ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ, ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΆ
ΚΏΣΤΑΣ Θ. ΡΙΖΆΚΗΣ, όσο υπάρχουν μάτια
ΣΠΥΡΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ, Κατάστηθος ανέμων:
ΘΕΟΔΩΡΑ ΒΑΓΙΩΤΗ, ΜΑΡΜΑΡΟΓΛΥΦΕΙΟ
ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ, ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΆ
Τι θλιβερός χειμώνας, Θέ μου! Τι θλιβερός χειμώνας! Ένα
πορτοκαλί μεσοφόρι κρέμεται, ένα ροζ ξεσκονόπανο και βρέχει.
Ένας γέρος κοιτάζει μεσ’ απ’ το τζάμι. Ένα ξερό δέντρο, ένα
φως αναμμένο χρώμα πορτοκαλιού. Ένα δέντρο με πορτοκά-
λια πιο πέρα. Και το κορίτσι αναποδογυρισμένο και το φλυτζάνι
σπασμένο κι όλοι, Θέ μου, να κλαίνε να κλαίνε να κλαίνε
Κι ύστερα χρήματα χρήματα χρήματα πολλά
Τι θλιβερός χειμώνας, Θέ μου! Τι θλιβερός χειμώνας, Θέ μου!
Τι θλιβερός χειμώνας
ΒΡΕΧΕΙ όπως και στο προηγούμενο ποίημα την Πορτοκαλιά
Μια γυναίκα μ’ έναν καθρέφτη και κάτι σύρματα προσπαθεί
να κρατήσει τα χρόνια. Όμως τα χρόνια φεύγουν
τα σύρματα μπαίνουν βαθιά μέσα στα μάγουλά της
τα ξεσκίζουν τρέχουν αίματα
ενώ ένα άγριο χέρι με μια κιμωλία πηγαινοέρχεται
και βάφει τα μαλλιά της άσπρα
ΚΏΣΤΑΣ Θ. ΡΙΖΆΚΗΣ, όσο υπάρχουν μάτια
στο Θανάση Καρυαμπά
είδα κι αυτόν τον ποταμό να εκβάλει μες στην άσφαλτο
τον αετό ν’ ακροζυγιάζεται χωρίς
ένα υποψήφιο θύμα
κ’ είδα ξανά την πέτρινη δίχως παλμό συνέχεια
τη μέσα μέσα σιωπή
είδα των ασωμάτων
εντούτοις πάλι πέρασα από σύνορο σε σύνορο
από σταθμό σε νέο σταθμό δε ρήμαξα
δεν έσβησα κοιτώντας
δε ναυαγεί προσπάθεια
όσο υπάρχουν μάτια
συλλογή: ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΟΥ ΑΙΝΕΙΑ
εκδόσεις: πάροδος / ποίηση, 1986
ΣΠΥΡΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ, Κατάστηθος ανέμων:
Α Π Ο Μ Α Χ Ο Σ Χ Ο Ρ Ο Σ
Σηκώθηκε βαρύς, άπλωσε τα χέρια του σε σταυρό
κι ούτε ένας μες στο μαγαζί
δεν κοίταξε τη μεγάλη του κοιλιά
κι ούτε ένας δεν κόλλησε τα μάτια στο πουκάμισο, που δεν τα κατάφερνε να χωθεί ατσαλάκωτο στο παντελόνι.
Όρθωσε το αφρόντιστο σώμα του, χαρακιές στο μέτωπο τα χρόνια, φλεβίτσες κόκκινες στα μάγουλα οι φίλοι
κι όλοι του οι έρωτες, βερνίκι αστραφτερό στα μαύρα του λουστρίνια.
Ούτε μια φορά, σε όλο το χορό, δεν χαμογέλασε.
Ούτε μια φορά δεν σπίθισαν τα θολά του μάτια.
Χόρευε αργά, είχε ψηλά το κεφάλι , απλωμένα τα χέρια· ένα βουβό, περιστρεφόμενο εν τούτω νίκα νικημένο.
Με τον χορό μου, χρόνια τώρα, δεν κατάφερα κανέναν να συναρπάσω.
Έτσι, έμαθα να μη ζητάω, κι αν με δείτε να κουτσαίνω ξαφνικά όταν περπατάω, είναι που βγαίνει ακάλεστο το τσαλακωμένο ώπα μου
σε κάποιο αναπάντεχο γύρισμα της μουσικής
που σιγοβράζει μέσα μου παρατημένη
και προσπαθώ να το ημερέψω.
ΣΠΥΡΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ, Κατάστηθος ανέμων:
Σαν αρχή και αναγκαίο: «όταν απολαμβάνεις ένα ποίημα του Mo Jie(1), στο κέντρο του εμφανίζεται η ζωγραφική· όταν αποθαυμάζεις τη ζωγραφική του Mo Jie, στο κέντρο της εμφανίζεται
το ποίημα»(2). Μια διατύπωση την οποία ο Guo Xi, που λογικά πρέπει να ήταν σύγχρονός του, θα γενικεύσει υποστηρίζοντας ότι « Το ποίημα είναι μια ζωγραφιά
όπου τα σχήματα είναι αφανή· η ζωγραφιά είναι ένα ποίημα όπου τα σχήματα είναι εμφανή». Από εκεί επίσης θα γεννηθούν οι συνήθεις τρόποι με τους οποίους ορίζονται
η ζωγραφική και η ποίηση: « ποίημα με ορατά σχήματα » και « ζωγραφιά με αόρατα σχήματα ».
Η στενή συγγένεια ανάμεσα στις δύο αυτές τέχνες δείχνει σαφώς ότι πηγάζουν από μία
και την αυτή τέχνη. Και η τέχνη αυτή φέρει το όνομα καλλιγραφία, η οποία αποτελεί εξέλιξη των χαρακτήρων του παραστατικού τύπου που θεωρείται ότι αναπαρήγαν, σχηματοποιημένες, τις μυριάδες των πλασμάτων και των πραγμάτων. […] (3)
Στη συλλογή τώρα:
Ένα: ΕΡΩΤΑΣ Δύο: ΧΡΟΝΟΣ Τρία: ΧΟΡΟΣ Τέσσερα: ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Μια συλλογή ποιημάτων όπου δίνει την εντύπωση του κλεισίματος μιας υποχρέωσης, ή μιας σχέσης, εκείνην του δημιουργού με την ποίηση, το πρώτο του εργαλείο έκφρασης αφού χρονολογείται από τη δεκαετία του ’80 όταν ο ποιητής ήταν ακόμη νεαρός φοιτητής· βήμα αναγκαίο προς την εκπλήρωση του χρέους, ενός χρέους που μοιάζει βαθύ όσο η εκ γενεών καταγωγή του ποιητή Σπύρου Λαζαρίδη
Σε αυτή την συνθήκη ως υπόθεση με οδηγεί η επιλογή του να μαζέψει στο βιβλίο: Κατάστηθος ανέμων, τα τέσσερα θέματά του που μοιάζουν ( είναι όμως; ) δίχως κοινά
σημεία μεταξύ τους
Ποίηση στέρεη, ποίηση του παντρέματος της ανθοφορίας και της φθοράς
σώματος, νου, διάθεσης, ως στοιχεία ενός αναγκαίου, για την ύπαρξη, κύκλου
Μια αποδοχή που κορυφώνεται στον επίλογο του ποιήματος για τον πατέρα: ΥΠΟΔΟΧΗ…
Καμιά φορά το πιάνω αυτό το βλέμμα, αγκυλωμένο πεισματικά
άκαμπτο, να θέλει να καρφωθεί πάνω μου, ακριβώς μπροστά του, μην
και ξεγελαστεί και κοιτάξει
στα πλάγια. Δεξιά του ο
παππούς και πιο κει ο θείος, αριστερά του η μάνα μου και
πιο αριστερά, άδειος χώρος, καπαρωμένος –σιωπηλή
συμφωνία, άγραφος νόμος στο
κοιμητήριο του χωριού– από
μένα.
Ο Αταίριαστος του Κόπολα, κατάστηθος ανέμων, στην πλέον εξομολογητική του
μορφή. Όσοι έχετε παρακολουθήσει την ταινία θα διαπιστώσατε το ελάχιστο της
έκφρασης του Μίκι Ρουρκ, πρωταγωνιστή της. Εδώ, ο ΣπΛ, εραστής της
μοτοσυκλέτας, ανοίγει τις κουβέντες του. Τόσο και έτσι, που από τη μια επιβεβαιώνει
τίτλους που του είχαν δοθεί από σύγχρονους με αυτόν κριτικούς σε εφημερίδες της
εποχής, και από την άλλη, παραδίδει μαθήματα γραφής.
Ποίηση στέρεη, μα και ποίηση εικονογραφημένη. Ποίηση και ζωγραφική. Ζωγραφική και ποίηση. Δυνατόν οι δυναμική των σκίτσων στις σελίδες της συλλογής, να οδηγήσουν κάποιους στην διατύπωση δυσφορίας ως προς την κυρίαρχη τέχνη που προβάλλεται στο εξώφυλλο κι είναι η ποίηση του Σπύρου Λαζαρίδη. Οι Κινέζοι ζωγράφοι, από μια εποχή κι έπειτα, δεν έπαψαν να συνδέουν τις δυο τέχνες επιφέροντας μιαν ισορροπία στην τάση φυγής της ζωγραφικής προς το κενό με την τάση του ποιήματος προς την πληρότητα. Ο Su Dong Po αναφερόμενος στο έργο του Mo Jie, διατυπώνει: «όταν απολαμβάνεις ένα ποίημα του Mo Jie(1), στο κέντρο του εμφανίζεται η ζωγραφική· όταν αποθαυμάζεις τη ζωγραφική του Mo Jie, στο κέντρο της εμφανίζεται το ποίημα».
Στην περίπτωση των ποιημάτων του Σπύρου Λαζαρίδη και στη συλλογή Κατάστηθος ανέμων την ζωγραφική παρεμβολή και παραβολή με το ποίημα αναλαμβάνει η περσόνα Bonslie και με αυτόν τον τρόπο ώστε θαρρώ ή θεωρώ ότι θα αστοχούσα αν ζητούσα κάποιας μορφής «ησυχία» ώστε να «ακουστεί» το ποίημα Τα σκίτσα ακολουθούν τη ρυθμική των στίχων και τους εικονοποιούν έτσι που να διαβάζεις το ποίημα και μέσα από αυτά.
Έναν περίπου χρόνο πριν, έγραφα: Διάβαζα, θυμάμαι, Φιτζέραλντ· "Τρυφερή είναι η νύχτα", οπότε, κάποια στιγμή, η παρουσίαμιας Ροζαλίαςστοσώματου κειμένου,μεαιφνιδίασε·ποιαήταν; πότεάνοιξε και μπήκε στις σελίδες; πώς; Χρειάστηκα να γυρίσω πίσω τόσα κεφάλαια για να αιτιολογήσω την παρουσία της στο βιβλίο, που, δεν είχα πλέον αμφιβολία· τα γεγονότα των τελευταίων ετών, είχαν επηρεάσει άγονα την δυνατότητα συγκέντρωσης και πρόσληψης.
Ήταν εκείνο το διάστημα που, κάποτε, έφτασε στο σπίτι, "Κατάστηθος ανέμων", ο Σπύρος.
Στην Ασημίνα Λαμπράκου!
Στην Άση της νιότης!
Στην φίλη!
Με όλη μου την αγάπη!
Θεσσαλονίκη, 02/12/2021
υπογραφή
Η Αθηνά θυμάται την ίδια με τον Σπύρο, Άση, στο ταβερνάκι της Άνω πόλης, να τραγουδά σεγόντο με τον Τσεφαλά "αγάπη που γινες δίκοπο μαχαίρι". Γελάγαμε.
Εγώ πάλι, την έχω ξεχάσει.
Η Ασημίνα, λοιπόν, που υπήρξε Άση στη νιότη του Σπύρου, της Αθηνάς και άλλων, ένα μεσημέρι άνοιξε την ποιητική συλλογή του Σπύρου και, διαβάζοντας και πλέοντας, ξανάβρισκε τις χαμένες της ικανότητες συγκέντρωσης και πρόσληψης. Ακούμπησε, τότε, το βιβλίο ανοικτό στο στέρνο κι αποκοιμήθηκε ύπνον ελαφρύ, νεανικό· ευμενής, ξεδιψασμένη.
Ποιαν, αναρωτιέμαι, πρέπει να απογυμνώσω για να μιλήσω για το βιβλίο του Σπύρου αποφεύγοντας τους συναισθηματισμούς που με διακατέχουν ως εκ της επιρροής των ποιημάτων [ως θεματολογία, μήνυμα, ύφος, γλώσσα γραφής], αλλά και της φιλίας χρόνων; Δεν θα αργήσω να απαντήσω, πιστεύω. *******
Απάντησα άραγε;
Χρόνια πολλά, Σπύρο
Ασημίνα Λαμπράκου Κοντόπευκο, Αγίας Παρασκευής 12 Δεκέμβρη 2023
(1) Mo Jie:το προσωπικό όνοματου Wang Wei, εξέχουσα προσωπικότητα της ποίησης Tang
(2) σκέψεις του Su Dong Po σχετικά με το έργο του Mo Jie
(3) απόσπασμα από το επίμετρο J -Fr ROLLIN στο βιβλίο: WANG WEI, ΚΕΙΜΕΝΑ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ
σημειώσεις:ΘΕΟΔΩΡΑ ΒΑΓΙΩΤΗ, ΜΑΡΜΑΡΟΓΛΥΦΕΙΟ
– ΙΧ
Τα κυπαρίσσια έχουν μια βαθυπράσινη
ευθύτητα ολόισια
σαν πλατωνική εκπαίδευση
και αγέρωχη
στους δυνατόκαρδους ανέμους
να αρμόζουν σαν
τα τελευταία κομμάτια του παζλ
με θέμα το άκαμπτο θανατικό – ΧΙΙΙ
Καμιά φορά σταφύλια πελεκάει
ο μαρμαρογλύπτης
πάνω στο κοφίνι
και αυτά τρέχουν
όλο ζωή στο πιάτο
όπως κρέμονται
ξέχειλα στην κορφή
βουτάω ένα να το φάω
μα μυρωδιά δεν έχει
ούτε ζέστα
και όπως το επιστρέφω άτσαλα
επιδεικτικά στριγγίζει
όσα η πέτρα κανονικά αποσιωπά
πως χρησιμότερο θα ήταν
να κοσμεί το μάρμαρο
πάνω από το φρέσκο χώμα
που φύτεψαν
βάκχο, ερίβρομο και δαίμονα
που πίστη δεν είχε ούτε μία
Ασώματοι κι
ελεύθεροι
οι πεθαμένοι
χορεύουν
τανγκό και βαλς
ανάμεσα στα μνήματα
σαν πέφτει η νύχτα
κι είναι
αληθινή ανακούφιση
να μη ψάχνουν
επίμονα
τον έρωτα
γύρω από λυγερά κορμιά
και στήθη
την Θεοδώρα δεν πρόλαβα να την «γνωρίσω» μέσα από την οθόνη
εννοώ δεν είχα αρκετό, ώς τώρα, χρόνο να πιάσω τους ρυθμούς της
την γνώρισα, όμως, μέσα από τις σελίδες του πρώτου της βιβλίου
είναι ποίηση που σου επιτρέπει να περάσεις ομαλά σε άλλο στάδιο, να αφήσεις ή να
κλείσεις μιαν εποχή
περισσότερα μπορεί να διαβάσει
https://tetragwno.gr/vivlio/poiisi/kritiki-theodora-vagioti-marmaroglyfeioshine-ekdoseis-stixis
https://tokoskino.me/2022/03/04/%CE%B8%CE%B5%CE%BF%CE%B4%C F%8E%CF%81%CE%B1%CE%B2%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE %B1/
https://ppirinas.blogspot.com/2022/01/ii.html
τι είναι το ροΐ;
το ροΐ είναι δοχείο σε σχήμα κώνου ή κυλινδρικό με μακρύ στόμιο στο πλάι ή εμπρός
και χρησιμεύει για να ρίχνουμε λάδι στο φαγητό
στα παιδικά μου χρόνια το άκουγα σαν ρογί κι έτσι καταχωρήθηκε στη μνήμη
εδώ, το ροΐ έρχεται να παίξει το θέμα, ή τίτλο, ενός δελταρίου λογοτεχνικών κειμένων
που η ίδια έχω κατά καιρούς, ή και στο μέλλον θα…, πληκτρίσει από βιβλία στο
facebook χάριν ενός τύπου επικοινωνίας που μπορεί και να είναι απεύθυνση στον έναν, εκείνον που στέκεται ενίοτε η αιτία σκέψεων, συναισθημάτων, η ανάγκη να μιλήσω
χαλαρά και… σταγόνα τη σταγόνα… όπως το ρογί (ασημίνα λαμπράκου, 2022)
