ΔΕΟ 43 Bιομηχανική Οργάνωση Mάθημα 2ο – Ακαδημαϊκό έτος 2016-2017
Κεφάλαιο Tέταρτο Το άτομο ως παραγωγός
Ο νόμος της προσφοράς Ο νόμος της προσφοράς εκφράζει τη σχέση που υπάρχει μεταξύ της τιμής ενός αγαθού και της ποσότητας του αγαθού που προσφέρεται σε κάθε τιμή. Η παραγόμενη και προσφερόμενη ποσότητα ενός αγαθού αυ-ξάνεται όταν αυξάνεται η τιμή του, και μειώνεται όταν η τιμή του μειώνεται. Η σχέση τιμής ενός αγαθού και προσφερόμενης ποσότητας είναι θετική.
Ο νόμος της προσφοράς
Ο νόμος της προσφοράς
Αγοραία καμπύλη προσφοράς Η συνολική καμπύλη προσφοράς είναι το οριζόντιο άθροισμα των ατομικών καμπυλών προσφοράς.
Ελαστικότητα προσφοράς Η ελαστικότητας της προσφοράς ορίζεται με τρόπο ανάλογο με εκείνον της ελαστικότητας της ζήτησης, αλλά, τώρα, αντί για τη ζητούμενη ποσότητα, έχουμε προσφερόμενη ποσότητα. Η ελαστικότητα της προσφοράς είναι ο λόγος της ποσοστιαίας μεταβολής στην προσφερόμενη ποσότητα προς την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής
Ελαστικότητα προσφοράς
Αξίζει να σημειωθεί ότι, εφόσον η σχέση τιμών και προσφερομένων ποσοτήτων είναι θετική, ο λόγος ΔQ/ΔΡ είναι θετικός, και συνεπώς, εφόσον τα Ρ και Q είναι αναγκαστικά θετικά, η ελαστικότητα της προσφοράς έχει θετική τιμή.
Αριθμητικό παράδειγμα
Ελαστικότητα προσφοράς
Λόγοι μετατόπισης καμπύλης προσφοράς 1. 2. 3.
Τεχνολογία. Τιμές των συντελεστών παραγωγής (κόστος). Αριθμός των επιχειρήσεων.
Κεφάλαιο Πέμπτο Ο προσδιορισμός της τιμής των αγαθών
Τι είναι η αγορά αγαθών;
Ως αγορά αγαθών συνήθως εννούμε τον χώρο ή τόπο όπου γίνεται η αγοραπωλησία των αγαθών. Τέτοιος χώρος είναι π.χ. η λαϊκή αγορά της γειτονιάς μας, μία φορά την εβδομάδα, ή μόνιμοι χώροι (π.χ. στους κεντρικούς δρόμους των πόλεων, στο Μοναστηράκι, στο ebay, κ.λπ.)
Προσδιορισμός τιμών πώλησης
Άσκηση 1 Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει την αγορά ενός προϊόντος. Να βρείτε τα ελλείμματα και πλεονάσματα για κάθε τιμή, και την τιμή ισορροπίας. Τι παρατηρείτε;
Άσκηση 2
Σε μια πόλη υπάρχει έλλειψη χώρων και υπάρχει ένας μόνο χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων ορισμένης χωρητικότητας. Ο αριθμός των αυτοκινήτων στην πόλη αυξάνει. Τι νομίζετε πως θα συμβεί στην τιμή της στάθμευσης; Κατασκευάστε ένα σχετικό διάγραμμα.
Ανώτατη τιμής πώλησης Όταν ένα προϊόν βρίσκεται σε ανεπαρκή προσφορά σε σχέση με τη ζήτηση, το κράτος, πολλές φορές, προκειμένου να αποτρέψει την αύξηση της τιμής, επιβάλλει δια νόμου ανώτατη τιμή.
Ανώτατη τιμής πώλησης Η περίπτωση επιβολής ελάχιστης τιμής (μεγαλύτερης από την τιμή ισορροπίας) είναι συνηθισμένη στην αγορά εργασίας ως «ελάχιστος μισθός».
Άσκηση 3
1. 2. 3.
Στην αγορά συνάρτηση της προσφοράς είναι: Q=100+12 P Συνάρτηση της ζήτησης είναι: Q=120- 5 P Υπολογίστε την τιμή και ποσότητα ισορροπίας Τι θα συμβεί εάν επιβληθεί κατώτατη τιμή Ρ = 3; Υπολογίστε όλα τα στοιχεία της περίπτωσης κατώτατης τιμής
Άσκηση 3
Άσκηση 3
Φόρος επί της τιμής
Η πιο συνηθισμένη παρέμβαση του κράτους στην οικονομική ζωή είναι η επιβολή φορολογίας ε πί των εισοδημάτων (άμεση φορολογία) και επί των προϊόντων (έμμεση φορολογία).
Στην ενότητα αυτή, θα εξετάσουμε τις συνέπειες που έχει η επιβολή φόρου επί του προϊόντος.
Ο φόρος μπορεί να πληρώνεται από: Τον πωλητή. Τον αγοραστή.
1. 2.
Φόρος επί της τιμής
Ο πωλητής μπορεί:
1.
Να προσθέτει τον φόρο στην τιμή του προϊόντος.
2.
Να κρατήσει την τιμή σταθερή και ένα μέρος της τιμής θα είναι ο φόρος που θα αποδίδεται στο κράτος.
Φόρος επί της τιμής
Η επιβολή φόρου επί του προϊόντος μετατοπίζει την καμπύλη προσφοράς προς τα πάνω και αριστερά.
Ας δούμε τώρα τη λειτουργία της αγοράς, λαμβάνοντας υπ όψιν και την πλευρά της ζήτησης.
Φόρος επί της τιμής Έχουμε αρχική ισορροπία στο σημείο Ε, με τιμή Ρ και ποσότητα Q1. Έστω, τώρα, ότι επιβάλλεται φόρος Τ = ΑΕ.
Φόρος επί της τιμής
Η καμπύλη προσφοράς μετατοπίζεται στη θέση S2.
Ο πωλητής προσφέρει το προϊόν στην τιμή Ρ + Τ, όπως δείχνει το σημείο Α.
Όμως, στην τιμή Ρ + Τ η ζητούμενη ποσότητα είναι μικρότερη της Q1.
Στην αγορά δημιουργείται πλεόνασμα, ίσο προς ΑΒ.
Όπως γνωρίζουμε, η νέα τιμή ισορροπίας θα είναι εκείνη που αντιστοιχεί στο σημείο Γ, και η ποσότητα θα είναι Q2
Φόρος επί της τιμής
Ο φόρος δεν πληρώνεται εξ ολοκλήρου από τους πωλητές, αλλά μοιράζεται μεταξύ αγοραστών και πωλητών.
Τα έσοδα του κράτους είναι ίσα με το γινόμενο 0Q2 × ΓΔ, λιγότερα απ ό,τι προσδοκούσε, διότι μειώθηκε η κατανάλωση του προϊόντος.
Επιδότηση της παραγωγής
Υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες το κράτος επιδοτεί την παραγωγή ορισμένων προϊόντων, είτε επειδή το προϊόν είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία, είτε επειδή θέλει να ενισχύσει το εισόδημα των παραγωγών.
Οι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις είναι αυτές της επιδότησης των αγροτικών προϊόντων.
Επιδότηση της παραγωγής
Έστω ότι η αρχική ισορροπία της αγοράς είναι στο σημείο Ε, με τιμή Ρ και ποσότητα Q.
Επιδότηση της παραγωγής
Η κυβέρνηση επιδοτεί την παραγωγή με ένα ποσό ΑΕ ανά μονάδα προϊόντος.
Η επιδότηση αυτή μπορεί να θεωρηθεί από τους παρα-γωγούς ως μείωση του κόστους παραγωγής, και συνεπώς ως μετατό πιση της καμπύλης προσφοράς προς τα κάτω, στη θέση S2.
Τώρα, στην τιμή Ρ1, η προσφερόμενη ποσότητα αυξάνει και δημιουργεί πλεόνασμα ίσο προς την ποσότητα ΕΒ.
Το νέο σημείο ισορροπίας είναι το Γ, στο οποίο η τιμή είναι μικρότερη και η ποσότητα μεγαλύτερη.
Επιδότηση της παραγωγής
Το ίδιο αποτέλεσμα θα προκύψει εάν οι παραγωγοί αντιληφθούν την επιδότηση, όχι ως μείωση του κόστους ανά μονάδα προϊόντος, αλλά ως αύξηση της τιμής που εισπράττουν για το προϊόν τους.
Η αρχική θέση ισορροπίας είναι στο σημείο Ε.
Η επιδότηση ανά μονάδα προϊόντος είναι ΑΕ.
Οι παραγωγοί εισπράττουν για το προϊόν τους την τιμή Ρ, συν την επιδότηση ΑΕ.
Επιδότηση της παραγωγής
Επιδότηση της παραγωγής
Αλλά σε αυτήν την τιμή (Ρ + ΑΕ), προσφέρουν ποσότητα Q2
Όμως, η τιμή της αγοράς είναι Ρ, και το σημείο Β , που συνδέει την τιμή Ρ με ποσότητα Q1, είναι επί της καμπύλης προσφοράς S2
Συνεπώς, η επιδότηση προκαλεί μετατόπιση της καμπύλης προσφοράς S1 στη θέση S2.
Τώρα, όμως, στην τιμή Ρ υπάρχει πλεόνασμα ίσο προς ΒΕ.
Το τελικό αποτέλεσμα είναι πτώση της τιμής και αύξηση της παραγωγής, όπως δείχνει το σημείο Γ.
Κεφάλαιο Έκτο Μορφές αγοράς
Ο τέλειος ανταγωνισμός Οι συνθήκες που χαρακτηρίζουν μία αγορά ως τελείως ανταγωνιστική είναι οι εξής: (α) μεγάλος αριθμός παραγωγών (επιχειρήσεων) που προσφέρουν το αγαθό, (β) ομοιογενές προϊόν, και (γ) ελευθερία εισόδου και εξόδου στον παραγωγικό κλάδο, δηλ. οι υπάρχουσες επιχειρήσεις είναι ελεύθερες να διακόψουν την παραγωγή, ενώ νέες επιχειρήσεις έχουν δικαίωμα να αρχίσουν την παραγωγή του προϊόντος, χωρίς εμπόδια.
Ο τέλειος ανταγωνισμός Σημαντικά χαρακτηριστικά 1.
2.
Εκείνο που κυρίως ενδιαφέρει είναι ότι ο αριθμός των επιχειρήσεων είναι τόσο μεγάλος, ώστε κάθε μία επιχείρηση να μην μπορεί, με τις ενέργειές της, να επηρεάσει τη διαμόρφωση της τιμής του αγαθού . Η ομοιογένεια του προϊόντος αναφέρεται στα στοιχεία που το αποτελούν, όπως η εμφάνιση, τα συστατικά, το βάρος, το σχήμα, κ.λπ. Σημασία, όμως, δεν έχει να είναι τα προϊόντα που προσφέρονται στην αγορά όμοια, αλλά να θεωρούνται ως όμοια από τους καταναλωτές .
Το μονοπώλιο Τα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν μια αγορά ως μονοπωλιακή είναι: (α) η ύπαρξη μίας μόνο επιχείρησης που παράγει και προσφέρει το προϊόν, και (β) η έλλειψη στενών υποκατάστατων του προϊόντος.
Η έλλειψη στενών υποκατάστατων είναι απαραίτητη για την έννοια του μονοπωλίου, διότι εάν, για κάποιο αγαθό, υπάρχουν στενά υποκατάστατα και οι καταναλωτές μπορούν να στραφούν εύκολα προς αυτά, η ύπαρξη μίας μόνο επιχείρησης δεν έχει πια ουσιαστική σημασία.
Το ολιγοπώλιο
Το ολιγοπώλιο, όπως φαίνεται από το όνομά του, είναι μια αγορά στην οποία παράγουν και προσφέρουν το προϊόν λίγες επιχειρήσεις.
Το «λίγες» δεν είναι ένας συγκεκριμένος αριθμός, αλλά πάντως είναι τόσες ώστε να υπάρχει αλληλεξάρτηση μεταξύ των επιχειρήσεων.
Ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός
Μια αγορά χαρακτηρίζεται ως αγορά μονοπωλιακού ανταγωνισμού όταν έχει τα εξής δύο στοιχεία:
(α) υπάρχουν τόσες πολλές επιχειρήσεις, που κάθε επιχείρηση μπορεί να παίρνει αποφάσεις, χωρίς να λαμβάνει υπ όψιν της τις πιθανές αντιδράσεις των άλλων επιχειρήσεων – λείπει, δηλαδή, το στοιχείο της αλληλεξάρτησης , και (β) το προϊόν κάθε επιχείρησης διαφέρει σε κάτι από τα προϊόντα των άλλων επιχειρήσεων. Η διαφορά μπορεί να είναι σημαντική, ασήμαντη, ή ακόμα και φανταστική .
Στοιχεία τέτοιων διαφορών είναι η ποιότητα του προϊόντος , το σχήμα του, η συσκευασία του, το χρώμα του , η φίρμα του , η τοποθεσία της επιχείρησης, κ.λπ.
Το μονοψώνιο
Είναι εκείνη κατά την οποία υπάρχει ένας μόνο αγοραστής.
Όταν υπάρχει ένας μόνον αγοραστής και πολλοί οι οποίοι προσφέρουν το προϊόν, το διαπραγματευτικό πλεονέκτημα για τους όρους συναλλαγής το έχει ο αγοραστής
Σύνοψη