Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Πολιτική Σκέψη στη Δύση 1 Niccolo Machiavelli 1469-1527 ❑ Θεμελίωση της σύγχρονης πολιτικής σκέψης ❑ Βασικά χαρακτηριστικά: ταξική διαστρωμάτωση – ισχυροποίηση της κρατικής εξουσίας ❑ Μακιαβελλισμός: αρνητική έννοια – αδίστακτης εξουσίας ❑ Διαφοροποίηση πολιτικής ζωής Μεσαίωνα (η άρπαγα της τιμωρίας)– Αναγέννησης (διέρρηξε τις βεβαιότητες) ❑ Πολιτική και ιστορική σκέψη: θεμελιωτής στην κοινωνικοπολιτική εμπειρία και στο φυσικό (πολιτικό) υποκείμενο ❑ τα καθήκοντα του κοινωνικού στοχασμού - κίνητρα και σκοποί : γνώση του μετασχηματισμού της πραγματικότητας- γνώση πραγματικών κινήτρων και σκοπών. ❑ ο άνθρωπος φυσικό και κοινωνικό όν ❑ Η μοχθηρία και η δολιότητα του πρακτικού ανθρώπου – Ηγεμόνας ❑ Μακιαβέλλι ως τεχνολόγος της πολιτικής- η ανάγκη επαναπροσδιορισμού κι όχι κατάργησης της ❑ Πολιτική πέρα από την εγκαθίδρυση μια κάποιας μορφής αρχή ❑ Μακιαβέλλι, πρότυπο ουμανιστικού ανθρώπου Ο Ηγεμόνας ❑ Έργα του Μακιαβέλλι: Ηγεμόνας, Πραγματείες ❑ Μακιαβέλλι ως ο κατεξοχήν «δημοκρατικός στοχαστής» της Αναγέννησης η λαϊκότητα του Μακιαβέλλι
ΕΑΠ: Τόμος Β΄: Κεφ. 4: 4.1, 4.2, Κεφ. 6: 6.1, 6.2, Κεφ. 7: 7.2, Κεφ. 8: 8.1
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr
Σελίδα
1
1
❑ Ο χαρακτήρας της εξουσίας του Ηγεμόνα – εν ονόματι του πολιτικού σώματος – το υπέρτατο διακύβευμα – Λαός: κοινωνικός πυρήνας της πολιτείας – ενεργητικό παραγωγικό τμήμα της κοινότητας που παράγει πολιτισμό - το κοινωνικό σώμα ως θεμέλιο της πολιτικής αρετής
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
❑ Η εξάλειψη της θεοκρατίας – η δυσκολία για την (αυτo)διακυβέρνηση του λαού – η μορφή του ισχυρού ηγέτη ( τα χαρακτηριστικά του) – για την εγκαθίδρυση της πολιτικής κοινωνίας – εντολοδόχος και εκφραστής του κοινού συμφέροντος. Sir Thomas More (1478-1535) ❑ Ο πολιτικός λόγος της κριτικής της πραγματικότητας στον αντίποδα της κοινωνική κατανόησης (κοινωνικός ρεαλισμός ) του Μακιαβέλλι ❑ Tomas More υπερασπιστής της χριστιανικής πίστης για την οποία πλήρωσε με τη ζωή του ❑ Η βάση της πολιτικής διανόησης του Τ.Μ. βρίσκεται στις θεμελιώδεις αρχές του χριστιανισμού ❑ Βασικός προβληματισμός του Τ.Μ. είναι οι διαλυτικές τάσεις στη συνοχή της κοινωνίας εξαιτίας της έντονης κεφαλαιοκρατικής ανάπτυξης ❑ Υπερασπίζεται την οργάνωση των κοινωνιών με βάση τις αρχές της κοινοβιακής οργάνωσης των μονών του Άθω – πρότυπο αδελφότητας και αλληλεγγύης στις αρχές και τα ιδανικά του πρωτόγονου χριστιανισμού. Η Ουτοπία
Στην Ευρώπη η κατ’ όνομα και μόνα χριστιανική πράξη χαρακτηρίζεται από επιτήδευση που υποκρύπτει τη πραγματική αγριότητα στου τρόπους: χρήμα ρυθμιστής των πάντων – εγωπάθεια των ανθρώπων – επιδίωξη ιδιωτικού οφέλους – κερδοσκοπικός ωφελιμισμός– διογκούμενος πλούτος στα χέρια μια μικρής μειοψηφίας (πολιτική των περιφράξεων enclosure).
-
Στην κοινότητα της Ουτοπίας επικρατεί η κοινοκτημοσύνη των αγαθών – ορθολογική οργάνωση της εργασίας (ελεύθερος χρόνος για προσωπική καλλιέργεια)- σεμνότητα στους τρόπους – λιτότητα- ειλικρίνεια – αμοιβαιότητα προσωπικών σχέσεων- απουσιάζει η πολυτέλεια – η επίδειξη – οι ανισότητες , ενώ η κοινωνία είναι εγγυητής για την πλήρωση των βασικών – φυσικών- αγαθών δίχως τη καλλιέργεια επίκτητων η οποία πυροδοτεί τη οικονομική και μόνο ανέλιξη της Ευρώπης. Επομένως για τους Ουτοπιανούς το χρήμα δεν έχει καμία αξία, όπως και τα πολύτιμα μέταλλα, ενώ η πίστη τους στο Θεό είναι αυθόρμητη δίχως ίχνος μισαλλοδοξίας. H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr
Σελίδα
-
2
❑ Η Ουτοπία διαπραγματεύεται την κοινότητα της γνήσιας ανθρωπιάς – ιδρυμένη σε ένα νησί στη μέση του Ατλαντικού – δύο τάσεις: από τη μία η ευρωπαϊκή πραγματικότητα και απέναντί της η κοινωνία της Ουτοπίας:
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
-
Εξαιτίας της απλότητας τους οι Ουτοπιανοί έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για τον χριστιανισμό όταν τους τον εξέθεσαν .
❑ Στη Ουτοπία ο Τ.Μ. υποκρύπτει τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες – εάν αυτές είχαν μετεξελιχθεί σε κανονικές κοινωνίες – πρόκειται δηλαδή για τις απαρχές του χριστιανικού Ουμανισμού ο οποίος δεν επιζητά ην επιστροφή σε μια εξιδανικευμένη αρχαιότητα αλλά την εξόρυξη και την επαναβεβαίωση του ίδιου του ουμανιστικού περιεχομένου της χριστιανικής διδασκαλίας – την πραγμάτωση των ηθικών επιταγών . Στοχεύει δηλαδή σε ένα εκ των έσω εξαγνισμό δίχως την απομάκρυνση από τις δογματικές παραδόσεις αλλά με γνώμονα την πνευματική τους κατανόηση και εφαρμογή. Desiderius Erasmus (1466-1536) ❑ Ο Έρασμος αποτελεί τον κατεξοχήν εκπρόσωπο του ώριμου Ουμανισμού ο οποίος ταυτίστηκε με το ιδεώδες ενός ενιαίου ευρωπαϊκού πολιτισμού στηριγμένος σε δύο πυλώνες: τον αρχαιοελληνικό στοχασμό και τη χριστιανική πίστη ❑
Παρατηρούσε και κριτίκαρε αυστηρά την παπική παρεκτροπή – πρότεινε μια αποκατάσταση της χριστιανικής ηθικής στην κάρδια του χριστιανισμού – σύμμαχος του ο Tomas More
❑ Στη συνείδηση των διανοουμένων της εποχής ο ¨Έρασμος υπήρξε ο σοφός διανοητής στον οποίο προσέβλεπαν όλοι για την αναμόρφωση της Εκκλησίας – ο Έρασμος, όμως, ήταν άνθρωπος της διανόησης κι όχι της πράξης! ❑ Πολιτικά χαρακτηρίζεται από αμφιταλαντεύσεις (προσπάθεια εξασφάλισης) – και την κάθαρση της εκκλησίας την προσδιόριζε ως ένα πνευματικό εγχείρημα επιστροφής στις πηγές της χριστιανικής πίστης. ❑ Επομένως η έννοια «Αναγέννηση» κατά τον Έρασμο ενέχει την αποβολή του «παλαιού ανθρώπου» και την ένδυση του μανδύα του Χριστού δηλαδή ενός σύγχρονου Χριστιανικού Ουμανισμού – τον οποίο και υπηρέτησε χωρίς παρέκκλιση –ως το πρότυπο του ουμανιστή λογοτέχνη.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr
Σελίδα
❑ Το έργο του Μωρίας Εγκώμιο: αφιερωμένο στον Τomas More όπου περιπαικτικά αναφέρεται και στην ελληνική έννοια της «μωρίας» - όπου υπερασπίζεται τη παράδοξη ιδέα ότι καθετί μεγάλο και άξιο είναι αποτέλεσμα μιας δημιουργικής παραφροσύνης
3
Μωρίας Εγκώμιο
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
❑ Η μωρία απαλύνει τη ζωή, η οποία καλύπτει την αφόρητη πραγματικότητα, ενώ ταυτόχρονα η εμμονή στο φαίνεσθαι παρά στο είναι των πραγμάτων αποτελεί και την πηγή της τέχνης. -
Ταυτόχρονα όμως η αρνητική πλευρά της μωρίας έχει να κάνει με τον στείρο ζήλο των σχολαστικών και την αμάθεια των καλογέρων.
-
Επομένως η μωρία που επικαλείται ο Έρασμος είναι μια κοινή, ανθρώπινη κατάσταση , με την εξάχουσα ηθική συνείδηση , με την ζωογόνο αφέλεια που πιστεύει στα απλά ιδανικά της τιμιότητας , της προσήνειας και της καλής προαίρεσης.
-
Ο άνθρωπος μωρός είναι αγνός, έντιμος προσηλωμένος στο όραμα της αμοιβαιότητας, της επικοινωνίας, παιδί του Θεού που αρνείται να πουλήσει την ψυχή του για εφήμερο κέρδος – ένας σοφός εν Θεώ που φαίνεται μωρός από τη μερία των απίστων και των πωρωμένων.
Θεμελιωτής της επιστημονικής μελέτης της ελληνικής γλώσσας στην Ευρώπη – «ερασμιακή προφορά». ❑ Θέτει την επιστημονικότητα του στην υπηρεσία της χριστιανικής πίστης – αναμορφωτής της λατινικής Voulgata – γεμάτη λάθη, αφού πρώτα παρτουσίασε μια κριτική έκδοση του ελληνικού πρωτότυπου κειμένου – απακατάσσταση του μηνύματος του ευαγγελίου ❑ Αναβάπτιση στο ανόθευτο νάμα της χριστιανικής διδαχής ❑ Το έργο του Έρασμου θέτει ξανά στο κέντρο της θρησκευτικής ζωής την ενεργή υποκειμενικότητα του χριστιανου- εντός μια εξαγνισμένης και πνευματικά καθαρής εκκλησίας
Σελίδα
❑ Η δράση του ήταν πάντα προσηλωμένη στην καάθερση της χριστιανικής ζωής από το ανθρώπινο λάθος ιδίως από τη ερμηνεία και διακοίνωση των θείων αληθειών
4
❑ Η δράση του Έρασμου δεν έχει καμία αντικληρική ή αντιεκκλησιαστική αιχμή στο πλαίσιο της συνήθους ερμηνείας που δίνει και η ίδια η εκκλησία: η ακολασία και ο χρηματισμός των βαθμοφόρων της εκκλησίας είναι αμαρτήμτα της υλικής τους φύσης και δεν ίγουν τη μυστική ουσία της πίστηςόύτε την νομιμότητα των εκκλησιαστικών θεσμών. Επομένως τα μυστήρια ε΄χουν την ίδια ισχύ είτε τελεστούν από ένα διεφθαρμένο ιερέα άιτε από ένα άγιο.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Η ρήξη με τον Λούθηρο ❑ Αρχικά οι Γερμανοί διαφωνούντες για τις καταχρήσεις της παπικής εξουσίας βλέπουν στον Έρασμο ένα σύμμαχο – τον πιο φημισμένο λόγιο της Ευρώπης ❑ Η πλήρης ρήξη των διαμαρτυρομένων το 1517 με την εκκλησία της Ρώμης (πάπας Λέοντας Ι΄ των Μεδίκων) θα βρει τον Έρασμο απέναντι στις θέσεις του Λούθηρου , τον οποίο και καταδικάζει. ❑ Οι βαθύτεροι λόγοι καταδίκης του Προτεσταντισμού από τον Έρασμο έχουν να κάνουν με μια εβραϊζουσα εκδοχή του χριστιανισμού – στροφή της θρησκείας προς τον Θεό – τιμωρό (διαφορετικό από την αγάπη του Χριστού) – ενώ οι λουθηρανοί ζητούν τον καθαρμό της εκκλησίας και από καθετί που θυμίζει «ειδωλολατρική πρόσμιξη» που τόσο η εποχή του Μεσαίωνα όσο και η Αναγέννηση για διαφορετικούς λόγους είχαν υιοθετήσει από την αρχαία κλασική παράδοση και είχαν εντάξει στον χριστιανισμό ❑ Η ελευθερία της βούλησης: κατηγορηματική άρνηση του προτεσταντισμού για τη ελευθερία του ανθρώπινου βουλητικού – γεγονός που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την φιλοσοφική αντίληψη ότι η ανθρώπινη βούληση αποτελεί την ύψιστη δωρεά του θεού προς τον άνθρωπο, η οποία όσο κι αν έχει διαφθαρεί από την αμαρτία, η αγάπη του Χριστού θα επιτρέπει στον άνθρωπο τον αναπροσανατολισμό. ❑ Σύμφωνα με τον Έρασμο η χριστιανική πίστη κάτω από τις αρχές του προτεσταντισμού θα καταντούσε ένας αφόρητος ζυγός, κάτω από τον οποίο θα υπήρχε συντετριμμένο Εγώ τσε μια πλήρη οντολογική απαξία χειρότερη κι από εκείνη του Μεσαίωνα ❑ Η απάντηση του Λούθηρου ξεκινάει με την επιμονή του ότι οι γραφές είναι γεμάτες από την βουλητική αθλιότητα του ανθρώπου – και τη υποτέλεια του προς τις σατανικές ροπές της σωματικότητας ❑ Η ανθρώπινη βούληση είναι προορισμένη να πραγματοποιήσει έργα ολέθρου
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr
Σελίδα
❑ Η αντιπαράθεση αυτή θα σφραγίσει δύο διακριτές ομολογίες της πίστεως στους κόλπους του δυτικού χριστιανισμού, με τη προτεσταντική να έχει περισσότερες αναφορές στη παλαιά παρά στη καινή Διαθήκη.
5
❑ μετά το προπατορικό αμάρτημα η η σωτηρία του ανθρώπου είναι αποκλειστικά θέμα της θείας χάρης που ο άνθρωπος ούτε μπορεί ούτε είναι σε θέση να κατανοήσει ούτε και του αξίζει.
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
❑ Η διαφοροποίηση αυτή αποτελεί για τον Έρασμο μια καίρια απειλή για τα κλασσικά γράμματα ❑ αλλά και των αξιών της μετριοπάθειας και της φιλοφροσύνης, της ευθυμίας, της ευσπλαχνίας, συστατικά στοιχεία του χριστιανισμού. ❑ ο Έρασμος διαμόρφωσε το πρότυπο του Ευρωπαίου λογίου της νεότερης εποχής: προσηνούς, μειλίχιος μελετητής, αποκομμένος από τη τύρβη της καθημερινότητας και κάθε προσωπικής φιλοδοξίας, ζει αποκλειστικά στο χώρο των ιδεών, με μόνη πατρίδα του τον πολιτισμό . ❑ η ογκώδης αλληλογραφία του φανερώνει ότι πρωτοστατεί σε μια άτυπη – άυλη δημοκρατία των γραμμάτων στην οποία μπορούν να μετέχουν όλοι οι στοχαζόμενοι και φιλαλήθεις άνθρωποι ανεξάρτητα από καταγωγή – αναδείχθηκε στον πρώτο εκπρόσωπο τη του ιδεώδους της ενότητας του ευρωπαϊκού πολιτισμού Αλλαγή Κοσμοειδώλου – Κοπερνίκεια Επανάσταση ❑ Η Αλλαγή του Κοσμοειδώλου ξεκινάει με την κατάρρευση του ηθικού ετεροκαθορισμού και της παραδεδομένης αυθεντίας → αρχή μελέτη της φύσης → εγκατάλειψη της άποψης ότι ο αισθητός κόσμος υπηρετεί θρησκευτικές προκαταλήψεις → εγκατάλειψη της αριστοτελικής τελεολογίας και της γεωκεντρικής αστρονομίας. ❑ Η επιστημονική πρακτική της Αναγέννησης ανατρέπει την μέχρι τότε καθιερωμένη σχέση εμπειρίας (επίσημα δόγματα) – αναγόρευση της παρατήρησης σε μοναδική πηγή με κριτήριο κάιε αληθινής θεωρίας για τη δομή του κόσμου.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr
Σελίδα
❑ 1492: Ο Χριστόφορος Κολόμβος ανακαλύπτει την Αμερική: Στόχος ήταν η πρόσβαση στην Ανατολή ταξιδεύοντας δυτικά (Ισπανία) / ταυτόχρονα οι
6
❑ Οι γεωγραφικές ανακαλύψεις άγνωστων μέχρι τότε υπερπόντιων προορισμών αποτέλεσε την αφορμή για την κατάρρευση του μεσαιωνικού κοσμοειδώλου: σε συμβολικό επίπεδο οι ανακαλύψεις αυτές σηματοδοτούν: α) την έξοδο του ανθρώπου από το κλειστό και τελειωμένο σύμπαν της παλαιότερων μεταφυσικών αντιλήψεων, β) έναρξη της νεωτερικότητας = τίποτε πλέον δεν θεωρείτε δεδομένο, γ) οι άνθρωποι αφήνονται να οδηγηθούν από τις ίδιες τις δυνάμεις της φύσης στην ανακάλυψη του σύμπαντος: το κέντρο βάρος του κόσμου από την Μεσόγειο μεταφέρεται στον Ατλαντικό = εγκαταλείπεται ο εγωκεντρισμός, παράλληλα με την αλλαγή των διαστάσεων του σύμπαντος.
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Πορτογάλοι προσπαθούν να πραγματοποιήσουν τον περίπλου της Αφρικής για να φτάσουν κι εκείνοι στις αγορές της άπω Ανατολής. ❑ Η Αλλαγή του Κοσμοειδώλου του μεσαίωνα συνοδεύτηκε με τη άνοδο του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού, κυρίως σε βάρος των λαών άλλων ηπείρων ❑ Ανώτερη αλήθεια χριστιανισμού: εξολόθρευση προκολομβιανών πολιτισμών από Ισπανούς κατακτητές ❑ Ηθική υπεροχή «πρωτόγονων» λαών (συναισθηματικός αυθορμητισμός) θα πυροδοτήσει νέες φιλοσοφικές προβληματικές: (βλ Ουτοπία Θωμά Μώρου) ενώ θα αποκρυσταλλωθεί στο έργο του Ρουσσώ, ενώ ήδη από την Αναγέννηση θα υπάρξουν σημαντικοί επικριτές των πρακτικών των χριστιανών κατακτητών όπως ο δομινικανός Bartolome de las Casas ο οποίος θα στηλιτεύσει την θηριωδεία των Ευρωπαίων η οποία συνιαστά κατάφορη παραβιάση των χριστιανικών αρχών. ❑ Η συντριβή όμως του Μεσαιωνικού Κοσμοειδώλου θα πραγματοποιηθεί από τρεις επιστήμονες: Νικόλαος Κοπέρνικος (1473-1543): εισηγητής της ηλιοκεντρικής θεωριας του πλανητικού συστήματος, ο οποίος αναβίωσε τη θεωρία του πιθαγορείου Φιλόλαου (6ος π.Χ. )και του Αρίσταρχου (3ος π.Χ.)
-
Γαλιλαίος Γαλιλέι (1564-1642): υπερασπιστής κοσμολογικών θεωριών – θεωρία κίνησης σωμάτων η οποία βασίζεται σε πειραματικά δεδομένα βάζοντας τέλος στις αριστοτελικές τελεολογίες. Επίσης η σύγκρουση του Γαλιλαίου με την Εκκλησία σηματοδοτεί και την και την χειραφέτηση της επιστήμης από κάθε μεταφυσική επιρροή, ενώ την καθιστά την κινητήριο δύναμη για τη διανοητική εξέλιξη και τη κοινωνική ζωή του ανθρώπου. Η σύγκρουση Εκκλησία και επιστήμης (παρά τις αντιρρήσεις της Εκκλησίας ή τις μικρές παραχωρήσεις που μπορούσε να προφέρει) τελικά θα εξαναγκάσει τόσο την επιστήμη όσο και την θεολογία να αναγνωρίσουν τα όρια τους. Ειδικότερα την εκκλησία η οποία πλέον δεν μπορούσε να επιστρέψει στο μεσαιωνικό της παρελθόν
-
Ιωάννης Κέπλερ (1571-1630): τελειοποιεί τη θεωρία του Κοπέρνικου, απορρίπτοντας την αντίληψη του κύκλου και εισάγωντας το σχήμα της έλλειψης: ελλειπτική τροχιά πλανητών
Σελίδα
7
-
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Προτεινόμενα θέματα για ανάπτυξη ❑ Niccolo Machiavelli: Στη σύγχρονη πολιτική επιστήμη υπάρχει η εντύπωση ότι ο Ν.Μ. θεωρείται «ο πατέρας της σύγχρονης πολιτικής επιστήμης, άλλοι τον έχουν χαρακτηρίσει ως ένα κυνικό κτήνος, ταυτίζοντας το όνομά του με τη διαφθορά και τον αυταρχισμό». Μέσα από ποιο έργο του Ν.Μ. τεκμαίρεται η παραπάνω άποψη και γιατί. ❑ Συγκρίνεται το πολιτικό μανιφέστο του Sir Tomas More, όπως αυτό αναπτύσσεσαι μέσα από το έργο του Ουτοπία, με τις πολιτικές αντιλήψεις του σύγχρονού του Nicolo Machiavelli στο έργο του Ηγεμών. Συγκλίσεις – αποκλίσεις. ❑ Έρασμος και η εποχή του: περιγράψτε σε ένα σύντομο κείμενο τη προσωπικότητα, το έργο και τη γενικότερη προσφορά του Έρασμου στα ευρωπαϊκά γράμματα. Συμφωνείται η διαφωνείται με τη άποψη που θεωρεί τον Έρασμο ως τον πρώτο Ευρωπαίο πολίτη; ❑ Με ποιο τρόπο συνδέεται ο Έρασμος με το κίνημα της Μεταρρύθμισης και τον Μαρτίνο Λούθηρο;
Σελίδα
8
❑ Οι γεωγραφικές ανακαλύψεις καθώς και η χειραφέτηση της επιστημονικής σκέψης αποτέλεσαν η μεν την αφορμή και η δε την αιτία για την κατάρρευση του μεσαιωνικού κοσμοειδώλου. Αφού περιγράψτε σύντομα τι εννοούμε με τη φράση μεσαιωνικό κοσμοείδωλο τεκμηριώστε αν συμφωνείτε ή όχι με την παραπάνω άποψη
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr