Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Κεφάλαιο 6: Ιστοριογραφία 6.1 Η ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ 4ου ΚΑΙ ΤΟΥ 3ου αι. π.Χ. 1. Ποιοι είναι οι συνεχιστές του Θουκυδίδη: ➢ Ξενοφών ➢ Θεόπομπος από τη Χίο: εξιστόρηση του Πελοποννησιακού πολέμου έως το 394 (ναυμαχία της Κνίδου, ανακοπή της σπαρτιατικής επικράτησης) διάστημα που καλύπτεται και από τα Ελληνικά της Οξυρύγχου αγνώστου συγγραφέα, αποσπάσματα της οποίας βρέθηκαν σε παπυρικά ευρήματα του 1906 ➢ Κράτιππος (λίγες πληροφορίες) 2. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της ιστοριογραφικής παραγωγής στο διάστημα μεταξύ του Ξενοφώντα και του Πολύβιου (μέσα 4ου-μέσα 2ου αιώνα); ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪
▪ ▪
▪ ▪
▪
Σώζονται μόνο αποσπάσματα Όχι τόσο πολιτικός προβληματισμός Έντονο το ρητορικό στοιχείο Eκπρόσωπος ο Θεόπομπος Έργα του: Ελληνικά, Φιλιππικά: ιστορία της εποχής του Φιλίππου: εστίαση σε ένα πρόσωπο Η βιογραφική τάση ελληνιστικής και ρωμαϊκής ιστοριογραφίας τονίζει το ρόλο μεμονωμένων ατόμων στις ιστορικές εξελίξεις Ο Πολύβιος επικρίνει αυτήν την τάση, κατηγορώντας τον Θεόπομπο ότι εντάσσει στο έργο για τον Φίλιππο τα γεγνότα της ελληνικής ιστορίας αντί να κάνει το αντίθετο και μεταβάλλει το ιστορικό του έργο σε βιογραφία ενός μονάρχη. Ίσως ο λόγος της έμφασης του Θεόπομπου στον Φίλιππο να ήταν η ικανοποίηση των συμφερόντων του έναντι του γενικού καλού Συγγραφή παγκόσμιας ιστορίας: πρώτος ιστορικός του είδους ο Έφορος από την Κύμη έγραψε, ανεπηρέαστος από τη ρητορική, το Ιστορίαι σε 30 βιβλία, που χρησιμοποιήθηκε από μεταγενέστερους ιστορικούς όπως και το: έργο του Τίμαιου από το Ταυρομένιο της Σικελίας για την ιστορία των Ελλήνων στις αποικίες της Δύσης, επικρίνοντας του προγενέστερους (300 π.Χ.) Αναξιόπιστα είναι τα χαμένα έργα για τον Αλέξανδρο εξαιτίας της μεροληπτικής στάσης υπέρ ή κατά του στρατηλάτη και της ύπαρξης παράδοξων πληροφοριών που θέτει τις βάσεις για την παραδοξογραφία των επόμενων αιώνων Άνθιση «τραγικής» ιστοριογραφίας και εκπρόσωποι οι περιπατητικοί Δούρις και Φύλαρχος H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr ▪
Στον Περίπατο αναπτύσσεται το ενδιαφέρον για τις πραγματείες που αφορούν την αθηναϊκή ιστορία: Ατθίδες με σημαντικούς συγγραφείς τον Ανδροτίωνα (4ος αι.) και τον Φιλόχορο (αρχές 3ου αι)
6.2 Πολύβιος 1. Τι γνωρίζουμε για το βίο του Πολύβιου; • • • •
• •
Κατάγεται από τη Μεγαλόπολη της Αρκαδίας. Έζησε περίπου το 200-120 π.Χ. Ο πατέρας του ήταν στρατηγός και ο ίδιος κατέλαβε αξιώματα της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Βίωσε τη ρωμαϊκή κατάκτηση, μετά την οποία μεταφέρθηκε ως όμηρος στη Ρώμη, όπου συνδέθηκε με την ανώτερη κοινωνία και συόδεψε τον στρατηγό και πολιτικό Σκιπίωνα σε εκστρατείες και αποστολές. Γνώρισε το ρωμαϊκό πολίτευμα, το οποίο επέδρασε στο έργο του. Μετά το 150 π.Χ. επιστρέφει στην Ελλάδα και ασχολείται με τη διοίκηση και τη διπλωματία.
2. Τι γνωρίζουμε για το περιεχόμενο του έργου του Πολύβιου; • • • • • • • • •
Η Ιστορία του εκτείνεται σε 40 βιβλία από τα οποία σώζονται ακέραια τα 5. Αναφέρεται στην περίοδο 220-144: Β’ και Γ’ Καρχηδονιακός πόλεμος και κατάκτηση Ελλάδας από τους Ρωμαίους Το προοίμιο (1-5βιβλία) ασχολείται με την προγενέστερη ιστορία. Στόχος του μια παγκόσμια ιστορία Εστίαση του ενδιαφέροντός του στους παράγοντες που συνέβαλαν στην άνοδο της Ρώμης: σημαντικός το ρωμαϊκό πολίτευμα 6ο βιβλίο: συζήτηση και σύγκριση μορφών πολιτευμάτων Υποστηρίζει το μεικτό πολίτευμα (συνδυασμός δημοκρατικών, αριστοκρατικών, απολυταρχικών αρχών), είδος στο οποίο θεωρεί ότι ανήκει και το ρωμαϊκό Θαυμάζει τη στρατιωτική οργάνωση και την πειθαρχία της Ρώμης Πιστεύει ότι οι μεγάλες επιτυχίες κρύβουν κινδύνους
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
3. Ποιον τρόπο σκέψης υιοθετεί ο Πολύβιος κατά τη συγγραφή του έργου του; • • • • • • •
•
Δίνει την εντύπωση ότι επιζητεί την αντικειμενικότητα Μεγάλη σημασία στη μελέτη ιστορικών πηγών Σημαντική η άμεση γνώση της προσωπικότητας των ιστορικών προσώπων, της γεωγραφίας, της πολιτικής, της κοινωνικής οργάνωσης Επικαλείται για την ερμηνεία γεγονότων την κοινή λογική Το ιδανικό του η πραγματική ιστορία, ιστοριογραφία που στηρίζεται στην ερμηνεία πολιτικών και στρατιωτικών κυρίως γεγονότων, στα οποία δίνει έμφαση Στόχος του η ωφέλεια του αναγνώστη, με την έννοια της προσαρμογής στην παγκόσμια ιστορία και ό,τι σχετίζεται με αυτή και όχι η συγκίνηση Άρα, στο έργο του αποτυπώνονται μια νέα πολιτική πραγματικότητα που παραβλέπει την ατομική συμβολή στα κοινά και οι τάσεις της ελληνιστικής φιλοσοφίας και σκέψης (κυρίως του στωικισμού). Τέλος, δίνει ξεχωριστή θέση στην τύχη ως παράγοντα ιστορικών εξελίξεων
4. Πώς αξιοποιήθηκε και αποτιμήθηκε το έργο του Πολύβιου; • • • • • •
Συνεχίστηκε τον 1ο αι. π.Χ. από τον στωικό Ποσειδώνιο τον Ρόδιο και τον 1ο αι. μ.Χ. από τον Στράβωνα, τα έργα των οποίων έχουν χαθεί. Κατά την αυτοκρατορική εποχή χρησιμοποιήθηκε ως ιστορική πηγή. Το έργο δεν προβάλλει λογοτεχνικές αξιώσεις. Διαφοροποιείται από την παράδοση των ιστορικών της κλασικής εποχής ύφος μονότονο, αφαιρετική διατύπωση γλώσσα με αττικό χαρακτήρα, χωρίς ευκαμψία και χάρη
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr