Lr arc0217

Jaargang 48

!!!

Maart 2017

Hospitality

De nieuw ROCKFON Eclipse™ kaderloze plafondeilanden krijgen voortaan een strakke A afwerking en het superieure superwitte oppervlak van ROCKFON BlankaŽ

Essay - P 020

www.rockfon.nl

Ontmoeting - P 032

Spotlight - P 042 # " $

Interieur - P 064

2Čž FH :LQKRY W-Hotel, Bank-gebouw, Amsterdam

% $% !" !' )

)!! & ) $ & ! ) $ & (!!$ & % ' $ ! !$ $% $ !%& $ % $ (!!$ $ & $ % ($ %& !' ) ( ) $ & ! &) $" +! $ ! "$! % $ & #' $ & ! &) $""$! % . $( ! % " &' &' "( * ' % * % *"% ! +"! % % ! " #%" && ! ' & ( ' ! ! * % & "!'* %# % & %)""% ' +"% ! ' ' #%" ( ' % ! ' ( ' " ' ' + ! & ! ' ! & ! &' !!") ' ! # ' !' % ' !" " ! % ! "(* + ! " &' ' ! " ' *"% ! )""% ! "!& & ) ! )""% "!& * + ! )""% &' "" %& %" " &' ! * ! '" ' "!'* %# ! ' & & ! ! &'%"" ! & ! * % ' ! "!+ ' % & ! ' !" " %) % ! % ! ' + ! /

! "$! %% % ' & . ' ! % ' '" ' ! & ' % # "'& ! ! # + % ) ! *"% ! ! # '& ) ! ! # ! ) % ! % ! ' "! % " #%" && ! "( ' ! '

"( &'% " ! + ' % ! ' ' ! ! ! ' * ' % " #%" & ""& ' !' ' "! * !&' (%' & % ' ) %* % *"% ! ""% (% +( ! " #%" & ""& ' !' ' "! % ' '" ' ! &( ' ' ! ' +" % ' '" ' ! %' & ' ! ' ' !"" + ' ( & * ( *"% ' % ! ! % * % ) ! ' ' & -& ! '& ! % ' '" ' " ' '+ ' )""% (% " (& !& ! '% !

-& ! '& ! ' ""% ) !* ' (

7XUER)OXVK VSRHOW ƮXLVWHUHQG GRRU HQ UHLQLJW RRN !" !& %"! ' ! ! ( ! * ' % /

%& & . !!") ' ! # ' !' % ' !" " & ! "(* ! ' ' %&' ! ' "! %&' ' ) ! ' '" ' ' ' ! * %"" ' * % ""% ' '" ' ' ' +* ) ! /

7%

lagere levenscycluskosten 1

20 dB

geluiddemping 2

50 jaar verwachte levensduur 3

IK WENS EEN RENDABELE VERBETERING VAN DE RUIMTE AKOESTIEK MasterTop 1327-20dB: design en geluidsreductie in één vloersysteem

QUANTIFIED SUSTAINABLE BENEFITS – REDUCE YOUR FOOTPRINT AND BOOST YOUR BOTTOM LINE Met het gietvloersysteem MasterTop 1327-20dB is geluidsimpact geen probleem meer.

De nieuwste kunstharstechnologie van Master Builders Solutions vermindert de geluidsimpact met 20 decibels en biedt bovendien tal van duurzame voordelen aan: lager verbruik dankzij een minimale laagdikte, hoge duurzaamheid en lage levenscycluskosten. Dit alles maakt MasterTop 1327-20dB tot de perfecte oplossing voor de kantoren in het multifunctionele gebouw van de vastgoedontwikkelaar Koteng Eiendom AS in Trondheim, Noorwegen.

Ontdek meer over dit succesverhaal:

sustainability.master-builders-solutions.basf.com

$ !$ & !( $ + '* !' ) Ì› *** % ' $( ! ! %

T +31 (0) 162 425 190 ƒ basf-cc-nl@basf.com ƒ www.master-builders-solutions.basf.nl | T +32 (0) 11 34 04 31 ƒ basf-cc-be@basf.com ƒ www.master-builders-solutions.basf.be 1) Vergeleken met linoleum vloersystemen volgens een studie van MasterTop door BMG Engeneering AG. 2) Testrapport P-BA 219/2015e, Frauenhofer IBP. 3) 50 jaar indien correct aangebracht, onderhouden en periodieke overlaging. Alle verstrekte cijfers zijn gebaseerd op een reëel project van het multifunctioneel gebouw van de vastgoedontwikkelaar Koteng Eiendom AS in Trondheim, Noorwegen

% !

# % %&&# ' $%'# Ontmoetingsplekken in de stad

# ! # " ! " " ! " " ! # " # ! " !

" ! ! "

" " # "

% $ $% # !%% # ! !#$ %# $ # % & % !" #!% #! $ ! $% & % # $% ' ( # ! '!!# ! %&&# # !! '!!# & ( # % $% # ' $ ! !$ % ! & % $ $ &# !" # $ + %! $%#!! ' %! # $% $%#!! ' #$ # % $% $ #!% # ' $% ! ! $ $ # !" % % + $ EHVWHGHQ 1DDVW GH KRWHOVHFWRU SURČźWHHUW ELMYRRUEHHOG GH ! #! # ! $ %!# !!# +! #$ #$ % % % (!# # - #

% % %!% # % %&&# ' $%'# + ( # % % % % ' !% $ $!!#% % $ #' # $ !#% $% * +!'!!#% %!% & $ ( # & + &$ ČźHWVYHUKXXU 'H]H DUFKLWHFWXXU YDQ JDVWYULMKHLG EHJLQW LQ GH

# $ $% + " # ( # % '!# + $ +! ! %(!#" % $% + ! $ % % $% . % / ! #' # & !" ! # ' ' $% + #& % $% # # % + !" $" '! % % $% '# # #& % ( #' $% % # & $' $% '!!# + !! (! '!!# $%& % ( # #$ %! # $% &$%# & %

% !% $% # $ !! '!!# ' ! # % %&&# + %!% + ( # ' % # &# $%* ' # !& % $% % !" "#! % " # !! % $ ' # % # !% $ & % + $ " # % + ( % # % % % % # &# # " % % # &# + $ # !" +!# '& $%& # ! & % ! $%#& % !!# !' !" % "" (!# % % " % !&( # % ' $ ' + !' ' # DVVRFLDWLH YDQ UHȽHFWLH HQ WUDQVSDUDQWLH HQ ]RUJHQ YRRU HHQ % )%&&# % ( % % !$ !"! % $ # % ' % !% % # $% $ % # % % !&( % " $ ( # $ # & ! % ! % # % % % #% !&( $% $ Harm Tilman

maart 2017 | Ę?

DUCO AT HOME

DucoSlide Aluminium schuifpanelen

Kijkwoning Lapeirre, Nevele (BE)

DucoSlide is een extern zonweringsysteem met schuifpanelen. Ze combineren optimale zonwering met behoud van daglicht en bieden zo een maximum aan privacy! DucoSlide schuifpanelen zijn beschikbaar met ‘LuxFrame’ of ‘SlimFrame’ kaderprofielen met vaste of verstelbare lamellen. Toepasbaar in een enkelvoudig, symmetrisch, telescopisch, BiFold of QuadraFold schuifsysteem.

Bezoek ons in Hal 11, STAND 014 Van 11 t.e.m. 13 april

We inspire at www.duco.eu

%

Jaargang 48

!!!

Hospitality

Hospitality

## ( Transformatie

Essay - P 020

Ontmoeting - P 032

Spotlight - P 042 # " $

Interieur - P 064

" & #$ $ # Hoe de transformatie van bestaande gebouwen het publieke domein versterkt - P 020 2ČžFH :LQKRY W-Hotel, Bank-gebouw, Amsterdam

& "

2Čž FH :LQKRY

$ Interview met Jan Peter Wingender en Uri Gilad - P 032

%

! $ $ Bezoek en verblijf

$ P 003

" " Hilton Amsterdam Airport Schiphol door Mecanoo architecten - P 042 %## ' & " & The Student Hotel Eindhoven door OZ met de Architekten Cie. - P 048

P 007 !

P 008 ## ( P 020 $ $ P 032 ! $ $ P 042 ##% # P 054

P 058 $ " %" P 063

" % $ P 074 #$ P 079 "& P 080 ' # $ %' P 082

$ $ Office Winhov

##% # Gastvrij ontvangen ! #$ & " ! - P 054 ! " $ ĆľÇŒÇƒĆ´Ç†Ç† - P 055 $ " #$ & % $ #$ , - P 056

Studio Modijefsky * #$&" # " " ! $ " %" " $ $%%"+ Interview met Esther Stam van Studio Modijefsky - P 058

$ " %" Rol van design * !" " " & $ $ ) + Interview met Ad de Hond, vicepresident Store Design & Concepts van Starbucks - P 064 $' "! & & " Domotex verkent nieuwe richtingen - P 070

maart 2017 Ę?

Ultra vlak.

JUNG.DE

# # #"

%'

" ' "(!! % * % " ! ' Vakmedianet, Postbus 448 2400 AK Alphen a/d Rijn Prinses Margrietlaan 3 2404 HA Alphen a/d Rijn klantenservice (088) 5840888 redactie (088) 5840760 redactiedearchitect@ vakmedianet.nl www.deArchitect.nl

%! ! "

! # " &

Hoofdredactie

1987 Eindhoven

harmtilman@vakmedianet.nl

Eindredactie

is opgeleid als cultuurwetenschapper en werkt als persvoorlichter voor Gemeentemuseum Den Haag. Als freelancejournalist schrijft ze over architectuur, vormgeving en stedelijke ontwikkeling (onder meer voor Dude, Dutch Designers Magazine, See All This, Smart Magazine en Vers Beton).

%

% # " ) "

Redactie

1975 Haarlem

&'%

% ' ' is een uitgave van Vakmedianet www.vakmedianet.nl

Redactie

schrijft en maakt architectuur. Ze schrijft onder andere voor Archined en hp/De Tijd. voor de Architect publiceert ze maandelijks een rubriek over het detail, waarin de schrijft over de grootsheid van schijnbaar kleine dingen.

& &)#%! ) " Motif: Concept & Design Sake van den Brule Elke Kunneman

# #%& " )

% "" %

! #$ % & Redactie

Grafische vormgeving

" % " $$ Druk

' " #&' % Uitgever

# %# ( + " 1965 studeerde architectuur- en stedenbouwgeschiedenis aan de ru Groningen.

In 2000 promoveerde hij op het onderzoek naar de wederopbouwarchitectuur van J.J.P. Oud. Hij werkt als zelfstandig adviseur en auteur gespecialiseerd in cultuurhistorie en erfgoedzorg in Nederland in de twintigste eeuw.

' " - % 1965 Bonn (d) studeerde visuele communicatie en werkt sinds 1992 als architectuurfotograaf. Op dit moment werkt hij aan foto’s op groot formaat voor een permanente tentoonstelling in metrostation Museumsinsel in Berlijn, die in 2020 opent.

#"" ) " " 1983 Amsterdam won in 2014 de Prix de Rome Architectuur en heeft sindsdien haar eigen bureau in Amsterdam. Werkt aan diverse projecten, een appartementengebouw in Amsterdam, een gemeentelijk cultureel publiek gebouw en onderzoekt stedelijke intensivering i.o.v. het Stimuleringsfonds. www.dvmb.nl

' ) " %# # 1984 Amerongen studeerde cum laude af aan de Academie van Bouwkunst in Amsterdam in 2013. Hij werkt als zelfstandig architect in Amsterdam (superimposed www.superimposed.eu) en is sinds 2016 medeoprichter van het collectief ‘Atelier nou’. www.ateliernou.nl

' $ " # & 1948 Kaapstad (za) groeide op in Zuid-Afrika, heeft bouwkunde aan de tu Delft gestudeerd en is sinds twintig jaar directeur van lagroup bv, een adviesbureau op het gebied van kunst, cultuur, vrije tijd, toerisme en de hotellerie, vaak in relatie tot ruimtelijke vraagstukken.

maart 2017 | Ę‘

Nieuws

Architecture of Appropriation # # " $ %

$ % ! # ! # ! " ! # !/ 5+ 1!!( )+#!(%&' $!-#! -0%'/ ) /!-% ( +*/2%!-, ! -0%) /!(%&'! %*./ (( /%! 2 -%* /$!) ;. (. (!!#./ * 2+- !* !$ * !( ./ ! /- , 5%&* ++' /2!! #-+/! #!'(!0- ! %-'!(. +* !- !!( 1 * ! %*./ (( /%! !5! +1!-./%&#!* ! -0%) WHOLMNH JUHQ]HQ YDQ ]DDO ส GLH PHW ]LMQ !/+**!* 2 * !* ++-.,-+*'!(%&' *%!/ (. /!*/++*./!((%*#.-0%)/! 2 . ! +!( ! /-!! / %**!* %* !!* 2++* 2!-'-0%)/! !* 1%* / $/!-%* ! '!0'!* %! ++' %* -0%)/! 1++-

! / !* '!**%.0%/2%..!(%*# %! / !-.,-!% ++- ! -0%)/! 2+- !* +, (+. #!,( /./! , *!(!* ! -!.0(/ /!* 1 * $!/ +* !-5+!' #!/++* %&" .!./0 %!. %! %* . )!*2!-'%*# )!/ !*8 +!' %(!

- $%/! /0-! !* ! 0(/!%/ +02'0* ! 1 * ! %* $+1!* 5%&* #! * %! !* %*5% $/ %* -! !*/ #!'- '/! (+ /%!.

! 0%/!!*(+,!* ! 1++- !!( !* ( /!* 5%!* $+! ! % !!9* !* !$+!"/!* 1 * '- '!-. ! ,(!''!* *%!02 (!1!* %* ( 5!* * /%& (%&*!* 2+- / ! #!. $%! !*%. 1 * ! + &! /!* 0%/!!*#!5!/ !* DDQJHYXOG PHW SDPศฝ HWWHQ UHFKWHU (%&'! 0%/.,- '!* !* *%!02. -/%'!(!* , ./ * ! , *!(!* 5%&* ! "+/+ !.. 4. 1 * +$ **!. $2 -5 (. ( ,,!* !'!*. #!,-!.!*/!!- !* '-%&#!* ! .!./0 4;. !!* / ./ - ' - '/!- - %& /+*!* * (4.!* )!/ '( ..%!'! - $%/! /+*%. $! /!'!*%* #!* (. ,( //!#-+* !* ++-.*! !* !* 3+*+)!/-%!9* ! *, ..%*#!* 1 * ! -0%)/! '- '!* (. !!* ,-%)% /%!1! 1+-) 1 * /- *."+-) /%!

! / *%!/ ) # ' * *+# ./!! . 5+ $!!/ GH NUDDNKDQGOHLGLQJ ส ส ส ส ส ส ส ส GLH LQ ! /!*/++*./!((%*# /! 1%* !* %. ! #% . ./ / 1+( ,- '/%. $! /%,. 1++- !!* .0 !.1+((! '- ' 5+ (. $+! &!

1!-. $%((!* ! /4,!* .(+/!* "+- !!-/ !* &0-% %. $! ' !-. !/ +!'&! %. !!* 1++- !!( 1 * $!/ ./!-' #! +-# *%.!!- ! ' - '/!- 1 * ! '- ' !2!#%*# ++- !!* (!!' (. %' %! ! /%& 1 * !!* /%!1! '- ' !2!#%*# ((!!* (. '%* $!!"/ )!!#!) '/ 2 . %/ 1!-- ..!* ./ ! .! ./0 4;. %! / ++' $!/ - $%!") /!-% ( !!* -%&'! (%' %* ! #!. $%! !*%.

6LQGV ส ส ส ส LV NUDNHQ LQ 1HGHUODQG ELM 2!/ 1!- + !* / !!* '- ' +, ! (+!- ( # 2 . 1++- %! /%& 1++- !%#!* -!* !!* -! !* +) %!/. * (!!#./ * /! +!* * *'. / , * !* /!#!* 2++- %# 2!!- )%* !- ( *# (!!#./ * !$+0 / $!/ /$!) /0 (%/!%/ ./ ! "4.%!'! %*#-!,!* 2 -)!! (!!#./ * ! -0%)/!* (!!" - 5%&* #!) '/ !1 //!* ! '- ',-+&! /!* 1 ' ++' !!* ,-+#- )) /%. $! +),+*!*/ %! 1!- !- -!%'/! * ! !%#!* !$+!"/! * 2++* !* 2!-' -0%)/! 1 * ! '- '!-. !/ %&1++- !!( 2!##!!"2%*'!(. +,!* '!0'!*. +" 1(0 $/!(%*#!*+,1 *# !++# !* '- '!-. %!/. /!-0# /! #!1!* * !

00-/ +" . )!*(!1%*#

! /!*/++*./!((%*# -+!,/ 1- #!* +, -+* ! ./ 1 * 1 * # 2 -%* 2++*-0%)/! +* !/ ( - -!%#/ /!

2+- !* !* ,0 (%!'! 1++-5%!*%*#!* 1 ' !!* ./!-' +))!- %9(! #-+* .( # $! !* : !/. /!-0##!1!* * ! ./ ; %. !!* /!-) %! - $%/! /!* !* $!- +*/2%''!( -. 1 ' %* ! )+* *!)!* %&1++- !!( 2 **!!- $!/ +1!- ! ,0 (%!'! ,(%*/ 1 * /! /- *."+-)!-!* , * !* # / 0**!* 5%& 2 / (!-!* 1 * ! '- ' !2!#%*# +! ) ' &! !!* ,(%*/ ,0 (%!' 1++- %! !-!!* : - $%/! /0-! +" ,,-+,-% /%+*; %. !!* %*"+-) /%!1! /!*/++*./!((%*# 2 -%* &! &! )+!/ +* !- +),!(!* +) !- 2 / 1 * )!! /! '-%&#!* ! 0%/#! -!% ! .!./0 %!. !* $!/ -%&'! - $%!") /!

-% ( %! !* !!* 5!! 1 * %*"+-) /%! + 2+- / ++' ! * ( /!*. $ , 1 * !%* ! * #!/++* !!* - $%/! / %! 1!!( )!/ '- '!-. . )!*2!-'/! !* ./ / %* ! '!0'!* ! - %+ * 2 -+, +,* )!* 1 * ! - #! $+0 !* ! //!* 2+- !* "#!.,!!(

!5! 1!!($!% (!% / /+/ 2!%*%# +1!- 5% $/ ) - %. /!#!(%&' !!* '2 (%/!%/ 1++- 2%! ! /%& $!!"/

ลก$UFKLWHFWXUH RI $SSURSULDWLRQลข LV QRJ WRW ส ส MXQL ส ส ส ส WH ]LHQ LQ +HW 1LHXZH ,QVWLWXXW WH +//!- )

ส | !

- $%/! / maart 2017

Nieuws

# Designing the Surface " !! " ( " # ! ! ! & !

' ! ( ĆťÇ Ćź

# $ # " # ZRUGHQ LQJH]HW HQ ZHONH HČť HFWHQ ]H KHEEHQ

Glamrock was de muziek van mijn jeugd. Deze stroming uit de jaren zeventig onderscheidde zich niet alleen door zijn opwindende muziek, maar ook door de buitengewone mode en extravagantie van persoonlijkheden als David Bowie (Spiders of Mars) en Bryan Ferry (Roxy Music). Veel in deze stroming bevond zich aan de oppervlakte, maar was allerminst oppervlakkig. Alles speelde zich af aan de buitenkant en niets was wat het leek. Wat we hoorden in de muziek van Bowie en Roxy Music, meenden we ook te zien in de schilderijen van David Hockney, Cindy Sherman en Richard Hamilton.

Ook of juist in deze tijd is niets meer wat het lijkt.

Rond dit thema is in Het Nieuwe Instituut (hni) te Rotterdam tot 25 juni de boeiende tentoonstelling ‘Designing the Surface’ te zien. Deze tentoonstelling is een aanrader, niet alleen vanwege de getoonde objecten, maar ook door de manier waarop deze thematiek architectonisch is vertaald in een van de beste tentoonstellingsontwerpen die ik de afgelopen tijd heb gezien.

het laatste geval spreken we over ‘Patina’, voor het eerste geval wordt in het hni de term ‘Luster’ geĂŻntroduceerd. De afwerking van de iPad waarop ik dit artikel schrijf, is hier een ijzersterk voorbeeld van.

Maar ook kun je met een afwerkingslaag kostbare materialen imiteren, marmer bijvoorbeeld, terwijl het paneel waarop deze laag is aangebracht, van populierenhout is gemaakt. Dergelijke lookalikes die bijna al niet van echt zijn te onderscheiden, zijn op de tentoonstelling ingedeeld in het onderdeel ‘Faux’. Ze variĂŤren van gemarmerde, houten schouwen tot doorgezaagde douchekoppen waar onder een flinterdun laagje chroom een hele dot plastic blijkt te zitten.

De installatie ‘New Surface Strategies’ van het Londense ontwerpbureau Soft Baroque bestaat uit drie gevlokte chroomblauwe stoelen. Wanneer je als bezoeker plaats neemt op de stoelen of de stof anders drapeert, worden digitaal andere prints op de vlakken geprojecteerd. Deze aangepaste (of voor mijn part nep) texturen misleiden het oog.

Overigens hoeft het hierbij niet om goedkope namaak te gaan. De huid van een product kan wel degelijk een overtuigende imitatie van vakmanschap zijn.

de vijf thema’s Patina, Luster, Faux, Agency en Teflon een passend paviljoen. Ze staan in een vrije opstelling verspreid in zaal 1 van Het Nieuwe Instituut en maken de architectuur van deze grote zaal voor de eerste maal bevattelijk en begrijpelijk.

De paviljoens hebben monumentale vormen, maar hun afwerking stelt deze monumentaliteit weer ter discussie. Het aan‘Teflon’ gewijde paviljoen heeft bijvoorbeeld een piramidale vorm gekregen, maar rust niet op de grond en lijkt te zweven in de zaal van Coenen. Voor het aan ‘Agency’ gewijde paviljoen waar ingegaan wordt op verf en haar vermogen ruimten te veranderen, staat een enorme omgekeerde billboard, zodat de achter-constructie de ingang vormt.

Een dergelijke omkering zie je ook terug in de blauwe kijkdoos die staat opgesteld in het paviljoen waarin ‘Luster’ wordt gevierd. Terwijl het exterieur gedempt is, is het interieur een en al glinstering. Het is alsof de ontwerper zich heeft ingespannen de monumentaliteit niet te zwaar te maken. Deze lichtheid werkt wonderwel op een tentoonstelling die gaat over de kracht van oppervlakten.

Monumentaal tentoonstellingsontwerp Het Rotterdamse bureau Monadnock ontwierp de tentoonstelling. De architect maakte voor elk van

ĹĄ'HVLJQLQJ WKH 6XUIDFHŢ LV QRJ WRW ĘŒĘ? MXQL ĘŒĘŠĘ‹Ę‘ WH ]LHQ LQ

Afwerking als laatste laag Ontwerper Chris Kabel ontdekte tijdens zijn fellowship bij hni dat de afwerking van een product of object in feite een nieuw soort materiaal is.

Samen met ontwerpbureau Koehorst in ’t Veld werkte hij dit onderwerp uit in de tentoonstelling ‘Designing the Surface’. Deze zoemt in op de betekenis van deze laatste laag en laat zien dat een intensieve uitwisseling tussen ontwerpers, instituten, media en experts uit de industrie en technologie nodig is om de potentie van het oppervlakte te benutten. Een afwerking wordt in feite twee keer ontworpen: eerst op moleculair niveau, en vervolgens op het moment dat een materiaal in de echte wereld wordt toegepast.

Op de tentoonstelling worden de afwerkingen belicht die producten en projecten verfraaien, versterken en verduurzamen. Zo kan het gaan om een laag die ofwel door mens of machine is aangebracht, dan wel is ontstaan in de loop van de tijd. In

maart 2017 | Ę“

Wonen in winkels

!

Architects for Urbanity Common Practice, Molenaar & Co Architecten, nov’82 Architecten en roos & hinke vormen architectenpool "

! " ! ! ! ! " " $$ "

2S ]RŢQ YLMI PLQXWHQ ȼ HWVHQ YDQ 5RWWHUGDP &HQWUDDO 6WDWLRQ ZDDU GH VWDG ELMQD ZRUGW GRRUNOLHIG GRRU GH $ʌʊ EHYLQGW ]LFK GH 5RGHQULMVHODDQ 'H VWUDDW NHQ PHUNW ]LFK GRRU EDNVWHQHQ KXL]HQ JHSDUNHHUGH

DXWRÅ¢V HQ JHYHOWXLQHQ ,Q GH SOLQW YDQ GH W\SLVFKH YRRURRUORJVH VWDGVZRQLQJHQ HQ QDRRUORJVH DSSDU WHPHQWHQFRPSOH[HQ ]LMQ GLYHUVH KRUHFD HQ ZLQNHOV JHYHVWLJG 6RPPLJH YDQ GH]H EHGULMIMHV ]LWWHQ HU DO MDUHQ DQGHUH KRXGHQ KHW QRJ JHHQ ]HV PDDQGHQ YRO /HJH HWDODJHV JHVORWHQ OXLNHQ HQ ERUGHQ PHW Å¡WH KXXUÅ¢ ]LMQ KHW VWUDDWEHHOG QLHW YUHHPG +HW ZLQNHOSDQG RS QXPPHU Ê‹Ê‘$ ZDV ]RÅ¢Q VWUXFWX UHHO OHHJVWDDQGH HWDODJH *HHQ RQGHUQHPHU GXUIGH GH UXLPWH WH H[SORLWHUHQ HQ YHUORHGHULQJ ODJ RS GH ORHU 7RWGDW HHQ MRQJ JH]LQ ]LMQ LQWUHN QDP LQ KHW SDQG XLW EHJLQ Ê‹Ê“ÊŠÊŠ 6LQGVGLHQ NLMNW KHW JURWH ZLQNHOUDDP XLW RS HHQ JH]HOOLJH ZRRQNHXNHQ PHW KLSSH PLQWJURHQH 6PHJ NRHONDVW 9RRUELMJDQJHUV JOXUHQ HU RQJHJHQHHUG QDDU ELQQHQ PDDU GDW OLMNW

GH EHZRQHUV QLHW WH KLQGHUHQ =LM JHQLHWHQ YDQ KHW GDJOLFKW GDW GRRU KHW KHOH KXLV QDDU ELQQHQ YDOW

$OV KHW DDQ GH JHPHHQWH 5RWWHUGDP OLJW LV GLW GH WRHNRPVW YRRU OHHJVWDDQGH ZLQNHOV LQ JHELHGHQ GLH YRRU GH GHWDLOKDQGHO ZHLQLJ SHUVSHFWLHI ELHGHQ 6SHFLȼ HN JDDW KHW RP ZLQNHOV GLH KHU HQ GHU LQ ZRRQZLMNHQ VWDDQ YHUVSUHLG 'RRU KHW YHUUXLPHQ YDQ UHJHOV HQ KHW DQGHUV EHVWHPPHQ ZLO GH JHPHHQWH ZLQNHOWUDQVIRUPDWLH IDFLOLWHUHQ HQ VWL PXOHUHQ +HW PHV YDQ GH]H DDQSDN VQLMGW YROJHQV ZHWKRXGHU 5RQDOG 6FKQHLGHU DDQ WZHH NDQWHQ HQHU]LMGV NRPHQ PHHU ZRQLQJHQ EHVFKLNEDDU YRRU GH PLGGHQ HQ KRJHUH LQNRPHQV DQGHU]LMGV PDDNW

9HUERXZLQJ YDQ ZLQNHOSDQG LQ 6FKLHGDP WRW DSSDUWHPHQWHQ RQWZHUS 129Ţʒʌ $UFKLWHFWHQ /DXUD 8EDFKV HQ 6D\Q]R 2VLQJD

$UFKLWHFWV )RU 8UEDQLW\ ,UJHQ 6DOLDQML .DUROLQD 6]µVWNLHZLF] HQ 0DULDOHQD .DVLPLGL RQWZLNNHOGH HHQ WRRONLW PHW VWDQGDDUG HOHPHQWHQ GLH WH FRPELQHUHQ ]LMQ WRW XQLHNH KXL]HQ 'H WRRONLW ZRUGW PHW GH EHZRQHUV VDPHQ YHUGHU RQWZLNNHOG

Ê‹ÊŠ |

maart 2017

Nieuws

KHW Ƚ RUHUHQGH ZLQNHOJHELHGHQ FRPSDFWHU HQ KRRJZDDUGLJHU 0HW KHW SURMHFW š:RQHQ LQ :LQNHOVŢ JHHIW GH JHPHHQWH DOYDVW KHW JRHGH YRRUEHHOG 9HHUWLHQ ZLQNHOV HQ EHGULMIVSDQGHQ LQ HLJHQ EH]LW ]LMQ GH LQ]HW ZDDUYDQ GULH RS VWHHQZRUS DIVWDQG YDQ GH ZLQNHO ZRQLQJ DDQ GH 5RGHQULMVHODDQ 'H SDQGHQ ZRUGHQ NOXVULMS JHPDDNW HU ZRUGW RQGHU]RHN JHGDDQ QDDU ]ZDPPHQ DVEHVW HQ VFKLPPHO KHW IXQGDPHQW ZRUGW KHUVWHOG HQ GDDUQD GLUHFW DDQ GH WRHNRPVWLJH EHZRQHUV YHUNRFKW WHJHQ HHQ RQDIKDQNHOLMNH WD[DWLHZDDUGH 7RW ]RYHU GH RYHU HHQNRPVW PHW UHJXOLHUH NOXVKXLVWUDMHFWHQ 0HW š:RQHQ LQ :LQNHOVŢ RQGHUVFKHLGW GH JHPHHQWH 5RWWHUGDP ]LFK YDQ EHVWDDQGH ERXZYDO ZRUGW ORIW

SURMHFWHQ GRRU HU HHQ RSHQ SULMVYUDDJ DDQ WH YHU ELQGHQ (LQG ʌʊʋʐ ULHS ]LM MRQJH DUFKLWHFWHQ EXUHDXV RS RP ]LFK NDQGLGDDW WH VWHOOHQ GRRU KXQ YLVLH HUYDULQJ HQ NXQGH PHW EHWUHNNLQJ WRW ZRQLQJWUDQVIRUPDWLH WH SUHVHQWHUHQ +HW ZDV QDGUXNNHOLMN QLHW GH EHGRHOLQJ RP RQWZHUSHQ LQ WH GLHQHQ VSHFLȼ HN YRRU HHQ YDQ GH YHHUWLHQ NOXV SDQGHQ $OV SLORW GLHQW KHW SURMHFW QDPHOLMN HHQ JURWHU GRHO LQQRYDWLH RS JDQJ EUHQJHQ 'H KRRS LV GDW YDVWJRHGHLJHQDUHQ HQ SURMHFWRQWZLNNHODDUV KXQ YRRUGHHO GRHQ PHW GH ZHGVWULMGUHVXOWDWHQ 0HW EHKXOS YDQ GH RQWZHUSHQ NXQQHQ ]H ZHOOLFKW ]HOI DDQ GH VODJ RI VDPHQ PHW GH JHPHHQWH RI RQWZHUSSURIHVVLRQDOV GH PRJHOLMNKHGHQ RQGHU ]RHNHQ 3RWHQWL­OH ZRRQREMHFWHQ ]LMQ HU LQ LHGHU

JHYDO JHQRHJ ,Q 5RWWHUGDP VWDDQ YHHO ZLQNHOV VWUXFWXUHHO OHHJ

'H SUHIDE NDPHUXQLWV YDQ $UFKLWHFWV IRU 8UEDQLW\ ]RXGHQ HHQ RSORVVLQJ NXQQHQ ]LMQ :LH HHQ RSHQ SODQ LQGHOLQJ SUHIHUHHUW PDDU QLHW GH KHOH EXXUW ZLO ODWHQ PHHJHQLHWHQ YDQ ]LMQ RI KDDU NHXNHQOHYHQ NDQ NLH]HQ YRRU GH]H VHPLJHVORWHQ GRRV RRN XLWHUPDWH JHVFKLNW YRRU GH EDGNDPHU (HQ DQGHU LGHH YDQ KHW 5RWWHUGDPVH LQWHUQDWLRQDDO JHRUL­Q WHHUGH DUFKLWHFWHQEXUHDX LV KHW SODDWVHQ YDQ HHQ ZLQWHUWXLQ WXVVHQ VWUDDW]LMGH HQ ZRRQYHUEOLMI 2S GLH PDQLHU EOLMIW KHW RRUVSURQNHOLMNH NDUDNWHU YDQ HHQ EHJODDVGH EXLWHQJHYHO EHKRXGHQ WHUZLMO KHW

,Q ]LMQ DIVWXGHHURQGHU]RHN SDVWH 5RHO YDQ 7DWHQKRYH 0ROHQDDU &R DUFKLWHFWHQ GH NOXLVKXL]HQVWUDWHJLH WRH RS SRUWLHNȽ DWV LQ &DUQLVVH HQ ODDW KLM ]LHQ ZHONH NDQVHQ YHUVFKROHQ OLJJHQ LQ KHW VDPHQYRHJHQ YDQ ZRQLQJHQ

,Q GLW SURMHFW WH :DVVHQDDU HQW 0ROHQDDU &R DUFKLWHFWHQ GH JHYHOV RS GH KLVWRULVFKH PDDWYRHULQJ YDQ GH /DQJVWUDDW

maart 2017 | ʋʋ

Wonen in winkels

Op 6 februari 2017 heeft de jury uit liefst 86 inzendingen vijf architectenbureaus geselecteerd die onderdeel gaan uitmaken van de architectenpool Wonen in Winkels. De selectie kwam tot stand aan de hand van criteria als de kunde om de ruimtelijke mogelijkheden van deze transformatieopgave te herkennen en inzichtelijk te maken, de visie op deze opgave, de kennis van

ǁǂljɾʒʌ $UFKLWHFWHQ HHQ MRQJ GXR XLW 5RWWHUGDP =LM SUHVHQWHUHQ HHQ ZLQNHOUDDP QLHW HQNHO DOV HHQ EXȻ HU WXVVHQ GH VWUDDW HQ KHW KXLVOHYHQ PDDU RRN DOV HHQ PRJHOLMNKHLG YRRU GH WRHNRPVWLJH EHZRQHUV RP KXQ NDUDNWHU WH HWDOH UHQ %RYHQGLHQ ELHGW HHQ ZRRQHWDODJH HHQ PRRLH NDQV RP GH SOLQW DDQ WH SDNNHQ HQ ]R GH NZDOLWHLW

SOHN ZDDU JHERXZ HQ VWDG HONDDU RQWPRHWHQť VFKULMYHQ 6D\Q]R 2VLQJD HQ /DXUD 8EDFKV ,Q QD YROJLQJ YDQ VWDGVDFWLYLVWH -DQH -DFREV RSSHUHQ ]LM GDW HHQ NOXVZLQNHO YLD GH SOLQW NDQ ELMGUDJHQ DDQ GH EHOHYLQJ RS GH VWRHS HQ GH VWHGHOLMNH UXLPWH DDQWUHNNHOLMNHU NDQ PDNHQ

'H YLVLHV YDQ $UFKLWHFWV IRU 8UEDQLW\ HQ ǁǂljɾʒʌ $UFKLWHFWHQ EHKRUHQ WRW GH YLMI LQ]HQGLQJHQ GLH ]LMQ JHVHOHFWHHUG YRRU HHQ DUFKLWHFWHQSRRO ZDDUXLW GH WRHNRPVWLJH EHZRQHUV NXQQHQ SXWWHQ 'H JHPHHQWH VFKHQNW GH NRSHUV YDQ GH NOXVZLQNHOV HHQ DUFKLWHFWHQFKHTXH YDQ WZHHGXL]HQG HXUR WH EHVWHGHQ ELM ««Q YDQ GH DUFKLWHFWHQ XLW GH SRRO 'H FKHTXH LV EHGRHOG DOV VWLPXOHULQJVPLGGHO RP GH FRQWDFWHQ WXVVHQ NRSHUV HQ DUFKLWHFWHQ WH OHJJHQ HQ RP GH NRSHUV RS JDQJ WH KHOSHQ ELM KHW PDNHQ

5RHO YDQ 7DWHQKRYH SURMHFWDUFKLWHFW YDQ 0ROHQDDU &R HQ RRN JHVHOHFWHHUG YRRU GH SRRO QRHPW DOV HVVHQWLH YDQ NOXVKXL]HQ ŤGDW EHZRQHUV YHHO ]HOI

,Q *HQW ʅƵʆ RQWZLHUS URRV KLQNH 5RRV &RUQHOLVVHQ HQ +LQNH 0DMRRU KHW LQWHULHXU YDQ HHQ FR ZRUNLQJUXLPWH :DQGHQ YHUGHOHQ GH ZHUNRPJHYLQJ LQ YHUVFKLOOHQGH ]RQHV PHW WDIHOV HQ VWDDQWDIHOV

ʋʌ | maart 2017

EHSDOHQ NLH]HQ HQ NOXVVHQ ť +LM VFKULMIW Ť$OV DUFKL WHFW KRHI MH QLHW DOOHV YRRU WH NDXZHQ Ş ZH ZLOOHQ MXLVW DDQYXOOHQG ]LMQ GDDU ZDDU GH RSGUDFKWJHYHU ZHO ZDW KXOS NDQ JHEUXLNHQ ELM KHW EORRWOHJJHQ YDQ YHUERUJHQ NZDOLWHLWHQ HQ KHW RSORVVHQ YDQ SUDNWL VFKH YUDJHQ ť 0ROHQDDU &R SUHVHQWHHUW GDDURP HHQ VOLP SXQWHQV\VWHHP YRRU WRHNRPVWLJH EH ZRQHUV RP GLHQVWHQ LQ WH NRSHQ ZDDURQGHU KHW DDQSDVVHQ DDQ KHGHQGDDJV FRPIRUW PHW JHEUXLN PDNLQJ YDQ KLVWRULVFKH NZDOLWHLWHQ 'H YHUZDFKWH ZHUN]DDPKHGHQ ]LMQ GRRU 7DWHQKRYH JHSULMVG GRRU PLGGHO YDQ WZHH WRW DFKW SXQWHQ 'H NRSHU NDQ QDDU HLJHQ LQ]LFKW ZHUN]DDPKHGHQ NLH]HQ HQ WRW WZLQWLJ SXQWHQ EHWDOHQ PHW GH DUFKLWHFWHQFKHTXH +HW YRRUVWHO YDQ 5RRV &RUQHOLVVHQ HQ +LQNH 0DMRRU

Nieuws

praktische uitvoeringsaspecten en de communicatieve vaardigheden. Bij de keuze heeft de jury ernaar gestreefd de architectenpool een brede samenstelling te geven.

( # $ '%%( $! ( + $ " $ ' '

+ ( + $ %$), '& '( (& )() / )% %& * ) +% ' $ + $ $ )' $( %'# ) ) ("%%&, '! $ %*, " +%%' " ()' && $ + $ $ $) ' *' / $ / "( $ " $ ' ! '() () & $ ) &'% ( %%' + $) ' ) )*(( $ &* " ! $ &' +2 $ / $ %&"%(( $ ( 4$(& ' ' %& ) () " ! , ( " + $ " ) * ) / + $) $ *, 6SHFLČź HN UHIHUHUHQ ]H DDQ +HW VWUDDWMH YDQ % $$ ( '# ' ) ( " ' )%%$) $ ( # %& $ $$ $&" )( $ () $ ("%) $ * ( %%' $ ' " ! )*(( $/%$ ) ' $)'% * ' $ $ GH VWDG YDQ GH ĘŒĘ‹VWH HHXZ ]RXGHQ EHZRQHUV HQ +%%' $ '( "! ' + ! ' %$)#% ) $ %! %##%$ ' ) $ %$ ' ) ) $

*' * * ) #() ' # &' ( $) ') ,%$ $ + $ " () $ , $! "( "( $ ! $( %# ()' ) )%) " + $ ) , !! $ "( # () &* " ! /%$ ( +%%'! # ' # ) ( "%$ !%%! " $ " %) ! % ) " ' $ ()' )/ ,%' $ ( )* ' )' $( %'# ') $ 7 " $ %% $ ()' )8 )%) 7 $ ! $ + $ " + $ 8 " *( *'' 3$ + $

* ! ' $ $ $ ' +(! . %%' '* #) $ ) ! $ $ # ) *"& + $ )' $("* $) , $ $ % /, ' %' $ $ ! $ ) " ) + $ ) " /%$ & &' + ) ,%$ $ $$ $ ,%' $ ' )

"( )% !%#() !%& '( + $ !"*(, $! "(

$ ' ) -& ' # $) $ *'+ $ # ) $ + $ + *' *( + '( $ $ $ ) %)) ' #( ()' ) " $$ $!%') # ' ,%%$ ) " ( /% "( $ % $' ( " $ !! ! $( ) +%%' $ '( ) $ ) $ ) $( # ' %&! ! $ + $ /%6$ %%'! ! $ ' ) " + $ $$ $( * ( $ () ! # $ ' $$ $ "*' $ ( $ $ (&' ! # ' % "( ' ) )( %' ' $ ). Ç Ç‚Ç‰ÉžĘ’ĘŒ $UFKLWHFWHQ %" $ ' % '%%( $! $ %##%$ ' ) ) +%%' / / $ ,%' ) ,%%$ ) " %$ ' " + $ ) (% " , ( " + $ $ ()' ) $ ' ) ' * ) ) / ) !*$$ $ ,%$ '( " %& / / " / $

%" $( %##%$ ' ) *'' 3$ + $ * ! ' $ $ $ ' +(! . ! $ ) " /%$ ,%' $ 4$) '&' ) ' "( $ ( "%$

) , $ $ ' *" ' $ $! ! $ " ) $ ,%$ $ $! " ! + $ ) #%# $) + $

' ) ) maart 2017 | Ę‹Ę?

Architectuur & maatschappij

FRAAIE, DUURZAME ALUMINIUM DAKRANDAFWERKING De bewoners van de Utrechtse Smaaktuin konden aan de hand van een woningconďŹ gurator, ontwikkeld door ERA Contour en coĂśrdinerend architectenbureau FORM, zelf hun woning samenstellen. Aan de hand van voorgedeďŹ nieerde kaders. Dat betekent niet

dat er geen maatwerk aan te pas kwam, integendeel.

Zo valt direct de dakrandafwerking bij sommige woningen op. Een robuust en fors aluminium gezet U-proďŹ el dat in de gevel lijkt te liggen, overlopend in duurzame aluminium muurafdeksystemen.

Kijk voor meer inspirerende projecten op www.roval.eu

Ę‹ĘŽ |

maart 2017

Nieuws

% Plint

# ) ' ) ( #' % ( #% " $% ' % $ ) % !& ' '!!# % ) % % # " # % " & % '! % # " % ! !" % % # % ! $! ! # " % "# " ' #! ( % # ! % % #! ) % # % # ! # #! ( % # ( #! $%#!! % % # % & % (!# % % $ !& # ( #! ) % % #

# " % (!! % % !& '!!# ) ( % % !& ! % ! % '# & % # % # & #!% $ ! !")! ) % % # %# % ! ! ' % ! %$ % % # $ !$ ! !% # +!2!( &! /!#!*2++- %# )!/ !!* $++, +*3%* 2!#'+)/ &! '0*/ !- 3!(". ,-! .% !*/ 1 * ! )!! 2+- !* * 1 * +*. $0( %#! 3 '!* '0* &! &0%./ 2!!- %* ! ,!* -%! '+)!* +- / &! $++" +, !!* ./-%& !- #!,( '/ !* 1% %*/!-*!/ 1!-.,-!% * %. ! ' *. #-++/ / ! -!./ 1 * &! (!1!* !!* $!( %. - $!/ (!)) 4#-+* 2 /!-5 ' * #!!* '2 (%&'/ )! !( . 1 ( %' $ (1!-2!#! ! %'%,! % , #%* /+ $ %* .( , $!/ %. /! +* !#-%&,!(%&' + $!!"/ $!/ ++' !1!* #! 00- !!- %' !#-!!, 2 -+) ! +1!-# *# 1 * ! )00- * - ! 1(+!- "#!2!-'/ 2+- / )!/ !!* ,(%*/ / ' * /+ $ 3+* !- $/ %' /%& !*( *# + $ %. !!* ,(%*/ !- *%!/ 1++- *%!/. * !-. -+''!(/ ! )00- " %&1++- !!( ++- $!/ ./+"30%#!* " &! 3%!/ / ! 1(+!- *!/ *%!/ *!/&!. *.(0%/ +, ! )00- " !- '+)!* ./-!,!* * ! +* !-' */ 1 * ! )00- ++- ! 2!%( + / 2!/!* 2! ++' 2!!-

-+) !* ,(%*/ 00-(%&' *HHQ SOLQW SȻ GDW GRH MH JHZRRQ QLHW 0''!(

%/ +* !#-%, !* &%& *+0 - $%/! / %. !- ! ++-3 ' 1 * / %' ( & -!* /%& !*. !!* 1!- (%&" +, +*. /+%(!/ * - !!* " -+''!(!* ! )00- '%&' !!* ,(%*/ !!' )! *%!/ *+ %# *#3 ) 1!- 2%&*/ ! )00- %* ! '-0%,-0%)/!

(. 2 -! $!/ ! '0./ 1 * *#!( * ' !#-%&, *0 ++' ! "0* /%! 1 * !!* '-0%,-0%)/!

! )!!./! ,(%*/!* !./ * 0%/ !!* /-!0-%# ./0'&! $+0/ ! '(!%* +) !!* 0% !(%&'! (%&* /! 3!//!* /! #-++/ +) *%!/ +, /! 1 ((!* & !- )+!./ ++' *+# !!* ,(%*/ %* * ) - ! #+! '++,./! * %& ( )%* / # / $!/ $!(!) ( )%. -+) 2+- / / )!/ ,%!,'(!%*! ,( /(%##!* ! $+0/!* ( //!* "#!

2!-'/ * +*. +0 ! $0%. $!!"/ ! 1+-%#! !2+*!- +, ! !!-./! 1!- %!,%*# ( )%* / #!(!# !* !(' $+!'&! 1+((! %# 40%/#!,(%*/5 -+* ! !./ * ! ./!1%#! !* -%&' #! ! +-!!- ! ,(%*/!* %! $!/ $0%. $ -+) * *+# 3+5* %--%/ */ '(!%*! $+-%3+*/ (! ( / ) *% ' ( +1!- ( +)$!!* %* 1!-./!' (!##!* !(". -+* ! 1!-2 -)%*#. 0%3!* 3%/ $!/ 0 #+! ./!1%#! ,(%*/!* 3%&* 2+* !-. $++* * $!/ 1+-%#! , * 2 - %' )%&* NDQWRRU KDG ]DWHQ SOLQWHQ YDQ ZHO ʌʏ FHQWLPHWHU KRRJ HQ UXLP WZHH FHQWL )!/!- %' !)%# * ,(%*/!* %! +* !- !!( 3%&* 1 * ! 1(+!- %&1++- !!( %& /!-- 33+ 3%&* ++' )++% +' $ * %# %* ! 3+-# $! &! *%!/ 1 * %! - * !* 2 - 0-%*! /0..!* (%&"/ 3%//!* !2++* ! .,0%/ !-+, !* ! ' )!- %.

2!!- /%,/+, " ,(%*/!* %! /!#!(%&'!-/%& ( ) -%.!-%*# 3%&* +, $% " ,(%* /!* %! ((! !% 3%&* %! 1 *0%/ ! 1(+!- +)$++# '+)!* !* * ( ) -%.!-%*# 2+- !* - 2 . / ++' (2!!- * $!/ +%&) *. %* +//!- ) * /00-(%&' " */ ./%. $ )++% +! %. / !%#!*(%&' %* )%&* !%#!* '!-' $!/ +**!1!( $0%. !3! ,(%*/ 1%* %' 3+ )++% %! $! %' /$0%. #!'+,%!!- !!* $+#! 32 -/! ,(%*/ * %* $!/ -0# 2 $/!-.$0%.&! - $/%# + $ #+! !#-!,!* ++- !!* 1!!-/%#,(0..!- # ! '

maart 2017 | ʋʏ

Nieuws

(# % % $! # $!

Creating the Vitra Colour & Material Library

! ! $" ' # # ! $! ! & # # # # # ! % ! ! $"#! % ! # ! "# # # $ #% ! ' # ! $" $ "# ! ! % # " ! # ! & ! ' ! # % #! & ! # $! # ! # 'H 3ROGHUVRID XLW ส ส ส ส YRUPGH GH RSPDDW YRRU GH VDPHQZHUNLQJ YDQ KHW =ZLWVHUVH PHXEHOEHGULMI 9LWUD HQ +HOOD -RQJHULXV LQ GH YRUP YDQ HHQ RQGHU ]RHN QDDU NOHXU HQ PDWHULDDO LQ KHW DUFKLHI YDQ KHW 9LWUD 'HVLJQPXVHXP -RQJHULXV YRHOGH ]LFK EHSHUNW GRRU GH EHVWDDQGH PHXEHOVWRศป HQ 'RRU GH SHUIHFWH WHFKQLVFKH GRRURQWZLNNHOLQJ YHUGZLMQW GH OHYHQGLJKHLG HQ DPEDFKWHOLMNH NZDOLWHLW GLH ]LM ]RHNW LQ GH PDWHULDDOXLWGUXNNLQJ HQ NOHXU =H RQWGHNWH LQ KHW DUFKLHI GDW GH RRUVSURQNHOLMNH NOHXUNHX]HQ YDDN OHYHQGLJHU ZDUHQ GDQ GH KXLGLJH SURGXFWHQ "$ !

2QWHOEDUH NOHXUVFKHPDลขV KHEEHQ LQ GH ORRS YDQ GH WLMG KHW OLFKW JH]LHQ 9HOH GRRU V\VWHPDWLVFK ZHWHQ VFKDSSHOLMN RQGHU]RHN HQ DQGHUH YDQXLW HHQ VXE MHFWLHYH EHQDGHULQJ 'H VFKRRQKHLG YDQ NOHXU ]LW YROJHQV KDDU LQ GH YHUDQGHUOLMNKHLG HUYDQ ]RDOV ZH GH]H ZDDUQHPHQ LQ GH QDWXXU 2QWZRUSHQ

REMHFWHQ PRHWHQ GH]HOIGH VHQVDWLH RSURHSHQ 9DQ 6FKRSHQKDXHU FLWHHUW ]LM GH V\PPHWULVFKH NOHXU VFKHPDลขV GLH ]LMQ JHEDVHHUG RS GH JHYRHOLJKHLG YDQ KHW RRJ YRRU EHSDDOGH NOHXUVFKDNHULQJHQ +HW EHWUHIW GULH NOHXUEHHOGHQ PHW KXQ QDEHHOG ZDDU YDQ GH FRPELQDWLH URRG JURHQ HHQ JHOLMNH VWHUNWH KHHIW HQ RUDQMH EODXZ HHQ FRQWUDVW WXVVHQ GRQNHU HQ OLFKW YRUPW +HOOD -RQJHULXV YRHOW HHQ VWHUNH YHUZDQWVFKDS PHW HQNHOH RQWZHUSHUV XLW GH 9LWUD FROOHFWLH HQ KXQ VXEMHFWLHYH EHQDGHULQJ ]RDOV 5LHWYHOG /H &RUEXVLHU HQ *LUDUG 'LW VWHUNW KDDU LQ GH RSYDWWLQJ GDW NOHXU HHQ YLVXHOH HQ JHHQ ZHWHQVFKDSSHOLMNH EHQDGHULQJ EHKRHIW +HW PHW VSHHOV JHPDN KHHQ VWDSSHQ RYHU DOOHUOHL NOHXUWKHRULHยญQ JHHIW GH VXE MHFWLHYH ZLM]H DDQ ZDDURS ]LM LQ KHW ERHN RPVSULQJW PHW NOHXU

% 'H WHQWRRQVWHOOLQJ ลก,QVLGH FRORXUVลข XLW ส ส ส ส YHU EHHOGW GH ]RHNWRFKW QDDU GH 9LWUD NOHXUHQ WRW GDQ ,Q GDW MDDU ZRUGW ]LM $UW 'LUHFWRU ลกNOHXU HQ PDWHULDDOลข 5RRG JURHQ OLFKW HQ GRQNHU 9LHU NOHXUZHUHOGHQ JDDQ GH EDVLV YRUPHQ YDQ KDDU ELEOLRWKHHN +HW NDUDNWHU YDQ GH FROOHFWLH ZRUGW YHUVWHUNW HQ ELQQHQ HHQ V\VWHHP RQGHUJHEUDFKW $OOH 9LWUD RQWZHUSHUV ZHUNHQ PHW KXQ HLJHQ NOHXUWRHSDVVLQJ ]RGDW LQ KHW DUFKLHI YHUVFKLOOHQGH QDXZHOLMNV YDQ HONDDU WH RQGHUVFKHLGHQ NOHXUVFKDNHULQJHQ OLJJHQ =LM YHU

]DPHOW GH NOHXUHQ LQ YLHU NOHXUHQZLHOHQ HQ JHEUXLNW LHGHU NOHXUHQZLHO DOV HHQ RUJDQLVFK HQ RUJDQLVH UHQG V\VWHHP 'H NDQWRRUWRHSDVVLQJHQ ELM 9LWUD EHVWRQGHQ XLW JODGGH GLFKWH ZHHIVHOV 'H WRHJHSDVWH JDUHQV HQ GH ZHHIVHOV RQGHUJLQJHQ XLWHHQORSHQGH WHVWHQ WHJHQ YHURXGHULQJ 0DDU YHURXGHULQJ LV YROJHQV KDDU MXLVW HHQ NZDOLWHLW 9RRU GH 3ROGHUVRID ]RFKW ]H QDDU HHQ ZHHIVHO GDW QLHW JODG PDDU RQUHJHOPDWLJ HQ HHQ EHHWMH YLOWLJ LV :DQQHHU HHQ ZHHIVHO ZRUGW VDPHQJHVWHOG XLW WZHH NOHXUHQ ZLO KHW RRJ GDW RQGHUVFKHLG ZDDUQHPHQ 'LW JHHIW GH VWRI GH GLHSWH HQ OHYHQGLJKHLG GLH ]H ]RHNW # +HW ERHN JHHIW HHQ JRHG EHHOG KRH GH 9LWUD RQWZHUSHUV RPJDDQ PHW HHQ JHNOHXUG REMHFW 'H XLWVSUDDN YDQ 5D\ (DPHV ลค, QHYHU JDYH XS SDLQWLQJ , MXVW FKDQJHG P\ SDOOHWWHลฅ JHHIW KDDU KRXGLQJ ZHHU WHQ RS]LFKWH YDQ NOHXUJHEUXLN LQ KHW LQWHULHXU 3DQWRQ YRQG NOHXU EHODQJULMNHU GDQ YRUP RPGDW KLM GDFKW GDW NOHXU HHQ GLUHFW Hศป HFW KHHIW RS GH PHQVHOLMNH SV\FKH (Q ]RDOV *UFLF ]HJW ลค(DFK FRORU PDNHV DQ REMHFW FKDQJHV VR PXFK ลฅ 0DDU NOHXU VSHHOW RRN HHQ HLJHQ URO ZDQW QLHW HON PDWHULDDO ODDW ]LFK NOHXUHQ ]RDOV JHZHQVW ,Q HHQ FRQVWDQWH GLDORRJ PHW GH 9LWUD RQWZHUSHUV HHQ SURFHV YDQ RQWZHUSHQ HQ KHW PDNHQ YDQ SUR WRW\SHQ ]LMQ GH QLHXZH NOHXUHQSDOHWWHQ RQWVWDDQ +HW RQGHUVFKHLG WXVVHQ EHWHNHQLVYROOH NOHXUHQ HQ EUXJNOHXUHQ FUHยญHUW HHQ VSHO ZDDUELM LHGHUH RQW ZHUSHU ]LMQ HLJHQKHLG LQ NOHXUJHEUXLN EHKRXGW WHU ZLMO GH WHUXJNHUHQGH NOHXUHQ YHUELQGHQG ZHUNHQ +HOOD -RQJHULXV HUYDDUW GH ELEOLRWKHHN DOV HHQ OHYHQG RUJDQLVPH DOV HE HQ YORHG +DDU NOHXUUHFHS WXXU LV HHQ KXOSPLGGHO HQ LV QLHW GZLQJHQG PDDU NDQ KHOSHQ HHQ UXLPWH WH RUJDQLVHUHQ +HW ERHN LV LQ GLW RS]LFKW HHQ SHUVRRQOLMNH ]RHNWRFKW ELQQHQ GH PRJHOLMNKHGHQ GLH 9LWUD ELHGW 0DDU YRRUDO KHW SUDFKWLJH EHHOGPDWHULDDO VSUHHNW WRW GH YHU EHHOGLQJ +HW ODDW KHW VDPHQZHUNHQ KHW GRHQ HQ KHW H[SHULPHQWHUHQ ]LHQ HQ JHHIW HHQ NLMNMH LQ GH NZDOLWHLW YDQ GH 9LWUD NHXNHQ +HW LV HHQ ERHLHQG YHUVODJ YDQ HHQ RQGHU]RHN YDQ WLHQ MDDU ZDDUELM GH RYHUYORHG RYHUZHOGLJHQG RYHUNRPW

! ## #'

+HOOD -RQJHULXV

%HUOLMQ *HVWDOWHQ 9HUODJ ส ส ส ส ส ส ส ส ส ส ส ส ส ส ส ส ส

ส ส |

maart 2017

Nieuws

Bouwen voor een gemĂŞleerde bevolking

! !

!

#

!

LQ GH]H VWDG 6LQGV ĘŒĘŠĘŠĘ“ ZHUNWHQ

"

"

"

!

# !

!

De huidige opgave focust niet zozeer op nieuwbouwen, maar vooral op aanpassen, renovatie en verdichten.

Onder meer omdat corporaties op structurele wijze hun bezit afstoten en de woonbehoeften veranderen.

Nieuwbouw zal nodig blijven, maar voor de omgang met de bestaande woningvoorraad is een goed overzicht daarvan onontbeerlijk. De woningvoorraad moet blijven aansluiten bij de woonvraag. Deze atlas richt zich op de verschillende woningtypen in de loop der tijd en presenteert die bondig en overzichtelijk.

Atlas-tijd De publicatie documenteert ruim 150 jaar woningbouw in een van de grote Nederlandse steden, Rotterdam, aan de hand van ongeveer 150 projecten.

De atlas is een vervolg op een vergelijkbare studie van woningen in buurgemeente Capelle aan den IJssel uit 2009. Rotterdam Woont. Atlas van de Rotterdamse woningbouw 1840-2015 past in een reeks van architectuuratlassen die de laatste jaren het licht zagen, zoals de Vinex-Atlas (2008), de Atlas van de Wederopbouw van Nederland (2013), Atlas van de verstedelijking in Nederland (2014) en de Scholenbouwatlas (2015). Als naslagwerk zijn deze publicaties bij professionals en geĂŻnteresseerden

zeer gewild. In 2002 is zelfs al een Atlas van het Hollandse bouwblok verschenen, die woningen als onderdeel van Rotterdamse en Amsterdamse bouwblokken grondig analyseert. De nieuwe Rotterdam Woont-atlas is ten opzichte van de laatstgenoemde bouwblokkenatlas op twee aspecten een welkome verbreding.

In de eerste plaats legt de redactie een sterke focus op het tonen van de rijkdom aan ruimtelijke en functionele typologieĂŤn. Naast herenhuizen en het rijtjeshuis komen torenwoningen, de ‘Rotterdamse stapeling’ en woningen voor verschillende soorten bewonersgroepen aan bod. Veel bewoners leefden of leven niet in een ‘traditioneel’ gezinsverband, maar in ouderwoningen voor etnische groepen, Hat-eenheden, woningen voor muzikanten, een wooncommune of het logeerhuis als een ‘gezins-vervangend-tehuis’. Dit toont de behoefte aan woningen voor specifieke bevolkingsgroepen, naast woningen die bestemd zijn voor de grootste gemene deler zoals de twee- en driekamer woning. Terecht heeft de atlas veel aandacht voor deze groepen.

Door deze focus, die onder meer is gelegd door stadssocioloog Arnold Reijndorp, wint de atlas aan relevantie.

Daarnaast geeft de nieuwe atlas zicht op de ontwikkeling van het bestaande gebouw in de loop der tijd. Als dat relevant is, noemt de redactie aan het eind van de tekst of het gebouw is aangepast. En van meerdere projecten documenteert de atlas niet alleen de stadsvernieuwingsingreep van dertig jaar terug, maar ook de meest recente renovatie. Of de renovatie van de renovatie, zoals bij het Justus van Effenblok uit 1922, dat met aandacht voor de oorspronkelijke kwaliteiten geschikt is gemaakt voor nieuwe groepen bewoners. Van de alkoofwoningen, die rond 1900 massaal werden gebouwd, toont de atlas

ook de hergebruikmogelijkheden.

Zoals bij de zogenaamde ‘klusprojecten’, waarbij de renovatie van het casco is gestandaardiseerd, maar de bewoners zelf het interieur verder afbouwen. De auteurs geven in deze studies ook aandacht aan de organisatorische werkwijze.

Overzicht met een vleug activisme De heldere indeling en groepering maken het boek zeer bruikbaar als naslagwerk. Door de overzichtskaarten en chronologische ordening in tijdvakken is het heel toegankelijk geordend. In inleidende essays leggen specialisten vanuit diverse invalshoeken verbanden tussen de casestudies en thema’s. Len de Klerk, Adri Duyvesteijn en Arnold Reijndorp nemen ook enkele persoonlijke standpunten in over de omgang met maatschappelijk vastgoed, particulier opdrachtgeverschap en voor wie Rotterdam bouwt.

Naast documenteren en het leggen van verbanden, onderzochten de auteurs de ontwikkeling van de woningplattegrond. Die ontwikkeling blijkt vanwege het grote aantal variabelen zeer gefragmenteerd te zijn. Toch zijn er wel enkele conclusies te trekken. Volgens onderzoekerarchitect Adri van Grinsven is in

Rotterdam de woonruimte voor de bevolkingsgroep met de laagste inkomens in afmeting toegenomen.

Voor de bewoners met de meeste bestedingsruimte is het woonoppervlak gemiddeld juist afgenomen.

Voor alle groepen geldt dat de gemiddelde woningbezetting is gedaald van 4,5 in 1900 naar twee personen per woning in 2015. En ten aanzien van de functionele zonering: het specifieke ruimtelijk gebruik maakt plaats voor een meer vrije, open plattegrond. Dit sluit aan op de behoefte om de ruimte voor verschillende activiteiten te gebruiken. Deze uitkomsten roepen de behoefte op aan vergelijkingen van Rotterdam, de op twee na grootste stad van Nederland, met gemeentes met een andere culturele en geografische context. Analysen van de woningen in een plattelandsomgeving, niet-randstedelijk of met meer vrijstaande woningen kunnen een heel ander beeld laten zien. Welke gemeente gaat dat grondig aanpakken?

Dolf Broekhuizen ! "

ZRQLQJERXZ Ę‹Ę’ĘŽĘŠ ĘŒĘŠĘ‹Ę? !

7KRWK ĘŒĘŠĘ‹Ę‘ Ę“Ę‘Ę’ Ę“ĘŠ Ę?Ę’Ę?Ę’ Ę?Ę?Ę‹ Ę‘

maart 2017 | Ę‹Ę‘

Hospitality

door Mecanoo architecten

# % % !$" % %* ' ' !# $ %!# !! $ ! (!! !&( $" % % !' # ( # $ $%'# ( % ! %' % # % %&&# # # #! $" % ( $% % $$ * !' # ' #$% # ' % "& ! !!# %# $ !# % ' $% !&( % ! % $"# % # # # # !' # !" # % ' #$ ! % $% ! " ) !&( &$ "#! % ' !! # % % $$& $ !' # # " !' #'! $% '# $% # % % maart 2017 | Ę‹Ę“

Leren van stadhotels

Hoe de transformatie van bestaande gebouwen het publieke domein versterkt

Uri Gilad en Jan Peter Wingender

Office Winhov

ĘŒĘŠ |

maart 2017

Tussen 2006 en 2015 had de gemeente Amsterdam de ambitie om negenduizend extra hotelkamers te realiseren. Deze ambitie hield verband met de groeiende populariteit van de stad en de daarmee gepaard gaande vraag naar meer hotelkamers. Bij een ruime meerderheid van deze hotels is er echter voor gekozen om een gebouw met een bijzondere culturele of monumentale waarde een nieuw leven te geven, terwijl voorheen de grote City Hotels nieuwe gebouwen waren. Deels is dat terug te voeren op het feit dat in de afgelopen jaren veel van die gebouwen vrij kwamen.

Hergebruik van hotels Naast het feit dat veel nieuwe City Hotels gebruikmaken van de locatie en de allure van bestaande gebouwen, valt hun nadrukkelijk publieke functie op. Het stadsbestuur dat deze eis heeft geformuleerd, geeft daarmee aan zich bewust te zijn van de druk en overlast die hotels in een historische stad veroorzaken. Een stad waar bovendien nog veel mensen in het centrum wonen.

De gewenste publieke functie getuigt van een besef van de publieke capaciteiten en meerwaarde die hotels in een stad hebben. Voor stadsbewoners is het bezoek aan een wellness, bar of restaurant in een hotel een normale zaak geworden. Amsterdam anticipeert met deze ontwikkeling ook op de kwaliteitssprong in toerisme. Hotels die zich succesvol verbinden met de stad, creĂŤren een onderscheidende kwaliteit die hun een voorsprong geeft in de concurrentie om de gunst van de bezoekers.

Het concept van een hotel met een op de stad gericht programma is niet nieuw. Hotel Americain is daar een voorbeeld van. Daar was van meet af aan sprake van een combinatie van hotelkamers met een cafĂŠ-restaurant waar ook de lokale bewoners komen. De huidige generatie hotels borduurt hierop voort en verkent de mogelijkheden van dit concept. De ontwikkeling toont eigenlijk vooral aan dat in de voorafgaande periode een duidelijke scheiding tussen hotels en stedelijk programma heeft plaatsgevonden.

Waar hotels tot voor kort een introvert karakter hadden en over de bewoners heen keken, is nu sprake van een reparatie van die weeffout. Daar profiteert zowel het hotel als de directe omgeving van het hotel en de stad als geheel van. Op dit moment staan we aan het begin van deze ontwikkeling. In de nabije toekomst zal de variatie aan hotels met een publiek programma verder toenemen en worden verrijkt.

Randvoorwaarden voor transformatie Het transformeren van een monumentaal gebouw is een kapitaalintensieve bezigheid en kost veel tijd. Veel gebouwen die zijn getransformeerd tot hotel, bezitten echter een oorspronkelijke kwaliteit die niet zo eenvoudig met nieuwbouw te realiseren is. Die gebouwen bieden een weerstand aan het programma die bij nieuwbouw ontbreekt. Vaak zetten de uitgesproken karaktervolle ruimten in een gebouw aan tot creativiteit.

Wij onderscheiden op dit punt drie typen. In het traditionele model van de IJsberg zijn de publieke programma’s in de plint of het souterrain ondergebracht. In de Boomhut zijn ze op de bovenste verdieping of zelfs het dak gerealiseerd. Het uitzicht over de stad speelt daar een belangrijke rol bij. Bij het Avocado-type draagt een bijzondere ruimte, zoals een monumentale hal, het publieke programma. Dit is karakteristiek voor de herbestemming van bestaande gebouwen. Feit is dat het programma van het hotel Ên het kwaliteitsniveau de investeringen moeten dragen.

Het is niet verwonderlijk dat een belangrijk deel van de nieuwe City Hotels tot de luxere categorie behoort. Bestaande gebouwen lenen zich, behalve voor transformatie tot hotels, ook voor andere functies zoals musea of retail. Aan de basis van elke transformatie moet de kwaliteitsvraag centraal staan: hoe kunnen bestaande gebouwen worden behouden en een vitale functie krijgen ĂŠn wat levert dit programma de stad op?

$62($+!$#0()% .-25$0/ ,$0 .2 '$2 &0..212$ 2$62($+!$#0()% 4 - ,12$0# , 5$0# (- 8()- &$1"'($#$-(1 #(4$01$ *$0$- 3(2&$!0$(#

/$-! 0$ !(!+(.2'$$* .-2 5$0/ 0"'(2$"2$-!30$ 3 #$ +$0* $2 2$62($+!$#0()% 5$0# 40()5$+ &$'$$+ &$1+../2 ., /+ 21 2$ , *$- 4..0 #$ -($35$ &$,$$-2$!(!+(.2'$$* ,$2 1203" 230 +(1,$ $- ,$-1$+()*$ , 2 +1 3(2 & -&1/3-2 4..0 '$2 .-25$0/

0 -#

- %

-# 8 ,12$0# , 0(-1$-&0 "'2 4()% 12$00$- É?É‘É‘ * ,$01 ! 0 0$12 30 -2 1/ 4$0& #$003(,2$ $-2($ $- 02-$01 0"'(2$"2$ 0"$+ -#$01

$#$1 12&.$# 7 22 0()*1 $- &$,$$-2$,.-3,$-2 $&$-# * ,$01

4$0& #$003(,2$-

23( 0$12 30 -2 +.!!7 ! 0 !(!+(.2'$$*

1$04("$ 1/

#$ 0"'(2$"2 maart 2017 | ĘŒĘ‹

Leren van stadhotels

De door Uri Gilad en Jan Peter Wingender georganiseerde expositie City Hotels was in het voorjaar van 2015 bij architectuurcentrum arcam. Ze toonde een selectie van vijftien voormalige scholen, banken, kantoren of een diamantslijperij die waren verbouwd tot hotels mÊt functies voor een groter publiek dan de hotelgasten alleen. Tekeningen, foto’s, objecten en diagrammen illustreerden de fysieke heroriÍntatie van de gebouwen.

Toerisme in Amsterdam Tussen de groei van het toerisme en de toename van het aantal hotels bestaat een causaal verband. Maar de wijze waarop deze groei wordt gestuurd en beĂŻnvloed, is opmerkelijk te noemen. De zorgvuldigheid waarmee met bestaande gebouwen en ensembles wordt omgegaan, getuigt van een duurzame en zorgvuldige omgang met de (historische) stad.

Gezien het feit dat de hype van hotels ook zomaar weer voorbij kan zijn, is dat te beschouwen als een goede ontwikkeling.

Door zorgvuldig om te gaan met bestaande gebouwen en ze terug te brengen naar hun oorspronkelijke toestand, investeert een stad in haar toekomst. Het maakt gebouwen toekomstbestendig, aantrekkelijk en waardevol. De ontwikkeling van City Hotels in Amsterdam is op dit moment beperkt tot het topsegment. In de ‘vrije’ concepten die zich aan de traditionele sterrencategorisering onttrekken, zit echter veel beweging en dynamiek. Voor deze spelers is de vraag naar onderscheidende kwaliteit dan ook het grootst.

In het middensegment van de sector is het vooralsnog rustig.

City Hotels proberen toeristen het gevoel te geven dat zij onderdeel zijn van de stad. Met een publiek programma en door de relatie met de direct omgeving te versterken, krijgt een hotelgast het gevoel dat hij niet zozeer toerist is, maar een tijdelijke ‘local’. Het succes van Airbnb voert daar ook op terug. In een open stad als Amsterdam stellen bewoners zich positief op door hotels als nieuw stedelijk en lokaal programma te accepteren en te omarmen.

Succesvolle transformaties Transformatie- en restauratieprojecten zijn volwaardige architectonische opgaven. De oorspronkelijke onderhouds- en exploitatie-benadering is verbreed tot programmering, vormgeving en verbinding met de omgeving. Deze opwaardering maakt het werken aan transformatieopgaven met de betrokken opdrachtgevers en bouwers een stuk leuker.

Transformatieopgaven zijn bovendien actueel en urgent. Het is een volwaardige opgave die parallel loopt met het ontwerpen en bouwen van nieuwbouw. Het zijn complexe opgaven waarbij technische, procesmatige en typologische onderdelen veel kennis en inzicht van de architect vragen.

Bij dergelijke transformatie-opgaven is meestal sprake van hybride programma’s.

Daarmee vervaagt het onderscheid tussen wonen en hotelverblijf. De kruisbestuiving tussen verschillende programma’s manifesteert zich ook in ‘short stay’ wonen, de werkomgeving (Spaces), de zorg en in de retail waar crossovers van leisure, cultuur en winkelen ontstaan. Het zijn vormen van menging die een antwoord vormen op de vraag naar en opgave van de compacte stad.

Bij dit type projecten biedt het reflecteren op en typologisch ordenen van de ontwikkelingen een meerwaarde om de opgave aan te scherpen en het ontwerp adequater te positioneren. In het specifieke geval van City Hotels hebben we, naast de typologische indeling van IJsberg, Boomhut en Avocado, gebouwen onderverdeeld in keien, clusters en casco’s. Dat biedt soelaas bij het herkennen en duiden van de karakteristieken van een gebouw, maar biedt ook clues voor de wijze waarop een vaak introvert gebouw op succesvolle wijze kan worden veranderd in een publiek toegankelijke en aantrekkelijke voorziening.

Toegevoegde waarde Transformatieopgaven verschillen van restauratieopdrachten door de vereiste, bredere en stedelijke scope. Terwijl veel restauratieprojecten zich tot het gebouw en de details beperken, is in de huidige opgave het stedelijk perspectief van cruciaal belang. Niet de waarde en de conservering van het gebouw, maar de relatie met de stad en de stedelijke en

ĘŒĘŒ |

maart 2017

*+,310341""2#"/, 0/47&21 /544&- &/ 6002 %*& 4*+% 42"%*4*0/&&- 0/47021&/ &/ 2*+, (&%&$02&&2% 01&/#""2 (&#057

7&&-*/$, 0/3&26"402*5.

002 %& (&-5*%3*30-&2&/%& .""42&(&-&/ */ %& 6&242&,,&/ 6"/ )&4 (&#057 7&2% )&4 02*(*/&-& */4&2*&52 ""/ )&4 9*$)4 0/4 420,,&/ !"/"' )&%&/ 0/3&26"402*5.

04&- 6*+' 34&22&/ É?ɑɘ ,".&23 #"2 2&34"52"/4 31" ,"11&2 7*/,&-3 6&2("%&225*.4&/ .59*&, 10%*5.

&8&2 6"/ $)004&/

2$)*4&$4&/#52&"5 6"/ 4*(4

*&20 *330/* 2$)*4&$4&/

-206 2051 2*+,3.0/5.&/4 &(&/%" "5%*402*5.

,".&23

2&34"52"/4

#"2 7*/,&-3 #2"33&2*& -05/(& 6&2("%&225*.4&/ 3&26*$&

VSD ČźWQHVV ("2"(&

3&26*$&

%& 2$)*4&$4 maart 2017 | ĘŒĘ?

Leren van stadhotels

Onderzoek en reflectie maken bij Office Winhov onlosmakelijk deel uit van het vak. Volgens dit bureau behelst ontwerpen meer dan een programma van eisen op een locatie en is ook het plaatsen van een opgave in zijn bredere context (locatie, programma, geschiedenis) een belangrijke stap in ieder architectonisch ontwerp. Omdat ontwerp en onderzoek de kennis van het vak uitbreiden, beschouwt Winhov onderzoek als een collectief domein.

stedebouwkundige context is belangrijk.

De vraag wat een getransformeerd gebouw toevoegt, moet steeds opnieuw worden beantwoord. Daarbij gaat het om de impact van een bepaald programma op de stad, maar ook op de directe omgeving en de omwonenden. Ontwerpen aan een dergelijk project vraagt aandacht en betrokkenheid op zowel micro- als meso- en macroniveau. Het is een intrigerend spel op het snijvlak van gebouw, programma, omgeving en stad.

In het W-Hotel hadden we te maken met twee monumenten, het Rijkskantoorgebouw voor Geld- en Telefoonbedrijf van architect Crouwel uit 1925 en de daartegenover gelegen Kasbank van architect Poggenbeek uit 1908. Die monumentale status vraagt om zowel kennis als zorgvuldigheid in de omgang en restauratie. Daarnaast hebben we binnen de bestaande gebouwen gezocht naar verantwoorde en passende mogelijkheden voor een hotel- en publiek programma waarvoor beide gebouwen niet ontworpen waren.

Ten slotte hebben we bij het ontwerp goed gekeken naar de directe stedelijke context en de werking van het nieuwe programma in de stad. Het W-Hotel heeft een belangrijke invloed op de ontwikkeling van de Spuistraat. We hebben dit project dan ook als een halter getypeerd: het vormt een tegenwicht tegen het Spuiplein waartussen de Spuistraat zich verder zal ontwikkelen.

Verbreding tot stedelijk programma De transformatie van bestaande gebouwen tot hotels loopt in het centrum van Amsterdam op haar einde. Op een paar projecten na die door de gemeente nog worden toegestaan, is in kwantitatieve zin een verzadiging bereikt. Maar in kwalitatieve zin staat veel te gebeuren. De bestaande hotels zien hoe succesvol de nieuwe concepten aan de boven- en onderkant van de markt zijn. Ook de grote (internationale) hotelketens die tot nu toe vasthielden aan hun generieke en beproefde formules ondervinden dit. Bezoekers hebben behoefte aan bijzondere en unieke concepten, niet in de laatste plaats omdat ze die ook in andere toeristische steden krijgen aangeboden.

Wij verwachten dat de komende opgave vooral in het middensegment van de hoofdstedelijke hotelbranche ligt. Daarnaast ontstaat een beweging naar de gebieden buiten het centrum. Hierbij kun je denken aan de stormachtige groei van hostels. Beide ontwikkelingen leiden tot intrigerende, ruimtelijke en programmatische vragen: kunnen hotelverblijf, ‘short stay’ en een vitale woonomgeving op een succesvolle wijze met elkaar worden verweven? Het is voor ons evident dat de huidige aandacht voor hotelconcepten zal voortduren. Deze aandacht gaat echter gepaard met een groeiende behoefte aan innovatieve programma’s waarmee de bestaande stad door middel van transformatie en stapeling van stedelijke componenten vitaal en aantrekkelijk wordt gemaakt.

ĘŒĘŽ |

maart 2017

-*)0)/ ,1%# -24 ) ,1--/ #, "/2))#/'( -,14#/. 2/# 2 / '(3 ,%#/ #, +-"#/, ) ,1--/%# -24 +#1 -.#, ) ,1--/3*-#/#, 3--/ "# /#" !1'#0 /2))#/'( ', "# )#*"#/

/-#".* 10 *2 -#) $8 ,3 0

, $

-*)0&-1#* "/'# 01#//#, ɐɖɑ ) +#/0 / /#01 2/ ,1 !*2 ) ..#/ 4',)#*0 0. % *#/'# 3#/% "#/ /2'+1#, !-!)1 '* / /-#".* 10 ȽH[ZHUNSOHNNHQ

12"'- 1##, /2%%#,

12"'- 9**#/ 3 , -*

-$ 4#*01 ,"#*'() -/"# ɑ #%#," 0.

0#/3'!# !*2

/#01 2/ ,1

) +#/0

4#/).*#))#, 3#/% "#//2'+1#, *-

5

! $8 / -., +#012"' 0#/3'!#

"# /!&'1#!1 maart 2017 | ʌʏ

Leren van stadhotels

+ !&( + ! #$ !!# # % $! % # ! #$ + ' & $% ! % )% !!# '!# ! ' $! $ %% # !$$% "!$ % % $% ( $ + ! % $ ' # # !&( ! % ' #$ # % %! $ $% % #& ' &$% # $ !% (!# ' #

$ % ' % # ' # ! ( # !!# ' #+ ' $ # !$$ !&( $ & % ! #% % % ! !&( + !!# & ' ! # $% $ $%#& %&&# ! '!!# %# $ !# % $%#& %&&# % $ # # '!!# &( '& "#! #

*"! ! ' % !&(

# !% #,%

! $ #' %!# & !% &$% #$

!% . /

$ !/$ !% . ) /

ĘŒĘ? | # % % maart 2017

maart 2017 | ʌʑ

Leren van stadhotels

% $ ! ! )" ( % ! # " $# !!

% " ! $ ! ! ! (

! # # #' % # ! # # "" ( # % "# "

% "# % ! # #( # % ! "# " ! & # #

# " & ! $ ! ! )" ( # ! ( % ! # " $ #

" $ # % ( ! $ # !$ # # !# %

"#! # # "" # % % ! $ #& "" #$"" # "#

"# $& ! % ( !$ # % !" # ! #

"# " & !"

" !

' % # ! !

( #

" !

!#) #

$#

#$ # #

%

ĘŒĘ’ | ! # # maart 2017

#

!

# $

# $

maart 2017 | ʌʓ

Leren van stadhotels

# # # " ! ! " # " ! # # # ! # !

!

! # ! " " ! # " #"

$

#

Ę?ĘŠ | maart 2017

maart 2017 | Ę?Ę‹

W-Hotel

%+ )- . $ + % + ) % % ) % ) #

Office Winhov begon als woningbouwbureau, maar realiseerde zich na de crisis van 2008 en de hiermee verbonden herstructurering van de bouw, dat een verbreding onvermijdelijk was. Het bureau wierp zich met succes op de transformatie van complexe bestaande gebouwen en cultureel erfgoed in stedelijk gebied. Maar hoe gaat zoiets? En hoe kom je aan tafel bij opdrachtgevers die jouw ambitie voor robuuste en duurzame gebouwen delen?

Harm Tilman

Stefan MĂźller

#

&' &%* ,) , ). !# . &%* ,) ,

' )*&&%# !" ) % &%1 ) # + *

# "

-)& ) ) # !" & "&% % %) + %

* ) - % . ) % . &%1 ')&! + %

& $ "$

&' .&% % &,.&' - $& + % .

+&% % % % - % +& ' *+

$ " " # !

%, *+ * !* " # % ) +) %* &)

$ + ) # % - )+ ## % . + -&&) &%*

! # ! #

$ + ')&! + - ) + % % ) %' "

" )% - % + - " * $ ) . &' % %

.&) % &% )&%+ ) $ + %

1& &&" % *') " &- ) &%* . )"

# &,." + % * *+ )" - ) % )

')& # $ + *+ &,. )* # # % )

% )# % *+ % %& $ ) %

% ) + $&$ - % ) * * * &&"

% % $ # !" + + *&&)+ . )"

' ) )&+ % ) # *+ * ,) ,*

&) % * + % &,. *+ )" - ) % )

$& # !" * # ) * #* ) + + .&)

=LM ]LMQ JHGZRQJHQ ȽLQNH YROXPHV WH

! ' # +0' % &' ) + % %

% . ' )*&&%# !" % + # - ). +

) % &$ &- ) % + # !- % !

.&% % &,. * +& -& . )

$ 1 ) % . ## % . +) "" # !"

- % % + "% ' $ ) * &,. % +

- % ) + + % + )$ % - % -&)$

"# % - % &$- % # !- %

% + #* &%1 $ + ! ) + % &%* &'

- % % ") + * $ %" % ' )"+

&) ! ) * &%* ƴDžƜʋĘ? $ZDUG

&$ % $ + $&%,$ %+ % %

.&) % *+ " % % &&" %

+& " % -&&) &%* # & ,-) %

+) %* &)$ + )- % & % + &+ #

+ ! % % ) $ ) % + &%+ % %+

&%+- % % . ,)+ ) %" ) - ') !*

. ) &' # - ) *') " % . $ + #" )

% 1 %*.&% % &,. &' ) # !"

-&&) + &+ # &- % % . * )

&- ) $& # !" . %*+ + &%*

% ) #& + * ",%+ )- % - % %

%&$ % ) -&&) &%% $ ') !*

&& &&) &%* . * , # !" + . %

. + ! . #+ $ ) % + )$ % - % ') !* %

) &&) "&$ % . ! &' ) + - )*

$&%,$ %+ %*' # *+ . # % .&) %

". # + + 1 !% %% $ )*.&% % % 1 )

% *,' )- *&) % # % )* %

% &+ #*' # *+

&$' + + - ')& , + %

+ # + 1 ++ % ' ) + - )* .

+ + &+ # 1 !% - ) # !"

' &$'# / %% %*+ # !" #& + *

)-&&) % + "&% % % ) %

) &' ) + % -&&)+ "&$ %

*+, + % 1 *+ % ) ')& , + %

% %, # % *+ ## % -&&) &%* . )" %

' ) + % #* + $*+ #*+ + &% +

+ ) # *% # &' ,% ) %1 % , *+ %

% * ) ,* $ + &%* % *') " +

ljƲơ &$'# / + ) '' % , * % +

* $ +. )" - ) *+ &$ +&+ (, +

1 !% % + 1 # % ' )+ ,# ) % % #

&&'$ %* &,. * $ % $ + ,/

&'#&** % % + "&$ % ! ) ')&! +

)* % + ) + 1 + ) 1 !% $ )

)&,. ) % . % )* %&& +

-) % . &%* &' . #" &% ) # %

. # - # &% )% $ % % *+

") % % % 1 ++ % . ! # +*+ ) -&&) + *+&) * *+

. + - )* # ",%% % $ " % &$*

Ę?ĘŒ | ) + + maart 2017

1 !% . +)&"" % - % &%+. )' +&+

" % % !

, * + 1 !% *+," -&&) *+," &' ) + %

% *+ % *&$* % $+ % % )

# ! % !

$ + +)&"" % &' ) + - )*

' )+ ! , +-& ) % -&&) 1 !% ) " % %

! # ! # !

) 1 !% +&+ + +! + %

% # ) + ')&! + %

$ % !

- )* ## % *% # % % ! +

% $ !

! $ ! !

&+ # . ) % . - % ## ) )*+

#

! ! #

')& ) $$ * +&+ # +*+ *' !" ) %

&&) ')&! + % . ! . ## % $ " %

! ! # !

$,,) +)&"" %

$& + % . ' # +0' % &' ) +

! ! !

- )* - )# % % + & % . &&)

% !! " ! #

! ! ! % # " #

"# ,) + " %% % #* ! ". # + +

$ % # " " "

1& "+ "&$ ! , + ! *' # *+ % * &%1

% , + - % &%1 - * &'

1 - )* + + +) "+ % 1. ) . ** #

&& * ' % &%# % * %

+) %* &)$ + - % % &,. %

maart 2017 | Ę?Ę?

W-Hotel

+, ((* ('+ "+ .* !( / '

(-/ $-'' ' ,* '+ (*& * ' & , !-%) . ' ' '" -/ )*( * && , */"#% ! , , %"#$ *,"# "', , %"# , '

* % ," & , +, /(* , . *+, *$,

' . % . %% ' 2 ,, ' / "' () ' . *

, *"' . ' * % ," ,-++ ' "'' '

!(, %$ & *+ &-%," -' ,"(' % *-"&, * +, -* ', %(-' , !'"+ ! *-"&,

' -", ' .* "+ . $ !( # ! ,

(&& * " % $ ( ,! !(-+

)- %" $ )*( * && , 2" ! "' ' (-/ ."' , ' * -", ' $-', ,* $$ ' ' ' * +, ,( $-', () ' ' ' .((*& %" '$ (-/ "+ "&& *+ ' / * '!-"+ & , .",*"' + ' +,* ,

0.9 0

:H KHEEHQ YHHO DČžQLWHLW PHW GH

(& ."' ' (', 0, & * (($ & , + !" '"+ /"%% ' ('2 )*(# , ' "' ' "' + !" '"+ . ' )% $ * ."' # &(," . '

/ *(& " ,+ "+ /(* ' / , ! , "+ "# ! ', * ' ' ' $ (,"+ ! '

*"' . ' &('-& ', ' ((* ('+ "+

(-/,1)(%( " +, + ! , . *,* $)-', "# ,* '+ (*& ," + , (, % & $, % -", . ' '

' * ," '$ (-/ ' / *,( (($

%( 1 * )," %(-' * * +, -* ', * +, -* ',$ -$ ' * +, -* ',, ** +

! , %% * " *+('&-+ -& 2 % '

2/ & %(-' , ** + *( ' , ** +

! '$ !(* ' ' 2 (-/ ' ."' ' 2" ! () ' *(' ' "' $ % * $%-"2 ' , */"#% )- %" $ ! % () *+, . * " )"' %" , ((* ('+ , *" !, ' () +, " % *(' .(*& $-'' ' / "' ! , (-/ ') ++"' ' ( ' 2(' * ++ '," *. ' ' , , +, ' + *' $(& ' *(& '," $ ' + !(('! " ' ( " 2 (-/ ' (($ 2",, '

+, * +, -* ," * !", , ' " ,* '+ (*& ," $ ', . ' () . . * (' !,2 & ' ! # " ((' * !", , '

" !-' +" ' ,--* /"%% ' !, *% , ' ((* ' , '$ ' (. * ! , '" -/ % . ' , ' (-/ $ ' $*"# '

!(, %$ & *+ "'' '!(. '

Ę?ĘŽ | * !", , maart 2017

."' ' /"# ('+ & * "' ! , &" '

W-Hotel als merk bedient globale bezoekers die het lokaal verankerde ervaringen wil aanbieden

! !

! " $

! $ ! # ! ! $ " $

" !

! !

"

# ! "

# ! " !

! $

! & !

$ GXV HHQ EHKRRUOLMNH ȟQDQFL­OH G\QDPLHN

! " " $

$ ! ! " " $ $ ! ! ! " ! ! " !

$ ! !

VSHFLČźHNHU MH KHW NXQW PDNHQ KRH LQWH ! " " # !

'H ORO YRRU RQV LV GLW VSHFLČźHNH HUXLW WH ! !

" " !

maart 2017 | Ę?Ę?

W-Hotel

Als je dit gebouw oppakt en door elkaar zou schudden, dan is alles wat eruit valt niet door ons gedaan

! # ! # ! # ! ! ! $ ' ! "$ # ! ! ! ! " !# ! # !

# ! # $ " ! ! "" ! # ! "$ ! ! ! ! ! " ! $ ! ( & ) ! !"" !

# $ '$

! # ! $ ! ! " ! $ # ! ! # $ ! ! ! # $ ! !"" $ # # ! " # !

"

! ! ! " ! $ ' # ! ! ! # ! ' ! !& $ ! ! ' # ! ! ! $ ! ! ! "$ ! ' " " $ ! " ! # ! !

% $ ! ! " " ! ! " ! ! ' ! ! ' $ ! ! " ! ! $ $ ' " !

Ę?Ę? | ! ! maart 2017

$ ! $ ! ! ! #

Dit door Rijnboutt getransformeerde bankgebouw aan het Rembrandtplein levert een belangrijke bijdrage aan de verbetering van de gebouwde omgeving. Niet alleen de uitstraling van het gebouw is ingrijpend veranderd, door het toevoegen van een nieuw programma is het pand nu verankerd in het stedelijk weefsel.

$ ! # % ! % ! ! # ! & # ! # "#!$ # # ) # # $ & "# & & !"# # ! +! & ! & # # " ' ! # # # ! $! " # ! # $ # ! $ # " & ! # ) & % ! "# # " ! ! # # ! $ # !! !

# % " ! # ! # % % ! # " "# % % "# % ! ) !" ! "# # # !$ # ! ! #" % "# % & & $& #! "# ! & ! ! +! ) !$ # # !" $& $ $ # # % # $& # ) & # & # "#! !

ZRZ HČťHFW KHW JHERXZ LV HFKW HHQ $& % "# " ! % $ # ) " ! " ! $ & !

# $ # ! % $& "# "#!$ # ) $ & ! & ! & & % " % # ! % ) "" # " # ! "# " WKHPDŢV DOV UHČ˝HFWLH HQ WUDQVSDUDQWLH ) ! # # % % & & # '#$$! ! % ) #& ! # # "#!$ #$$! % # $& ) ! +! # !# ! % ( !" ! # ) !# FHQWLPHWHU EUHHG HQ ĘŒĘ? JUDGHQ JHGUDDLG ) ! & "" % ! # ) # ) !$ # "

#! % " # % ! # # % !) % # $

! # # maart 2017 | Ę?Ę‘

W-Hotel

'+* !* 2! ! /+,,%!' %* ! 2 -)/! !

( ./%*# +,1 *#!* !* $+!" !* 2! #!!*

4+*2!-%*# * /! -!*#!*

-! !,/%! -!./ 0- */ $! 0/ $!.. *' -! /%1! %* 0 /+- ., -++). * .0%/!.

.!-1% !. -!./ 0- */ $! 0/ $!- 0 %/+-%0)

!/ *'#! +02 4 / +* *'. 4%&* $!( !-! /3,+(+#%! +-# *%. /+-%. $ $!!( .(! $/ %* !(' - !/ %*, ..!* 1 * ! (%"/!* !* ! %*./ (( /%!. 2 . !!* !*+-)!

0%/ #%*# * !- $!/ #! +02 %. !!* *%!02! '!( !- #!) '/ )!/ ! %*./ ( ( /%!. 1 * ! ., !* $!/ -!./ 0- */ * ! '' ,!( 4%&* ! %*./ (( /%!. 1++- ! ' )!-. +* !-#! - $/ ++- 4! +, !4!

2%&4! /! .,(%/.!* $! !* 2! 1!-( # !

,( "+* . 2!/!* /! 1!-)%& !* !* ! )+*0)!*/ (! !/+* +*./-0 /%! %* $!/ 4% $/ 2!/!* /! $+0 !*

!

"

++- ! +, - $/#!1!- $! !* 2! ! (/%& ( ./%#! !./!))%*#.,( *,-+ !

0-! ++-(+,!* !* ! ,-+#- ))!-%*# 1 * ! #! +02!* #! * +' $! !* 2! $!/ /! $*%. $ +*/2!-, #!) '/ !* . )!* )!/ ! +, - $/#!1!- !

2!-'1++- !-!% %*# 1++- +*4! -!'!*%*#

#!*+)!* +-) ( ) '!* 2%& ! 0%/1+!-%*#./! '!*%*#!* !* $! !* 2! -* !!* +*/-+(!-!* ! -+( - $%!- 4 /!* 2! /+/ !* * ! +,(!1!-%*# . )!* )!/ +*4! +, - $/#!1!- +, ! ./+!( 1 * ! $++" **!)!- ! $! !* 1!!( +6- %* /%! #! * * - ! +* !- * *!)!-. /+! ! 0-!* ! !!* ,!-%+ !

1 * * !-$ (" & - 4 / -% . )!* )!/

-(+ 1 * /!!* /!* )%*./! -%! #!* ,!- 2!!' +, ! +02,( /.

Ę?Ę’ | ! - $%/! / maart 2017

Bij veel complexe gebouwen krijgt de architect een rol met een blijvende betrokkenheid, ook na oplevering

$ & #% ! " " " $ " " # # "$ $ " !" !" " !

" !" ! !" " ! " " % ! ' $ " " ! ' " " " ! ' " #! $ " ! $ % ' !" " ' # " $

" ! " " ! "# % " %

# " #% $ " "# " # ! " % " ! ! " $ # " $ " ' " !" " !" # " " $ ! $ $ " !" !" " !" " # " !" ' " " $ ! % " $ " " " # ! ! ! $ ! % ! $## ' " " " % ' $ ! " $ ! ! " # !" $ " "# " " ! # " " #% $ " " " $

!" $ % " " " % % #% " ! % " #% !" " ! " " "!" $ " ! #!! $ "

"

" " maart 2017 | Ę?Ę“

W-Hotel

Je kunt een gebouw vergelijken met een tuin die je moet onderhouden

0+*%/ $! '3 (%0!%0 2 * $!0 #! +13 ! +, . $0#!2!. .! (%/!!. ! 5% $ 0!. !#!

0 $%& %* )/0!. ) 3 / !* 0 $%& +*/ *+ %# $ %0!. . 3!.'!* 3%& %**!* 0%& !* 1 #!0 !0 1 #!0 3 / ! $0!. *++%0 !!* +* !.3!., 2 * %/ 1//%! !* 2!!( #.+0! %/ 1//%! 3 / ! 2. # +" 3! ((! . )!* +, ! +2!*/0! 2!. %!,%*# 2 * $!0 +0!( 5+1 !* % $05!00!* !* $+! 3! 0!#!(%&' $!0 #! +13 '+* !* +,!*!* * . ! /0

( $ ) !#

- ) &URXZHO ส ส ส ส

0. */"+.) 0%! 2 * $!0 2++.) (%#! 7 %&'/#! +13 2++. !( !* 7HOHIRRQEHGULMIลข WRW HHQ KRWHO PHW ส ส ส NDPHU )1(0%"1* 0%+*!(! .1%)0!* . !* .!/0 1. *0 . +.0!.

# ส ส ส ส !# ส ส ส ส

RNWREHU ส ส ส ส

( ) !#

) : 0 3RJJHQEHHN ส ส ส ส XLWJHEUHLG ส ส ส ส

0. */"+.) 0%! 2 * !!* .%&'/)+ QXPHQW WRW HHQ KRWHO PHW ส ส NDPHUV ; EDQN .! 0%!2! %* 1 0+. .!/0 1. *0/ $!

1 $!// !* $! 10 $!. 3 4

# ส ส ส ส !# ส ส ส ส

RNWREHU ส ส ส ส

" 1.+,! +0!(/ 6 .%2 0! +((! 0%+*

! $! *0+1. #! .+1, !! 2ศพFH :LQKRY $PVWHUGDP .% %( * !0!. %*#!* !. ++/0 +2!*%!. ส ส ส ส ส ส ส ส ส ส .(+ 2 * 0!!* !0!. #05 ) $ .(!/ 1! !. / ( !**! !.-1! .!

4 +!(!)!%&!. .

!1* !./ *#!(%'% +10%/+1 ** !((%*% )%((! +.! 1 (# .% ! . *+3%05 .+*!* !.# !( 2%2

! +!' . $%0! 011. .!/0 1. 0%!

0.! $0 % $! *2%/% (! .04 )/0!. ) !05 ( %* ! 2++.) (%#! *'$ ( +, ! !!./0! 2!. %!,%*#

ส ส | ! . $%0! 0 maart 2017

! ! * +//1) )/0!. ) ' *0!((%#!*0 !/%#*

"%# & &*

&+, * & !%& & % -/ ' '+, %% ," ."+ -*+

* )) '!-"+ "' + '$

&+, * & ++ %+, "' "') *% ! " %& - * -/ ' &+, * & &"!&) $# " !,"' +" ' % .". ' " ( " %,"& *( (-' +,('" "!%' & & "+(' 0 ,* ,( $!(%& & $$ %% ! ()"#' -"' ' ' + ! )+ * !", , ' ) ) + $ ! "%% & . ' * %-"+ &+, * & & % ! $ (& ', * &(" $ ! (( '' & * ('+,*- ,"(' &+, * & ! $ !! $ "%% ' ((+ ' &+, * & !%& & % %"& -&-'" "'+, %% ," + % $,*(, !'" $ &+, * & ' ! ' ( % ! "+ ! ! (*++ %& '+ % "-& & ! ". " , ' ++

( (& (*, " !&(' ! +) ! ÊŽ6HDVRQV6SD %R[WHO %&"$ & ('"#' (-, . *$"' ((*'

&''$%& ! *-+ % & * ' ,(' (*$+!() *-+ % &

* !", , maart 2017 | ÊŽÊ‹

Verankerd icoon

!$+'& %*+ ) % !)(')+ !( '$ GRRU 0HFDQRR DUFKLWHFWHQ

Met zijn ruitvormige gevelbekleding is het Hilton Amsterdam Airport Schiphol een nieuw icoon op de luchthaven. Gelegen aan een looproute richting een herontwikkeld kantorengebied zorgt het voor meer samenhang op stedenbouwkundig niveau. Het restaurant in de plint en een congrescentrum op de eerste lagen maken het hotel ook geschikt voor internationale evenementen.

Jaap Evert Abrahamse

Mecanoo architecten

!$+'& . * !& " ) & -!" +! & - & )*+ '+ $

-' + & ) '( ',$ - ) &! + $ & * & ) #*

NHWHQV PHW YHVWLJLQJHQ RS OXFKWKDYHQV ,Q Ę‹Ę“Ę‘ĘŒ NZDP

*$'+ & - $* - & ( )# ) ) * $''(+ + !$+'&

!$+'& & ) !( '$ ) *+'& +'+ -'') #')+ &

#) '% ! ) & & '& ) )'& * ( )# ) )

&'& * )!(+ ',. % + )3% #$ ,)! - $ ($

! $''(+ &! + '& ) + $ ',. '') '%

+!& & !"( ** & *(! $ $ * ) . ) & $ $ $ &

',. + #,&& & - )*& $$ & .!** $. )#!& +,** &

($ && & '% !+ ',. + % + 1!"& #$ !& # % )*

!&+ )! ,) & /+ )! ,) + ''# -')% #) & !&

& $ - ) ! (!& * '' + &! + % ) -'$ &

$' +! - & + ) *+ ,) &+ + !& $ & + $ & *

*+ & ) - & + )!" + *$'( & & + - )- & &

- $ $! + & )% 1') + -'') $ - & !& & )''+

GRRU QLHXZERXZ ,Q ĘŒĘŠĘŠĘŠ ZHUG JHUHNHQG HQ RQWZRUSHQ

$ - & ($!&+ - & + ',.

& & &! ,. '+ $ % ) ($ && & #. % & *+!$

& & ,. * % &. )#!& % + !$+'& !* *+, ) '(

+ $! & '') '+ $ )!*!* ! + -'$ . * - &

+ ,& +!'& ) & - & + '+ $ & + '(+!% $!* ) &

GH DDQVODJHQ YDQ Ę‹Ę‹ VHSWHPEHU ĘŒĘŠĘŠĘ‹ 9HHO VWXGLHV HQ

- & $ -!& & + . $ -!& & - & 1!"& *+ &

'&+. )( & -'$ & &- &# $!"# 1', !$+'& 1 $ &

& ),# !& ) !+ +,,) $ ) !" '( + !&+ )! ,)

&! ,. ',. '&+.!## $ & % ) ,!+ !& $!"# & %

& + +)!,% '') + !( '$ + ',. 1 $ !&

6FKLSKRO 5HDO (VWDWH GH RQWZLNNHOLQJ RYHU 7XVVHQ ĘŒĘŠĘŠĘ“

'&+.!## $ & '&+*+'& ) !" ''# %' $!"# ! '%

HQ ĘŒĘŠĘ‹ĘŒ ZHUNWH 0HFDQRR DUFKLWHFWHQ DDQ HHQ QLHXZ

!& '#* $ - & - ) '' *& $. Ć´ĘŽ HHQ KHUNHQ

RQWZHUS GDW LQ GH MDUHQ ĘŒĘŠĘ‹Ę? ĘŒĘŠĘ‹Ę? ZHUG JHUHDOLVHHUG

) -'$,% + ) 4) & % + *() # & ) !+ +,,)

!( '$ '+ $ )'( )+0 '%( &0

&! ,. ',. #. % & *+ + *+ & ',.

& ,!+ &# &+ + ',. -')%+ & %''! !&

!( '$ $ *+ +

+ *+ & 1' + + '+ $ #'& $!"- & ,& +!'& ) &

(,&+ - & ) #* ',. & & !( '$ ',$ - )

! 0HFDQRR DUFKLWHFWHQ 'HOIW

+ 7 & + !+ + !( '$ !& $ $ &

'RRU KHW JHERXZ ĘŽĘ? JUDGHQ WH GUDDLHQ IXQFWLRQHHUW

$$ & - & ) $

)$ %% )% ) $! + '& ) 1 &!- , 7 % #+ 1

- $ +

&! ,. ',. +'+ & + &!* & ',.#,& ! '%($ /

$, + - & - $ ! )'& + $ '%($ /

)&* - & & &! ,)* -

()'" +

-',. & $!"#+ *+ + ,!+ & %'1 5 # - & ),!+-')

!"*.!"#

+ $* $ & % )# - & Ć´ĘŽ HQ GH WRHJDQJVZHJ WRW

%! '%('*! +($ + & . )- & #$ ,) !* #'1 & '(

'*05 5DDGJHYHQGH LQJHQLHXUV

*!* - & ',. & !& '% -!& .!+ & $! +

)& %

'&+.!## $!& & !& '% -!& - & $' +! % +

& '&# ) +!&+ & )!"* + ! '& $ $!"& &*( $ 1') +

%DOODVW 1HGDP %RXZ 2QWZLNNHOLQJ 1RRUG

',$ - ) !( '$ $ 1 & + ')$ ) &+)

-'') & ! !& - $

$$ )0 '& & ʅƺƾʆ

& !& +,** &+!" ''# &! + *+!$ *+ & & !&

0HFDQRR DUFKLWHFWHQ 'HOIW

1! 1 $ # ) . ) $ - & $, + - & #. %

+LOWRQ KRWHO PHW ĘŽĘ?Ę? NDPHUV YHUJDGHU HQ

*+ * % ) & + -'') $ - & ! ! '( *+) +

+HW FRPSOH[ KXLVYHVW HHQ KRWHO PHW ĘŽĘ?Ę? NDPHUV

FRQIHUHQWLH]DOHQ YDQ PHW ĘŒĘ? YHUJDGHU]DOHQ UHVWDXUDQWV

&!- , + &! ,. !$+'& 1', &! + $$ & !) + &

HHQ KHDOWK FOXE PHW VSD HQ ČźWQHVV HQ UHVWDXUDQW 'H

$+ $, 1. % '%( &0 )''%* $',& ),!%+ &

*$,!+ & '( !( '$ $ 1 -! +) - )* 7 + '+ $ !*

NDPHUV OLJJHQ RP HHQ DWULXP PHW HHQ KRRJWH YDQ ĘŽĘŒ

HHQ IHHVW]DDO YRRU Ę?ĘŠĘŠ JDVWHQ HQ HHQ SDUNHHUJDUDJH PHW

!&& & '') !) + ) !# ) - &,!+ &#'%*+ $ 7

% + ) & %! & & '&+*$,!+ # % )* 8!&& )

Ę‹Ę?Ę? SDUNHHUSODDWVHQ

% ) ''# & * # $ -')% & !& -' + & )*)',+

09 # % )* #!"# & ,!+ '- ) + +)!,% # % )*

ĘŽĘŠ ĘŠĘ‘ĘŠ Pt

& ) + # &+') & ! & - )+ - & #*+) +

& 8',+ ) 09 '- ) !( '$ + +)!,% !* - ) )

Ę?Ę? Ę‘Ę?ĘŠ PĘŒ

+LHU OLJJHQ RQGHU PHHU 0LFURVRIW 1HGHUODQG HQ KHW

'% - & % + .!++ $ )!" & . )- & ')*+.

)'&+.!## $ # &+') & '%($ / * )%

)!& & !& '$- & $!"& & '- & $# ) $'( & '. $

! MXOL ĘŒĘŠĘ‹ĘŠ

'&+*+'& & - $ + ) )',+!& & % ) * % & &

$ )!" & $* #*( &+ & 1!"& .!+ % ) #,&& &

'HČźQLWLHI RQWZHUS DSULO ĘŒĘŠĘ‹ĘŒ

'( *+ ',.#,& ! &!- ,

'') $ - )$! +!& ! ) . &*+ #$ ,) #)!" & &

! GHFHPEHU ĘŒĘŠĘ‹ĘŒ

& & ) *+ ',.#,& ! ,!+ & *(,&+ . * '%

& *+ $!"# + ) )'& ! & !" - & % &

QRYHPEHU ĘŒĘŠĘ‹Ę?

$ - & ! ! '( + % !- $ + ) 4) & 1' +

WHQ 9ULMZHO KHW JHKHOH LQWHULHXU LV EHNOHHG PHW ZLW

Ę‹Ę‘Ę’ ĘŽĘ?ĘŠ PĘ?

ĘŽĘŒ | ) !+ + maart 2017

maart 2017 | ĘŽĘ?

Verankerd icoon

Het nieuwe hotel is naast het oude hotel opgetrokken. Inmiddels is dit betonnen gebouw gesloopt, en staat het nieuwe hotel vrij.

ǰǯ

Ç°Ç´

ǰǶ

ǰǴ Ǹ

Ç· Ç°Ç·

ǰdz ǰǴ

DZ ǰDz

ǰǵ

ǰǵ

ǰǯ

Ç°Ç°

Ç·

Ǹ

Dz

Ƿ DZ

ÊŽÊŽ |

maart 2017

ǰDZ

%#

% '! & % '! % #$#!&% %&$$ " ! * % %!#

! ) # "% # $% &# % !" &

& " #$! $# $% &# %

% $% % % $ #& % ! !&$ %# " # %# ' #$ %# ' #$ # * * ' # ##& %

%!# $"

( $$ #$ %# & * #$ & % *

DZǯ ǰǸ

Ǹ Ƿ

# ' # "

# % % maart 2017 | ʎʏ

Verankerd icoon

ĘŽĘ? | maart 2017

Hilton Hotels & Resorts is in 1919 opgericht door Conrad Hilton.

De focus lag toen op reizende zakenmensen. Inmiddels telt de keten meer dan 540 hotels verspreid over 76 landen.

"# " # ! # # )#! ""*

!$ # & ! "# $ & !

% ! # "# ! ! !# ! " #

# # ( " # # "# #

#% # % ! # ' $

( #" " $ ""# % # !( " " #

# $&

# % $ # ! " $ #( # # ! $!"

+LOWRQ HHQ RDVH YDQ UXVW LQ HHQ ]HHU G\QDPLVFKH

"# # $ " % # # # %

RQWZRUSHQ GRRU KHW /RQGHQVH EXUHDX 7KH *DOOHU\ Ɲƾƴ

% !( " ( ! # # #!

! #"# # $" "" #! " ! #

" " ! # # ! $!" ( # "

! "# $! #" % ! % # "

Ę‹ Ę‘ĘŠĘŠ YLHUNDQWH PHWHU YRRU YHUJDGHULQJHQ HQ HYHQH

" % ! ( !

! # #$$! # ' # # % (

# # # " %!

% ( $ # % ! # !

VSUHNHQG RQGHUGHHO YDQ GH $LUSRUW &LW\ 6FKLSKRO

!"# #& % ! % ( (

& ! # ! ! $# $& "#

HQ ĘŒĘ? YHUJDGHU]DOHQ HQ ERDUGURRPV $DQ GH OREE\

PHVVLQJ 'H LQWHULHXUV ]LMQ VSHFLČźHN YRUPJHJHYHQ

$ #% ! ! ! # ! " ! !$ # %

! # # maart 2017 | ĘŽĘ‘

6SRWOLJKW The Student Hotel Eindhoven

7XVVHQ ZRQHQ HQ YHUEOLMYHQ %" 01!"+0 ,0") &+!%,2"+ !,,. *"0 !" . %&0"(0"+ &" Aan het Stationsplein in Eindhoven, op de plek van het voormalige postkantoor, geeft een nieuwe toren de eerste vorm aan masterplan Lichthoven. In januari opende hier The Student Hotel zijn deuren. Het richt zich met vierhonderd kamers en suites op studenten, professionals en toeristen, en versterkt met een publieke plint de levendigheid in het stationsgebied.

7HNVW

"0 &/ ) /0&$ ,* %" 01!"+0 ,0") &+ ""+ %,('" 0"

(ȝHFL­QW

Willem Wopereis

-) 0/"+ "+ /01!"+0"+%1&/ (1+ '" %"0 +&"0 +,"

" ,-!. %0 3".! . #,-,1),/ $"$1+! )/ %&' %"0 2,,.

*"+ * . ,,( $""+ /0 +! .! %,0") "0 ,+ "-0

HONDDU ]RX NULMJHQ HHQ QRJ HȞFL­QWHU SODQ WH PDNHQ

/-"")0 2,)$"+/ . %&0" 0 ."/0& . #,-,1),/ &+ ,-

! + ". ) ) $ "0 )1(0" ,+$"2"". !1&6"+! 2&".( +0"

""+ ."!"." 0."+! !" 3"+/ ,* ()"&+ 0" 3,+"+ *"0

*"0". 0" 3&++"+ &+ %"0 2, !&" 6, (,+ 3,.!"+ $":+

2,,.6&"+&+$"+ &++"+ % +! "."&( ")"2&+$ &/ %&". &'

2"/0"".! &+ %"0 +2, " /5**"0.&/ %" -) 00"$.,+!

") +$.&'(". ! + ,--".2) (0" ,/-&0 )&05 &/ &+ !&0

&/ %")!". "+ !,")* 0&$ 3"" $")&'(" 2)"1$")/ )&$$"+

2". +! $""+ #1+ 0&" ,- 6& % * . ""+ !&"+/0 !&"

+ 3""./6&'!"+ 2 + ""+ ,*- 0" (".+ "+0. )

2".)""+! 3,.!0 "+ 3&+0 + /0 !" 3".(,*$"2&+$

&+ !" (".+ 2".6,.$"+ ""+ 3,((")0. - "+ !.&" )&#0"+

0"$"+3,,.!&$ /0""!/ *"". 0".."&+ ,- %"0 $" &"! 2 +

!" 2".0& )" ,+0/)1&0&+$ + !" $"2")/ &/ %&". .1&*0"

3,+"+ . 0.""!0 ""+ 2".2 $&+$ ,- .,+! "$.&--"+ )/

2,,. 0" %+&"( "+ ,))" 0&"2" ("1("+/ "&!" 2)"1$")/

3,+"+ 3".("+ 3&+(")"+ ))"/ 2),"&0 &+ !"6" 0&'! *"".

3,.!"+ ,+0/),0"+ 2& ""+ / !&" !,,.),,-0 ,2". !" 2,)

&+ ")( . ,2". %" 01!"+0 ,0") /-"")0 %&".,- &+ !,,.

)"!&$" )"+$0" *"0 ! $)& %0 + "&!" "&+!"+ ,"3")

<3,,+.1&*0"= + 0" &"!"+ 2 + # ""+ ! $ 0,0 ""+ ' .

%"0 -) + ""./0 3 / ,* $"-."# .& "".! 0" ,13"+ &/

/0 /1&0"/ 2,,. 0,".&/0"+ "+ -.,#"//&,+ )/ "+ ( *"./

2 +3"$" !" .&/&/ $"(,6"+ 2,,. 01++") ,13 *! 0 &+

2,,. /01!"+0"+ &/ ". 2"") .1&*0" 2,,. ,))" 0&"2" "+

GH OHQJWH LV JHWXQQHOG LV HHQ KRJH PDWH YDQ ȽH[LELOL

-1 )&"(" 2,,.6&"+&+$"+

0"&0 "."&(0 3 .*"" %"0 $" ,13 0,"(,*/0 "/0"+!&$

+ !" $"2") &/ !"6" !.&")"!&$%"&! 2 + %"0 -.,$. **

&/ +(") !" (".+ !" $"2")/ "+ ""+ 3 +! &+ %"0 *&!!"+

0".1$ 0" 6&"+ ,,. !" $.,0" $) 6"+ -1&"+ )"$0 %"0

6&'+ ,+/0.1 0&"#

-1 )&"(" -.,$. ** ,- !" ""./0" !.&" ) $"+ ""+

- !" 2".!&"-&+$"+ 2,,. /01!"+0"+ )&$$"+ 0&"+ ( *"./

2SGUDFKWJHYHU "! 0." %0

,13 "+ " %+&"(

.") 0&" *"0 !" ,*$"2&+$ . ,2"+ )&$$"+ 2&". ("".

-". 2)"1$") !&" ""+ $.,0" 3,,+("1("+ !")"+ " $"

&+!%,2"+

2&". 2".!&"-&+$"+ *"0 /01!"+0"+( *"./ "+ $"!"")!"

*"1 &)"".!" 2".0."(("+ 6&'+ +&"0 $.,,0 * . 2,)!,"+

2QWZHUS 2,,.%""+ . #,-,1),/ . %&0" 0/ *"0

("1("+/ "+ ""+ (.,,+ 3 .&+ !" /1&0"/ 6&'+ $")"$"+

+ !" "%,"#0"+ 2 + ""+ $"*&!!")!" /01!"+0 /0

!" . %&0"(0"+ &"

0. ((" 2".0& )" )&'+"+ &+ ""+ )& %0" (/0""+ %,1!"+

""+ 03""-"./,,+/ "! "+ $ .!"., "( /0 /0 + 0"$"+

3URMHFWDUFKLWHFW ."/0& . #,-,1),/

))" ) $"+ / *"+ &".01//"+ )&$$"+ #3&//")"+!

!" ) +$" 3 +! ""+ 1." 1 "+ ( /0'" *"0 0")"2&/&"

7HFKQLVFKH XLWZHUNLQJ &" //&/0

/0.,("+ *"0 !,+(".!". *"0/")3".( "+ /0.,("+ *"0

. ,2"+ % +$0 ""+ $.,,0 -.&( ,.! *"0 ""+ ) +$

0HGHZHUNHUV + &))"* &'"+/" .+, ** .,0

. *"+ "+ 63 .0 *"0/")3".( " ,2"+/0" 2".!&"-&+

/ % - 3 .*"" "3,+"./ !" ( *". ""+2,1!&$ ""+

+!". ,".* + & ,) ) ")) . , "&'6".

$"+ 2,.*"+ %&".,- ""+ 1&06,+!".&+$ ,,. !" ()"&+"."

"&$"+ ( . (0". (1++"+ $"2"+ - !" %,,$/0" "0 $"/

,1&/ #,+/,

. *"+ "+ "40. 2".0& )" /0.,("+ &/ !" &+!")&+$ %&".

)&$$"+ !" /1&0"/ 3 .&+ ,,( .1&*0" &/ 2,,. ""+ # 10"1&)

$GYLVHXU FRQVWUXFWLH !2&"/ 1." 1 &")"* +/ &+!%,2"+

2.&'". "+ %"0 .&0*" *&+!". !,*&+ +0 ,.&6,+0 )"

"+ !"") ".2 + &/ 1&0$".1/0 *"0 ""+ (&0 %"+"00" ))"

$GYLVHXU LQVWDOODWLHV " 0., &+/0 )) 0&" !2&"/ *"./#,,.0

"0,++"+ +!"+ &"!"+ ""+ 0"$"+3& %0 + !"

( *"./ "/ %&(("+ ,2". /0. ((" ,*#,.0 ")" !

$GYLVHXU DNRHVWLHN + .!),-".

1., ,13#5/&

2".0& )&0"&0 "+ * ("+ !" 0,."+ 0") . "2"+/ !. $"+

( *"./ !&" 2,))"!&$ $"-."# .& "".! &+ !" ,+/0.1 0&"

,00".! *

6" !" (/0"+"+ $"2") !&" 0". -)"((" &/ $"*"0/")! *

6&'+ $"/ %,2"+

,QWHULHXUDUFKLWHFW > /0 0 ." 0&2" $"+ 5 &+"05+&+"

%"0 ,+0. /0 0" 2".6 %0"+ &/ 6,3") + !" !,+("." )/

3URJUDPPD Ę&#x2039;Ę&#x160; Ę?Ę&#x160;Ę&#x160; PĘ&#x152; Ę&#x17D;Ę&#x160;Ę&#x160; KRWHO NDPHUV VXLWHV Ę&#x152; Ę?Ę&#x160;Ę&#x160; PĘ&#x152;

!" )& %0" /0.,("+ 2&'#0&"+ -., "+0 2 + !" +!"." /0""+

9RRU]LHQLQJHQ

SXEOLHNH UXLPWH Ę?Ę&#x160;Ę&#x160; PĘ&#x152; #9 ."/0 1. +0

WRHJHYRHJG +HW HČťHFW YDQ GH JHYHO LV GDW KHW JHERXZ

0 %" 01!"+0 ,0") ,+!"./ %"&!"+! * (0 6&'+ !"

Ę&#x2039;Ę? Ę?Ę&#x160;Ę&#x160; PĘ&#x152;

2"./ %&))"+!" $"! +0"+ (.&'$0 &'("+! 0"$"+ !" (,-/"

$"!"")!" #1+ 0&"/ &+ !" -)&+0 + !" ,,/06&'!" )&$$"+

9RRUORSLJ RQWZHUS GHFHPEHU Ę&#x152;Ę&#x160;Ę&#x2039;Ę?

( +0 "+ ) +$/ !" ) +$" $"2") 3,.!"+ 2,,. ) !" )& %0"

!" $"*""+/ % --")&'(" .1&*0"+ 2,,. !" "3,+"./

'HČźQLWLHI RQWZHUS Ę&#x152;Ę&#x160;Ę&#x2039;Ę&#x17D;

+"+ "+ !.1(0 "+ %""#0 !" 0,."+ ""+ . +( ( . (0".

*"0 ,- !" "$ +" $.,+! ""+ /-&"$")"+!" ." "-0&" "+

$DQYDQJ ERXZ Ę&#x152;Ę&#x160;Ę&#x2039;Ę?

(/ ,- !" ) +$" $"2") &/ %"0 "")! !,+(".!". "+

""+ &+#,.*")" ), 5 & ""+ 0. - &+ !" 2&!" (,* '" ,-

2SOHYHULQJ GHFHPEHU Ę&#x152;Ę&#x160;Ę&#x2039;Ę?

,,$0 !" 0,."+ 63 .!".

!" ""./0" 2".!&"-&+$ !&" &/ &+$".& %0 )/ & )&,0%""( "+

Ę&#x17D;Ę&#x2019; | !" . %&0" 0 maart 2017

maart 2017 | Ê&#x17D;Ê&#x201C;

The Student Hotel Eindhoven

In het masterplan Lichthoven door de Architekten Cie., waar Sarafopoulos destijds aan werkte, worden acht gebouwen verbonden door een verhoogd park met daaronder een parkeergarage. Langs het spoor vormen de kantoorgebouwen een geluidswal. Aan de zuidzijde is plek voor woningbouw.

! !

! !

!

Ę?Ę&#x160; | maart 2017

maart 2017 | Ę?Ę&#x2039;

The Student Hotel Eindhoven

The Student Hotel heeft de ambitie om in 2020 tienduizend kamers in Europa te hebben. In Nederland zijn al zes vestigingen geopend, waarvan die in Eindhoven het eerste nieuwbouwproject is. Komende zomer opent ook de locatie in Maastricht, tevens naar ontwerp van OZ.

! $ " # !

" ! " !

ZDVPDFKLQHV HQ HHQ ČźWQHVVUXLPWH +HW ! " % " " ! " ! !

$ & " $ " " ! % # " " ! " % # % # % ! % KHW FDIÂŤ UHVWDXUDQW +HW ODDWVWH LV LQJHULFKW $ " " !

LQ]HWWH +HW LV GH SOHN YRRU KHW RQWELMW YDQ " " % " % " ! " % " 7KH 6WXGHQW +RWHO ULFKW ]LFK KLHUPHH QLHW ! " " "

Ę?Ę&#x152; | maart 2017

maart 2017 | Ę?Ę?

"

" Gastvrij ontvangen

! #

') +! & &! ,. &+)'(' &

& - ) & '( )! % + & - & H[SRKDOOHQ ʏʑʊ FHQWLPHWHU EUHGH

' # # ! "

+!" ( )# *+ + -'') ,) ' 1,$ "

! " " ' !

$ & & & & ) + . )!&

%,) & . & & & ($ '& * '(&! ,.

$ ! ! " & &

'- & $ # ,) -' ) ##!&

%' + & '&+. )( & '( *!* - &

( ) ! ! #

& + ($ '& $! + .! + *+' !*

' & !

$! + & & ) ! '- ). !& & &

$ '

) ( ) ( #),!*(,&+ & - &

"

')+)!"# $ + % 1 - & ' )

! ! ! $

1 6 - &, *7 $! & *( ! $ -'')

! !

+! - #,&*+. )# & 1! & ! !" '( *!*

" ! # "" " !

1 $ & ! '&+.')( & )*

"

- & 1 ,!+ & *(,&+ & '&+.! )(

( ! ! !) " !

)) ) !"-'') $ *+ +

' $ & $

-'') $ & & % + & #', #$!% +

"$ ! ( ) #

,!+ & &')% + $ % #+ - &

!

$ & )!"# ) %!** ! & &' !* +

$ & !

+'& $'## & . )!& ( &*+' $ &

*! &*+,## & &! + $$ & % )

*

)' ! & 1' # )* * ,!- & & &

% # &

+ & ) + & % + ( &*+' $ &

$ $ #

& ! ) % #+ '') & )

! $ # ' #

1 11 )

# ! "$ " ! !

( . ) & ) (,&+ & $! &

# +

'') )* & & - ) & '&+

! !

- & & ' " + % , $*+,## &

ZRUSHQ SDYLOMRHQV GLH ʋʋʎʊ [ ʋʋʎʊ [ ʋʋʎʊ

$ 1 !&+ )! ,)* - )1 ++ & 1!

.') & '&+.')( & -'') & ') &

'$ &* 0# & + '(#'%*+

&+!% + ) % + & 1!"& % #+

+ & !) ( ! 0$ 0#

+' & !&+ )! ,)* . )-'') 1

- & !) ( * % & % + +'

- & '$ ($ + . )!& '( &!& & 1!"&

1! + '(),## & !& . ) $ !$!((

1!"& ' $ & ),!%+ & ) $-

&'% & %' !$!+ !+ & ! !+ $!* )!&

,!+ *& & % & % + &

% #)!+!* )+ !"-'') $

! % + & * $ & &,!+

- & '&1 . ) $ ) - )) ** & !* +

# ** & ',. '&+$ & ' # & - )

$ %!&!% $!*+!* !&+ )! ,)* !

1 ),!%+ & #,&& & 1' # )*

&! + ''# *% # .') + $' $ ) &,

*+ )# & 1 % + $ '$ ($ + & + ),.

% &* & ,& . &* & $ & '( *' ! $

!& ,*+)! $ # ) #+ ) - & + !&+ )! ,)

%' )&!*% '( . 1! ! - &

$* $ + *+ + #* '( $ !

($ + ')% & + )+,(* $* ' % *( $ &

'') !&)! +!& - & ( -!$"' &*

& ) ! '- ). !& & $* " +

* $$'1 !&+ )! ,)* ! !) (

!& '( 1 '&+.!## $!& & '') '- ) $

&' ! & ,) +') & ' &*+'&

%' + .!$+ #'% & & !* & - &

-')% & & . )!& ' " + & $',+ ) '%

$!"# )- )!& & $* ()' , + & +

)#$ & '& + & $!-! )* ')!+1

,,)1 % '&+.!## $!& & '&+#'%

& + -) & ' * ) ,. &

! & ),!# )* () ) ) & % #

4& )!/ ' )+ ,**% && &

" ) -'$ &* % &! + & " '(&! ,.

& )! +! $''* ! * !"& ) '- &

!$!( % ,!+ '# ) $!* ) & 1

!& + $ + & % + !&+ )! ,)'&+. )( &

.') & 1! & $* $'** ' " + & % ) !& +' & % & % + .') & ,& ! & '$' ,!* !& & - & 61!$- ) & '1 &7

'& ! (! ) !& ) $ +! +'+ ),!%+ . ) 1 !& *+ & + '&+. )( - & & ',. *+ + &! + $'* - & + '&+. )(

!" * ',.+ $* & ) &!* - & +

1! ')!3&+ ) & '( + ,)* '%($ /

+ -'&+,,) '( & + # &!*-'$$ +)'## & ! !" & & ) ($ # ! # ! ! "

& ,)*'% -!& !* !& ()!& !( ''# & !) ( !&)! +!& 6 !$- ) !&!& 5 &+ )!')*7 - & )*+ & )* & -! - & - ) & -'') &+ )& +!'& $ &+ )! ,) !3&& $ - & ')+)!"# *+ $+ !+ + ) !* ,**! 1 + &! + ' " + & &+) $ % ) -) . + & !&+ )! ,) !* & -'') . $# !&+ )() + +! * + - + ) !* $ % &* & 1!"& &! + % ) '( 1' # & ) %'+! % ) & ) + # &!* & & !&+ )! ,) #,& " " ) $ +! +'+ & ' " + + *+ ( $ & + # & $- ,& +!'& $ ''# & + # &!* & ( ,)*-$' ) 1!"& '') )* &

ʏʎ | ) !+ + maart 2017

.UXLVSXQW YDQ WZHH DYHQXHV %L­QQDOH ,QWHULHXU ʌʊʋʐ ǂɞƶƸ )*+ & )* -! - & - ) & ! ) &$ + ')!* )!+!*

#

Voor veel landen en steden is het toerisme een belangrijke motor van de economie.

Een grote toestroom van toeristen heeft echter ook een negatief effect op de omgeving, omschreven als recreatiedruk. Dit kan leiden tot confrontaties met de lokale bevolking of de aantasting van de fysieke omgeving.

2SHUDWLH %<3$66

. ) -'$ 1!+ . )% . ,!+ ) ) -'')1! +! '% %' + & &

!

) . && ) " !&& &*+ '(

" !

*$'+ 1 + & &! + ,) + % + . &

!& ' + & - & - &

ELHUČźHWVHQ $PVWHUGDP HHQ VWDG

*+ + %*+ ) % '' *+. )* !"&$!"#

PHW PLQGHU GDQ Ę&#x201C;Ę&#x160;Ę&#x160; Ę&#x160;Ę&#x160;Ę&#x160; LQZRQHUV

+1 $ $'+ $* & +!3 + . + &

" $

& () +! %,* $!* )

YHQWLHQ PLOMRHQ PHQVHQ EH]RFKW

% ) $ - &$'1 *+ ! ,!+ !& $!"#

*$ +* $!" + *+ & !" ) +! - &

" ! " ! "

+' )!*%

$ MDDU QRJ HHQV ]DO YHUGXEEHOHQ

*+ &')% !*+')!* #. $!+ !+

+ !* + ),# !& *+ $ &*

'& )* ! + %*+ ) % 1! $* &

+,** & !&.'& ) & +' )!*+ !* .

$ - & ! *+ & &#* ( )#+

%'+! * $'( & '' '( & 1 %

)''++ !* ) & )'+ %!/ & ,&

- ) )!" + +' )!*+!* %'&' ,$+,,)

+! * & & '- )-$' - & ,$+,) $

+ *+ $!"# $ - & ,!+ + &+),% '# $ '& )& % )* % # & ($ +* -'') !"** $'&# + &* & ',)* ! # +*

-'')1! &!& & + -!& & $ - & !

-'')1! &!& & 1!"& ) & $ '') + ' &+ $ 1' # )* '') '

* '(* +! )' ( & & + $

, +! - !&*+!+,+ & & '

RYHU KHW 9HQHWL­ HȝHFW HQ ZDDUVFKX

% + - & '&'%!* $!"# !

ZHQ YRRU KHW GLVQH\ČźVHUHQ YDQ GH

'')+ %*+ ) % +'+ & - &

!&& &*+ .!$$ & & *$'+ '(

() ++! *+ *+ & '% + .'& &

!&& &*+ & '+ $*+'( -'') +

%*+ ) % !* & . ) $ *+ %

% # & - & *+) + !* !& !*! * !& +

&+),% !* ) * - & #) + &

+ + $!"- & %' + ! &. * - &

*+ $!"# . * $ '&+*+ + ) $ ++ )$!"#

1' # )* ",!*+ '% )% .') & &

),!%+ + $* - ).!"1!& & ',

$ ! + ('(,$ )!+ !+ !&1 + '%

)+ + & 0( **'( ) +! &' !

'- ) ! +) + + +' )!*%

*+ +'+ ) -'$$ ('+ &+! + $ + &

+ '% + $!"- & ,& +!'& ) & ,

+ *() ! & '') #,*+($ +*

)' ! & 1', 1 $ * '($'**!& -'')

!* !&& &*+ & *+ * )+ +

& -'')+ $* %*+ ) %

),#+ #,&& & 1!"& '') )'(

'( - $ ($ ## & ! +*$! + '') +

+ - )#'( & & + ,! )*$'+ $*

+ &+! !( ) & # & *+ &! + $$ &

&$ & - & 0( ** * $'* " +

%*+ ) % *+$ & + ()!"1 & +

-'') +' )!*+ & % ) ''# -'') .'

'( /+) *+) + & 1') & -'') &

$!"#+ & ),(( $ '( & $' ! &

& )* & )!"- & % )' ! & '%

+ ) '') $' !& - )! &* !* !+

($ + 1' # )* - ) $!"- & %! $

$ &* + )*+ $$ &

&! +* &! ,.* '') ) # - &

( ) +! ĆľÇ&#x152;Ç&#x192;Ć´Ç&#x2020;Ç&#x2020; %' + + !*+')!* &+),% - & %*+ ) % !& +' #'%*+ $ ) ', &

5DDGKXLVVWUDDW Ę&#x2039;Ę&#x2019;Ę&#x201C;Ę?

LV WHJHQZRRU

& ) () * &+ )+ %*+ ) %

( )!' . )# & 1!" $$ & 1 $

! &! + % ) . + &# & !&

-'')& % $!"# *+ - & 1 - &

, # +$!*+ + && ) &# ,!*

( ) +! ĆľÇ&#x152;Ç&#x192;Ć´Ç&#x2020;Ç&#x2020; LV HHQ ČźFWLHI

!&& &*+ $!"# !& ) *+), +,,) &

+! & ,. ) '( 1 % &! )

%*+ ) % $ ++ )* % +

'& )1' # & ) %' $!"# &

$ & )!"# - )# )* ) . )- &

$!" + *+ &! + $ ) % &

& ' %,* ,% & $$ & !+

'% %*+ ) % -'') + ) ! &

& *+ +' )!*+ & ''# .'& )* &#

. ) $ *+ + 1!"& & + $!"- & ! &+

-!& + 1! $$ % $ !& !*+')!*

'( - ) , $!& - & + &+ $

) ),!#% # & '') - )-'$ &*

*+ % + )' ! & % + )

!&& &*+ !&& & & *+) $ - & -!"

1' # )* !& +' #'%*+ + ($ &

$ & * ! !& !*! * !& + ) ! & +

% +* (( $!"# ' + &

#!$'% + )

($ !+ -'') !&+ &*!- )!& & )' !

!&+ &*!- ) & '&+*+ + /+) ),!%+

%*+ ) % %' + &! + $$ & + - )

),/ 1!+ % &! + $$ & !&

- & %*+ ) %* !&& &*+

-'') 1'. $ 1' # )* $* !&.'& )*

* $ - & !&& &*+ % ) ''# !&

!&& & !*+')!* ) &1 & !&

)% - ) )''+ " ( !+ !+ - &

''# ),!%+ ! & -'') + - ) $

!*+')!* . ) )- & + !*

'& *+! ! & +' #'%*+ $! +

!&& &*+ & #)!" & !&+ &*!

- & - & & %') &

+')!* &+),% - + & &')%

& % $!"# &! + !& ) &!* % ) !&

),!#+ ! & & &! ,. -')%

* + & ,$+,) $ ) ' ) +!

('+ &+! - & & *+ '') +

- & *+ $!"# !

Ę&#x2039; Ę&#x2018; GDJ LQ $PVWHUGDP HQ LQ GLH NRUWH

$ - & + - )$ & - )+ $$ & % )

!

6WHYHQ %URHNKRI

) !+ + maart 2017 | Ę?Ę?

" Gastvrij ontvangen

De Penitentiaire Inrichting Amsterdam Over-Amstel (pia-oa), kortweg de Bijlmerbajes, is in 1987 gebouwd als humane gevangenis zonder tralies voor de ramen. Uiteindelijk kwamen er wel tralies, nadat bleek dat het glas toch breekbaar was. In 2016 werd de gevangenis gesloten, omdat deze verouderd was.

! ! # " ! ! ( & # ! !" ! ! # " ! ! ! & ! & " ! # # ! ! " ! ! " !

" ! # $ & $ $ !# ' $ & $ !# ' # ! ! # ! # (

/," (

-. , 0 ) (-. , (

(

-. ( )- ) , " ) 1 ,

-. ( )- ) 3$%) ) $" )- # +

) -' /. ' & ) 0 $'$" . ( &.

) -* $ ' ( .- # +

SHOLMNH PRWLYDWLH PDDU LV ČźQDQFLHHO

( )$ . /$. *! $& $)

" , 0 ) , 1$ -. '. 3$%) *! # ,

-' + ) *! $)

) + 0$'%* ) $. 0* '.

) . ). (* .

0**, ($% '-

) #*. ' :

,# , 0 ) , ) +' $.. 0*,$"

$ 0 )

% , $) 3$%) )$ /1% ,-, 0**,

PLHUHQ YLVVHQ EXČťHOV RI VFKDSHQ

#/$- *! ++ ,. ( ). *+ ) 0**,

-+, $ $)" 0 ) -$ '3* & ,- *0 , ''

.3 '! " ' . ($-- #$ ) 1 ' 0**,

-$ '3* & , ! 0**, (

" (

-$ '3* & ,-

.$ ) /$3 ) ,& ) 0'/ #. '$)" )

) ,' ) " '*0 ) 1 $)

$ *+ #/$-0 -.$)" 1 #. ) ' $- # .

. 0 ,- #$' $) *).0 )"-. 0 )

) .* ,$-. *0 ,) #. $) *.. , (

-+, $ $)" 0 ) -$ '3* & ,- . ,1$%'

( , .$% '$%& $%) )$ ( ) ,1$%'

0'/ #. '$)" ) ) .* ,$-. ) $-

(-. , ( * ) 3 .* # 1 ' ) : $%

/-., '$- # )+ & , %/$-. # &-

$) -' ) '! /$3 ) ( )- )

VFKULMQHQGH LOOXVWUDWLH YDQ KHW FRQȽLFW

" ! ) . #$% 3 -+, $ $)" 0 ) .*

. " )*0 , -. . *,$" % , 1 , )

2,$- # 0'/ #. '$)" $) #/$- 1$' )

./-- ) *)*($- # ) ( .- # +

,$-. ) '

3 - /$3 ) 2,$- # 0'/ #. '$)" )

QHPHQ QDGDW GH UHJHULQJ LQ Ę&#x152;Ę&#x160;Ę&#x2039;Ę?

+ '$%& 1 , )

3$%) *'' " 8- $) *.. , ( ., #. )

RQGHUJHEUDFKW LQ )DLUČźHOG HHQ YRRU

& ) ( &. -' #.- 0$%!.$" 2,$- #

0**,

) " $% # . *) , , )" ) 0 )

-. 0 ) 2 ) 2 1 , '

0'/ #. '$)" ) *+ . ) ( )

$) .* ) ( ) ( . "$). . '$%& )

3*1 ' .* ,$-. ) '- 0'/ #. '$)" ) $-

). ' 2,$7,- 1**) . $

-+, $ $)"

. *+ 3 ( )$ , *0 ," )" 0**,

% !

(

0'/ #. '$)" ) " ' $ '$%& , 3*/ 3$%)

, ,' ) *) ,3* &. " '/&&$"

(*) 2 , *+0 )" 0 ) 0'/ #

**& )$ /1 0*,( ) 0 ) *+0 )" )

. '$)" ) 3$ . " (

& , $%-. ) * $- # . $) # . 0 ,' )

(-. , (- $ & ,# 0 ) 1*) )

( .- # ++ '$%& +,* '

# "

" " ) $) 1 *,& ( . $..' . '2

*)" 0

&*-. )+*-. $ 1$% $)1*) ,- # )

- -+, $ $)"

#$) .*1) $..' $"*) ) ,' (

!" -./

). ) )

) ). ' ( ) )

ODWHU ]HL KLM Ť,N ]RX KHW ȟMQ YLQGHQ DOV

, , # -+,*& ) ( .

) ' )",$%& $--/ ( ,

$) (*.$0 .$ , #. , 3$.. ) /$ '$%& 0 ,- #$'' )

) *+'*--$)" **,

)- 3$ #. , $- $% 0*" '-

0**,. 0 )/$.

) , '$%&

) # . 1 ,&. )$ . *( .

)

*+

1 -

) . 1*) ,- ) 0'/ #. '$)" ) '

.* ,$-. ) &'$)&. # . $). ''$" ). ) ) ) ( '$%& ''

)

, )

( .

, 0$%!#*) , -./ ). ) , ) ) 0'/ #. '$)" )

) 0 , '$%!-0 ,"/))$)" **,

'& , #

) + 3 ( )$ , 1$'

)

( (-. , ( '-

' . ! $. . $)) )-.

) .* ,$-. ), - ,0 . & ) " ). )$ . , ) .8- '' */. .#

/$. -.

) 0

). '-

)

( '-

)

' ' 0$) . $ *+0 )"

/$. ) *)3 1 ,) ($)" +' .- . 0 ,- #$' $) #* 1 .* ,$-. ) ) 0'/ #. '$)" ) *).0 )" ) (* . *)-

) ,' ) 1*, ) $ .2+ )

" (

3* & , 3*1 ' .* ,$-. '-

#*/ ,- ) ,' ) - $)1*) ,-

.*. ) )& ) -. (( ) )

0'/ #. '$)" $) -. *) ," , #.

. , $). ", , ) ,' ) ,- # '

1 *)3 ( .- # ++ '$%& 1 , )

.* ,$-. ) 0

+ ) -$ '3* & ,- $%0**,

$)" ,/$' 0**, *)*($- # 1 , )

$) #*. '- $) # . ).,/( 0 ) -.

#/) -./ $ 1 ,& . ' ) # . *,"

- *)- " 0* ' 0 ) " -.0,$%# $ ''

. ,1$%' -$ '3* & ,- 0 & )

)$- , ) 0 ) +,*% . ) ) (-. , (

) /$. )& ). *++ ,0' &&$" .

, ) ) 0 ) -. 1*) ) ).

$- $%'( , % - *(" */1 0 )

&/)) ) .1

0**, -$ '3* & ,- )., " ' . 0

" 0 )" )$- .*.

' , ) , &/)) ) .1

' ' " *) ).,

,

' '

). (-. , ( -. ./-

' ( .

) .$% '$%& -$ '

)

1 , ' ) 0 ) '& , 1 , ' )

'& , *).(* . ) $%) 1 0 ," . )

Ç ĆźÇ&#x20AC;ĆľÇ&#x152; )*. $) (2 &2 , **,

3* & ,- ).,/( * 3*/ # . 0* ' )

.* ,$-. ) # ) 1 )*" $, ) )

*( $)

$( / 1 , $% 1*) ,- #/) #/$3 )

( . ., '$ - 0**, , ( ) . 3$.. )

# ) ' 1$'' ) 1*, ) . , 0 )

#

$% -.$';

'LW WRRQW KHW FRQȽLFW WXVVHQ

) ++ ,. ( ). ) ) /$. )' ) - .* ,$-. ) 0 ,#/, ) $. &*(. )$ .

Ę?Ę? | , #$. . maart 2017

) 0**,( '$" " 0 )" )$- ) 2,$- # 0'/ #. '$)" 1/$!.

# . 1 " 9 & #

) +,$06& ( , ( .

) , ) . # ) ' ) 3* '- 1 3 '!

!

Interview met Esther Stam van Studio Modijefsky

Interview met Esther Stam van Studio Modijefsky

!

$ " # % " ! ! % ! !# #

" ! % ! " " % % ! " % " " ! " " " !

Marieke Giele

Maarten Willemstein

Op de begane grond van een smal en diep pakhuis, midden in het centrum van Amsterdam, bevindt zich het bureau van Studio Modijefsky. Langs een wand van de kleine ruimte staat een lange tafel, waar zes vrouwen naast elkaar hard aan het werk zijn met de ontwerpen van nieuwe projecten. Het is een internationaal gezelschap, met ontwerpers uit Nederland, Frankrijk, Iran en Griekenland.

Sinds de oprichting in 2009 heeft Studio Modijefsky naam gemaakt met de uitgesproken interieurs van onder andere bars en restaurants door het hele land. Op dit moment beginnen de aanvragen vanuit het buitenland langzaam binnen te komen. Voor Esther Stam, oprichtster van Studio Modijefsky, is dit een bevestiging dat ze zich onderscheidt ten opzichte van andere bureaus. â&#x20AC;&#x153;Na mijn studie Interieurarchitectuur aan de Willem de Kooning Academie ging ik aan de slag bij DoepelStrijkers. Drie jaar lang werkte ik aan diverse projecten, maar uiteindelijk besloot ik een poging te wagen om voor mezelf te beginnen.

Zeker in het begin pakte ik alle kansen die voorbij kwamen met twee handen aan. Op deze manier bouwde ik geleidelijk een groter netwerk en een gevarieerd portfolio op. De diversiteit aan opdrachten daagde mij uit om voor alles open te staan, nieuwe ideeĂŤn te ontwikkelen en een eigen bureaufilosofie te vormen.

" ! $ "

Ę?Ę&#x2019; | maart 2017

maart 2017 | Ę?Ę&#x201C;

Interview met Esther Stam van Studio Modijefsky

De Remise Tollenstraat in Amsterdam-West deed sinds 1902 dienst als stalling en garage van elektrische trams. In 1996 verliet het Gemeentevervoerbedrijf Amsterdam het complex. Daarna deed het onder meer dienst als Amsterdams Openbaar Vervoer Museum. Sinds begin 2015 is in het gebouw het culturele centrum De Hallen gevestigd.

Uitgesproken interieur Langzamerhand kregen we steeds meer opdrachten voor het ontwerpen van horecagelegenheden, waarbij de vormgeving van de ruimte een belangrijke rol speelt. Daarbij is het van belang dat het ontwerp een verfijnde en eigen uitstraling heeft. Nu kleine barretjes en restaurants overal opduiken, is het voor ondernemers van belang dat zij meer opvallen in het straatbeeld. Dit dwingt hen om bewuste keuzen te maken waarvoor ze staan en dit uit te dragen naar de klanten. Ze breiden de menukaart niet verder uit, maar specificeren deze juist meer.

Dit vertaalt zich door naar het ontwerp. De ruimte krijgt een uitgesproken uitstraling die de gasten visueel prikkelt. Het interieur is daarbij een compliment aan de geserveerde gerechten, de herkomst van de producten of de ideologie achter het menu. Neem bijvoorbeeld het viscafĂŠ De Gouden Hoek, waar gasten langskomen voor goed bereide vis, een simpele kaart en een laagdrempelige sfeer.

Het interieurontwerp is gebaseerd op de bakstenen gevel en de raamkozijnen van het pand. De belijning hiervan is doorgetrokken naar verschillende elementen in het interieur, zoals de bar, de betegeling van de wanden en een messing scheidingswand met wasbak in het midden van de zaak. Op deze plek draait alles om vis en dat laten we op een subtiele manier terugkomen in het interieur. Door de tegels op de wanden en vloeren krijgt de ruimte de uitstraling van een ouderwetse viswinkel. Een opvallend detail zijn de tegels in de vorm van

visschubben op de wand en aan de zijkant van de tafels. Deze vorm komt terug in de lampen aan het plafond. Op deze manier sluit het viscafĂŠ zowel aan bij de fysieke context als de keuken.

Gastvrij ontwerpen Een centraal begrip in de horeca is gastvrijheid.

Maar ik ben ervan overtuigd dat dit eveneens een kernbegrip is in de interieurarchitectuur. Of het nou om een woonhuis, bus, restaurant of kantoor gaat, het is in ons vakgebied van belang dat we een gastvrije ruimte ontwerpen. Een uitnodigend interieur laat de gebruiker optimaal functioneren. Maar naar mijn idee draagt de contextuele inpassing van een ontwerp eveneens bij aan deze gastvrijheid. Als ontwerpers bepalen wij in welke mate een ruimte reageert op de historische, architectonische en landschappelijke elementen uit de omgeving.

Neem bijvoorbeeld het ontwerp van de Kanarie Club in De Hallen. Als verwijzing naar het oude tramdepot dat hier jarenlang zat, hebben we de oude rails ook door de nieuwe bar laten lopen. Met de materialen en kleuren verwijzen we op een subtiele manier naar de activiteiten die hier vroeger plaatsvonden. De meest opvallende verwijzing is de Pool Bar, die herinnert aan de tijd dat krakers in het lege tramdepot niet alleen een bar, maar ook een zwembad van regenwater maakten. Deze Pool Bar bevindt zich bovenop de keuken en geeft de bezoekers een mooi uitzicht over de gehele bar.

Hoewel dit zwembad geen water bevat, nodigen

Ę?Ę&#x160; |

maart 2017

het blauwe zitobject, de zwembadreling en de kussens in de vorm van een zwemband uit tot interactie. De ongedefinieerde vorm van de Pool Bar zorgt tegelijkertijd voor een flexibel gebruik van de ruimte. Op zaterdagavond staan de gasten hier te dansen, terwijl op zondagmorgen de kleuters er graag spelen. Iets wat ik nooit van tevoren had kunnen bedenken.

Internationale positionering Door de globalisering hebben we wereldwijd een gemeenschappelijk idee ontwikkeld over onze vormentaal. Een platform als Pinterest brengt verre landen ineens dichtbij en maakt op deze manier de wereld kleiner. Waar mensen vroeger geĂŻnspireerd raakten door de lokale vormgeving, krijgt de universele vormgeving steeds meer de overhand.

Tegelijkertijd geeft de globalisering ons nieuwe mogelijkheden tot samenwerkingen. Via het internet zijn onze ontwerpen wereldwijd te zien, waardoor potentiele opdrachtgevers van over de hele wereld ons opmerken. Op dit moment zijn we ons met Studio Modijefsky steeds meer internationaal aan het positioneren. We werken voor internationale opdrachtgevers in Nederland en ontwerpen interieurs in het buitenland. Voor de Amerikaanse hotelketen Kimpton ontwerpen we nu bijvoorbeeld het restaurant aan de Nieuwezijdsvoorburgwal in Amsterdam. De hotelgasten kunnen hier ontbijten, maar het is ook een plek waar de locals elkaar ontmoeten. Tegelijkertijd willen wij ook op andere manieren bijdragen aan het internationale debat. De huidige ontwikkelingen in de wereld stellen de gastvrijheid van verschillende naties op de proef. Wat aan de andere kant van de oceaan gebeurt, kan ook hier gebeuren. Dat vind ik zorgelijk. Als ontwerpers, maar ook als mensen, is het onze taak om na te denken over de manier waarop wij daaraan een bijdrage kunnen leveren.

Dat kan bijvoorbeeld op het gebied van gastvrijheid, meer gelijkheid en respect voor onze omgeving in zowel fysiek als sociaal-maatschappelijk opzicht. Nu we met Studio Modijefsky zo gegroeid zijn, denk ik graag na over een manier waarop wij kunnen bijdragen aan dergelijke maatschappelijke kwesties. Met mijn team van designers, die ik tevens als mens enorm waardeer, onderzoek ik graag wat wij daarin als ontwerpstudio kunnen betekenen. Op deze manier wil ik met onze talenten bijdragen aan een betere wereld.â&#x20AC;?

maart 2017 | Ę?Ę&#x2039;

Presenteer je aan vastgoedeigenaren Vastgoedmarkt Transformatieplein brengt jou als architect met vastgoedeigenaren in contact. Dit jaar richt het Transformatieplein zich op gebiedsontwikkeling. Hoe kunnen we lastige plekken in de stad weer levendig krijgen? Hoe toekomstproof is een gebied als maatschappelijke ontwikkelingen steeds sneller gaan?

Transformatie van het bestaande is noodzakelijk en moet snel en slim.

Architecten presenteren zich op Vastgoedmarkt Transformatieplein Meld je nu aan op Transformatieplein.nl

TRANSFORMATIEPLEIN 2017 OP PROVADA 30 MEI - 1 JUNI RAI AMSTERDAM

Rol van design

" " $

"

! "

$ $ ! " " ! !

RP Ę&#x152;Ę? Ę&#x160;Ę&#x160;Ę&#x160; ZLQNHOV HLJHQKHLG ! # ! " ! " ! ! " $ " "

" $ % "

maart 2017 | Ę?Ę?

Interview met Ad de Hond

Interview met Ad de Hond, vicepresident Store Design & Concepts van Starbucks .RȾH GULQNHQ LV YDQ RXGVKHU GH NHUQ YDQ RQ]H VWHGHOLMNH FXOWXXU +HW FDI« RS GH KRHN ZDDU NRȾH PHW PHON ZHUG JHVFKRQNHQ HQ MH GH ODDWVWH URGGHOV XLW GH EXXUW KRRUGH LV LQPLGGHOV YHUGURQJHQ GRRU JHVSHFLDOLVHHUGH ZLQNHOV PHW HVSUHVVRŢV ODWWHV HQ DQGHUH H[RWLVFKH NRȾHVRRUWHQ 6WDUEXFNV LV LQ GH]H FDWHJRULH HHQ KHHO SRSXODLUH HQ EHJLQW LQ RQV ODQG RRN DDUGLJ YRHW DDQ GH JURQG WH NULMJHQ +RVSLWDOLW\ VSHHOW HU HHQ EHODQJULMNH URO +RH JDDW GLW EHGULMI GDDUELM WH ZHUN HQ ZHONH URO VSHHOW GHVLJQ LQ GLW SURFHV" +DUP 7LOPDQ VSUDN PHW $G GH +RQG

Harm Tilman

ʐʎ |

maart 2017

(HQ NRȾHEUDQGHULM PLGGHQ LQ GH VWDG PHW HHQ ZLQNHO HQ UHVWDXUDQW $OV FRQVXPHQW NXQ MH GDDU KHW KHOH SURFHV YROJHQ

maart 2017 | ʐʏ

Interview met Ad de Hond

'LW LV HHQ ODERUDWRULXPZLQNHO ZDDU MH HWHQ DDQ WDIHO NXQW EHVWHOOHQ HQ QLHW KRHIW DI WH UHNHQHQ DDQ HHQ NDVVD 9DQ EXLWHQDI NXQQHQ PHQVHQ ]LHQ KRH GH NRȾH ZRUGW JHEURXZHQ 'H KLHU YHUNRFKWH 5HVHUYH NRȾHV ]LMQ VRPV PDDU HHQ ZHHN EHVFKLNEDDU

MH HHQ JRHG JHYRHO +LM VWUDDOW ZDUPWH

KRH ZH RPJDDQ PHW GH ERHUHQ YDQ ZLH

6WDUEXFNV ELQQHQ 'H ZLQNHOV ]LMQ ]R

XLW MH NULMJW DOOH DDQGDFKW ,HGHUHHQ LV

ZH GH NRȾH EHWUHNNHQ ZDW HU JHEHXUW

RQGHUGHHO YDQ HHQ EXXUW :H RSHQHQ

ZHONRP $OV MH NRȾH EHVWHOW ZRUGW ELM

PHW GH NRȾHERQHQ WRWGDW ]H LQ HHQ

RRN ZLQNHOV LQ HQ ELM XQLYHUVLWHLWHQ 9RRU

"

YRRUEHHOG QDDU MH QDDP JHYUDDJG .RP

NRS EHODQGHQ HQ GDDUQDDVW W\SLVFKH

VWXGHQWHQ LV KHW HHQ WZHHGH KXLVNDPHU

MH YDNHU GDQ ZRUG MH KHUNHQG =R ERXZW

6WDUEXFNV YHUKDOHQ RYHU RQ]H JHVFKLH

:H ]RUJHQ DOWLMG YRRU FRPPXQLW\

"

KHW SHUVRQHHO HHQ EDQG PHW MH RS

GHQLV RQ]H 6LUHQ HQ ZDDUYRRU ZH VWDDQ

WDIHOV ZDDU PHHUGHUH PHQVHQ NXQQHQ

DOV PHUN 2QV EHGULMI VWDDW YRRU RSHQ

DDQVFKXLYHQ

ʐʋ YHVWLJLQJHQ 1HGHUODQG KHHIW HHQ

XLWJHVSURNHQ NRȾHFXOWXXU HQ KHW ZDV

'H RPJHYLQJ PRHW SUHWWLJ ]LMQ ,Q GH

]RHNHQ QDDU GH MXLVWH PDQLHU RP KLHU

ZLQNHOV NXQ MH OHNNHU OXL RQGHUXLW ]DN

ELQQHQ WH NRPHQ 9DQ RXGVKHU JD MH

NHQ RS VRIW VHDWV RI DDQ WDIHOV ZHUNHQ

/RV YDQ KHW ORJR LV GDW WRFK YRRUDO

KLHU ]LWWHQ YRRU HHQ NRS ȼOWHUNRȾH PHW

HQ PHW HONDDU SUDWHQ -H PDJ ]R ODQJ

2S GLW PRPHQW KHEEHQ ZH RYHU GH KHOH

KHW JHYRHO GDW ZH GH JHEUXLNHUV ZLOOHQ

HHQ NRHNMH HUELM HQ HHQ NOHHGMH RS WDIHO

EOLMYHQ ]LWWHQ DOV MH ZLOW

ZHUHOG ELMQD ʌʐ ʊʊʊ ZLQNHOV =H YRUPHQ

ELHGHQ *HHQ HQNHOH ZLQNHO LV GH]HOIGH

YRRU RQV G« PDQLHU RP GLUHFW LQ FRQWDFW

9RRU KHW ZLQNHORQWZHUS KDQWHUHQ ZH

WH NRPHQ PHW GH FRQVXPHQW 0HQVHQ

JHHQ IRUPXOH RI FRQFHSW :H SUREHUHQ

!

ORSHQ RS YHUVFKLOOHQGH PRPHQWHQ

ORNDDO UHOHYDQW WH ]LMQ :H YUDJHQ RQV DI

(HQ W\SLVFKH 6WDUEXFNV ZLQNHO JHHIW

:H ODWHQ ]LHQ ZDW ZH GRHQ PHW NRȾH

VRPV PHHUGHUH NHUHQ SHU GDJ HHQ

RI PHQVHQ VQHO ZLOOHQ ZRUGHQ JHKROSHQ

%LM RQV NXQ MH MH NHX]H SHUVRQDOLVHUHQ

ʐʐ |

maart 2017

KHLG HQ LQFOXVLYLWHLW

Douwe Egberts heeft in Nederland inmiddels twaalf cafĂŠs geopend waar bezoekers hun vertouwde koffiemerk kunnen drinken. Van Leeuwarden tot Rotterdam en Maastricht zijn ze gevestigd op prominente locaties, vaak nabij het Centraal Station. Het merk, opgericht in 1753, brengt zo zijn product dichter bij de klant.

' % ! ! # ! "% % % # % ! $ " " " "! # !" !

$ ' !

'DW ORNDDO VSHFLČźHNH YLQG LN LQWHUHVVDQW

" # "

! " '

" $ $

% #%

$ " ! "

#!" $ " !" "

" #

# % !" " "

# $ " ! !"

" ! " !

!" ! % !

ČźHN WH ]LMQ :H ZHUNHQ PHW WZHH JURWH

YHUUDVVLQJ HQ YHUZRQGHULQJ XLW GH VWDG

#% # "

" ! !"

YHUGZLMQHQ

'H ZLQNHO LV QX HHQ XLWYORHLVHO

' "" !" $ "

"! " " ( #")

YDQ GH EUDQG"

' ' $ #

" % $ "'

" " ! %

!" ' $ !

# " " $ " $ $

! % ! ! "

! ' % ' ' ' " !

$ " " $

!" ! "% %

% ! " " # " $

! ! $ % !" "

"% $ $

:HONH URO VSHOHQ GH RQWZHUSHUV"

! ! ! $

ORNDOH NRČžHFXOWXXU 2S EDVLV YDQ GH]H

" " " " $

"% % ! $ " "

RQV EHODQJULMN .RČžH LV DO HHXZHQODQJ

" % " ! "

# " " $

$ ! " " ! " !

"

$ % ! %

" # ! % ! "

" % " #% ! % "

" " "

! " " ' ! ! !

" " & # " '

PRHW JHEHXUHQ :H KRXGHQ ELMYRRU

' ! #

! " " $ $ $

$ " "% ! "!

% " ! " $ $ "

" " maart 2017 | Ę?Ę&#x2018;

Interview met Ad de Hond

%LRJUDČźH Ad de Hond is sinds 2012 vicepresident, Store Design & Concepts emea. Hij is verantwoordelijk voor het ontwerp van winkels die zich onderscheiden door beleving, lokale relevantie en duurzaamheid. Daarvoor werkte hij zestien jaar bij Nike waar hij zich bezighield met de winkels, brand design en kledingontwerp. Daarna werkte als brand director bij Denham. Zijn motto: â&#x20AC;&#x153;Je gelooft in een merk en je gaat ervoor. Je hoeft een merk niet te begrijpen, je moet het voelen.â&#x20AC;?

*) $) ! ) "( -% "( %' $ " +"% ' ) - ( # ) ' % &" %$ GH GRQNHUH KRXWHQ EDU HQ ȽXZHOHQ JRUGLMQHQ YHUZLM]HQ QDDU GH KLVWRULH YDQ KHW 'DPUDN

( " ) $ , ) -% $ (& $ ' $ , %$(

#() ' # $ %$ $ $ %$), '&

$ & $ $)( % $ ) %%' *$ & ((

+ $ ()% )%) " #& $ + $ % '

" " + ' $ ' '$ # ! $

)' ) $ #) ), )%) - ( , ! $ $

' % $ *, $ " $ *()'

'%%$" $

%$), '& '( $ &" $ % # $( $

(" $! " ! + $ '%%)) $

+%%'* )

- , $ $ - ! , ' $ -

ORFDWLH :H PDNHQ ZLQNHOV YDQ Ę?Ę? WRW

- )) $ $ , ' ' !%#) & ( (

Ę&#x152; Ę&#x152;Ę&#x160;Ę&#x160; YLHUNDQWH PHWHU

'+ $ %$), '& $ - ( # ) (

$ +%%' '" ! # ) ' " $ $

%$- , $! "( + $ $ $% $

% ) ' "" # " - " $ * )- $ $

$ $ & $ +%%' " # )

&" () ( %*) ( %*) () " ( () " )

, ) , $ % $ # ) $() "" ) (

$ % *# $ $ % , '!) %!

# ) ' " '* ! #% ) $("* ) $

'$ $) ) ' ) + &'% ( )

,Q 6HDWWOH KHEEHQ ZH HHQ NRČžHEUDQGH

% $ , + " # ) !*$() $ '( *$()

GH SUHPLXP NRČžHV GLH PHQVHQ KLHU

+%'# + $ # ) # ) ' " $ !" *' $

' # $ $ () %& $ # ) $

' $ ) $ - " $ $ , $! " $ (

' $! $ ' " ! # ) ' " $ ,%' $

' & !*$() $ + '" ) $ & ( (

, $! " $ ' () *' $) "( %$(*# $)

$ ) () $ ' , '! $ %%! + "

%+ $ $ %& $ #%% ' # $ ' %*

'+ $ ,%' $ , '!) ! $ $ $

!*$ ' ) " &'% ( +%" $

# ) %$ %$), '& '( , $! "

# !) $ ,%' ) ) %*,

, %'! $ $ %! % -*"" $

%& & %" ( ( ' %&

$$ $!%') +%" $ ( " $ %&

'" $ ( ( $ *")**' )

%# ) (# ! - () ( + ' '

!% () ( &" %$ + ', () $ '

) - * " ! %& # '!) + $

$ - () %$), '& '( $

%$), !! ") $ # $( $ ' %%' # '

) '" $ ( &%" '" $ ( &

$ ( " ! $ () ( # ' %& "! '

' ) ) $ $ $() + '(&' %+ '

+ $ %$( + ', ) $ -% $% #

) # * " ' ) + $ ()% " $

' %%! "( , $ , $! " %& $ $ $

Ę?Ę&#x2019; | ' ) ) maart 2017

!& !* + !&& & & * '& & $' $ '& (+ . &+ % &* & 1! & + -! *' ! $ % ! & )- ) & + $* 1 '( ) !* 1!"&

(HQ YDQ GH JURRWVH ZLQNHOV RS HHQ OXFKWKDYHQ PHW ʎʎʊ YLHUNDQWH PHWHU +LM EH]LW GH JURRWVWH EDU HQ GH JURRWVWH FRPPXQLW\WDIHO 2S HHQ ZDQG ]LMQ GH NRȾHERQHQ DOV ZDUHQ KHW GLDPDQWHQ XLWJHOLFKW +HW -')%+ & ),*+(,&+ + %! & - & #+ '( !( '$ & + *+ ) !1! ) & -' $ - & ),*+

'') #$!% + " $ - )* !$$ & & . )% ) $ & & )!&# & % &* & &, &% $ $! - ) #', ) &# & '# 1! " - )* !$$ & !& 1' + & %!& ) 1' + ) &# & '')+* 1!"& % &* & 1 $ '( 1' # & ) - )* !$$ & & !& ! * *( $ & )!& ''# & $ & )!"# )'$

,,)+ !* $ $ & )!"# & + .') & ''# -'') "'& % &* &

'+ &, +' *$'+ & . & '( +) !+! * % ) !# - ). + + + &! # & )% !&&'- +! $ & )!"# ) .') & . )# & !"-'') $ $ % + ' !$ ) ) 0 &#1!" + &! # & ! !+ $!* )!& #,& " )-'') 1') & + GH NZDOLWHLW YDQ GH NRȾH DOWLMG VXEOLHP !* & &! + % ) &# $!"# !* - & & ( )*''&

*+') * 1,$$ & $!"- & . &+ ) #' % & % &* & * % & , % &* & 1'- $ '( ! !+ $ & +. )# & ' & .') & .!&# $* %!** ! & &' . $ $ & )!"# ) ! + -'') &! +* '( & & ''# & ) ZLQNHOV NRȾH RI HHWJHOHJHQKHGHQ LQ ,& .!&# $* + .') + *+ * % ) & % &! ) '% % &* & & " + !& & & & '&& +! % + 1 + % # &

&! ,. + ) , #* % + * )- ) !& ,. !+ + & *+ + &')% $ **')+!% &+ ''# & YROOHGLJH 5HVHUYH %DU ZDDU SUHPLXP NRȾHV ZRUGHQ JHVHUYHHUG YDQ NOHLQH SODQWDJHV +LHUELM PDNHQ ZH ),!# - & -!" - )* !$$ & % + ' & $ # $ *() **' % / !( '& ',) - ) & ) & ) **

) !+ + maart 2017 | ʐʓ

Domotex verkent nieuwe richtingen

Domotex verkent nieuwe richtingen

(+!-!* !$+-!* /+/ ! )!!./ 1++- ! $ * (%##!* ! !(!)!* /!* %* !!* %*/!-%!0- !!( +*/ 2!-,!-. 5%!* 1(+!-!* (. 1-%& ./- /! +* !- !(!* 1 * !!* %*/!-%!0- !/ ./!-!+/4,! % !!

1 * !!* #+! ! 1(+!- %. )!!./ ( * ++' !!* $+0/!* 1(+!- +" %!/. 2 / -+, (%&'/ , ! +)+/!3 1!-'!* !* 1%&" &+*#! +*/2!-,!-. *%!02! -% $/%*#!* %* $!/ +*/2!-, 1 * 1(+!-!*

! !-!!* 5!/ ./ ,,!* +, !!* 1(+!- !*

-%* 1!- * !-%*# +, *!-5%& .

!!* !%#!* !3,-!..%! '-%&#!* ) -

+)#!'!!- %. !!* 1(+!- !!* - $%/!

1- #!* 2! +*. ./!! . )!!- " 2 - !*

./!! . )!!- #!(%&'!*%. 1!-/+*!* )!/

/+*%. $ !(!)!*/ / &! *%!/ '0*/ 1!-

$+! !(!)!*/!* 2+- !* #!) '/ !*

$+0/ !* -1 * "!%/!(%&' ( *%!/ )!!-

)%& !* !* 2 -)!! &! (/%& %* *- '%*#

2!('! ) /!-% (!* -%* 5%&* 1!-2!-'/

5%&* /! +* !-. $!% !* ++- ! ,!-"! /%!

'+)/ * $!/ +*/2!-, !-1 * %. ( *#!

!#!(%&'!-/%& 2+- !* 2! +*. !20./

/%& 2!%*%# * $/ !./!! ) - /

1 * ! !*+-)! %), / %! !!* 1(+!- ' *

!!* $+#! #- * %)%/ /%! )+#!(%&'

!#%*/ *0 /! 1!- * !-!* 5+ (%&'/ 0%/ !

$! !* +, !!* %*/!-%!0- ./ ! #!

+ $! &! ( )%* /1(+!-!* %! !-0%/ 5%!*

+)+/!3 ! 1(+!-!* !0-. %! !#%* %/

1+!(.%* -0''!* %! 1(+!-!* +,-+!,!*

(. $+0/ '0-'1(+!-!* (. !%'!* !* 1%*4(

& - %* **+1!- 2!- #!$+0 !*

2+- / ++' ! 1%.0!(! ' */ !( *#-%&'!-

(. !/+*

(. '%* (%!, %' +, 1%!. 1 * !!* +'/!-

* $!/ +*/2!-, 1 * 1(+!-!* # / -!

*2%((!'!0-%# )+!./ %' /!-0# !*'!*

#! 0-!* ! !('! 1+* !!* */ (

/%1%/!%/ ./!! . )!!- !!* -+( .,!(!* )

* ! ,-%&.1- #!* %! 2! !*%#! & -!*

'!-!* $!!* !* 2!!- +, '+'+.) //!*

/ /! +* !-./-!,!* $ ! +-# *%. /%!

%! ! ) '%* 0./-%! $!!"/ !-!%'/ %.

#!(! !* . )!* )!/ ! +-# *%

! -! !* !* %' 1!-#!/!* $!/ $ (.

1 * ! +)+/!3 ("-! + 7 !-(% 0%/

.!!- !* * !-. * &! 5+0 1!-2 $/!*

%' )! #+! $!-%**!- /! ) '!* )!/

#!*+ %# !* !!* +0*# !.%#*!-.

# / $!/ %* !5! %* 0./-%! &0%./ *%!/ +1!-

Harm Tilman

,( /1+!/!* !* '+'+.) / 1+!( &! +* !-

2+-'.$+, #!+-# *%.!!- +* !- !

&! 1+!/!* !* 5+0 $!(,!* ,( /1+!/!* /!

#!(!% %*# 1 * /!" * %!5 , $!/ !!-./!

' *.!* %! %/ 1++- $!/ '+5%&* %! / !

1++-'+)!* " $!/ ! $/ #!$+(,!* $!!"/

#!5% $/ (%&'/ 1!!( 1 * ! %**+1 /%! %*

)!!./ ,+,0( %-! '0*././+"'+5%&*!* 5%&*

2!!/ %' *%!/ ) - $!/ 5+0 * /00-(%&'

! 1(+!-!* 0.%*!.. +1!- ((!. /! # *

! ,+/!*/%!. 1 * $!/ ) /!-% ( !* !

%! )!/ !!* $+0/(++' %& %! !* !!*

'0**!* !( # " $!/ )! !!* #!1+!( 2 /

!$ (1! +1!- -! /%1%/!%/ ! )!!./!

+) %* /%! 1 * ! #!2!*./! !3,-!..%!

$!/ %. +, !!* 1(+!- /! ./ * !* 2 / $!/

1!-*%!02%*# 5%/ /+ $ 1++- ( %* ! ) *%!-

$+0/ )!/ $!/ )%*./! #!( 1++- +* !-

!/!'!*/ +" &! +, , -'!/ / ,%&/ +" 1++-

2 -+, !!* / ,%&/ ( )%* / +" * !-

$+0 '0*././+" %/!%* !(%&' (%&'/ $!/

)%&* , -/ !!* '+'+.) / (++,/

,-+ 0 / 2+- / 1!-2!-'/ !* #!(!#

!./! '0*././+" '+5%&* $!/ '+5%&* /! 5%&*

(! $/. %* !*'!(! #!1 ((!* 2+- / *

$/ !./!! * ! 1- # +" $!/ -

/ &! *%!/ 5%!/ +(#!*. ! 2%/.!-.! +*/2!-,!- ("-! +

%& # / +) !!* 00-5 )! ,-+ 0 /%!

7 !-(% 5+0 !* +*/2!-,!-. 5% $ /!#!*

(. &! +,#-+!%/ ! 1(+!- *!)!* 2!

+) / $!/ / /%!(! !(!)!*/ $%!-)!! 1!-

./!! . )!!- (. !!* 1 *5!(".,-!'!*

%!/ )%* !- 1!-- ..!* %. / ( )%* /!*

(+-!* # / +(#!*. $!) %. $!/ 0%/!-) /!

#!#!1!* * ! ( /./! & -!* /-!! /

1(+!-!* /!#!*2++- %# * 02!(%&'. *+#

!( *#-%&' 2!( 1(+!-!* )!/ , /-+*!* !*

/ #!1+!( / ./!-' %. 1!- +* !* )!/ ! / /%(%/!%/ 1 * $!/ 1( ' # / 1!-(+-!*

!5! +*/2%''!(%*# )+!/!* 1!-5!//!*

-!(%8". /! +*/2!-,!* %! ! 1(+!- !!* ./-0 /00- #!1!* !* ( /!* )!! +!* %* $!/ %*/!-%!0- +' #!5+* $!% 2+- / !!* !( *#-%&' %..0! ( 0. 7 !-(% , ! !0-. 2 -!* / ( 1 * %*.,%-!-!* ! ,-+ 0 /!* /! 5%!* 2 -+* !- (+/!3 (++-%"4 %#% (!/ + / ,%&/ % + % + 0- !* 0- 1+(0/%+* !-+ !* 12++ . +' ! ,-+ 0 /!* 1 * +- + .,-%*#!* %* $!/ ++# + 5%&* %* ! -)+(!0) + . $ (!* 1 * + +*!* 1!-2!-'/ !* %. ! ,!- !!* ,1 1(+!- 2 -%* #!!* VFKDGHOLMNH VWRȻHQ PHHU ]LWWHQ HQ GLH )%(%!01-%!* !(%&' 2+- / #!,-+ 0 !!-

* ! 2+-'.$+, 1 * %!/5 2!- !* ! +*/ 2!-,#-!*5!* * -0''!(%&' +,#!5+ $/ ! +*/2!-,1(+!- ++ ( ..% ! 1 * -/$2+-'. %. * 02!(%&'. 1 * !%'!*$+0/ /! +* !-. $!% !* )! ! *'5%& ! 1++- $+0/ /4,%. $! '(!0- +*/- ./!*

Ê&#x2018;Ê&#x160; | ! - $%/! / maart 2017

(. &! +1!- !!* 1(+!- (++,/ ( / &! .,+-!* * ! &+*#! ! !-( * .! +*/2!-,!- ( . 0%'!* $ 5% $ " #!1- # $+!

##& , - ( & " ( " ) ( ' #)( ! & *# ( ## -# " $ " " - " + ( & * '( " )"" " #$ & #" & &#" +#& "

" ( &!# )! # * " #& # - " ! " ' " * " FDFDRERQHQ WRHJHYRHJG 'RRU GH VFKLOOHQ LQ KHW HȻHQ PDUPROHXP ( '(&## " +#& ( ))&- ! + ( ( - ( & ! (

+)'( #* & " * # & ##$( #"(

+#" + - ! ( '( " " " ! &! & "

+ &$ " * # & #$ - + " "

* # & " " ' #" &-# ( #

& &( " $ ' " " ( + &

#$ - * # & " ! ( )& )"( + & "

( &) &( " #) '( (

" " # * && #"(& '( & " )& "

#" )& ' #"(+ &$ & )&

*& " & ') ( ( " " ##&

( #" &-# ( #"' %) "( '

'( "! ( & " ( #! " & "

* " ( ( ( ! "' " " (# " ! "

! ( ',"( ( ' ! ( & " + ( -

! ( " '( " #! " ( +#" " *

"(& & " * " ( & /& "

" " & ) - " " " '" & * "

" - " )+ () (( " " )"" " * & )& " $ (&#" " " ( ( # ( $ ( +#& " * &+ & (

+##"$ * & " & " ( - " #

#$ " # " ! " & (& "' ( '

) (' "" ! "" #" &-# (

)"( ! " ()'' " - ( " &

( $&# ) ( $&# ' " + ! &!

! ( & "

(#( " ( ! " & "( & '' "( & ') (

( #(' )# " & ' " & '(,

( " ( " * " * # & " ' '( '

&ROH GDW VLQGV Ê&#x152;Ê&#x160;Ê&#x2039;Ê&#x152; EHVWDDW QDP

! & +#& " " ( "+##&

&- ) * " )&( + (( &' '

" & " ( ( * ! "' $

"'$ & ( *##& ( #"(+ &$ * " "

&*##& ' * & #& " " *&#

* # & - ) ('(& ( #* & + " "

- # " # + & + & )"(

- * # & '$ ( ! ( ( * &' "

* " " - 0 & (1

* " * & " * " ( "

( #" &-# + ! #$ ! #* & ' "

' #"(+#&$ " #$ * & " & " * "

* #* " & ( " ## * ") ( (

$ &'$ ( ( ! ( - ! & " (

## $)"( * " ))&- ! # & "

& "' (#& !#(( " #$ #"

+#& " ") & & (#( * & * &* "

& ( ( maart 2017 | Ê&#x2018;Ê&#x2039;

Domotex verkent nieuwe richtingen

" ! ! & # & ! ! " ! ( ! !

$ # $ $ ! ! " ! ! ! ) "! * # " # ! &" & & $ ! ! # " ! # # $ ! # # $ & $ ! ! # " ! !$ ! & % ! ! $ # & ! ! & # & # & ! * $ ! ! # # $ ! $ ! ! ! ! ! "$ "! ! # # ! # ! ! ! ! $ ! " # $ ! !

" # # ! " # & !$ ! ! # ! !

Ę&#x2018;Ę&#x152; | ! ! maart 2017

Op de ArchitectuurbiĂŤnnale van VenetiĂŤ in 2014 introduceerde Rem Koolhaas met zijn tentoonstelling â&#x20AC;&#x2DC;Fundamentalsâ&#x20AC;&#x2122; reeksen constituerende onderdelen in de architectuur, zoals deuren, plafonds en vloeren. Hij richtte zich daarmee niet op architecten, maar op de architectuur zelf, en de geschiedenis ervan. Deze inzet werkt door tot op de dag van vandaag.

!

!

maart 2017 | Ę&#x2018;Ę?

Katja van Roosmalen

Natuurlijke uitstraling

Levensecht geprint

Speels effect met vilt

2QODQJV RSHQGH 0ส ฦนว ว ว % (% " ' % ( ' # ! $%#

( %' ) "+ ) # % " ,#" % & ' ' ' $ %&#" & %

" & " % #!) ' # '

YORHUHQ PDDNW YDQDI ส ส P 'DDUQDDVW SULQW 0ส ฦนว ว ว #$ # % &# ('

) " #" %& ##' ) ' ! "' "

ส ส ส GSL +HW UHVXOWDDW LV OHYHQVHFKWH SULQWV $UFKLWHFWHQ ELHGW KHW HHQ

,#* #$ ) # % &

'## #! " ) # % " ' #"'* %$ " $ && "& " "

* " ) %* % ' ("" " *#% "

" %#(' " , " !# ! % ## ' ) %* % " ) " ) % ' "

' "#" *#) " ! ' % '

'RRUGDW 0ส ฦนว ว ว !# ' #! &$ ' %( "

' #, % ' ) !# "

#$ '% "&$ % "' ว ว ฦถ & " #) " " # & %!

##% ' ' #$ ) ! " % " &" " " *#% " #" %& ##' ) %' * " " ) # % " " ' ) &' $ '%#" " ##% &' % ! " % " ## #$ # &' & ! ' % $ ' ("" " *#% " ##% ' & #) % " ##% % ' $ " #"'&' ' " % ! "& #"

Nieuw uiterlijk voor akoestische panelen

%(+", "'%# ( % #" " & #$ (&' '+$ +$ & " ) % "' "" " #$ (&' & % ( & &#% % " $ % #% % " # %# $ " " ! ' " &$ ( ' % #!) ' ##% ! ) " " $ &' %# ) " $ '%#" " # $ % #% ' & %#" " " "

%# ) " ' % ) %&$% " " % ##% #"'&' ' " #$ ' ## ! " %

Vilten plafondsysteem

YDVW OLMQHQVSHO 'RRUGDW HU WZHH VRRUWHQ ส ส ส PP SODQNHQ ]LMQ ส HQ

#" ) %' ,#* ("&' & &' " $ ') # % "

ส PP VOHXI LV KHW PRJHOLMN PHHUGHUH SDWURQHQ WH YRUPHQ

' & " ,#" % " '((%

De dunste en dikste

%( ) " &$ ! ' % " #"'&' " # &' & #$ #&& " " ! ' " ,#" % % ' % +$ ' %(+", %( !' '(&& "

% " ว ว ว ส ส PHW HHQ GLNWH YDQ ส ส ส PP HQ GH ว ว ส ส ส PHW HHQ

$%# ( ' (" &' )

GLNWH YDQ ส ส ส PP 9ว ว ส ส KHHIW KHW EHGULMI DO ODQJHU LQ KHW DVVRUWLPHQW

&'%( '((% " , ' ( '&'% "

! % & 2 "( % &' & ! % ' *#% ' #$ ((%, ! " #&' "

! " ' ) ' ##% & " %&

ศผFLยญQW ERXZHQ ล HHQ NDQDDOSODDWYORHU GLH VWHHGV PHHU DDQGDFKW NULMJW

*#% ' , " & " "'% % "

1LHXZ LV GH ส ส ส PP YORHU 'H]H YORHU LV JHVFKLNW YRRU XWLOLWHLWVJHERXZHQ

%#" &'# )##% " ! ( % !# &&# % & " %( &)##%* %$ " 0"&$ % % ##% ' $%# ( ' " & " %& % / % ("' % #( & % ' '(% ' $ #" ' )# "& " ! ' !# &' *#% " %' '. ' & " !# ( % ) ' " $ #" &+&' ! ! ' ,#* # # &' & & "'% ) &( " & $$ "

ส ส | % ' ' maart 2017

Het totaalkunstwerk van Arno&Iris (bekend van de â&#x20AC;&#x2DC;Horn of Plentyâ&#x20AC;&#x2122; in de Markthal Rotterdam) en Hans van Bentem (bekend van onder meer zijn kroonluchters uit de â&#x20AC;&#x2DC;Flowerbombâ&#x20AC;&#x2122; campagne van Victor & Rolf) is een ode aan de Amsterdamse grachten: de penselen van Rembrandt, de talrijke verdronken fietsen, zeemanstattooâ&#x20AC;&#x2122;s, de symmetrie van de Amsterdamse herenhuizen.

Kunst in de Beurspassage

# ) )'()' + & # '% !' %! ('( * # ( )#'(+ & "'( & " &'$ % # )&'% '' # "'( & " '% !' - # $% (& ( $# ! " # & * &* & $$& # (( &$ ! ''() $ # *$&" # # ! # & $# & ! * # ( 1 ' "( )#'(+ & 2 * # &#$ $ # # & ' $' " # #' * # #( " + # '% !' - # # ! !' #( & ! " '% !' -$ !' # *$& )+ + & # " ( *$$& & # # ( '" & # ! '% ! ' # & 0# $% ! # # & ( $ #(& ! % # ! " ( # + &'- # (+ ! *$&" '" !! & % # ! #

GeĂŻntegreerde technologie

- ! # - # ' # $$& " ! * # ! '( # # '( ! * # $"! # & ( ())&

# & '% !' ' # '( # #

-$# ' ( # )+ %! $# ','( " * # &"'(&$# ! #

' ' # & ( !' $* & #

$!)( $#' ( # )+ $# %( ( $%!$'' # # + &" ( # '

# & & # ($ *!$ &

! " #( # # &' # & ( )## # +$& # # # )+ ( #$!$ 0# " ! ( #( & & # - # -$ ( # '(& %! $# $#('( ( # # ! # '&$$'( &' +$& # $& # ' & # & ' ' (

Voor wand en plafond

&" ()& # * # % &(# &' ' *$$& $% *$&" # + & # ' ! ( &

"$#$! ( ' # ( %! $# ','( " )## # * &! ( # # !) (

*$$& # # !$- #( & ! $%!$'' #

& $ " * # & ! ( / ' # $)(+$! " #(% # ! ( ' ' " # & ( " ( # Ç&#x192;ĆźÇ&#x2026;

Gietvloer in gemeentehuis Purmerend

& ' ) " '$! ( %! (

& $ " % # ! # - # ' (

*$$& %! $# # + # ($ % '' # #

#! # ' + & ( " #( ) ' * # )&" & # *$$&- # * # #

# & #$* ( %&$ ( # + & " ( #

0DUOLWK YORHU 0DUOLWK LV HHQ FHPHQWJHERQGHQ JLSVYORHU GLH YRRU Ę&#x201C;Ę&#x201C;É&#x152;

% & ( % # ! ( # $

+ * & # - ( " & $$ " &" &" ! ) ( ( ! #' " # # # &) '

Blikvanger

) ( & " ' # )'(& (*!$ & ' $$& # $$& ! )&

' ( *$$& # )+ $)+%&$ ( #

+ & $$& '! ( # ( - ( & ' &! ( (*!$ & +$& ( !(

$ )!$ $&" ' # #- ## $!! ( + # % # ! # * # &$ $&"

PHW WKHUPLVFKH HLVHQ YDQ 5F Ę&#x17D; Ę?

RS PDDW RS NOHXU JHPDDNW 'H NRJHOGUXNYDVWKHLG LV QD Ę&#x152;Ę&#x2019; GDJHQ

'H SDQHOHQ ]LMQ YHUNULMJEDDU LQ Ę?Ę&#x160; YHUVFKLOOHQGH SDWURQHQ ]RZHO PHW

WRW 5F Ę? Ę&#x160;

FD Ę&#x2019;Ę&#x160; 1 PP

# $% # !' ( '(&) ())& ' ' +$& ( *$&" $$& # Ç&#x20AC;ơƚ

'( ( ) ( & , ! " ( & ! $ +$& # & '('(&$" # ) ( ( % (

( &" ' %& '( ( "$ ( +$& # ! &# '( ' ( % # !

%! ( - & ( # $! $ +$& ( + & ( " ( # %$ & $ ( # $ $$ ! #'!

& ( ( maart 2017 | Ę&#x2018;Ę?

Met wol van haar eigen kudde schapen en plantaardige kleurstoffen uit haar Friese heemtuin werkt kunstenares Claudy Jongstra aan vilt. Ze heeft naast kunst wandvullende autonome kunstwerken gemaakt voor het Fries Museum, het Provinciehuis te Leeuwarden, de Openbare Bibliotheek Amsterdam en het Museum of Modern Arts in San Francisco.

Natuurlijke uitstraling

Fraai gelijnd

$ # & ## # - # " " ' & $ ($

" $ ' " $

" , " " "% $ & %' " & $% $

# # $" $

$ $' " * #% $ $' $" #$ " %"

$ & # # $%%"

& "' & $ " #% $ $ # $ $ $ $ " $ %"

%$ & " $ ' "

' " # " %" % # " #$ * &

' " $ " , " " #$" # &

$ # * $ " " $ * " ' $"

& "# %" $ $ & $ # $ " % $ " # " $ $ " # ' " $ $%%" % $#$" & "#$ " $ . & " * & " " DIPHWLQJ Ę&#x2039; Ę&#x2019;Ę? [ Ę&#x2039;Ę&#x17D; Ę&#x152; FP

Prefab verdiepingsvloer

' * #' " * & "* & ) " $ " & "

* " " " & " #& " # $ #$ $ ' " " " $ ' " $ " $ $ " & " %' $# " " " #

$& #$ %' %"

Scheidingswand reduceert het geluid met 85%

& "' " %' $#

& " $ " $ # " #% $ $ " " ' $ $ *

#$ ' # # # %%" * $ ' " # $ ## 0 " $

Chique plafondrenovatie

& "# % " # 0 " ' " & " $ " (

$ " # " * " $

%#$ # $ "% & #$ &

' # %' % $

#)#$ # " " #

& & "# " $ * &

!% ## " & $ # & & " $ " & $ & " #$ # #

$" #$

# * * & " " " $ ' $ $ ' "

#$ # ' # & "*

- $ " " & " $ "% $ ' "

& " #$ & #

KHEEHQ VOHFKWV Ę&#x152;É&#x152; % $ ' " " $ " $

& " " # % #" %

* " ' " #

Ę&#x2018;Ę? | " $ $ maart 2017

WLH YDQ Ę&#x2019;Ę?É&#x152;

Van zuiver scheerwol

0HW QDPH YRRU HVWKHWLVFKH GRHOHLQGHQ OHYHUW 1HYLPD EY HHQ ʋʊʊɌ ]XLYHU ZROYLOW RQGHU GH QDDP 1HYLPD 'HVLJQYLOW DžNJ 'LW YLOW LV JHPDDNW YDQ ]XLYHU VFKHHU ZRO HQ GUDDJW KHW NR NHXUPHUN 'LW YLOW LV VWDQGDDUG ʋ PP GLN PDDU DQGHUH GLNWHQ ]LMQ RS DDQYUDDJ WH OHYHUHQ (HQ DQGHUH YDULDQW LV GH 'HVLJQYLOW ǀNJ šXQLŢ 'H]H LV RRN YHUYDDUGLJG XLW ʋʊʊɌ

Sterk absorberend

ZRO PDDU LV VWDQGDDUG ʍ PP GLN HU ]LMQ RRN HQNHOH NOHXUHQ LQ ʌ HQ ʏ PP OHYHUEDDU

6WHUWHNW KRXWZROFHPHQWSODWHQ ]LMQ ʋʊʊɌ

Geprinte panelen

JHOXLGVDEVRUEHUHQGH HLJHQVFKDSSHQ ZDDUGRRU ]H GH DNRHVWLHN SR

VLWLHI EH±QYORHGHQ 6WHUWHNW KRXWZROFHPHQWSODWHQ NXQQHQ WRHJHSDVW

&KURPD/X[H YRRU]LHW SDQHOHQ YDQ ELM]RQGHUH SULQWV 'RRU PLGGHO

ZRUGHQ LQ ]RZHO YHUODDJGH DOV QLHW YHUODDJGH SODIRQGV 2RN ]LMQ GH SOD

YDQ G\H VXEOLPDWLH ZRUGHQ GH EHHOGHQ YHUZHUNW LQ VSHFLDDO JHFRDWH

RSSHUYODNNHQ %LM GH]H WHFKQLHN YHUDQGHUG HHQ VWRI LQ HHQ JDV ]RQGHU

RRLW HHQ YORHLVWRI WH ZRUGHQ &KURPDOX[H NDQ GH DIEHHOGLQJHQ SULQWHQ

EUDQGFODVVLȼFDWLH JHOXLGVDEVRUSWLH HQ WKHUPLVFKH LVRODWLH

RS DOXPLQLXP ǀƷƹ VWDDO KDUGERDUG HQ QDWXXUOLMNH KRXWVRRUWHQ

Flexibele wanden bij Enka

,Q ««Q YDQ GH EHZDDUG JHEOHYHQ IDEULHNVSDQGHQ YDQ (QND LQ (GH KHHIW ƵDžƸƸƷljƸƿƷ GH PHHWLQJURRP YRRU]LHQ YDQ KXQ ȽH[LEHOH ZDQGRSORV VLQJHQ =R PDDNW KHW EHGULMI LQ HHQ KDQGRPGUDDL YDQ ««Q JURWH PHHWLQJURRP WZHH NOHLQHUH YHUJDGHUUXLPWHQ 'H PRELHOH SDQHHOZDQG LV DIJHZHUNW PHW DNRHVWLVFK YLOW PHW GDDULQ KHW EHGULMIVORJR

Veel licht bij Niverplast

ǂƶƾƹǂǁ DžǂƶƾNJǂǂƿ OHYHUGH ʋ ʏʊʊ P Džǂƶƾƹǂǁ

SURGXFHQW YDQ YHUSDNNLQJVOLMQHQ YRRU GH YRHGVHOLQGXVWULH 'H KRJH PDWH YDQ OLFKWUHȽHFWLH ʅʒʑɌʆ HQ GLȻXVLH ʅʓʓɌʆ

/ ZDDUGH ʓʎ ʏ ]DO OHLGHQ WRW HHQ RSWLPDOH YHUVSUHLGLQJ HQ ZHHUNDDW VLQJ YDQ KHW OLFKW LQ GH NDQWRRUUXLPWHQ 'LW OLFKW LV DINRPVWLJ YDQ LQ GH SODIRQGV JH±QWHJUHHUGH ELRG\QDPLVFKH OHGYHUOLFKWLQJ

maart 2017 | ʑʑ

Superwit oppervlak

&'%( '((% ) ! "(* ! *"% ' &' & , ' % % % !") ' & % "" ! (* "(* , ! %" ((&' ' % ! & '"! ! &' # ! !' ! *"% ! ' , ! ' % "" % ' % ! ' % !

GLH JHOXLG UHȽHFWHUHQ HQ GDDU ""% * ! % ! ! ! #% '' " &' "! ! ! ! ! ( ' " &' % & , ") % " ( & &"% % ! !& ## ! & ! &' ' & '" )" * % ! ! % ! ! ) %&'%"" ! ) ! ' ," & " "! #&

0

" "! 0 ' "% .!' ' * ! !' , ! ! % )"% ! " & ! # "! !' )""% (% * '' % !

ZLW KHHIW KHW HHQ KRJH OLFKWUHȽHFWLH HQ PD[LPDOH OLFKWGLȻXVLH «Q HHQ ODJH !& % 1 %! &' ) ! % ' ' ! ! ' / ' ' "" "# '" " &' / "" ' % ! ! & ! %" &# ' (! ' % (,

") ! , ' ' , ) ! ! !

' ) % ! ! ) ! ! ' )

)""% " "! ! ! * % ! "

" "! # &' ' ! "## %)

!) " "# " &' 1

' ! "## %) ' "!'* !

! %&' !&' !' '" )""% (!

0 ! & ! &(# %* ' "## %) ZDDUGRRU ʒʑ SURFHQW YDQ KHW OLFKW LQ

&+&' # "! & 0 ' ! !

%"' " ' ' )""%, ! %

3ODIRQGHLODQGHQ ]LMQ G« RSORVVLQJ RP

%( ' *"% ' * % '&' ' / !

&' & ) % % ' "!& "" )%

' )""% " ! ' % ! " "!

FRPELQDWLH PHW HHQ OLFKWGLȻXVLH

" , * % ! "" " * &

! ( ! "!'&' ' " )

YDQ PHHU GDQ ʓʓ SURFHQW HQ HHQ

)""% # "! ! ! ! % !

( &"% % *"% '

!& % / ,"% ' %)""% '

)""% ! & % ' '((% &

! # % % ! & ""% "!&

HU ZHLQLJ OLFKW YHUORUHQ JDDW «Q HHQ

' % &# ' )""% % ' % &'

! % '"! %," ( ' )" %

! ! ' "!'&' '

!& ## ! ) ! # ! ! ! ' %

%! &' & ' !' &' ' & "## %

! (% ! ! ! ! *"% ! ! '

! % & ! % ' ' ! &' !

! # "! &1 ) %' ' " ! $(

) !)"( ' % ! ! ' !

! % ) % "% ! , * % % !

") ! % ' ! ! %

" " &'" ,( % 1

«Q KHW WRHSDVVHQ YDQ EHWRQNHUQDF

' " "! #& & ! ) ! ! "" ' ! ' !' '" # &' # "! ! ! ") !

0 ") ! ! ,( ! # "! ! ! / '& & # &' & ! " %! )"% ) ! / &' ' & * % '" )" ! ! ! !'""% " "!') ! &'%( ' )""% ""% ' &# ! ' ! % ) ! "# ! ! " ' " ! % ! ) ! ) %& ! )"% ! ! (* ! &' & % ! * % ! ) %&' % ' ""% % &'% ! ! %! &' % ' '"! & ) ! ) ! %( ' 1 " "! #& ' ! ! "## %) & ) % % ! , ) ! )"% !

! ) ! ! "" ' ' ! ! !' %( ' /LFKWUHȽHFWLH ʒʑɌ ʓʎ ʏ /LFKWGLȻXVLH !ʓʓɌ $ʌ Vʋ Gʊ )" % + % ! ! #%" ( ' #%" & &'" ,( % " ! '' "

ʑʒ | % ' ' maart 2017

" !# $ $ $ # !# " " " " $ # KHW UHVXOWDDW %HQLHXZG" %HNLMN GH ȼ OPSMHV YDQ DIJHORSHQ SURMHFWEH]RHNHQ HQ VFKULMI MH LQ RS

: +RWHO Å¡([FKDQJHÅ¢ LQ $PVWHUGDP 2Ⱦ FH :LQKRY PDDUW Ê&#x152;Ê&#x160;Ê&#x2039;Ê&#x2018;

PHL Ê&#x152;Ê&#x160;Ê&#x2039;Ê&#x2018;

" MXQL Ê&#x152;Ê&#x160;Ê&#x2039;Ê&#x2018;

! "

VHSWHPEHU Ê&#x152;Ê&#x160;Ê&#x2039;Ê&#x2018;

maart 2017 | Ê&#x2018;Ê&#x201C;

"

38 /831/ @9<7 90 9: /831/ A34D/ 2/>D34

"

*36> ? //8 +,988/7/8> 9: # % %

/6/5><983=-2 7/-2+83=-2 .99< 09>9

"& #

#

1+ .+8 8++< AAA @+57/.3+8/> 86

59:3/I8 9:8+7/8 90 9: /831/ +8./</

996=381/6

,988/7/8>=:<34D/8 :/< 4++< /B-6

7+83/< D98./< @99<+01++8./ >9/=>/7

4+-;?/638/,+55/< @+57/.3+8/> 86

' # ! #$

,>A #/./<6+8. J

7381 @+8 ./ ?3>1/@/<

'>?./8>/8+,988/7/8> J 1/6.31

F )+57/.3+8/>

"?=/?7:+<5

'6?3>381=.+>?7 ษ ษ .+1/8 @99< @/<=-2348/8 .@/<>/8>3/ >+<3/@/8 A9<./8 9: ++8@<++1

" $

=>?.3/

! " #

>9/1/D98./8 66/ @/<5//< 7/> +.@/<>//<

6,</-2> ?81 7, 9

,988/7/8> ,?3>/86+8. J

$: 3/./</ 38D/8.381 @+8 //8 ,34.<+1/

./<= /8 ,/73../6++<= 1/=-23/.> -9809<7

' 98=><?->398 2/73-+6= 7,

!9==/ 8?77/<= J /B-6 ,>A

90 3809<7+>3/ D348 ./ =>+8.++<.:?,63-+

./ +61/7//8 1/6./8./ </1/6= @99< 2/>

?-9 )/8>36+>398 '?8 98><96

%<34=A34D31381/8 @99<,/29?./8

>3/@99<A++<./8 @+8 )+57/.3+8/> @+8

+.@/<>/8>3/ A/D/8 ษ ษ ษ ษ /8 ./ :6++>=381=

/,/<3> ,@

,988/7/8>/8 5?88/8 995 A9<

>9/:+==381 /D/ D348 >/ @38./8 9: AAA

@99<A++<./8 @+8 )+57/.3+8/> / 9:

%<9@+.+ ,@

./8 9:1/1/@/8 ,34 )+57/.3+8/>

@+57/.3+8/> 86

1+@/ @+8 :<34D/8 /8 >/-283=-2/ 1/1/@/8=

&9-5A996 ,@

1/=-23/.> ,?3>/8 @/<+8>A99<./63452/3. @+8

&9C+6 6?7383?7

./ </.+->3/

)+57/.3+8/> 9?A 977?83>3/= ,@

)+57/.3+8/> 9?A 977?83>3/= ,@

>9> >A// 4++< 8+ 2/> ,/I38.31/8 @+8 ./

,988/7/8>/8+.7383=><+>3/ 56+8>/8=/< @3-/ @+57/.3+8/> 86 >/6

66/ 38 ./D/ ?3>1+@/ 9:1/897/8

/8 +,988/7/8> 5+8 9: 3/./< 1/A/8=>

3809<7+>3/ 3= 7/> ./ 1<99>=>/ D9<1@?6

>34.=>3: 381++8 /8 1/6.> >9> A/./<9:D/1

.312/3. =+7/81/=>/6. / 4?3=>2/3. /8

$$ #

1381 >/8D34 +8./<= 9@/<//81/597/8 /

@966/.312/3. 5?88/8 /-2>/< 83/> A9<./8

73837?7699:>34. @+8 //8 +,988/7/8> 3=

1/1+<+8.//<. )+57/.3+8/> /8 ./ ,34

638.+@3==/< @+57/.3+8/> 86

HH8 4++< %+<>34/8 5?88/8 3/./< =-2<30>/6345

./D/ ?3>1+@/ ,/><955/8 </.+->3/ /8

9:D/11/8 >/1/8 2/> /38./ @+8 ./ +,98

7/./A/<5/<= ++8@++<./8 .+8 995 1//8

8/7/8>=:/<39./ 7/> 38+-2>8/7381 @+8

++8=:<+5/63452/3. @99< =-2+./ .3/ 2/>

./ <-23>/-> A9<.> @/<59-2> ,34 ./

//8 9:D/1>/<7348 @+8 .<3/ 7++8./8

.3</->/ 90 38.3</->/ 1/@961 3= @+8 2/>

@961/8./ ,9/52+8./6=

*34 @/<A/<5/8 ?A 1/1/@/8= @99< ./

1/,<?35 @+8 ./ 9:1/897/8 3809<7+>3/

# ส ฦตส

?3>@9/<381 @+8 ./ +,988/7/8>= 9@/<//8597=> /8 97 ? @+8 3809<7+>3/ >/

!)# %

@99<D3/8 9@/< )+57/.3+8/> /8 D9<1@?6.31

/> >34.=-2<30> # % % @/<=-2348>

#+>398+6/=><++> +

1/=/6/->//<./ +8./</ ,/.<34@/8 6= ?

+-2> 5//< :/< 4++< 8 ./-/7,/< @/<=-2348>

1//8 :<34= =>/6> 9: ./D/ 3809<7+>3/ 5?8>

//8 1/-97,38//<. ./-/7,/< 4+8?

? .3> =-2<30>/6345 7/6./8 ,34 )+57/.3+8/>

+<38?77/< 8 89@/7,/< 98>@+81/8

# % %&# % %&#

%9=>,?=

6:2/8 ++8 ./8

+,988//= ./ & A+<.= =:/-3+6 !9==/

!/63/1<+-2>

&348 )99< 3809<7+>3/ 9@/< 98D/ 6/@/<381=

8?77/<= 5?88/8 A9<./8 1/59-2> 38 ./

% & &($ %#&

@99<A++<./8 5?8> ? >/</-2> 9: AAA

A/,=29: @+8 AAA @+57/.3+8/> 86

':?3

@99< 73837++6 HH8 4++< 66/ </-2>/8

" $

@99<,/29?./8

%) $

)+8A/1/ ./ ++<. @+8 ./ ?3>1+@/ 1++>

$

?63+8+6++8

)+57/.3+8/> ?3> @+8 //8 D+5/6345/ 9@/<

//8597=> ./D/ 9@/<//8597=> @+6> 98./<

7+-3/5:3+=/-53 @+57/.3+8/> 86

!

@+57/.3+8/> 86 ,988/7/8>/8 1/6./8

2/> +61/7/8/ @/<,38>/83==/8</-2>

(/8 <385 "/::/6 $ ! ''#

ส ฦตส !)# % #% # % %&#

!

>/8 ++8D3/8 @+8 ./ 3829?. @+8 ./D/ ?3>

&

1+@/ A9<./8 ?3>.<?55/6345 @99<,/29?./8

8+43+/6D9?6+63 @+57/.3+8/> 86

%

#

% $ # $% #$

66/ </-2>/8 @99<,/29?./8 #3/>= ?3>

$

./D/ ?3>1+@/ 7+1 A9<./8 @/<@//6@9?

7+<35/-699=>/<7+8 @+57/.3+8/> 86

?6./8=><++>

$% #

$ ! +59,348/8=><++>

.31. 9:1/=6+1/8 38 //8 1/+?>97+>3=//<.

#% % #

1/1/@/8=,/=>+8. 90 9:/8,++< 1/7++5>

$?./ ,,381/=><++>

F

@+57/.3+8/>

2017

66/ +?>/?<=</-2>/8 /8 .+>+,+85</-2>/8

ส ส | ./ <-23>/-> maart 2017

:+138+

AAA ./ <-23>/-> 86

ZZZ QEG RQOLQH QO IRUER Ƚ RRULQJ

" "

ʅʋʓʌʋ ʋʓʒʏʆ Stadhuis van Zwolle

6WDGKXLV =ZROOH ʋʓʑʐ

7ZHH HHXZHQRXGH SDQGHQ YHU

( %)* # %4 ,&# %) %

)* + / % &%*- (' &% !% % +( &&"

* (+ *(&"" % , # , % / ) )' *)

"( %* % ( * + * * ! & - ) ! %

GH $PVWHOYHHQVH %LMHQNRUI ,Q ʋʓʒʏ RYHU

*&% # $ %* % "# $ * % *++(

" ! !

! ( % / )* *(&"" % ! * )*

# ! &%, (- *) * ! %) % )*+

)* %'# * % % % ,&($ % / %

"

+ ) , % ( % (&""& 2 ) *

( ) % ' %!

( #) &, ( % *+)) % * '# % %

NRQ SDV WLHQ MDDU QD GH RSGUDFKW

'# * % &( +) ( 2 % &%*- ('

YHUVWUHNNLQJ YDQ ʋʓʐʍ JHUHDOLVHHUG

! % , ## % 1/. )+( %

"

# * & % &+* % / * % " %

" !

&% !% % +( )' # ) ( / %

* &&()'(&%" # !" &%*- (' ,&&( *

, % ( )/ #

$ % ! " #

VWDGKXL]HQ ,Q ʋʓʏʓ ZRQ KLM PHW ]LMQ

-&#) )* + ) # " &' * , %

%, %" # !" &$)*( % - ( * )*

!

&%*- (' 3 ' / &4 '( !),( ,&&( *

(% $ ( * & " % $ ))

+ ) # * ( - ( ( % / # ) % %

)* + ) , % (% $ ' / & , # &'

(&&*) # % % )*&( )

* * *) ' # % ,&&( -&## ( %# %

&** ( $$ ( & % &% !% % +(

&&( * &%*( )* $ * &$# %

&$ , % # *&* '(&* )* % , % +(

% )* # ( ,&&( , # #)

)*+ ( % $ , %

$&%+$ %* % ( %# % (, %

() % &% $) +* ( %# %

JHPHHQWHOLMN ORJR ,Q ʌʊʊʏ YRQG HHQ

&+-"+%)* $)* ( $ % "( # ) , %

- ( ! ,( ,&&( * -&#) )*

)* # $ %* ( &, (

UHQRYDWLH SODDWV GRRU 7HDP ʎ

*HUULW 5LHWYHOG 5RQG ʋʓʏʏ YHVWLJGH KLM

KXLV ,Q ʋʓʐʑ GHHG .RQLMQHQEXUJ PHH

SODQQHQ ,Q ʋʓʑʍ PDDNWH .RQLMQHQEXUJ

( * * % - ( ! &( % # * #)

/ % ( !) #, ,&&( (# % )

% '( !),( ,&&( * % +- (

% % +- &%*- (' * * ( &'

/ !% %

&' ( * , () - ("* ! % 3'(&!

+ ) , % $)* ( $ - ( -&%

&$ , % %)#&&*

* % , % + * %#&' % ( %

% % &&( # #$ &#/ + ( )*

% * (&* ("'# % "- $ %

ʒʌ | ( * * maart 2017

%*( # &, % )#+ * % / % &'