Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Το Νεωτερικό Έπος: Τα Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου Το μόνο ακέραιο έπος της ελληνιστικής εποχής: 5835 στίχοι σε τέσσερα βιβλία 1. ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪
Τι γνωρίζουμε για τον βίο του Απολλώνιου του Ρόδιου; Καταγόταν από την Αλεξάνδρεια και ήταν γιος του Σιλλέα (ή Ιλλέα) Γεννήθηκε στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. Υπήρξε μάλλον μαθητής (ή οπαδός) του Καλλίμαχου, από τον οποίο επηρεάστηκε για να συνθέσει ένα έπος μικρό, με λόγιο χαρακτήρα και επεξεργασία μορφής Και οι δύο συνδυάζουν ποιητική τέχνη και αρχαιοδιφική-φιλολογική λογιοσύνη Γύρω στα 260 π.Χ. ανέλαβε τη διεύθυνση της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας και έγινε παιδαγωγός του Προλεμαίου του Ευεργέτη Το προσωνύμιο Ρόδιος το έλαβε εξαιτίας της διαφυγής του στη Ρόδο, ύστερα από κατακρίσεις για τα Αργοναυτικά του, όπου τελικά, ύστερα από την επεξεργασία του έπους του απέσπασε επαίνους
2. Από ποιες πηγές άντλησε υλικό ο Απολλώνιος ο Ρόδιος, τι είναι αυτό που προσδίδει λόγιο χαρακτήρα στο έργο του; ▪ Ο Αργοναυτικός κύκλος ενέπνευσε επί αιώνες την ελληνική ποίηση και τις εικαστικές τέχνες ▪ Ως λόγιος και φιλόλογος μελετά και χρησιμοποιεί παλαιότερα κείμενα και ως προς το περιεχόμενο και ως προς το λεξιλόγιο ▪ Λόγω της ανυπαρξίας των αρχαίων σχολίων, δεν είναι σαφές τι αποτελεί επιρροή και τι πρωτοτυπία του ποιητή ▪ Λογοτεχνικές πηγές: o Ιλιάδα, Οδύσσεια o τέταρτος πυθιόνικος του Πινδάρου: η γλωσσική και μυθοποιητική αφθονία του ύφους άρεσε στους Αλεξανδρινούς o Μήδεια του Ευριπίδη o ιστορία του Ηροδότου o επικά και δραματικά έργα για τον Ηρακλή o έργα ιστορικών, λογογράφων, γεωγράφων 3. Ποια η σχέση των Αργοναυτικών με το παραδοσιακό έπος; ▪ Επίδραση όχι μίμηση που βασίζεται στις αρχές: ➢ «αντίθεση μέσω της μίμησης» ➢ «ανταγωνισμός με την παράδοση» H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr ▪ ▪ ▪
Επιπλέον βασίστηκε στην αρχή του «συμφυρμού των λογοτεχνικών ειδών», αντλώντας από τη λυρική ποίηση και την τραγωδία: διακειμενικότητα μέσω θεμάτων ή λέξεων Ως λόγιος κάνει αναφορά σε αίτια, δηλαδή σε ερμηνείες ονομάτων, εθίμων, τελετών και δίνει γεωγραφικές πληροφορίες, κατά την περιγραφή του ταξιδιού των Αργοναυτών Διαφέρει από το αρχαϊκό έπος ως προς:
✓ τη σύνθεση: τα ομηρικά έπη είναι προφορικές δημιουργίες ενώ τα Αργοναυτικά προϊόν γραφής ✓ την εποχή: η έμφαση δίνεται τώρα στο ατομικό και συναισθηματικό όχι στο κλέος και την τιμή 4. Ποια χαρακτηριστικά έχουν οι ήρωες του Απολλώνιου, τι διακρίνει τον ψυχισμό τους και ποια θέση κατέχει ο έρωτας; Ιάσονας: δεν ηγείται της εκστρατείας (ίσος μεταξύ ίσων, όχι ανώτερος), αντι-ήρωας (όχι θαρραλέος και αποφασιστικός, αμήχανος στις δυσκολίες), «ερωτικός ήρωας» (η εξωτερική του εμφάνιση τον σώζει από τους κινδύνους) Άλλοι χαρακτήρες: ο άγριος Αιήτης, ο δυνατός Ηρακλής, ο υπεροπτικός Ίδας, οι ευσεβείς μάντεις Ίδμων και Μόψος Μήδεια: ίσως η βασική ηρωίδα του έπους, έμφαση στη γυναικεία ψυχοσύνθεση και συγκεκριμένα την ερωτική αφύπνιση: η πιο σημαντική στιγμή καλλιτεχνικά, επηρεάζεται από Κίρκη, Ναυσικά και Μήδεια Ευριπίδη και επηρεάζει Διδώ Βεργιλίου, ρεαλιστική σκιαγράφηση: διλήμματα, αντιφάσεις, ανθρώπινα συναισθήματα της αποδίδονται Έρωτας: κινητήρια δύναμη της ιστορίας: επίκληση στη μούσα Ερατώ
5. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της γλώσσας και του ύφους του Απολλώνιου; ▪ ▪ ▪ ▪ ▪
Χρησιμοποιεί περισσότερο από τους άλλους ελληνιστικούς την ομηρική γλώσσα: κράμα ιωνικής, αιολικής και αττικής διαλέκτου Δύσκολες και άπαξ ειρημένες ομηρικές λέξεις Λεξιλογική ποικιλία, αντίθετα με την τυποποίηση του αρχαϊκού έπους Χρήση συνωνύμων και δημιουργία νέων εικόνων όχι επανάληψη σκηνών ή στίχων Χρήση γλώσσας και από τραγωδία, λυρική ποίηση ➢ ΓΛΩΣΣΑ ΡΟΚΟΚΟ-βαρυφορτωμένη και επιτηδευμένη H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr ▪ ▪ ▪ ▪
Επανέρχονται μοτίβα, εικόνες, λέξεις που σχετίζονται με άλλα σημεία του έργου Μέτρο πολύ πιο κοντά στο δακτυλικό εξάμετρο από άλλους σύγχρονούς του Παρομοιώσεις Επίκληση μούσας ερωτικής ποίησης, συνάντηση Ήρας-Αθηνάς-Αφροδίτης και Αφροδίτης-Έρωτα στο προοίμιο του τρίτου βιβλίου (έρωτας Ιάσονα-Μήδειας)
Άλλα ελληνιστικοί τρόποι γραφής: ▪ ▪ ▪ ▪ ▪
Συνύπαρξη αντιθέτων: ο Έρωτας είναι παντοδύναμος και εμφανίζεται σαν παιδί, οι θεοί παρουσιάζονται σαν κοινοί άνθρωποι, ο Κένταυρος Χείρων με ανθρώπινα συναισθήματα Λόγιος και υπαινικτικός χαρακτήρας: έμμεσες αναφορές σε φιλοσοφικά και αστρονομικά κείμενα Αγάπη για τις λεπτομέρειες Περιγραφή μιας συναισθηματικής σχέσης Ανακάλυψη και περιγραφή γυναικείας και παιδικής φύσης: έμφαση στο ατομικό
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr