wzdłuż granicy polsko-czeskiej dla pieszych, rowerzystów i zwiedzających Przekraczanie granicy kiedyś zabierało z wózkami, ułatwiają wyłożone płytkami schody oraz 90 czas i wiązało sie z uciążliwymi procedumetrowa ścieżka asfaltowa.

Do Czech możemy przejść również w miejscowościach: rami. Wielogodzinne oczekiwanie Cieszyn Boguszowice, Marklowice Górne, Zebrzydowiw kolejce, kontrole paszportu, bagażnika ce, Kaczyce Dolne, Wisła - Stożek, Wisła - Jawornik, i pytania o cel podróży - nie zawsze były Wielka Czantoria, Leszna Górna, Puńców. miłe. Z radością powitano otwarcie graTekst, źródło: www.openairmuseum.info/pl/ nicy na Olzie. fot. Narodowe Archiwum Cyfro we. Posterunek moście w Cieszy Straży Graniczne nie (granica z Cz j na echosłowacją); 1928 r.

1928

1950+

2007

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

9

Bielsko

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Jastrzębie-Zdrój Strumień

Chybie Zebrzydowice

Ochaby Wielkie

Karwina

Skoczów

Hażlach fot. Maciej Niesłony

posmakuj historii

Český Těšín

CIESZYN

Goleszów

BROWAR ZAMKOWY Ropica

Ustroń

Frydek-Mistek

w Cieszynie

W

Browar Zamkowy w Cieszynie jest jednym z najstarszych browarów na świecie, pracującym nieprzerwanie od 1846 roku i wytwarzającym piwo według tradycyjnych technologii.

Gdy w 1653 roku zmarła księżna Elżbieta Lukrecja, dobra Piastów cieszyńskich ostatecznie przejął cesarz i król Czech Ferdynand III Habsburg, majątki przekazano w zarząd tzw. Komorze Cieszyńskiej, której siedzibę wyznaczono na zamku w Cieszynie. Już w następnym roku na wzgórzu warzono własne piwo. W 1659 roku rozpoczęto rozbiórkę części zamku uszkodzonej w czasie wojny trzydziestoletniej, a na miejscu warowni w pobliżu 10

gotyckiej Wieży Piastowskiej wzniesiono zabudowania gospodarcze i pierwszy browar zamkowy.

Rozpoczęło to wieloletni spór mieszczan z zarządJabłonków cami Komory Cieszyńskiej. Do tej pory dochody z produkcji i sprzedaży piwa były najważniejszą pozycją budżetu miasta i w wielkim stopniu pokrywały jego potrzeby. Toteż rada miasta wielokrotnie występowała do władz zwierzchnich o zamknięcie warzelni zamkowej powołując się na różne przywileje. Mimo niekończących się zabiegów, listów i petycji w obronie „najcenniejszego klejnotu” miasta, a nawet orzeczeń mówiących, że piwowarstwo jest wyłącznie przywilejem mieszczańskim, browaru zamkowego nie zamknięto. Mało tego, najzamożniejsi obywatele miasta sami kupowali piwo na

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

J

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

hybie

Bielsko-Biała

fot. Wikipedia

Brenna

troń

Wisła

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego

Istebna Koniaków fot. Christian Parma Jaworzynka

Korytko brzeczkowe inaczej korytko Granta. Z umocowanych powyżej kraników spływa przefiltrowana brzeczka (półprodukt stosowany przy produkcji piwa lub miodu pitnego).

zamku, ponieważ w tym czasie było ono zdecydowanie lepsze od mieszczańskiego. Piwo z Cieszyna szybko stało się popularne nie tylko w Księstwie Cieszyńskim, ale w całej monarchii habsburskiej.

Takie były początki Browaru Zamkowego w Cieszynie. Od tamtej pory działa nieprzerwanie, warząc najlepsze piwo na tym terenie. Na przestrzeni lat zmieniali się właściciele, ale nie zmienił się sposób warzenia piwa.

Browar Zamkowy to wysoki budynek trójkondygnacyjny, złożony z czterech skrzydeł, z prostokątnym dziedzińcem wewnątrz. Interesującym obiektem jest odrębna, wysoka piwnica wydrążona pod wzgórzem zamkowym, prawie do połowy dziedzińca średniowiecznego zamku. Tunel służył do składowania lodu wykorzystywanego w procesie produkcyjnym. Browar rozwijał się i rozbudowywał do I wojny światowej, dlatego dziś stanowi zespół zabudowań w różnych stylach architektonicznych – od biedermeieru po neogotyk. Po zakończeniu I wojny światowej w 1920 roku Browar Zamkowy upaństwowiono i powołano w jego miejsce Państwowe Zamkowe Zakłady Przemysłowe w Cieszynie. Browar nie zaprzestał też produkcji w czasie II wojny światowej.

Browar Zamkowy jest czynny w tym samym budynku nieprzerwanie od ponad 170 lat. Tworzy piwa przy

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

11

ŚLĄSK CIESZYŃSKI Český Těšín

CIESZYN

zastosowaniu tradycyjnej metody dolnej fermentacji Ropica w otwartych kadziach. Do dziś w procesie produkcji wykorzystywane są maszyny z przełomu wieku, m.in.

Frydek-Mistek korytko Granta czy młynek do słodu ciemnego. Zwiedzający mają możliwość zobaczyć, jak przebiega proces warzenia piwa.

Niemal wszystko z tamtych czasów istnieje tu do dzisiaj. W malowniczych piwnicach, w których czuć przenikliwy chłód, znajdują się niewielkie baseny z piwem pokrytym grubą pianą. W zależności od jego rodzaju jest ona jasna i delikatna lub gęsta i ciemna. To właśnie unikatowe kadzie fermentacyjne. Obok warzelni znajduje się kamienny portal z bramą. Za nią ciągnie się kilkudziesięciometrowy tunel prowadzący w głąb wzgórza. To pierwsza leżakownia. Zakątków, sekretnych przejść i korytarzy jest tu o wiele więcej.

Fakt, że browar zachował się do dzisiaj w takim stanie, umożliwia warzenie tutaj piwa z sercem i cierpliwością.

W browarach przemysłowych produkcja trunku może się zmieścić nawet w dwóch tygodniach. Tutaj trwa to kilka razy dłużej – od kilku tygodni nawet do roku!

Browar Zamkowy ma także charakter „żywego muzeum piwowarstwa”. Na jego terenie funkcjonuje wystawa muzealna, ukazująca historię browaru oraz piwowarstwa na Śląsku Cieszyńskim. Na uwagę zasługują autentyczne maszyny i narzędzia oraz eksponaty birofilskie. fot. Christian Parma – Browar zamkowy tkwi w swojej tradycyjnej technologii. Utrzymanie i konserwacja tego sprzętu to ogromny wysiłek i wydatek. Dlatego wartość tego piwa jest mierzo- sposobom. Zyskujemy dzięki temu coś wyjątkowego i nie na zupełnie inaczej. Jasne, że łatwiej byłoby wprowadzić do zastąpienia – wiarygodność. A to jest warte więcej niż tu nowe technologie, które szybko przyniosłyby zysk, jed- pieniądze. Kontynuujemy więc niezwykłą opowieść, która nak wolimy utrudnić sobie życie pozostając wierni starym rozpoczęła się 175 lat temu – mówi Adam Leda, szef browaru.

Dzisiaj oprócz tradycyjnego piwa, powstaje tutaj ponad 40 różnych piwnych pozycji. Wśród nich są Lager, Mastne, Double IPA, West Coast IPA, Porter, Stout, Koźlak, Angielski Lord, Guślarz Cieszyński, pszeniczne z truskawkami, piwo z dodatkiem marakui, kwaśne pszeniczne z dodatkiem mango. Jest też Noszak – piwo Śląska Cieszyńskiego.

NOSZAK – w hołdzie dla cieszyńskiego księcia

fot. Christian Parma, młynek do słodu ciemnego

12

Piwo Noszak, warzone w historycznym Browarze Zamkowym Cieszyn tradycyjnymi metodami, przepełnione jest pasją ludzi i magią miejsca. Stworzone zostało w hołdzie dla Przemysława I Noszaka, księcia cieszyńskiego panującego w latach 1358-1410, jednego z najwybitniejszych dyplomatów XIV-wiecznej Europy.

Recepturę tego piwa oparto jedynie o trzy naturalne piwne składniki: jęczmień, drożdże i wodę.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

Goleszów

Jabłonków

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

w

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

13

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Jastrzębie-Zdrój Strumień Chybie Zebrzydowice fot. Szkoła Podstawowa im. Gustawa Morcinka w Skoczowie przy ul. Mickiewicza 11.

Ochaby Wielkie

Karwina

Gmina Skoczów, SZLAK MORCINKOWSKI Hażlach

Český Těšín

CIESZYN

Ropica

Gmina Skoczów jest malowniczym zakątkiem Frydek-Mistek powiatu cieszyńskiego, wkomponowanym w krajobraz Beskidu Śląskiego. Uroku temu miejscu dodaje położenie nad Wisłą, u podnóża wzgórza Kaplicówka, w zielonej okolicy.

Zaletą tego terenu są doskonałe warunki do aktywnego wypoczynku – pieszych wędrówek czy jazdy na rowerze. Latem znakomite warunki znajdą tutaj amatorzy wędkowania.

Ale będąc w gminie Skoczów, warto również zobaczyć samo serce miasta – skoczowski rynek – ma niepowtarzalny klimat, który podkreślają secesyjne kamieniczki. Atrakcją rynku jest także znajdująca się na środku 14

Skoczów

Goleszów Brenna

Ustroń

placu fontanna z barokową figurą Neptuna zwanego też Jonaszem albo Trytonem. Jest to dzieło skoczowskiego mieszczanina, rzeźbiarza Wacława Donaya.

Wisła

Skocz do Skoczowa Właśnie od przestrzeni miejskiej Skoczowa – zwłaszcza Jabłonków w tym roku – warto rozpocząć piesze wędrówki. Co ciekawe, w sierpniu przypadną 130. urodziny Gustawa Morcinka – pisarza mieszkającego niegdyś w Skoczowie – to doskonała okazja do przemierzenia „Szlaku Morcinkowskiego”.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

Park Krajobraz Beskid Śląskieg

Istebna

Konia Jaworzynka

Park obrazowy eskidu skiego

Koniaków

Co można zobaczyć idąc śladami Gustawa Morcinka?

Szlak rozpoczyna się blisko skoczowskiego Rynku przy ul. Fabrycznej 5, gdzie mieści się muzeum. W pomieszczeniach pięknej, XVIII-wiecznej kamienicy prezentowane są pamiątki związane z życiem i twórczością autora „Łyska z pokładu Idy”. Ponadto są tu ekspozycje poświęcone dziejom Skoczowa i Śląska Cieszyńskiego.

Drugim punktem na szlaku jest Słoneczna Willa Gustawa Morcinka przy ul. Leśnej 2. Jego ukochany dom – od początku otwarty dla przyjaciół, znajomych, dziennikarzy i uczniów. Plan budowy własnego wymarzonego domu pozwoliła zrealizować Morcinkowi nagroda literacka za „Wyrąbany chodnik” oraz inne honoraria autorskie. W 1964 r. w jego domu otwarto Muzeum Biograficzne. Placówka cieszyła się dużą frekwencją, odwiedzana głównie przez wycieczki szkolne z całego kraju. Została zamknięta w 1974 r., a jej pamiątki obecnie znajdują się w muzeum przy ul. Fabrycznej 5.

Kolejnym przystankiem na szlaku jest dom przy obecnej ul. Krzywej 16, w którym Morcinek mieszkał w latach 1919-1925. W pierwszych latach po jego przybyciu do Skoczowa. Wynajął wówczas pokój w domku za fabryką sukna Inochowskiego, u zarządcy folwarku, rolnika na emeryturze Jana Klepka.

Morcinek w latach 1930-1934, dzięki poprawie sytuacji materialnej i rozpoczęciu kariery literackiej, zaBielsko-Biała mieszkał w nowej, okazałej kamienicy przy dzisiejszej ul. Mickiewicza – to czwarty punkt na szlaku.

Piąty punkt to ulica Gustawa Morcinka, znajdująca się na największym osiedlu spółdzielczym w Skoczowie – na Górnym Borze. Nazwa pojawiła się na planach budowlanych w 1978 r. Jako pierwszych meldowano przy ul. G. Morcinka w maju i czerwcu 1981 r. mieszkańców bloku nr 9. Przy tej ulicy znajduje się większość bloków, szkoła, przedszkole, banki i placówki handlowe.

Szóstym obiektem na szlaku morcinkowskim jest Szkoła Podstawowa im. Gustawa Morcinka przy ul.

Mickiewicza 11, w której od 1922 r. pełnił obowiązki nauczyciela w Szkole Wydziałowej jako wykładowca języka polskiego i historii, a od 1923 r. dodatkowo w Szkole Dokształcającej Przemysłowej. Prowadził bibliotekę szkolną, propagował czytelnictwo, pisał i wystawiał wraz uczniami Jasełka, współorganizował festyny szkolne. Był działaczem miejscowego Koła Macierzy Szkolnej. Szkoła była kopalnią tematów do felietonów pedagogicznych, opowiadań i powieści, jednak szybki rozwój kariery literackiej utrudniał pełnienie obowiązków nauczycielskich. W 1938 r. Gustaw Morcinek zrezygnował z pracy w szkole i na zaproszenie Józefa Kreta rozpoczął wykłady na Uniwersytecie Ludowym w Nierodzimiu. Po wojnie nie wrócił do szkolnictwa,

ale miał stały kontakt z dziećmi i młodzieżą, także ze skoczowskiej szkoły. W pierwszą rocznicę śmierci pisarza Szkoła Podstawowa nr 1 w Skoczowie otrzymała imię Gustawa Morcinka. Na ścianie frontowej gmachu wmurowano tablicę pamiątkową z płaskorzeźbą przedstawiającą popiersie patrona, a w westybulu stanęło popiersie Gustawa Morcinka, dzieło Artura Cienciały z Wisły.

Siódmym punktem na szlaku jest dom, w którym Morcinek mieszkał w latach 1927-1929. Wówczas wynajmował mieszkanie w nowo zbudowanym domu Doenemarków przy ul. Szpitalnej. W sąsiedztwie znajdowały się domy zaprzyjaźnionych rodzin dra Pawła Raszki i adwokata Karola Kiszy.

W czasie krótkiego małżeństwa z Zuzanną Lazarówną, nauczycielką Szkoły Ludowej w Skoczowie, Gustaw Morcinek wynajmował mieszkanie na pierwszym piętrze willi adwokata Karola Kiszy, przy ul. Cieszyńskiej. Jest to ósmy punkt na szlaku.

Ostatnim punktem na szlaku jest pomnik Gustawa Morcinka przy zbiegu ul. Mickiewicza i Cieszyńskiej.

Pomnik został odsłonięty w 1987 r. Od tego czasu Morcinek, siedząc w fotelu, z tego uroczego zakątka miasta, spokojnie spogląda na Skoczów.

fot. Wojciech Wandzel

na

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Muzeumwa Morcinka im. Gusta

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

15

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Jastrzębie-Zdrój

Strum

Zebrzydowice

HAŻLACH ruch i wypoczynek

Ochaby W

Karwina

Gmina Hażlach to nie tylko fabryka zdrowej, ekologicznej żywności, ale przede wszystkim ciekawy punkt na turystycznej mapie Śląska Cieszyńskiego. Wizyta w gminie to okazja do obejrzenia zabytków architektury drewnianej, podążania śladami legend, podań czy poznania wielkich i zasłużonych mieszkańców.

Nie można również pominąć Domu Przyrodnika. To niezwykłe miejsce, w którym w sposób nowoczesny i ciekawy prezentowana jest historia rozwoju rolnictwa i osadnictwa w tym regionie.

16

Hażlach

HAŻLACH – odkryć nieodkryte Český Těšín

CIESZYN

Spichlerz – jedno lub kilkukondygnacyjna budowla przeznaczona do przechowywania materiałów sypkich, Ropica głównie ziaren zbóż luzem lub w workach, charakteryzująca się zwartą bryłą, stromymi dachami, trójkątnyFrydek-Mistek mi szczytami i niewielkimi oknami. Spichlerze wiejskie były najczęściej wykonywane z drewna jako dwukondygnacyjne, otoczone galerią na poziomie jednej lub obu kondygnacji. Kryte dachem cztero lub dwuspadowym.

Najczęściej miały jedno duże wejście i kilka mniejszych okien. Jako element zabudowań dworskich najczęściej murowany ze zdobieniami na fasadzie.

Zaadaptowanie budynku dawnego spichlerza na Dom Przyrodnika wraz z zagospodarowaniem terenu znacząco podniosło atrakcyjność turystyczną Gminy Hażlach. Powstał bardzo ciekawy obiekt. Połączono

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

S

Goleszów

Jabło

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

bowiem dziedzictwo architektoniczne dawnego spichlerza z bogactwem przyrodniczym Śląska Cieszyńskiego.

Już sam opis historycznego budynku i jego przeznaczenie budzą ciekawość i chęć zwiedzenia takiego obiektu. Jednak w tym spichlerzu można dowiedzieć się również, czym różni się kłos pszenicy od owsa oraz jak wyglądał dawny, wiejski sklep. Możemy również poznać tajniki pszczelarstwa oraz historię łowiectwa.

W gablotach przedstawione są historyczne narzędzia, jakimi posługiwali się rolnicy, tj. cep, graca, kosa, motyka, sierp czy radło. Zwiedzający mogą zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat osadnictwa i budownictwa na dawnej wsi. A następnie mogą wejść do wiejskiej izby, w której zostało odtworzone wnętrze z materiałów wiernie odzwierciedlających ściany wiejskiego domu wraz z wyposażeniem w meble, dekoracje i naczynia. W kolejnej części ekspozycji znajduje się stół wielofunkcyjny z wyposażeniem multimedialnym zawierający w sobie również eksponaty i infografiki prezentujące bogactwo fauny i flory doliny rzeki Olzy.

Strumień Chybie

by Wielkie

Bielsko-Biała Skoczów

JARMARK SŁOWIAŃSKI W HAŻLACHU

eszów

w dniu 15 sierpnia 2021 r. jest organiBrenna zowany w ramach projektu pn. „Kultura w dolinie rzeki Olzy” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Funduszu Mikroprojektów Euroregionu Śląsk Wisła Park – Těšinské Slezsko ProCieszyński Krajobrazowy gramu Interreg V-A Republika Czeska Beskidu – Polska realizowanego przez Gminę Śląskiego Hażlach i Statutární město Karviná.

Ustroń

Jabłonków Istebna

Tematyka drugiej części wystawy poświęcona jest pszczelarstwu i łowiectwu. Rozpoczyna ją wielkogabarytowa projekcja z towarzystwem dźwięków odgłosów pszczół. W centralnej części wystawy znajduje się stół wielofunkcyjny z elementami multimedialnymi. Na infografikach i ekranach dotykowych można dowiedzieć się szczegółowo o pracy pszczół oraz o historii chowu i hodowli pszczół na ziemiach polskich, od zarania po czasy współczesne. Stół jest podzielony na dwie części elementem scenograficznym w postaci powiększonego plastra miodu. Uzupełnieniem ekspozycji są infografiki z roślinami miododajnymi, a także infografiki przedstawiające ewolucję uli pszczelich. Druga część wystawy poświęcona jest lokalnej faunie i florze oraz łowiectwu.

Dom Przyrodnika spełnia nie tylko zadanie edukacyjne w zakresie przyrody i ekologii, jest to również miejsce, w którym można znaleźć spokój i wytchnienie.

Teren wokół Domu Przyrodnika nosi nazwę Placu prof. Wiktora Wawrzyczka na cześć byłego mieszkańca Hażlacha, wybitnego naukowca oraz działacza społecznego.

Wielką atrakcją tego miejsca jest przepiękny park sensoryczny, w którym każdy znajdzie coś dla siebie.

Zwiedzając ten teren każdy powinien usiąść na ławce audio i posłuchać odgłosów czterech gatunków ptaków, które spotkać można na obszarze Gminy Hażlach – wilg, zięb, kosów i skowronków. Nacieszyć oczy uprawami w dużych donicach, pograć w wielkogabarytową grę planszową, czyli w warcaby i szachy. Pobujać się na hamaku lub poleżeć na specjalnie w tym celu wykonanej siatce, czy ogromnych drewnianych ławkach.

Dodatkowo można zobaczyć jak precyzyjny jest zegar słoneczny. Kolejną ciekawostką, szczególnie atrakcyjną dla najmłodszych, są miniaturowe modele ważnych dla Śląska Cieszyńskiego budowli. Znajdziemy tutaj rotundę św. Mikołaja w Cieszynie, Archeopark w Kocobędzu czy drewniany kościół w Zamarskach.

Koniaków Jaworzynka

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

17

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

a także, w trosce o jej odpowiednią jakość, zainstalowano specjalne filtry i zawory. Mieszkańcy bliższej i dalszej okolicy doceniają urok tego miejsca. Do zaczerpnięcia źródlanej wody zachęca taka oto stara legenda, którą spisał pan Rudolf Mizia z pobliskich Zamarsk: „Dawno temu pojawił się w Czarnych Dołach pojazd z piękną hrabiną i z konnym orszakiem dworzan. Hrabina chorowała na oczy. Przypadkiem przemyła ona oczy w napotkanym źródełku i wyzdrowiała. Podobno z wdzięczności za cud wyleczenia zamierzała w tym miejscu założyć uzdrowisko, ale jakaś wojna temu przeszkodziła. W przekazie ustnym tajemniczą hrabinę nazwano Borgońką”.

Zamarski

Zródełko Borgońka ROWEREM PO POGRANICZU Dom Przyrodnika oferuje jeszcze jedną atrakcję. Kupując wspólny bilet do Domu Przyrodnika oraz Archeoparku w Kocobędzu (Chotěbuz) - Podoborze (Republika Czeska) można wypożyczyć rowery i szlakiem Wędrówki Doliną Olzy zwiedzić nasze piękne pogranicze polsko-czeskie. Szlak oferuje dwie pętle: krótszą wiodącą z Domu Przyrodnika, przez Zamarski, Cieszyn, Czeski Cieszyn do Archeoparku w Kocobędzu - Podoborze lub dłuższą prowadzącą przez Hażlach – Kończyce Wielkie Dębowiec –Ochaby Wielkie- Kończyce Małe – Zebrzydowice – Petrovice u Karviné – Karviná – Chotěbuz – Český Těšín – Cieszyn -Puńców- Dzięgielów – Zamarski – Hażlach. Rowery można wypożyczyć w Domu Przyrodnika i zwrócić w Archeoparku lub powrócić i zwrócić w Domu Przyrodnika.

Rzut kamieniem od źródełka „Borgońka” znajduje się miejscowość Zamarski z najstarszym drewnianym kościołem na Śląsku Cieszyńskim, który został wybudowany w roku 1731, natomiast jego wieża pochodzi z końca XVI wieku.

Kościół znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego w pętli pszczyńskiej.

Bez wątpienia gmina Hażlach to miejsce, gdzie historia przeplata się z nowoczesnością. Piękna przyroda i świeże powietrze zapewniają idealne miejsce na wakacyjne wędrówki.

Legendarne źródełko BORGOŃKA W Hażlachu warto zatrzymać się trochę dłużej i zwiedzić kilka ciekawych miejsc. Dom Przyrodnika znajduje się nieopodal uroczyska Czarne Doły. W starym bukowym lesie, znajduje się źródełko zwane „Borgońką”. Dzięki staraniom zarządzającego tym terenem Nadleśnictwa Ustroń oraz władz gminy Hażlach, powstało tutaj miejsce odpoczynkowe, tj. wykonano z piaskowca studnię oraz położone niżej nowe ujęcie wody, 18

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

Zamarski

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

DOM PRZYRODNIKA HAŻLACH

Plac prof. Wiktora Wawrzyczka u zbiegu ul. Głównej i Karnowiec, Hażlach www.dolinaolzy.eu; www.domprzyrodnika.pl e-mail: domprzyrodnika@hazlach.pl

Telefon: +48 576 542 444

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

19

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Biels

Brenna

fot. Beskidy

Wisła

Wisła – serce Beskidów

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego

Jabłonków

Istebna

Wisła to malownicza miejscowość w Beskidzie Śląskim. To tutaj, spod Baraniej Góry, bierze swój początek królowa polskich rzek.

Perła Beskidów kusi turystów wieloma atrakcjami: pięknymi, górskimi krajobrazami, licznymi zabytkami i bogatym kalendarzem imprez.

Rocznie do miasta leżącego w samym sercu Beskidów, przyjeżdża liczna rzesza turystów. Trzeba przyznać, że mają gdzie wędrować. 150 km pieszych tras o różnej skali trudności prowadzi na Soszów, Cieślar, Stożek, Kiczory, Przełęcz Kubalonka, Baranią Górę, Magurkę Wiślańską, Malinowską Skałę, Cieńków, Przełęcz Salmopolską i Trzy Kopce Wiślańskie. Ze wszystkich szczytów rozpościerają się wspaniałe panoramy, a widoki zapierają dech w piersiach. Oprócz turystyki pieszej, 20

po szlakach mogą poruszać się także rowerzyści. Wyją-Koniaków tek stanowi rezerwat na zboczach Baraniej Góry, która Jaworzynka od wielu lat jest ostoją turystyki pieszej. To właśnie na stokach Baraniej Góry bierze swój początek najdłuższa polska rzeka – Wisła (1048 km). Ze stoków góry wypływają potoki źródłowe - Czarna Wisełka i Biała Wisełka, które wpadają i łączą się w znajdującym u podnóża Baraniej Góry zaporowym Jeziorze Czerniańskim. Dalej płynie już jako Wisełka, a po połączeniu z potokiem Malinka, już jako Wisła, aż do Morza Bałtyckiego. W Wiśle funkcjonuje wiele tras rowerowych MTB, są także downhillowe trasy na Stożku czy trasy enduro na Skolnitym i Nowej Osadzie, z których chętnie korzystają pasjonaci jazdy na dwóch kółkach.

Jednym z najcenniejszych punktów architektury i obiektów turystycznych w Wiśle jest Rezydencja Prezydenta RP. Zamek znajdujący się na stoku Zadniego Gronia, majestatycznie spoglądający w spokojne wody

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Bielsko-Biała

Jeziora Czerniańskiego, kryje w sobie wiele ciekawostek.

Turyści mogą w nim podziwiać historyczny gabinet prezydenta Ignacego Mościckiego, zobaczyć gabinet, w którym obecnie pracuje prezydent podczas swoich wizyt w Wiśle, czy niepowtarzalny Salon Pronaszki.

Rezydencja jest unikatowym, modernistycznym obiektem, figurującym w rejestrze najważniejszych zabytków w Polsce. Obok stoi drewniana kaplica pw. św. Jadwigi Śląskiej, która powstała jeszcze przed budową rezydencji. Kolejnym niezwykłym miejscem jest Muzeum Magicznego Realizmu, mieszczące się w historycznym budynku zwanym „Ochorowiczówka”. Znajdziemy w nim dzieła Salvadora Dali i wielu znakomitych artystów polskiego surrealizmu o ogromnej wartości kulturowej i zarazem materialnej, a także izbę poświęconą Julianowi Ochorowiczowi – wielkiemu wynalazcy, który mieszkał w Wiśle. W centrum miasta obowiązkowym punktem programu dla miłośników historii i regionalizmu jest Muzeum Beskidzkie. Znajduje się w nim stała ekspozycja dokumentująca dorobek materialny górali beskidzkich oraz Enklawa Budownictwa Drewnianego, w której można „przenieść się w czasie” i zobaczyć, jak dawniej wyglądała Wisła. Drugim charakterystycznym budynkiem w sercu Perły Beskidów jest Zameczek Myśliwski Habsburgów.

Sportowe Trofea Adama Małysza, Aleja Gwiazd Sportu czy hol Domu Zdrojowego, w którym stoi naturalnych rozmiarów czekoladowa figura Adama Małysza. Na zakończenie zwiedzania punktów związanych ze skokami, warto również zjeść „Ciacho Mistrza AM AM”, serwowane przez jedną z wiślańskich cukierni.

Jeśli Wisła, to skoki narciarskie

Aktywny wypoczynek i relaks

Skocznia narciarska jako atrakcja turystyczna tworzy razem ze szczytem Cieńkowa tzw. Pętlę Cieńkowską, bardzo popularną wśród odwiedzających Wisłę gości. Kibice skoków narciarskich nie mogą także opuścić takich miejsc jak: Muzeum Narciarstwa, Galeria

Na lubiących aktywny wypoczynek i chcących podnieść sobie nieco poziom adrenaliny we krwi gości, czekają w Wiśle tory off-road. Po wyczerpującym dniu można także skorzystać z atrakcji wodnych. Wszystkich amatorów aktywnego wypoczynku zapraszamy do kąpieli w nowoczesnym miejskim kompleksie basenowym, wspólnej zabawy na boisku do siatkówki plażowej i uczestnictwa w zajęciach sportowych dla ludzi w każdym wieku, prowadzonych przez profesjonalnych animatorów. Solidną dawkę adrenaliny zapewni pierwsza w Polsce zjeżdżalnia wodna o nowoczesnej konstrukcji, typu wahadło.

A kiedy zapragniemy po prostu wypocząć, można położyć się na piaszczystej plaży lub trawie, albo porozmawiać z przyjaciółmi w kawiarni serwującej orzeźwiające napoje. Wieczory przy basenie to cykliczne seanse filmowe w kinie plenerowym na dachu pawilonu.

Z pewnością duże wrażenie na gościach zrobi jakość muzyki w tle, osiągnięta dzięki specjalnie zaprojektowanemu systemowi nagłośnienia.

Basen w Wiśle

Zameczek Prezydencki

Więcej informacji na www.wisla.pl miastowisla miasto.wisla Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

21

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Tydzień Kultury Beskidzkiej zdjęcia Daniel Franek

Tydzień Kultury Beskidzkiej to wielki, międzynarodowy festiwal folklorystyczny.

Zapoczątkowany został skromnym z dzisiejszej perspektywy, ale jakże nośnym pomysłem działaczy kultury i miłośników folkloru z Wisły. To właśnie tam w 1964 roku TKB odbył się po raz pierwszy. Był odpowiedzią na potrzebę ludzi gór, by spotkać się w świątecznej, przyjaznej atmosferze, pomuzykować wspólnie, potańczyć, podzielić się swoim kulturowym bogactwem i porozmawiać na „góralskie” tematy.

Dziś Tydzień Kultury Beskidzkiej to gigantyczne przedsięwzięcie, które w środku lata zawłaszcza Beskidami: Śląskim, Żywieckim, Makowskim i ich okolicami.

To pięć dużych estrad: Wisła, Szczyrk, Żywiec, Maków Podhalański, Oświęcim, gdzie przez dziewięć kolejnych dni odbywają się kilkugodzinne koncerty. W tych miejscowościach organizowane są również krótkie koncerty na rynkach i uliczne korowody zespołów.

Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne rozpoczęły się w 1990 roku. Są szerokim otwarciem okien TKB na bogactwo światowego folkloru. Objęte zostały patronatem CIOFF. Ich konkursowy charakter wzmacnia dbałość o przekazywanie tradycji w formie najbliższej autentykowi.

Ponadto w ramach TKB odbywają się także inne imprezy.

Gorolski Święto w Jabłonkowie (Republika Czeska) organizowane jest od 1949 roku przez polską mniejszość narodową. To na nim (oraz na przedwojennym Święcie Gór) wzorowali się wiślańscy działacze, 22

inicjując w 1964 roku Tydzień Kultury Beskidzkiej. To festiwal niezależny od TKB, stowarzyszony z nim jedynie na zasadzie przyjaznych relacji i wieloletniej współpracy.

W tym roku TKB rozpoczyna się nieco wcześniej niż zwykle, bo w sobotę 24 lipca, i potrwa dziewięć dni, do niedzieli 1 sierpnia. Po roku ograniczeń przestrzenie miejscowości festiwalowych ponownie będą tętnić życiem, muzyką i śpiewem. Wszystkie estrady planują wiele atrakcji. W programie, oprócz widowisk zespołów folklorystycznych, pojawią się koncerty kapel, jarmarki, warsztaty, wystawy, pokaz strojów ludowych, koncerty folkowe i inne…

W Wiśle przez pełne dziewięć dni planowanych jest wiele atrakcji. Festiwal jak zwykle opanuje całe miasto, w tym plac Bogumiła Hoffa i park Stanisława Kopczyńskiego. W tygodniu koncerty kapel będą odbywać się również na szczytach gór i przy schroniskach oraz w dolinach (m.in. Cieńków, Skolnity, Soszów, Przysłop czy Jonidło). W pierwszym dniu TKB o godz.

15.30 planowany jest korowód, a następnie koncert w Amfiteatrze im. Stanisława Hadyny.

W Szczyrku, podobnie jak w zeszłym roku, sercem TKB będzie plac św. Jakuba. Tam będzie można oglądać koncerty zespołów folklorystycznych, odbędą się też jarmark, warsztaty, spotkania. Kapele spotkamy również na górskich szlakach w ramach akcji „Nuta idzie po Beskidzie”. W niedzielę planowana jest msza w oprawie góralskiej, korowód i koncerty. Estrada Szczyrk uruchomi ponadto studio telewizyjne TKB. W Żywcu będzie można oglądać konkursowe prezentacje 52. Festiwalu Folkloru Górali Polskich, tym razem już nie tylko online.

Po przerwie w Makowie Podhalańskim rusza ponownie estrada Makowianka. Występy zespołów regionalnych, przeplatane koncertami folkowymi, zaplanowane

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

są na weekendy. Ciekawie zapowiada się program, pełen lokalnych akcentów, w którym znajdzie się np. szkółka muzykowania ludowego Aleksandra Nowaka.

Oświęcim zaprasza na drugi weekend TKB. Zarówno 31 lipca, jak i 1 sierpnia będzie można zobaczyć widowiska regionalnych zespołów pieśni i tańca z różnych regionów. 26. Festyn Istebniański odbędzie się w Istebnej (24–25 lipca). Z kolei w drugi weekend, 31 lipca, w Ujsołach zapłonie wspaniałe, wysokie ognisko zwane wawrzyńcową hudą, jako zwieńczenie 43. Wawrzyńcowych Hud. Również po stronie czeskiej zaplanowane są imprezy, w ramach 74.

Gorolskigo Święta w Jabłonkowie (31 lipca – 1 sierpnia).

Szczegółowe informacje o festiwalu na stronie tkb.art.pl

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

23

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Jastrzębie-Zdrój Strumień Chybie Zebrzydowice

Ochaby Wielkie

Karwina

B Hażlach

Český Těšín

CIESZYN

Skoczów

Goleszów Brenna

Ustroń

Ropica Frydek-Mistek

zdjęcia arch. wisła.pl

GRANATOWE GÓRY, jedyny taki festiwal w Polsce

Wisła

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego

Jabłonków

Istebna Koniaków

Jerzy Pilch był mistrzem słowa, czyli czułym obserwatorem rzeczywistości. Misją Festiwalu Słowa Granatowe Góry jest zachować to, co najlepsze w twórczości Pilcha. I nadal na nowo zadawać pytania, na które szukał odpowiedzi.

Wisła była bardzo ważnym miejscem nie tylko w biografii, ale i w twórczości Jerzego Pilcha. Dlatego pojawił się pomysł, by właśnie tutaj stworzyć Festiwal Słowa im. Jerzego Pilcha Granatowe Góry. Pod koniec maja Wisła stała się miastem pełnym literatury. Pojawiło się w niej ponad sześćdziesięciu pisarzy i pisarek, dzięki czemu ma szansę trafić na mapę największych festiwali literackich w Polsce.

24

Jaworzynka

Przez trzy dni Wisła żyła festiwalowymi wydarzeniami, które przyciągały do miasta fanów literatury z całej Polski. Na festiwal zaproszonych zostało kilkudziesięciu autorów, w tym prozaicy (jak choćby Szczepan Twardoch, Anna Dziewit-Meler), krytycy literaccy (np. Michał Rusinek, Justyna Sobolewska), czy reportażyści (Wojciech Jagielski, Olga Gitkiewicz). Wszyscy występowali na scenie głównej na Placu Hoffa, w amfiteatrze bądź w wiślańskiej bibliotece. Nie zabrakło też autorów dziecięcych – Grzegorz Kasdepke przyciągnął na swoje spotkania prawdziwe tłumy, zresztą nie tylko dzieci. W hallu biblioteki znalazła się świetna wystawa portretów Jerzego Pilcha autorstwa Jacka Poremby pt. „Stary Byk z rozłożonymi skrzydłami”, która powstała

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Bielsko-Biała

::Wisła, Miejscowość turystyczna, Perła Beskidów (wisla.pl)

dzięki wsparciu Hotelu Aries, a swoje miejsce w Domu Zdrojowym znalazł też m.in. Tygodnik Powszechny.

Już dzisiaj chcielibyśmy zaprosić wszystkich na kolejną edycję Granatowych Gór do Wisły. Rozpocznie się ona 27 maja 2022 roku i potrwa do 29 maja, czyli do dnia drugiej rocznicy śmierci Jerzego Pilcha.

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

25

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Skoczów Cieszyn Ustroń Szczyrk

Wisła

SMAKI REGIONU

26

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Ziemniak to jeden z podstawowych elementów kuchni polskiej wykorzystywane również w potrawach charakterystycznych dla regionu Śląska Cieszyńskiego. Z tego względu w restauracjach serwujących regionalne dania znajdziemy przede wszystkim placki ziemniaczane. Są one podawane zarówno w wariancie bez dodatków, jak i ze śmietaną, grzybowym sosem czy wyrzoskami. Inaczej nazywane beskidzkimi szpyrkami, wyrzoski to pokrojone w kostkę i podsmażone kawałki słoniny i boczku. Na stołach królują również gałuszki z garnuszkiem kiszki, czyli różnego rodzaju kluski ziemniaczane zapijane kwaśnym mlekiem.

Niewątpliwie ważną rolę w całej kuchni polskiej pełni mięso. Na Śląsku Cieszyńskim w dużej mierze tradycyjne potrawy opierały się na wieprzowinie. Tworzono z niej wspomniane już wyrzoski, czyli beskidzkie szpyrki. Mięso najczęściej było gotowane lub peklowane, co nadawało mu miękkości. Restauracje serwują tu schab w wielu wariantach, w tym m.in. w formie kotletów, rolad czy pieczeni. Każdy z rodzajów przygotowania mięsa jest typowy dla południowego regionu, co oznacza jego dość mocne doprawienie m.in. pieprzem.

Wszechobecna kapusta zasmażana króluje jako dodatek do dań mięsnych. Jest świetnym uzupełnieniem potraw opierających się na wieprzowinie oraz ziemniakach.

Kapusta zasmażana nie jest jednak wbrew pozorom łatwa w przygotowaniu. W sprawdzonych restauracjach z kuchnią typową dla Śląska Cieszyńskiego wykonuje się ją zgodnie ze staropolskimi zwyczajami, dzięki czemu jest przede wszystkim niezwykle aromatyczna.

Pozostając w temacie kapusty nie można zapomnieć o tradycyjnej kwaśnicy.

KWAŚNICA I KAPUŚNIAK, TO NIE TO SAMO Kwaśnica – tradycyjne danie polskiej kuchni góralskiej, zupa otrzymywana z kiszonej kapusty i mięsa spożywana zwykle z ziemniakami lub chlebem. Dobra kwaśnica jest bardzo kwaśna, zaś tłuszcz z mięsa jest „przegryziony” przez kwas kapusty. Niedopuszczalne jest dodawanie jarzyn jak marchewka itp., bo wówczas powstaje kapuśniak, który z kwaśnicą nie ma nic wspólnego, choć bywa serwowany pod tą samą nazwą.

Kapuśniak – zupa z poszatkowanej kapusty głowiastej, kiszonej i warzyw często na wywarze z wędzonego boczku lub z żeberek.

JEŚLI BESKIDY TO OBOWIĄZKOWO SER

Kapuśniak Odwiedzając różne zakątki Polski oprócz zwiedzania i wypoczynku szukamy dobrej kuchni, chcąc poznać regionalne dania. Kuchnia Śląska Cieszyńskiego jest zaskakująco różnorodna.

Wpływy czeskie, austriackie, niemieckie, w końcu żydowskie - wszystko to zostawiło swój ślad i sprawiło, że to jedna z najciekawszych kulinarnie części Polski. Potrawy z tego regionu wyróżniają się przede wszystkim doskonałym smakiem, ale są też sycące i dostarczają sporo energii.

Beskidzkie tereny miały w tradycji rozwiniętą gospodarkę szałaśniczo-pasterską, w której dominowała hodowla Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

27

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Bryndza owiec. W okresie ich sezonowego wypasu od maja do września z mleka owczego wyrabiano ser. U górali był to ser owczy zrobiony tylko z mleka owczego, które podgrzewano dodając do niego odrobinę podpuszczki, przyśpieszającej proces fermentowania mleka. Tak powstawał owczy ser − bundz (bunc). Spożywano go na słodko lub z dodatkiem soli. Wyrabiano go w kształcie okrągłego bochenka chleba i tak też nazywano − góralskim chlebem. U górali śląskich i żywieckich bunc po okresie leżakowania był rozdrabniany (czasem nawet mielony w maszynce) i solony, a następnie przerabiany na bryndzę. Dzisiaj turyści oprócz bryndzy mogą skosztować tradycyjnie wyrabianych owczych serów tzw. oscypków. W kuchni Śląska Cieszyńskiego podaje się go na wiele sposobów, na zimno, ciepło czy jako składnik wielu potraw.

Buchty to ciasto drożdżowe z mąki białej, natomiast brytfanioki są to ciasta drożdżowe z mąki nieczyszczonej, tzn. z mąki z otrębami zwanej żarnówką. Wszystkie ciasta pieczono w wysokich foremkach. Buchciczki to oryginalne ciasto drożdżowe, którego forma i kształt ułatwia jego podział. Każda osoba ma swój wydzielony kawałek, bardzo łatwy do oderwania od całości.

Kołacze kiedyś pieczone były głównie przez gospodynie domowe. Tradycja ich wypieku jest kultywowana i przekazywana kolejnym pokoleniom, stając się ważnym elementem tożsamości lokalnej społeczności. Duże zasługi w pielęgnowaniu tradycji wypieku kołacza mają członkinie z Koła Gospodyń Wiejskich, które wypiekają kołacze na rożnego rodzaju uroczystości. Kołacz ma znaczenie nie tylko jako ciasto weselne, które Młoda para piecze przed weselem i obdarowuje nim sąsiadów, gości weselnych i księdza, ale również jako ciasto świąteczne, które pieczono i nadal piecze się podczas odpustu, dożynek oraz na festyny i inne lokalne uroczystości.

Tym sposobem tradycja pieczenia kołacza przetrwała do dziś, a tradycyjną recepturę i metodę wytwarzania poznają najmłodsze mieszkanki Śląska Cieszyńskiego.

Dzisiaj kołacz znajduje się nie tylko na weselnym czy świątecznym stole, ale jest dostępny w lokalnych piekarniach i cukierniach.

Mieszkańcy terenów dawnego zaboru austriackiego do dzisiaj przygotowują strudla jabłkowego. Strudel to cienkie, zawijane ciasto z owocami, głównie jabłkami, które podawane jest jako deser, na gorąco lub zimno.

Jest tradycyjnym ciastem pojawiającym się na stole wigilijnym Podbeskidzia.

STRUDEL, BUCHTY I KOŁACZE – SŁODKI SMAK BESKIDÓW Ale kuchnia Śląska Cieszyńskiego to również słodkości czyli tradycyjne drożdżowe buchty oraz kołacze wypiekane z owocami, makiem czy serem.

Na terenie Śląska Cieszyńskiego dawniej na każdą niedzielę pieczono ciasto drożdżowe. Robione z niego tzw. buchty, buchciki, buchciczki lub brytfanioki.

Ciasto to jedzono bez innych produktów na niedzielne śniadanie, popijając białą kawą zbożową. Czasami do kawy dla zapachu dodawano kawy prawdziwej.

28

Strudel z jabłkami

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Cieszyńskie kanapki W Krakowie - po obwarzanki, w Toruniu - za piernikami, a w Cieszynie cała Polska ustawia się w kolejce po CIESZYŃSKIE KANAPKI. Są one produkowane przez „Społem” Powszechną Spółdzielnię Spożywców „Konsum Robotniczy” w Cieszynie.

Jest to kulinarny symbol grodu nad Olzą i choć w rzece tej próżno wypatrywać śledzia, to właśnie on jest królem najbardziej lubianej, kanapki śledziowej.

smakowe mieszkańców oraz przyjezdnych i choć smakiem nawiązuje nieco do kanapek przyrządzanych w Norwegii, takiej kanapki, jak ona, nie ma nigdzie indziej. Nawet czeskie obložené chlebíčky są zupełnie inne od słynnych przekąsek z Cieszyna.

Popularność kanapek po obu stronach Olzy może być jednak traktowana jako nawiązanie do habsburskiego dziedzictwa kulinarnego.

Skąd śledzie w Cieszynie? Prawdopodobnie z Islandii. Dzieje Cieszyńskiej Kanapki łączą się w pewnym punkcie z historią pewnego wafelka produkowanego w Cieszynie od 1955r. W czasach Polski Ludowej, Islandczycy w ramach wymiany handlowej zaproponowali Polakom właśnie śledzie.

Płynące w naszym kierunku statki z islandzkimi rybami mijały jednostki załadowane polską wódką, drewnem oraz wafelkami oblanymi czekoladą.

Kiedy Islandczycy zajadali się „Prins Polo”, w Cieszynie rosła popularność znanych już wtedy kanapek, które pojawiły się w nowej, śledziowej odsłonie. Śledziowa kanapka podbiła serca i kubki

Wielu mieszkańców miasta nie wyobraża sobie tygodnia a nawet dnia, bez ulubionej kanapki, a turyści chcą skosztować jednego – kanapki ze śledziem.

Każdego dnia ze sklepów znika od 4 do 6,5 tys. sztuk kanapek a czasem o tym, kto zdąży je kupić decyduje zasada „kto pierwszy, ten lepszy”. Kanapki przyrządzane są w dniu ich sprzedaży, przed świtem, dlatego są zawsze świeże i pyszne. Są także naturalne, gdyż nie zawierają żadnych konserwantów i sztucznych dodatków, a wszystkie składniki pochodzą od lokalnych, sprawdzonych dostawców.

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

29

Pyszne spotkania przy stole Wakacyjne wyprawy to nic innego jak zbieranie wspomnień, smaków i zapachów. Wybierając się na Śląsk Cieszyński mamy okazję podziwiać piękne widoki, ale również posmakować zupełnie innej kuchni. Oprócz restauracji serwujących regionalne dania warto również odwiedzić te, które proponują również smaki całego świata. Będąc w Ustroniu nie można zatem pominąć SiSi Pizzeria e Ristorante, która zabierze nas w kulinarną wędrówkę po Półwyspie Apenińskim.

Włoska kuchnia i włoska restauracja to nie tylko menu składające się z makaronów czy pizzy. To nie tylko panna cotta i tiramisu na deser, ale to również przegląd serów i szynek na przystawkę. To przede wszystkim owoce morza czyli „frutti di mare”, zupy rybne i bogata oferta mięs. To również wyraziste przyprawy: bazylia, która daje ziołowy i odświeżający aromat i smak, to także oregano, estragon, tymianek, rozmaryn. Popularnym dodatkiem do potraw jest również czosnek, zarówno świeży, jak i suszony. Włoska restauracja to pewien styl, podejście do kuchni, atmosfera w lokalu. To pewna aura i niewypowiedziana komunikacja pomiędzy konsumentem

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

SiSi Pizzeria - e - Ristorante ul. Słoneczna 11, Ustroń biuro@sisi-restauracja.pl. tel. kom. +48 503 933 263

Zapraszamy do SiSi, miejsca ciekawego i pełnego inspiracji

a kucharzem. To przede wszystkim obyczaje celebrowania jedzenia, traktowania momentu spożywania posiłków z należytym szacunkiem oraz delektowania się każdym spożytym kęsem.

Restauracja SiSi Pizzeria e Ristorante w Ustroniu to coś więcej niż włoska restauracja. Tu kuchnia stanowi pyszny dodatek do spotkań z najbliższymi oraz jest okazją do poznania wielowiekowej kultury kulinarnej Włoch.

Pierwotnie SiSi Pizzeria e Ristorante została założona w 2008 jako wiedeńska kawiarnia. W roku 2014 restauracja zmieniła specjalizację na kuchnię włoską.

Swoje dania SiSi opiera o najwyższej jakości surowce, które samodzielnie i bezpośrednio sprowadza z Włoch. SiSi pochwalić się może również szerokim wyborem włoskich win, które również samodzielnie sprowadza z małych, zaprzyjaźnionych, włoskich winnic. Na wyróżnienie zasługuje również oferowana przez SiSi pizza w stylu rzymskim. Jest ona tworzona z najwyższej jakości oryginalnych, włoskich składników i wypiekana w piecu opalanym drewnem drzew liściastych.

Bu on ! o t i t e p p a

Angel’s Steak & Pub 43-450 Ustroń ul. Daszyńskiego 28

+48 33 333 66 30 club@angelspub.pl

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

„Bóg zesłał ludziom pożywienie, a diabeł kucharzy.”

L. Tołstoj

ANGEL’S STEAK & PUB PIEK IELNIE DOBR A KUCHNIA

Historia budynku, w którym znajduje się obecnie Angel’s Steak & Pub sięga 1737 roku, kiedy założono w nim karczmę dla lokalnej ludności. Przez te prawie 300 lat miejsce to wielokrotnie zmieniało swych właścicieli, lecz niezmiennie służyło ono celom gastronomicznym.

W nawiązaniu do tej tradycji w 2005 roku, założono w tym miejscu Angel’s Steak & Pub. W niepowtarzalnej atmosferze angielskiego pubu, goście mogą spróbować autorskich dań inspirowanych tradycjami kulinarnymi Anglii, Francji, Polski, Włoch i Tajlandii.

Angel’s Steak & Pub był również parokrotnie nagradzany w konkursie Gault Millau i zajmuje pierwszą pozycję na liście najlepszych restauracji województwa śląskiego według Tripadvisora.

Jako jednej z niewielu restauracji, Angel’s udało się opanować sztukę sezonowania steaków na sucho, do czego wykorzystywane są specjalne szafy widoczne dla wszystkich gości. Oprócz wyśmienitego jedzenia, Angel’s może się również pochwalić szerokim asortymentem międzynarodowych win, wódek, czy whisky, ale przede wszystkim świetnie wyselekcjonowanych lanych piw. Można tam odnaleźć (jak to przystoi porządnemu, angielskiemu pubowi) lanego Guinnessa, piwa z dolnośląskiego browaru kraftowego Jedlinka, a od niedawna również piwa z Browaru Zamkowego Cieszyn.

Gotowanie niewątpliwie jest sztuką. Potrawa ma nie tylko wyglądać ładnie na talerzu, ale także ma pobudzać odpowiednie zmysły, przywodzić na myśl pewne miejsca, klimat, wspomnienia…

- Kiedy piszemy “wyjątkowe” to dokładnie to mamy na myśli. W naszej kuchni znajdziecie Państwo specjalnie selekcjonowane mięsa, wysokiej jakości warzywa i owoce, zioła i przyprawy z najwyższych półek. Dla nas jakość ma znaczenie – mówią właściciele restauracji.

Do dyspozycji gości pozostawiono dwie sale o w różnym stylu i o różnej powierzchni, przeznaczone również na: imprezy okolicznościowe, bale, szkolenia czy też spotkania biznesowe.

Zapraszamy

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

33

Rum Baba RUM BABA to drożdżowa babeczka nasączona syropem rumowym o polsko-francuskim rodowodzie. Dziś, mimo polskich korzeni, jest cukierniczym symbolem Neapolu, ale mamy nadzieję, że już niedługo i Cieszyna, przecież ciasto drożdżowe od włoskiego gwaru zdecydowanie woli polską ciszę.

Drożdżowe baby uważane były za polski specjał już od czasów Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

Do popularyzacji drożdżowych wypieków w zachodnich częściach Europy przyczynił się król Stanisław Leszczyński. Zmuszony do abdykacji na rzecz Augusta II Mocnego i wygnany z kraju, znalazł azyl we francuskim Wissembourgu. Podobno właśnie tam powstał słynny francuski deser, baba au rhum. Król skarżył się szefowi pałacowej kuchni Nicolasowi Stohrer na suchość wypieków, dlatego ten nasączył drożdżowe ciasto słodką marsalą i rumem. Deser, wyglądający na egzotyczny, bardzo zasmakował polskiemu władcy, który nadał mu nazwę baba au rhum, na cześć ulubionej baśni o Ali Babie i 40 rozbójnikach. Kiedy w 1725 roku córka Stanisława, Maria Leszczyńska, poślubiła Ludwika XV, Stohrer przeniósł się wraz z nią na dwór w Wersalu. Po kilku latach otworzył w Paryżu cukiernię, gdzie zaczął sprzedawać nasączoną ponczem rumowym babkę.

Drożdżowy specjał trafił do Neapolu z Francji za sprawą monzù – mistrzów sztuki kulinarnej prowadzących kuchnie w arystokratycznych domach. Ich tytuł pochodzi od francuskiego słowa monsieur, a pierwsi monzù zostali wyszkoleni przez Francuzów przysłanych na neapolitański dwór przez Marię Antoninę. Francuska monarchini chciała w ten sposób ratować podniebienie

ukochanej siostry, Marii Karoliny Austriaczki. Świeżo upieczona królowa Neapolu, żona Ferdynanda I Burbona, nie była zachwycona prostą kuchnią południowych Włoch i tęskniła za wyrafinowanymi smakami północnej Europy. Po kilku latach nikt nie pamiętał już o polsko-francuskim rodowodzie ciasta, a babà stała się cukierniczym symbolem Neapolu.

Dziś drożdżowej babeczki nasączonej syropem karmelowo - rumowym, delikatnej i lekkiej jak powietrze można skosztować również w Cieszynie, w kawiarni Tramwaj Cafe, który przygotowuje ją według własnych, tajnych receptur. Jak twierdzą bywalcy, cieszyński specjał smakuje nawet lepiej niż w Neapolu.

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

fot. arch. UM w Strumieniu

Questem historycznym po STRUMIENIU! Nie wiesz, co robić w piękny, wiosenny lub letni dzień? Zachęcamy do skorzystania z najnowszej oferty Gminy Strumień skierowanej dla mieszkańców i turystów. W Wasze ręce oddajemy Quest historyczny „Po Strumieniu żabim skokiem”! Strumień czeka na chętnych, którzy przemierzą miasto z historią w tle.

36

Dla przypomnienia – Quest to edukacyjna gra terenowa, która łączy w sobie elementy zabawy i nauki. Daje emocje związane z poszukiwaniem skarbu oraz radość związaną z jego odkrywaniem. Nie wymaga ani personalnej obsługi, ani znakowania w terenie, dlatego w odróżnieniu od podchodów lub gier miejskich można w nią grać niemal w każdej chwili. Uczestnik porusza się bowiem po trasie czytając wierszowane instrukcje z posiadanej ulotki, a na wszystkich, którzy prawidłowo rozwiążą zagadki, czeka skarb.

W tworzenie pierwszej w miejscowości gry terenowej włączyli się sami mieszkańcy, którzy zaproponowali dla wszystkich chętnych nowatorski sposób odkrywania sekretów lokalnej historii. Odgadywane po drodze zagadki zawarte w 49-zwrotkowym wierszu prowadzą mieszkańca lub turystę prosto do ukrytego skarbu.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Najstarszy Ratusz na Śląsku

Fontanna solankowa w Parku Miejskim w Strumieniu

Sanktuarium św. Barbary w Strumieniu

Tytuł questu „Po Strumieniu żabim skokiem” już na samym początku uświadamia wędrowcowi, że miasto ze względu na ilość rozlewisk, strumieni, bagnisk, mokradeł i oczywiście płynącą tędy Wisłę do dziś nazywane jest stolicą „Żabiego Kraju”.

Quest to idealna forma spędzenia wolnego czasu, a także okazja, by zachęcić nie tylko turystów, ale i mieszkańców do wędrówki po naszym mieście i poznania jego dziedzictwa historycznego. Na tych, którzy spróbują swoich sił i rozwiążą zagadki, czeka na końcu drogi skarb. Zachęcam całe rodziny do spacerów, wykorzystania pogodnych dni i podjęcia tego emocjonującego i pouczającego wyzwania – mówi Burmistrz Strumienia Anna Grygierek.

Aby zostać odkrywcą i zdobywcą skarbów, wystarczy zaopatrzyć się w ulotkę questową i wyruszyć na szlak. Przygodę, która potrwa około godziny rozpoczynamy przy Sanktuarium św. Barbary w Strumieniu na ul. 1 Maja. Zabawa jest dostępna całą dobę, przez siedem dni w tygodniu. To uczestnik sam decyduje, kiedy podejmie wyzwanie!

ULOTKĘ Z PRZEBIEGIEM TRASY MOŻNA: - samodzielnie wydrukować (plik do pobrania na stronie: http://strumien.pl/do-pobrania) - lub odebrać w: Punkcie Informacji Turystycznej w Strumieniu (ul. Rynek 2, Strumień);

Park Miejski w Strumieniu

Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury (ul. Młyńska 14, Strumień); Urzędzie Miejskim w Strumieniu w Referacie Rozwoju i Promocji (ul. Rynek 4, Strumień); w punktach noclegowo-gastronomicznych na terenie Strumienia.

Zapraszamy wszystkich chętnych, zarówno mieszkańców gminy, jak i turystów do skorzystania z oferty, jaką jest Quest historyczny „Po Strumieniu żabim skokiem”.

Udanej zabawy!

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

37

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Jastrzębie-Zdrój Strumień Chybie

Zimorodek

Zebrzydowice

Ochaby Wielkie

Karwina Bielsko-Biała Skoczów

Hażlach

Wśród skoczowskiej NATURY Český Těšín

CIESZYN

Goleszów Ustroń

Ropica Frydek-Mistek

Będąc w Skoczowie warto zajrzeć do zielonej oazy miasta – do parku leśnego na Górnym Borze rozciągającego się na obszarze ponad 6 ha – i zachwycić się lokalną roślinnością. To miejsce, w którym najważniejsza jest przyroda. Ścieżki, po których można spacerować, stworzone zostały z naturalnych materiałów.

Park jest też domem dla wielu gatunków zwierząt. Znajdują się w nim m.in. budki lęgowe dla ptaków, budki dla nietoperzy czy maleńkie domki przeznaczone dla owadów (głównie dla pszczół samotnic). By pobyć w otoczeniu natury warto przysiąść chwilę na jednej z ławek lub dowiedzieć się więcej o lokalnej faunie i florze z tablic edukacyjnych rozmieszczonych w parku. Obok nich 38

Brenna

znajdują się też takie atrakcje jak: stacja wiatrowa, zegar słoneczny i ścieżka sensoryczna.

Położenie Skoczowa i uwarunkowania środowiskowe poWisła Park Można wodują, ze obszar ten jest ciekawy przyrodniczo.

Krajobrazowy tu spotkać dużo interesujących i rzadkich zwierząt oraz Beskidu roślin. To wszystko spowodowało, iż wielu ludzi chce Śląskiego chronić ten „kawałek natury”. W 1996 r. utworzony Jabłonków został rezerwat „Skarpa Wiślicka”. Powstał on w celu ochrony buczyny karpackiej oraz łęgu jesionowego i runa Istebna leśnego, w którym występują rzadkie i chronione rośliny.

W rezerwacie występują także chronione kręgowce: 39 Koniaków gatunków ptaków, 5 płazów, 3 gadów i 5 ssaków. „Skarpa Wiślicka” szczególnie wyróżnia się wczesną wiosną, kiedy Jaworzynka całe jej zbocza porośnięte są czosnkiem niedźwiedzim, a wokół unosi się jego aromat. Na łąkach w okolicach

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Górny Bór Skoczowa można spotkać 18 gatunków motyli. Gmina Skoczów zaznaczona jest na mapie ornitologów kolorem czarnym, czyli jest obszarem o największym zagęszczeniu gatunkowym, na którym obserwowano ponad 200 gatunków ptaków (w Polsce jest ich ok. 360).

Dni Rybactwa SKOCZÓW RAJ DLA WĘDKARZY Skoczów zaliczany jest także do miejscowości Żabiego Kraju. Tradycje hodowli ryb ze szczególnym uwzględnieniem karpia są tutaj bardzo silne. Co roku na skoczowskim rynku odbywają się Dni Rybactwa, a ryby są jednym ze specjałów lokalnych restauracji. Duża liczba stawów, liczne bagna i podmokłe łąki okazały się także dobrym środowiskiem życiowym dla wielu gatunków ptaków i płazów.

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

39

Patronat Honorowy

Patronat Medialny

Plener dla młodzieży i studentów uczelni artystycznych WIZJE 2021.

Celem jest wyposażenie młodych artystów przede wszystkim w wiedzę potrzebną do świadomego podjęcia decyzji o swojej przyszłej drodze zawodowej, związanej z twórczością artystyczną. Znajomość pewnych zasad, mechanizmów i umiejętność planowania własnych działań da im szersze możliwości realizowania się w zawodzie artysty.

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

USTROŃ, WISŁ A, CIESZ YN POŁĄCZONE W KOMPASGO

Bezpieczną i interesującą formę odkrywania Beskidów przygotowały wspólnie Ustroń, Wisła oraz Cieszyn. Przy czym trasy Ustronia i Wisły są czynne od majówki, natomiast Cieszyn ruszy na dniach.

Zacznijmy od tego co to jest KOMPASGO Jeżeli przyjeżdżacie do miasta i macie ogromną chęć poznania go w ciekawy sposób, to KompasGo jest idealną formą. Naszym celem jest pokazać Wam najciekawsze, intrygujące miejsca miasta, do którego trafiliście. Zależy nam, abyśmy w tej przygodzie towarzyszyli Wam, jak dobry kolega, który zabiera Was na wycieczkę po swoim mieście. Nie chcemy używać typowych wikipedycznych faktów czy pompatycznych tekstów, tylko z dystansem i z ciekawością opowiedzieć Wam o miejscu, w którym przyszyło Wam spędzić czas.

Poznasz mnóstwo ciekawostek, zwiedzisz klimatyczne miejsca, zainteresujemy Cię historią, kulturą i nieznanymi faktami miasta. Intrygujące jest to, że odkrywamy te miejsca punkt po punkcie, co więcej nie dowiesz się, gdzie będzie kolejny punkt, zanim nie odkryjesz poprzedniego. Ta niewiadoma i chęć poznania, co będzie dalej, działa motywująco na „odkrywcę”.

Zdobywając poszczególne punkty możesz skorzystać ze specjalnych Bonów Rabatowych na usługi/zakupy w miejscach, które odwiedzasz.

Aplikacja obecnie oferuje łącznie 5 tras – trzy w Ustroniu i dwie w Wiśle. Na dniach powstaną dwie nowe trasy w Cieszynie. Każda z nich to kilkanaście punktów do przejścia – można do nich dotrzeć za pomocą mapy lub kompasu wbudowanego w telefonie.

Program daje możliwość turystom odkrycia tych miejscowości na nowo. Na trasach znajdują się miejsca znane, ale także takie, które dopiero czekają na odkrycie przez szersze grono odbiorców. Przebieg spacerów został opracowany w taki sposób, by zarówno rodziny z dziećmi, jak i osoby lubiące wyzwania znalazły coś dla siebie.

Jest to połączenie wirtualnych możliwości narracji i realnych obiektów wartych zobaczenia – tłumaczy Maciej Russek z ustrońskiego Wydziału Promocji, Kultury, Sportu i Turystyki.

Aby rozpocząć zwiedzanie, wystarczy pobrać darmową aplikację KompasGO i już można, z dowolnego punktu na trasie ruszać w teren. Po drodze nie ominiemy takich punktów jak Pijalnia Wód, Dąb Sobieskiego i Mural na Bibliotece Miejskiej w Ustroniu, galeria trofeów Adama Małysza, Muzeum Beskidzkie, Muzeum Magicznego Realizmu w Wiśle czy Studnia Trzech Braci klimatyczne miejsca takie jak Kornel i przyjaciele czy Tramwaj Cieszyński w samym sercu Cieszyna. Na trasie czekają też miejsca odpoczynku, lodziarnie, pizzerie czy inne atrakcje, które z pewnością zainteresują nie tylko dzieci czy młodzież, ale i dorosłych.

– Zwiedzanie z tą aplikacją to przygoda sama w sobie, ale na końcu na wszystkich, którzy pokonają daną trasę, czeka pamiątkowy medal. O tym, gdzie go odebrać poinformuje nas telefon po zaliczeniu ostatniego punktu – zachęca z kolei Tadeusz Papierzyński kierujący wiślańskim Referatem Promocji, Turystyki, Kultury i Sportu.

Warto z pomocą tej nowej aplikacji odkrywać ciekawe miejsca z Wisły, Ustronia i Cieszyna.

Z pewnością niektóre punkty zaskoczą nawet stałych bywalców tych miejscowości.

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

41

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Jastrzębi-Zdrój

Strumień

Skoczów Cieszyn

Rowerem przez Śląsk Cieszyński

42

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

Ustroń Szczyrk

Wisła

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Rower choć znany od daw- Jastrzębie-Zdrój na to właśnie teraz bije rekordy popularności.

Jeżdżą wszyscy: kilkuletnie dzieci, wysportowana młodzież, a nawet Zebrzydowice wiekowi seniorzy. Jazda na rowerze nie tylko poKarwina prawia naszą kondycję, ale jest przyjemna, możemy podziwiać piękne widoki Hażlach i pozwala spędzić czas z najbliższymi. Polacy coraz chętniej na wymarzony urlop zabierają swoje jednoślady. Śląsk Cieszyński zaprasza na malownicze szlaki „niedzielnych” rowerzystów i prawdziwych wyCIESZYN Český Těšín czynowców.

Ropica Frydek-Mistek

fot. Żelazny Szlak Rowerowy, odcinek w Jastrzębiu

ŻELAZNY SZLAK ROWEROWY Pomysł na Żelazny Szlak Rowerowy, zrodził się z chęci wykorzystania wyłączonych z użytkowania linii kolejowych, a problem, jaki stanowiły nieużytkowane, zdegradowane linie kolejowe, zmieniono w transgraniczny produkt turystyczny typu Greenways. Unikatowa pętla Szlaku, łączy partnerstwo pięciu gmin i miast po obu stronach granicy - po polskiej stronie przebiega przez teren Jastrzębia-Zdroju, Zebrzydowic i Godowa, a po stronie czeskiej Karwiny i Piotrowic k. Karwiny, zaś do wyboru są dwie pętle: główna o długości 55 km i alternatywna, licząca 42 km.

Idea narodziła się w roku 2016, ale pierwsze pomysły wykorzystania nieczynnych torowisk już wcześniej. Realizacja trwała ponad cztery lata. Efekt? Jedna z najpiękniejszych tras rowerowych w Polsce. Świetnym okazał

się pomysł, aby stare, nieczynne nasypy kolejowe będące już tylko wspomnieniem po jadących tu Strumień kiedyś pociągach, wykorzystać jako podwalinę szlaku rowerowego. Dało to również możliChybie wość uatrakcyjnienia trasy i wskazania ważnych elementów regionu. Dzięki poprowadzeOchaby niu Wielkie trasy po starym torowisku, jej niweleta jest praktycznie pozioma, co bardzo ułatwia poruszanie również mniej doświadczonym lub sprawnym rowerzystom. Jadąc to wysokimi nasypami, to Bielsko-Biała głębokimi parowami dostrzegamy, jak ogromny zakres Skoczów prac inżynieryjnych musiała wykonać kiedyś kolej, żeby zniwelować mocno pagórkowaty teren w tej okolicy.

Z pewnością Żelazny Szlak zasługuje na miano jednego z najpiękniejszych w kraju szlaków rowerowych, którego idea i pomysłowość spina atrakcyjność terenu Goleszów z jakością wykonania. Mamy więc na trasie zabytki będące perłami architektury, jak pałac w Zebrzydowicach – mamy też przemysł jak nieczynna kopalnia Jas-Mos Brenna Ustroń w Jastrzębiu.

Całość wyposażono w łatwe i czytelne oznakowanie.

Dobrze oceniana przez użytkowników jest również nawierzchnia i infrastruktura. Punkty odpoczynkowe dla rowerzystów znajdują się głównie po polskiej stronie.

Co kilkaset metrów zrobiona zatoczka Wisła jest niewielka Park z ławkami, stolikiem, koszem na śmieci i tablicą inforKrajobrazowy macyjną. Oprócz tego na jastrzębskim odcinku Szlaku Beskidu znajdują się 4 duże miejsca do odpoczynku nawet dla Śląskiego dużych grup rowerzystów. Po czeskiej stronie najlepJabłonkówna odpoczynek będzie Park Zdrojowy, szym miejscem Park Bożeny Nemcovej orazIstebna rynek w Karwinie.

Przy jastrzębskim i karwińskim odcinku Szlaku, realizowany jest kolejny transgraniczny projekt budoKoniaków wy punktów ładowania rowerów elektrycznych wraz z rowerowymi stacjamiJaworzynka naprawczymi na wypadek awarii roweru. W Jastrzębiu-Zdroju, stacje te będą

fot. Żelazny Szlak Rowerowy, odcinek w Godowie

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

43

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

umieszczone we wiatach rowerowych, chroniących od słońca i deszczu i będą umożliwiały jednoczesne ładowanie czterech rowerów elektrycznych i jednoczesną naprawę dwóch rowerów. Użytkownicy Szlaku mogą wziąć udział w grze terenowej wykorzystując tematyczną aplikację mobilną (QR kody kierujące do gry znajdują się na tablicach informacyjnych).

Trasę najlepiej rozpocząć z Jastrzębia-Zdroju. Najłatwiej dojechać tu samochodem zwłaszcza z daleka. Niektórzy startują z Godowa, jako miejsca z którego cała żelazna trasa rowerowa wzięła swój początek, ale wymaga to dotarcia na miejsce z większych miejscowości.

Jadąc z Jastrzębia mamy za to świetny odcinek finałowy z Godowa do Jastrzębia, który wiedzie wzdłuż rzeki Szotkówki starym nasypem kolejowym.

fot. Żelazny Szlak Rowerowy, odcinek w Jastrzębiu

Trasa Żelaznego Szlaku Rowerowego: Jastrzębie-Zdrój – Szotkowice, Moszczenica; dwa sołectwa leżące w Jastrzębiu, każde z nich świetnie nada się na start naszej eskapady. W Moszczenicy, niedaleko przebiegu Szlaku - przy skrzyżowaniu ulic Ranoszka i Kolejowej, istnieje wciąż budynek dawnego dworca PKP, a dzielnica z przemysłowej stała się po likwidacji linii willową. W Jastrzębiu-Zdroju warto również odwiedzić zabytkowy Park Zdrojowy z inhalatorium solankowym, a także Ośrodek Wypoczynku Niedzielnego, z amfiteatrem oraz wieloma atrakcjami dla dzieci, np. tryskaczami wodnymi - obie atrakcja, znajdują się w odległości zaledwie 2 km od Żelaznego Szlaku Ruptawa – dzielnica Jastrzębia, krzyżują się tu szlaki rowerowe i piesze. W tym miejscuJastrzębie-Zdrój warto zwiedzić zabytkowy kościół z 1949 roku z elementami wyposażenia z XVII wieku przeniesionymi z pobliskich Kaczyc. Przy dobrej pogodzie można na chwilę zboczyć z trasy, by z Ruptawy podziwiać rozległą panoramę Beskidów ze szczytami Czantorii i Skrzycznego.

Zebrzydowice 44

fot. Żelazny Szlak Rowerowy, odcinek w Godowie

Zebrzydowice – tu też warto skręcić ze Szlaku. Nadrabiając dwa kilometry możemy zobaczyć pałac (dawniej będący gotyckim zamkiem), w którym znajduje się Punkt Informacji Turystycznej oraz GOK i restauracja.

Karwina – już po czeskiej stronie czekają inne nawierzchnie, czyli mało uczęszczane drogi. Na pewno warto odwiedzić tu pałac frysztacki i stary rynek w mieście – można tu dobrze zjeść, co zresztą wiele osób praktykuje – Żelazny Szlak staje się tu wycieczką kulinarną. Jadąc w stronę Piotrowic przejedziemy przez słynny „Most bohaterów Sokołowa” a dziś „Darkovsky most”, zamknięty dla ruchu samochodowego a będący integralną częścią Żelaznego Szlaku Rowerowego.

Piotrowice koło Karwiny – tu możemy zobaczyć między innymi XVIII-wieczny kościół pw. Św. Marcina, oraz pałacyk angielski z parkiem – również z XVIII wieku.

Godów – W Gołkowicach przekraczamy granicę. Warto tam odwiedzić Kościół Św. Anny – przepiękny, XIX-wieczny zabytek architektury drewnianej. Godów to rodzinna miejscowość samego Gustlika z „Czterech Pancernych” - Franciszka Pieczki. Tuż za Godowem skręcamy na wschód i jedziemy Doliną Szotkówki jednym z najpiękniejszych fragmentów Żelaznego Szlaku, poprzez Szotkowice w Jastrzębiu-Zdroju do Moszczenicy, gdzie znajduje wyremontowany zielony most kolejowy, oddany do użytku rowerzystów.

DLA WYCZYNOWCÓW TRASY MTB BESKIDY Trasy mtb do jazdy enduro to nie tylko popularne bike Strumień parki, ale przede wszystkim przyjemność odkrywania dzikich ścieżek w polskich górach.

Chybie Już od wielu lat ścieżki rowerowe prężnie się rozwijają, wraz ze wzrostem zainteresowania turystyką rowerową, Ochaby Wielkie

TRAMWAJKarwina TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

Bielsko-Biała Skoczów

ŚLĄSK CIESZYŃSKI Jastrzębie-Zdrój

zwłaszcza tą górską. Nie ma w tym nic dziwnego, bo po czasach zachłyśnięcia rowerowymi wypadami zagranicznymi w końcu przyszedł czas na poznanie tego przysłowiowego: „Cudze chwalicie swego nie znacie”.

Enduro z plecakiem to nie tylko jazdaZebrzydowice na rowerze, ale również możliwość zwiedzania i ciekawego spędzania wolnego czasu. Miasto Wisła oferuje miłośnikom mtb wiele atrakcji, któreKarwina wpływają na jakość ich pobytu poza rowerem i sprawiają, że zauroczeni pobytem, chętnie tu wracają.

Wspólny projekt władz kilku sąsiadujących ze sobą Hażlach polskich oraz czeskich gmin oraz Euroregionu Śląsk Cieszyński, z założenia promujący rekreacyjne kolarstwo górskie i przyrodniczo-kulturowe walory Śląska Cieszyńskiego po obu stronach granicy. Efektem tej CIESZYN Český Těšín współpracy było wytyczenie licznych, nieznakowanych szlaków rowerowych, wybudowanie infrastruktury dla rowerzystów, między innymi zadaszonych wiat turystycznych oraz map wielkoformatowych. Ropica Elementami inicjatywy “MTB Beskidy” było również wdrożenie Frydek-Mistek programu certyfikacji obiektów noclegowych, gastronomicznych i usługowych przyjaznych rowerzystom - tym, które posiadają przechowalnie jednośladów, dają dostęp do podstawowych narzędzi i innych udogodnień.

Przede wszystkim jednak stworzona została cykliczna oferta imprez rowerowych w ramach Uphill MTB, a Partnerzy pracują nad pierwszym transgranicznym maratonem rowerowym Gorol MTB.

Trasa na Skolnity - niespełna 10-kilometrowa pętla, Strumień do przejechania w mniej więcej półtorej godziny. Do pokonania jest 365 metrów podjazdów, a poziom trudChybie jest na 2-3 punkty w pięności całego szlaku oceniany ciostopniowej skali.

Ochaby Wielkie Pierwszy etap trasy, prowadzący przez miejską dzielnicę Dziechcinka, to rozgrzewka przed dość wymagającym podjazdem na Skolnity. Kawałek po grani za górną stacją kolejki linowej należy traktować jako chwilę Bielsko-Biała wytchnienia Skoczów - tym razem przed zjazdem, momentami stromym, ze Skolnitego do dolinki Jawornik. Dalej do końca relaksująca przejażdżka do centrum w Wiśle. Nawierzchnia niejednolita, odcinki asfaltowe przeplatają się z leśnymi ścieżkami i betonowymi płytami drogowymi.

Goleszów

TRASA TAM (DOBKA) I Z POWROTEM Brenna Ustroń Miejsko-leśny szlak z dwoma wariantami przebiegu: bardzo łatwym (1/5) o długości ok. 20 kilometrów oraz krótszym (15 km), za to wymagającym odczuwalnie większego wysiłku. Druga z opcji różni się przede wszystkim drogą powrotną, wiodącą przez wyżej połoWisła Park żone osiedla - w takim wypadku suma przewyższeń wyKrajobrazowy nosi ok. 360 metrów.

Beskidu Generalnie trasa ma charakter typowo rekreacyjny, Śląskiego wytyczono ją dla rodzin z dziećmi i początkujących amatorówJabłonków jazdy na rowerze. Praktycznie w całości szlak prowadzi po równiutkich ścieżkach rowerowych - leśne Istebna i polne dróżki to krótkie epizody. Przez sporą część półtoragodzinnej wycieczki jedzie się w pobliżu górskich Koniaków rzek - albo Wisły, albo potoku Dobka.

Jaworzynka

TRASY MTB BRENNA DOOKOŁA BŁATNIEJ Trasa trudna, z kilkoma trudnymi technicznymi podjazdami. Rekompensatą za wylany na trasie pot będą z pewności piękne widoki. Atrakcje jakie czekają nas na tej trasie to: Park Turystyki, Park Linowy „Orla Perć”, Kozia Zagroda w Brennej Centrum, schronisko Chata Wuja Toma, schronisko PTTK na Błatniej, Ranczo Błatnia.

Przebieg trasy: Brenna – Brenna Bukowa – Przełęcz Karkoszczonka – Siodło pod Klimczokiem – Kozia Góra – Dębowiec – Wapienica – Jaworze – Błatnia – Brenna

fot. MTB Beskidy, arch, wisła.org

Długość trasy: 44,7 km Czas jazdy: około 3 godziny 20 minut Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

45

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Jastrzę

Z Karwina

Český Těšín

WYCIECZKA DO CHLEBOWEJ CHATY i dalej...

Trasa łatwa, z kilkoma trudniejszymi fragmentami – podjazdy na Czantorię Baranową, góry Tuł i Wygóra, oraz trudnym zjazdem do Dzięgielowa. Szczególnie ładne odcinki trasy to trawers Żarnowca i odcinek Podlesie – Tuł.

Atrakcje: Park Turystyki, Beskidzki Dom Zielin „Przytulia”, Obserwatorium Nietoperzy w Brennej, Chlebowa Chata w Górkach Małych.

Trasa została zaprojektowana w sposób umożliwiający maksymalnie proste skomunikowanie z trasami rowerowymi wytyczonymi po stronie czeskiej – od osiedla Podlesie można wybierać warianty jazdy trasami 6085, 6151, 256, 6087, 6086 oraz trasami 6080 i 561 prowadzącymi na pogranicze słowackie.

MTB USTROŃ

zwiedzenie praktycznie całego prawobrzeżnego Ustronia w tym dzielnic sanatoryjno – wczasowych: Zawodzia i Jaszowca. Długość trasy to 32, 2 km.

Frydek-Mistek

DO DOLINY HLUCHOVEJ Pomiędzy grzbietem granicznym Stożek-Czantoria ciągnie się dolina Hluchova, której górna część podchodzi pod szczyt Stożka. Cechą charakterystyczną tego pasma jest to, że wysokości szczytów nie przekraczają 1000 m npm. Niemal całe pasmo zbudowane jest z piaskowca, który w geologii nazywany jest godulskim, od szczytu Godula po czeskiej stronie, gdzie występuje w warstwach grubych na 1-1,5m. Z tego budulca jest zbudowanych jest wiele figór, rzeźb, stopni, płyt w kosciołach i domach na Śląski Cieszyńskim. Dolina Hluchova to jedna z najdłuższych i najpiękniejszych dolin w całych Beskidach, szczególnie na odcinku kilku pierwszych kilometrów. Nie ominą nas trudne podjazdy na Mały Stożek i Osiedle Hora w Nydku, jak również

O trasach rowerowych MTB z Ustronia, można by pisać i pisać, ponieważ dróg którymi poprzecinane są góry jest mnóstwo.

Rowerem z Ustronia możemy rozpocząć całkiem fajne pętle rowerowe MTB po górach. To również miasto z bardzo dobrze rozbudowaną bazą noclegową, bardzo dobrym dojazdem, oraz sporą ilością opcji górskich tras rowerowych.

Ustroń na rowerze trekkingowym – klasyczna trasa na rower trekingowy ze średnio-trudnymi podjazdami na Bukową i Skalicę, oraz z jednym trudniejszym zjazdem z osiedla Tokarnia do Dobki. Układ trasy pozwala na 46

fot. Wikipedia

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

Ro

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

strzębie-Zdrój Strumień

Hażlach

ý Těšín

Ochaby Wielkie

zród ło: w w w.sla

Zebrzydowice

sk ie.travel

Chybie

Skoczów

CIESZYN fot. Stożek i schronisko na Stożku, Wikipedia Goleszów

Ropica

Brenna trudny zjazd z siodła Ustroń pod małym Stożkiem do doliny Hluchowej. Po polskiej stronie czeka bardzo ciekawy odcinek od granicy na osiedlu Hora do Podlesia, singiel trak i trasa po trawersie Małej Czantorii. Należy zachować ostrożność bo natkniemy się na ruch samochodowy na odcinkach Ustroń-Wisła, Wisła-Wisła Kobyla, Nydek, zrywkę drewna na Wisła zjeździe do doliny ParkHluchovej oraz zwiększony ruch pieszych w centrum Ustronia, WiKrajobrazowy Beskidu sły i Nydku. Śląskiego Przy okazji można zobaczyć skocznie, a także sporo obiektów Jabłonków historycznych jak również skorzystać z punktów gastronomicznych.

Istebna

MTB ISTEBNA

Koniaków Jaworzynka

Do źródeł Olzy Bardzo łatwa i przyjemna wycieczka doliną Olzy, rzeki o długości 99 km wypływającej spod Gańczorki w Istebnej. Olza należy do dorzecza Odry i płynie na przemian w Polsce i Czechach. Trasa prowadzi od turystycznego przejścia granicznego Istebna – Bukovec w miejscu, gdzie Olza wpływa na czeską stronę granicy (do Polski wpływa ponownie w okolicach Cieszyna), a kończy się przy jej źródle. Prawie w całości prowadzi drogami asfaltowymi łagodnie wznosząc się, przez co nie przysparza prawie żadnych trudności technicznych. Cała trasa to 13 km i można ją pokonać w godzinę.

Wokół Złotego Gronia Ciekawa trasa prowadząca wokół Złotego Gronia, charakterystycznej góry z masztem na szczycie, znajdującej się w centrum Istebnej. Wycieczka krótka, ale

WTR odcinek Śląska Cieszyńskiego wymagająca dobrej kondycji z powodu licznych stromych podjazdów po ścieżkach i drogach polnych o nawierzchni trawiastej. Może stanowić świetną propozycję treningu interwałowego, a przy tym jest bardzo atrakcyjna krajobrazowo. Dostęp do szczytu Złotego Gronia jest mocno utrudniony, ale kiedy łąki są wykoszone lub wiosną, kiedy jeszcze trawy nie porosły, można go zdobyć jadąc „miedzami”, skrajem łąk. Grzbiet składa się charakterystycznych dwóch wzniesień, pomiędzy którymi jest szerokie, płaskie siodło porośnięte trawą. Trasa trawersuje jego północne stoki, na których znajdują się 3 wyciągi orczykowe. Zimą panują tu jedne z najlepszych w Beskidach warunków narciarskich z powodu niższych temperatur i większych opadów.

fot. Istebna, Wikipedia

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

47

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

INFORMACJA TURYST YCZNA Lokalna Organizacja Turystyczna Ustka i Ziemia Słupska ul. Marynarki Polskiej 71 76-270 Ustka Tel. 59/ 814 71 70 Email: biuro@lot.ustka.pl www.ustka.travel visit.ustka.pl www.powiat.slupsk.pl

48

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

POWIAT SŁUPSKI

powiat

SŁUPSKI

Kluki Słowiński Park Narodowy

Rowy

Główczyce

Ustka

Słupsk Dębnica Kaszubska

Kępice

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

49

Dlaczego warto odwiedzić powiat słupski?

fot. Columbus Festiwal Wiatru

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

50

Niewiele jest w Polsce takich miejsc jak powiat słupski. Jego magia to szum morskich fal Bałtyku, piękno krajobrazów, malownicze wzgórza, pełne tajemnic lasy, a wśród nich liczne jeziora i rzeki - Słupia ze Skotawą, Łeba, Wieprza i Łupawa.

Mimo że region słupski utożsamiany jest głównie z letnim wypoczynkiem, warto spędzić tu urlop o każdej porze roku, gdyż w zasięgu ręki jest wiele możliwości i atrakcji. Oprócz wielu walorów przyrodniczych i kulturowych, atutem regionu słupskiego są liczne gospodarstwa agroturystyczne, życzliwi ludzie, ich gościnność oraz smaczna kuchnia. Na ziemi słupskiej panują idealne warunki do uprawiania turystyki aktywnej: windsurfingu, kajakarstwa, wycieczek rowerowych, pieszych wędrówek, jazdy konnej, wędkarstwa morskiego i myślistwa. Podziwiać tu można bogactwo przyrody oraz zabytkową zabudowę o konstrukcji szachulcowej z XVII i XIX wieku. Wypoczynek w regionie słupskim to mądry wybór każdego turysty dzięki morzu możliwości. Każdy znajdzie tu coś dla siebie!

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

POWIAT SŁUPSKI

fot. Anna v. Krasowicki, Pałac Bismarcka, Warcino.

ARCHITEKTURA – obiekt westchnień

i fascynacji wielu turystów Zabytkowa architektura to dla wielu turystów obiekt westchnień i fascynacji. Wszyscy podziwiamy zabytkowe kościoły, często zastanawiając się nad ponadczasową mocą tych budowli, które od stuleci tworzą przestrzeń miast i wsi. Architektura Ziemi Słupskiej jest szczególnie różnorodna i wielu kojarzy się ze słynną Krainą w Kratę, która jest unikatem w skali kraju. Są tu też stare dwory i pałace, okazałe kamienice, obiekty gospodarcze i techniczne, które rozsiane po całym powiecie stanowią nierzadko atrakcyjne produkty turystyczne. Wszystkie te perełki tworzą dziś nasze dziedzictwo kulturowe, które z wielką starannością pielęgnujemy.

fot. Anna v. Krasowicki, Kluki.

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

51

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

OBIEKTY SAKRALNE

PAŁACE I DWORY

Będąc w Słupsku warto przyjrzeć się zabytkowym kościołom, m.in. Kościołowi św. Jacka, Kościołowi Mariackiemu, Kościołowi św. Mikołaja, a także Ewangelicko-Augsburskiemu Kościołowi Świętego Krzyża, w którym nabożeństwa odprawiane są po polsku i niemiecku.

Kościół Mariacki ma swoją krzywą wieżę. Przylega ona do kościoła i według pomiarów jest odchylona od pionu aż o 89 centymetrów. W sąsiedztwie zamku znajduje się kościół św. Jacka, jeden z najciekawszych i najbogatszych w pamiątki historyczne kościołów Ziemi Słupskiej, kościół podominikański. Kościół św. Mikołaja był na początku przyklasztornym kościołem katolickim, później ewangelickim, w międzyczasie nawet cerkwią, a dziś mieści się w nim biblioteka.

Na ziemi słupskiej znajduje się ponad sześćdziesiąt zabytkowych obiektów kultu religijnego, w tym aż pięćdziesiąt pięć kościołów. Pierwsze budowle wznoszone były z drewna, ale tych zachowało się niewiele.

Najstarsze przykłady drewnianych kościołów o konstrukcji szkieletowej są we wsiach: Kuleszewo, Objazda, Dobieszewo, Wytowno, Charnowo.

O średniowiecznej historii wsi pomorskiej świadczą neogotyckie zabytkowe kościoły. Urokliwie posadowione wśród starych drzew na wzniesieniach, są przykładem ciekawych zastosowań architektonicznych i dowodem kultu religijnego. Z tych budowli sakralnych zachowały się głównie wieże, natomiast nawy pierwotne uległy zniszczeniu i pochodzą z okresów późniejszych. Kościoły średniowieczne zbudowane były z głazów polnych i cegły, otoczone kamiennym murem z bramami prowadzącymi do świątyni.

Najstarszy murowany kościół znajduje się w Budowie.

Cenne architektonicznie są również obiekty sakralne w Duninowie, Dębnicy Kaszubskiej, Zimowiskach, Skórowie, Smołdzinie, Stowięcinie, Główczycach, Kuleszewie i Kwakowie. Na terenie powiatu można także podziwiać kościoły o konstrukcji szachulcowej - m.in. w Objeździe i Rowach.

Ważnym elementem pejzażu wiejskiego, związanego z pomorskimi dobrami szlacheckimi, są XVIII i XIX-wieczne pałace z parkami. Do naszych czasów w granicach powiatu słupskiego zachowało się ponad sześćdziesiąt różnego typu rezydencji ziemskich, pochodzących z XVII, XVIII i XIX wieku.

Prawie każda wieś położona na wschód od rzeki Słupi posiadała dobra folwarczne, przy których powstawały wsie chłopskie. Właścicielami tych dóbr była szlachta o rodowodzie pomorskim lub kaszubskim. Należy tu wymienić rodziny Putkammerów, Podewilsów, Zitzewitzów, Massowów, Stojentinów, Maitzlaffów, Krockowów, Tessenów i Kleistów. Najstarsze dwory i pałace z XVIII wieku są konstrukcji szachulcowej. Późniejsze, X IX - w i e c z n e , s ą murowane z cegły, z dachami krytymi wypalaną dachówką.

Najbardziej okazałe pałace podziwiać można w Damnicy, Wolinii, Barcinie, Cecenowie, Poganicach, Bobrownikach i Główczycach. Wyjątkowe miejsce zajmuje dwór w Swochowie. Równie interesujące dworki możemy zobaczyć w Sierakowie Słupskim, Borzęcinie, Zajączkowie, Podolu Wielkim, Strzelinku, Zagórkach, Szczypkowicach i Zaleskich.

Na dworskich i pałacowych dachach można zobaczyć bocianie gniazda. W miejscowości Cecenowo znajduje się największe skupisko tych pięknych ptaków – jedno z największych w Polsce. Na okalających wiele pomorskich budowli łąkach dostojnie przechadzają się żurawie, które szczególnie wczesną wiosną i późną jesienią tworzą specyficzny klimat tych ziem.

52

Pałac w Warcinie Warcino to miejsce, gdzie można połączyć dwie pasje – zamiłowanie do historii i obcowanie z naturą. Historycznym aspektem atrakcyjności jest postać Otto von Bismarcka, którego ulubioną leśną rezydencją był neoklasycystyczny pałac z XVII wieku. Dzięki temu pozostawił po sobie wiele pamiątek, a do dzisiaj największą atrakcją pałacu jest sala kominkowa – dawny gabinet Bismarcka z zachowanym wystrojem i wyposażeniem, w której kanclerz prowadził poważne rozmowy

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

POWIAT SŁUPSKI

z przywódcami wielu państw. Zachowało się również biurko, przy którym lubił przesiadywać. Stara wozownia należąca ongiś do pałacu została zrekonstruowana.

Dawne pomieszczenia pałacowe od wielu lat zajmuje i wykorzystuje tutejszy Zespół Szkół Leśnych, który ma najlepszych w Polsce Sygnalistów Myśliwskich.

Niepowtarzalny klimat tworzy otaczający pałac park, wokół którego znajduje się ścieżka ekologiczno-edukacyjna. Park o powierzchni 6 ha w stylu angielskim zachwyca starym drzewostanem, cienistymi przejściami i tarasowo ukształtowanym głównym zboczem.

Rośnie tutaj 110 gatunków drzew i krzewów. Ciekawe okazy to dęby 220-300-letnie, buki, lipy i daglezje. Najstarszy dąb ma ok. 400 lat, w obwodzie 5 m na wysokości 1,3 m. Spacerując ścieżkami dydaktycznymi dojść można do źródła wody pitnej Joanna, altany Pod Puchaczem, kaplicy grobowej warcińskiej linii Bismarcków oraz psiego cmentarza. Najstarszy nagrobek pochodzi z 1877 r. i upamiętnia psa imieniem Kilian.

Pałac w Damnicy Budynek przez dziesięciolecia stanowiący ważny punkt na mapie regionu, wpisany do rejestru zabytków, podlega ochronie konserwatorskiej. Funkcjonuje w nim od wielu lat Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy, którego organem prowadzącym jest samorząd powiatu słupskiego.

Pałac pochodzący z lat 70. XIX wieku leży w północno-wschodniej części Damnicy. Wzniesiony został na zlecenie Richarda von Blankensee, a zaprojektowany przez architektów Gustawa Knoblaucha i Friedricha Hollina. Ocalały z zawieruchy dziejowej z biegiem czasu był rozbudowywany, co wpływa na jego zróżnicowaną bryłę i liczbę kondygnacji.

Pałac zbudowany jest na rzucie przylegających do siebie prostokątów. Jako budowla eklektyczna charakteryzuje się różnorodnością stylów. W pałacu znajdziemy szereg wykuszy i występów, elewacje wschodnia i zachodnia są bogato zdobione, od zachodu znajduje się taras z balustradą i zejście do parku. Zachowały się piękne, stylowe pomieszczenia.

Wnętr z a p ar te ru mają charakter re p re ze n t a c y j n y, piętra – mieszkalny, hall główny ma wystrój drewniany, w sali balowej, tzw. Sali Lustrzanej, znajduje się plafon ukazujący cztery pory roku (namalowany w 1902 r. przez Maxa

Kościół w Warcinie Gartnera). Ściany pokryte są kasetonami wypełnionymi tkaniną i lustrami. W tzw. „pokoju myśliwskim” znajdziemy malowidła ścienne wykonane przez Maksa Gartnera ukazujące zwierzynę łowną i polujące zwierzęta. Ciekawostką i charakterystycznym elementem jest np. rosnąca w marmurowej bibliotece 10-metrowej wysokości palma konopna. Przywieziono ją w 1919 r. z Palestyny i umieszczono w specjalnie dla niej przygotowanym miejscu (obecnie jest ona otoczona przeszkloną kopułą). Dodatkowo w otoczeniu pałacu znajduje się park podworski o powierzchni 3 hektarów.

KRAINA W KRATĘ W całym powiecie słupskim zachowało się około dwa i pół tysiąca budynków chłopskich wzniesionych systemem szachulcowym, tworzących „Krainę w Kratę”.

Swołowo, położone14 km na zachód od Słupska, jest jej stolicą. Unikalne walory architektoniczne i przestrzenne wsi sprawiły, że Swołowo uznano za Europejską Wieś Dziedzictwa Kulturowego. Miejscowość zachowała układ przestrzenny sięgający czasów średniowiecza. Jest to owalnica, czyli spłaszczone koło, jedna z niewielu już na Pomorzu. Na środku wsi znajduje się typowy dla tego rodzaju wsi wrzecionowaty plac, którego centralną część stanowią kościół i staw. Plac otaczają dwie łączące się ze sobą drogi, przy których posadowione są zagrody, a poza nimi rozciąga się łanowy układ pól.

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

53

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

W Swołowie zachowało się kilkadziesiąt starych budynków o konstrukcji szkieletowej, kratownicowej, typowych dla Pomorza. Jednym z nich jest Zagroda Albrechta, zamieszkiwana od 1659 do 1945 r. przez rodzinę Albrechtów.

Działa tutaj również Muzeum Kultury Ludowej Pomorza, które jest obecnie jedną z najnowocześniejszych placówek typu skansenowskiego w Polsce. Zabytkowe szachulcowe obiekty weszły w skład muzeum i pełnią funkcję wystawienniczą i kulturalną. W dwóch stodołach oraz oborze urządzono multimedialne wystawy etnograficzne obrazujące historię i kulturę wiejską Pomorza, m.in.: ciesielkę pomorską, stolarstwo, podania i legendy oraz tkactwo.

Zwiedzający mogą uczestniczyć w młóceniu zboża, siekaniu słomy, obrządku zwierząt gospodarczych (w muzeum hodowane są konie, owce, gęsi, kury i kaczki), gotowaniu na starej kuchni kaflowej, a także warzeniu piwa według dawnej swołowskiej receptury.

Organizowane są pokazy wypieku chleba i pracy kowala. Muzeum to, czynne przez cały rok, organizuje liczne imprezy cykliczne.

czyli in situ. Ogółem na terenie posadowionych jest 18 budynków: chałup, obórek, stodół. Najstarszy budynek pochodzi z XVIII wieku, najmłodszy z lat 20. XX wieku. Zabudowę uzupełnia mała architektura: piece chlebowe, składziki, studnie.

Do muzeum należy ponadto teren zabytkowego cmentarza, założonego w końcu XVIII wieku, na którym chowano dawnych mieszkańców Kluk, jak i murowany budynek dawnej szkoły, gdzie znajduje się Galeria Pomorskiego Malarstwa Plenerowego.

Chałupy szachulcowe pochodzące z różnych czasów oraz ich wyposażenie ukazują zmiany, jakie dokonywały się na słowińskiej wsi na przestrzeni wieków. Odwiedzający zobaczą tutaj kolekcję maszyn rolniczych z XX w. takich jak: młockarnie, wialnie, kosiarki, dołowniki itp.

Gromadzone są archiwalia dotyczące terenu słowińskiego – druki, fotografie i pocztówki, a także współczesne wyroby sztuki ludowej oraz rękodzieła, narzędzia rolnicze, sprzęt i sieci rybackie. W zagrodach na wolnym powietrzu pasą się konie, owce i kozy, co oddaje autentyczność gospodarstw Słowińców żyjących tutaj w XIX wieku. W chatach jest pokazany sprzęt codziennego użytku.

Specyficznego klimatu tętniącej życiem wsi dodają liczne imprezy plenerowe.

SKANSEN W KLUKACH Kluki to wieś położona na terenie objętego ścisłą ochroną Słowińskiego Parku Narodowego nad jeziorem Łebsko, około 40 km na północ od Słupska. W jej sercu działa Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach i prezentuje życie Słowińców – dawnej ludności kaszubskiej, która zamieszkiwała najbliższe tereny na Nizinie Gardneńskiej. Słowińcy pozostawili po sobie pamiątkę w postaci wiejskiej zabudowy szachulcowej.

Cechy charakterystyczne dla budownictwa Słowińców to występowanie chaty dwurodzinnej bliźniaczej, wypełnienia strychulcem i poszywanie dachów trzciną.

Większość obiektów muzealnych to budynki z Kluk, w tym trzy zagrody zachowane w miejscu zbudowania, 54

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

POWIAT SŁUPSKI

KULTURA – czyli propozycje, dla których warto tu przyjechać Na terenie powiatu słupskiego dużo się dzieje i to nie tylko latem, ale przez cały rok! W naszym regionie odbywa się szereg imprez cyklicznych, które uprzyjemniają pobyt przybyłym na wypoczynek turystom.

Ze względu na trwającą pandemię, wiele imprez zostało odwołanych lub przesuniętych. Prosimy o zasięganie informacji o danej imprezie na stronach internetowych organizatorów wskazanych przy danym wydarzeniu.

ZAPLANOWANE IMPREZY w 2021 roku: Grand Lubicz Festiwal Światła w Ustce Event na początku sezonu wakacyjnego, podczas którego efektowne prezentacje połączą w sobie muzykę, pokazy laserowe nad morzem oraz skomplikowane instalacje świetlne. Na promenadzie i w porcie pojawią się kilkumetrowej wysokości grzyby, wielkie ważki oraz nenufary. Oprawę muzyczną zapewnią znakomici didżeje, reprezentanci muzyki klubowej. Nie można przegapić mappingu 3D: multimedialnej projekcji, która polega na wyświetlaniu obrazu na istniejących obiektach (zwykle są to budynki). Odpowiednia mieszanka efektów specjalnych wywiera na widzach wrażenie np. pożaru

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

55

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

albo zawalającej się budowli. Pierwszy mapping w dziejach Ustki odbył się w 2019 r. na latarni morskiej. Charakter imprezy sprawia, że najciekawsze przedstawienia odbywają się po zmroku: warto zarezerwować sobie czas i przyjść odpowiednio wcześnie, żeby mieć dobry widok.

SOUND OF GRAVITY

Co roku (w lipcu) w Ustce pojawiają się beskidzcy górale, którzy przybliżają mieszkańcom i turystom kulturę swojego regionu. Szczególną popularnością cieszą się stoiska gastronomiczne, z kulinarnymi specjałami Podbeskidzia i Beskidów. Każdy ma ochotę sprawdzić, jak smakuje karczek, kwaśnica, czy… świńskie ryje z grilla.

Nie może zabraknąć oscypków (na zimno oraz na gorąco z żurawiną), czy lokalnie przyrządzanych kiszonych ogórków. Odbywają się tu również prezentacje góralskiego rękodzieła i występy folklorystyczne.

Odbywająca się w lipcu impreza jest prawdziwą gratką dla miłośników sportów rowerowych – i to w najbardziej ekstremalnej wersji. Sound of Gravity to zaprzeczające prawu ciążenia akrobacje rowerowe na dużych wysokościach (do 6 metrów!). Wykonują je najlepsi specjaliści od dirt jumpingu w Polsce, wielokrotnie oklaskiwani na zawodach na całym świecie. Pokazy ułożone są według skomplikowanego scenariusza, dzięki czemu trzymają widza w napięciu od początku do końca. Jedne z nich odbywają się za dnia, inne po zmroku, w świetle jupiterów, z dodatkowymi efektami specjalnymi, jak taniec ognia. Częścią spotkania są też tory przeszkód i tematyczne konkursy. Rowerzystom towarzyszą mistrzowie jazdy na hulajnodze i rolkach. Impreza odbywa się na promenadzie i w porcie. Oprawę muzyczną zapewnią elektroniczne brzmienia na najwyższym światowym poziomie.

Najbliższy termin: 17 – 18 lipca 2021

Najbliższy termin: 31 lipca 2021 (www.visit.ustka.pl)

Najbliższy termin: 9-10 lipca 2021 (www.visit.ustka.pl) BIELSKO-BIAŁA I BESKIDY W USTCE

56

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

POWIAT SŁUPSKI

Festiwal Ulicznych Reakcji Artystycznych Jest taki dzień, w którym teatralni aktorzy opuszczają ściany teatru i przenoszą się na ulice miasta Ustki. Mistral Festiwal – bo o nim mowa, prezentuje sztukę współczesną pod gołym niebem. Nie tylko lokalizacja jest nietypowa, również same spektakle różnią się, od tych, które zwykliśmy oglądać. Uwagę zwracają ogromne, jeżdżące dekoracje oraz efekty pirotechniczne. Aktorzy włączają publiczność do uczestnictwa w przedstawieniach.

Najbliższy termin: 3-4 lipca 2021 (www.visit.ustka.pl) DOŻYNKI RYBNE

USTKA CHARLOTTA SAILING DAYS Przez kilka dni wody Bałtyku stają się miejscem rywalizacji zawodników ścigających się na katamaranach i jachtach. Morskie fale stanowią doskonałe warunki do sprawdzenia swoich umiejętności, nabytych głównie na wodach jeziora. Regaty są idealną okazją, aby przygotować się do międzynarodowych zawodów.

Impreza Ustka Charlotta Sailing Days sprowadza do miasta ponad 50 załóg żeglarskich. W czasie wolnym uczestnicy regat mogą wymieniać się doświadczeniem i dawać sobie cenne wskazówki.

Najbliższy termin: 4-8 sierpnia 2021 (www.visit.ustka.pl)

Sierpniowe Dożynki Rybne w Ustce obchodzone są jako oficjalne Święto Ustki oraz Święto Wojska Polskiego. Najwięcej dzieje się na promenadzie i w porcie, choć w programie jest też m.in. tzw. Fiszparada ulicą Marynarki Polskiej, podczas której rybacy przebierają się w historyczne stroje. Uczestnicy mogą wziąć udział w zabawach rybackich i marynistycznych, organizowane są warsztaty plastyczne dla dzieci, pokazy szycia i naprawiania sieci rybackich, konkursy w ich rzucaniu, a także liczne imprezy towarzyszące. Podczas Dożynek Rybnych nie może też zabraknąć jarmarku, gdzie można kupić lokalne produkty rybne oraz dzieła rzemieślników. Wieczór to tradycyjnie pora koncertów (w tym szantowych).

Najbliższy termin: 14-15 sierpnia 2021 (www.visit.ustka.pl) POWIATOWE ŚWIĘTO PLONÓW To święto rolników z powiatu połączone z obrzędami dziękczynnymi za ukończenie żniw i prac polowych.

Impreza organizowana przez Starostwo Powiatowe w Słupsku wspólnie z gminami powiatu. Program uroczystości dożynkowych: msza święta w intencji rolników, przekazanie chleba dożynkowego mieszkańcom powiatu, prezentacja chlebów i wieńców dożynkowych, wręczenie statuetek „Bursztynowego Kłosa” dla najlepszych rolników z powiatu słupskiego, Turniej Gmin, występy zespołów wokalnych i tanecznych, kabaretów oraz gwiazdy wieczoru. Dodatkowo kiermasze, stoiska promocyjne gmin i powiatów, twórców ludowych i kół gospodyń wiejskich.

Najbliższy termin: 11 września 2021 r. (www.powiat.slupsk.pl.)

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

57

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

SŁUPSKIE POKOPKI Impreza w Karżniczce, na terenie Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian, w gminie Damnica. Powiatowe Święto Ziemniaka jest wspólnym świętem rolników oraz mieszkańców powiatu i turystów podsumowującym zbiory ziemniaków. Program imprezy: pokazy kulinarne i degustacje wyrobów ziemniaczanych przygotowanych przez koła gospodyń wiejskich z powiatu słupskiego, wręczenie statuetek „Słupskiej Bursztynowej Bulwy” dla wyróżnionych producentów ziemniaków oraz występy zespołów artystycznych i kabaretów, ostatni przed zimą kiermasz warzyw i owoców (www.powiat.slupsk. pl, www.ceik.damca.org).

Najbliższy termin: 4 października 2021 COLUMBUS FESTIWAL WIATRU Impreza nad wodą, odbywająca się zwykle w lipcu, podczas której podziwiać można zapierające dech pokazy, w tym akrobacje lotnicze i motoparalotniowe oraz przelot powietrznej armady. Wiele emocji budzą inscenizacje walk powietrznych oraz desant skoczków

spadochronowych. Częścią festiwalu są pokazy balonowe, a także zawody motoparalotniarzy z udziałem najlepszych zawodników na świecie. Po zmroku widzów czekają spektakularne pokazy pirotechniczne oraz koncerty muzyczne. Osobliwą atrakcją jest koncert orkiestry symfonicznej przy akompaniamencie palników balonów na ogrzane powietrze.

Najbliższy termin: 23 lipca 2022 (www.visit.ustka.pl)

fot. Columbus Festiwal Wiatru

58

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

POWIAT SŁUPSKI

IMPREZY NIEPOTWIERDZONE (zgodnie z informacjami na stronach organizatorów) CHARLOTTA ROCK FESTIVAL / FESTIWAL LEGEND ROCKA Festiwal odbywa się cyklicznie od 2007 roku w amfiteatrze położonym w Dolinie Charlotty, w gminie Słupsk.

To niezapomniane i pełne wrażeń widowisko, które już na stałe wpisało się w kalendarz letnich wydarzeń kulturalnych w Polsce. zachęca zarówno seniorów, jak i najmłodsze dzieci, a także osoby niepełnosprawne do wzięcia udziału w konkurencjach na różnych dystansach, dopasowanych do możliwości i formy uczestników. By wziąć udział w zawodach do Potęgowa przyjeżdża około 500 osób z całej Polski. Zawodnicy rywalizują indywidualnie oraz drużynowo na trzech dystansach: 21, 10 oraz 5 km, z podziałem na płeć oraz w rożnych kategoriach wiekowych. Imprezie towarzyszą również inne atrakcje dla całych rodzin i osób niebiorących udziału w rozgrywkach (impreza odbywa się wiosną).

Festiwal Legend Rocka to impreza, która słynie nie tylko z urokliwego miejsca, lecz także z ponadczasowej muzyki, niezapomnianych wrażeń i wspaniałej organizacji. Swoje występy miały tu już takie gwiazdy rocka jak: Carlos Santana, Bob Dylan, Robert Plant, ZZ TOP, Deep Purple, John Fogerty, Foreigner, Status Quo, Ray Manzarek & Robby Krieger of The Doors, Mike & The Mechanics, Whitesnake, Korn, Bryan Ferry, Billy Idol, Alan Parsons, Waterboys, Marillion, Los Lobos, Uriah Heep, Bonny Tyler i wielu innych (www.dolinacharlotty.pl, impreza odbywa się latem).

PUCHAR POLSKI W NORDIC WALKING Impreza sportowa, organizowana przez Gminny Ośrodek Kultury w Potęgowie, przy współpracy z gminą Potęgowo oraz Polską Federacją Nordic Walking, na terenie Gminnego Stadionu Sportowego w Potęgowie.

Jest to wydarzenie otwarte, mające na celu promocję zdrowego stylu życia i aktywności ruchowej dla wszystkich, bez względu na wiek, masę ciała i wyjściowy poziom sprawności fizycznej. Różnorodność wydarzenia

NA ŚWIĘTEGO MARCINA NAJLEPSZA POMORSKA GĘSINA (ODBYWA SIĘ W LISTOPADZIE) Wydarzenie plenerowe organizowane przez Muzeum w Swołowie od ponad jedenastu lat w Zagrodzie Muzealnej w Swołowie. Nawiązuje ono do jesiennego zwyczaju bicia gęsi na Pomorzu oraz upowszechnia tradycję spożywania gęsiny w okolicach dnia św. Marcina.

Podczas imprezy: degustacja tradycyjnych pomorskich potraw z gęsiny, np. gęsie okrasy, pierogi i kartacze z gęsiną, smalce gęsie, gęsi pieczone, półgęski wędzone na zimno, galarety, pasztety z gęsi, zupy na gęsinie: czernina, brukwianka, kapuśniak. Dodatkowo w ciągu tej 3-dniowej imprezy odbywa się w Swołowie kiermasz (przetwory, rękodzieło), występy artystyczne, pieczenie jabłek, kiełbasek i ziemniaków na ognisku, warsztaty tkackie, pokazy pracy kowali w muzealnej kuźni (www. muzeum.swolowo.pl,impreza odbywa się w listopadzie).

MISTRZOSTWA POLSKI W GRZYBOBRANIU Cykliczna impreza dla miłośników grzybobrania w Korzybiu, w gminie Kępice, znanej z bogactwa lasów.

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

59

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

Uczestnicy mistrzostw mają za zadanie zgromadzić w swoim koszyku jak największą ilość grzybów określonych gatunków w ciągu trzech godzin. Oceny zebranych grzybów dokonuje specjalna komisja. Do rywalizacji może stanąć każdy. Dodatkowo: rodzinny festyn połączony z pokazem kulinarnym (potrawy z grzybów).

W programie również: pokaz wyrobów kowalstwa artystycznego, kowalskie pokazy, podkuwanie konia – różne techniki, sposoby kucia metalu, stoiska rękodzielników.

Odwiedzający mogą skosztować potraw kuchni lokalnej (www.muzeum.swolowo.pl, impreza odbywa się latem).

www.kepice.pl, impreza odbywa się we wrześniu.

Impreza ma na celu popularyzację szparagów, które niegdyś były powszechnie wykorzystywane w kuchni pomorskiej. W programie imprezy: tradycyjne potrawy ze szparagów, konkurs dla kół gospodyń wiejskich na najsmaczniejsze danie szparagowe, kiermasz i pokazy rękodzielników oraz występy lokalnych zespołów (www. muzeum.swolowo.pl, impreza odbywa się latem).

W SŁOWIŃSKIEJ ZAGRODZIE Letnia impreza folklorystyczna, podczas której odbywają się prezentacje codziennych zajęć wykonywanych przez dawnych mieszkańców Kluk w latach 1917-1950.

W rybackich izbach można zobaczyć m.in. jak dawniej ubijało się masło, szyło sieci rybackie, przędło na kołowrotku, wyplatało kosze oraz dłubało klumpy dla konia. Imprezie towarzyszą również warsztaty ww. zajęć dla dzieci i dorosłych (www.muzeumkluki.pl, impreza odbywa się lipiec-sierpień).

POMORSKIE ŚWIĘTO ZIÓŁ Całodniowy festyn ziołowy w Muzeum Kultury Ludowej w Swołowie z okazji święta Matki Boskiej Zielnej.

W programie imprezy: msza święta w swołowskim kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, święcenie ziół, bukietów, wianków. Przez cały dzień na terenie muzeum czynny jest jarmark ziół, kwiatów, warzyw, owoców i przetworów, a także kiermasz rękodzieła. Można uczestniczyć w warsztatach zielarskich, prelekcjach proekologicznych, zabawach na świeżym powietrzu (www.muzeum.swolowo.pl, impreza odbywa się 15 sierpnia) PLENER KOWALSKI Trzydniowa impreza w muzealnej kuźni Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie, podczas której obecni kowale wykuwają wspólnie oraz indywidualnie przedmioty codziennego użytku oraz ozdoby.

60

SZPARAGOWE ŚWIĘTO

CZARNE WESELE Trzydniowa impreza folklorystyczna otwierająca sezon turystyczny w Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach nawiązuje do dawnej tradycji kopania torfu, który dla społeczności słowińskiej miał duże znaczenie: był podstawowym materiałem opałowym, służył do użyźniania gleb i nierzadko pełnił rolę podściółki dla zwierząt w pomieszczeniach inwentarskich. Kopanie torfu było wspólną pracą wszystkich mieszkańców wsi, a każdy dzień tej pracy kończył się świątecznym posiłkiem i biesiadą u gospodarzy, dla których właśnie torf kopano. Zatem cały okres kopania torfu, odczuwany jako swego rodzaju święto, Słowińcy nazywali czarnym weselem (Schwarze Hochzeit).

Wydarzenie to odbywa się zawsze na początku maja.

W programie: pokazy codziennych zajęć słowińskiej wsi, sprzętu rybackiego, pracy na kołowrotku, wypieku chleba w ceglanym piecu, ubijania masła czy wypieku drożdżowych wafli według przedwojennego przepisu w żeliwnej wafelnicy. Program imprezy obejmuje również występy ludowych zespołów oraz kiermasz wyrobów rękodzielniczych (www.muzeumkluki.pl, najbliższy termin: maj 2022).

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

POWIAT SŁUPSKI

POMORSKIE ŚWIĘTO ZIÓŁ 15 sierpnia Swołowo, powiat słupski

Rozmaryn – łz ym

orza

- niezbędny dodatek do w ianka panny młode j i bukieciku pana młodego – je śli gałązka, w et kn ię ta po weselu do doniczki z zi em ią przy jmie się, to dobra wró żba dla nowożeńców , - jeśli czeka nas trudny dzień, ur w ijmy gałą zkę rozmar yn u i no śmy ją przy so bie np. w kies ze ni; zapach rozmar ynu koi nerw y i po może podjąć dobre decyzj e;

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

61

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

TURYSTYKA WIEJSKA na terenie powiatu słupskiego Wypoczynek na terenach wiejskich w powiecie słupskim, pełnym sielskości i uroku, a jednocześnie z nowoczesną i często komfortową bazą noclegową dla gości, stanowi świetną formę turystyki wypoczynkowej dla całych rodzin i osób pragnących się wyciszyć i zrelaksować w otoczeniu malowniczych pejzaży.

terenie powiatu wyróżnionych i nominowanych w minionych latach w konkursie „Lider Promocji Słupskiej Gospodarki – „Srebrny Niedźwiedź”, w kategorii „Turystyka wiejska”.

Oferta, jaką dysponuje turystyka wiejska i agroturystyka w powiecie to, oprócz licznych gospodarstw i pięknego krajobrazu, także bogactwo kulturowe i kulinarne regionów, mnogość produktów tradycyjnych i lokalnych, a przede wszystkim prawdziwa gościnność. Oto kilka gospodarstw na 62

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

POWIAT SŁUPSKI

Gospodarstwo PUK PUK Eko W swojej ofercie podsiada wypoczynek w Ptasiej Osadzie oraz wypożyczalnię rowerów. PTASIA OSADA to cztery niezależne domki na wynajem, położone w Gardnie Wielkiej nad Jeziorem Gardno na terenie nieopodal Słowińskiego Parku Narodowego. Nazwy domów są związane z nazwami ptaków: dom Ohar (8-10-osobowy), dom Kwokacz (6-8 os.), domek Czajka (4-6 os.) oraz domek Puszczyk (2-4 os.). Domy powstały z pasji i zamiłowana do starych, zapomnianych rzeczy, którym właściciele nadają nowe życie. Stara żeliwna wanna dostała nowego tchnienia, a w domku Czajka na stałe zaparkował rower Jagna z 1952 roku. Stare dębowe belki dodają uroku, przez co jest bardzo nostalgicznie. Goście mogą cieszyć się w osadzie ciszą przerywaną koncertami ptaków.

Dodatkowe atrakcje: organizacja wyjazdów do gospodarstw ekologicznych, możliwość wynajęcia samochodu terenowego. Specjalność gospodarstwa: żywność ekologiczna (masło, chleb, wędliny), na miejscu wypożyczalnia rowerów – www.zdrowekola.pl (rowery różnej wielkości, rodzaju i klasy). Ponadto transport rowerów do wskazanego miejsca. www.pukpukeko.pl

i saneczkarstwo. Specjalność gospodarstwa: kuchnia regionalna (chleb, wędliny), przetwory owocowe, zimą kuligi.

RETRODOM – Retowo, www.retrodom.pl To gospodarstwo położone jest we wsi Retowo, nad brzegiem jeziora Gardno w otulinie Słowińskiego Parku Narodowego. Dom o powierzchni 160 m² w stylu retro otoczony jest piękną zielenią. Do dyspozycji gości oddane są: komfortowy salon z kominkiem, trzy sypialnie, dwie łazienki, kącik gier, duża, wyposażona kuchnia, Wi-Fi. Na terenie ogrodzonej posesji na gości czekają: plac zabaw, miejsce na ognisko oraz grill. Możliwość skorzystania z rowerów, z kaskami oraz fotelikami dla najmłodszych. Retrodom to idealne miejsce dla rodzin z dziećmi. Gospodarstwo specjalizuje się w organizacji warsztatów zielarstwa.

DAMNO MŁYN Damno 1, 76-231 Damnica www.damnomlyn.pl Gospodarstwo położone 1 km od wsi Damno oferuje noclegi w komfortowych pokojach z łazienką i prysznicem, toaletą oraz kuchnią w budynku należącym do zabytkowego młyna wodnego, lub miejsce na polu namiotowym. Młyn na rzece Łupawa wybudowany został w latach 70. XVIII wieku. W części przemysłowej obejrzeć można oryginalne urządzenia młynarskie. Możliwość rozbicia namiotu, całodziennego wyżywienia, wypożyczalnia rowerów, spływy kajakowe oraz wyjazdy na połowy dorsza do pobliskiej Łeby. Ukształtowanie terenu umożliwia wędrówki piesze, narciarstwo biegowe

GOSPODARSTWO U SIKORKI – Iwona Sikora, Lubuczewo 57, Facebook: Agroturystyka „U Sikorki” Gospodarstwo w zacisznym miejscu na wzgórzu we wsi Lubuczewo, w pobliżu Jeziora Gardno oraz morza. Do dyspozycji gości: trzy pokoje 2-osobowe oraz

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

63

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

salon myśliwski. Na terenie ogrodzonej posesji: miejsce na ognisko, grill oraz parking. To idealne miejsce dla osób ceniących ciszę, piesze wędrówki, nordic walking, wycieczki rowerowe oraz miłośników wędkarstwa (w odległości 2 km od gospodarstwa znajduje się łowisko karpiowe).

PENSJONAT ZAGRODA ŚLEDZIOWA, Starkowo, www.zagroda-sledziowa.pl Pensjonat Zagroda Śledziowa położony jest w zaciszu „Krainy w Kratę”, na skraju wsi Starkowo, wśród harmonijnego i romantycznego krajobrazu wiejskiego zaledwie 10 km od morza i rozległych zachodnich plaż Ustki. Dom został wybudowany w 1902 r. i w 80% oparty jest o oryginalne elementy, bądź też pozyskane od okolicznych mieszkańców. Wyposażenie pensjonatu to tradycja, połączona z nowoczesnością i funkcjonalnością. Każdy pokój posiada szybki Internet i TV, a także możliwość zakwaterowania do sześciu osób. W Zagrodzie Śledziowej działa również gospoda serwująca dania ze śledzi oraz niewielkie Muzeum Śledzia.

KOMNINO, Renata Knitter, www.komnino.pl Komnino to dom w dawnej wsi słowińskiej na terenie Słowińskiego Parku Narodowego. Do dyspozycji gości są tu: trzy pokoje z aneksem kuchennym, lodówką i łazienką oraz mieszkanie wakacyjne. Ponadto: ogród, miejsce na grilla i ognisko, kącik dla najmłodszych, internet, kijki nordic walking, stół bilardowy i pingpongowy, siłownia, grill. Istnieje tu również możliwość wypożyczenia rowerów, rozbicia namiotu czy skorzystania z całodziennego wyżywienia. Idealne miejsce dla osób kreatywnych i rodzin. Specjalność kwatery: kuchnia regionalna z wykorzystaniem produktów ekologicznych (zjeść można tu regionalne juki słowińskie), nalewki (malinowa, z kwiatów bzu, jarzębinówka), rękodzieło, warsztaty florystyczne i quillingu.

PAŁAC POD BOCIANIM GNIAZDEM, Runowo, www.runowo.pl W skład ośrodka wchodzą: budynek pałacowy z XVIII wieku z dziewiętnastoma pokojami 2-8-osobowymi, łazienkami lub umywalkami oraz Wi-Fi, park przypałacowy z fontanną, kompleks pięciu drewnianych domków, Wioska Indiańska – Skansen Wsi Indiańskiej, plac zabaw, miejsce na ognisko, boiska sportowe, strzelnica, mosty linowe i ścianka wspinaczkowa, teren zajęciowy (quady i paintball) oraz stajnia z licencjonowanym ośrodkiem jeździeckim (27 koni). Organizator wypoczynku dla dzieci i młodzieży, przejażdżek konnych, kuligów, warsztatów strzeleckich i plastycznych.

j e ż i l b , y r u t a n j e Bliż iwego życia prawdz 64

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

POWIAT SŁUPSKI

PRZYSTAŃ WODNICA, Wodnica 38, www.przystanwodnica.com Obiekt położony bezpośrednio nad rzeką Słupią, w sąsiedztwie rezerwatu Buczyna nad Słupią, z fragmentami pierwotnego lasu bukowego. Dla gości przygotowane są: dwa apartamenty, cztery mieszkania 2-osobowe, drewniany domek, ogólnodostępna kuchnia, bezpłatna wypożyczalnia kajaków, przejazdy bryczką. Ponadto w ofercie znajdują się takie atrakcje jak: ogród z rzeźbami, fontanną, grillem, piaskownica, huśtawki, boisko do siatkówki i zagroda dla koni.

OŚRODEK JEŹDZIECKI ANKA, Przewłoka, www.stajnia-anka.pl Pensjonat położony malowniczo wśród łąk i lasów, 2 km od morza. Do dyspozycji gości jest dziesięć pokoi 2-, 3-, 4-osobowych (WC, kabina prysznicowa, umywalka), kuchnia, sala kominkowa, jadalnia, taras, miejsce na ognisko, grilla oraz stadnina koni (30 koni rasy małopolskiej, kucyki). Goście mogą zabrać swoje czworonogi lub skorzystać z nauki jazdy konnej, treningu na padoku, hipoterapii i przejażdżek ekskluzywną bryczką.

Ośrodek jest również organizatorem obozów i szkółek jeździeckich.

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

65

POWIAT SŁUPSKI - powiat partnerski

Trasy rowerowe, kajakowe, szlaki piesze – czyli AKTYWNY WYPOCZYNEK USB (Ustka – Słupsk – Bytów) Szlak rowerowy Ustka – Słupsk – Bytów stanowi główną oś systemu tras rowerowych na obszarze Partnerstwa Dorzecze Słupi. Bardzo zróżnicowany szlak posiada szereg walorów widokowych i krajobrazowych na trasie przejazdu. Jego długość to 86 km. Przebiega on przez środek Zielonego Serca Pomorza.

Szlak rowerowy Pierścień Gryfitów Szlak – w formie pętli – został oznakowany kolorem czarnym. Wiedzie przez niezwykle urokliwy i urozmaicony teren. Daje możliwość poznania regionalnej architektury Ziemi Słupskiej oraz miejscowości z zabytkowymi dworami, pałacami i kościołami. Swój 66

początek i koniec ma w Swołowie – stolicy „Krainy w Kratę”, czyli terenu, na którym dominowało budownictwo szachulcowe. Trasa jest długa (126 km) i dość trudna, dlatego należy liczyć się z tym, że na jej pokonanie potrzebne będą dwa, trzy dni. Trasę wycieczki można skrócić korzystając z innego szlaku „Krainy w Kratę”, np. niebieskiego „Dolina Moszczeniczki” lub zielonego „Droga Książęca”. (Umożliwia to nam dotarcie bezpośrednio ze Słupska do Swołowa).

Szlak doliny Wieprzy i Studnicy Jest to szlak należący do znakowanych szlaków PTTK, które przecinają Zielone Serce Pomorza, jego długość to 71 km. Przebieg: Słupsk – Lulemino – Korzybie – Kępice – Miastko. Szlak rozpoczyna się w Słupsku i prowadzi przez Kępice do Miastka, biegnąc przez zalesione

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

POWIAT SŁUPSKI

i dzikie tereny w dolinie rzeki Wieprzy i jeszcze bardziej dzikiej Studnicy, mijając po drodze kilka interesujących elektrowni wodnych oraz zabytków techniki.

Szlak Doliny Słupi Kolejny szlak należący do znakowanych szlaków PTTK, które przecinają Zielone Serce Pomorza. Jego długość to 95 km. Rozpoczyna się w Ustce i prowadzi zalesionymi terenami Doliny Słupi, pozwalając na obejrzenie po drodze kilku zabytkowych elektrowni wodnych, w tym – największej – w Gałąźni Małej.

Szlak rowerowy „Droga Książęca”

Szlak rowerowy „Dolina Moszczeniczki” Szlak należący do szlaków skupionych wokół Słupska.

Trasa liczy 12 km i oznakowana jest kolorem niebieskim. Przebieg: Słupsk – Bierkowo – Bruskowo – Swołowo.

Następny szlak należący do szlaków skupionych wokół Słupska. Trasa liczy 17 km i oznakowana jest kolorem zielonym. Przebieg: Słupsk – Zębowo – Redęcin – Gać – Swołowo – Starkowo.

Pomorska Droga św. Jakuba Liczy ponad 1100 km. Zaczyna się w litewskiej Kretyndze i wiedzie przez Kłajpedę, Mierzeję Kurońską, Kaliningrad, Braniewo, Frombork, Elbląg, Gdańsk, Kartuzy, Sianowo, Lębork, Łebę, Ustkę, Słupsk, Sławno.

Papieski szlak kajakowy (124,7 km)

Spływ rzeką Słupią

Papieski szlak kajakowy rzeką Słupią jest upamiętnieniem pobytu abp. Karola Wojtyły na tych terenach.

W roku 1964 przyszły papież Jan Paweł II wraz z grupą zaprzyjaźnionych kajakarzy odbył spływ. Wyprawa ta była kontynuacją zapoczątkowanych w 1958 roku pobytów wakacyjnych na tzw. Ziemiach Odzyskanych.

Spływ Słupią jest niesamowitym przeżyciem, gdyż malownicza rzeka co chwilę zaskakuje swoimi tajemnicami: bystrzami, kanałami, wartkim nurtem, ciekawym, urozmaiconym, miejscami kamienistym dnem. Na trasie spływu można oglądać wysokie brzegi porośnięte w większości sosnami, jak również starymi okazami dębów i buków. Od 2006 do połowy 2007 roku poszczególne gminy realizowały warunki porozumienia i w prawdopodobnych miejscach postoju krakowskich kajakarzy ustawiały kamienie. I tak na trasie spływu stanęło 10 pamiątkowych obelisków, a dwa z nich również w Słupsku - jeden na przystani Krępa Słupska, drugi przy przystani Słupsk.

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

67

Powiat Cieszyński zaprasza na

Koncert

Wstęp wolny Koncert odbędzie się w ramach FESTIWALU MUZYKI ORGANOWEJ i KAMERALNEJ organizowanego przez Miasto Ustkę i Parafię pw. Zbawiciela w Ustce oraz imprezy BIELSKO-BIAŁA I BESKIDY W USTCE organizowanej przez Miasto Bielsko-Biała i Powiaty Bielski, Cieszyński i Żywiecki.

SŁUPSK

INFORMACJA TURYSTYCZNA Ul. Starzyńskiego 8 76-200 Słupsk Tel. 59 7285041 e-mail: cit@pds.org.pl

historia Pomorza

SŁUPSK

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

69

SŁUPSK - miasto historii, zieleni i kultury

Słupia, fot. arch. UM

SŁUPSK

70

Tu mieści się jeden z najpiękniejszych ratuszy miejskich w Polsce i największy zbiór dzieł plastycznych Witkacego. To tu stworzono słynne na cały świat „Słupskie Karczmy” i otwarto pierwszą w Polsce pizzerię. Słupsk, podobnie jak Piza, ma swoją krzywą wieżę, a także nowoczesne murale, które ilustrują jego historię. Ze względu na swój urok i architekturę miasto zwane jest Małym Paryżem. Przez jego centrum przepływa wyjątkowa rzeka Słupia, a na plantach rozbrzmiewają latem dźwięki muzyki.

Słupsk to wyjątkowe miasto z wyjątkowymi atrakcjami!

Na przełomie XIX i XX wieku Słupsk zyskał sobie miano Paryża Północy. Jego architektura to połączenie różnych stylów i kultury Pomorza. Secesyjne kamienice, zdobione elewacje najlepiej zachowane są przy ulicach Wojska Polskiego i Sienkiewicza. Współczesne słupskie śródmieście zachęca do spacerów i wchłaniania atmosfery miasta.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

SŁUPSK

Muzeum Pomorza Środkowego. fot. arch. UM

Dlaczego warto odwiedzić SŁUPSK? ARCHITEKTURA Zamek Książąt Pomorskich – Muzeum Pomorza Środkowego Muzeum mieści się w zamku, dawnej siedzibie Gryfitów, czyli Książąt Pomorskich. Zamek został wybudowany w stylu gotyckim w 1507 roku za panowania księcia Bogusława X. Ponad 80 lat później, po przebudowie – stał się budynkiem w stylu renesansowym. Od przeszło 50 lat zamek jest siedzibą Muzeum Pomorza Środkowego. Jest to muzeum wielodziałowe, na wystawach stałych prezentowane są obiekty związane z historią Pomorza i panującej tu niegdyś dynastii Gryfitów, a także kulturą materialną zarówno rdzennej ludności regionu, jak i przybyłych tu po wojnie osadników. Muzeum posiada także bogatą kolekcję dzieł sztuki dawnej i współczesnej. Wystawy można podziwiać w kilku

Muzeum. fot. UM

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

71

SŁUPSK

obiektach należących do MPŚ, m.in. w samym zamku, w zabytkowym młynie (pochodzącym z początku XIV w.), Spichlerzu Richtera (XVIII-wieczny budynek szachulcowy), a także w Białym Spichlerzu.

który z przyczyn finansowych stopniowo się ich pozbywał. Dzięki niezwykłej intuicji ówczesnego dyrektora muzeum Janusza Przewoźnego, miasto może się poszczycić największą na świecie kolekcją dzieł artysty.

RATUSZ

CZAROWNIC Mury Miejskie, Bramy BASZTA CZAROWNIC,

Budynek powstał w 1901 roku i reprezentuje popularny na przełomie XIX i XX wieku neogotyk. Wewnątrz na ścianach możemy podziwiać malowidła przedstawiające sceny z historii miasta, w oknach zaś witraże, niektóre zachowane od początku istnienia ratusza. Na piętrze, obok gabinetu prezydenta, w gablocie spoczywa kopia legendarnego, słupskiego niedźwiadka szczęścia.

Warto również wejść na ratuszową wieżę, ma ona 58 m wysokości, a na taras widokowy prowadzi około 180 stopni. Z tarasu można podziwiać panoramę miasta, a w samo południe można usłyszeć rozbrzmiewające hejnały miast Słupska i Ustki, z którą Słupsk tworzy dwumiasto.

Słupsk jest jednym z miast pomorskich, w którym w znacznym stopniu zachowały się mury, bramy i baszty, służące do obrony miasta. Z czterech powstałych w mieście bram do dzisiejszego dnia zachowały się dwie – Brama Młyńska przy kompleksie muzealnym oraz Brama Nowa, w pobliżu Ratusza.

Baszta Czarownic – wkomponowana w mury miejskie, powstała na początku XV wieku, a znana jest z tego, że w jej murach przetrzymywano kobiety, które posądzono o czary i palono na stosie. Najbardziej znaną słupszczanką oskarżoną o uprawianie magii jest Trina Papisten, zielarka, która spłonęła w Słupsku w 1701 roku. Dziś w Baszcie mieści się Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej.

ATRAKCJE SŁUPSKA Największa na świecie kolekcja prac plastycznych Stanisława Ignacego Witkiewicza – Witkacego.

Do niedawna prace Witkacego można było podziwiać w Zamku Książąt Pomorskich, od 2019 roku można je odnaleźć w odrestaurowanym niedawno Białym Spichlerzu, który znajduje się po drugiej stronie rzeki Słupi. Kolekcja liczy około 260 prac. Składa się głównie z pasteli, ale możemy tam również znaleźć olejne pejzaże, martwą naturę czy autoportret artysty, a także jego listy i regulamin „firmy”. Zbiór zapoczątkował zakup 110 prac artysty w 1965 roku od syna jego przyjaciela, 72

GALERIA BURSZTYNOWA Galeria bursztynowa przy ulicy Tuwima ma niemal półwieczną tradycję i stanowi połączenie pracowni bursztynowej, galerii oraz muzeum. Prowadzone są tu również warsztaty bursztynowe, podczas których można poznać mity i legendy związane z bursztynem oraz dowiedzieć się, gdzie i kiedy najlepiej szukać bursztynu. Galeria posiada dwie sale wystawowe oraz prowadzi sprzedaż wyrobów bursztynowych. Jednymi z ciekawszych pamiątek, które można tam nabyć, są kopie bursztynowego Niedźwiadka Szczęścia.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

SŁUPSK

SŁUPSKI NIEDŹWIADEK SZCZĘŚCIA I SZLAK NIEDŹWIADKÓW W 1887 roku w trakcie kopania torfu na Ziemi Słupskiej została znaleziona figurka bursztynowego niedźwiadka. Figurka ta okazała się być amuletem łowcy niedźwiedzi sprzed prawie 3700 lat. W ten sposób przynoszący szczęście niedźwiadek stał się symbolem miasta, a jego kopie można zobaczyć w słupskim ratuszu. Od czerwca 2017 roku odlewy niedźwiadków, pomalowane przez lokalnych artystów, stoją w różnych miejscach miasta. Niedźwiadki te stworzyły swoisty Szlak Niedźwiadka Szczęścia.

Bursztyny w Ustce

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

73

SŁUPSK

MURALE Od 2016 roku na kilku budynkach w centrum pojawiają się nowe murale, będące ilustrowaną opowieścią o mieście. Te dekoracyjne, ścienne malowidła, rozsławiają Słupsk w całej Polsce i natychmiast stały się jedną z największych tutejszych atrakcji. Umiejscowione m.in. na ulicy Bema, Nowobramskiej, Starzyńskiego, Wojska Polskiego, Niedziałkowskiego, Łukasiewicza, Krasińskiego tworzą przepiękną opowieść o Słupsku. Na tych scenach z życia miasta możemy znaleźć wiele postaci związanych ze Słupskiem. Są wśród nich Heinrich von Stephan, Jerzy Waldorff, Otto Freundlich, Witkacy czy „czarownica” Trina Papisten.

Ilustracja: pod okiem Rosjanina, Alexa Menuhova, artysty, plastyka i twórcy wielu murali w Polsce i za granicą, powstał ten w Słupsku. Razem z nim pracowała 22 osobowa grupa chętnych wolontariuszy, którzy od 20 sierpnia przez sześć dni intensywnie tworzyli projekt. Artyści na muralu przedstawili rudowłosą, bosą kobietę, która obejmuje Basztę Czarownic. U jej stóp widzimy słupskie zabytki: jest Muzeum Pomorza Środkowego, Ratusz, Kaplica św.

Jerzego, zabytkowa kamienica, która stoi na Starym Rynku. Mural przy ulicy Bema.

74

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

SŁUPSK

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

75

SŁUPSK

IZBA HISTORII KOLEI Powstała z inicjatywy członków Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji, które działa przy słupskim PKP. Mieści się na III piętrze w historycznym, zabytkowym gmachu byłej dyrekcji Rejonowej Kolei Państwowych w Słupsku. Można tam oglądać zabytkowe lampy i telefony, mundury, modele kolejek, bilety kartonowe i wiele innych eksponatów. Można znaleźć tam również tabliczki znamionowe lokomotyw parowych, które jeździły w Słupsku, narzędzia oraz inne rzeczy związane z kolejnictwem. Z zebranych tam dokumentów wyłania się obraz dawnej, minionej kolei.

Słupsk obfituje w wiele ciekawych POMNIKÓW I OBELISKÓW „Upokorzony” (skwer im. Pierwszych Słupszczan) – pomnik wykonany przez niemieckiego rzeźbiarza Fritza Klimscha. Monument przedstawia nagiego mężczyznę, który przyklęka zadumany nad swoją ojczyzną (Niemcami), upokorzoną po I Wojnie Światowej.

Pomnik do Słupska został przeniesiony z Damnicy w 1970 roku. „Pomnik Powstańców Warszawskich” (Plac Powstańców Warszawskich) – jest to pierwszy w Polsce pomnik poświęcony bohaterom powstania warszawskiego. Odsłonięty 15 września 1945 roku. Pierwotnie drewniany, obecnie jest murem ceglanym z otworami po kulach, o postrzępionych krawędziach. Do Słupska po wojnie przybyło bardzo dużo warszawiaków, którzy byli zmuszeni szukać dla siebie nowej przestrzeni. „Otwarta Głowa” (Skwer za słupskim ratuszem, w parku im. Ottona Freundlicha) – upamiętnia on postać urodzonego w Słupsku Ottona Freundlicha, niemieckiego artysty, jednego z prekursorów sztuki abstrakcyjnej. Pomnik jest dziełem prof. dr hab. Jana Stanisława Wojciechowskiego, a odsłonięty został w 2007 roku.

Pomnik Henryka Sienkiewicza (aleja Sienkiewicza) – figurę stojącego w dumnej pozie Sienkiewicza wykonała Krystyna Trzeciak, a jej odsłonięcie nastąpiło w 1960 r. Co ciekawe, w tym samym miejscu i na tym samym cokole stał pomnik Ottona von Bismarcka.

Pomnik Karola Szymanowskiego (Park im. Jerzego Waldorffa) – dzieło przedstawia Szymanowskiego stojącego na tle skrzydła fortepianu, na którym znajdują się nuty sonaty dedykowanej przez kompozytora młodemu Witkacemu. Odsłonięcie pomnika nastąpiło w 1962 r. w ramach inauguracji VI Festiwalu Pianistyki Polskiej.

Pomnika Bogusława X Wielkiego (dziedziniec zamku) – monument przedstawia Bogusława X, wybitnego

księcia pomorskiego, który zjednoczył księstwa pomorskie i był inicjatorem budowy słupskiego zamku. Pomnik odsłonięto w 2010 roku, a wykonano go w pracowni Roberta Sobocińskiego w Poznaniu.

SMAKI MIASTA – CZYLI NAJSTARSZA PIZZERIA Mało kto wie, ale najstarsza polska pizzeria działa w Słupsku. I to już od ponad 40 lat. Oczywiście chodzi o słupski Poranek, gdzie pokolenia słupszczan zajadają się plackiem z pieczarkami lub kiełbasą – z niezmienioną recepturą od samego początku. Pierwsza pizzeria założona w Polsce, powstała w marcu 1974 roku, tuż przy barze mlecznym Poranek przy ul. Wojska Polskiego 46 w Słupsku. Otwarta uroczyście malutka pizzeria wspaniale uzupełniała znakomitą wówczas ofertę gastronomiczną Słupska. Inicjatorem całego przedsięwzięcia był nieżyjący już dyrektor ówczesnego Zakładu Nowoczesnych Wdrożeń PSS „Społem” Tadeusz

76

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

SŁUPSK

Szołdra, twórca słynnych karczm Pod Kluką i Słupskiej, rybnego Tunka czy drobiowego Zacisza. Pomysł przywiózł z podróży służbowej do Włoch, gdzie zakładał jedną z wielu Karczm Słupskich. Do dnia dzisiejszego receptura na pizzę to pilnie strzeżona tajemnica, a mieszkańcy i przyjezdni uwielbiają ten niepowtarzalny smak, który przenosi ich do czasów dzieciństwa.

ZIELONY SŁUPSK Słupsk cieszy się opinią zielonego miasta. Nic dziwnego, ponieważ zieleń w przestrzeni miejskiej jest obecna niemalże na każdym kroku. Słupsk posiada wieloletnią tradycję dbałości o zieleń. Począwszy od księżnej Erdmuty, która stworzyła wspaniałe ogrody zamkowe, poprzez Annę de Croy i jej syna Ernesta Bogusława, aż po XIX-wieczny, pierwszy w Europie zespół parków i ogrodów ciągnących się w sąsiedztwie średniowiecznych murów obronnych.

Również dzisiaj historyczne tereny zieleni otacza się dużą troską i dbałością. Mając świadomość, jak istotny wpływ na warunki życia mieszkańców ma dostępność terenów zieleni, tworzy się również nowe parki, skwery, a ulice dotychczas pozbawione drzew obsadzane są całymi szpalerami odpowiednio dobranych gatunków drzew.

W Słupsku znajduje się wiele miejsc wartych polecenia. Przepiękne kompozycje zieleni razem z zabytkami dawnej architektury tworzą w nich osobliwy klimat i są częścią słupskiej kultury. Zapewniają wypoczynek mieszkańcom, są ważnym atutem w promocji miasta oraz stanowią jego turystyczną atrakcję.

Witkacy w Słupsku W Słupsku znajduje się jedyna na świecie stała wystawa prac plastycznych Witkacego.

Zbiory można podziwiać w Zamku Książąt Pomorskich.

W dwóch salach drugiego piętra, o łącznej powierzchni 154 m kw., wystawianych jest około 125 prac artysty oraz fotografie, listy i pierwodruki książek.

Zestaw prezentowanych eksponatów zmieniany jest częściowo co kilkanaście miesięcy.

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

77

SŁUPSK

PLANTY MIEJSKIE

OGRODY ZAMKOWE Ogrody zamkowe księżnej Erdmuty zostały zrekonstruowane w roku 2007 od strony ul. Zamkowej, niestety w znacznie mniejszym rozmiarze niż pierwotne (na ich dawnej, znacznej części dzisiaj stoją domy i przebiega ulica – fragment drogi krajowej nr 6 Gdańsk – Szczecin). Na początku XVII w. księżna Erdmuta, wdowa po księciu Janie Fryderyku założyła ogród, widoczny i oznaczony na późniejszych i zachowanych do naszych czasów mapach jako tzw. ogród zamkowy.

Skwer znajduje się w otoczeniu Zamku Książąt Pomorskich oraz średniowiecznych murów miejskich, które razem tworzą interesującą przestrzeń. Jest to miejsce reprezentacyjne, zlokalizowane w centrum miasta, często odwiedzane przez turystów i mieszkańców. Ogród zajmuje powierzchnię 2402,7 m².

PARK KULTURY I WYPOCZYNKU Zajmuje teren od ul. Zamkowej do Rybackiej. Jest to największy i najokazalszy park w mieście, zachwycający wspaniałymi nasadzeniami roślin i krzewów oraz bogatym drzewostanem. Na jego obszarze znajdują się: rozległe tereny zielone, korty tenisowe, przystań dla kajaków, hala sportowa, ścieżki rowerowe, place zabaw, asfaltowa płyta (zimą lodowisko) wraz ze sceną, boiska rekreacyjne i treningowe, wiata piknikowa, grille stacjonarne.

Park przecina rzeka Słupia, zaś jego południowy kraniec stanowi Lasek Południowy. Teren Parku jest ogrodzony i strzeżony, co ułatwia organizowanie w nim imprez plenerowych. Park nazywany jest „zielonymi płucami miasta”.

Najbardziej charakterystyczna część tej przestrzeni to Alejka brzozowa – pomnik przyrody składający się z brzóz brodawkowatych cechujących się wygiętymi w łuk pniami.

78

W Słupsku planty powstały około 1880 roku w miejscu dawnych fortyfikacji. Obejmują one dzisiejszy skwer przy alei H. Sienkiewicza, park im. J. Waldorffa i Ogród Zamkowy. Stanowią one osobliwą wizytówkę miasta, podkreślając jego niegdysiejszy charakter.

Wśród zieleni pięknie komponującej się z licznymi zabytkami zwracają uwagę okazałe kwietniki będące kompozycją roślin rabatowych i trwałych roślin zimozielonych otoczonych alejami starych lip.

Będąc w Słupsku warto również zobaczyć: park przy al. Henryka Sienkiewicza, skwer im. Pierwszych Słupszczan, park im. Jerzego Waldorffa, park im. Ireny Sendlerowej, Lasek Północny i Południowy, Park Wschodni, Park Zachodni, Stawek Łabędzi i ciąg spacerowy ul. Kaszubskiej.

ATRAKCJE DLA MŁODSZYCH I CAŁKIEM DUŻYCH DZIECI W SŁUPSKU Centrum Informacji Turystycznej w Słupsku ma do zaoferowania wiele wrażeń dla dzieci i rodzin szukających plenerowych atrakcji. Zanim zaczniemy swoje zwiedzanie z dziećmi, warto się wybrać na róg ulic Starzyńskiego i Tuwima, gdzie pracownicy CIT chętnie zaproponują dzieciom Quest „Szlakiem Słupskich Legend”, „Szlakiem słupskich ciekawostek przyrodniczych”, a także najnowszy „Szlakiem Słupskiego Street-artu”.

Na wszystkich żądnych przygód małych zdobywców czeka również książeczka z naklejkami do poszukiwania słupskich niedźwiadków.

Questing to rodzaj gry polegającej na odkrywaniu ciekawych miejsc i tworzeniu nieoznakowanych szlaków, którymi można wędrować kierując się informacjami zawartymi w wierszowanych wskazówkach. Dzięki dostępnym questom dzieciaki posłuchają legend związanych ze Słupskiem, a na miłośników przyrody czekają ciekawostki związane z rzeką Słupią i jej bogactwami.

Ponadto na miejscu można uzyskać wszelkie informacje o Słupsku i Ziemi Słupskiej, darmowe materiały

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

SŁUPSK

dotyczące Słupska, regionu, województwa oraz kraju, w tym także repertuary słupskich instytucji kultury oraz aktualne kalendarze imprez. W słupskim CIT można także zaopatrzyć się w płatne publikacje, jak albumy, przewodniki, mapy itp. oraz pamiątki, takie jak np. koszulki, kubki, pocztówki, torby czy magnesy. Można nabyć także bilety na wybrane wydarzenia sportowe i kulturalne.

Z pracownikami CIT można wejść na wieżę ratuszową, a na miejscu skorzystać np. z darmowego Wi-Fi, stanowiska do ładowania telefonów czy przewijaka.

Kulturalny wypoczynek zapewnią spektakle Teatru Lalki Tęcza, które odbywają się przy ul. Ludwika Waryńskiego 2 w Słupsku oraz Teatru Władca Lalek mieszczącego się przy ul.

Arciszewskiego 22 w Słupsku.

Dla fanów aktywnego wypoczynku polecamy ofertę rekreacyjną Parku Wodnego Trzy Fale, pływalni Słupskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji oraz Parku Wodnego w Redzikowie. Sam SOSiR oferuje również możliwość gry w tenisa, dostęp do stadionu 650-lecia, skate park, a także pumptrack mieszczący się na obszarze wspaniałego terenu spacerowego Parku Kultury, Sportu i Rekreacji. Fani tenisa, squasha czy badmintona znajdą coś dla siebie w Centrum Rakietowym w Kobylnicy.

a i n e z c a b o Do z sku w Słup

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

79

Wymarzone wakacje?

- dobrze się przygotuj by nie było przykrych niespodzianek Wakacje kojarzą nam się z błogim wypoczynkiem, atrakcjami turystycznymi i pięknymi widokami. Bywa jednak i tak, że stają się koszmarem iście zaczerpniętym z kiepskich komedii.

Organizując sobie wakacje wolimy korzystać z usług Biur Podróży, by nie obciążać się dodatkowo planowaniem, organizacją i szukaniem noclegu czy ubezpieczenia. Z całym wachlarzem ofert przychodzą właśnie wspomniane biura. Zanim jednak podpiszemy umowę warto prześledzić wszelkie przepisy, by w razie niespełnienia warunków umowy móc dochodzić swoich praw. Powinniśmy również wiedzieć kiedy i z jakimi konsekwencjami wiąże się zerwanie umowy. Zatem, jeśli jedziesz na wakacje z Biurem Podróży czy korzystasz z usług hoteli, dobrze się przygotuj oszczędzając sobie i bliskim przykrych niespodzianek.

WAŻNE! JEDZIESZ NA WAKACJE? PAMIĘTAJ! 1. Przed wykupieniem lotu, sprawdzić obostrzenia nie tylko w kraju docelowym, ale też tranzytowym (podczas przesiadki do kraju docelowego).

80

?

2. Na stronie gov.pl w zakładce ostrzeżenia Ministerstwa Spraw Zagranicznych można znaleźć aktualne informacje na temat obostrzeń. Taka możliwość istnieje również na portalu re-open Eu (reopen.europa.eu/pl).

3. Można na w/w stronie wybrać kraj i uzyskać aktualne informacje o podróżowaniu.

4. Sprawdź biuro podróży na stronie https://www.turystyka.gov.pl/.

5. Dokładnie przeczytaj umowę przed podpisaniem, zapoznaj się z załącznikami do niej.

6. Jeśli organizator imprezy jest zmuszony w sposób zasadniczy zmienić jej główne warunki takie jak miejsce, czas trwania, rodzaj transportu, kategorię hotelu, możesz rozwiązać umowę bez ponoszenia kosztów.

7. Cena może wzrosnąć najpóźniej 21 dni przed imprezą, nie więcej niż o 8 proc. i tylko w określonych przypadkach, np. gdy zdrożeje benzyna lub opłaty lotniskowe i bezpośrednio przekłada się to na koszty organizatora wyjazdu, i taka możliwość jest zapisana w umowie.

8. Gdy rezygnujesz z wyjazdu, bo np. zmieniły ci się plany, biuro podróży może ci potrącić koszty, ale musi umieć je uzasadnić.

9. Jeśli firma nie wywiązuje się z umowy, np. mieszkasz w hotelu niższej kategorii lub nie działa obiecana klimatyzacja, złóż reklamację. Zastrzeżenia zgłoś jak najszybciej – najlepiej jeszcze na miejscu, ułatwi to

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021 Artykuł sponsorowany

dochodzenie roszczeń. Przedawniają się one po 3 latach.

10. Gdy składasz reklamację, żądaj usunięcia nieprawidłowości, a jeśli jest to niemożliwe - obniżenia ceny za wyjazd. Jeżeli nie wiesz, o ile – pomocna może być tzw. tabela frankfurcka. Zgodnie z nią np. za brak balkonu możesz domagać się obniżki do 10 proc., za hałas w nocy - do 40 proc., a za brak wyżywienia - do 50 proc. Pamiętaj jednak, że tabela to tylko punkt odniesienia, nie jest prawnie wiążąca dla przedsiębiorcy.

11. Renomowane biura podróży stosują niedozwolone klauzule, należy uważnie przyglądać się wzorowi umowy, który jako Konsument będziesz podpisywać.

Natomiast jeżeli umowa została już podpisana i zawiera klauzule niedozwolone, miejmy na uwadze fakt, iż takie postanowienia nie wiążą konsumentów z mocy prawa.

12. Roszczenia przysługujące podróżnym przy składaniu reklamacji usług turystycznych: obniżka ceny (dotyczy najczęściej zwrotu pieniędzy za niewykorzystane świadczenia), odszkodowanie za poniesione szkody, zadośćuczynienie za doznane krzywdy (przy czym należy pamiętać o udokumentowaniu niezgodności zakupionej wycieczki w biurze podróży).

13. Odstąpienie bezkosztowe jest możliwe, gdy zostaną spełnione po stronie konsumenta łącznie przesłanki: nadzwyczajne i nieuniknione okoliczności, w miejscu docelowym lub najbliższym sąsiedztwie, mające znaczny wpływ na realizację imprezy lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego.

14. W przypadku niewypłacalności biura na skutek upadłości w trakcie wyjazdu, Turystyczny Fundusz Gwarancyjny przejmuje jego rolę i czuwa nad bezpieczeństwem podróżników. Jeśli ubezpieczenie biura podróży nie będzie w stanie pokryć kosztów powrotu turystów do kraju, pokryje je TFG. 15. Odpowiedzialność przewoźnika za przewożony bagaż różni się w zależności od miejsca, w którym położyliśmy nasze walizki, torby czy plecaki.

16. Warto zainstalować Kalkulator Praw pasażera pomoże Ci obliczyć wysokość odszkodowania, o które możesz się ubiegać, gdy nie doleciałeś na czas, a także podpowie, na co możesz liczyć, gdy linia lotnicza zagubi lub uszkodzi Twój bagaż. https://konsument.gov.pl/ kalkulator-praw-pasazerow-linii-lotniczych.

17. Przed wyjazdem na zagraniczny urlop warto zabezpieczyć się na wypadek nieszczęśliwego wypadku. Niezbędne świadczenia zdrowotne (na terenie UE i EFTA) możesz otrzymać dzięki Europejskiej Karcie Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) wydawanej w ramach NFZ.

18. Pobierz aplikację ECC-Net Travel przed wyjazdem do innego kraju UE. Znajdziesz w niej prawa konsumenta, jakie przysługują Ci w różnych sytuacjach wakacyjnych np. wypożyczanie samochodu, czy wynajem noclegu itp. Aplikacja jest bezpłatna, działa offline, dodatkowo podpowie przydatne zwroty w różnych językach UE. https://konsument.gov.pl/ecc-aplikacja/ A CO W PRZYPADKU ZAISTNIENIA SPORU? Instytucje pomagające konsumentom w sporach z biurami podróży/liniami lotniczymi: 1. Infolinia konsumencka przy Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów - tel. 801 440 220 lub 22 290 89 16 wraz z kontaktem e-mail: porady@dlakonsumentow.pl.

2. Rzecznicy konsumentów – w Twoim mieście lub powiecie.

3. Wojewódzkie Inspektoraty Inspekcji Handlowej 4. Regionalne ośrodki konsumenckie 5. Europejskie Centrum Konsumenckie w Polsce (ECK) – które w darmowy sposób pomaga konsumentom w sprawach transgranicznych w sposób pozasądowy, m. in. w przypadkach, gdy bagaż konsumenta został zagubiony lub zniszczony przez zagraniczną linię lotniczą, sprawach odwołanych i opóźnionych lotów, reklamacjach w biurach podróży, zapewnia konsumentom informacje, pomoc przy rozwiązywaniu skarg, pomoc przy rozwiązywaniu sporów. Jest to projekt UE w Polsce realizowany przy współpracy z UOKIK - kontakt drogą telefoniczną (22 55 60 118, dyżury prawników od pon. do pt. w godz.: 10-14), e-mailem (eccnet-pl@ec.europa.eu) lub osobiście odwiedzając siedzibę centrum w Warszawie przy Placu Powstańców Warszawy 1 (od pn. do pt. w godz.: 10-14).

6. Zawsze może skorzystać z usług kancelarii adwokackich lub radcy prawnego, które pomogą wybrać prawidłową drogę prawną dochodzenia roszczeń z powyższych tytułów wskazanych w niniejszym opracowaniu.

Przygotowane przez Zespół specjalistów z Kancelarii: Gałkowski, Raczek i Partnerzy Adwokaci i Radcy Prawni w osobach Adwokata Tomasza Raczka i Apl. adw. Anny Skiba

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VII 2021

81

Bądź bezpieczny nad morzem Nie pływaj po spożyciu alkoholu

Nie wchodź rozgrzany do wody Nie wypływaj daleko dmuchanym materacem lub kołem

KORZYSTAJ Z KĄPIELISK STRZEŻONYCH!

JAK ZAŁOŻYĆ FIRMĘ W CZECHACH? Prowadzimy kompleksową opiekę rachunkową dla podmiotów

gospodarczych, pomagamy w założeniu firmy, sprzedaży działającej spółki, oferujemy usługę wirtualnego biura i miejsca rejestracji firmy.

BIURO RACHUNKOWE / WIRTUALNE BIURO INSTRASTAT / FIRMA W CZECHACH

PROCART Group s.r.o.

Štefanikova 123/22, 73701 Český Těšín

+420 732 763 216, www.procart.cz

Podróż w czasie z filiżanką aromatycznej kawy!

Wizyta w Tramwaj Cafe to podróż w czasie, do początku XX wieku, kiedy to w Cieszynie działało połączenie tramwajowe. Łączyło ono dwa brzegi rzeki Olzy. Przez „okna” naszego tramwaju możecie podziwiać obecnie polską i czeską stronę, niegdyś jednego miasta. Przez okna pierwszego wagonu, siedząc na tramwajowych drewnianych ławkach, można obserwować zatrzymanych w kadrze ludzi z tamtej epoki w ich codziennej aktywności. Z kolei w Sali Cesarskiej Tramwaj Cafe udokumentowany został przejazd cieszyńskiego tramwaju, przystanek po przystanku. W tym wagonie można usiąść wygodnie w fotelach i odpocząć. To także miejsce, gdzie zlokalizowaliśmy kącik dziecięcy przeznaczony do zabaw dla najmłodszych pasażerów naszego tramwaju. Niezwykłą atmosferę Tramwaj Cafe

zapraszamy codziennie 9-18 +48 602 571 636 MENNICZA 44, CIESZYN

dopełnia zapach świeżo zmielonej kawy podawanej na wiele sposobów również alternatywnych, aromatycznej herbaty „na patyku” oraz smaki niebanalnych ciast, wśród których nie brakuje opcji wegańskich i ze śladową zawartością glutenu. A to oczywiście nie wszystko!

Tramwaj Cafe posiada bogatą kolekcję rumów oraz szeroką gamę cieszyńskiego piwa.

Wybieracie się do Cieszyna? Koniecznie zatrzymajcie się, choć na chwilkę, w Tramwaj Cafe, zapytacie Motorniczego o Rum Babę – nasz popisowy mini deser!

W okresie letnim można poleżakować na łące przed Teatrem im. Adama Mickiewicza, w tramwajowym letnim ogródku.

sprawdź szczegóły FB/TRAMWAJ.CAFE INSTAGRAM/TRAMWAJCAFE

Nr 4, lato 2021 ISSN: 2719-4477 / Cena: Bezpłatny

Karmy dla zwierząt.

Tu kupisz najtaniej.

Sprzedaż wysyłkowa.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE

Tydzień Kultury Beskidzkiej 2017, zespół Plamycze z Sofii (Bułgaria), fot. Daniel Franek / Okiem Fotoreportera

tel. +48 501 725 441 Bugajska 37, Częstochowa www.pethouse.pl

www.tramwajcieszynski.pl

Częstochowa, ul. Bugajska 37 tel. +48 509 972 222, www.kosiary.com

Nr 4, lato 2021

SALON SPRZEDAŻY

Powiat Cieszyński

Powiat Słupski

Słupsk