Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ 1880. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΟΙΗΣΗ Αναφερθείτε με γενικό τρόπο στην λογοτεχνική γενιά του 1880 Η λογοτεχνική γενιά του 1880 αποτελείται από μία σημαντική ομάδα λογοτεχνών που ασχολήθηκαν τόσο με την πεζογραφία, όσο και με την ποίηση, διαμορφώνοντας τις λογοτεχνικές τάσεις της περιόδου 1880 – 1910. Οι λογοτέχνες αυτής της γενιάς ενδιαφέρθηκαν ιδιαιτέρως για τις κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές εξελίξεις σε Ελλάδα και Ευρώπη. Τεχνοτροπικά αυτή η λογοτεχνική γενιά συνδέεται με το πέρασμα από τον ρομαντισμό στον ρεαλισμό, ο οποίος υπήρξε το αποτέλεσμα των εξελίξεων σε φιλοσοφικό και επιστημονικό επίπεδο. Ποιο ήταν το ιστορικό – κοινωνικό πλαίσιο διαμόρφωσης της λογοτεχνικής γενιάς του 1880; Στην Ελλάδα η περίοδος κατά την οποία διαμορφώθηκε η λογοτεχνική γενιά του 1880 χαρακτηριζόταν: ➢ από τη μετατόπιση από τον ρομαντισμό στον ρεαλισμό. ➢ Παράλληλα, την περίοδο αυτή κυριαρχεί η ιδέα του Έθνους – κράτους και η προσπάθεια υλοποίησής της, ➢ όπως και το ιδεολόγημα της «Μεγάλης Ιδέας», που είχε αλυτρωτικές συνδηλώσεις. ➢ Την ίδια περίοδο η Αθήνα καθίσταται τα πολιτιστικό κέντρο του νέου ελληνικού κράτους και επομένως ένα σημείο αναφοράς για του λογοτέχνες και το λογοτεχνικό έργο. Όλα τα παραπάνω συμβάλλουν στη δημιουργία πολλών λογοτεχνών και λογοτεχνικών έργων. Το περιεχόμενο αυτών των έργων επικεντρώνεται είτε στην οικογενειακή αστική ζωή είτε στην ζωή της υπαίθρου. Πως τίθεται το «γλωσσικό ζήτημα» την περίοδο που δραστηριοποιείται η λογοτεχνική γενιά του 1880; H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
[27]
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr Το διάστημα 1830 – 1880 η αντιπαράθεση σχετικά με το γλωσσικό ζήτημα εντοπίζεται μεταξύ καθαρεύουσας και αρχαϊζουσας. Την περίοδο όμως που μας ενδιαφέρει πληθαίνουν οι φωνές υποστήριξης της δημοτικής στη λογοτεχνία. Ο Ψυχάρης, μέσα από το έργο του Το Ταξίδι μου, προωθεί ως υπέρτατη αξία για την ελληνική κοινωνία την καθιέρωση της καθημερινής γλώσσας των απλών ανθρώπων. Ταυτόχρονα, συνδέει το θέμα της χρήσης της δημοτικής γλώσσας με τη εθνικιστική ιδεολογία. Επηρεασμένοι από τον Ψυχάρη και άλλοι λογοτέχνες αυτής της περιόδου θα χρησιμοποιήσουν στα έργα τους τη δημοτική γλώσσα, όπως είναι ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, ο Γιάννης Βλαχογιάννης, ο Αλέξανδρος Πάλλης, ο Αργύρης Εφταλιώτης, κ.ά. Παρόλα αυτά, η αλλαγή στο γλωσσικό ζήτημα δεν επέρχεται εύκολα και αμέσως και σε πολλά πεζογραφικά κείμενα της περιόδου παρατηρείται μεγάλη ποικιλία τύπων, τόσο από την καθαρεύουσα, όσο και από την ιδιωματική ντοπιολαλιά. Στην ποίηση η δημοτική βρίσκει πιο πρόσφορο έδαφος λόγω -
της παράδοσης
-
του δημοτικού τραγουδιού
-
του παραδείγματος του Σολωμού και
-
της καταλυτικής επίδρασης του Παλαμά, ο οποίος την υποστήριξε.
Η λογοτεχνική γενιά του 1880 έχει συνδεθεί με το πέρασμα από τον Ρομαντισμό στον Ρεαλισμό, ακραία έκφραση του οποίου θεωρείται ο Νατουραλισμός. Με αφορμή αυτή τη διαπίστωση να αναφερθείτε στις έννοιες του Ρεαλισμού και του Νατουραλισμού στη λογοτεχνία Στη λογοτεχνία ο Ρεαλισμός ορίζεται ως η επισταμένη παρατήρηση της εξωτερικής πραγματικότητας και η πιστή και λεπτομερής αναπαραγωγή της στο λογοτεχνικό κείμενο, με τρόπο ώστε η πραγματικότητα να «καθρεφτίζεται» και να «απεικονίζεται» σε κειμενικό επίπεδο. Στοιχεία του ύφους του ρεαλισμού είναι ▪
η αντικειμενικότητα στην αφήγηση,
▪
η εστίαση στο τετριμμένο και στο καθημερινό, H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
[28]
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr ▪
η πιστή αναπαραγωγή του περιβάλλοντος και
▪
μία γενική απαισιοδοξία για την ικανότητα του ανθρώπου να επιβάλει την ύπαρξή του στον κόσμο.
Ο Νατουραλισμός, που θεωρείται ακραία έκφραση του Ρεαλισμού, συνιστά μία προσπάθεια συγκερασμού της επιστήμης με τη λογοτεχνία. Έτσι, ο νατουραλιστής συγγραφέας μοιάζει με ανατόμο που εξετάζει την ανθρώπινη συμπεριφορά, προσπαθώντας να ανακαλύψει τους νόμους και τα αίτια που βρίσκονται πίσω από αυτήν. Ο Νατουραλισμός επεκτείνει το ρεαλιστικό μοντέλο, κυρίως σε ότι αφορά την απαισιόδοξη αντίληψη για την πορεία του ανθρώπου. Έτσι, στο λογοτεχνικό κείμενο •
προβάλλεται το νοσηρό,
•
το παθογόνο και
•
το θλιβερό.
Αναφερθείτε σε έργα νατουραλιστικής επίδρασης στο πλαίσιο της λογοτεχνικής γενιάς του 1880 Στο ελληνικό χώρο ο Νατουραλισμός κάνει τη εμφάνισή του με τη μετάφραση του μυθιστορήματος Νανά του Εμίλ Ζολά από τον Ιωάννη Καμπούρογλου. Η προσπάθεια αυτή προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις λόγω του σκανδαλώδους περιεχομένου του έργου. Στην πρόσληψη του Νατουραλισμού στον ελληνικό χώρο συνέβαλε επίσης ο Γρηγόριος Ξενόπουλος με άρθρο του στη Εικονογραφημένη Εστία, στο οποίο προσπάθησε να κάνει κατανοητή τη θεωρία του κινήματος. Άλλα έργα που συνδιαλέγονται με το νατουραλιστικό μοντέλο είναι ➢ Η Λυγερή και Ο Ζητιάνος του Καρκαβίτσα ➢ Η Φόνισσα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ➢ το μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη Η Ζωή και ο Θάνατος του Καραβέλα και ➢ εν μέρει το μυθιστόρημα του Ιωάννη Κονδυλάκη Οι Άθλιοι των Αθηνών.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
[29]
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr Στην ελληνική περίπτωση ο Νατουραλισμός συνδέθηκε κυρίως με την Ηθογραφία. Τι γνωρίζετε για τη σχέση μεταξύ αυτών των δύο εννοιών Με τον όρο Ηθογραφία νοείται η απεικόνιση εκ του φυσικού ηθών και εθίμων, ανθρώπινων τύπων και περιοχών. Πρόκειται δηλαδή για μία πιστή απεικόνιση της πραγματικότητας και ως εκ τούτου η Ηθογραφία συνδέεται στενά με την έννοια του Ρεαλισμού. Πολύ συχνά, στην ελληνική πεζογραφία αναπαρίστανται μικρές παραδοσιακές κοινότητες στο φυσικό τους περιβάλλον. Μάλιστα, αυτές οι κοινότητες μπορεί να ανήκουν τόσο στο αγροτικό, όσο και στο αστικό περιβάλλον. Σε πολλές περιπτώσεις οι συγγραφείς γνωρίζουν καλά τον τόπο και τις συνήθειες των ανθρώπων, συνδυάζοντας στα έργα τους τη νοσταλγική προσκόλληση με τις αναμνήσεις παλαιών παιδικών τραυμάτων. Τι γνωρίζετε για την ανάπτυξη του διηγήματος στο πλαίσιο της λογοτεχνικής γενιάς του 1880; Το διήγημα είναι ένα από τα πεζογραφικά είδη που ανθεί κατά την περίοδο που δραστηριοποιείται λογοτεχνικά η γενιά του 1880. Στο γεγονός αυτό συνέβαλε σημαντικά η ανάπτυξη του Τύπου αυτή την περίοδο, διότι έδωσε την ευκαιρία σε πολλούς λογοτέχνες να παρουσιάσουν τα έργα τους στο ευρύ κοινό. Στο πλαίσιο του διαγωνισμού διηγήματος που είχε προκηρύξει το περιοδικό Εστία, προσδιορίστηκε εκ των υστέρων το αφηγηματικό είδος του ελληνικού διηγήματος αυτής της περιόδου. Έτσι, το διήγημα είναι ένα σύντομο μυθοπλαστικό κείμενο με πλαίσιο δράσης κυρίως τον παραδοσιακό αγροτικό χώρο, που σταδιακά συνδέεται με την ρεαλιστική προοπτική. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του διηγήματος είναι ✓ η μεγάλη ποικιλία των θεμάτων ✓ η σύνδεση του ρεαλιστικού στοιχείου με ρομαντικά και ιστορικά στοιχεία ✓ η ύπαρξη στα έργα φανταστικών και υπερβολικών στοιχείων που δημιουργούν σασπένς.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
[30]
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr Τι γνωρίζετε για το έργο του Γεώργιου Βιζυηνού; Ο Γεώργιος Βιζυηνός γεννήθηκε το 1849 στη Βιζύη της Θράκης και καταγόταν από φτωχή οικογένεια. Σπούδασε ψυχολογία και αισθητική στη Λειψία και στο Βερολίνο. Στη Λειψία ολοκλήρωσε και τις διδακτορικές του σπουδές και ανακηρύχτηκε διδάκτωρ. Αρχικά ασχολήθηκε με την ποίηση, ακολουθώντας το ρεύμα της ρομαντικής φαναριώτικης ποίησης, κατόπιν ωστόσο θα βρει τον δρόμο του στη δημιουργική πεζογραφία. Η αφηγηματική του παραγωγή αποτελείται από 13 κομμάτια, αλλά έγινε γνωστός κυρίως για τα 6 διηγήματά του: ▪
Το αμάρτημα της μητρός μου
▪
Αι συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας
▪
Ποιος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου
▪
Το μόνον της ζωής του ταξείδιον και
▪
Μεταξύ Πειραιώς και Νεαπόλεως. Τα διηγήματά του βασίζονται στην αινιγματική αφήγηση. Και τα 6 αυτά
διηγήματα καταλήγουν στην ανατροπή των προσδοκιών των ηρώων τους, μέσα στην οποία παγιδεύεται και ο ίδιος ο αναγνώστης, εξαιτίας των δικών του προσδοκιών. Τον συγγραφέα επίσης ενδιαφέρει η ψυχολογία των ηρώων του, μεταφέροντας στον αναγνώστη τις αμφιβολίες και τα διλλήματά τους. Στα διηγήματα του Βιζυηνού συχνά διαφαίνονται αντιθέσεις και λογοτεχνικά υπονοούμενα που εκφράζουν την προβληματική της γενιάς του 1880. Έτσι, συχνά παρεισφρέουν νύξεις για τον θεμελιώδη ρόλο της φύσης στην ποιητική δημιουργία (Μεταξύ Πειραιώς και Νεαπόλεως). Άλλοτε, η επιρροή της δυτικής λογοτεχνίας στην νεοελληνική και οι σχέσεις των δύο θεματοποιούνται (Αι συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας). Ένα ερώτημα που παραμένει μετέωρο σε πολλά έργα του συγγραφέα είναι εάν είναι υποστηρικτής της ιδέας της εθνικής λογοτεχνίας ή του μοντέλου της διεθνικής λογοτεχνικής παραγωγής και ανταλλαγής. Αναφερθείτε στο έργο του Ανδρέα Καρκαβίτσα H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
[31]
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας (1865 – 1922) ξεκίνησε από τη διηγηματογραφία για να περάσει κατόπιν σε τρία μυθιστορήματα: ▪
Η Λυγερή (1890),
▪
Ο Ζητιάνος (1895) και
▪
Ο Αρχαιολόγος (1904) Η θεματολογία του αναφέρεται στις συνήθειες, στις επιδιώξεις και στα όνειρα
διαφορετικών παραδοσιακών ομάδων και κοινοτήτων. Ο Καρκαβίτσας είναι ρεαλιστικός στις περιγραφές του και αληθοφανής στον τρόπο με τον οποίο αναπαριστά τους ήρωές του. Στον Αρχαιολόγο περνά από την ηθογραφία στη διδακτική αφήγηση και συνδέει την εθνική κληρονομιά με τον λαϊκό πολιτισμό. Στον Ζητιάνο χρησιμοποιεί την νατουραλιστική τεχνοτροπία και προβάλλει την ιδέα του πεπρωμένου. Πολλά στοιχεία του έργου του αντλούνται από την προσωπική του εμπειρία. Η τεχνοτροπία του είναι νατουραλιστική (παντοδυναμία της φύσης έναντι του ανθρώπου) και η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι η δημοτική. Αναφερθείτε στο έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και του Γρηγόριου Ξενόπουλου Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851 – 1911) υπήρξε από τους πιο αμφιλεγόμενους συγγραφείς της λογοτεχνικής γενιάς του 1880, αν και θαυμάστηκε για τον λυρισμό του και για την ικανότητά του να συλλάβει την «έννοια της νεοελληνικής λαϊκής μυθολογίας». Ο Παπαδιαμάντης κρατά αποστάσεις από την ηθογραφική προσέγγιση, αφού στο έργο του αποτυπώνονται κυρίως σκέψεις, επιθυμίες και οράματα. Στο έργο του Φόνισσα συνδυάζει την τεχνοτροπία του νατουραλισμού με στοιχεία από το έργο του Ντοστογιέφσκι, προκειμένου να διερευνήσει την ψυχολογία της ηρωίδας του. Γενικά ο Παπαδιαμάντης υπερβαίνει τις συμβάσεις του ρεαλισμού, χαρακτηρίζεται από λυρικότητα και ποιητικότητα και χρησιμοποιεί μία ιδιότυπη καθαρεύουσα, όπως επίσης και μια ιδιωματική δημοτική. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος (1867 – 1951) αξιοποιεί στο έργο του τις κοινωνικές H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
[32]
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr και οικογενειακές συγκρούσεις. Το έργο του στοχεύει στην ψυχαγωγία των αναγνωστών του, χρησιμοποιώντας ρομαντικά και ρεαλιστικά στοιχεία γραφής. Χρησιμοποιώντας τα διδάγματα Γάλλων μυθιστοριογράφων του 19ου αιώνα (Μπαλζάκ, Ντωντέ και Μωπασσάν) επιδιώκει να αποτυπώσει τα ζακυνθινά και αθηναϊκά ήθη. Τι γνωρίζετε για τη γυναικεία πεζογραφία που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της λογοτεχνικής γενιάς του 1880; Την περίοδο αυτή η γυναικεία πεζογραφία είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη. Θεματική της γυναικείας πεζογραφίας είναι: -
ο χώρος του σπιτιού
-
της οικογένειας
-
των κοινωνικών συναναστροφών και
-
η αποκατάσταση των θηλυκών με τον κατάλληλο σύζυγο. Βασικό χαρακτηριστικό της γυναικείας πεζογραφίας είναι η περιγραφή του
συναισθηματικού κόσμου των ηρώων και των ηρωίδων με κάποια ειρωνική διάθεση. Εκπρόσωποι: •
Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου: Ασχολήθηκε με θέματα αστικά. Κατέβαλε προσπάθεια διείσδυσης στην ψυχολογία των ηρώων της και ερμηνείας της συμπεριφοράς τους, καθώς και της ψυχολογίας του πλήθους.
•
Πηνελόπη Δέλτα: Εκφράζει μία διδακτική τάση με έμφαση στα ιδεώδη της πατρίδας και της οικογένειας. Το έργο της είναι από τα λίγα, που αν και απευθύνεται στο παιδικό κοινό, διαβάζεται εξίσου και από τους ενήλικες.
•
Καλλιρόη Παρρέν: Υπήρξε ιδρύτρια της Εφημερίδας των Κυριών και γυναικείων
οργανώσεων.
Χρησιμοποίησε
πολλούς
συγγραφικούς
πειραματισμούς. Πολύ αξιόλογο έργο της είναι η τριλογία της Τα βιβλία της Αυγής, με το οποίο έδωσε στη λογοτεχνία της περιόδου το μυθιστόρημα της γυναικείας χειραφέτησης. Αναφερθείτε στο συμβολιστικό και ιδεολογικό μυθιστόρημα που εμφανίστηκε την περίοδο της λογοτεχνικής γενιάς του 1880 H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
[33]
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr Την περίοδο αυτή από τα λογοτεχνικά έντυπα της εποχής (Η Τέχνη, Ο Διόνυσος), αλλά και από τις στήλες της Εστίας παρουσιάζονται οι κοινωνικές ιδέες και οι νέες λογοτεχνικές τάσεις όπως προσλαμβάνονται από την Ευρώπη. Παράλληλα προβάλλεται η φιλοσοφία του Νίτσε και επιζητείται η ενεργή συμμετοχή των συγγραφέων στα κοινωνικά δρώμενα. Αυτές οι τάσεις οδηγούν στην καλλιέργεια δύο σχετικά νέων μορφών μυθιστορήματος: ➢ στο μυθιστόρημα της ψυχολογικής ανάλυσης των ηρώων (ψυχολογικό ή συμβολιστικό μυθιστόρημα) και ➢ στο ιδεολογικό μυθιστόρημα. Τα χαρακτηριστικά τους είναι: Ψυχολογικό μυθιστόρημα: ✓ Περιγράφεται λεπτομερώς ο εσωτερικός κόσμος των ηρώων ✓ Ενδιαφέρει κυρίως τι σκέπτονται και αισθάνονται οι ήρωες ✓ Ο χώρος που περιβάλλει τη δράση λειτουργεί ως σύμβολο ✓ Δίνεται έμφαση στην κοινωνική ανάλυση Κύριος εκπρόσωπος ήταν ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος. Ιδεολογικό μυθιστόρημα: ✓ Ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τις κοινωνικές συνθήκες και τις απαραίτητες αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο ✓ Παρουσιάζει τις κοινωνικές συγκρούσεις Κύριος εκπρόσωπος ήταν ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης. Να αναφέρετε τα γενικά χαρακτηριστικά της ποίησης που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της λογοτεχνικής γενιάς του 1880 Η βασική αλλαγή που παρατηρείται στην ποίηση, από τα μέσα της δεκαετίας 1870 – 1880 είναι η προσγείωση των ρομαντικών ιδανικών σε μία πεζή καθημερινότητα, η οποία όμως δεν είναι απαραίτητα δυσάρεστη. Οι ποιητές αυτής της περιόδου, της Νέας Αθηναϊκής Σχολής, όπως ονομάστηκε προκειμένου να αντιδιασταλεί από την Α! Αθηναϊκή Σχολή στην ποίηση, δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την καθημερινότητα, χρησιμοποιούν απλή γλώσσα H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
[34]
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr και τεχνοτροπικά εντάσσονται στο ρεύμα του γαλλικού Παρνασσισμού. Ο Παρνασσισμός συνιστά μία τεχνοτροπία που εμφανίστηκε περί το 1866 από μία ομάδα Γάλλων ποιητών που, αντιδρώντας στον ρομαντισμό και τις συναισθηματικές του υπερβολές, υπερασπίζονται την αξία της αυτοδυναμίας της τέχνης («τέχνη για την τέχνη»). Στο πλαίσιο του Παρνασσισμού δίνεται ιδιαίτερη σημασία ➢ στη φόρμα του ποιήματος ➢ στη ρυθμική και μελωδική στιχουργία και ➢ στην έντεχνη μορφή του ποιήματος ➢ ως φόρμα προκρίνεται αυτή του σονέτου ➢ στροφή προς το αρχαιοελληνικό παρελθόν και τα καλλιτεχνικά του δημιουργήματα Έτσι οι Έλληνες Παρνασσιστές ✓ αντιδρούν στις συναισθηματικές γλυκερότητες των ρομαντικών ✓ δίνουν έμφαση στο καθημερινό και στην αισθητική της φόρμας ✓ τα έργα τους αποπνέουν γαλήνη και ισορροπία ✓ εμπνέονται από στιγμιαίες σκέψεις για απλά πράγματα και ✓ συχνά εκφράζουν σατιρική διάθεση. Βασικοί εκπρόσωποι της Νέας Αθηναϊκής Σχολής στην ποίηση είναι: Ο Κωστής Παλαμάς, γύρω από τον οποίο συσπειρώνονται και οι άλλοι ποιητές αυτής της ποιητικής γενιάς, Ο Γεώργιος Δροσίνης, ο Γεώργιος Σουρής, ο Ιωάννης Πολέμης, ο Νίκος Καμπάς, κ.ά. Τι γνωρίζετε για την ποίηση του Κωστή Παλαμά. Αναφερθείτε στα βασικά χαρακτηριστικά της Η ποίηση του Κωστή Παλαμά μπορεί να χωριστεί σε τρία πεδία: ▪
«Τον λυρισμό του εγώ»: εκφράζει μια τάση απομόνωσης, μελαγχολίας και απαισιοδοξίας. Αφορά κυρίως ερωτική ποίηση.
▪
«Τον λυρισμό του εμείς»: εκφράζεται σε μεγάλες συνθέσεις επικού τόνου. Ο ποιητής παρουσιάζει τα εθνικά ιδεώδη και την ελληνική προοπτική προς το H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
[35]
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr μέλλον. ▪
«Τον λυρισμό του όλοι»: περιλαμβάνει τα ποιήματα μέσω των οποίων εκφράζονται παγκόσμια μηνύματα. Ο ποιητής εμβαθύνει στην λειτουργία της ποίησης για να εκφράσει την ουσία της ύπαρξής του και του κόσμου (ο Ποιητής Μύστης = Ο ποιητής που μπορεί να συλλάβει ιδέες και οράματα που δεν κατανοούνται από τον υπόλοιπο κόσμο). Βασικό χαρακτηριστικό της ποίησής του είναι: ο δυισμός της, δηλαδή η συναίρεση διαμετρικά αντίθετων τάσεων ή η απόρριψη
-
και των δύο η ύπαρξη αντιθέτων ζευγών, που εντοπίζονται στα ποιήματα του Παλαμά:
-
Σημαντικότερα από αυτά είναι: Ελλάδα – Κόσμος, Ζωή στη φύση – Ζωή στην πόλη, Πίστη – Απιστία, Έντονη δράση – Απόμερη ζωή, Θέση – Άρνηση. Η πρώτη ποιητική συλλογή του Τραγούδια της Πατρίδος μου (1886) εκφράζει την πατριωτική έξαρση, εμπνέεται από το δημοτικό τραγούδι και χρησιμοποιεί 15σύλλαβο στίχο. Στη δεύτερη συλλογή του Τα μάτια της ψυχής μου (1890) προσπαθεί να τιμήσει τους ποιητικούς του προγόνους. Από τον Παρνασσισμό κρατά ακόμα μόνο τη μορφική επεξεργασία, συνθέτει σονέτα, αλλά σταδιακά επηρεάζεται όλο και περισσότερο από τον Συμβολισμό, που βασίζεται στην έννοια του μυστηρίου, το οποίο θεωρείται η ουσία της πραγματικότητας που κυριαρχεί παντού. Έτσι η ποίηση γίνεται υπαινικτική, υποβλητική και ρευστή. Η σχέση του με τον Συμβολισμό γίνεται πιο ευδιάκριτη στο έργο του Η ασάλευτη ζωή (1904). Σε γενικές γραμμές ο Παλαμάς: ➢ Ήταν υποστηρικτής του δημοτικισμού ➢ Τον απασχολούσε η λειτουργία της ποίησης και πίστευε ότι ο ποιητής πρέπει να χρησιμοποιεί τη γλώσσα που θέλει, πολλές φορές με επαναστατικό τρόπο ➢ Η ποίησή του εγγράφεται στις τεχνοτροπίες του Παρνασσισμού και του Συμβολισμού, αν και ως προς τα μορφή χρησιμοποιεί κυρίως τον Παρνασσισμό ➢ Προσπαθεί συχνά να συνθέσει ετερόκλητα στοιχεία, αλλά ενίοτε στην ποίησή H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
[36]
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr του υπάρχει έντονη η εθνικιστική ρητορική ➢ Από τα πρώτα ως τα τελευταία ποιήματά του εμφανίζεται συχνά η μοναχικότητα και ένας τόνος μελαγχολίας.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
[37]