Η Εκπαίδευση αλλιώς
arnos.gr
4) Μεσαιωνικά πανεπιστήμια Η προέλευση, το θεσμικό και οικονομικό πλαίσιο λειτουργίας, οι γενικές φιλοσοφικές-ηθικές αρχές των πρώτων μεσαιωνικών πανεπιστημίων, και οι βασικές αρχές και το περιεχόμενο της διδασκαλίας των μαθηματικών και των φυσικών επιστημών σε αυτά. (τόμ. Α΄, σελ. 102-109) Τα πρώτα μεσαιωνικά πανεπιστήμια ιδρύθηκαν στην περίοδο από τα μέσα του 12ου ως τις αρχές του 13ου αιώνα. Τα σημαντικότερα από αυτά ήταν στο Σαλέρνο, στη Μπολόνια, στο Μονπελιέ, στο Παρίσι και στην Οξφόρδη. Ως θεσμός διακριτός από τα εκκλησιαστικά, μοναστικά και επισκοπικά, σχολεία ξεχώριζαν για τη δυνατότητα μη υποταγής τους στην εκκλησιαστική εξουσία, γεγονός που τα καθιστούσε χώρους όχι μόνο σπουδής της γνώσης αλλά και διαμόρφωσης νέων ηθών, συχνά ελευθέριων. Ο όρος «πανεπιστήμιο» (universitas) χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να δηλώσει κάθε συντεχνιακή ένωση βάσει του ρωμαϊκού δικαίου. Το νομικό πλαίσιο λειτουργίας των πανεπιστημίων, αν και όχι ενιαίο, τους προσέδιδε ένα ιδιαίτερο θεσμικό γνώρισμα, τη νομική σωματειακή δομή. Το κύρος τους αυξανόταν από το κύρος των λογίων που δίδασκαν σε αυτά, τα προνόμια των οποίων είχαν κωδικοποιηθεί από το 1158. Αν και το πλαίσιο των σπουδών διέφερε ανά πανεπιστήμιο και η νομική υπόσταση των καθηγητών ήταν μόνο ασαφώς προσδιορισμένη, επρόκειτο για μια ομάδα μισθωτών υπαλλήλων, πολλοί από τους οποίους είχαν προέλευση από την τάξη των κληρικών, αλλά δεν επιτελούσαν εκκλησιαστική λειτουργία. Η θεσμική λειτουργία τους συνδεόταν με την αποκλειστικότητα του σχολαστικού προνομίου και ελεγχόταν από τις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες συχνά απαιτούσαν την παρέμβαση των πανεπιστημίων για την αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων. Συχνά, η οικονομική δραστηριότητα που σχετιζόταν με τη λειτουργία τους ανταγωνιζόταν την αντίστοιχη των τοπικών κοινωνιών. Ως προς την προέλευση και τον ακριβή χρόνο ίδρυσης των πανεπιστημίων η έρευνα δεν έχει καταλήξει σε οριστικά συμπεράσματα. Επικρατεί η ταξινόμησή τους ανάλογα με τον φορέα που επέτρεψε την ίδρυσή τους, σε τρεις κατηγορίες: (α΄) όσα προήλθαν από σχολεία δίχως πράξη ίδρυσης (Σαλέρνο, Πάδοβα, Οξφόρδη, Απλά και κατανοητά η γνώση! Σολωμού 29 Αθήνα
τηλ: 210 38 22 157
info@arnos.gr
www.arnos.gr
16