«Տեղեկացված հանրություն» ամսագիր

Դրա­կան փո­փո­խու­թյուն­ներ չկան․ Մամիկոն Հովսեփյան Մեր զրուցակիցն է Pink Armenia համայնքահեն իրավապաշտպան կազմակերպության տնօրեն Մամիկոն Հովսեփյանը - Մա­մի­կո՛ն, նա­խա­հե­ղա­փո­խա­կան և հետ­ հե­ղա­փո­խա­կան Հա­յաս­տա­նում ի­րադ­րու­ թյու­նը բո­լոր ո­լորտ­նե­րում էա­կա­նո­րեն տար­բեր, այլ է։ Ե­թե զու­գա­հե­ռենք ԼԳԲՏԻ+ հա­մայն­քի խնդիր­նե­րի շուրջ խո­սույ­թը հե­ ղա­փո­խու­թյու­նից ա­ռաջ ու դրա­նից հե­տո, ինչ­պի­սի՞ փո­փո­խու­թյուն­ներ կան: - Մինչ իշ­խա­նա­փո­խու­թյու­նը ԼԳԲՏԻ+ հա­ մայնքն ա­մե­նա­բարձր պե­տա­կան մա­կար­ դա­կով ներ­կա­յաց­վում էր իբրև հա­սա­րա­կա­ կան վտանգ. ա­ռաջ էին քաշ­վում հայ­կա­կան ինք­նու­թյան, կրո­նի, ա­վան­դա­կան ըն­տա­նի­ քի, ծնե­լիու­թյան և այլ հար­ցեր, խնդի­րը շա­ հարկ­վում էր, պի­տակ էր փակց­վում հա­մայն­ քին, ներ­կա­յաց­վում էր, թե ԼԳԲՏԻ+ մար­դիկ այս ա­մե­նից հե­ռու են կամ հե­ռու են տա­նում եր­կիրն ու հա­սա­րա­կու­թյու­նը: Այդ ա­ռու­մով խո­սույթն ա­ռանձ­նա­պես չի փոխ­վել, դրա­ կան փո­փո­խու­թյուն­ներ չկան, ուղ­ղա­կի հի­ մա նույնն ար­վում է ներ­կա իշ­խա­նու­թյուն­ նե­րին ԼԳԲՏԻ+ հա­մայն­քի հետ նույ­նաց­նե­լու մի­ջո­ցով պա­խա­րա­կե­լու հա­մար: Այ­սինքն՝ նույն շրջա­նակ­նե­րը կրկին փոր­ձում են օգ­ տա­գոր­ծել ԼԳԲՏԻ+ ան­ձանց խնդիր­նե­րի հարցն ի­րենց քա­ղա­քա­կան շա­հե­րի հա­մար։ Ուղ­ղա­կի նախ­կի­նում այդ հե­տա­դեմ գոր­ծիչ­ նե­րը փոր­ձում էին ի­րենց ա­րարք­նե­րը, ա­պօ­ րի­նու­թյուն­նե­րը կոծ­կել՝ ու­շադ­րու­թյու­նը շե­

Կրկին փորձում են օգտագործել ԼԳԲՏԻ+ անձանց խնդիների հարցն իրենց քաղաքական շահերի համար ղե­լով ԼԳԲՏԻ+ հա­մայն­քի հար­ցե­րի վրա, իսկ այժմ ԼԳԲՏԻ+ ան­ձանց փոր­ձում են ներ­քա­շել հի­նու­նոր բա­նա­վե­ճե­րի մեջ, որ մե­կը մյու­սին մե­ղադ­րե­լու ա­ռիթ ու­նե­նա: ԼԳԲՏԻ+ հա­մայն­ քը ներ­կա­յաց­վում է իբրև ար­հես­տա­կա­նո­ րեն ստեղծ­ված արևմտ­յան դա­վադ­րու­թյուն, հաշ­վի չի առն­վում, որ խոս­քը մարդ­կանց մա­սին է, ո­րոնք կան ու միշտ ե­ղել են: - Կա­րե­լի՞ է պնդել, թե ներ­կա­յիս իշ­խա­նու­ թյունն ա­վե­լի հան­դուր­ժող է ԼԳԲՏԻ+ հա­ մայն­քի հան­դեպ՝ ի հա­մե­մատ նա­խոր­դի։ ԼԳԲՏԻ+ հա­մայնքն այս իշ­խա­նու­թյուն­նե­ րի վա­րած քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նից՝ ի­րենց խնդիր­նե­րի լուծ­ման ա­ռու­մով, գո՞հ է: - Ի­րա­կա­նում եր­կու դեպ­քում էլ ա­ռանձ­նա­ պես ո­չինչ չի ար­վել ի­րա­վունք­նե­րի ի­րա­վի­ ճա­կը բա­րե­լա­վե­լու հա­մար: Տար­բե­րու­թյունն այն է, որ ե­թե նախ­կի­նում հա­մայնքն ընդ­ հան­րա­պես ան­տես­ված էր ու որ­ևէ հնա­ րա­վո­րու­թյուն չկար մար­դու ի­րա­վունք­նե­րի

օ­րա­կար­գը դնե­լու իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի սե­ղա­ նին, ա­պա հի­մա այդ­պի­սի ձևա­կան հնա­րա­ վո­րու­թյուն թեև կա, բայց միև­նույնն է՝ արդ­ յունք չկա: Արդ­յուն­քը եր­կու դեպ­քում էլ զրո է: Այս իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը կլսեն, թե չեն լսի, գի­տակ­ցում են խնդիր­նե­րը, թե չեն գի­տակ­ ցում՝ ո­չինչ չի փո­խում: Խտրա­կա­նու­թյունն ար­գե­լող օ­րեն­քի նա­խա­գի­ծը, ո­րը 2016-2017 թվա­կա­նից մշակ­վել է, գործ­նա­կան ու­շադ­ րու­թյան չար­ժա­նա­ցավ նաև այս իշ­խա­նու­ թյան օ­րոք, այդ­պես էլ չու­նե­ցանք լավ օ­րենք: Ա­տե­լու­թյան հիմ­քով հան­ցա­գոր­ծու­թյուն­նե­ րը կան­խե­լուն ուղղ­ված օ­րենսդ­րա­կան փո­ փո­խու­թյուն­ներ նույն­պես չար­վե­ցին: Ոս­տի­ կա­նու­թյու­նը, դա­տա­կան հա­մա­կար­գը շա­ րու­նա­կում են մնալ կողմ­նա­կալ, խտրա­կա­ նու­թյու­նը շատ դեպ­քե­րում ո­րակ­վում է որ­ պես խոս­քի ա­զա­տու­թյուն։ Իշ­խա­նու­թյունն՝ իր բո­լոր ճյու­ղե­րով, այս ո­լոր­տում բա­րե­փո­ խում­ներ չի ու­զում:

Խտրականությունն արգելող օրենքի նախագիծը, որը 2016-2017 թվականից մշակվել է, գործնական ուշադրության չարժանացավ 2020-ին բռնու­թյան կո­չե­րը հրա­պա­րա­կա­յին ար­դա­րաց­նե­լու հա­մար քրեա­կան պա­տաս­ խա­նատ­վու­թյուն սահ­մա­նող օ­րենք ըն­դուն­ վեց, բայց այդ օ­րեն­քում էլ սա­կավ թվով հիմ­ քեր են գրված: Ես կա­տա­կով ա­սում եմ, որ նման օ­րենք­նե­րը Նի­կոլ Փա­շին­յա­նին պաշտ­ պա­նե­լու օ­րենք­ներ են. այդ օ­րեն­քը միայն կաշ­խա­տի, երբ Նի­կոլ Փա­շին­յա­նի կամ Ա­լեն Սի­մոն­յա­նի նկատ­մամբ բռնու­թյան կոչ լի­նի, այլ ոչ թե հա­սա­րակ քա­ղա­քա­ցու, ա­ռա­վել ևս՝ խո­ցե­լի խմբի: Այ­սինքն՝ խո­ցե­լի խմբե­րը կրկին դուրս են մնում օ­րեն­քի պաշտ­պա­նու­ թյան ո­լոր­տից:

- Այս կա­ռա­վա­րու­թյունն իշ­խա­նու­թյան ե­կավ դե­մոկ­րա­տա­կան կո­չե­րով ու կար­ գա­խոս­նե­րով։ Փա­շին­յանն ԱԺ ամ­բիո­ նից հայ­տա­րա­րեց, որ ԼԳԲՏԻ+ ան­ձանց գո­յու­թյունն աշ­խար­հի ցան­կա­ցած երկ­ րում հնա­րա­վոր չէ հեր­քել, որ ի վեր­ջո ինչ-որ կա­ռա­վա­րու­թյուն ա­ռե­րես­վե­լու է այդ հա­մայն­քի վե­րա­բեր­յալ շատ հստակ ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու խնդրին: Այս իշ­ խա­նու­թյան հետ երկ­խո­սու­թյունն ին­չո՞ւ, ու­րեմն, չի ստաց­վում: - Իշ­խա­նա­փո­խու­թյու­նից հե­տո ԼԳԲՏԻ+ հա­ մայն­քում փո­փո­խու­թյուն­նե­րի հույս ա­ռա­ ջա­ցավ, ո­րով­հետև իշ­խա­նու­թյան ե­կած ան­ձան­ցից շա­տե­րը քաղ­հա­սա­րա­կու­թյան ինս­տի­տուտ­նե­րում էին աշ­խա­տել, ա­վե­լի գի­տա­կից էին թվում ու այդ հար­ցե­րով ա­վե­ լի կրթված: Հույս, ի­հար­կե, ա­ռա­ջա­ցավ, որ հնա­րա­վոր է սայ­լը տե­ղից շար­ժել, բայց հե­ տո հայտն­վե­ցինք պատ­նե­շի ա­ռաջÉ Երկ­ խո­սու­թյան հնա­րա­վո­րու­թյուն կա, բայց, կրկնում եմ, իշ­խա­նու­թյու­նը չի ու­զում աշ­ խա­տել այս ուղ­ղու­թյամբ: Ա­սում են՝ հաս­կա­ նում ենք, շատ ենք ու­զում, որ փո­փո­խու­թյուն լի­նի, բայց շատ բան ա­նել չենք կա­րող: Բո­լոր պե­տա­կան կա­ռույց­նե­րը հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նեն խնդիր­նե­րին ծա­նո­թա­նա­լու, խնդիր­ նե­րը հաս­կա­նում են կամ առն­վազն ցույց են տա­լիս, թե հաս­կա­նում են, բայց պա­տաս­ խա­նը նույնն է՝ ոչ մի բան ա­նել չենք կա­րող: Լավ, իսկ ո՞վ է կա­րող: Ե­թե դուք ո­չինչ ա­նել չեք կա­րող, ին­չո՞ւ եք այդ­տեղ աշ­խա­տում, դո՛ւրս ե­կեք աշ­խա­տան­քից: Երբ ա­սում են՝ մենք գի­տակ­ցում ենք, գի­տենք այդ խնդիր­ նե­րը, բայց ո­չինչ ա­նել չենք կա­րող, աբ­սուրդ է ստաց­վում: Չէ՞ որ ի­րենք են իշ­խա­նու­թյան, ի­րենց ձեռ­քում են բո­լոր լծակ­նե­րը։ - Ո՞րն է ո­չինչ չա­նե­լու պատ­ճա­ռը։ - Ի­րենք ա­սում են՝ հա­մա­կար­գը փո­խե­ լը բարդ գոր­ծըն­թաց է: Պնդում են, թե փո­

փո­խու­թյուն­ներ կա­տա­րե­լու քա­ղա­քա­կան կամք կա, բայց մե­խա­նիզմ չկա։ - Ե­թե քա­ղա­քա­կան կամք կա, քա­ղա­քա­ կան իշ­խա­նու­թյունն էլ ամ­բողջ ծա­վա­լով ի­րենց ձեռ­քում է, փո­փո­խու­թյուն­նե­րի մե­ խա­նիզմ­ներ չե՞ն կա­րող ներդ­նել։ - Դե, պարզ է, որ ի­րենց հիմ­նա­վո­րու­մը լուրջ չէ։ Ես վստահ եմ՝ ի­րա­կան պատ­ճա­ռը վախն է։ Վար­կա­նիշ կորց­նե­լու վա­խը։ Այս իշ­խա­ նու­թյունն իր էու­թյամբ պո­պու­լիս­տա­կան է բա­ռի ա­մե­նա­վատ ի­մաս­տով։ - Նշե­ցիք, որ ԼԳԲՏԻ+ ան­ձինք ներ­կա­ յաց­վում են որ­պես վտանգ՝ հայ­կա­կան ինք­նու­թյան, կրո­նի, ազ­գա­յին ար­ժեք­նե­ րի հա­մա­տեքս­տում: Բայց 2020-ին տե­ղի ու­նե­ցած պա­տե­րազ­մը ցույց տվեց, որ ԼԳԲՏԻ+ ան­ձինք ան­մասն չեն պե­տու­ թյան, հայ­կա­կան ինք­նու­թյան պաշտ­պա­ նու­թյան խնդիր­նե­րից: - Ճիշտ եք, փաստ է, որ ԼԳԲՏԻ+ հա­մայն­քից շա­տերն են մաս­նակ­ցել պա­տե­րազ­մին։ Հո­ մո­ֆոբ զանգ­վա­ծը, ի­հար­կե, դա չի ցան­կա­ նում տես­նել։ Մյուս կող­մից էլ մենք, բնա­կա­ նա­բար, չենք կա­րող մատ­նա­ցույց ա­նել ու հայ­տա­րա­րել, որ այս մա­հա­ցա­ծը, վի­րա­վոր­ վա­ծը, մաս­նա­կի­ցը հա­մայն­քից է: Փաստ է, սա­կայն, որ ինչ­պես մյուս­ներն են ան­հանգս­ տա­նում ի­րենց երկ­րի հա­մար, այն­պես էլ՝ հա­մայն­քի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը։ Նրանք հա­ վա­սա­րա­պես մաս­նակ­ցել են պե­տու­թյան պաշտ­պա­նու­թյան գոր­ծին թե՛ ա­ռաջ­նագ­ ծում, թե՛ Հա­յաս­տա­նում տար­վող թի­կուն­քա­ յին աշ­խա­տանք­նե­րին՝ ա­ջակ­ցու­թյուն տե­ ղա­հան­ված­նե­րին և այլն։ - Ի՞նչ է փո­խել պա­տե­րազ­մը ԼԳԲՏԻ+ հա­ մայն­քի ռազ­մա­վա­րու­թյու­նում: - Պա­տե­րազ­մից հե­տո դժվա­րա­ցել է խո­ցե­ լի խմբի ի­րա­վունք­նե­րի մա­սին խո­սելն այն

տո­նով, այն ո­ճով, ո­րով հնա­րա­վոր էր խո­սել 5 տա­րի ա­ռաջ: Հի­մա Հա­յաս­տա­նի հա­սա­ րա­կու­թյան հա­մար խնդիր­նե­րի մի այն­պի­սի ծանր ու մեծ բեռ է ա­ռա­ջա­ցել, որ շատ ա­վե­լի դժվար է դար­ձել ա­ռան­ձին խո­ցե­լի խմբե­րի ի­րա­վունք­նե­րի հար­ցերն ա­ռաջ­նա­յին պլան բե­րե­լը։ Ե­թե մինչ պա­տե­րազմն այդ խնդիր­ նե­րը լսող ու լու­ծող չկար, հի­մա՝ ա­ռա­վել ևս, մա­նա­վանդ որ պատր­վակն էլ կա՝ հի­մա դրա ժա­մա­նա­կը չէ։

Շատ ավելի դժվար է դարձել առանձին խոցելի խմբերի իրավունքների հարցերն առաջնային պլան բերելը - Այ­նուա­մե­նա­յիվ՝ ո­րո՞նք են ԼԳԲՏԻ+ հա­ մայն­քին վե­րա­բե­րող այն ա­ռաջ­նա­հերթ հար­ցե­րը, ո­րոնց լուծ­մա­նը կցան­կա­նար հաս­նել հա­մայն­քը: - Կար­ծում եմ՝ խտրա­կա­նու­թյան օ­րենսդ­րա­ կան ար­գելքն ա­ռաջ­նա­յին է, դրա շնոր­հիվ տար­բեր ո­լորտ­նե­րում մի շարք խնդիր­ներ կլուծ­վեին՝ սկսած աշ­խա­տան­քա­յին ի­րա­ վունք­նե­րից, վեր­ջաց­րած ա­ռող­ջա­պա­հա­ կան ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի հա­սա­նե­լիու­թյամբ, ինչ­պես նաև կմեղմ­վեր ա­տե­լու­թյան մթնո­ լոր­տը։

Սաֆո․Սապփո․ (լեսբիական սիրո խորհրդանիշը) Լես­բիա­կան սի­րո խորհր­դա­նիշ Սա­ֆոն ան­ տիկ շրջա­նի մե­ծա­գույն պոետ­նե­րից է, որ հայտ­նի է հիմ­նա­կա­նում կա­նանց ձոն­ված իր կրքոտ քնա­րա­կան բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­ նե­րով: Սա­ֆո­յի կյան­քի մա­սին հստակ փաս­տե­րը շատ քիչ են: Նա, ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­ թյամբ, ծնվել է մ.թ.ա. 620-ին Է­գե­յան ծո­վում գտնվող Լես­բոս կզղում, բարձ­րաշ­խար­հիկ ըն­տան­քիում: Սա­ֆոն իր հա­սուն կյան­քի մեծ մասն անց­կաց­րել է Մի­տի­լի­նեում (Լես­ բո­սի կենտ­րո­նա­կան քա­ղա­քը), որ­տեղ չա­ մուս­նա­ցած ե­րի­տա­սարդ կա­նանց խմբակ է ղե­կա­վա­րել: Սա­ֆո­յի դպրո­ցում տի­րում էր Աֆ­րո­դի­տեի ու Է­րո­սի պաշ­տա­մուն­քը: Նրա բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րից շա­տե­րի հաս­ ցեա­տե­րե­րը հենց իր կին ա­շա­կերտ­ներն են: Չնա­յած Սա­ֆո­յի՝ մեզ հա­սած բա­նաս­տեղ­ ծու­թյուն­նե­րում չկան փաս­տա­ցի ա­պա­ցույց­ ներ նրա՝ լես­բի լի­նե­լու մա­սին, բայց ան­տիկ պոետ­նե­րը, ո­րոնք ա­վե­լի ամ­բող­ջա­կան պատ­կե­րա­ցում ու­նեին նրա ստեղ­ծա­գոր­ ծու­թյուն­նե­րի ու կյան­քի մա­սին, այն­պես են նկա­րագ­րում նրա կեն­սա­կերպն ու կեր­պա­ րը, որ այն ժա­մա­նա­կա­կից պատ­կե­րա­ցում­ նե­րով կա­րե­լի է լես­բիա­կան ան­վա­նել: Հույն փի­լի­սո­փա Տյու­րոս Մաք­սի­մու­սը Սա­ ֆո­յի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը կին ա­շա­կերտ­

նե­րի հետ հա­մե­մա­տել է Սոկ­րա­տե­սի՝ տղա­ մարդ ա­շա­կերտ­նե­րի հետ ու­նե­ցած նույ­ նա­սե­ռա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի հետ: Ան­տիկ շրջա­նում Սա­ֆոն իր սե­ռա­կան նա­ խընտ­րու­թյուն­նե­րի հա­մար նաև ծաղ­րի ու վա­տա­բան­ման է են­թարկ­վել: Նրա կյան­քի մի շարք փաս­տեր ժա­մա­նա­կի «բա­րո­յա­ կան» ար­ժեք­նե­րին հար­մա­րեց­նե­լու հա­մար հա­ճախ չէին հի­շա­տակ­վում: Գրաքն­նիչ­նե­րը նրա բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րից հա­նում կամ փո­խում էին ո­րոշ բա­ռեր և ամ­բող­ջա­կան տո­ղեր, քա­նի որ, ի­րենց կար­ծի­քով, ըն­թեր­ցո­ ղը դրանք սխալ կհաս­կա­նար: Ան­տիկ շրջա­

Այնուամենայնիվ, անտիկ շրջանում Սաֆոն իր սեքսուալ նախընտրությունների համար նաև ծաղրվել ու վատաբանվել է նում նրա կեր­պա­րը ծաղ­րի էր են­թարկ­վում կա­տա­կեր­գու­թյուն­նե­րում, իսկ ա­վե­լի ուշ՝ տար­բեր ժա­մա­նա­կաշր­ջան­նե­րում, քրիս­ տո­նեա­կան գրաքն­նիչ­ներն Ա­լեք­սանդ­րիա­ յում, Հռո­մում և Կոնս­տանդ­նու­պոլ­սում նրան ներ­կա­յաց­նում էին իբրև «բա­րո­յազրկ­ված կին, որ եր­գում էր սե­փա­կան սան­ձար­ձա­ կու­թյան մա­սին»: Գրի­գոր Նա­զիան­զա­ցին՝

Կոս­տանդ­նու­պոլ­սի ար­քե­պիս­կո­պո­սը, ինչ­ պես նաև հե­տա­գա­յում Հռո­մի Պապ Գրի­գոր 7-րդը հրա­մա­յել են այ­րել նրա գրքե­րը: Սա­ֆո­յի գոր­ծու­նեու­թյունն ու­սում­նա­սի­ րե­լու ա­մե­նա­բարդ ու ա­մե­նա­մեծ խնդիր­ նե­րից մեկն այն է, որ մեզ հա­սել է պոե­տի գրա­կան ժա­ռան­գու­թյան շատ քիչ մա­սը: Ան­հայտ է նույ­նիսկ, թե որ­քան բա­նաս­տեղ­ ծու­թյուն­ներ է գրել Սա­ֆոն: Այժմ հաշվ­վում է Սա­ֆո­յի բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րի մոտ 250 հատ­ված, ո­րոն­ցից միայն 70-ն ու­նեն ամ­բող­

Սիրո հետևանքով անորոշության, անքնության, ստրկության թեմաներ կարող ենք տեսնել 51, 134 և շատ այլ բանաստեղծություններում ջա­կան տո­ղեր: Սա­ֆո­յի պոե­զիան ներ­կա­ յաց­նող լա­վա­գույն տեքս­տե­րից է թիվ 31-ը, որ­տեղ նկա­րագր­ված է բա­նաս­տեղ­ծի՝ սի­ րե­լիին տեն­չա­լու ֆի­զի­կա­կան ար­տա­հայ­ տու­մը, երբ նա նա­յում է սի­րած կնո­ջը՝ մի տղա­մար­դու հետ խո­սե­լիս: Այս բա­նաս­տեղ­ ծու­թյու­նը պահ­պան­վել է «Վե­հու­թյան վրա» (մո­տա­վո­րա­պես մ.թ. ա­ռա­ջին դար) գրքում, ո­րի հե­ղի­նակ Լոն­գի­նուսն այն բե­րում է որ­ պես բո­վան­դա­կու­թյան հմուտ ձևա­կերպ­ մամբ վե­հու­թյան հաս­նե­լու կա­տար­յալ օ­րի­ նակ: Սա­ֆո­յի բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րում, սա­կայն, հիմ­նա­կան թե­ման ան­պա­տաս­խան սի­րո պատ­ճա­ռով ա­ռա­ջա­ցած անձ­նա­կան տա­ռա­պանքն է: Սի­րո հետ­ևան­քով ա­նո­րո­ շու­թյան, անք­նու­թյան, բուռն ապ­րում­նե­րի թե­մա­ներ կա­րող ենք գտնել թիվ 51, 134 և շատ այլ բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րում: Տպա­ վո­րիչ ու հի­շար­ժան պատ­կեր­նե­րի մի­ջո­ցով Սա­ֆոն նկա­րագ­րում է, թե ինչ­պես է իր սիր­ տը կոտր­վել սի­րուց և ինչ­պես է այն քա­րա­ ցել՝ կար­ծես ծա­ռերն ա­վի­րող լեռ­նա­յին քա­մի (բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն 47), իսկ մեկ այլ գոր­ծում

նա իր սի­րե­լի կնո­ջը հա­մե­մա­տում է ճա­նա­ պար­հին տրոր­ված ծա­ղի­կի հետ: Հա­ճա­խա­ կի հան­դի­պում ենք գե­ղեց­կու­թյան հան­դեպ հիաց­մունք ար­տա­հայ­տող տո­ղե­րի (օ­րի­նակ՝ թիվ 156 ու 167) կամ կա­րո­տի ու տեն­չի նկա­ րագ­րու­թյան, քա­նի որ պոե­տի հա­մար ցան­ կա­լի անձն ան­հա­սա­նե­լի է (թիվ 105): Բա­ցի սի­րո թե­մա­յի նկատ­մամբ ու­նե­ցած հիաց­մուն­քից, Սա­ֆոն նաև այլ ձևե­րով է իր ներդ­րումն ու­նե­ցել քնա­րա­կան ժան­րի զար­ գաց­ման մեջ: Նրա կենտ­րո­նա­ցու­մը զգաց­ մունք­նե­րի, սուբ­յեկ­տիվ փոր­ձի և ան­հա­տի վրա կտրուկ տար­բե­րու­թյուն է դնում իր ու ժա­մա­նա­կի դյու­ցազ­ներ­գա­կան, ծի­սա­կան կամ դրա­մա­տիկ պոե­զիա­յի միջև: Ա­վե­լի վաղ պոե­զիան ծի­սա­կար­գա­յին էր, ա­րա­րո­ղա­ կար­գա­յին կամ նրբա­գեղ՝ այս կամ այն ձևով հան­րա­յին: Սա­կայն Սա­ֆո­յի բա­նաս­տեղ­ծու­ թյուն­նե­րի մեծ մասն անձ­նա­կան է ու ին­տիմ՝ ուղղ­ված կոնկ­րետ կա­նանց կամ իր ըն­կեր­ նե­րին, իսկ նրա խո­սակ­ցա­կան ո­ճը բա­նաս­ տեղ­ծու­թյուն­նե­րում նման է միջ­նա­դար­յան ու մո­դեռն բա­նաս­տեղ­ծա­կան փոր­ձին: Ի տար­բե­րու­թյուն ա­վե­լի վաղ շրջա­նի եր­գիչ­ նե­րի, ո­րոնք ներ­կա­յաց­նում էին ամ­բողջ սո­ ցիա­լա­կան խմբի ար­ժեք­ներն ու գա­ղա­փար­ նե­րը՝ մնա­լով, սա­կայն, ա­նա­նուն, քնա­րեր­ գու­նե­րը, ո­րոն­ցից ա­մե­նա­հի­շար­ժան­նե­րից մե­կը Սա­ֆոն է, ա­մե­նա­կար­ևոր ու ա­մե­նաճշ­ մա­րիտ նյու­թը գտնում էին անձ­նա­կան փոր­ ձի մեջ: Սա­ֆոն ոչ միայն ան­տիկ շրջա­նի քիչ կին պոետ­նե­րից է, ո­րին մենք գի­տենք, նա նաև բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րի մե­ծա­գույն քնա­րա­ կան պոետ­նե­րից է: Նա իր բա­նաս­տեղ­ծու­ թյուն­ներն «ան­մահ դուստ­րեր» էր ան­վա­ նում՝ հա­վա­նա­բար կան­խա­տե­սե­լով, որ իր մա­հից եր­կու հա­զար տա­րի անց էլ դրանք ըն­թեր­ցո­ղի մոտ նույն հիաց­մունքն ու ո­գեշն­ չումն են ա­ռա­ջաց­նե­լու, ինչ այն ժա­մա­նակ, երբ դրանք գրվել են:

Գենդերային գիտության ակունքները 19-րդ դա­րի վեր­ջե­րին Անգ­լիա­յում և Ա­մե­րի­ կա­յում սկիզբ ա­ռած կա­նանց ի­րա­վունք­նե­րի հա­մար պայ­քա­րը 20-րդ դա­րի 60-70-ա­կան թվա­կան­նե­րին մեծ թափ ա­ռավ, ին­չի արդ­ յուն­քում ա­կա­դե­միա­կան մի շարք հաս­տա­ տու­թյուն­նե­րում հետզ­հե­տե ֆոր­մալ կար­գա­ վի­ճակ ստա­ցավ ինչ­պես Կա­նանց գի­տու­ թյու­նը, այն­պես էլ` Գեն­դե­րա­յին գի­տու­թյու­նը (Women’s Studies and Gender studies): Վեր­ջին մի քա­նի տաս­նամ­յա­կում կա­նանց ներգ­ րավ­վա­ծու­թյու­նը ա­ռա­ջա­դի­մա­կան գոր­ծըն­ թաց­նե­րում, ինչ­պես նաև գեն­դե­րի կար­ևո­ րու­թյան շեշ­տադ­րու­մը մաս­նա­վոր և հա­սա­ րա­կա­կան ինս­տի­տուտ­նե­րում ձևա­վոր­ված օ­րա­կար­գե­րի ան­բա­ժա­նե­լի մաս դար­ձան: 1970-ա­կան­նե­րին հատ­կա­պես կին սո­ցիո­ լոգ­նե­րի ու տե­սա­բան­նե­րի հե­տաքրք­րու­թյան ա­ռար­կա դար­ձան հա­սա­րա­կա­կան տար­բեր ո­լորտ­նե­րում կա­նանց և տ­ղա­մարդ­կանց տար­բե­րու­թյուն­նե­րի ու ան­հա­վա­սա­րու­թյան խնդիր­նե­րի ու­սում­նա­սի­րու­թյունն ու դրանց բա­ցատ­րու­թյու­նը:

1970 և 1980-ականների կանանց իրավունքների շարժումները այդ ժամանակաշրջանի ինքնության քաղաքականության մաս դարձան

Աս­տի­ճա­նա­բար հե­տա­զո­տու­թյուն­նե­րի ա­ռիթ դար­ձան կա­նանց` գոր­ծա­նա­կա­նում ար­ տա­հայտ­վող սո­ցիա­լա­կան կար­գա­վի­ճա­կը, նրանց կեն­սա­գոր­ծու­նեու­թյան տա­րա­տե­ սակ կող­մեր, ինչ­պի­սիք են՝ վճա­րո­վի աշ­խա­ տան­քը, տնա­յին տնտես­վա­րու­թյու­նը, մայ­ րու­թյու­նը, կա­նանց նկատ­մամբ տղա­մարդ­ կանց կող­մից բռնու­թյան դրսևո­րում­նե­րը: 1970 և 1980-ա­կան­նե­րի կա­նանց ի­րա­վունք­ նե­րի շար­ժում­նե­րը այդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­ նի ինք­նու­թյան քա­ղա­քա­կա­նու­թյան մաս դար­ձան: Կա­նանց գի­տու­թյան կենտ­րոն­ներ հիմն­վե­ցին ԱՄՆ-ում, Ավստ­րա­լիա­յում ու եվ­ րո­պա­կան մի շարք երկր­նե­րում, ո­րոնց գոր­ ծու­նեու­թյունն ուղղ­ված էր կա­նանց է­ման­ սի­պա­ցիա­յին` կախ­վա­ծու­թյու­նից ու սահ­մա­ նա­փա­կու­մից ա­զա­տագր­մա­նը` գի­տա­կան ու էմ­պի­րիկ վկա­յու­թյան հիմ­քով քա­ղա­քա­ կան փո­փո­խու­թյուն­նե­րի հաս­նե­լու հա­մար: Գեն­դե­րը` որ­պես սո­ցիա­լա­կան կա­ռու­ցա­ կարգ, ինչ­պես նաև կա­նանց ի­րա­վունք­նե­րը` որ­պես սո­ցիալ-մշա­կու­թա­յին պա­հան­ջարկ, մտան քա­ղա­քա­կան օ­րա­կարգ ու ձևա­վո­րե­ ցին նոր խո­սույթ: Կա­նանց գի­տու­թյու­նը մի­ջա­ռար­կա­յա­կան գի­տու­թյուն է, որն ուղղ­ված է հա­սա­րա­կու­ թյան մեջ կնոջ դե­րի, փոր­ձա­ռու­թյան և ձեռք­

բե­րում­նե­րի ու­սում­նա­սի­րու­թյա­նը: Ֆոր­մալ կրթու­թյան մաս դառ­նա­լով` Կա­նանց գի­տու­ թյան հե­տա­զո­տա­կան պրակ­տի­կան հիմն­ վեց հա­սա­րա­կա­գի­տու­թյան, հու­մա­նի­տար գի­տու­թյուն­նե­րի, բժշկա­գի­տա­կան ու բնա­ գի­տա­կան գի­տե­լի­քի վրա: Կա­նանց գի­տու­ թյան ա­ռա­ջին ա­կա­դե­միա­կան կուր­սի հե­ղի­ նա­կը ա­մե­րի­կա­ցի պատ­մա­բան Մա­րի Ռի­թեր Բերդն էր, ո­րը 1934 թվա­կա­նին կազ­մել էր «Փո­փոխ­վող քա­ղա­քա­կան տնտե­սու­թյու­ նը և կա­նանց վրա դրա ներ­գոր­ծու­թյու­նը» (“A Changing Political Economy as It Affects Women”) 54 է­ջից բաղ­կա­ցած ու­սում­նա­կան պլան, ո­րը թեև եր­բեք չդա­սա­վանդ­վեց, սա­ կայն հիմք դար­ձավ ԱՄՆ-ում Կա­նանց գի­ տու­թյան ա­ռա­ջին ծրագ­րի մշակ­ման հա­մար: Սան Դիե­գո­յի պե­տա­կան քո­լե­ջի Կա­նանց ա­զա­տագր­ման խմբի կող­մից ստեղծ­վեց Կա­նանց գի­տու­թյան կո­մի­տե, ո­րի ջան­քե­րով 1970-ին հիմ­նադր­վեց Կա­նանց գի­տու­թյան ա­ռա­ջին բա­ժի­նը` ԱՄՆ-ի Սան Դիե­գո­յի պե­ տա­կան քո­լե­ջում:

Կանանց գիտությունն ու Ֆեմինիստական գիտությունը հաճախ նույնական են Հատ­կան­շա­կան է, որ Կա­նանց և Գեն­դե­րա­ յին գի­տու­թյուն­նե­րը հա­ճախ նույ­նաց­վում են: Մինչ­դեռ Գեն­դե­րա­յին գի­տու­թյու­նը, սե­ րե­լով Կա­նանց գի­տու­թյու­նից, ձևա­վոր­վել է վեր­ջի­նիս ու­սում­նա­կան օ­րա­կար­գում հա­ սու­նա­ցած մո­տեց­ման շրջա­նակ­նե­րում, այն է` գեն­դերն իբրև սո­ցիա­լա­կան կա­ռու­ցա­ կարգ ու­նե­ցող եր­ևույ­թի: Կա­նանց գի­տու­ թյու­նը, իր հեր­թին, սե­րել է ֆե­մի­նիս­տա­կան մտա­ծո­ղու­թյու­նից և պ­րակ­տի­կա­յից ու որ­ պես գի­տու­թյուն ձևա­վոր­վել հա­սա­րա­կա­ կան, քա­ղա­քա­կան, պատ­մամ­շա­կու­թա­յին ու գրա­կա­նու­թյան ո­լորտ­նե­րում կնոջ դե­րի

Գենդերը` սոցիալական և մշակութային կազմավորում է ու ազ­դե­ցու­թյան դի­տանկ­յու­նից: Ֆե­մի­նիզ­ մը լայն ի­մաս­տով հա­սա­րա­կա­կան շար­ժում է, ո­րի կողմ­նա­կից­նե­րը գտնում են, որ կա­ նայք պետք է տղա­մարդ­կանց հետ հա­վա­ սար լի­նեն կյան­քի բո­լոր ո­լորտ­նե­րում, պետք է վերջ դրվի կա­նանց շա­հա­գործ­մա­նը և ն­րանց հա­մար տղա­մարդ­կանց հետ հա­վա­ սար ի­րա­վունք­ներ ու հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ ա­պա­հով­վեն: Կա­նանց գի­տու­թյունն ու Ֆե­ մի­նիս­տա­կան գի­տու­թյու­նը հա­ճախ նույ­ նա­կան են: Այ­դու­հան­դերձ, Ֆե­մի­նիզ­մը նեղ ի­մաս­տով մտա­ծո­ղու­թյուն է, որն ու­նի պատ­ մա­կան ար­մատ­ներ և ին­տե­լեկ­տուալ բա­նա­ վե­ճի մաս է կազ­մում: Գեն­դե­րա­յին գի­տու­թյունն ընդգր­կուն է` հիմն­ված գեն­դե­րա­յին ինք­նու­թյան վրա: Եր­ բեմն գեն­դեր բառն օգ­տա­գործ­վում է սեռ ի­մաս­տով, ին­չը սխալ է. սե­ռը կեն­սա­բա­նա­ կան ու ֆի­զիո­լո­գիա­կան եր­ևույթ է, մինչ­ դեռ գեն­դե­րը` սո­ցիա­լա­կան և մ­շա­կու­թա­յին կա­ռու­ցա­կարգ: Գեն­դե­րա­յին գի­տու­թյու­նում ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­ներն ի­րա­կա­նաց­վում են ռա­սա­յի, դա­սա­կար­գի, սե­ռա­կա­նու­թյան, ազ­գու­թյան, էթ­նիկ պատ­կա­նե­լու­թյան և այլ սո­ցիա­լա­կան բնու­թագ­րե­րի շրջա­նակ­նե­ րում՝ գեն­դե­րի՝ սո­ցիա­լա­կան կա­ռու­ցա­կարգ լի­նե­լու հիմ­քով: Ու­նե­նա­լով ու­սում­նա­սի­րու­ թյան լայն շրջա­նակ` Գեն­դե­րա­յին գի­տու­ թյունն ընդգր­կում է սո­ցիալ-հո­գե­բա­նա­կան և հո­գե­վեր­լու­ծա­կան, հետ-ստրուկ­տու­րա­ լիս­տա­կան ու հետ-գա­ղու­թա­տի­րա­կան տե­ սու­թյուն­ներ, ինչ­պես նաև` ֆե­մի­նիս­տա­կան կամ կա­նանց, տղա­մարդ­կանց ու ԼԳԲՏԻՔ+ գի­տու­թյուն­ներ (Feminist or Women’s studies, Men’s studies and LGBTQ studies).

ԼԳԲՏԻ ֆիլմ․ կարճ պատմական ակնարկ Թեև ան­հա­վա­նա­կան է թվում, բայց ԼԳԲՏԻ+ կի­նոն նույն­քան հին է, որ­քան ինք­նին ֆիլ­ մար­տադ­րու­թյու­նը: Այն, ի­հար­կե, ոչ միշտ է գո­յու­թյուն ու­նե­ցել այն ձևով, ինչ այ­սօր, բայց նույ­նա­սե­ռա­կան և տ­րանս­գեն­դեր հե­ րոս­նե­րը բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րում էլ այս կամ այն կերպ պատ­կեր­վել են ֆիլ­մե­րում: Չնա­յած շատ ու­սում­նա­սի­րող­ներ չեն հա­ մա­ձայ­նի, ա­ռա­ջին ֆիլ­մը, ո­րը կա­րե­լի է ԼԳԲՏԻ+ թե­մա­յի մա­սին ֆիլմ հա­մա­րել, 1895ին նկա­րա­հան­ված "The Dickson Experimental Sound Film"-ն է, որ­տեղ եր­կու տղա­մար­ դու պա­րը ո­րոշ մաս­նա­գետ­նե­րի կող­մից հա­մար­վում է ֆիլ­մե­րում նույ­նա­սե­ռա­կան հա­րա­բե­րու­թյան պատ­կե­րա­ման ա­ռա­ջին օ­րի­նա­կը: Համր ֆիլ­մե­րում, ինչ­պես, օ­րի­ նակ, Չառ­լի Չապ­լի­նի "The Masquerader"-ում շատ տա­րած­ված էր տղա­մարդ­կանց կա­ նանց հա­գուս­տով ներ­կա­յաց­նե­լը՝ ծի­ծա­ղա­ շարժ արդ­յունք ստա­նա­լու հա­մար: Ընդ­հուպ մինչև 1940-ա­կան­նե­րը, սա­կայն, նույ­նա­սե­ ռա­կան կեր­պար­նե­րը ստեղծ­վում էին՝ հիմն­ ված կած­րա­տի­պե­րի ու գեն­դե­րա­յին կարծ­ րա­ցած դե­րե­րի վրա՝ կա­նա­ցի տղա­մար­դիկ ու նրանց ի հա­կադ­րու­թյուն՝ առ­նա­կան լես­ բի­ներ: Նրանց կեր­պար­նե­րը հիմ­նա­կա­նում օգ­տա­գործ­վում էին հան­դի­սա­տե­սին զվար­ ճաց­նե­լու ու շո­կի են­թար­կե­լու հա­մար:

1940-ա­կան­նե­րից սկսած՝ ա­մե­րիկ­յան օ­րենքն ար­գե­լում էր մեծ կի­նոս­տու­դիա­նե­րին ԼԳԲՏԻ+ հա­մայն­քի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րին դրա­կա­նո­րեն ներ­կա­յաց­նող ֆիլ­մե­րի ար­ տադ­րու­թյու­նը: Նույ­նա­սե­ռա­կան ան­ձինք սո­վո­րա­բար ներ­կա­յաց­վում էին որ­պես սա­ դիստ­ներ և հո­գե­կան խան­գա­րում­ներ ու­նե­ ցող մար­դիկ, որ­պես­զի ֆիլ­մերն անց­նեին գրաքն­նու­թյու­նը:

Մինչև 1960-ա­կան­նե­րը եվ­րո­պա­կան կի­նոն "միայ­նակ էր մնա­ցել" ԼԳԲՏԻ+ խնդիր­նե­րը ներ­կա­յաց­նե­լու հար­ցում, թեև կի­նո­յի նկատ­

մամբ գրաքն­նու­թյունն այդ­տեղ նույն­պես իր ազ­դե­ցու­թյու­նը թող­նում էր: Ա­ռա­վել հի­ շար­ժան են ֆրան­սիա­կան "A Song of Love" (1950) և գեր­մա­նա­կան "Different from You and Me" (1957) ֆիլ­մե­րը, ո­րոն­ցում ար­ծարծ­ վում էր նույ­նա­սե­ռա­կա­նու­թյան թե­ման, սա­ կայն սրանք նույն­պես գրաքն­նու­թյան են են­ թարկ­վել:

Էնդի Ուորհոլը և Քեննեթ Էնգըրը փորձում էին նույնասեռական հարաբերություններն էկրան բերել Թեև հե­ռու հա­վա­սա­րու­թյու­նից, սա­կայն հան­դուր­ժո­ղա­կա­նու­թյա­նը մոտ է 1965-ին նկա­րա­հան­ված "Inside Daisy Clover" ֆիլ­մը, որն ա­ռա­ջին գոր­ծե­րից էր, ո­րում նույ­նա­ սե­ռա­կան հե­րոսն իր սե­ռա­կա­նու­թյան հետ ներ­դաշ­նակ է ներ­կա­յաց­վում: Այն ժա­մա­նակ, երբ ԱՄՆ-ում ընդ­հա­տա­ կում աշ­խա­տող ռե­ժի­սոր­ներ Էն­դի Ո­ւոր­հո­լը և Քեն­նեթ Էն­գը­րը փոր­ձում էին նույ­նա­սե­ ռա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­ներն էկ­րան բե­րել, Եվ­րո­պա­յում ի­տա­լա­ցի ռե­ժի­սոր Պիեռ Պաո­ լո Պա­զո­լի­նին էր սկսել իր ֆիլ­մե­րում օգ­տա­ գոր­ծել նույ­նա­սե­ռա­կա­նու­թյան թե­ման, սա­ կայն նրա ու­ղերձ­նե­րը հա­ճախ թաքն­ված էին նրա նեո­ռեա­լիս­տա­կան աշ­խա­տանք­նե­րում: ԱՄՆ-ում Սթոու­նուո­լի ապս­տամ­բու­թյու­ նից հե­տո հա­սա­րա­կու­թյան վե­րա­բեր­մուն­ քը ԼԳԲՏԻ+ մարդ­կանց նկատ­մամբ սկսում է փոխ­վել, և ֆիլ­մին­դուստ­րիան սկսում է ԼԳԲՏԻ+ հա­յան­քը դի­տար­կել որ­պես թի­րա­ խա­յին լսա­րան: Ա­ռա­վել հի­շար­ժան են 1970ին նկա­րա­հան­ված Ռո­զա ֆոն Փրաուն­հայ­մի "It Is Not the Homosexual Who Is Perverse, But the Society in Which He Lives" և Վիլ­յամ Ֆրեդ­ կի­նի "The Boys in the Band" ֆիլ­մե­րը, ո­րոնք եր­կուսն էլ պատ­մում էին պատ­մու­թյուն­ներ

ԼԳԲՏԻ+ հա­մայն­քի տե­սանկ­յու­նից: Մինչ շա­ տե­րը նույ­նա­սե­ռա­կա­նու­թյու­նը ֆիլ­մե­րում ներ­կա­յաց­նում էին որ­պես ոչ նոր­մալ եր­ևույթ, այն­պի­սի ֆիլ­մե­րը, ինչ­պի­սիք են "Sunday Bloody Sunday"­-ը, "Dog Day Afternoon"­-ը, "La Cage aux Folles"­-ը և "The Rocky Horror Picture Show"­-ը, ԼԳԲՏԻ+ թե­ման ներ­մու­ծում էին 1970-ա­կան­նե­րի ֆիլ­մար­տադ­րու­թյան ո­լորտ: Այս ա­ռա­ջըն­թացն ան­կում ապ­րեց 1980-ա­կան­նե­րին, երբ ԼԳԲՏԻ+ ի­րա­վունք­ նե­րին դեմ ար­տա­հայտ­վող աջ քա­ղա­քա­կան թևի քրիս­տո­նե­կան խմբերն ԱՄՆ-ում մեծ ազ­դե­ցու­թյուն ձեռք բե­րե­ցին: ՁԻԱՀ վա­րա­կի տա­րած­ման և դ­րա՝ Çնույ­նա­սե­ռա­կան­նե­րի հի­վան­դու­թյունÈ լի­նե­լու թյու­րըմբռ­ման հետ­ ևան­քով այդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նում շատ քիչ դրա­կան ֆիլ­մեր են ստեղծ­վել: Ֆիլ­մար­տադ­րու­թյու­նը հե­տա­գա­յում շատ դան­դա­ղո­րեն սկսեց թե­ման օբ­յեկ­տիվ անկ­ յու­նից ար­ծա­րար­ծել՝ նույ­նա­սե­ռա­կա­նու­ թյունն ա­ռանց մե­ղադ­րա­կան ե­րանգ­նե­րի ներ­կա­յաց­նե­լով: 1986-ին նկա­րա­հան­ված

Աստիճանաբար հոլիվուդյան առաջատար դերասանները սկսեցին հետաքրքրվել նույնասեռական հերոսներ մարմնավորելու մեջ "Parting Glances" ֆիլ­մը ռեա­լիս­տա­կան կեր­ պով ներ­կա­յաց­նում էր նույ­նա­սե­ռա­կան կյան­քը և ՁԻԱՀ ճգնա­ժա­մը. այն հիմ­նա­քա­ րա­յին գործ է հա­մար­վում ԼԳԲՏԻ+ կի­նոար­ տադ­րու­թյու­նում: Դո­կու­մեն­տալ ֆիլ­մե­րը, ինչ­պես, օ­րի­նակ, "Paris is Burning"­-ը, ներ­կա­ յաց­նում են գեյ ու տրանս­գեն­դեր մշա­կույ­թը ռեա­լիս­տա­կան կեր­պով և այն հաս­կա­նա­լի դարձ­նում լայն լսա­րա­նին:

1990-ա­կան­նե­րի սկզբե­րին կի­նոար­տադ­րու­ թյու­նում սկսե­ցին ներգ­րավ­վել նոր սերն­դի բա­ցա­հայտ գեյ ռե­ժի­սոր­ներ և ս­տեղ­ծե­ցին այն, ինչն ա­պա­գա­յում պետք է կոչ­վեր Նոր քուիր կի­նո (New Queer Cinema): Աս­տի­ճա­նա­ բար հո­լի­վուդ­յան ա­ռա­ջա­տար դե­րա­սան­ նե­րը սկսե­ցին հե­տաքրքր­վել նույ­նա­սե­ռա­ կան հե­րոս­ներ մարմ­նա­վո­րե­լով: "Orlando", "Boogie Nights", "My Own Private Idaho" և "Heavenly Creatures" ֆիլ­մե­րում հե­րոս­նե­րի սե­ռա­կա­նու­թյու­նը ոչ միան­շա­նակ է ներ­ կա­յաց­ված, մինչ­դեռ "La Vie en Rose"­-ում ու

Թարմ օրինակներից են Blue is the Warmest Colour և Strangers by the Lake ֆիլմերը, որոնցում առկա են գլխավոր հերոսների միջև սեքսի երկար տեսարաններ "Transameric"­-ում ներ­կա­յաց­ված են տրանս­ գեն­դեր հե­րոս­ներն ու հա­սա­րա­կու­թյու­նում ըն­դուն­ված դառ­նա­լու հա­մար նրանց պայ­ քա­րը: Թեև ԼԳԲՏԻ+ կեր­պար­նե­րը սկսել էին ըն­ դու­նե­լի դառ­նալ ֆիլ­մե­րում, նրանց միջև սի­ րո, կրքի ու սե­ռա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­ րի ներ­կա­յա­ցու­մը շա­րու­նա­կում էր տա­բու մնալ: Ի­րա­վի­ճա­կը, սա­կայն, փո­խեց եր­կու գեյ տղա­մար­դու սի­րո մա­սին պատ­մող հո­ լի­վուդ­յան օս­կա­րա­կիր "Brokeback Mountain" ֆիլ­մը: Աս­տի­ճա­նա­բար ֆիլ­մե­րում ըն­դու­նե­լի դար­ ձան ինչ­պես գեյ ու տրանս­գեն­դեր ան­ձանց կեր­պար­նե­րը, այն­պես էլ՝ նրանց միջև հա­ րա­բե­րու­թյուն­նե­րը: "Milk", "The Kids are Alright", "Weekend" և "A Single Man" ֆիլ­մե­ րը ճա­նա­պարհ հար­թե­ցին ԼԳԲՏԻ+ թե­մա­յով զանգ­վա­ծա­յին ֆիլ­մե­րի հա­մար:

Լավ օ­րի­նակ­նե­րից են "Blue is the Warmest Colour" և "Strangers by the Lake" ֆիլ­մե­րը, ո­րոն­ցում առ­կա են գլխա­վոր հե­րոս­նե­րի միջև սե­ռա­կան հա­րա­բե­րու­թյան եր­կար տե­ սա­րան­ներ: Ա­ռա­վել վառ օ­րի­նակ­ներ են "Vic and Flo saw a Bear", "Keep the Lights On", "Kill Your Darlings", "Dallas Buyers Club" ֆիլ­մե­րը: Ցան­կը կա­րե­լի է ան­վերջ շա­րու­նա­կել: ԼԳԲՏԻ+ կի­նոն իր պատ­մու­թյան ըն­թաց­քում եր­կար ճա­նա­պարհ է ան­ցել, սա­կայն դեռևս շատ բան կա ա­նե­լու: Ժա­մա­նա­կա­կից շատ ֆիլ­մեր քննա­դա­տու­թյան են ար­ժա­նա­նում ԼԳԲՏԻ+ հա­մայն­քի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի կող­մից գեյ, տրանս­գեն­դեր ան­ձանց կեր­ պար­նե­րը թյուր կամ վատ լույ­սի ներ­քո ներ­ կա­յաց­նե­լու հա­մար: Դեռևս շատ են ֆիլ­մե­ րը, ո­րոն­ցում նույ­նա­սե­ռա­կան կեր­պար­ներ ներ­կա­յաց­նե­լու հա­մար տա­րած­ված կարծ­ րա­տի­պեր են օգ­տա­գործ­վում. քննա­դա­տե­ լի եր­ևույթ, ո­րը դեռ պետք է փոխ­վի հա­նուն հա­վա­սա­րու­թյան հա­մար պայ­քա­րի արդ­ յուն­քում։

Գեյ հիմներ․ սիրված ու ճանաչված երգեր ԼԳԲՏԻ+ շար­ժումն, ինչ­պես ցան­կա­ցած սո­ ցիալ-քա­ղա­քա­կան շար­ժում, ու­նի իր ու­րույն սիմ­վոլ­նե­րը՝ դրոշ, տար­բե­րան­շան­ներ, կար­ գա­խոս­ներ, և ան­գամ հիմ­ներ։ Գեյ հիմ­նե­րը ճա­նա­չե­լի ու հայտ­նի եր­գեր են, ո­րոնք լայ­նո­րեն տա­րա­ծում են գտել ԼԳԲՏԻ+ հա­մայն­քում ու սիր­ված են հա­մայն­քի ներ­ կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րից շա­տե­րի կող­մից։ Հատ­ կան­շա­կան է, որ գեյ հիմն հա­մար­վող եր­ գե­րի բո­վան­դա­կու­թյունն ան­պայ­ման չէ, որ ու­ղիղ առնչ­վի գեն­դե­րա­յին ինք­նու­թյան թե­ մա­յին։ Եր­գը կա­րող է լի­նել առ­հա­սա­րակ սի­ րո, զգաց­մունք­նե­րի, սո­ցիա­լա­կան կամ քա­ ղա­քա­կան խնդիր­նե­րի մա­սին։ Ան­պայ­ման չէ նաև, որ եր­գի հե­ղի­նա­կը կամ կա­տա­րո­ղը լի­նեն հա­մայն­քի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ։ Ո­րոշ եր­գեր, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, գեյ հիմն են դար­ ձել այն բա­նի շնոր­հիվ, որ դրանց հե­ղի­նա­կը կամ կա­տա­րո­ղը հա­մայն­քի նե­րա­կայ­ցու­ցիչ կամ ա­ջա­կից է ե­ղել։ 2007-ին ի­րա­կա­նաց­ված մի հե­տա­զո­տու­ թյան տվյալ­նե­րով՝ ա­մե­նա­հա­ճախն իբրև գեյ հիմն մատ­նանշ­վում է դիս­կո ո­ճի ա­մե­րի­կա­ ցի եր­գիչ Գլո­րիա Գեյ­նո­րի “I will survive” եր­գը։ Գեյ­նո­րը ա­մուս­նա­ցած է ե­ղել իր մե­նե­ջե­րի՝

Լին­վուդ Սայ­մո­նի հետ և հա­մայն­քի ներ­կա­ յա­ցու­ցիչ չի ե­ղել։ Երգն ի սկզբա­նե հա­մար­վել է կա­նանց է­ման­սի­պա­ցիա­յի՝ ա­զա­տագր­ ման պայ­քա­րի խորհր­դա­նիշ։ Եր­գը կնոջ մա­

Ամենահաճախն իբրև գեյ հիմն մատնանշվում է դիսկո ոճի ամերիկացի երգիչ Գլորիա Գեյնորի "I will survive" երգը սին է, ում լքել է սի­րե­լի տղա­մար­դը. կինն ա­սում է, որ այլևս չի հան­դուր­ժե­լու նախ­ կին սի­րե­լիին, գլուխ կհա­նի ի­րա­վի­ճա­կից և կ­շա­րու­նա­կի ապ­րել ու վա­յե­լել կյան­քը։ Երգն ա­րա­գո­րեն սիր­ված է դար­ձել թե՛ կա­նանց և թե՛ ԼԳԲՏԻ+ շար­ժում­նե­րի մաս­նա­կից­նե­ րի կող­մից և մինչ օրս ա­մե­նա­ճա­նա­չե­լի գեյ հիմնն է։ Յու­րա­քանչ­յուր ժա­մա­նա­կաշր­ջան ու­նի իր ու­րույն գեյ հիմ­նե­րը՝ հա­մա­պա­տաս­խան տվյալ շրջա­նի գե­րիշ­խող ո­ճե­րին։ Գեյ հիմ­նե­ րի ցանկն ընդգր­կում է այն­պի­սի հան­րահռ­ չակ կա­տա­րող­նե­րի եր­գեր, ինչ­պի­սիք են՝ ABBA-ն, Queen-ը, Ջու­դի Գառ­լեն­դը, Դա­յա­նա Ռո­սը, Մա­դոն­նան, Շե­րը, Ո­ւիթ­նի Հյուս­թո­նը,

Գեյ հիմների ցանկն ընդգրկում է այնպիսի հանրահռչակ կատարողների երգեր, ինչպիսիք են՝ ABBA-ն, Queen-ը, Ջուդի Գառլենդը, Դայանա Ռոսը, Մադոննան, Շերը, Ուիթնի Հյուսթոնը, Քրիստինա Ագիլերան, Քայլի Մինոգը, Ալիսյա Քեյսը

թյան, ա­զա­տա­կա­նաց­ման ու ժո­ղովր­դա­վա­ րաց­ման ա­լի­քի վրա գտնվող հա­սա­րա­կու­ թյուն­նե­րում ռու­սա­կան էստ­րա­դա­յին բազ­ մա­թիվ եր­գեր նույն­պես դար­ձան գեյ հիմ­ներ։ Ռու­սա­կան գեյ հիմ­նե­րի ցանկն ընդգր­կում է այն­պի­սի հան­րա­հայտ կա­տա­րող­նե­րի եր­ գեր, ինչ­պի­սիք են՝ Ալ­լա Պու­գա­չո­վան, Վա­ լե­րի Լեոնտ­ևը, Բո­րիս Մոի­սե­ևը , Զեմ­ֆի­րան, Լո­լի­տան, Տա­տուն:

Քրիս­տի­նա Ա­գի­լե­րան, Քայ­լի Մի­նո­գը, Ա­լիս­ յա Քեյ­սը։ Հետ­խորհր­դա­յին ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նում ԱՊՀ պե­տու­թյուն­նե­րում գե­րիշ­խում էր ռու­սա­կան էստ­րա­դան, և հա­սա­րա­կար­գե­րի փո­փո­խու­

Ո՞ր գեյ հիմներ եք սիրում։ Հայաստանյան ի՞նչ գեյ հիմներ կան։ Ի՞նչ ժամանակակից գեյ հիմներ գիտեք։ Գրե'ք մեզ informedsocietyarmenia@gmail.com հասցեին, և մենք կհրապարակենք ձեր տեքստը։