3
सचित्र् हफ्त्याळें
अक :ों 5
सोंख : 17
1 वीज क क ों णी
मार्च
17, 2022
संपादकीय: आमर्ो संसार जाला विकाळ! आज सगळ्या सं सारार तीसऱ्या महाझुजाविशीं लोक उलिन आसा. प्रत्येक जािन रश्यान
बंद केल्यात.
युक्रेनाचेर दाड घालन सगळें युक्रेन सत्त्यानाश
मार पडला.
केल्या उपरां त. दू सऱ्या महाझुजा उपरां त पयल्ये
रूबेलाक मोल नासतां विकारी जाल्यात तरी
पािटी म्हण्येत हां िें आज रश्याचे सै नीक शीदा
हं कारी पु टीन आपली तकली बागायनासतां
साद्या लोकां चेर वमस्सायलां सोडू न बां ब घालन
अख्खें युक्रेन खाली करुन्ंच शुद्ध म्हळ्ळें
जीि काडटात. हें इतलें सलीस जालां की वकतें च
पंथाहिान घे िन आसा. ह्या पुवटनाक विं येल्लो
गुमान कररनासतां
मोवडचो सकाा रयी वकतेंच विरोध कररनासतां
आज
रश्या युक्रेनाचेर
ह्या सिाा ििीं आज रश्याचेर मारे कार आथीक रश्यां तलो लोक आज तां र्च्ा
विरां कूळ झूज मां डून आसा.
गप-चूप रािला.
दोन वमवलया प्रास चडीत लोक आज आपलो दे श
हो सं सार ह्या मारे कार असत्ां र्च्ा बळान खं य
युक्रेन सोडन पोळापोळ घेिंक पािलां . तां कां
मुखारून िेता?
रािोंक घरां नां त, मु सतायकी ना तसेंच खाण
मारे कार न्यूकवलयर बां ब दासतान आसात.
नासतां तो लोक आज सेजार्च्ाा दे शां क िचोन
रश्यां त ५,९७७; अमेररकां त ५,४२८; चै नां त ३५०,
थंयसर विकारी जाल्यात. ताणीं घरां सोडल्यां त,
फ्रान्ां त २९०, युकेंत २२५, पावकसतानां त १६५,
आसत बधीक सोडल्या, सिारां नी तां र्च्ा
िारतां त १६०, इस्रायेलां त ९० आनी नोथा
कुटमां तल्या दादल्यां क पाटीं दे शां त सोडलां .
कोरे यां त २०.
तां ची कंग्गाल गत कोणेंच वििसुुंची न्हं य. इतलें
जर आज ह्या सं सारां त फकत शां ती आसली
सक्कड घडटा तरी हं कारी पु टीन कोणाचें च गुमान कररना.
आनी झुजां नासलीं, हो सं सारा वकतलो अवििृद्धेक पाितो? जर ह्या दे शां नी मारे कार
आज अमेररका आनी पाश्चात्य दे शां नी रश्याक
असत्ां क खचुुंचे पयशे जर आपल्या वनगातीक
बवहषकार घाला, तां र्च्ा ब्ां कां नी आसचे तां चे
लोका खातीर िापरल्ले तर वकतलें बरे पण जातें ?
पयशे बंद दिरल्यात, कसलीय रश्या िोिी त्यसें
ह्या सिाुं चें कोणाकच आज गण्णे ना. आपली
पेटरोल पाश्चात्य दे शां नी आमद कची संपूणा
श्याथी दाखिं क हे मारे कार दे श असत्ां जमिन
राियल्या.
आसात, फकत हे रां चो जीि काडु ं क; थु क्क
असें म्हळ्यार आज रश्यार्च्ा
रूबेलाक वकतेंच मोल ना कसें जालां . लागीं
हां र्च्ा जल्मा!
लागीं ८५० म्याकडोनालड् स रे सटारें टां रश्यां त
बंद केल्यां त, ४५० डं कीन डोनटस बं द केल्यां त, असें लागीं लागीं ३५० ियर पाश्चात्य व्यापार संस्थे 2 वीज क क ों णी
संसारां त फकत ९ राषटर ां नी
चार्ट र्ट एक र् ों ें र् नोंदग पाल शेणैचें जनन जालें १९६५ इस्वेंत नव्या वर्ाट ददर्ा. ताच बापय दे वाधीन ग वधटन शेणै आनी आवय दनरुपम आर. शेणै. नोंदग पालान आपले प्राथमीक दशकाप नोंतूराोंतल्या र्ैंर् ज र्ेफर् हैयर प्रैमरी शालाोंत, उपराोंतलें दशकाप दपयुर्ी पऱयाों त र्ैंर् एल यदर्यर् कालेदजोंत आनी दर्ग्री
दशकाप श्री ग कणटनाथेश्ववर कालेदजोंत, मोंगळू र र्ोंपयलें. १९८५ इस्वेंत ताणें आपलें चार्ट र्ट एक र् ों ें र् अदर्ट कलशीप बी. बी. शाणुभ गालागीों केलें आनी १९८९ इस्वेंत त उत्तीणट जाल . ताची अदभरूच जावनार्ा वाचाप ग्रहशार्त्र पुर्तकाोंचें, तर्ें मानववोंशशार्त्र, प्राचीन दशल्प दवज्ञान आनी र्ोंपन्न र्माजाोंनी मानव
3 वीज क क ों णी
4 वीज क क ों णी
5 वीज क क ों णी
6 वीज क क ों णी
7 वीज क क ों णी
8 वीज क क ों णी
9 वीज क क ों णी
10 वीज क क ों णी
11 वीज क क ों णी
12 वीज क क ों णी
13 वीज क क ों णी
14 वीज क क ों णी
15 वीज क क ों णी
16 वीज क क ों णी
17 वीज क क ों णी
ताोंच्या द गाोंयच्या बापायनीों जातक पळे वन उषाक नोंदग पालाची र्ैरीक केल्ली आनी तीों प्रपरथम भेर्ल्लीों मोंगळू र कद्री दे वास्थानाोंत आनी ताोंच म ग वार्ल्ल लग्ना उपराोंतच. नोंदग पाल आपल्ये बायलेक उषा म्हण आपयता तरी एद ळ पऱयाोंत उषान आपल्या पतीक नाोंवान आपदयल्लें ना खोंय. फकत म्हणचें ’तुमीों’ म्हण. आपल पती दकतेंय दान कताटना आपणाक र्ाोंग न्ोंच कताट म्हणर्ा उषा. उषा खोंच्याकी ना म्हणाना म्हणर्ा नोंदग पाल; आनी उषा दकतें राग आयल्यारी दकतेंच ताका दाखयना. द गाोंय मधें मेचवानार्ल्लें म्हळ्ळें दकतेंच ना म्हणाल नोंदग पाल आपल्ये बायलेचे गूण ह ग ळर्ून. आपणें दकतलें र्ाोंगल्यारी कुळारा केन्नाों केन्नाों वचाना. खोंय वेचें जाल्यारी नोंदग पालाक मुर्तायकी न्हेर् क ों दवोंचून ददों वची उषान्ोंच खोंय.
दवकार्. अर्ें म्हणर्ाना ताची जाण्वाय आनी दशकपा आतुराय दवशेष म्हण्येता.
आपल्या पतीन दकतली नवी जवाब्दारी घेतल्यारी उषाकी खुदशच; दकत्या म्हळ्यार दकतली जवाब्दारी आर्ल्यारी ताच म ग आर्ा ताच्या घराक, पतीक, भुर्ग्ाांक, आपल्या कामेल्याोंक आनी उपराोंत मात्र आपल्या र्माजाक पार्ल्या १५ वर्ाां थावन त कुमक करून आर्ा.
उषाकी बरें च दे वास्पण आर्ा. तीों र्दाों
18 वीज क क ों णी
र्ाोंजेर ७ वरार अधें वरभर भजन गायतात आपल्या भुर्ग्ाां बराबर. कुर्माोंत बायल म्हळ्यार एकामेकाक दीवन र्ोंत र्ा कुर्ाम र्ाचें, हेंच जावनार्ा लग्नाच म ग म्हणर्ा नोंदग पाल. जीवानाोंत फकत गुल ब मात्र नाोंत; ताोंतूों काोंर्ेंय आर्तात. खुशी जाोंवदी, कषर् आमीों र्ाोंगाता आर्चेंच लग्ना जीवन म्हणाल त . अर्ध्ाट घोंट्या दभतर उषा आपणाक दकतेंय मनपर्ोंद ना तें र् धून कार्र्ा म्हणर्ा नोंदग पाल.
एकामेकाक र् र्न द र्न जीवन वायर् जाोंवच्याक र् र्ु ों क नज . युवजणाोंन , तुमच्या माों -बापान भाररच र्ादिफीर् कनट तुमकाों वागवन व्हर् केलाों , अर्ें आर्ताों आमीों जीवनाोंत दचल्लर र्ोंग्ती व्हर् कनट ताोंच्या मतीक बेजाराय हार्ची न्होंय म्हळ्ळ्ळच जावनार्ा नोंदग पालाचे उपदे श आमच्या आयच्या काळाच्या युवजणाोंक.
द गाोंयनी पयर् वेचें म्हळ्यार ग य ों ाों दे वास्थानाक मात्र, ग य ों ाों गेल्यारी दऱया तर्ीक तीों गेल्लीों नाोंत. मोंगळू र थावन चर् पयर् गेल्यारी तीों वेतात उषाच्या कुळारा काकटळ, दततलेंच. आपल्या व्यापाराोंत चर्ीत वेळ वेता जाल्ल्यान ताोंकाों भ व ों क ों वच क ों वेळ मेळल्ल ना. नोंदग पालान आपली पतीण उषाचेर र्ोंपूणट पात्येणी दवरल्या दकत्याक उषा केन्नाोंच पयशे दवभार्ून कर्ल्य य वर्तू हादर्ना. कुर्ाम म्हळ्यार एक र्ोंस्थ आनी आमीों ह्या र्ोंस्थ्याखातीर केन्नाोंय त्याग करुोंक जाय म्हणाल नोंदग पाल. ह्या ताच्या दचोंत्ाोंत आमीों र्वाांनी म र्तू दशक क ों आर्ा तें कळर्ा.
नवोंबर २५, २०२१ वेर मोंगळु च्याट दवश्व कक ों णी केंद्राों त क क ों णी भार् आनी प्रदतषठान हाच्या ब र्ट ओफ र्र र्र्ीर् जमात जातच तक्षण जाल्ल्या क क ों णी भार् आनी प्रदतषठान हाच्या जेराल जमादतोंत मोंगळु चो ख्यात चार्ट र्ट एक र् ों ें र् तर्ेंच एक ख्यात दानी नोंदग पाल शेणैक अदवर ध अर्ध्क्ष जावन २०२१-२०२४ वर्ाांक दवोंचून आयल . त्या आदीों ताणें क क ों णी भार् आनी प्रदतषठान हाच काऱयदशी जावन वावर केल्ल . ताच्या अर्ध्क्षतेखाल ह्या र्कयले दवोंचून आयले:
लग्ना जीवन लाोंबदायेक जावोंक जाय जाल्यार आमीों उनानुबोंदाोंत आर् क ों जाय,
कक ों णी भार् आनी प्रदतषठान:
कुर्पी जगदीश शेणै उपार्ध्क्ष दगलबर्ट दर्र् जा उपार्ध्क्ष र्ा| दकरण बुर्कुले उपार्ध्क्ष दगररधर कामत काऱयदशी स्नेहा वी शेणै र्ह काऱयदशी
19 वीज क क ों णी
र्ा| म हन पै र्र र्र्ी के. बी. खावी र्र र्र्ी मुरलीधर वी. प्रभू र्र र्र्ी यू. शकुोंतल आर. दकनी र्र र्र्ी रमेश पै कन्ननूर र्र र्र्ी मेलवीन ई. र दर्र गर् र्र र्र्ी रमेश नायक र्र र्र्ी नारायण नायक र्र र्र्ी र्ी. वदथका कामत र्र र्र्ी वेंकर्े श प्रभू र्र र्र्ी
नगराोंत आर्चें क क ों णी दवश्व केंद्र उभें जालें. हाोंगार्र जाता त्या माफान क क ों दणच्या दववीध ब दलोंच्या तर्ेंच धमाांच्या प्रदतदनधीक फाव त अवकार् ददों वचें महान काम दवश्व कक ों णी केंद्र करुन्ोंच आयलाों.
भलायकेक लाग न हुद्द्याक राजी ददल्ल्या अर्ध्क्ष बर्ती वामन शेणैक र्लहागार म्हण मुखारून व्हर क ों ब र्ट ओफ र्र र्र्ीर् हाणीों दवनोंती केल्ली. अचानक थ ड्याच तेंपा उपराोंत बर्दतमाम दे वाधीन जाताना कक ों णी भार् आनी प्रदतषठान हाच हारभार र्गळ च नोंदग पालाच्या खाोंद्यार पर्ल . तरीपूण दकतेंच पार्ीों-फुर्ें पळे नार्ताों ताणें ही जवाब्दारी वहर्ून घेतली आनी आज मेरेन त ताच अर्ध्क्षीय वावर यशस्वी थरान मुखारून आर्ा. हाों तूों आमकाों कळीत जाता की नोंदग पालाची शाथी दकतदलगी म्हळ्ळें . १९९६ इस्वेंत क क ों णी भार् आनी प्रदतषठान स्थापन जाल्लें दे वाधीन बर्ती वामन शेणैच्या क क ों णी र्ोंचलनाच प्रदतफळ जावन, तर्ें २००९ इस्वेंत आज हें ल ब प्रभू
दवश्व क क ों णी केंद्रादच्या ब द ों े राखाल दर्दवएम काऱयिमाों , दचोंत्पी, महा दानी आनी दवश्व क क ों णी केंद्राच मुखेल मागटदशटक र्ी. वी. म हनदार् पै, हाणें प्रर्तूत केल्ल्या र्भार काऱयिमाों पयकी दवश्व क क ों णी स्कालशीप काऱयिम एद ळच भाररच फामाद जालाों. पार्ल्या धा वर्ाांनी र्ररर्ुमार २८ क र र् रुपय रामदार् कामत यू. हाच्या मुखेल्पणार अमृत क क ों णी काऱयिमाच्या ब द ों े राखाल क क ों णी भार्, र्ोंर्कृती आनी र्माज हाका ह्या भारताच्या ७५ व्या वारदषक त्सवा वर्ाट जाहीर केल्यात. हें र्वट हाोंगा बरवोंक मुख्य कारण दकतेंगी म्हळ्यार वीज वाचप्ाोंक र्मजणी दीवोंक आमच्या नोंदग पालाच्या खाोंदार दकतली वाोंवर् आनी जवाब्दारी आर्ागी म्हण कळवोंक. भाररच दे वास्पणाच तर्ेंच आपल्या र्माजेच अखोंद हुर्क आर्च नोंदग पाल शेणै र्भार र्ोंघ र्ोंस्थ्याों नी वावुरला मात्र न्होंय, आजून त मुखारून वावर करून आर्ा.
20 वीज क क ों णी
त १९८९ इस्वेंत दर्ए उत्तीणट जावन ताका र्र्ीदफकेर् मेळ्ळी. ताच हेळल्ल वावर जावनार्ा इों र्ायरे कर् ट्याक्सर्. पार्ल्या ३३ वर्ाां लागायत त ह्या वतुटलाोंत आपल वावर करून आर्ा.
प्रदतषठान, दवश्व क क ों णी केंद्र, शळ्क्तनगर, मोंगळू रू, नवेंबर २४, २०२१ थावन. ७. र्र र्र्ी दतरुपती दतरुमल श्री काशी मठ
र्भार र्ोंघ-र्ोंस्थ्याोंनी ताचे हुद्दे ह्यापररों क आर्ात:
८. ग रव अर्ध्क्ष, र्ाधन बळग (री), दजएर्बी युवजणाोंक कला आनी र्ोंर्कृदतोंत अदभवृद्धी ज र्ु ों क.
१. ददरे क्त र केनारा छें बर ओफ कामर्ट एों र् इों र्र्ोंर्र्र ी, मोंगळू रू
९. ग रव अर्ध्क्ष, अल्युम्नाय एर् दर्येशन, श्रू ग कणटनाथेश्ववर कालेज, मोंगळू रू.
२. र्ाोंद , क र्र्ल दवजन ग्रूप २०३० कनाटर्क र्काटराच्या र्ोंघर्नाखाल
१०. १०० वयर काऱयिमाोंनी - र्र े र् बार्ीर्, कालेजी, इत्यादी दजएर्र्ी जागृती हार्ु ों क भारताोंत दजएर्र्ी हार्च्या पयलेंच्या काळार दजएर्र्ीक र्हकार दीवोंक.
३. र्ाोंद , एर्वायजरी र्दमती दवद्या कल्पक - दजएर्बी स्कारलशीप प्रारों भ आधार दीवोंक पार्ल्या ४ वर्ाां थावन ऊोंच दशकाप ज र्च्या युवजणाोंक. ४. र्र र्र्ी, दवश्व र्ारस्वत फेर्े रेशन ५. अर्ध्क्ष, श्रीमद केशवेंद्र तीथट स्वामी च्याररर्े बल र्र र्र्, एर्.एल.वी.र्ी., उर्ु पी (श्री काशी मठ र्ोंस्थान, वारणादर्च्या माोंताखाल) भलायके क्षेत्राोंत ऊोंच दशकाप ज र्र्े ल्याोंक कुमक करुोंक.
११. प्रेरणाचीों आनी उत्तेजनाोंचीों दशदबराों/र्म्मेळनाों माोंर्ून हार्ल्याोंत दववीध कालेदजोंनी, स्व द्य गाचीों कल्पनाों माोंर्ून हार्ु ों क, स्व कुमकेच्या पोंगर्ाोंनी आनी एदनजओोंत. १२. र्ाफ्ट स्कील अदभवृद्धी काऱयिमाों "KSHTIJ" दवश्व क क ों णी केंद्राोंत, दवद्याकल्पक स्कारलशीप मेळल्ल्याोंक वर्ाटक ३ ददर्ाोंचें रावपा दशबीर माोंर्ून हार्ून.
६. अर्ध्क्ष, क क ों णी भार् आनी र्ोंर्कृती 21 वीज क क ों णी
कुर्माच व्यवहार: दे दवगरी र्ी एों र् प्र ड्यूर्, प्ाकेजर् र्ी व्यवहार पार्ल्या ५० वर्ाां थावन कनाटर्क करावदळों त. पार्ल्या २५ वर्ाां थावन व्यवहार करुोंक कुमकेदार जावन.
नोंदग पालाचें लग्न जालें उषा शेणैलागीों दजचें एम.एर्र्ी. दशकाप जालाों. ताोंकाों द गाों भुगीं: धूव दर्ए आर्ध्ा भर्, ताच पती दर्ए बी. ग थम भर्, बोंर्वाळाोंत दर्ए अभ्यार् कताट , पूत अतूल शेणै, कालेदजोंत दर्ए दशक्ता तर्ेंच त बी.क म. कताट. ताोंच्या कुर्माोंत ४ दर्ए आर्ात. दु बाव आर्ा की अतूलयी लग्न जाताना दर्ए ह काल र् धतागी म्हण.
एपरील २७, १९९४ इस्वेंत दतचें लग्न नोंदग पाल शेणैलागीों जालें. रदनग द ों ू उषा ताोंच कुर्माच व्यवहार ‘दे दवगरी र्ी एों र् प्र ड्यूर्’ हाची जवाब्दारी १९९४ इस्वे थावन घेवन आर्ा. दतणें शार्त्रीय र्ोंगीत आनी वाय दलनाोंत तरबेती ज र्ल्या. ती एक बरी गावपीण जावनार्ा. स्पोंदन र्ीदवोंत २०१६-२०१७ वर्ाटक दे वदशटन प्राय जीत केल्लें. हें काऱयिम उत्तर केरळ, दक्षीण केनारा, उत्तर कन्नर्, उर्ु पी आनी दशम गा दजल्ल्याोंतल्या १३५ दजएर्बी दे वालयाों दवश्ाोंत प्रर्ार जाल्लें जावनार्ा.
उषा शेणै जल्माल्ली १० जुलाय १९७१ इस्वेंत काकटळाोंत. दतच बापय दे वाधीन अोंकार्ी आनोंद हेगर्े , ब कटट्टे हेगर्े कुर्माोंतल . आवय जय हेगर्े , हेजमार्ी शेणै कुर्माोंतली.
अर्ें म्हणर्ाना नोंदग पाल तर्ें उषा द गाोंय आपल्या र्माजेंत दियाळ वावर करून आर्ात तर्ेंच ताोंकाों ताच्या र्माजेच बर च हुर्क आर्ा म्हण्येत. कामाच्या रार्ावळीों मधेंय तीों र्माज र्ेवा खळमीत नार्ताों उषान आपलें दबएर्र्ी काकटळच्या भुवनेंद्र करून आर्ात ती र्ोंगत आमकाों बहूत कालेदजोंत १९९० इस्वेंत ज र्लें आनी र्ोंत र्ाची. वीज ताोंकाों ताोंच्या वावराोंत र्वट एमएर्र्ी मोंगळू र युदनवदर्टर्ी थावन १९९२ यश आशेता आनी अखोंर् जयत माग्ता. इस्वेंत आपणायलें. ताोंचीों र्माजादभवृद्धेचीों स्वपणाों र्दाों च यशस्वी जावन काऱयारूपाक येंव. ------------------------------------------------------------------------------------
22 वीज क क ों णी
23 वीज क क ों णी
माचा ९, २०१० जािंक पािली तारीक कोंकणांत एक कराळ. आमचो लोकामोगाळ वमत्, एक विवशषट, विविन्न कलाकार विलफी रे वबंबस आमकां सिाुं क सां डून गेल्ली. आज १२ िसाुं संप्तात तो आमकां सां डून िचोन; पूण ताचें नां ि, ताणें आसा केल्लीं ती हजारों पदां -संगीत आजून जीिाळ आसा सिाुं र्च्ा तोंडां त. कोंकणी पदां म्हणानां च मतीं येता तें नां ि विलफी रे वबंबस सिाुं क मोगाचें. विलफी रे वबंबस अमर तरी तो आमर्च्े बराबरच आसा, तो जीिाळ आसा, फकत कूड ताची आमकां क सां डून गेल्या. ह्या संदिाा र िीज तार्च्ा कुटमाक सिा शां ती समाधान आशेता आनी ताणे केल्लो तो संगीत िािर मुखारून व्हरुंक सिेश्वर अखंड बळ दींि म्हण आशेता. लां ब वजयों विलफी रे वबंबस आनी ताणें रुता केल्लें सिा सावहत्य. विल्पिर्च्ें पदां -सावहत्य. -----------------------------------------------------------------------------------24 वीज क क ों णी
आदलो तो उगडास काडून....
जारी दितााले. म्हणतच कोंकणी दु बळ्यांची िास, ग्रेसत कोंकणी उलोंिर्च्ा दु बळ्या प्रास िते. चड जाणारी आनी वशकपी वशकाप चालू आसुल्लें. दु बळे आनी ग्रेसत म्हणचे समाजेक िगा उटोन वदसताले.
विल्पिच्यें पदां सावित्य.. _ नंवदनी.
पदां सावहत्याक जाय जाल्ली जाण्वाय पद बरयञाराक समाजे थािन मेळता. ताचें सावहत्य लोकाची वजणीच न्हय, गांिची कावणयी सांग्ता.विलवफचीं पदां हजारांनी आसात. तांर्च्ा पदांची मूळ िसत मनीस आनी लग्ती जाल्ल्यो िसतू संग्ती, पदांनी मेळटा तो आनंद चड काळ उताा. दू क, रगत, आनी वशरापाचो थरथरो ना.हाश्यांत इल्लें िेंग, इल्ले दाग आसतात. ते इल्ले वचंतुंक लायतात. इल्लो राग हाडयतात दु स्मानकाय कांय रवचनांत. विलफी जल्मंर्च्ा िेळार गांिांत विवटषांचे आडळतें चल्तालें. कन्वेडतर जाल्लो लोक आपणाक च उं चली प्रजा म्हण लेक्तालो. ग्रेसत वक्रसतांि पाश्च्र्च्त संसक्रतेक िूल ल्ले. दु बळ्यांक वशक्षीत कचे खातीर कोंकणी िाषेंनी बूक काडताले.तांकां इं गलीश येनातलेिरिीं जायती जाण्वाय चुक्ता दे कून ती जाण्वाय वदं िचे खातीर कोंकणी पत् काडन्ब उलयताना घरांत आपल्या िुर्ग्ाुंकडे न इं गलीष उलिन, इं गलीष मजी
वक्रसतांि समावजचेर धमााचो फ्रबाि चड आसून ती धामीक वनयंत्णाखाल आस'ल्ली. नाटकां, पुसतकां , आनी पदांचेर यी वनयंत्ण (censorship) आस'ल्लें. छाप्याक या प्रदशानाक पडचे धामीक व्हवडलांचे पिाणगे वशिाय पडानातले. असल्या पररसरांत्१९४२ इस्वेर्च्ा एपरील धोन ताररकेर मंगळु र्च्ाा जेप्ुंत विलफी जल्मालो. िक्तीक कुटाम, मागणे रजार, मीस चुकयनातलीं मालघडीं. उडकणां, नाच खेळ, आशें िुर्ग्ाापणाची िाडािळ इगजे दार साक्स जाली. म्हणतच विलवफर्च्ापदां सावहत्यांत कसलेंय उळटें वचंतप,राजांि, लोकांक राग हाडं िचे तसल्यो संग्ती संपरदायिावदं क विरार कचे तसले क्रांवतकारी वचंतप ना विलवफचीं पदां सामाजीक तशें सांपरदायीक चिकटा वितर आसर्च्ा साध्या कोंकणी मनशां चें वजिीत दाकयतात. तार्च्ा पदांनी वदसोन येंिचो विषय थरािळ. मनश्या वजवणयेर्च्ो सिा कूशी नीज रूप
25 वीज क क ों णी
घेिन लोकामुकार रािताना एकेक पद म्हज्याच काळजाचे उमाळे म्हणचें वचंतप आयकोिप्या थंय उदे ता. ह्या पदांनी संसार आनी संसारांत वजयेंिचो मनीस ताचें मनश्यासंयि
ताचा वजविताचो अपूट िांटो जािन आसचें कुटम, समाज, तांर्च्ा वजवितांत िरुल्ल्या मोगा, जल्मोन िाडलो गांि, तांची िास, वजवणयेची वलसांिां , हास्य न्हय्८प आसतां सांधिीक घवडतां आनी वजवणयेचे हेर विशय िरोन िोमतोन आसतात.
कुटमाक. सगळ्या लोकाक उल्लास, तुजा काळजां त आकलास दू क ती सोस, सांडून व्हच, ियवणंक बंद्ांक..
तुका वशकयलें वलसांि, घेिन व्हडांचें बेसांि जल्मार्च्ा घराक आदे िस म्हण, सासणार्च्ा सासणाक.. तुज्या आं गार शंगार, तुज्या उज्व्व्याक िताार धरून हात, काडून मेट, नव्या वजविताक...
कृपा : कोगुळे पाटल्यान. _कोंकण कोगूळ श्री विलफी रे वबंबस. बरिपीण : नंवदनी, िामंजूरू. कोंकणी आमर्ी भास [रडोनाका धुिे रडोनाका रडोनाका धुिे िचोंक आसा िचोंक आसा तुिें, आियर्च्ा पासळे थािून तुका मांिाड्या घराक ओप्सयताना, रडोनाका दोळ्यांत दु काo, दें ियनाका धुिे धुिे चल तूं चल मेटां काडून, निऱ्यार्च्ा माटिाक िोर राक्तागो िायर पाििंक तुका मांिाड्या
हो हो हो हो हो कोंकणांत आमगेली िास कोंकणी आमची िास कोंकणी कोंकणी आमची िास, कोंकण आमचो गांि आमर्च्ा कोंकणांत आमी कोंकणे जािनासांि ए कोंकणांतल्या पुत्ा तूं जागो जा ही आमची कोंकणी तूं विसनााका ह्या मांय िाशेचो एक खरो वदगो जा तूं कोंकणो आसतां वफंगी जायनाका.
26 वीज क क ों णी
जायते जण ह्या कोंकणांत जल्मोन आयलेले कोंकणांतली धानीं जेिन खािन व्हड जाले व्हड जातच वशकाप जोडून ते पदे श्याक गेले ल्हान'पणाले मांय िाशेक िळकाना जाले
आयकाना इं गवलषांत उलयतलो तो वफंगी जांिचोना कोंकणी कोण िळकाना ताका कोंकणो म्हणचेनांत
कोंकणी आमची िास, कोंकण आमचो गांि आमर्च्ा कोंकणांत आमी कोंकणे जािनासांि.
कोंकणी आमची िास...( २ ) ए कोंकणांतल्या पुत्ा तूं जागो जा... हो हो हो हो हो हो..
आमची िास आसताना थोड्यांक पुटिाना कोंकणो कोंकणो िेटताना थंय कोंकणी _ कोंकण कोगूळ श्री विलफी रे वबंबस. ------------------------------------------------------------------------------------
For all old Issues, Click: https://issuu.com/austinprabhu/docs 27 वीज क क ों णी
म्हातारो आनी धर्यो मूळ: अरन ् ेसट िे वमंग्वे कोंकणेक: जे.िी.कार्लो
(पाटल्या हफ्त्या थावन) चेर्क्ााचा घर्चा दाराक खीळ वशकाािंक नातली. तो हळू दार लोटू न ररत्या पांयानीं, अिाज कररनासतां वितेर गेलो. चेको मुकल्या सालांतल्या खटल्यार वनदोन आसचो माज्वोन िेचा चंद्रेमाचा मसक उज्वाडांत वदसतालें. ताणे िोळू चेर्क्ााचो पाय धर्न उकल्लो आनी चेर्क्ााक जाग जाली. ताणे घुंिोन म्हातार्याक चोयलें आनी उटोन बसलो. बगलेन आसलेल्या कदे लार दोडून धिर्लेल्लें चल्लण विंचून खटल्यार बसोन वशकाायलागलो.
म्हातारो िायर गेलो आनी चेको ताचो पाटलाि कर्न आयलो. तो आवनकी वनदे न वपकोन आसोन दोळे गषवटतालो. म्हातार्यान मोिाळायेन आपलो हात ताचा िुजांचेर रे िडायलो. “म्हाका माफ कर पुता.”तो म्हणालो. “हेक्क.. विसर. हांि आवनकी िुगो न्हय!” ते दोगी म्हातार्याचा गुडसुला कुशीक चलोंक लागले. रसत्यार एदोळच दु स्रे मोगोर ता’तांर्च्ो साहेती घेिन धऱ्या कुशीक चलोंक लागल्ल.े म्हातार्याचा गुडसुलाक पािल्लेंच सांवतयागोन वशडें घेतल्यार चेर्क्ाान
28 वीज क क ों णी
ऊर्लेल्यो साहेती घेतल्यो. “कोफी वपयेतायगी?”चेर्क्ाान विचार्लें. “पयलें हें सक्कड होड्यार चडयां .” म्हातार्यान म्हळें . मोगोरांकच म्हणोन साकाळीं फुडें च उग्तें आसचा होटे लांत ते हून हून कोफी वपयेले. “रातीं नीद पडवलगी?” चेर्क्ाान जांबाय कावडत्त विचार्लें. ताची नीद पूर्ती जािंक नातली. “बरी नीद पडली पुता मनोलीन! आज म्हाका वकतें पूण विशेस घडतेलें म्हळ्ळो ििाासो आसा.” “म्हाकायी”चेर्र्क्ान म्हळें . “हांि तुजे तशें म्हजे तारले आनी गररये वकडी घेिन येतां . म्हजो धनी तार्च्ो साहे ती तोच व्हािोन हाडता. दू सऱ्यांनी हाडचें ताका बरें लागाना!” “तूं पांच िसाुंचो आसल्ल्या िेळारच हां ि तुका म्हजें िोजें व्हािोिंक वदतालों.” “हांि जणा. हांि अत्तां आयलों. आन्येक कोफी वपये. म्हाका अंगा उदार वदतात.”तो गररयेचे मासळी धिर्लेल्ल्या ऐस घराक गेलो. म्हातारो हाळिायेन कोफी वपयेिंक लागलो. आज सगळो दीस तीच गत म्हणोन तो जणा’स्लो. दे कून ताणे इनकार केली ना. मसतू तेंपा थािन ताणे खांिचें मसतू उणे केल्लें. तो धऱ्याक िेताना िुती व्हररनातलो. होड्यार एक बोतल उदाक धिरून आसतालो आनी सगळो
दीस तांतुंच तो काडतालो. चेर्को ररत्या पांयानीं चल्लो. चेको तारले आनी गररयेची मासळी एका पत्ांत गुटलािन घेिन पाटीं आवयल्लो. ताणी होड्या कुशीक मेटां काडलीं. पांया पंदले रें िे फातोर कुचुल्यो केल्ले बरीं अनुिि वदताले. ताणी दोगांयनी मेळोन होडें उदकाक दें ियलें. चेर्र्क्ान म्हातारय ् ाक बरें मागोन हातांत जैताची वनशानी केली. आवनकी काळोक आसुल्लो. म्हातारय ् ान वशडें शीर्कािन होडें तयार केलें आनी तांडून िर्न धऱ्याक ररगलो. ताचे बररं च दु स्रीं होवडं य धर्याक दें िल्लीं. होडीं िायर सर्ताना कोण पुणी अपरूब उलयताले सोडल्यार, जल्लें बुडंिचो अिाज एक सोडल्यार दु स्रो सब्ध आयकानातलो. चंद्रेम गुड्याचा पाटल्यान आसुल्लो जाल्ल्यान अिाज सोडल्यार दु स्रीं होडीं ताका वदसलीं नांत. बंद्राचा मुखा िायर पडल्लेंच सक्कड िेिेगळ्या कुवशंक अदृषट सोदू न िेताले. म्हातार्यान आयचा वदसा बोि पयस िचोंक वनधाार केल्लो. ताणे िेिेग्गीं बंद्रांतल्या घाणीक पाट करून फांत्याफराचा धऱ्याचा ताजा पमाळाक नाका फुडां उसिन होड्याक तांडून मुकार िेलें. तो मुकार गेल्ले बरीं ताका लांबायकी गेरो िोडल्ले बरीं उजळचें धऱ्या कसताळ वदसोंक लागलें. तेिशीन िेचे मोगोर त्या जार्ग्ाक ‘ियानक
29 वीज क क ों णी
बांय’म्हणोन िळकाताले. तो जागो सातशीं आळां गूंड आसा म्हणोन पात्येताले. थैंचा सुवळयेक लागोन िेिेगळ्या जावतर्च्ो मासळी िसती करून आसली. गालबीं तशें िेिेगळी गररये मासळी. रावतंचें खंयगी गूंड वबळां थािनंं डासांची (Squiज) रास ियर चडोन येताली आनी हांका िोखािंक नांि नातल्यो व्हड मासळ्यो खंय थािन गी जमो जाताल्यो. फांते सरोन साकाळ उदे िन येते आसा म्हणोन म्हातारय ् ाक िगुंक लागलें. होडें मुकार तांडून िेल्ले बररं च ताका काळोकां त उबचा मासळे नीं उदकांत थािन ियर सरच ् ो कुडकुडो अिाज आयकोंक लागलो. नंतर त्या मासळे नीं उबोंक लाग्ताना तांचा स्थीर पाकाट्यानीं उटवयल्लो गुजगुजो अिाज सादोंक लागलो. धर्यां त उबचा मासळें क तो आपले आप्त वमत् म्हणोन िळकातालो. ताका धऱ्या सुकण्यांचेर अनुकंप आसुल्लो. व्हड आनी लुटकार सुकणीं कशेंय पोट िर्तालीं. पूण, धाकट्या आनी असकत सुकण्यांक वशकारी लागोंक वततलें सलीस नातलें. हीं सुकणीं केदना पळे ल्यारी बोंटेचा िंिडे रच आसतालीं. दे िान एदे श्या ल्हान तशेंच इतल्या नाजूक सुकण्यांक असल्या क्रूर धऱ्यांत खाण सोदू न िंिचे बरीं वकत्याक रचलांगाय म्हण वचंतून म्हातारो अज्याप पाितालो. धर्यो मोगाळी तशें मायपासी जािनासले बररं च, अिचीत, एकाच्छाणे
आपलो उचांबोळी रावगषट क्रूर अितार दाकिन अशें ियर चडतालो की बोंटे लागोन उदकाक उडी मार्चीं हीं असकत सुकणीं उदकाग्रास जातालीं. दऱ्यो वकतलो दयाळ, सुंदर गी, तशेंच क्रूर कसाप्ी, कुरूपी यी जातालो. स्पेयनाचो लोक धऱ्याचा मोगार पडताना ताका ‘लमार’याने स्त्रीयेक सर कर्न अपयतालो. िायट उलयताना यी लोक धऱ्याक स्त्रीयेक सर कर्न्च ं उलयतालो! पूण आतांचे तनााटे मोगोर धऱ्याक ‘एलमार’ याने ‘दादलो’ म्हणोन अपयताले. हे तनााटे आधुनीक मोटर बोट तशें मासळी धरुंक नव्यो नव्यो साहेती िापार्ताले. ताट्यांचा वलिराक बरें मोल मेळोंक सुरू जाल्ले थािन पारं परीक मासळी धर्चा विधानां थािन ते विमूक जाल्ले. तांका धऱ्यो म्हळ्यार दादल्या बरीं एक प्रबल प्रवतस्पधी. ताचेर जीक पायजे तर वनदा येन, एका दु स्माना बरीं ताचेर संघशा कररजाय म्हणोन पात्येल्ले. पूण म्हातारो, धऱ्यो एक स्त्री च म्हणोन पात्येल्लो. ती थोडे पािटीं धाराळ. थोडे पािटीं अट्ांग सुराती. थोडे पािटीं ती उचांबोळ जाताली. दया दावक्षणेविनः सत्त्यानास कर्ताली. तें स्त्रीयेचें सैंब. कांयच करुंक जायना! अशें म्हातारो वचंतालो. तो कसलेच त्ास नासतां होडें चलिन आसलो. केदना केदना उटचा प्रिाहाक सोडल्यार धर्यो शांत आनी वनश्चल आसलो.
30 वीज क क ों णी
प्रिाह आसले कडे म्हातार्याक चड काम जािंक नातलें. आज ताणे ‘बोवनटो’ आनी नातलें. होड्याक चलंिचें अर्िास काम ‘अलबाकोर’ मासळें चो (टू ना तसल्या धर्योच कर्तालो. उज्वाड वदसोंक सुरू जावतची धाकटी मासळी) वहंड िंिोन जाताना, धर्या वितेर तो ह्या िग्ता आसचा जार्ग्ार गरी उडिंक वचंतलें. एक येिवजल्ल्याकी चड पयस पािुल्लो. व्हडली मासळी लागल्यारयी लागली, हाचे आधीं ताणे एक हफ्तो ‘ियानक बांय’त सांगोंक जायना. (येंिर्च्ाक) गरी उडिन खवचाल्लो. कांयच प्रयोजन -----------------------------------------------------------------------------------विडं बन
एकामेकाचीं मासां खातात _पंचू, बंटिाळ. इगजा मातेन आपल्या दे ि प्रजेक िसाुंत दोन पािटीं मास खािंक आडिारलां. 'वसंवजर्च्ा बुद्ारा' आनी 'वनमाण्या सुक्रारा'. पूण कंवडषना लागू जातात खंय. कंवडषनां आयकाताना मात्सें समादान जालें माका. सीवनयर वसवटजन जािन आसल्यार तुिें मास खाव्येत. वपरायेन तूं िुगो तर तुिें मास खाव्येत. आनी वपडे सतांक ररयायत वदल्या. हांतूं वतनां पयकी खंचे पुणी एक माका लागू जाता दे कून इगजा मातेर्च्ा आदे शाक हांि मान वदतां . आतां हांि नव्या वमसतेराक सांपडलां . "एदोळ आयतारा मीसा उपरांत मास हाडतालों आतां वसंवजर्च्ा बुध्वारा मास
हाडचेंगी नाकागी म्हण?. मासां खांिर्च्ांत'यी थरािळ िेद आसात खंय. तुमकां कळीत आसोंक पुरो. थोड्यांनी हप्त्याक एक पािटीं मास हाडन खांिची एक सिय. थोड्यांनी बरें जालां म्हण 'िोकांिचें'. थोड्यांनी मास चाकचें, थोड्यांनी वगळचें, थोड्यांनी वमवटयो माना कुंडल्याक लाग'ल्लेंय लेंिचें लेंिटे पण आसा खंय. आतां एकेका जातीक आनी धमााक एकेक मास. वकररसतांिांक दु क्रामास नातल्या वशिाय ताळ्या सकयल दें िाना म्हण हेर म्हणतात... बोणर्क्ांक काटाचे कोंबे मेळ्ळ्यार धादोशी. सायबांचो बोकऱ्या मासाचें मोल पळे ताना लांब सोड'ल्ले खाड पोशेता. एका धमाुंत दे ि या आिय म्हण मांदचें तसलें मास'च खायनांत तर आन्येका धमाार्च्ाचो वडम्यांड चड. दु कोर एका धमााक 'हराम' तर
31 वीज क क ों णी
अन्येका धमााचे लोि आपिन हळू कानांत "पंजीद मास इत्त्ंडा लेप्ुले" म्हण गाणां गातात. एकेका गांिांत एकेका वनसत्याची एकेक मवहमां. गोंयां जेिणा बोवशयेंत नुसत्या कुडको आसतलोच. कोड्याळांत नारला चेटणी ना तर सुर्क्ा मासळे ची चेटणी िेषटी दाकयतात. वकत्याक नारलाक मोल जालां . केरळाक पांय दितााना "एची" आसताच. कुंकडा मास मात् आतां काजारां आनी हेर संभ्रमांक मात् वदसता. थोडे कडे तेलांत िाज'ल्लें पमाळता. पोयर हांि वमसाक िेताना म्हज्या मुकल्यान दोगां उलवयत्त वमसाक िेचीं मेळ्ळीं. इल्लें कोंगलीष उलिन आसलीं तीं. एकलें सत्त्यान विचारी "तुजें मास जालेंगी?" तें कोंगवलषान... "ना... मीस जाल्या उपरांत िचोन हावडजे म्हण वचंतलां " ताणें पाटीं जाप वदताना माका आयकोन हासोंक आयलें. मासा विषयांत बरिंक गेल्यार ग्रंथ'च बरव्येत. दु क्रामासांत सबार नमून. गांिचें, घाटी, गोंयचें, इं गलीष आशें तर बोक्रो बन्नूरू जाता, दे िाक सोड'ल्लो, तोन्नूरू म्हण कांय थोडीं नांिां . कुंकाड गांिटी, काट, घाटी, बोयलर, वगररराज, टै सन आनी कोंब्ा काटाचो... सांगोंक गेल्यार नांिां मुगदानांत.
बोंबय थािन मौशी गांिाक आवयल्ली. वितर घोि बायलेची लडाय, आनी कोकाय. सासू सोप्यार बसोन पालिांत िारें घालन आसताना मौशी येिन पािलीच. मौशी आवयल्लें पळे तच घोि बायलेचो गलाटो अवनकी चड जालो.आयकोन मौशेक बेजार जालें. ती सासू कडे विचारी. "हांचें वकतें खंय?" "सकाळीं थािन दोगांय एकामेकाची मासां खातात.. माका आयकोन पोट िरलें" सासून पालंि समा केलो. तेदाळा मौशी म्हणाली "ताणीं एकामेका मास खेल्लें पुरो. थोडें दिरुंदी. हांि तीन दीस हांगाच आसां" घोि बायलेन मासां खांिचें तक्षण रािलें. बोंबयर्च्ा मौशेक पाटीं धांिडायजे म्हण हाणीं एकामेका मासां खांिचो नाटक केल्लो. पूण... मौशेन मासां खातेल्यांचीं हाडांच तासािन दिरलीं. आशें वकत्याक मासां खािंक नजो, खांिर्च्ांतल्यो थोड्यो ररती ररिाजी सांगल्यो. आमकां एकामेकाचीं मासां खािन मात कळीत आनी तुमीं मासां कशेंय खाया ना तर खायनासतां रािा, पूण आयताराचें "मासा"क व्हचानासताना रािानाकात. पूण... वसंवजर्च्ा बुद्ारा आनी वनमाण्या सुक्रारा (कंवडषनां लागू जातात) मास खािंक
32 वीज क क ों णी
अडिारलां म्हळ्ळें उगडासांत दिरा. _ पंर्ू, बंटिाळ ------------------------------------------------------------------------------------विडं बन
सारें , मात्ती- गोबोर... _ पंर्ू बंटिाळ. आमीं चडाित जािून उलयताना, तांतूं कांय चड विशेष ना जाल्यार, ि क्षुल्लक विषय जाल्यार "मात्ती गोबोर" म्हणोन आमीं सोंड घुंिडायतांि आनी विषय सोडन सोडतांि. पूण हें मात्ती गोबोर जांि माती सारें , श्च्हेण सारें , आनी माती, गोबोर सारें म्हळ्ळें विविंगड िसतू जािनासा म्हण कृषीक मात् जाणांत. पूण ऊट'ल्ल्या बसल्याक, सुमार कना उलयतेल्यांक सांगोंक "मात्ती गोबोर" म्हण ससारायेचें जािन गेलां . इसकोलांत टीचेरीन वशकवयल्लें समजोंक ना जाल्यार, परत परत वशकयल्यारी आथा जायना जाल्यार टीचेरीन कान िोळािन विचाचें आसलें "वकतें तुज्या तकलेंत सारें िरलांये?" वसंवजर्च्ा बुध्वारा कपालार ि तकलेक आमी वसंज घाल्तांि. ही वसंज गोबोर जािनासा. आदल्यािसाा र्च्ो रामार्च्ा आयतारार्च्ो राम ि चुडेती हुिािन वसंज कताात. पोयर
एकलो म्हजेलागीं िेषटें च िाग्वादा खातीर आयतो जाल्लो. तो म्हणालो "करािवळं त निें जेिंक िाता कणशी एकटांय कताुंि पळे ,. तांतूं ऊर'ल्ली कणशी हुिािन वसंज कताात" म्हणोन. माका आजाप जालें. तरी वचंतुंक पडलों. करािळी प्रदे श... िात, साग्वळी कताात.. तशें कणश्यो.. गोबोर, वसंज म्हण वचंतून आसताना, तकलेक कूट मार'ल्लो अनिोग जालो. "अळे या, आतां कोणी साग्वळी कररना. निें जेिंक कणश्यो जाय जाल्यार मोलाक हावडजे. निें जेिंक इतले कषट जातात तर वसंज वकत्याक िाताची कची?" कणश्यांर्च्ा िेषट्या िाद वििादाक हांि पात्येिंक तयार नासताना दोन दोवणचेर पांय दिर'ल्ले िाशेन चडपडतालों. आतां आमीं पयलें सारें , गोबोर हाचे विषयांत इल्ली माहेत जोड्यां . आदीं गोट्यांत, रे डे, गाय, आनी गोिाुंक पोसताना खोली घालन गोिाुंक िांदताले. गोिाुं खोली मोळतात, श्च्हेण आनी गोिाुंचें मूत, गोिाुंनी खाताना िोडन घाल्लें खाण पूरा मोळताना सारें
33 वीज क क ों णी
मेळता. हें फकत्त सारें जालें. गोबोर लांकूड हुिायल्यार मेळता म्हण सक्कड जाणांत.. पूण हें "मात्ती गोबोर" कशें जाता? तुमकां गोत्तासागी?
चडाित कृषीक खोली आरािन पािसा खातीर रास कताात आनी मुटें िांदतात. गुड्यार खोली आरायताना गुडोयी वनतळ उर्च्ााक कांटेरी, लजे कांटी, सशीं िशीं तण आनी आडारां हें सगळें आरािन सोमुाणा खातीर रास कताात. सोमुाणाक उजो वदताना वकटाळां उबोंक नजो म्हणोन ह्या तण आनी आडारांचेर पातळ माती िवशातात आनी सोमुाणाक तयार कताात. सुकें तण आडाराक उजो वदताना सोमूाण पेटताना थंयसर आसची माती हुिता ि पेटता. आशें सोमूाण पेटोन जातच गोबोर आनी हुिाल्ली माती मेळता. साियि कृषी कतेल्यांक, िात, आनी हेर कृवषयेक हें चड उपकाताा . चडाित माड ि फळ िसतुंचीं झाडां लायताना ही माती गोबोर घालन लांिची ररिाज. वगमांत गोट्यांतलें चड आसचें सारें , िोताक सुकिन ताकायी सोमूाण घाल्तात. हाका म्हणचें "माती - गोबोर - सारें " आतां पुणी कळ्ळें गी? अवनकी सबार विषय ह्या माती गोबरा विषयांत आसात.
एणेलाचें िात लायल्या उपरांत कृषीक, गाद्यार्च्ा एका पोंतार थोडी माती िना उबार कताात. पािसाचें उदाक िचोंक बारीक तोड वदतात. हांगासर सारें दासतान कताात. हें सारें सुग्गेर्च्ा बेळ्या खातीर गाद्यांक घालुंक दासतान कताात.,. हें सारें वितरल्या वितर उिेता. सकाळीं उटोन पळे शी तांतून धुंिोर येंिचें पळे िंक मेळता. पािवशल्या वदसां नी तरकारी ि रांद्य कतेलीं िोळी काडन रांद्य लायताना, माती, गोबोर आनी सारें िसूान लायतात. िातार्च्ा गाद्यांक गादो लािंक ि िोंपुंक कोर कतााना सारें वशंपडायतात आनी कोसून कोताात. ह्याच मेवळं त अन्येक नमून्याचें सुकें सारें आसा. हें चड रांद्येक उपेग जाता. पािसांत गोट्याक घालुंक म्हण वगमांत रास केल्ली खोली, पािसाक विजता, िोताक सुक्ता. आशें ही खोली कुसता. कूस'ल्ल्या ह्या खोवलयेंत वकडे जातात. हे वकडे खोली खािन सारें कताात. हाका "सुकें सारें " म्हणोन आपयतात. रांद्य, माड, फळ िसतू कतेल्यांनी हें चड िापचें जािनासा
हें सारें जालें...! थोडे पािटीं आमीं उलयताना "मात्ती गोबोर" म्हणचें आसा. तसलें एक घडीत सांग्तां एक पािटीं दऱ्यािेळेर आसर्च्ा ररसोटाुंत
34 वीज क क ों णी
कुटमाची सकडां सांगाता गेलीं. गेल्ले कडे ल्पस्वल्पमंग फूल, आनी हेर उदका खेळ खेळोन, घर्च्ाुंनी बरो िेळ पाशार केलो. सक्कड पळे िन जातच बायल विचारी घोिाकडे "कशें आसा रीसोटा ? "छी... हें कालें मात्ती गोबोर.. हेंय एक ररसोटा 'गी..? चारी िोंितीं उदाक'च उदाक..." खंचेंय कांय बरें ना म्हण सांगोंक हो सब्द कांय िापताात कोण्णा...
आसा. माहेत जाय जाल्यार मात् हें िाचा.. मागीर पाटल्यान हळू .... "हाणें ह्या पािटीं मात्ती गोबोरा विषयांत बरवयल्लें पूरा बरें आसा, हांतूं कांय श्च्हेण ना" म्हणोन.
आतां पुरो मात्ती गोबरा विषीं. मागीर तुमीं िेषटें पाटल्यान म्हणानाकात "हाणें वकतें हाबा श्च्हेणा विषयांत बरिंक ना?" म्हणोन. हांिें बरं िचें आसा पळे तें पूरा श्च्हेण.. आज _पंर्ू, बंटिाळ. सारें मात्ती गोबोर विशीं इतलें पूरा बरिन ------------------------------------------------------------------------------------
35 वीज क क ों णी
ििो
विपरीत
बदलाल्यार
प्रकृती सोवसना थोड्या िसाुं आदीं कनााटकाचा करािवळं त िसााचा थोड्या मवहन्यांनी (साधार्ण जनिरी – मार्च) पािसच पडानातल्लो. २०२१ िसााचा हऱ्येका मवहन्यांत पािस पडला. माचा - मे ‘मुंगारू आदली’ आिदी. २०२२ जनेर - फेबरे रांत सगळ्यान नहीं तरी तेणे हेणे पािस पडला. आतां मार्चां त बंगाळ कोल्पल्लंत िारें -िादाळ आसल्ल्यान कर्नाटकाकयी धर्न सुमार राज्यांनी पािस पडला. हें बरयताना, मे ८ – ९ ताररकेचा रातीं मंगळु रांतय ी पािस जोर नहीं तरी तेणेहेणे उदाक रांिर्च्ा वततलो आयला. माचा मे आिदें त १३१ मी.मी. पािसाचे दाखले आसल्ले तर २०२१-ंत ३९४ मी.मी. पडला. जून - सपटें बर ‘मुंगारू’पािसाचा आिदें त पािस उणो पडला. अकटोबर - दसेंबर ‘वहंगारू’ आिदें त २५९ मी.मी. पािस पडतलो तर २०२१-ंत ६०० मी.मी वततलो पािस पडला. मुकल्या िसाुंनी ‘मुंगारू’ंं त जायपुतो पािस पडानातली आनी वहंगारुंत धाराळ िोतची साध्यता आसा म्हणतात. ह्यािर्िीं कृषी कर्ताना हकात जातेली. लुंिोण जाताना पािसािर्िीं वपकािळ
जालाक पांिवचना.
सुमार पन्नास िसाुं आदीं हांि िुगो आसचा िेळार जूनांत पािस सुरू जातालो. थोड्या िसाुंनी एका ताररकेरच पािस पडतालो. जुलांयत जोर जातालो. पंद्रा ताररके इतल्याक आटी सुरू जािन आगसट तेराचिदा ताररकेक अकेर जातालो. बेसायगार आवटं त रजा कर्तले. उपरांत पािस उणो जािन येतलो. सपटें बरांत मसत उणो पडतलो. बंगाळ कोल्पल्लंत आनी अपरूप
36 वीज क क ों णी
अरबी दऱ्यांत सैकलोन येतलें. तशें जाल्यार अकटोबरांत थोडे दीस ज्योरान आनी निेंबरांत, दसेंबरांत अपरूपान पािस पडतलो. मागीर जनिरी, फेबरिररं त, माचाुंत नांच म्हळ्ळ्या वततलो अपरूप आसतलो. एपररलांत एकदोन पािटीं, मेयाचा सुविाल्या िागांत इल्लो इल्लो आनी दू सऱ्या िागांत इल्लो चड येतलो. जुनांत परत सुरू जातलो. आशी आसतली पािसाची काऱ्यािळ. ऋतुमान चक्रांत बदलािण?: आदीं िारतांत गीम, पािस आनी थंडाय आशें सुमार्शे चाचार मवहन्यांचे तीन काळ आसतले. २०२१व्या िर्साबरी पािस पडात तर फुडें गीम, पािस आनी थंडाय – आशे ऋतू ऊर्चेनांत वदसता,. पािवशल्या तीन मवहन्यांनी िेळार पािस ना. आयल्यार सुटानासताना येता. बेळ्याक उदाक जाय जाताना पािस ना. नेज लायताना आनी उपरांत बेळ्याक उदाक वदं िची गर्ज आसा. तेदाळा पािस ना. बेळ्यांत कणसी येताना पािस पािाना. कणश्यो वपकोंक लाग्ताना, बेळें लुंिोंक जालें म्हणताना खळानासताना िोत्ता. गाद्यां नी उदाक िताा. सस्यो पताातात. कणश्यो उदकांत उताात. िात मुंगेता. बातेणा पेंवडयो खंचाकयी उपकानाातल्ल्यो जातात. िाताक मात् न्हय तकाारी आनी हेर बेळ्यांकयी
पािस जाय. पूण चड पािस मारे कार जाता. हीच पररगत मुकारून िचात तर पािसाचे स-आट मवहने. ऊरल्ली आिदी वहंिांची आनी धवगची जािंक पाितली. वशरांधाररचो पािस, तडिुंक तांकानातल्लें वहंि आनी चड धग अनुिि कररजे जातलें. आशें फकत कनााटकांत िा िारतांत मात् घडचें न्हय. िोिशा सगळ्या संसारार आशेंच घडोन
37 वीज क क ों णी
आसा. फुडें ऋतुमान बदलािण आनीकयी ज्योरान घडतेली म्हणतात.
प्रगतेचा नांिान कैगारीकरणाक िेंगल्ल्याचो आनी ह्यािर्िीं िातािरणांत विपरीत कारबन डै आक्सैड िरल्ल्याचो पररणाम हो. प्रकृवतयी वकतली सोसतली? एका हंता पऱ्यांत सोसुंक सक्ता. वमवतिनीं चडीत जाल्यार उल्टो पररणाम वदता. िातािरणाचा बदलािणेकयी हेंच कारण म्हणतात जाणारी. िुंयर्च्ा िा सागोराचा हुन्ाणेकय ी एक मीत आसा. िातािरणाक कारबन डै आक्सैड िा वमथेन चड सेिााल्ल्या िेळार प्रकृतेचें समतोलन चुक्ता. दऱ्याचा उदका पंदली आनी ियली हुन्ाण वमतीर आसाजाय. समतोलन चुकात तर पिात श्रेवणंचे आनी अंटावटा कांतले बपाागुडे कगोंक लाग्तात. दर्यांत उदका प्रमाण आनी पािस
चडता. पूण येजाय जाल्ल्या िेळार पािस येना. नाका जाल्ल्या िेळार िोत्ता. त्या त्या िेळार वततलो वततलो पािस गर्ज: करािवळं त मुंगारू िेळार बाताची कृशी कताात (काती बेळें). ही कृषी लुंिोन जाल्या उपरांत उदका आश्रय आसल्यार सुग्गी कर्तात. जोडी दानी (वद्दळ), तकाारी कृवषयी जाता. २०२१व्या िसाुंत ह्या सर्िां की कषट जाल्ले. कनााटकांत जुलै - निेंबर आिदें त धाराळ पािसािर्िीं ११ लाख हेकटे र कृषी आनी तोटाचा बेळ्यांक लुक्षाण जालां (एक हेकटे र म्हळ्यार २.४७१ एक्रे). निेंबर एकाच मवहन्यांत पांच लाख हेकटे र बेळें नास जाल्लें. शेत्कारां चो थोडो नषट सकाार िती कना वदला तरी शेत्कारांक व्हड लुक्षाण जालांच. सुटानासचो पािसािर्िीं लांब काळाचा बेळ्यांक म्हणजे आं बे, संत्ां , काजू(वबयो) तसल्या फळांचा बेळ्यांचेर पररणाम जाता. एपरील-मे मवहन्यांनी पािस पडल्ल्यान वसलींध्र वपडा येिन आसलें सुमार ४०% वततलें बेळें नषट जाल्लें. हिामान इलाख्यान २०२२ फेबरिरी म्हणासरी पािस पडात म्हळ्ळें . पूण दे िाचा दयेन तशें जालेंना. तशें जाल्लें तर ह्या िसााचा आं बे, काजू तसल्या फळ िसतू बेळ्यांक मार ड् तो. आसल्या फळ िसतुंचा कृषेंत रूक फुलो , फुलां
38 वीज क क ों णी
कीड येता. मलनाड, करािळी आनी हेर प्रदे शांनी पोपळांची कृषी करत ् ात. आदल्या िर्साचा पािसान मावडयेियलीं पोपळां काडु ं क आनी संसकरण करुंक आडकळ केल्ली.
येंिचीं आनी फळां जांिचे हंत आसात. पािसाचा कारणान रूक फुलोन्ंच िचात तर िा चडाित दीस मोड पडात तर गर्जेचीं फुलां येनांत. फुलां येनातल्यार फळां जायनांत. फुला येिंक बोरें िोत जाय. िोत नातल्यार फुलां येंिर्च्ाक आडकळ जाता. जळारी आनी हेर वक्रमी चडोन बेळ्याक
काफी, एळो बेळ्यांची गजालयी आशीच. िारतांत सुमार सत्तर िांटो काफी कनााटकांत उत्पन्न जाता. जनिरी फेबरिररं त कावफये झडांनी फुलां सोडचो िेळ. २०२१-ंत त्या मवहन्यांचा पािसान बेळ्याचेर पररणाम जाल्लो. निेंबरा उपरांत कावफये वबयो काडचा, सुकंिर्च्ा िािराचेरयी पािसान पररणाम घाल्लो. गर्जेचा िाताचा विंयाळ्याकयी मार डल्लो.
39 वीज क क ों णी
बेळ्यांचेर वििीध वक्रमी-कीटां िरोन आसल्ल्यान मुकल्या िापाणेक बोरो विंयाळो मेळानातली पररल्पस्थती उबजाल्ली. आशें जाल्ल्यान मुकल्या िसााचा बेळ्यान बोरें फसल दीनातली, वकवडयारे जांिची साध्यता आस्येता. नात्नो, तोरी (तोगरी), सासांि, िुंय चणे आसल्या चडाित बेळ्यांवचयी हीच गजाल.
नारलांची कृषी कनााटकांत करािवळं त, तुमकूरू, वतपटू रू, हासन, अरवसकेरे आनी हेरेकडे कर्तात. चड पािसाििीं माडां ची कृवषयी वक्रवमकीटांचा रगळ्यांक सांपडाल्या. ह्या ििीं माडां थािन नारल ् मेळचे उणे जाल्यात. मांकडां तसल्या
मनजावतंचे रगळे विंगड. आकासाक चडल्लीं तर्कारे चीं मोलां : पािसाििीं शेत्कारांक आनी बेळीं िापाचाा हऱ्येकल्याकयी नषट जाल्लो. दानी, तकाारी आनी हेर िसतुंची मोलां चडल्लीं.
अकटोबरांत टोमाट्याचीं मोलां वकल्याक शेंबर रुप्यांियर गेल्लीं. साट रुप्यांलागीं आसल्लीं मोसर्क्ासांर्ग्ाचीं मोलां २४०-३०० रुप्यांक पािल्लीं. उपरांत बेळें चडल्ल्यान आनी हेर कारणांनी हीं मोलां दें िल्यांत. आतां टोमेटोक वकलो एकाक पंद्रा थािन िीस रुप्यां वितर आसात. र्क्ाल्पप्सकोम, र्क्ारे ट मोलांयी शेंबराियर िचोन थोडो तेंप थंयच बसल्लीं. आतां इल्लीं दें िल्यांत. िीसतीस रुपय आसल्ल्या मोर्ग्ांक रू. ८० - ९० जाल्ले म्हळ्यार वकतें म्हणचें? बेंडां , सांगो, गोसाळीं, कोवलफ्लिर आनी हेर रांद्ायेचीं मोलांय चडल्लीं. तोिशीं, बेंडां , तेंडळीं आनी
40 वीज क क ों णी
हेर रांद्ायेंनी घाटी आनी गांिटी म्हण प्रिेद आसात. घाटी तोिश्यांक मोल उणे आसा. घाटी बेंडांकय ी रू. ८०-९० मोल जाल्लें. आतां पन्नास रुप्यां वितर आसा. तेंडळ्यां चें मोलयी कांय उणे नातल्लें. गांिचे बेंडे, तेंडलीं अपरूप जाल्यांत. तांचीं मोलांयी चड आसात. चडाित तकाारेचीं मोलां रू. चाळीसां थािन दे डशें म्हणासर जाल्यांत. िोि थोडी तकाारी मात् पन्नास - साट रुप्यां वितर मेळता. मोलां चडणेन लोकाक कषट जाल्यात. होटे लां , र्क्ाटररं गगारांकय ी कषटांची पररगत उबजाल्या. मोलां चडयनासतां उपाि ना. चडयल्यार वगरायक चुक्तीत म्हळ्ळी विरांत. ओट्ारे सगळ्यांकयी कषट. िलायकेक मारे कार: िेळ न्हय आसल्ल्या िेळार पडल्ल्या पािसाििीं मनशाची िलायकी विगडल्ली. ह्या िर्साचा जनेर - फेबरे रांत पािस, वहं ि, थंडाय, िार्याििीं ताप, शेळ, कोंकली सामान्य जाल्ली. वशिाय कोिीड विरांतय ी आसल्ल्यान लोका थंय एका नमून्याची घुस्पोड उबजाल्ली. ताप सुमार नमून्यांचें आसतात जाल्ल्यान विंगड विरांतय ी आसल्ली. पािसांत मलेररया, डें र्ग्ू, वचकूनगुन्या आसले वपडा सामान्य जािनासतात. पािस लांबोन गेल्ल्याबरी वपडायी लांबतात. ल्पिवनकां, आस्पतऱ्यो
वपडे सतांनी िताात. पािवशल्या कद्ळ्ळे ल्ल्या उदकािर्िीं वपडा येंिची साध्यता आसता. लांबल्ल्या पािसान काफो िर्ता. न्युमोवनया येव्येता. चड पािस आनी वहंिान वपडावनरोधक सकत दें िता. ह्या ििीं दु रबल िलायकी आसल्ले िेगीं वपडें क सांपडातात. मुकार कशें?: २०२१-ंत कनााटक आनी हेर राज्यांनी अकटोबर-निेंबरांत धाराळ पािस िोतल्लो. तज्ांनी हाचें कारण हुन्ाण चडल्ल्यान तशें जालां म्हळ्ळें . नागरीकतेचा कारणांनी रानांचो नास, प्रकृतेचेर जांिचो जुलूं आनी हेर कारणांनी चडची हुणसान िातािरणाचा चडणे-दें िणेक कारण जाता. ह्या ििीं उण्या िेळांत व्हड प्रमाणान सोवडनासताना पािस पडता. चडल्ली हुन्ाण सैकलोनांकय ी कारण जाता. २०३५व्या िसाा तेदनां हुन्स्साण आनीकयी चडोन पािसयी चडतलो आनी सैकलोनां येतलीं म्हणतात विज्ानी. आतांचो पािसा प्रमाण िसााक सरासरी ११८० एं .एं . तर २०२५व्या िसाा तेदनां १४४० एं .एं . वततलो जायत म्हळ्ळो अंदाज केला. हाका कारण १८८० थािन १९८०व्या शतमानामधें एक वडग्री हुन्नाण चडल्ली तर उपरांतल्या फकत २० िसाुंनी ही सुमार एक वडग्री वततली चडल्या. आतातां आवनकी चडोन आसा. फुडें िेगान चडतेली म्हणतात. पररणाम जािन सुटानासचो पािस येव्येता. पािस
41 वीज क क ों णी
पडानासतानांयी राव्येता. प्रकृतेची हुन्ाण चडानाशें मेटां घेंिचीच अपाया थािन सालिार जािंक आसची िाट. पूण आयकाता कोण? प्रकृतेविशीं कोणाकी पडोन गेल्लें ना. सर्िां कय ी आयचो सुशेग -एर्. आर. आळि आनी तुरंत दु डू कर्चीच आतुराय. =================================================
नेकेत्ां क मेज बंगाळी जानपद काणी मूळ :जे.के. रामानुजन कोंकणीक : वलल्ली वमरांदा - जेप्ू एक दीस निाबान (मुघल राय) महाराज कृषणचंद्रक आपिंक धाडलो. तो आवयल्लोच िुंयची लांबाय आनी रुंदाय मेजुंक सांगलें. सांगाताच मोळिार नेकेत्ां वकल्लें आसात वतंयी मेजुंक सांगलें. महाराजक वियान वझंट उडली.
“धन्यानो, तुमीं सांगल्लें काम म्हज्यान जायना म्हण सांगाना. पूण असाध्य जाल्लें काम्ंचंर्च् तुमीं म्हाका म्हाका वदला.”म्हणालो कृषणचंद्र. “ना तुजेििीं हें काम साध्य आसा.”म्हळें निाबान कृषणचंद्र ची तकली हून जाली. निाबाची अपेक्षा ज्यारी कची कसी? म्हळ्ळ्या खंतीरच बुडलो तो. थोड्याच िेळार गोपाल िार थंय येिन पािलो. महाराज खंतीन बुडुल्लो पळिन, तार्च्ा खांद्यार हात िंिडािन, “वकतें
42 वीज क क ों णी
महाराज, कसली खंत? म्हजेलागीं सांगल्यार सक्कड पररहार जाता.”म्हणालो. महाराज “ना गोपाल तुका हें पूरा समाना म्हजी समस्या तुजेििीं पररहार करुंक जांिचे तसली **. निाबान म्हजेलागीं िुंयची लांबाय रुंदाय मजुंक सांगल्या सांगाताच मोळिाियल्यो नेकेत्ांकी मेजुंक सांगला.” म्हणालो गोपालाक अज्याप जािंक ना. “इतलेंचगी? हाचाकी सुलि काम दु स्रें ना. मोजुवनदार आनी नेकेत्ां मज्वी जािन म्हाका नेमक कर्न तू आराम रािा. काम मुगदाल्या उपरांत हांिच निाबालागीं व्हेतां . पूण एक दाकणी विनिणी. हें काम करुंक म्हाका एका िरषाचो िायदो मागोन दीजय खचाार खेक लाख रुपाय जाय. एका िसाा वितर हांि तांका लेक ओल्पप्तं.”म्हळें गोपालान. महाराजक िारी संतोस जालो. मन हळू जाली काम कररनातल्यारी म्हाका कांय तोंद्रे नांत तकली गेल्यार व्हेची गोपालाची *? गोपालान सांगल्ल्या पररं च निाबालागीं िायदो आनी पयळे मागलें महाराजन. एक लाख रुपाय मेळ्ळो तिळचो एक लाख म्हळ्यार अतांचो शेिर करोड म्हण्येत. गोपालान िारी गमतायेन एक िसा पाशार केलें. पोटिर रायाळ जेिणाण, खाणां पीिनां , सोिायेर्च्ो बािल्यो िज्ां मोत्यां चे नग, रािळे रां - असें दीस गमतायेन आनी िैििान सार्ले. एका िसााचा अबरे क,
सक्कड पैसे खचूान, उरुल्लें दोन तांब्ाचीं नणीं घेिन रायालागीं व्हचोन, िाररच खंतीन आसल्ल्या परीं नटन कररत्त म्हणालो “राया, हें काम हांिें वचंतल्ल्याचाकयी चड कषटांचें जािनासा. िारी बरें कना काम सुरू केलें. फवलतांश पुणी बरें आसा. पूण म्हाका अवनकी एक िसा चडीत िेळ जाय तशेंच अवनकी एक लाख रुपय खचााक जाय.” महराजन दु स्रो उपाि नासताना निाबाक खबार वतळवसली. निाबानी उपाि नासताना चडीत एक िसााचो िायदो आनी एक लाख रुपाय वदलो. ह्या पािवटं यी गोपालान िारीच िैििान दीस सार्ले. िती एक िसा जाल्या उपरांत गोपाल निाबालागीं गेलो. ताचा पाटल्यान पंद्रा पाड्यांर्च्ो गुवडयो. त्या गावडयांचा मुळांथािन तकली पऱ्यांत पाताळ सुतांची रासच रास. सुतां सगळीं गांट पडोन िोळोन गेल्लीं, सांगाता पांच दाटे मोटे बोक्रे. रािळे राचा मुख्य दार्पाट्याथािन ताची हो विवचत् पुशाुंि, निाबाचा आस्थानाक पािलो. निाबाक नमृतायेन तकली िागािन “खाविंदजी, तुमीं आज्ा वदल्ल्या प्रकारच काम वतवसालागीं िुंयची लांबाय रुंदाय मेजल्या. मोळबाियलीं नेकेत्ांयी रक्की सोवडनासताना मेजल्यांत” म्हणालो “िोि बरें तर म्हाका लेक पाक वतळसी पळे यां ” म्हळें निाबान. “खाविंदजी, लेक पाक वतळवसजाय?
43 वीज क क ों णी
आमर्च्ा सोल्ल्या प्रकार लेक पाक वतळसुंचें हें लेक कसें ताळ कर्यें म्हळ्ळें निाबाक सिाल ना. तुमीं सांगल्ल्य ा परीं हांिें केलां . कळ्ळें ना. िुंय पयल्या सात गावडयांनी आसल्ल्या “तें सूत जांिदी, बोकऱ्यांची लोंि जांिदी सुतांवतल्ले लांब असा. तशेंच उरुल्ल्या आट मेजुंक म्हज्यान साध्य ना. तें असाध्य काम. गावडयांनी आसल्ल्या सुतांवतल्ले रू ं द आसा. पूण तूं सोल्ल्या प्रकार चल्लाय. त्या ििीं धर ह्या बोकऱ्यांचा आं गार वकतले लोंि आसागी, तुजें इनाम! अन्येक लाख रुपय तुका हां ि वततलेंच नेकेत्ां माळबार आसात नेकेत्ांचा वदतां.”म्हणोन निाबान घोषण केलें गोपाला संख्याक सम पडचे वततले बोक्रे सोदुं कच पयने घेिन सुखान म्हाका इतलो काळ लागलो.” जाप वदली वजयेलो. गोपालान. ------------------------------------------------------------------------------------
१७. िायट इराद्यांचो मोग तेदाळा बोवधसत्व कृषीक-िाह्मणार्च्ा घरांत
जल्मालो. तो व्हड जातच काजर जािन आपूण आसल्ल्ये हळ्ळे र्च्े पूिा कुशीन,
44 वीज क क ों णी
माल्गड्यां थािन दें िून आवयल्ल्ये जमीनेंत कृषी कर्तालो. तार्च्ा गाद्यार्च्ा दू सऱ्या पोंतार एक सोिीत तळें आसल्लें. तोंड धुिंक म्हण बोवधसत्व एक दीस, तळ्यालागीं पािल्ल्या िेळार ताका एक व्हड जैत िांगारा िणााची कुरली वदसली. ताणे ती उकलन आपणाक पांगूरल ् ेल्या कुडर्क्ांत धर्ली. कुरवलयी वकतेंच प्रवतरोध दाखयनासतां थंड आसल्ली. तो, ताका आपणा संगीं गाद्याकडें व्हर्ता. मागीर सांजेर, घरा चल्ताना कुरलेक तळ्यांत सोडन व्हेता. सदांय, हें सदांचें जालें. बोवधसत्व, तळ्याकडें पांिर्च्े वितर कुरली तडीर येिन बसताली. अशें, तांर्च्े मधें एक विशेष संबंध िाडून आयलो. गाद्या बगलेन एक इं दा रूक आसल्लो. ताचेर एक कािळ्या जोडें िसती कर्तालें. चेडूं कािळो सदांनीत त्या िाह्मणाक पळे तालो. तार्च्े थंय एक विवचत् आशा उपजता. कशें पुणी कर्न आपणे त्या िाह्मणाचे दोळे खायजय. पूण ती आशा ज्यारी कशी जांिची? ताका एक पररहार सुसताता. इं दा रूका थािन इल्लेशें पयस. एक रळण आसल्ली. तार्च्े वितर िारी जैत कृषण सोरोप आसल्लो. ताचें मन व्हय केल्यार ताणे िाह्मणाक चाबून लगाढ काड्येत. उपरांत हांिे ताचे दोळे खाव्येत- अशें वचंतून चेडूं कािळो कृषण सोपााची सेिा करुंक लाग्ता. दीस पाशार जातात. बोवधसत्वार्च्ा गाद्यांत
बेळें िाडून रािता. कुरली आवनकी चड बळिंत जाता. एक दीस सोरोप कािळ्यालागीं विचार्ता, ‘तूं सदांनीत चुकानासतां म्हजी सेिा कर्ताय. हांिे तुज्ये खातीर वकतें कररजय?” कािळो, ‘सपाा राया, म्हाका ह्या िाह्मणाचे दोनयी दोळे खांिची आशा जाल्या. तुंिे ताका चाबल्यार तो मोर्तलो. तेदाळा, हांिे ताचे दोळे खाव्येता.’ ‘इतली सेिा कर्न तूं म्हज्या मोगाक पात् जालाय. ताका हांि आजच चाबून तुजी आशा िागयतां’म्हणता सोरोप. त्ये सांजेर घरा व्हेतासताना, बोवधसत्व सदांर्च्ेपरीं कुरलेक तळ्यांत सोडु ं क व्हेता. िाटे र राकून रािल्लो सोरोप, तार्च्ा पांयांक बळान खोंच मार्ता. िीक चडून बोवधसत्व तक्षणच मोर्ता. तार्च्ा हद्याा ियर बसून आसल्ली कुरली हें पळे ता. तेदाळा कािळो बोवधसत्वाचे दोळे खािंक मुखार सर्ता. होच म्हज्या वमत्ार्च्ा मणााक कारण म्हण वचंतून आपल्या एका दांर्ग्ान कािळ्याची गोमटी धर्न,‘सांग अशें वकत्या केलेंय तुंिे?’ म्हण विचार्ता. तेदाळा कािळो, व्हेर्च्ा सोपााक उद्दे वशसून, ‘सपााराया, म्हाका बचाि कर’ म्हण हाकबोब मार्ता. सोरोप, लागीं आवयल्ल्या िेळा, कुरली, आपल्या दू सऱ्या दांर्ग्ान ताका गप कर्न धरन ् , ‘म्हज्या इषटाक िांचयतायगी ना? या हांिे तुका कात्ून घावलजय?’ म्हण विचार्ता. तेदाळा सोरोप, बोवधसत्वाचें िीक
45 वीज क क ों णी
सगळें वचंिून काडता. बोवधसत्व उठोन िायट इराद्यांक लागून, इषटगत कर्ची न्हय, बसता. कुरली आपल्या दोनयी दार्ग्ांनी तशें केल्यार वशकााल्ल्या कािळो आनी सोपााक कुडके दोगी जण तोंदऱ्याक सांपडतात. कुडके कर्न लगाढ काडता. -----------------------------------------------------------------------------------********* संपादक : हे वकतें सायबा? तुज्या लेखनांत हऱ्येक प्याराचेर "स्कूटर धाव्याक घुंिलें तो उज्व्व्याक घुंिलो. जीप धाव्याक घुंिलें, बस्स उज्व्व्याक घुंिलें" म्हल्पळ्ळं च िार्क्ां िरल्यांत? आशें वकत्याक? पेंग लोसूा : तुवमंच सांग'ल्लें न्हय'गी सर, लेखनांत घुंिडी आसाजे म्हण..
_जेफ्री, जेप्ू रातर्च्े िेळा वडं ग जािन िेर्च्ा एकल्याक पोवलसांनी रािोिन "इतले रातीं तूं खंय िेताय?" "वपयोणें पाड म्हळ्ळे विशीं उपन्यास आयकोंक" "इतले रातीं कोण उपन्यास वदता?" पोलीस विचारी... "आनी कोण, म्हजी बायल" म्हण सट् कना सांगालागलो वडं ग माम.
*****:**** टीचर : िुर्ग्ाुंनो तुमर्च्ा पयकी चंद्रा पयणाक िचुंक मन आसा पळे ते हात उकला... सक्कड िुर्ग्ाुंनी हात उकल्ले तरी विन्ी मात् गप चूप बस'ल्लो. टीचर : विन्ी, तुका वकतें चंद्रा पयणाक िचोंक आसक्त नांगी? विन्ी : ना टीचर. टीचर : वकत्याक? विन्ी : मामीन इसकोला थािन शीदा घरा येजे.ना तर म्हज्यो दोंकळ्यो मोडतां म्हळां . ********* "फळ िसतू साली समेत खेल्यार िलायकी
46 वीज क क ों णी
बरी उताा म्हण सांग'ल्लें ने दाक्तेराबा. पूण माका पोटांत चाबणी सुरू जाल्या" "साली समेत वकतें खेलेंय तुिें?" "पोणोस" ********* तोटांत आं बे चोरुंक आवयल्ल्या विल्लीक धना तोटाचो मालीक विचारी "कसलीं हीं चोपाणां ? तुज्या बापय'लागीं ही गजाल सांग्ता पळे .." "अय्यो.. ताका वकतें खंय.. िचून सांग... अळे तो हांगाच लागवसल्या रुकार बसला... पळे " ********* टै टानीक तारू ं बुडतासताना तांतूं कंजूस जोनी सयत आस'ल्लो. सक्कड तारू ं बुडचें पळे िन हाक बोब वकंक्राट्यी मातााना, जोनी मात् व्हडल्यान हासतालो. "सक्कडी बोब घाल्ताना तूं वकत्याक हासताय?" लागवसलो विचारी "बरें जालें.. हांिें ररटना वटकेट घेनात'ल्लें" कंजूस जोवनची जाप. ******** पेंग लोसूान उदयिाणी आफीसाक िचून "म्हजो अंकल सरला.. तुमर्च्ा पत्ार शद्दांजली घावलजे आसलें. जाहीराताक वकतलो खचा जाता?" "एका अक्षराक नोि रुपय" "छे .. एकदम चड जालेंमू? तशें जाल्यार
"अंकल सरला" म्हण बरिन काणघेया." "उणें म्हळ्यार पांच सब्द पुणी जायजे" "तशें जाल्यार 'अंकल सरला, घर िाड्याक आसा' म्हण बरया ********* पेंग लोसूा कौन बनेहा करोड पती हाका विंचून आयलो. बचन सिाल कताा : "तुज्ये बायलेर्च्ा खंर्च्ा जार्ग्ार लाशें आसा?" ए)कपाल बी) पांय सी)िुजार डी) पेंकटार लोसूा वतक्के कनप्यूज जाता. "हांि म्हज्या फ्रेंडाक पोन कताुं " ******** पेंग लोसूा वकतेंगी आपलें काजारी जीिन बेजारायेचें जाल्लें. ताणें अंडे पेद्रू कडे आपली िोगणा उचारलीं. "व्हय'रे पेद्रू काजार जाल्ल्ये सुिेर म्हजी बायल हां ि आफीसा थािन घरा अवयल्ले कूडले बागला कडें च व्हाणो हाडन येतालें. मोगान शेले कना उलयतालें. आमचो पेटो आमर्च्े िोंिारीं घोंकून िोंितालो. आतातां हांि घरा आयल्यार समा उळटें ... पेटो व्हाणो हाडता, म्हजी बायल बोबाटता. "तर मावगतर वकत्याक कंपलैंट... तुका तेंच सिीस मेळता न्हय िे? पूण इल्लें हेिशीन तेिशीन.. तांतूं वकतें?" म्हण आं डे पेद्रू म्हणता.
47 वीज क क ों णी
********* एका आं गडी मुकार "हांगा रू. १००० चें वकतें घेतल्यारी एक िाच फ्री." म्हण बोडा घाल्लो. दू सऱ्या वदसा आं गवडं त िारी व्हड एक गलाटो जातालो.
एक हजार रुप्यांचें वचल्लर घेतले मात्.िाच फ्री वदया म्हण विचाताा" म्हणालो. ******** पेंग लोसूा : काजार जाल्या उपरांत म्हजेकडे बुतांि नात'ल्ले शटाुं जांिदी, म्हेळीं बवनयानां नांत.. आं डे दु सूा : तुंच अदृषट िंत सायबा.. जार्ग्ाक पोलीस येिन "वकतें हो गलाटो? पेंग लोसूा : शटााचे बुतांि वशंिचे, िसतू र वकत्याक खातीर? म्हण सिाल घालुंक उं बळचें, इसत्ी घाल्ची असलीं पूरा कामां लागलो. म्हजा बायलेन माका सोडन वदलां. तेदनां शोपाचो धनी "पळे या सऱ्ह्या मनश्यान _जेफ्री, जेप्ू. ------------------------------------------------------------------------------------
48 वीज क क ों णी
बेसांि मात्यार
असुंता वपरे रा, गंटालकट्टे निें घर, निीं मनशां , निीं सपणां , हातांत निीं कांकणां , पायांक निीं पायजणां ,
पर्मळीक
मोग्रे,
अंगार काजाराचो आकरषक निो साडो हांि न्हेसल्यां. म्हज्या निऱ्यार्च्ा घरा हें म्हजें पवयल्लें नतालांचें फेसत. काजार जािन फकत स दीस उत्ाल्यात. निऱ्याक चडीत रजा ना म्हळ्ळ्या खातीर आद्ें तांत काजार जांिचें पडलें. व्हडे आशेन आनी उमेदीन निऱ्या सांगाता वमसाक िेर्च्ाक हांि सजोन तयार जाल्यां . वमसाक न्हेसोन आसल्ली म्हजी सासुमांय 49 वीज क क ों णी
एकाचफरा तकली गुंिोळ येिन धर्णीक शेिटाली. “वकतें जालें मांय?” हांिें घाबरे िन यांत्ीक थरान सिाल केलें. “िोवनये, तूं कांय वियेनाका. आमकां हें सदांचे. खंय बर्या कारय ् ाक व्हचोंक िायर सर्ताना मांयचें हें आसल्लेंच. आनी अध्याा िोरान ती सार्की जाता”. हीं उत्ां आयकोन हांि शेर्मेलीं. “तूं आतां वतर्च्े विशीं कांय वचंता कररनाका. वतका मुन्नी पळे तेलें. आनी कांय चड जायत तर आस्पत्ेक व्हर्तलें. तूं िेगीं तयार जा. वमसाक िेळ जाता. आमचे खातीर कार िोडोल थािन राक्ता.” म्हजो नोिरो आम्सर्लो. “मांय खातीर हांिें म्हजें क्रीसमस पाड कररजायगी? म्हाका कोयरांत रािोंक आसा. इतलें बरें निेंच गौन न्हेसोन हांि तयार जाल्यां . म्हज्यान जांिचें ना दाट् टू. “मुन्नी पुपूार्ल ें आनी सणसणलें. “मांय रािता” हांिें म्हज्या नोिऱ्याचा सिालाक जाप वदली. “वकतें!? तूं आज फेसतार्च्ा वमसाक येनांय तर आमचो लोक वकतें म्हणात?” म्हजो नोिरो आतां वनजायकी रागान पेटलो. “लोक वकतें म्हणतोलो? हांि निी होकाल जािन नोिऱ्या संगीं फेसतार्च्ा वमसाक पािलीं ना तर लोक जरूर विचार्तलो या उलयतलो. तें हांि जाणा. पूण मांयक कांय
चडु णे जायत तर तोच लोक म्हाका उलयतलो आनी सांग्तलो की, तें घरांत रीगल्ली िेळ घडी िायट दे कून सासून आशें जालें म्हणोन”. हांिें कोणार्च्ाच उत्ांक कान वदलेनांत. तांकां सकडांक वमसाक धाडलें आनी हां ि सासू संगीं घराच रािलीं. कूडाकूडले वतका आस्पत्ेक व्हरून ती गूण जाली तर वमसाक पाव्येत म्हण हांिें वचंतलें आनी तशेंच हांिें केलें. पूण म्हजें नशीब पाड आसल्लें. सासुची पररल्पस्थती हांिें आशेल्ल्यापरीं िेगीं बरी जावलना. क्रीसमसाची रात हांिें वतचे संगीं आस्पत्ेंत पाशार कर्ची पडली. आतां म्हाका वचंताना म्हजेर बेजाराय िगली. एका थराचो कांटाळो आयलो. अपावपंच दोळ्यांनी दु ः खां िर्ली. क्रीसमस मीस म्हज्ये सासुमांयर्च्े िलायके व्हर्तें न्हय, हें हांि बर्यान जाणा. पूण हांि निी होकाल. नोिऱ्या संगीं नव्या साड्याचेर सोबोन वमसाक व्हेची आशा म्हाकाय आसल्ली. ह्या खातीर म्हज्य दोळ्यांनी वनराशेचीं दु ः खां उदे लीं आनी व्हाळ्ळीं. “म्हाका मुतोंक जालां पुता.... बेड प्यान वदतायगी? सासुमायन वपंर्गोन म्हाका उलो वदताना हांि वचंत्नां संसारांतलीं िायर आयलीं. हांिें वतका सिकास आनी मोगान उटिन खटल्यार बसयलें. आनी चत्ायेन बेडप्यान वदलें. वतणे वतचें काम कर्तच हांिें बेडप्यान
50 वीज क क ों णी
न्हाण्येक व्हर्न वनतळ केलें. हें सगळें म्हाका निेंच तरी सासू खातीर हांिें समाधानेन केलें. हांि वतर्च्ा खटल्यालागीं येिन बसल्यां मात्, उज्व्व्ये कुशीन थािन कोणगी म्हाका आपयता तें आयकालें. हांिें त्ये कुशीन गुंिोन पळे लें. एकली प्रायिंत स्त्री म्हाका आपयताली. वनदे न म्हजे दोळे िोडताले. हांिे यांत्ीक थरान हात घवडयाळाचेर दीषट व्हेली. फांत्याचीं िोरां र्च्ार उत्ाल्लीं. हांि त्ये स्त्री सर्शीन गेलीं. “तुका वकतें जाता?” हांिें हळिायेन वतका विचार्लें. “म्हाका मुतोंक जालां पुता. इल्लेशें बेडप्यान वदतायगी? चलोंकय ी म्हज्यान जायना”. हांिे वतकाच वचक्के पार्वकलें आनी बेडप्यान हाडन वतचे सर्शीन रािलीं. ती पर्त्यान वपंर्गाली, “म्हाका वचक्के उटिन बसयतायगी पुता.... उपकार जायत तुजो” वतचें उलोणें आयकोन म्हाका थोडो वपंतेग आयलो तरी हांिें सोसलें आत्तां मांयचें मूत हांिें काडलें. आतां वहचेंय.... म्हाका म्हजोय कांटाळो आयलो. नीर्िोग नासतां, पुपूारन ् ासतां हांिें वतका हळिायेन उटिन बसयलें. पूण हांिें एकटािन दिर्लेलें समाधान म्हजें वनधान वपडद्यार जािन येतालें. वतणें एक व्हड संसकार सोडून जेजूक हर्वशताना हांि
जागीं जालीं. वतचें बेडप्यान उकल्ताना हांिें वतर्च्ा तोंडाकच पळे लें. तें सगळें िरोन जडायेचें जाल्लें. वहका कसली वपडागाय, हां िें म्हाकाच सिाल केलें. “तुका कसली वपडा माय?” हांिें वतका थोड्या धयरान विचार्लें. “म्हाका मोर्चे तसली वपडा कांय ना पुता. फकत प्रायेचें वनत्ाण. काल सांजेर म्हजीं िूर्गीं म्हाका हांगासर सोडन गेल्यांत. तांकां आज रातीं क्रीसमस वमसाक व्हचोंक आसा खंय. मीस जािन तीं आतां घरा पािल्यां त आसतलीं. हांगा म्हाका पळें िर्च्ाक कोणयी येिंक ना”. वतचो ताळो गगारो जालो, दोळे िोले जािन आयले. हांि वतकाच पळे िन रािलीं. “सांजेर थािन म्हजें पोट मुतान िर्लां. कोणायकडें सांगोंक म्हाका बरें लागलें ना आनी म्हज्यान तडिोंक जालें ना. लज सांडून तुका सांगलें. म्हजीं िूर्गीं तांर्च्ा कुटमां सांगाता हें क्रीसमस गद्दाळायेन आचर्वसताना ही तांची म्हातारी आिय तांकां अडकळ जाता दे कून ताणीं म्हाका हाडन आस्पत्ेंत घालां. तांर्च्े खातीर हांिें हर्येक रात जागीं रािोन पाशार केल्या. पूण आतां हांि तांकां रातीक धोसची मनीस जाल्यां तांकां हुश्यार नातल्ल्या िेळार हां िें दीस आनी रात तांची चाक्री केल्या, जतन घेतल्या, उपिाशीं रािल्यां , नीद खळ्ळ्या.
51 वीज क क ों णी
आज त्येच तांचे आियक म्हातर्पण येिन ती लाचार जाताना वतची तांकां पर्िा ना, क्रीसमस चड गजेचें जालां”. काळीज कडिन ती उलयता तें म्हाका समजाता, निी होकाल म्हळ्ळी गजाल हांि बहुषय आज विस्राल्यां आनी हीं म्हाका नैटड्य ूटी कर्ची नर्स म्हण वचंतात जािंक पुरो. हांि न्हाण्येक व्हचून हातांतलें बेडप्यान वनतळ करुंक आम्सर्लीं. वतणें म्हजो हात धर्लो. हांिें वतका “आत्तां आयलीं” म्हण सांगोन न्हाण्ये कुशीक कदमां काडलीं. पाटीं परत हांि वतचें सर्शीं आयलीं. वतणे त्या मंद उज्वाडांतयी म्हाका पार्वकल्लें जािंक पुरो. “म्हाका माफ कर पुता. तुज्या हातांत आिाज कर्चीं निीं कांकणां , दोळ्यांत िरोन िोमतोंचीं स्वपणां म्हाका सांग्तात की, तूं निी होकाल म्हणोन. हांिें तुका म्हजें मूत काडु ं क सांगोंक नजो आसल्लें म्हळ्ळी आपरादी प्रज्ा म्हाका धोसता. पूण हां ि असहाय जाल्लीं पुता. तुंिें म्हाका व्हड एका बांदपासा थािन सुटका वदलीय. दे कून दे ि तुका बरें करू ं . तुिें म्हाका केल्ल्या उपकारा बाबतीं तुका वदं िर्च्ाक म्हजें लागीं वकतेंच ना. पूण म्हज्या काळजा थािन हांि तुका बेसांि वदता पुता. तुिें िीणल्लीं सर्ि स्वपणां ^साकार जातालीं आनी तुिें आशेल्लें वजिीत तुका लाितलें” उपरांत वतणे म्हज्ये तकलेर आपलो कांपेरो
हात दिर्लो. त्या हाताचे उबेक म्हज्ये कुवडं त कसवलगी एक सकत प्रिेश जाल्लेपरीं िगलें म्हाका. ****** चडउणे िीस िर्सां उत्ाल्यांत. त्या वदसा वतर्च्ा बेसांिा विशीं हांिें चडीत वकतेंच आशेल्लें ना. पूण आज हांि सुटािे सांग्तां की, हांि इसकोलाक व्हेताना पायांक घालुंक म्हाका व्हाणो नातल्ल्यो, बरें िसतूर नातल्ल.ें जेंिर्च्ाक सारक ् ें जेिाण नातल्लें. कषटांनी एका मध्यम िर्गां तल्या टे ल्पिवशयनालागीं हांि काजार जाल्लीं. ताणें गलफाक आदे िस कर्न गांिांत आपलेंच एक िकश ा ोप उघडलें आनी आज तो व्हड एके कंपेवनचो धनी जाला, दोगां िूरर्ग् ् ांचो बापूय, दे डशें कामगारांक पोड वदं िचो म्हालक. कारां आसात, व्हड बोंगलो आसा, खर्चाक पयशांचो कांय तत्वार ना, म्हजो मोगाळ पती तो. त्ये स्त्रीयेर्च्ा बेसांिा वनमवतंच हें सक्कड जालां म्हळ्ळें हांि जाणा. फकत वतर्च्ा बेसांिान. ---------------------------------------
52 वीज क क ों णी
53 वीज क क ों णी
गायर्ें दूद: वनतळ गायचें दू द श्रेषठ जािनासा. तें बरें कना हून कना ियली साय कावडजाय. जल्माल्ल्या बाळश्याक वदताना अधो िांटो दू द, अधो िांटो तापोन वनियल्लें उदक िसूान वदव्येत. क्रमेण उदकाचो अंश उणो कना िुर्ग्ााक स मयने जाताना उदक िवशानासतानांचवदव्येत. दु दाकइल्पल्लशी साकरिवशाल्यारबरी. एक लोटो दु दाकएकचाचें कुलेरसाकरघाल्येत. जशी गोिाा०र्च्ा दु दांत चरबेचो अंश चडीत आसता. हें सुलिायेन वजराना. म्होवसर्च्ा दु दांती चराब चड आसता. त्या ििी० तेंयी बाळश्यांक बरें न्हंय. तें दीजायच जाल्ली
पररगत आयल्यार दोदोन पािटीं तापिन साय कावडजय. उपरांत उदक िसूान िुर्ग्ााकदीजाय. िुर्ग्ााकएका िसााची प्राय जाताना कसलेंयी दू दताका वदव्येत. डब्ब्ब्ाचें दू द: डब्ांनी वििीध ररवतचें दू द मेळता. दु दांत आसचो उदकाचो अंशसंपूणाथरानइरोिन असलो वपटो तयार कताात जाल्लिान, खंवतविणे असलें दू द उपयोग कऱ्येत. पयणार िेतानांयी हें घेिन िचोंक कषट जायलांत. आता’तां हाका विटमीन, र्क्ाल्पियमआनी लोंकडाचो सत्व िवशातात जाल्ल्यान असलें दू द सेंिर्च्ा िुर्ग्ाुंक ररकेटस, अनीवमया असल्को वपडा येनांत. घरांत वफ्रज्ज आसल्यार तांतूं हे डब्े दिऱ्येत. नां तर वनतळ िारें आनी उज्वाड व्हाळर्च्ा जार्ग्ार आसल्ल्या पोळ्यार दिऱ्येत. डब्ब्ब्ा थािन वपटो काडल्या उपरांत डब्ो घट्धांवपजय. ना तरिारें लागोनवपटो पाड जाता. तांतूं कोयरपडची साध्यतायआसा. दू दतयारकचें विधान: पावश्चमात्कदे शांनी िुर्ग्ााकसगळ्या वदसाक जाय पुतें दू द एकच पािटीं तयार कना तापिन, वक्रवमनाशक कना प्रीजरांनी घालन दििाात. आमर्च्ा दे शांत त्या त्या िेळाक वकतलें जायगी वततलेंचतयारकताात. दू द तयार करुंक दोन लोटे , एक कुलेर, आनी हूनउदकआसल्यारपुरो. एकऔन्
54 वीज क क ों णी
दु दाक एक औन् उदक िवशाजय. चार औन् तयार करुंक चार औन् वपटो िवशाजय. (सुमारएकतांबलेर). पयलें दु दा वपटो लेक कना एका तांबलेरां त घालन तापयल्लें उदक आन्येका तांबलेरांत घेया. उपरांत इल्लें इल्लें उदक वपटाक िसूान ल्पखरया. तें क्रमेण पातळ जाता. तिळ ऊरल्लें उदकिवशाया. दु दाचो वपटो ऐसवक्रमा परीं कालयना जाल्यार तो आक्रेक फेटे घेटे जाता. तसलें दू द िुर्ग्ााक वजरिंक कषट. असले घेटे बोतवलर्च्ा वनप्लार्च्ा धोंपळ्याक आड रािोन दू द येंिचें रािता. दे कून दू द घेटे जायनातल्ल्या परीं पळं िचें गजेचें. तशें तयारकेल्लें दू दवनतळबाटलेंतिना, वनप्ल घालनिुर्ग्ााकवपयेिंकवदव्येत. बोतल वनतळकची: हऱ्येक पािटीं िुर्ग्ााचें दू द वपयेिन जाल्या उपरांतती बोतल खत्कत्का उदकांतघालन वनतळकररजाय(प्लासटीक बोतल जाल्यार हून उदकांत घावलनाकात). मात्येची (ग्लासाची) ि प्लासवटकाची: खंयचीय बोतल उपयोग कऱ्येत. बाटली वितरिषआनी साबू घालन घासचें बरें न्हं य. एकादािेळार घाल्यार मसतू पािटीं उदक घालन हून उदकांत बुडिन वनतळ कररजाय. वनप्लयी हून उदकांत बुडिन वितरिायरधुयजाय. उपरांतवनतळएका व्हडल्या आयदानांतधांपूनदिररजाय. दू द
िरिंक आसताना तीं आयदानां िायर काडन बाटलेंत दू द घालन वनप्लाची एक तुदी घावलजय. उपरांत बोतल तुमर्च्ा पोटाक दांबून धना वनप्लाची आन्येक कूस िोडन बोतलेचें तोंड थोडे पािटीं घरांत त्या बाळश्याकएकव्हडिािि ियण आसता. आनी ताणीं त्का बाळर्क्ाचमा दु दाकआनी खाणाकरुगड्डें आसता. बाळर्क्ान खािनऊरल्लें दू दि खाण आसल्यार त्या व्हडल्या िुर्ग्ााक वदं िचें बरें . अशें हऱ्येक पािटीं बाळश्याक वनतळ निें खाण लाबता. मागीर वदिंक जाता म्हण धांपूनदिनाउपरांततेंचघड्ये घड्ये वदल्यार बाळश्याची वजिाणपाड जांिची साध्यता आसता. (मुखारंक आसा) ---------------------------------------
55 वीज क क ों णी
बैक काड सायबा.... (चारली बैकाक िोणकोन रािता. पोलीस फेलीस येता) पेलीस : हेय वमसटर, ... वकतें? चारली : वकतें म्हळ्यार बरें ... पेलीस : हांि पोलीस... हांगा थािन बायक काड.. चारली : बायक वकत्याक? पेलीस : नो पावकुंग लागीं बायक दिरलांय आनी ताचे ियचल्यान कानूनां उलयताय.. (चारली केर कररना) पेलीस : (थोड्या िेळान) हेय... सांग'ल्लें नाटिानाये तुका? बायक काड म्हळें नें... चारली : हांि कावडना... ( तिळ इल्लो लोक कुडसाता) पेलीस : तर तूं बायक कावडनांय...? चारली : कावडना म्हळ्यार कावडना.
पेलीस : वकतें हंकार हाचो? (िचोन एस.ऐ. वसपरीक आपिन हाडता) पेलीस : (सेल्यूट माताा ) सर.. नो पावकुंग सशीन बायक दिरलां. हांिें काड म्हण परातलें.. तरी तो कावडना.. ियल्यान कानूनां उलयता. वसपरी : वकत्याक कावडना खंय? चारली : िो... वसपरी : प्लीज बायक काडतायगी? चारली : ना हांि कावडना.. पेलीस : हां िें सांगोंक नांये सर? पेदाम उलयता. बायका समेत हाकायी एरोपलेनाचेर चडयल्यार बरें म्हण वदसता. वसपरी : हेय वमसटर... तुज्या धमाान वकतलेश्या लोकाक उपाद्र पळे ... टर ापीक जाम जाता.. हूं (रागान) काडतायगी ना आतां ...? चारली : हांिें कावडना म्हळें ने...! वसपरी : वकतें? कावडनांय...?(चारवलर्च्ा कोल्लराक धतााना डोल्ला प्रिेश) डोल्ला : आरे रे .. हो कसलो गलाटो? हां गा वकत्याक लोक कुडसाला? वकतें जालां सर? वसपरी : अळे वमसटर.. ह्या फवट्ं गान नो
56 वीज क क ों णी
पावकुंगा लागीं बायक दिरलां . काड काडतलो? हें बायक म्हजें सर.. म्हळ्यार कावडना... वसपरी : हां...!!! ियल्तान हंकार उलयता.. डोल्ला : ही बरी गजाल.. तो वकत्याक बायक _ डोल्ला, मंगळू र. ------------------------------------------------------------------------------------
म्हज्या ल्हानां बािांक....! ~मेक्सीम लोरे ट्टो "अमा आज फांत्यार चड जणां कोणी वदिळांत वदसोिनांत.काल सांजेर काणगेल्लो सुरे तांदू दोन पाि तसोच उरला.तूं रडानाका आमा..हाि पतूान िोचोन येतां .." सात िसाुंचें शारधा हांतुळनार नीदल्ल्या रुल्पिवणचें कपाल पुसून समधान कताा लें. दोन दु खांय गळ्ळीं चेडिार्च्ा दोळ्यांतलीं
आियर्च्ा कपलाियर. आियचे दोळे यी दु खानीं िरून गेल्ले. धंबू बांदून खोंकली काडली वतणे. सशीन आसल्ल्या कट्ें त खोंकून जाल्लेंच गोबळ्यांतलें उदाक तोंडाक दरलें धुिेन. रुल्पिणीन ताळो सदीळ कना चेडिाचें माते पुसलें. " पुता..आज वशिरात्ी तो शीि िुजिंक
57 वीज क क ों णी
िुमीर आवयल्लो दीस.आज आमकां तो उपाशीं खंडीत घावलसोना.आज मध्यानेर रावतची जाग्रणी आसतेली.लोकाची खेटी ितेली. तांदू,गोड,लाडू आनी पोि िक्त आज धाराळ िांटतेले. तूं मात् आज थैंच राि. हांि सिकास उटोन तांदू घाल्तां" वतणें दु िेक समधान खेलें. टं य टं य टं य....टं य..टं य.. आमा वदिळाची घांट िाजता.पूजा चल्ता आसतेली.हांि िेतां .. तें धांिलें. पोतऱ्यांर्च्ा गुडसुला इड्यांत वतळ्ळें रुल्पिणीन.चेडूं उिार गुड्यार्च्ा तुद्येर आसर्च्ा शीितेंपलाची अदी िाट पािल्लें. उपाशीं चेडिाक वचंतून पोटा उजो आयलो वतका. व्हय, वतचें चेडूं शारधा वधिळा बायर तांदू घेिन उबें राितालें. िक्तीक शीिवलंगाक हसुुंक तांदूळ,फुलां उडिन आराधान कतााले जाल्ल्यान एकेक मूट तांदू घेिन थोडे वचल्लर पयशेयी वदताले ताका. पूजाचे अक्रेक कोयर झाडताना कोयरांतलो तांदू िना आियक दीिन ती थैं कोयर विंगड कना पेज कतााली.
हऱ्येक पािटीं मेळल्ल्या वचल्लर पयशानीं िक्तां खातीर आं गडी थािन वदसा पुतो निो तांदूळ आनी थोडीं वशंित्या फुलां घेतालें तें. *
*
*
*
रुल्पिणी आनी शारधा मलहळ्ळी गािाक चड पनीं खंडीत नैं. बस्सस्टें डार्च्ा उज्व्व्याक पोतऱ्याचा गुडसुलांतच ताणीं वजयेंिचें. तेणेंर्च्ा आसपासर्च्ा केररं त तांका ओळकानातल्लीं कोणी नांत मुळ्यारी चूक जांिवचना. सुमार अट्ािीस िसाुं चे रुल्पिणी दोन िसाादीं रसत्या बंितवणचो कचरो विंचतानांय हें शारधा वतर्च्ा िोंट्येर आसल्लें मूण पळे वयल्ली आतांयी सांग्तात.तेदनां रुक्कू मराठी बास मात् उलयतालें जाल्ल्यान कोणेंय उलोंक दै र काणगेल्लें ना. कचरो विंचताना चाळुं क मूण तार्च्ा हातांत येक लांब बेती सोबतालें जाल्ल्यान कोण पको दादलोयी वततल्या ससारायेन ताचे कडे न सळगी कना उलवयल्लो ना. पूण वततलें चुरूक रुक्कू आज कोनश्याक पडलां . व्हय वदिळार्च्ा रास कोयरांत कांय पुणी लोंकाड मेळात म्ंचहूण चाळुं क गेल्ल्या रुल्पिणीक पायाक कोंच तोपल्या. तुरंत धमाास्पत्ेचें ओकात हाडन बेंडेज गाल्यारी चार दीस थािन पाय तेंकुंक जायनासतां सलिालां तें. रांदणीक उजो पुंवकनासतां
58 वीज क क ों णी
चेडिान हाडन वदल्लो उं ड्या कुडकोअनी उदाक वपयेिन दीस लोटू न आसा. ताचे सांगाता मासूम शारधाय िळिळता. तशें शारदाक िक्तीक कांय खािंक तरी वदताले पोि केळीं प्रसाद इत्यादी.
*
*
*
*
मलहळ्ळी ही एक प्राक्रतीक सोिायेची हळ्ळी. वशरो जािन विंगड जािन िाळर्च्ा यमुना नंयर्च्ा दाव्या कुशीक वत्कोनाकार आसर्च्ा ऊंच गुड्यार रानामोल्यांचे सािळें त सोबचें 'शीिपािाती' दीिळ, एक मात् व्हड जैत आनी पुरातन दीिळ जािनासल्लेल्ल्यान बोंितोवणर्च्ा लोकाक आनी थैं येंिर्च्ा यावत्कांक चड मोगाचें. वहमालय पिातार ध्यानार आसचो वशिा बुंयक बोिोंक येताना विश्रांती कचे खातीर ताचो विशेस िक्त जािनासलेल्या रािाणान बांदल्लें मूण लोक ओळकातालो ह्या वदिळाक. त्या दे कून हांगा शीि पूजा सदांय आसता. पूण शीिरात्ीक मात् हें फेसत व्हड गद्दाळायेन चल्ता. त्या दीस मोद्यान रातीक हजारों लोक एकटांय जाता. वहमालयचेर तपस्स कना आसचे सादु संती त्या रातीक थैं पळे िंक मेळतात. तशेंच दे श विदे श िल्पक्तकी पूजांत िाग घेिन बेसांि जोडतात, धान धमा कना पून जोडतात.
*
*
*
*
रुक्कू हळतार उटलें. चेडिान हाडन दिरल्लो तांदूळ एक पाि लागीं आसल्लो प्लासटीक चीलांत. पूण तांतू कोयरी वततलोच आसल्लो. फुलां पाकळ्यो,दू ळ बारीक रें ि,प्रसादाक गाल्ले गोडा कुडके आनी वकतें सिा वतणें बसल्ले कडे थािन्नन्त ं तांदू कोयर मेकळो केलो.
सुमार इक्रा जातानां शारदा आवयल्लें. तार्च्ा हातांत पुलां अनी िसतुरार्च्ा चीलांत प्रसादाक वदल्लो लाडू,पोि आनी िल्पक्तकानीं वदल्ले थोडे पयशेयी आसल्ले. "अमा आज मका खांिन खांिन पुरो जालें..चार लाडू अनी पोि गोड केळीं..तुिें समा सांगलेंय आमा.आज जणां वदिळांत िरोनगेल्यांत" हातांतलें चील आियर्च्ा उसर्क्ार दीिन बसलें तें. रुल्पिणीन पोत्यांतलें मांद्रेर िोमवतलें. खाणा िसतू सांगाता िक्तानी वदल्ले पयशेयी मेजले वतणें . दोन शेंबराचे नोट अनी एक पन्नासांचो नोट सांगाता धना सुमार चाशीं तीस रुपै मेजून काडले वतणें. धुिेचें वकमें गळं िचें नाक अपल्या िसतुरांत वपळ्ळें वतणे. उपरांत कपाली पोशेलें.
59 वीज क क ों णी
दोळ्यांतल्यान दु खां गळतालीं वतर्च्ा. पाय कुंटािन कुंटािन वशतार्च्ा रांदणी कडे न पािली ती. शीत एदोळच शीजल्लें.
तें बायर मात्येंत पाय घसटू न हातांत फातर विंचून खेळतालें.
िायर िोंदायलो वदिळांतल्या कामेल्यानीं. त्या कोयरांत आसल्लो तांदू िरुंक िाग्वालें शारधा. एकाच्छाणें कोयरा रावशंत उजाळची येक िसत वदसली ताका. ती एक िांगाराची मुदी! . आनी त्या मुद्येक मदें एक वनळशें वथकी आसल्लें. िेगीं िेगीं ताणें ती विंचून थैंच आसल्ल्या कामेल्याक वदली.कामेल्यान आपणालागीं घेिन चेडिाची पाट थापुडली. आनी हो विशय ताणें पूजारीक कळयलो. पूजारी मुणजे िटान मुद्येचो िारे सदार आयलो तर पाटी वदं िची मूण वनदाार कना आपणालागीं धिरली.
"म्हका गोत्तासा पुता, तुका सदांय तें पेकेवटचे लोणचे आनी ती मांड्येर वचवड्डल्ली मीट वमसाुंगेन पोटाक रुचनां मूण.. रातीक आज बालुर्च्ा होटलाचेजेिण खाियतां..तुिें वदल्ले पयशे हािेसांबाळन दिरल्यात हांगा उश्या पंदा..."
िरां साडे तीन जािन येताली. िक्तीक सांजेर्च्ा 'आहोरात्ी िजनाक' हात जोडून दािााट्याची घांट माना एकेकलेत्त वितर सतााले वदिळाक. आचानक एक मद्यम प्रायेचें जोडें वदिळाक प्रिेश जालें. दािााट्या लावगंच शारधायी आसल्लें.
ती बळायताली धुिेक. पूण चेडू पत्याान दांिलें वदिळाक.
"अक्का तुमीं हीं पुलां ..तांदू घेया"
"जेि पुता"
रांदवणंतलो उजो पालिािन उलो वदलो वतणें "नाका आमा िूक ना"
शारदान तीं तार्च्ा हातांतलीं थोडीं बािल्लीं पुलां अनी तो विक्तो हाडल्लो तांदुयी तांका दाकयलो.
'हाय वशिा राक मज्या चेडिाक' वतणें वदिळाक दीश्ट गालन हात मुगवदले. दनपारांची पूजा अकेर जाताना िरां साडे िारा जाल्लीं. वदिळांतलो कोयर झाडून
"अमीं सकावळं त तुज्या हातांतलो घेतला ने पुता"
60 वीज क क ों णी
दादल्यान चेडिाचे केस पोशेिन खाडकी ियर कना सांगलें.
ओक्ताक व्हरा" तें हुसकाना हात जोडन रडतालें.
"सकाळीं पूजा करुंक आवयल्ल्यां ि पळे ..हांि वचंतां मज्या बोटाची मुदी हांगा खैंसरी िायर पडल्या..."
वततल्यार पूजारी आनी वदिळांतले कामेली थैं आयले. त्या जोड्यान सिाुंक हात जोडन िंवदलें.
दादल्यान हात दाकयलो चेडिाक. "ती..मुदी...दी..तुजी...गी.." शारधा गागेतालें. "धर पुता धर हे पयशे..तुका दिर. मुदी पळै ल्यातर िेग्गीं सांग.." बायलेन हेंड बेगा थािन शेंबराचे तीन नोट चेडिाक ओडदािन आतुराय उचारली.
"िटांनो आमीं जैपुचीं, हांि वगररराज आनी हें म्हजी िायल अरुवणता. वदिळार्च्ा बेटेक मूण सकाळीं आवयल्ल्यांि, माफ करा मज्या बोटाची मुदी हांगा पुणी िायर पडल्यागी मूण सोदुं क अद्याा िाटे र थािन पत्याान पाटीं आयल्यांि. सकाळी पूजांत िाग घेताना. आमकां तेदनां वकतेंच गम्लें ना, आनी ती मुदी ह्या चेडिाक मेळ्ळ्या खैं, ताणें ती तुमचेलागीं वदल्या म्ंचहुणालें तें" जोड्यान हात जोडले पूजारीक.
"अक्का ..सकाळीं म्हाका कोयरांत एक मुदी मेळल्ली. कोणावचगी गोत्तुना..पूजारी मामाक वदल्या. "
पूजारीन वबतर िचोन जोगासाणेन ती मुदी हाडली.
तें दणीक पळे िन रडतालें.
"धरा वहच आसतेली"
"मका तुमचे पयशे नाकात..म्हजी आमा घरा हुशार नासतां वनदल्या. पायाक ल्पखळो तोपून चलोंक जायना...ना वतणें रांदं ु क..ती पोर थािन जेंिकी ना..दयाकरून वतका
ताणें दादल्याक िोडदायली. "व्हय वहच. तुमकां शीिदेि सांबाळूं . धा िसाा'दीं नेपाळ गेल्ल्या िेळार काटमंडुर्च्ा
61 वीज क क ों णी
वशियोगी वदिळांत मज्या राशी नेकेत्ानुसार थीकबसिन वदल्ली थैंर्च्ा समगुळान" तो मुद्येचो उमो घेिन उलयलो "आमकां उणें कांय ना. िक्तच आमचें धायज, वकते उपकार बािुडचो आसल्यार त्या चेडिाक आनी तार्च्ा आियक वकतें पुणी कुमक करा"
िट शारधाक दाकिन सांगालागलो.
"हो िारी बोरें जालें. वकतेंगी आयर्च्ा शूि वदसा त्या परमवशिन्ंत तुका हांगा येिंक िाट दाकयली कोण्णा, पयलें िचोन ह्या चेडिार्च्ा आियकमेळात..हांिी येतां " िट, वदिळाचो कामेली अनी तें जोडें , शारदाक सांगाता घेिन रुल्पिणीक पळे िंक बैसरलीं गुडसुला तेिशीन. िेताना लागसार्च्ाा होटला थािन दोन जेिणां आनी जोिळे शोपा थािन एकेक जोड चेडिाक आनी रुक्कूक मुसतायकी घेतली त्या जोड्यान.
"साकें.. खंडीत आमीं कुमोक कताुंि" िोरां साडे चार उतारल्लीं जाल्ल्यान रुल्पिणी बायर बोसोन चेडिाची िाट राक्ताली.
बायलेन िंवदलें िटाक. "ह्या चेडिाक कोण्णी गत अधार नांत.वचंदी विंचून पोट बची हाची आिय हुशार नासतां कोनश्याक पडल्या.पोटाक नासतां हीं िळिळतात.तुमीं इल्ली दया करात"
वदिळाचो िट, कामेली आनी तें जोडें तांचे सांगाता शारादायी घरा कुशीन मेटां काडून येंिचें पळे लें वतणें. चेडूं पयलेंत दांिोन येिन आियकडे न घडल्ली पूरा गजाल सांगोंक लागलें.
िटान पतूान वबमात उचारली. "हो..खंडीत आमीं मजत वदतांि.आमीं जैपूर एक आस्रो चलिन िताुंि, थैं इसकोल, आस्पत् सगळें असा. हांका थैं िेल्यार कशें"
"सगळें वशिाची क्रपा पुता"
दादल्यान ििासो उचारलो.
"व्हय खंडीत! तुजें िांगारा साकें धूिच काराण"
वतणें आकासाक दीश्ट घालन मुळें.
62 वीज क क ों णी
त्या जोड्यान रुल्पिणीक हात जोडन िंदून सां गलें. "आक्का आनी तुिें हांगा कश्ट काडल्ले पुरो. तुमकां आमी आतांच जैपूर िताुंि. थैं रांिची,खांिची पूरा िेिस्था असा..पयलें तुका'मी आस्पत्ेक दाखल कना पायाची वचवकत्सा वदतांि. िलायकी बरी जाल्या उपरांत आमर्च्ा आसऱ्यांत येक ल्हान काम वदतांि. आनी तुज्या धुिेकी इसकोलाक िती कताुंि..आमचे लागीं आपिन िरुंक घाडी आनी सगळें आसा..पयलें तुमी जेिाण कना नेसोन आयतीं जाया"
रुल्पिणी आनी शारदार्च्ा संतोसाक घड नातल्ली. तीं दोगांय पायांक पडलीं जोड्यार्च्ा. उपरांत जेिन बैसरोन घाड्येर बोसताना बोंितवणचो लोकी रास पडल्लो. वदिळाचो िट अनी थोडे मालघडे य आसल्ले. घाडी मुकार पािल्ली. एकाएकीं ही घडािळ पळे ल्लो लोकी शेमेिन गेल्लो "दे ि अवनकी आमचो मोग कताा..आमचे मदें बोरे मनीस मसतू आसात..पूरा ताचीं मवहमा"
दादल्यान जेिणार्च्ो पोटल्यो आनी तें मुसतायकेचें बेग रुल्पिवणर्च्ा हातांत वदलें.
तो हात उसिन सांग्ताना लोकार्च्ा दोळ्यांत रचनाराची मवहमा आटिन दु खां दें िलीं! ------------------------------------------------------------------------------------
For all Old Veez Issues, Click: https://issuu.com/austinprabhu/docs
Send your writings to: veezkonkani@gmail.com 63 वीज क क ों णी
64 िीज कोंकणी
65 िीज कोंकणी
66 िीज कोंकणी
67 िीज कोंकणी
68 िीज कोंकणी