सणित्र् हफ्त्याळें
अक :ों 3
सोंख : 27
जून 18, 2020
नाटक शेताोंतल मान कलाकार
वाल्टर मेंड न्सा 1 वीज क क ों णि
नाटक शेताोंतल मान कलाकार -
वाल्टर मेंड न्सा
मसकताांतल्या मांगळु री मुळाच्या अनिवासी कोांकणी कथोलीक निसताां वाां मोधें जायते फाां नकवांत आिी पामाध कलाकार, िाटनकसत, बरवपी आिी सांगीतगार आसात. ह्या सर्व कलाकराां िी मसकतच्या भाां ग्राळ्या धर्तेर कोांकणी भाशेक, सांसितेक आिी कलेक एक बळवांत स्थाि निलाां आिी लोका थांय कोांकणी िायजाचो मोग रुता केला. मसकताांत नजयेल्ल्या जायत्या पर्या कलाकराां पयकी थोड्ाां चीां िाां वाां उलो कचीं तर ते जाविासात - अमर मीकयाक्स, ए. एल. मोिीस, वाल्टर मोांतेरो, जेरी डी मेल्लो पयल्या पांग्तीर येतात. सांगीतगाराां पयकी, साल्ाां व रायाच्या कुनळयेचो सांगीत सर्धार म्हण नबरुिाां कीत अपोनलिारीस सोज, मसकताांतल्या कोांकणी सांगीताचो ’राय कुांवर’ म्हण िाां व वेल्लो ओस्वळड सोज भाररच्च िाां वाडिीक. ह्या सर्वाां मधें िाटक कलेंत एक प्रबुद्ध कलाकार आिी जायत्याां क मोगाचो िट
म्हण िाां व वेल्लो एकलो जाविासा वाल्टर मेंडोन्सा. १९८२ वोर्सा मसकताक आनयल्ल्या तवळ थावि आपल्या व्यसत व्रनिपर नजनवताच्या मधेंय कोांकणी मात्र िांय तुळू िाटकाच्या शेताां तय जायतो खळमीतिासतािा वावर केल्लो मालघडो कलाकार हो जाविासा. मांगळू र कथोलीक केंद्राच्या सर्व ल्हाि या व्हड साां सितीक कार्यािीां लोकाक िािोस कर्चे िाटकुळे प्रिर्शि कर्च्याां त हाचो उकल्लोलो हात. जायत्या काळाथावि जायत्या कोांकणी तसें तुळू िाटकाां चें निगिर्शि कर्ि, तर्या कलाकराां क तभेती िीवि, स्वांत अनभियि कर्ि, िाटक
2 वीज क क ों णि
प्रिर्शि यशस्वी केल्ली शाती हाची. वीज कोांकणी अपल्या जागतीक कोांकणी वाचप्ाां क मसकताांतल्या ह्या उिीम आिीां प्रबुद्ध कलाकराची लागनसल्याि वळक करि ् निवांक खूश पावता. जल्म, सुणविल्ली जीि आनी कुटमा णजवीत मांगळू र नियेसेनजच्या िाां वाडिीक आिी िे ण्याभरीत फीर्गजाां पयकी एक जाविासा – पुिूर माय िे िे वूस फीर्गज . मांगळू र श्हे रा थावि सुमार चाळीस नकलोमीटर पयस आसच्या ह्या फीर्गजेंत जायते पामाध कलाकार उिे वि आयल्यात. ह्या फीर्गजेंत नजयेवि आसल्लें िे वोत आिी कषटी जोडें िे वाधीि लुवीस आिीां िे वाधीि नहलडा मेंडोन्सा हाां चे. िे वाधीि लुवीस मेंडोन्सा ताच्या तरय ् ापणार थावि पुिूर्च्या पांचायत िफ्तराां त वावर कर्तालो. ताका भाररच्च नशसतेचो आिी घिाचो मिीस म्हण पुिुराां तलो लोक वळकातालो. िे वाधीि लुवीस आिी नहलडा मेंडोन्साच्या चवगाां भूर््ाां पयकी मालघडो जावि वाल्टराचें जिि
जाल्लें. वाल्टराच्या पाटलो भाव आर्तर आताां य पुिुराां त वसती करत ् ा. जोयस काजार जावि ताच्या कुटमा साां गाता मांगळु राां त वसती करत ् ा. निमाणो भाव जेरोम आलवीि, वाल्टरा साां गाता मसकताांत काम कर्ि आसा आिी ताच्याच्च साां गाता नजयेता वाल्टराचो ड्ाडी तो बोव ल्हाि आसतािाां च्च अकस्मत मरण पावल्लो. तेििाां , ताच्या आवयि िर्नसांगाचें काम करुांक सुरू केल्लें. वाल्टर आिी ताच्या भावाां -भयनणचें पोसप ताां च्या आनजयेि आग्ने स मसकरे िस आिी नतच्या भयणीि जोस्फीि मसकरे िस हाणीां भाररच्च मोगाि केल्लें. “ आमची व्हडली माां य आग्नेस मसकरे िस आिी नतची भयण जोस्फीि मसकरे िस हाणीां आमकाां चवगा जणाां कय, सकयल िवर्ल्यार मूय वोरात या वयर िवर्ल्यार कावळो झोांपोय मारीत म्हळ्ळ्ळ्या बरी भाररच्च मोगाि पळयी ल्लें; वागनयल्लें.” असें म्हणता वाल्टर मेंडोन्सा आपल्या आज्येच्या मोगा-
3 वीज क क ों णि
मयपसाक नियाळ करूि. “ हाां व एस. एस. एल. सी. पररक्षेंत उिीर्ण जाल्ल्या तवळ Raliegh – Made in England सायकल म्हाका इिाम जावि नतणें निल्लें. तें सायकल सोडि पुिूर कोलेजीक वेतािा जाल्लो तो सांतोस आताां बर्याां तली बरीां काराां या बैकाां आसल्यारय ताका सरी करुांक जाां वचें िा. पी.यू.सी. पररक्षा उिीर्ण जाल्ल्या वेळीां भाां गाराच्या चेयनिचे हाताचें गनडयाळ इिाम जावि व्हडली माां यि म्हाका निल्लें. असें आमकाां चवगाां जणाां कय भाररच्च मोगाि नकत्याचेंच्च उणें जायिात ल्या बरी पळवि, वागनयल्लें. तीां आताां िे वाक मोगाचीां जाल्याां त; सर्नगांच्या राजाां त आसात तरय ताां चो उडास आमच्या काळजाां -मिाां िी अमर जावि ऊर्ला.” वाल्टराचें प्राथमीक इसकालाचें नशकाप पुिूरच्य ् ा माय िे िे वूस प्राथमीक इसकालाां त जाल्लें तर हायस्कूलाचें नशकाप साां त नफलोनमिा हायस्कूलाांत ताणें काबार केल्लें. उपराां त बी.
काम. सििे चें नशकाप ताणें साां त नफलोनमिा कोलेनजांत सांपनयल्लें. वाल्टराचो भाव आर्तर पुिुराां त आताां य लाां कडाां चो नडपो चलवि आसा. हो नडपो वाल्टराच्या व्हडली माांयि सुरू केल्लो जाल्ल्याि ताका ’आग्नेस नडपो’ म्हळ्ळ्ळ्या िाां वाि वोलानयल्लें. १९७० वोर्साथावि हो नडपो पुिुराां त भाररच्च पामाध जाला. आज काल सगळ्या घराां िी ताां च्या राां िच्या कूडाां िी ’राां िचो गेस’ आसल्ल्याि लाां कडाां चो व्यार भाररच्च उणो जावि आयला. तयर मालघड्ाां िी आसा केल्लो नडपो बांध कररिासतािा आर्तर चलवि आसा नाटकाोंत काडल्ली ों पयली ों मेटाों आनी ों पयि वाल्टर मेंडोन्सा आपल्या ल्हािपणा च्या िाटक कलेच्या वावरा नवशीां सांनक्षप्त नववर असो निता. तो बोव ल्हाि आसतािाांच्च ताच्या थांय िाटक कले थांय नवशेस हुमेि आसल्ली. िे वाचें िे णेंच्च तें
4 वीज क क ों णि
जावांक पुरो. तो प्राथमीक इसकालाां त नशक्तािा एकलो भाररच्च पामाध आिी िाटक प्रवीण नशक्षक कुिकाडी नवश्विाथ रै ताां का नशकयतालो. त्या नशक्षकाि िाटका नवश्ाां त भूर््ाां क नववर नितािा, वाल्टरा थांय िाटकाच्या कलेची अनभरूच जागी जाल्ली. त्या उपराां त, त्याच्च ल्हाि प्रायेर िाटक या िाटकुळे करुांक आिी आपणा इतल्याक िाटक बरवांक आवकास तो सोिुां क लागल्लो. तेििाां , ताचो बापूल भाव आां बरोज मसकरे िस, (आताां य तो पुिुराां त नजयेवि आसा) ताचो खास नमत्र जाविास ल्लो. ते गािे साग्वोळे चे मिीस. ताां का व्हड घर आसल्लें आिी आताां य आसा. त्या घराच्या बगलेक एक व्हड गोटो आसा. त्या गोट्ाां त आसल्लो उबार एक जागो एका वेनिबरी (स्टे जी बरी) वाल्टराक िीसल्लो आिी त्या जा्ार वाल्टराि ताच्या ल्हाि साां गाती नमत्राां क साां गाता घाल्ले. स्टे नजच्या पडद्ाां खातीर घर्च्यो वोली आिी नििचीां हाां तुळिाां हाडल्लीां. िटि कर्च्याां क घर्चीां
वसतुराां िेसोवि, मेळल्लें कुांकूम, काजळ, पौडर तोांडाक सारवि मेकप केल्लें. अांबरोजाच्या घरा मुखार सुमार आट वोकलाां आस ल्लीां. त्या घराां िी आसल्लीां किे लाां बाां क बसच्या खातीर वापरल्लीां. त्या घराां तली सर्वाां त्या िाटकाक हाजर जाल्लीां. सेजाच्याां क य आपनयल्लें. कार्याक मुखेल सयरे जावि पुिूर सर्कारी आस्पत्रेचो मुखेल िाक्तेर एम. एस. शेट्टीक आिी पी.डबल्यू. डी. हाचो इजिेर मािेसत लक्कण्ण हे गडे हाां का वाल्टराि खुद्ध वचोि आमांत्रण पत्र निल्लें. असें, पयलो कन्नड िाटक “हण तांि हे ण्णू” प्रिर्शि ताणीां केल्लो. हो िाटक बरवि, जायतें अभ्यास कर्ि ताणीां सािर केल्लो िांय बगर वाल्टराि िाटकाचें सांभाषण आिी हे र नवषय िटि करत ् े ल्याां क साां गोि प्रसतूत केल्लो जाविासा. त्या िाटकाक आनयल्ल्या सर्वाां क िाटक भाररच्च पसांिायेचो जाल्लो. त्या िे कूि, वाल्टर आताां य म्हणता “हण तांि हे ण्णू” मुखाां त्र ताच्या िाटकाच्या कलेक भद्र
5 वीज क क ों णि
बुयाि पडल्ली आिी ताच्या बापूल भावाक, अांबरोजाक तो सिाां ऋणी जाविासा. ताच्या उपराां त, ताां च्या माय िे िे वूस इगरज ् ेंत ’बोसतुचें कारबार’ म्हळ्ळ्ळ्या िाटकाां त सावकाराच्या पुताचो पात्र खेळोांक वाल्टराक आवकास मेळल्लो आिी ताचें अनभियि जायत्याां क मेचवाल्लें. फीर्गजगाराां थावि शाभासकी मेळल्ली. साां त नफलोनमिा कोलेनजांत नशक्तािा थांयसर आसा केल्ल्या एका कोांकणी गायि स्पर््ाां त ताच्या वोडली माांयच्या प्रोत्साहाि नतणेंच्च नलखूि, ताळो बसनयल्लें पि – ’सि सि सि, हे चणें भारी पसट’ म्हळ्ळ्ळें रां गीि पि ताणे सािर केल्लें. साां त नफलोनमिा कोलेनजांत त्या
वेळार उडु पी, बांटवाळ, सुळ्य, मड्ांतार आिी शीर्वाां तसल्या बायल्या गावाां थावि भूरग ् े नशकोांक येताले आिी ताणी ह्या स्पर््ाां त पात्र घेतल्लो तरय ताका पयलें इिाम मेळल्लें. हो एक भाररच्च सांतोसाचो नवषय वाल्टराच्या नजनवताांत आिी आताां य ताचो उडास तो काडता. त्याच्च वेळार, माय िे िे वूस इगर्जेच्या युवजणाांिी ’डोि बोसको क्लब’ म्हळ्ळ्ळो सांस्थो आसा केल्लो आिी वाल्टर ताचो साां िो जाल्लो . हर्येका व्हडल्या फेसता वेळार इगर्जेच्या मुखळ्या
6 वीज क क ों णि
वटाराां त ’डोि बोसको क्लब’ हाां च्या बोांिेरा खाल साां सितीक कार्यीां जातालीां. ताां तू आपणें बरनयल्ले थोडे िाटकुळे सािर कर्चे आवकास वाल्टराक मेळल्ले आिी त्या तुळू िाटकुळ्याां ची िाां वाां जाविासात – ’भटर े ि नकतापती’, ’सैनतिी येर’ आिी ’बोांबायीि मगे’. ताचे िाटकुळे पळवांक फीर्गजेचो निसताां वचो लोक मात्र िांय कोांकण्याां चो आिी नहां द्ाां चो लोक सयत येतालो आिी िाटकाक शाभासकी पाटयतालो. मांगळु राां तले पामाध िाटक बरयणार मोनहनििब्ब, मच्चेंद्रिाथ पाां डेश्वर हाां चे थोडे िाटक हाडवि डोि बोसको क्लबा द्ारीां ताां च्या इगर्जेंत सािर केल्ले आिी वाल्टराक ताां तू िटिाचे आवकास मेळल्ले . तेििाां चो तुळू नफल्ाां तलो ख्यात िट बी. एस. रामण्ण रै हाां च्या साां गाता िटि कर्चें भाग ताका फावो जाल्लें. रमािांि चूर्य हाां च्या िाटकाां त कन्नड आिी तुळू नफल् िटी जयमाला आिी नतची भयण रत्नमाला हाां च्या साां गाता अनभियि कर्चे आवकास ताका मेळल्ले. ह्या वोर्वीां ताच्या
अनभियिाक भाां गाराची वोप लानयल्ल्या बरी जाल्लें. तेििाां कोांकणी िाटक सभा हाच्या बोांिेरा खाल डोिबोसको सालाां त अांतर फीर्गजेचे िाटक स्पर्धे जाताले. वाल्टराि पुिूर फीर्गजगाराां च्या प्रोत्साहाि ’सालामाचें कार्भार’ म्हळ्ळ्ळो िाटकुळो बरनयल्लो. त्या स्पर््ाां त कोड्ाळच्या िाां वाडिीक हास्य कलाकार चार्ली नसकेरीक उिीम िट जावि पयलें इिाम मेळ’ल्लें तर वाल्टराक ’सालामाचें कार्भार’ ह्या िाटकाां त अनभियि केल्ल्या पात्राक िु स्रें इिाम लाबल्लें. वाल्टराचें सििे चें नशकाप जाल्या िांतर ताच्या कुटमाच्यािी ताका कुटमाच्या बीसिेसाक वचोांक निल्लें िा. त्या वेळीां, ताचो आप्त आिी मोगाचो याजक मािाधीक बाप जी. एल. डी’िूजाि नवजया ब्ाां काच्या चेयरयाि सुांिर राम शेट्टी
7 वीज क क ों णि
लागीां वयक्तीक जावि सांपर्क कर्ि नवजया ब्ाां काां त वाल्टराक काम मेळाशें केल्लें. त्या वेळीां ताच्या नजनवताांत धैर आिी मार्गिर्शि निल्ल्या बाप डी िुजाक नजनणभर अभारी जाविासाां म्हण वाल्टर म्हणता. १६ फेबरे र १९७६ वेर नवजया ब्ाां काां त बें गळु राांत तरभ ् े ती सुरू जावि उपराां त ताका िावणगेरे लागसार आसच्या ’किलगेरे’ म्हळ्ळ्ळ्या ल्हाि हळ्ळ्ळें त कामाक वचाजे पडल्लें. ल्हाि हळ्ळ्ळी तरय िोव मनहये थांयसर काम केल्या उपराां त ताका बेंगळू र आडू गोडी शाख्याक वर्ग जाल्लो. थांय थावि ताका ज्योती निवास कोलेनजच्या शाख्याक वर्ग जाल्लो आिी सगळो शाखो ताच्या हाता खाल आसल्लो. स वोर्साां थांयसर काम केल्या उपराां त मसकतगाराां चो मोगाळ िाट् टू मािेसत स्ट्ािली फेर्िाां नडसाि ताका ओमाि वीसा िाडल्ली. त्या वेळीां, नवजया ब्ाां काांत उां चल्या हुद्द्याक वेचो आवकास आसल्लो तरय स्ट्ािी बाबाच्या उत्राक माि िीवि तो मसकताक आनयल्लो.
मोगाची काणी काळजाची राणी – जेस्सांता आपल्या काळजाची राणी जेस्सांताक मेळल्ल्या नवशीां वाल्टर ताच्याच्च उत्राां िी साां ग्ता – “ हाां व पांद्रा या सोळा वोर्साां चो आसतािा घडल्ली ही गजाल. िे वाच्या नवनचत्र माां डावळें त हें सर्व जाल्लें म्हण हाां वे म्हणचें. पुिुराां त आमचो सेजारी पेड्डी अांकलाची भयण नवन्नी अांनटचें रोसा कार्यें आसा केल्लें. त्या कार्याक स्ट्ािी बाबाची आवय, एनलजाबेत आां टी आपल्या धुवाां क, नझटा, िोरीि, जेिेट आिी जेस्सांता, हाां का घेवि आनयल्ली. आमीां तर्िीां भूर्गीां माटवाां त खेळोि आसतािा, जेस्सांता िावोि येवि म्हाका मुकार आसल्ल्या ’इझी चेरा’चेर बसोांक साां गालागलें . हाां व काां य पाटीां फुडें पळयिासतािा ताचेर बसल्लोां आिी त्याच्चफरा सकयल पडल्लोां. त्या चेडवाां िी त्या ’इझी चेरा’ची ’लुगटा कुट्टी’ पयलेंच्च काडल्ली
8 वीज क क ों णि
आिी हाां व पडाशें केल्लें. त्या वेळीां सर्व भूर्गीां म्हजेर हासालागल्लीां. त्याच्च वेळार माका ’इझी चेरा’चेर बसोांक साां गल्ल्या चनलयेचेर, जेस्सांताचेर आकर्शण जाल्लें. जेस्सांताची आां टी, नफलोनमिा, आमीां नतका ’नमन्ना आां टी’ म्हण आपांवचें , ती पुिुराां त कामा निमतीां वसती कर्ताली. इसकालाच्या रजे वेळार नझटा, जेरोसा आिीां जेस्सांता, तेगाां य भ-भयण्योां नतका मेळोांक म्हण पुिुराक येतालीां. तसें पुिुराां त जेस्सांताक मेळचो आवकास म्हाका मेळतालो. “त्या आमच्या काळार पुिुराां त नहां िी नफल्ाां येिातल्लीां जाल्ल्याि, आमीां पुिूर्चे तर्िाटे नमत्र कोड्ाळ नपकचर पळवांक वेतािा म्हाका
जेस्सांताक मेळचो आवकास मेळतालो आिी ह्याच्च वेळार म्हाका स्ट्ािी बाबाचीय वळक जाल्ली. स्ट्ािी बाब त्या वेळार मैक इलेटरोनिक्स हाां तू आवाजाचो इजिेर (सौांड इां नजनियर) जावि काम कर्तालो. मैक इलेटरोनिक्स हाचो म्हालक मािेसत मायकल नपरे रा (बाप फ्रेड नपरे रा हाां चो भाव) जाविासा, मैक इलेकटर ोनिक्स सांस्थ्याक अपल्या कटीण स्म्हितेि स्ट्ािी बाबाि वयर हाडल्लो सांस्थो जाविासा. स्ट्ािी बाबाि मैक इलेकटर ोनिक्स खांचागी व्ययक्तीक कारणाक लागोि सोडल्या उपराां त ताका मसकताां त काम मेळल्लें. मसकत थावि येतािा म्हाका सोभीत सोभीत वसतुराां हाडतालो. “ हाां व बेंगळू र नवजया ब्ाां काां त कामार आस ल्ल्या वेळा थावि तेििाां तेििाां गावाक येतालोां. बेंगळु राां त चार वोर्साां काम केल्या उपराां त एक पावटीां गावाक आनयल्ल्या वेळार ’आां टी नमन्ना’ म्हाका मेळल्ली आिी ती म्हणाली – ’ आताां तुका
9 वीज क क ों णि
बरें काम आसा आिी तुांवे काजाराच्या नवश्ाां त नचांनतजय. जेस्सांता कसें ?’ . हीां उत्राां आयकातािा म्हज्या काळजाची उडी चडल्ल्यो. ’नपडे सताकय जायजय आसल्लें िू ि आिी िाक्तेराि साां गल्लेंय िू ि’ म्हळ्ळ्ळ्या गानिबरी म्हाकाय जेस्सांताचेर भाररच्च मि आसल्लें. हाां वे नतका म्हळ्ळ्ळें – ’ म्हाका मि आसा आां टी पूण, ताका मि आसागी व िा तें म्हाका कळीत िा’ “त्याच्च साां जेर आां टी नमन्नाि म्हाका कोमल्स ऐसिीम पार्लराक आपनयल्लें. ती येतािा जेस्सांताकय आपवि हाडि आनयल्ली. ऐसिीम आर्डर कर्ि नतका नकतेंच्च गरज ् ेचें काम आसा म्हण आमकाां िोगाां कच्च सोडि गेल्ली. आमीां िोगाां च्च थांयसर ऊरल्ल्याां व. नकतें उलांवचें म्हण म्हाका कळािा जाल्लें. कालुबुलो जाल्लोां तरय हाां वे जेस्सांतालागीां नवचार्चांच्च सोडल्लें – ’तुका म्हजे लागीां काजार जावांक मि आसागी?’ जेस्सांताि म्हज्या सवालाक जवाबय निल्ली. ’म्हाका मि आसा पूण मस्िलागीां नवचाररजय.’ ही खबर हाां वे आां टी नमन्नाक निल्ली. तसें ती जाली
आमच्या लग्नाची मालीण आिी त्या िीस जेस्सांता म्हाका ’डर ीम गरल ् ’ जावि मेळल्लें. ’हाां व कोड्ाळ गेल्ल्या वेळीां जेस्सांताचो अांकल, नमक्की अांकल, (मोगाि आमी ताका ’पा’ म्हण उलो कर्चें आसल्लें), ताणें आमकाां नपकचराक आपवि वोर्चें आसल्लें. हाां वे आिी जेस्सांताि पळनयल्लें पयलें नपकचर जाविासा राजेश खन्नाि अनभियि केल्लें ’आराधिा’. आमचें काजार १९८२ िवेंबर मनहयाच्या २३ ताररकेर भाररच्च िभाजाि जाल्लें. वाल्टर – जेस्सांता जोड्ाक िे वाि फावो केल्लीां िोगाां बाळाां जाविासात – जेक आिी ज्यूही निनकता. िोगाां य भूर््ाां िी मसकताां तल्या वािी कबीर इसकालाां त ताां चे प्राथमीक आिी हायस्कूलाचें नशकाप केल्लें. साां त आलोनशयस कोलेनजांत सििे चें नशकाप केल्लो जेक, स्कोटल्याां डाां त उां चलें नशकाप काबार कर्ि
10 वीज क क ों णि
चार्डड एकौांटेंट जालो आिी आताां Ernst & Young म्हळ्ळ्ळ्या िाां वाडिीक सांस्थ्याांत बेंगळु राां त काम कर्ि आसा. ज्यूहीि ताचें सििे चें नशकाप साां त आलोनशयस कोलेनजांत केल्लें. मसकताांत फ्याशि मोडे ल जावि ताणे जायत्या कांपण्यािी वावर केला. त्या पयकी ब्ाां क मसकत, ओमािटे ल, ओमाि अरब ब्ाां क प्रमूख जाविासात. िु बायच्या Curly Tales म्हळ्ळ्ळ्या सांस्थ्या खाल ताणे जायतें मोडे नलांग केलाां आिी आताां रोशिालागीां लग्न जावि तीां स्वीटजरल्याां डाां त वसती कर्तात. मसकताांतली िाटक आिी कलानजणी १९८२ वोर्साच्या निसेंबर म्हनहयाां त वाल्टर मसकताक येवि पावल्लो. पोटो सेंटर कांपणेंत स्ट्ािली िाट् टूि ताका वीसा िाड ल्ली आिी काम कर्ि निल्लें जाविासा. मसकताांत तेििाां तुळू कूट म्हळ्ळ्ळो सांस्थो आसल्लो. ताां तू जाां वच्या वेवेगळ्या तुळू िाटकाां िी आिी कार्यािीां वाल्टराि पात्र घेतल्लो. ताचे साां िे अजूि वाल्टराक भाररच्च अनभमािाि ताचो िाटकाचो साां गात उडास काडतात.
मसकताांत तेििा सुरू जाल्लो बळाधीक सांस्थो जाविासा – मांगळू र कथोलीक केंद्र. त्या वेळीां ताां तू पुडारी जावि आसल्ले - जेरी डी मेल्लो, अमर मीकयाक्स, ए. एल. मोिीस, स्ट्ािली फेर्िाां डीस आिी हे िरी मार्टीस. हाां च्या थावि जायतीां कार्यिमाां जातािा वाल्टराक जायते सांद्राप मेळल्ले अिी त्या सर्व कार्यिमाां िी तो सिीय जावि आपलीां िे णीां वापरल्लीां. त्याच्च वेळार मीकयाक्साि बरवि निगिरश ् ि केल्लो भाररच्च पामाध िाटक ’नसकेराम डर ै वर’ हाां तू नसकेरामाचो पात्र कररजय म्हण मीकयाक्साचें टे नलफोि वाल्टराक आनयल्लें. त्या वेळार वाल्टराचें काम आिी िफ्तर मसकत थावि सुमार आडे यशीां नकलो मीटर पयस सोहार श्हे राां त आसल्लें. िाटकाच्या अभ्यासा खातीर हर्येका सुिारा तो सोहार थावि मसकत येतालो. अभ्यासाां त पात्र घेतालो. जायत्या आिी नशसतेच्या अभ्यासा उपराां त िाटकाचें प्रिर्शि भाररच्च उां चल्या ररतीि आकेर जातािा मीकयाक्स सांतोसाि बुडोि वाल्टराक वेनिचेरच्च आरावि धर्ि उल्लानसलागल्लो.
11 वीज क क ों णि
मीकयाक्साची वळक जाल्ल्या नवश्ाां त वाल्टर असें साां ग्ता – १९७२ वोर्साां त पुिूर लाग्ीां निडपळ्ळ्ळी म्हळ्ळ्ळ्या लागीां मांगळू र कथोलीक युवजणाां चें क्ाां प आसा केल्लें. ताांतू मीकयाक्स हाजर आसल्लो. पािऱ्याबाि रानतच्या वोग्ता आसा केल्ल्या क्ाां प फायर कार्याां त एकािएक जावि खांचीय तयराय िासतािा एक िाटकुळो सािर कर्चो स्पर्धो आसा केल्लो. त्या स्पर््ाां त वाल्टराि मीकयाक्सा साां गाता हे र तेगाां जणाां युवजणाां क येंकटाां य करि ् एक िाटकुळो सािर केल्लो. हाजर आसल्ल्या सर्वाां क तो िाटकुळो रूचल्लो आिी मीकयाक्साक वाल्टराचें अनभियि पसांध जाल्लें. ’नसकेराम डर ै वर’ िाटका उपराां त मसकताांत साां त पेद्रू आिी पावलू इगर्जेच्या सभा सालाां त जाल्ले िाटक जाविासात मािेसत लोरे न्स नपांटोि बरनयल्ले ’चोकेलेट’ आिी ’नसटी नकचि’ िाटक प्रमूक. ह्या िाटकाां िी वाल्टराि प्रमूक पात्राां िी अनभियि केल्लें. वाल्टर मोांतेरो हाणीां बरवि निगिरश ् ि केल्लो िाटक ’शेगुणाची सूि’ मसकताांतलो सुपर हीट िाटक म्हण्येत. हाां तू वाल्टराची पतीण जेस्सांता नहणें शेगुणाची सूि जावि िटि केलाां .
हाच्या उपराां त जाल्लो आिी जायत्या काळाक उडासाां त ऊर्च्या तसलो मजभूत िाटक जाविासा मािेसत आरत ् र डी सोजाि बरनयल्लो ’नजवीत’ िाटक. ह्या िाटकाां त इल्लें िवेंसाां व हाडि, ताचें निगिरश ् ि कर्ि, लोकाक िाधोशी करुांक वाल्टर प्रमूख कारण जाल्लो. मांगळू र कथोलीक केंद्राचीां जायतीां साां सितीक कार्यीां जातालीां. ताांतू वाल्टराि जायते िाटकुळे बरवि, निगिरश ् ि करि ् , िटि कर्ि मसकताांतल्या लोकाचीां मिाां जीकल्लीां. थोड्ा िाटकाां िी जेस्सांतािय ां िटि केल्लें आसा. वाल्टर एक बरो कार्यिीर्वाहक जावचांय पामाध जाला. पयल्या कुमगाराक, जल्ा निसाां च्या आचरणाक, साां सितीक कार्याां क आिी हे र जायत्या सिराच्याकी चड कार्याां क ताणे कार्य िीर्वाहण केलाां . ह्या मुखाां त्र जायत्या लोकाचीां मिाां य तो नजकला. मािेसत प्रकाश िायक मसकताांतलो एक बळवांत मुखेली आिी सांघटक. हाच्या मुखेल्पणा
12 वीज क क ों णि
खाल ‘स्पांिि’ म्हळ्ळ्ळो कला सांस्थो मसकताां त उबो जाल्लो. त्या सांस्थ्याि जायती साां सितीक कार्यीां मसकताांत आसा केल्लीां आसात. त्या सर्व कार्याां चे िीर्वाहण वाल्टराचांच्च कर्चें आसल्लें. मािेसत प्रकाश िायका मुकाां त्र बेंगळु राां त रवी बस्रूर हाच्या नपांतुराां त अनभियि कर्चो एक आवकासय वाल्टराक मेळल्लो तरय व्रनिपर कामाच्या राटावनळां िी वाल्टराक बेंगळू र वचोांक जाल्लें िा. मसकताांत मांगळु री मुळाच्या सर्व जणाां साां गाता वाल्टर भर्साता आिी ताां च्या कला प्रिर्शिाां िी पात्र घेता. िोि वोर्साां पयलें ओमाि नबल्लवाां िी
आसा केल्ल्या ताां च्या वार्नषकोत्सवाच्या सांभ्रमाांत ’गेज्जेनगरी वैभव – कोटी चेन्नय ’ म्हळ्ळ्ळो चाररत्रीक िाटक आल फलाज होटे लाच्या सभा सालाां त वाल्टराच्या निगिर्शिाखाल प्रिर्शि जाल्लो. मांगळू र कथोलीक केंद्राांत वाल्टराि साां सितीक कार्यिर्शी आिी आत्मीक कार्यिर्शी जावि िोि वोर्साां सेवा निल्या आिी केंद्राच्या वाडावळे क कारण जाला.
13 वीज क क ों णि
खाां ि निां वचें भाग म्हाका फावो जाल्लें . आताां य गावाक गेल्ल्या वेळीां, हाां व ताच्या फोांडालागीां वचोि मागणें कर्ताां .
वाल्टराच्या काळजा ग पाोंतली उत्राों १. िे वाि म्हाका भाां ग्राळें कुटाां ब फावो केलाां आिी त्या खातीर िे वाक हाां व सिाां ऋणी. २. म्हजें धू ज्यूही म्हज्या कषटाां त आिी िु खाां त वाां टेली जावि म्हाका प्रेरणाची सकत जाल्लें जाविासा. ताणे निल्ल्या धैराि हाां व सांतोसाि नजयेवि आसाां म्हण्येत आिी व्रनिपर नजनवताां त समधािेि म्हजेंच्च बीसिेस कर्ि आसाां . ३. म्हाका जायत्या ररनतिीां साां बाळल्लो मािाधीक बाप जी. एल. डी िूज बेंिूर फीर्गजेंत नवगार जावि आसतािा हाां व वचोि ताका जायत्या पावटीां मेळतालोां. थोड्ा वोर्साां पयलें, एक पावटीां हाां व गावाक गेल्ल्या वेळार तो अांतरल ् ो म्हळ्ळ्ळी खबर मेळल्ली. ताच्या मोर्णाच्या पेटेक
४. म्हजी व्हडली माां य अग्ी माां य, नतची भयण (नतका आमी मौशी म्हणचें), व्हडली माां यची आवय, म्हजो पप्प आिी मिी हाां च्या फोांडालागीां वचोि अजूचय ां हाां व मागणें कर्ताां . ५. आमकाां चवगाां बावा-भयण्याां क मोगाि पोसल्ली म्हजी व्हडली माां य, अग्ी माां य, एका वोर्सा हाां व बेंगळू र थावि पुिूर्च्या फीर्गज फेसताक आनयल्ल्या वेळार आकस्मीत मरण पावल्ली. नतणें म्हज्या उसक्ार प्राण सोडल्लो. हें म्हजें भागच्च म्हणाजय. ६. आमच्या पयकी नतस्रें भयण जोयस, प्रसतूत कोड्ाळाां त वसती कर्ता. नतचो पती मािेसत नसपररयि नमिेजस. १९७६ इस्वेंत म्हाका
14 वीज क क ों णि
ताणे ताचें ल्याां बरे टा स्कूटर इिाम जावि निल्लें. ताचेर बसोि हाां व मांगळू र थावि बेंगळू र पावल्लोां. जोयस आिी नसपररयि बावोजीक हाां व सिाां ऋणी ७. म्हाका मसकताक हाडल्लें आमच्या िाट् टूि, स्ट्ािी बाबाि. ताका आिी ताच्या सोभीत सुांिर पनतणेक, नवनन्नफ्रेडाक हाां व अभारी. ८. आताां मसकताां त आमच्या कुटमाां त हाां व, म्हजी बायल जेस्सांता, म्हजो भाव आलवीि आिी चार पेटे, निकी, स्कैलर, कोडी आिी नझिा आसात. होच्च म्हजो सांसार. ९. सर्वेस्पर िे व अमाां सर्वाां क राकोि वोरोांिी आिी बरें जालें तर िाटक शेताां त आिीकय जायती सेवा निवांक हाां व आशेताां . --------------------------------------------मसकताांतल्या कोांकणी लोकाचो ’पानत्रयाकक’ म्हण िाां व वेल्लो, मसकताां तले ’कोांकणी रत्न’ म्हण नबरुिाां तीक मािेसत स्ट्ानिसलाव थोमस नहलरी फेर्िाां डीस मसकतगाराांक मात्र िांय आख्ख्ख्या कोांकणी सांसाराक ’िाट् टू’ म्हण्ंचांच्च वळनकचो आिी मोगाचो. मांगळू र कथोलीक केंद्राक अिी
मसकताांतल्या कोांकणी लोकाक िाट् टूि निल्ली सेवा अमूल्य जाविासा. वाल्टर मेंडोन्साक िाट् टू बोव लागनसल्याि वळकाता आिी वाल्टरा नवशीां िाट् टुचीां िोि उत्राां अशीां आसात : वाल्टर मेंडोन्साक हाां व ताच्या तर्िाटपणार थावि वळकाताां . तो एक भाररच्च तालेंतवांत िाटनकसत मात्र िांय बरो निगिरश ् क आिी कार्यसुतारी जाविासा. म्हजी भयण, जेनसांतालागीां मोगार पडोि तो काजार जाल्लो. वाल्टर ताच्या तर्िाटपणार थावि पुिूर फीर्गजेंत भाररच्च तालेंतवांत िाटनकसत म्हण िाां व वेल्लो जाविासा. १९८२ इस्वेंत वाल्टर मसकताां तल्या पोटो सेंटर म्हळ्ळ्ळ्या सांस्थ्याां त कामाक आयल्या उपराां त मसकताांतल्या कोांकणी िाटक वेनिचेर ताणें मसकताांतले हे र फामाि कलाकार, मीकयाक्स, ए. एल. मोिीस, जेरी डी मेल्लो, वलेररयि पेरीस, सांगीतगार अपोनलिारीस आिीां ओस्वळड सोज हाां च्या साां गाता मेळोि एका ररनतची िाां नतच्च उटनयल्ली. कोांकणी िाटक मसकताां त रुता कर्च्याां त वाल्टराचो पात्र वोर्तो जाविासा. जायते कोांकणी िाटकुळे ताणेंच्च बरयल्यात, निगिशकि केल्यात आिीां प्रिर्शि केल्यात.
15 वीज क क ों णि
मसकताांतल्या तुळू कूटां त ताणें जायत्या िाटकाां िी िटि केलाां आिी िाटक मोनगांचीां मिाां नजकल्याांत. िटि मात्र िांय आसताां वाल्टर एक शातेवांत कार्यासुतारी म्हणांय िाांवाडला. हासत्या तोांडाचो वाल्टर साद्ा स्वबावाचो आिी कोणायकी कुमक कर्च्याां त ताचो उकल्लोलो हात. ---------------------------------------------
“वाल्टराि सािर कच्याक िाटकाां िी लोकाचीां मिाां वोडूि घेंवची सकत आसा. तयाक कलाकराां क अपल्या अिभोगाि तभेती िीवि िाटकाक जयत हाडां वचें ताच्या थांय आसचें वोतेंपण. “ उपकारी ताचें मि. भाररच्च सािो ताचो स्वबाव. सिाां अपलें हासकुरें विि घेवि जायत्याां चो नमत्र तो जाला. जात –कात, भास िे खािासतािा तो वावर कताक जाल्ल्याि जायत्याां क तो मोगाचो जाला. मसकताां तल्या कोांकणी समुिायाचो एक बळवांत खाां बो म्हळ्यार काां य चूक जाां वची िा. “ एक मालघडो आिी अिभोगाचो काऱ्यनिवाक हक तो जाविासा. आपल्या नवनशषट शैलेच्या िटिा द्ारीां लोकाचीां कुसाळाां िु कासर हासनयल्लो शातेवांत िट तो जाविासा. ”ताचो स्वबाव भाररच्च सािो. अपूण उां चलो िाटनकसत म्हळ्ळ्ळो मिोभाव ताच्या थांय नबल्कूल िा.”
-क्लेरेन्स णपोंट कैकोंब मांगळू र कथोलीक केंद्राचो माजी अ्क्ष मािेसत ल्यान्सी लोबो एक बरो कलाकार आिी िाटनकसत. वेिी सोबांवच्याां त ताचो उकलोल्लो हात. मांगळू र कथोलीक केंद्राि आसा केल्ल्या जायत्या साां सितीक काऱ्यािीां ताणें िाटकुळे सािर केल्यात. रां गमांच सोबांवची जवाब्दारी केििाां य तानचच्च. वाल्टर मेंडोन्सा साां गाता ताणे जायत्या सांिभाक िीां जायत्या िाटक आिी िाटकुळ्याां िी अनभियि ताणे केलाां . ल्यास्न्सच्याच्च उत्राां िी वाल्टर मेंडोन्सा नवशीां िोि उत्राां : “ मािेसत वाल्टर मेंडोन्सा मसकताां तलो एकलो स्व-उ्मी. अपल्या सबार तालेंताां वोवीं मसकताांत वसती कच्याक कोांकणी समुिाया मधें तो लोका मोगाळ जाला.
--------------------------------------------
णकोंक्राटी
िे शाां त म्हज्या केन्नाां केन्नाां नकांिाटी आवाजल्यात पाताळाक हालवि मळबाक काां पवि
16 वीज क क ों णि
काां य केन्नाां कािा कािप्ाां की फुटयल्यात
असकत कुनडिीां आसऱ्या जिे ला
िे शाां त म्हज्या नकांिाटी आवाजल्यात
थावि सुसकारोि फुांक ल्ल्यो नकांिाटी, आमच्या गुमािा
िे शा गडीर सोजे रा काळजाां क
भायर च उरल्यात
गुळ्याां िी उमे नितािा
तरी िे शाां त म्हज्या केन्नाां केन्नाां
ताच्या घराां तली नकांिाट,
नकांिाटी आवाजल्यात
रािा , श्हे राां मयिािाां िी सयत मासूमाां चो माि लुटतािा, फुमारलेल्या गळ्याां िी पुरोि गेल्ल्यो नकांिाटी आमकाां सवयेर पडल्यात िे शाां त म्हज्या केन्ना केन्नाां
रू ां ि रसते , आकासीां तोपच्या
नकांिाटी आवाजल्यात.
कट्टोिाां क रुकाां मु ळाां काप्तािा वाऱ्याां त खीर ल्ल्यो
चनलयेक काां ठाळ्ळ्ळे ल्या समाजेि
नकांिाटी
आवय गभाां त नतचो
िाां त , िाक्षी, लोांव चामडें म्हण
गळो काप्तािा नलपलेली नकांिाट
मोया नजनवांची बली नितािा 17 वीज क क ों णि
ताळे नपांजूि भायर आनयल्ल्यो नकांिानटयी कमी मिश्ाच्या गुडिी चेप ल्ल्या कािाां भायर च उरल्यात काां य केन्नाां िे शाां त म्हज्या नकांिाटी आवाजल्यात.
- फेल्सी ल ब दे रेबयल
----------------------------------
स्नेहालय िाररटे बल टर सट(री)च्या पयल्या वसते येवजिेिें उदघाटन
स्नेहालय चाररटे बल टर सट, वसते येवजणे मुखाां त्र अयेक मयला फातोर स्थापीत केला. कोवीड १९ लाकडौि सांिभाक र, स्नेहालय स्वयांसेवा पांगड
अख्ख्ख्या िक्षीण कन्नड नजल्लाच्या गजेवांत
18 वीज क क ों णि
एपरील ३ वेर अधें भाां िल्लें घर फकत ३० निसाां िी सांपूणक केलें. ह्या घर्चें उिघाटि ह्याच २०२०, जूि १० वेर करूि श्री नलयो नडकुन्हाच्या कुटमाक हाताां तर केलें. पूांजालकट्टे पोलीस ठाणेची लोकामोगाळ पोलीस अनधकारी सबइन्सपेकटर सौयाि ह्या घर्चें उिघाटि केल्यार, मडां त्यार िूरूल हुिा जामा मसीनिचो जिाब अब्दू ल रजाक हाणें िाांवा फलक उग्तावण केलें. श्री नलयो नडकुन्हाचें कुटम उपकारी मिाि ह्या घराक ‘स्नेहालय’ म्हळ्ळ्ळें िाांव निलाां . मडां त्यार सेिेड इगर्जेचो सहायक नवगार मा| बा| स्ट्ािी नपांटोि घर आशीवाक िीत केलें. श्री नलयो नडकुन्हाची धूव मेनलटा नडकुन्हा ि घर भाां िांु क कुमोक केल्ल्या िानिांक, स्नेहालयाच्या स्वयांसेव काां क, नहतैषाांक धयवाि समनपकले. ह्या सांिभाक र श्री जोसेफ िासता, स्नेहालयाचे टर सटी, घटकाचे साां िे हाजर आसल्ले. स्नेहालयचो सामाजीक काऱ्यिमाचो मुख्यस्थ श्री नजयो नडनसलवाि काऱ्यिम चलूि व्हेलें. ---------------------------------------------
कामेल गुड , कुटमाां क भेट िीवि, ताांच्या गजाां क पावला. सुमार १,००० वयर कुटमाां क कुमोक निल्या. ह्या सांिभाक र मडां त्याराच्या श्री नलयो नडकुन्हा कुटमाचें घर कठीण पररगतेंत आसल्लें. श्री नलयो नडकुन्हा रू. ५ लाक ब्ाां क लोि घेतल्यारी, घर सांपूणक करुांक सा् जावांक िा. स्नेहालय पांगड ह्या कुटमाक सांपकक करूि घर सांपूणक कर्ची जवाब्दारी वयसूि घेतलें. स्नेहालय एिऐटी मुख्यस्थ आिी नसवील इां नजिी यर जावि आसचो मडां त्यारा चो श्री सांतोष हाच्या मुखेल्पणाां त,
मोंगळू र हाां गाच्या कामेलीत भावाां िी िटि केल्ले ३ *अपूरबायेचे िाटक यूट्ूबार लभ्य आसात.* लाक डौिाच्या ह्या निसाां िी हे िाटक पळे वांक बरो सांद्राप आसा. पळे या, हे राां क नलांक िाडा. िाटक बरे आसात वा िाां त यूट्ूबार कमेंटस घालि कळया. *िाटक: िोि नशांगाां * _रचि: जो.सी.नसद्दकट्टे , कामेनलत्_
19 वीज क क ों णि
*िाटक: पोसट माटक म* _रचि: जो.सी.नसद्दकट्टे , कामेनलत्_ _नििे शि: मिीश नपांटो, कलाकुल् _ https://youtu.be/gj2asFj2YEE
--------------------------------------------
पदायात्रा:
_नििे शि: क्ल्ल्यान्वीि फेिाां नडस् _ https://youtu.be/myJkiitz1yQ
मुोंबय तें भटकळ प्रवासा - 3
*िाटक: मुांडास* _रचि: जो.सी.नसद्दकट्टे , कामेनलत्_ _नििे शि: क्ल्ल्यान्वीि फेिाां नडस् _ https://youtu.be/NsV4UdzuLPM
वेंकटापूर ब्रीज िाां टूि नशराली पेंटा आयले. हाांवू जरा माक्षी पळ्ळ्ळोां. कारण रात्री ( ९:३० p.m) निद्दतिा, चड आसील िू ि वायट जािम्होणू पीविू नििनललोां. पाडपोडच्याक िीि पनडलिा. पोट्टाां तू गुरू... गुरू...अवाज. तसीां थोडे वेळाि झोराि प्रेशर आयलें. 20 वीज क क ों णि
बेड रूमा लागूि टोयलेट आसा. चार हे ज्जे घाल्चे पणा. तररयी...तडसूि धोचाक जायिा. हाां वे लुांनगांतू जाल्लेंम्होणू लेकलें . िसीब ! तसीां जानललिा .ती उां बोळिू , झळझळाविू , पीळिू सुक्कोच कामेक उरलें. कमोडारी बस्नापडे ि पातळ वसत्र फर िे नपांिील अवाज आयलो . जाल्लेम्होणू उट्टाि राबचे धैऱ्य िा . आिी...आिी जाल्यावरी भास जािा . यात्रे भास्ऱ्यसोचे पैलें ही यातिा सुरू जानलली. रात्री धा ते िोि घांटे पऱ्यांत पाां चपटे टोयलेटा गेल्लोां हाां वू.
घराां तुल्याि भाऱ्यी पडतिा एकेक लीटराची िोि प्लासटीक बाटनलांतू उिाक भोिूक घेतलें. सेक बेगाच िोनन्ननिकाच side pocket तू िवरले. ताां तूली एक बाटली नशराली िाां टविापडे ि कामा आयली . आन्नेकी बैलूर आिी अिांतवाडी मिें कामा आयली . बस...ताज्जेिांतर ती पीडा िू र जाल्ली. ---------------------------------------------
हे ल्त णटप्स: ४ -माच्चा, णमलार
माक्का भटकळच्याि गोवा वोच्चेनकांता , बेड रूमाां तुल्याि टोयलेटा वोच्चें कठीण जाविू निसच्या लागलें . वेळ केनललिा. सीिा िे वाकूनडां तू गेल्लोां. िागेश महालक्ष्मी क तुप्पा निव्वो लाविू ," हो त्रास ताबडतोप बांि किाक जाल्यारी आिी ह्या जन्ाां तू तुगेल मूलस्थािारी येिा " म्होणू साां गूि एक उद्दां ड िमसकार घाल्लो. एका निसाक तुमचें काळीज एक लाक पावटीां उडी माताक . काळजा तावि वाळचें रगत १० सेकुांडाां नभतर कूनडां त सांचार करूि परत काळजाक पाटीां येता.
इतल रात्री हाां वे केन्ना िे वा कूनडां तू पाय िवररलिानसलो . अशक्तीि िमसकार घानलल्याक उट्टाच्याक जायिाां सी तसीां....िे वा मुकार पोणू आस्सलोां. िे वाि माक्का , " एक कप उिाक गेसारी िवर. कथकथो येिापडे ि , एक चमचो चा पाल्लो घाली. चा कण्ण अधक कप जायिापडे ि गेस बांिकरी. तें गाळिू , िू ि घालिासी , ताां तू अधक नलांनबयो पीळिू हूि...हूि पी " म्हळ्यावरी भास जाल्ली. तसीां कोिूक नपल्लील पांद्र नमिीट नभिरी गूर...गूर बांि, फूर...फूर भी बांि . पण ह्या भािगनडां तू रात्रभर माक्का िीि िा.
* * * * *
21 वीज क क ों णि
नजरें , पाड कोलेसटर ाल उणे कताक . एक ग्लास िाक्षे हूि उिकाक अिें स्फूि जीऱ्या नपटो घालि, तें पािक नपयेवि वानकांग केल्यार पाड कोलेसटर ाल िमेण उणे जाता. * * * * *
निसाक उणे म्हळ्यार अडे श लीटर उिाक नपयेजे. उिाक उणे नपयेल्यार मुखमळाची
गभेसत स्ियाां क वोांक आसल्यार, एक स्पूि नलांब्ा रोसाक नततल्याच प्रमाणाचें मोांव घालि नपयेवांक निया. वोांक रावता. * * * * * ररां ग वमक, खोरोज आिी इतर कानतच्या नपडे तावि सुटका जोडु ां क ५० ग्राम मीऱ्या नपट्ाक ५० ग्राम गायचें तूप भसूकि, तें नमश्रण काती नपडा आस ल्ल्या जा्ार पुसल्यार काती नपडा गूण जातात. * * * * *
सोभाय उणे जाता. नकडनिांत फातोर उत्पन्न जातात. मूता कोशाक मार बसता. नजरोण सक्त उणे जाता. वेनगांच राग येता. कूनडां त पुरासाण भोग्ता ---------------------------------------------
22 वीज क क ों णि
दे वाक स डल्ल पाड
माड्े मुळाक
_ पोंिू बोंटवाळ
गजेक गाय हाडूि
धवो धवो धूिा वणाक चो सोभीत पजकळचो िे वाक सोडलो पाडो चरोवाक िे वाळाक चचाक क निवळाक... पाटीां येೕ व्ि नपांपळा काट्ार िे कूि िाट् टूि ताका िे वाक सोड ल्लो. िाट् टूक घर िा पाड्ाक गोटो िा बुधी पळे वि ताची ल्हाि गोवळ घालो नपांपळा काट्ा बगलेक िािले केळीां पुलाां ... स्ियो िीೕ स ताळणें भक्त िाकयतालीां. चरव खावांक िाट् टू हाडता
सारें खोली िाट् टूक पयशे निताले िे वाचो पाडो गोवळाां त िाट् टू नपांपळा काट्ार
पाटल्या निसाां िी नझररयेक पाां य निसिक पडला पड ल्लो पाडो फोळे आड पडला वकात _ तेೕ ल निल्यारी पाड्ाि प्राण सोडला. िे वाच्या पाड्ाक मािाि पुरलें पमकळ वाती पुलाां धवें लुगाट घालाां माती वडु ां क िाट् टूक निलाां पुजा बोजो गडि केला. िाट् टू आताां खावणेर नििता पोटाक थांड लुगाट भाां िता.
िीೕ स नपयेवि नििता आां गण नितळायेक गो_ मूत शेण
_ पों. बों 23 वीज क क ों णि
मग मोगाचो धूत जा मोगाक प्राय िा मोगाक खांि जा मोगाक रूप िा मोगाक सोभाय जा िा िा िा सांसाराां त मोग िा जा जा जा मोगाचो धूत जा मोगाक राग िा मोगाक मोग जा मोगाक आसत िा मोगाक मोल जा िा िा िा सांसाराां त मोग िा
जा जा जा मोगाचो धूत जा मोगाक जात िा मोगाक एक जा मोगाक रावलेर िा मोगाक राय जा िा िा िा सांसाराां त मोग िा जा जा जा मोगाचो धूत जा मोगाक अांिकर िा मोगाक उज्वाड जा मोगाक मोग जा मोगाक मोग जा िा िा िा सांसाराां त मोग िा
-जेनेट णडस ज, मडों यार
जा जा जा मोगाचो धूत जा 24 वीज क क ों णि
म्हज्या काळजािें गीत गायताों हाोंव म्हजें गीत तूों वाजय मधूर सों गीत रों गीन कऱयाों आमिें जीवन स भीत एक कुटाम बाोंदून
म्हज्या मधूर ताळ्याक तुजी णपरलूक वाजली आमच्या खऱया म गाक आज एक णदशा लाभली
सोंणगताोंत आमी ों जाल्याोंव एक रिून आमी ों प दाों आनेक स भ याों एकव ट न आमि फुडार दाक व्य ों ा सोंसाराक असाोंव म्हि म गार -स णसया णपोंट , सुरत्कल
25 वीज क क ों णि
नवी वेवस्था आनी प्रथम कन्नड वातािपत्र.....
मांगळू र आिी क्ािरा भारीच फामाि आसोि हाां गासर बर्या मऱ्यािी चो, नशकपी लोक आसोि, हाां गासर छाप्ा काम सभार तेंपा आनिां च भारीच अधीक माफाि प्रगतेक पावलाां तसेंच लोकाचेर बरोच प्रभाव घालुांक सकलाां . ह्या वेळार सभार स्थळीय िेमाळीां छानपिासताां लोकाक मेळािासल्ल्या वेळार ’कोवीड महामारी’क लागोि, जगिाद्ांत हें नवसतारलाां . िशीबाि म्हण्येत िवी ताां नत्रकता सभाराां क हो अांतर भोरुांक अवकास िीवांक लागल्या आिी सभार पत्राां आताां अांतजाक ळार पगकट जाां वि ये वांक लागल्याां त, मांगळू र सुिुराां त सभार पत्राां अांतजाक ळार पगकट जातात आिी लोकयी हें खायस करुांक लागला. प्राथकमीक नशक्षणयी तसेंच नवद्ानथांक नशकाप वीज मुखाां त्र मेळचो वेळ काांय पयस िा कसो निसता. आयलेवार सोधूि काडल्लीां वीज उपकरणाां , हें काम सलीस करुांक सक्तात आिी त्या मुखाांत्र सा्ा व्यक्तीक ही ताां नत्रकता मेळाशी कताकत आिी सांपकक साधिाां बसल्ल्या थांयच सुलभायेि मेळासें कताकत. आमचेंच ’वीज’ पत्र पळे या, २०१८ इस्वेंत
सुवाक नतल्ल्या थाां वि एकच एक हफ्तो चुकािासताां फकत एकल्याि सांपािू ि, नवयास करूि कोांकणी लोकाच्या हातीां मेळासें केलाां तसेंच तेंय सांसाराां तच पयल्ये पावटी एक हफ्त्त्याळें च्यार नलनपांिी पगकटूि आसा. िीस वेताां वेताां हाचो प्रसार वाडटा आिी लोकामोगाळ जाां वचांच आसा प्रगतेचीां मेटाां काडूि वाचप्ाां क तसें इसनतहाररकाां क एकच एक पयसो खचक िासताां . कोांकनणांतलीां थोडीां पत्रा आज नहच्च वाट धरूि ताां नचांय पत्राां वीज मा्मा मुखाां त्र लोकाक पावोांक वोद्दाडूि आसात. खांडीत जाां वि वेनगांच वीज मा्म लोकाची जीवि रीत बिनलतेली म्हळ्ळ्ळ्याक नकतेंच िु भाव िा. मािवीय जीविाांत छाप्ाि आमच्ये चररत्रेंत महाि पात्र घेतल्लो, ताां काां ताां चें जीवि िव्याि नजयेवांक, मागकिशकि िीवांक, प्रगती नशखवांक आिी प्रजापरभुत्वाची रूच चाकवांक प्रगती वाडोि आिी चडोचांच येतािा. आमच्या सांपािकाि हो अांतजाक ळार पत्राां पगकट कचो वावर २०१२ इस्वेंत सुवाक नतल्लो पयल्ये पावटी लयन्स क्लब्बाां ची िोि मनहयाळीां पत्राां अांतजाक ळार पगकट कचो वावर हातीां धिक आिी तीां अजूि चलोचांच आसात. प्रथम कन्नड वाताि पत्र: ह्या वेळार आमीां ह्या प्रथम कन्नड वाताक पत्राचेर िीषट खांचांव्याां जें मांगळु राां त्म िक्षीण कन्नडाां त छापल्लें, स्वपणेलें एक कन्नड वाताक पत्र लोकाक शैक्षणीक म्हाहे त िीवांक आिी कळवांक भोांवतणी नकतें घडटा तें तसेंच ह्या नवसतार सांसारार. जमकि
26 वीज क क ों णि
िासची म्हाहे त निां वच्यो ज्यो लोकाक जाल्यो आतुरायेि राकोि राां वच्यो केन्नाां पत्र हातीां मेळटा म्हण. तुळूव सुिूर जें मद्रास प्रेनसडे स्न्सखाल आसलें कररलागलें तुथाकचें सुधारण नशक्षणाां त, व्यापार वनहवाटाां त, उद्ोग िां द्ाां त, कषेंत तसें साां सकतीक सांस्ग्तांिी. १८६२ इस्वेंत, तेन्नाां नमशोिररां िी तुळू मीनडयम शाल सुवाक नतलें , तें जाां विासलें स्थळीय लोकाक पूण लोकाि ताका बांिी घाली आिी ताां काां पाश्चात्य नशकाप जाय म्हळें . जर स्थळीय लोकाची बांिी िासली तर, आज तुळू हाां गाची एक प्रमूख भास जाां वि वद्धी जाती.
एवाां जेनलकल नमशि प्रेस बल्ठ मांगळु राां त १८४१ इस्वेंत स्थापि केल्लें. हेरक मीगनलांग, जाणें उत्साह िाखयलो कन्नड साहीत आिी नशक्षणाक, आिी तो जाणासल्लो की फकत िु बाव लोकाच्या कािाां क मेळटात नशवाय खरी खबार िां य म्हण आिी तेंय फटनकरी वाताक आिी लोकाां िी घडल्लीां घडपाां सभार मट्टाक. चुचुकरीत खबरो निवपी वाताक पनत्रका आिी खरी वाताक निां वचें एक मा्म. जुलाय १, १८४३ वेर, िर पांद्राशीक उज्वाडा येवपी िेमाळें ’मांगळू र समाचार’ नलथो छाप्ा ताां नत्रकते मुखाां त्र कन्नड पनत्रकोद्माच्ये चररत्रेंत िवेंच कीणक फाां खयलें. हें पत्र फकत िोि वसाां मात्र चल्लें तरी, ह्या पत्राि कन्नड पनत्रकोद्माां त खेळल्लो पात्र महाि. कन्नड मीनडया अकाडे मी जुलाय १ ’प्रेस डे ’ जाां वि हो चाररत्रीक निवस आचररता. छाप्ा मुखाां त्र एक नवश्वासिीय नजनवताची वाट वाताक सांसाराची छाप्ा मुखाां त्र वाचक वांिाक सिाां जाल्ल्यो सांग्ती, चचाक , वाताक ताां काां खूश कच्यो, मनतांत खांचांवच्यो, सकाक रा नवश्ाां त एिोळ मेळोांक
वाताक पत्राि खेळल्लो पात्र आिी िेमाळ्याां चो सानहतीक समद्धी करुांक, सांसकती आिी राजकीय हक्काां ची अपार. महत्वाचो पात्र खेळल्ले पत्रकतक वाताक कळीत करुांक लोकाक समजांवच्येपरीां, आिी मती उज्वाड हाडु ां क जाां वच्येपरीां. प्रथम कन्नड प्रकटणाक वनिपर निशावो आसलो आिी त्याववीं कळीत जालें की सांपािक मीगनलांगाक आसल्लो प्रभाव येरोपाां तल्या पत्राां िी. तो येरोनपयि भासाां िी एक जाण्वायेचो प्रभावी जाांविासलो, ताका सभार भासो येताल्यो. १८४० इस्वेंत मांगळु राक येंवि पावल्ल्याक्षण, तो नशकलो तुळू, कोांकणी आिी कन्नड. तो एक्क नमशोिरी जाां विासलो तरी, ताणें आपली आतुराय िाखयली स्थळीय साहीत आिी नशक्षणाचेर, ताची मुखेल खांत जाां विासली की तो वसती करूि आसच्या भुांयचो मोग आिी लोकाचो फुडार. मांगळू रू समाचाराि लोकाचेर भरोच प्रभाव घाल्लो. चडटाव वाताक लोकाक निल्ली जाां विासली नविे शी आिी भारतीय प्रकटणाां थाां वि. च्यार पािाां चें पत्र एका ’िु ड्डू’ क नवक्तालें िीांवि खरी वाताक भारीच गांभीरायेि आिी भमाक ि. एक सांपािक जाां वि, मीगनलांग वाताक नवनवांगड कताक लो. हें पत्र ताणें आट वाां ट्ाां िी नवांगड केल्लें
27 वीज क क ों णि
- ऊर वतकमाि (स्थळीय वाताक ), ’सरकारि निरूपगळू ’ (ईसट इां नडया कांपेिी आिी ताचीां कािूिाां आिी िेमाां व), ’अयर िडतेगळू (प्रकार), ’सुबनद्दगळू ’ (बरें िडतें), ’कथेगळू " (मौल्याां च्यो कानणांयो आिी पुरांिरिासाचीां पिाां ), आिी प्रकटणाां "कोणेंय वाताक धाड्ेत आिी ती प्रकट जातेली जर ती वाताक सत तर."
सरासरी ५३० प्रनतयो प्रसार आसलो तें पत्र मांगळु राां त पगकट्टािा.
प्रगती आनी नवीकरि:
भारतीय नसपाय उठवा उपराां त, िे शाां तल्या राजकीय प्रगते नवश्ाां त चडीत उरबा उिे ली, मीगनलांग िवें प्रयत्न किक आयेक प्रकटण उज्वाडाां क हाडु ां क लागलो वाचप्ाां क िीवांक राजकीय प्रगते नवश्ाां त. िवें पत्र ’कन्नड सुवातीक’, मनहयाांत िोि पावटीां पगकटचें भायर पडलें १८५७ इस्वेंत आिी तें िोि वसाां बाळवाळें . ताका एक नमशोिरी जाांवि भारताक धाडल्लो तरी ताची उभाक आसली नशक्षण, सानहतीक चटु वनटको आिी वाताक पत्र प्रकटण. ताणें केल्लें तें व्हतें काम कन्नड सानहताक आिी पनत्रकोद्माांक भारीच महत्वाचें, एबरहाडक कारल्स युनिवनसक टी टु नबांजेि मीगनलांगाक प्रशसती िीांवि गौरव िाख्तेगी १८५८ इस्वेंत निली. तो जावांक पावलो
वाताक व्यक्ती मीगनलांगाक अनभपरायो पत्राां मुखाां त्र मेळटाल्यो कन्नड उलवप्ाां च्या नववीध पोांताां थाां वि. ताका भारीच खुशी जाताली की सभार नशकपी वाचक वांि भरल्लो मैसूर, नशवमोग्, होन्नावर, बेळ्ळ्ळारी, मांगळू र आिी तुमकूरू थाां वि ताका वगकनणिार आसले. बेजल नमशिाच्या वधे प्रकार, ७,८५० प्रनतयो नलथोग्राफ केल्ल्यो जुलाय १, १८४३ थाांवि फेबरे र १५, १८८४ पऱ्याां त. उपराां त हें प्रकटण बेळ्ळ्ळाररच्या लांडि नमशोिरी सोसायटीि आपलें केलें जाां चेलागीां आसलो छापखािो लेटरप्रेसाचो. पयलें कन्नड प्रकटणाक
प्रपरथम व्यक्ती असलो माि फावो जाल्लो कन्नड भाशेच्या वावरा खातीर.
28 वीज क क ों णि
िोिशीां वसाां च्याकी उण्या आविें त आमीां पळे ताां व, छाप्ा कामाां त जाल्ली नवशेष बिलावण, सुधारण नकत्या वाचक वांिाक जाय आसलो छापो पुसतकाां , वाताक पत्राां , कडनतल्यो, िेमाळीां वसाां पाशार जाताां उिें वि आनयल्ल्या ताां नत्रकतेचो फळ जाां वि. आताां , परत एक पावटी मुखेल आडव्या रसत्याां लागीां सवाां क खचीत जालाां की ह्या महामारी वोस्या नपडे क लागोि वीज अांतजाक ळ मा्म नशखराक चडटे लें - आपणाां वि आिी बिलाप आपलें करूि ह्या िव्या सांसाराचें नववीध हां तार जाां वि एक "मांत्र" जें खांडीत यशस्वी थराि जें कोणाक कळीत िा ताां काां कळीत करूि मुखारूि वचोि नकतें लोकाक पसांि तें.
साोंगाता घाल्लें: ऐवन सलडान्हा-शेट कक ों िीक: डा| आसटीन प्रभू, सोंपादक, वीज ---------------------------------------------
ल्हान धुवे थाोंवन णलसाोंव शीखल्ल बापय
"व्हडनलमाां यक त्या मोलाां तलीां मेटाां चडोांक जायिाां त. नतका तें एसकालेटर कसें वापचें म्हळ्ळ्ळें कळीत िा. थांयसर काां य िे वाळ िा जाल्ल्याि, व्हनडमाां यक नकतेंच आतुराय थाां बची िा. नतका िे वाळाक वेचें म्हळ्यारच खुशी," म्हणालागली सूि. व्हडनलमाांयि तें व्हय म्हण आपली तकली हालयली तरी िातीि ताचें हठ सोडलेंिा. व्हडनलमाांय मोलाक येिा तर आपूणयी येिा म्हणालें तें. आपणाक आतुराय िा म्हण व्हडनलमाांयि परत आिी परत साां गलें तरी, नतका थांयच रावोांक जालें िा आपल्या धा वसाां च्या िाती नवरोध वचोांक. ती ताां च्ये बराबर वचोांक वोपली. िातीक भारीच सांतोस जालो. बापायि सवाां क न्हे सोांक साां गलें. आपलीां आवय-बापय न्हे सोि तयार जाांवच्या पयलें, व्हडनलमाांय आिी िात तयार आसलीां. िातीि आपल्ये व्हडनलमाां यक मुखल्या कूडाक आपवि व्हे लें. ताणें िोि समाां तर गीट घाले एक फूट अांतराचे. ताणे साांगलें व्हडनलमाांयक हो एक खेळ आिी नतणें आपूण एक कोक्करे सुकण्यापरीां (च्रिे) खेळोांक जाय म्हण. नतणें एक पाां य एका लायिीर िविक आयेक पाांय तीि इां चाां उकलुांक जाय.
"अिा हाां व म्हज्या पतीण आिी धुवे बराबर मोलाक वचोि येताां . घराची मात्सी चत्राय साां बाळ." "जायत पुता, तुमीां वचा. पयलेंच म्हजे पाां य िु ख्तात. म्हाका मोलाक वचोांक आशा िा. तुमीां वचा." "व्हडनलमाां य, तुांवेंय येवांक जाय" परानतलागली िात.
"हें नकतें म्हज्या मोगा?" नवचाररलागली व्हडनलमाांय. िोगाां य हो खेळ खेळालागलीां िानतचो बापय कार हाडि घरा मुखार पावता पऱ्याां त.... व्हडनलमाां यक हो खेळ खेळोांक सुलभ जालें. तीां मोलाक वचोि पावलीां आिी तीां त्या एसकलेटरालागीां पावतािा, ताचीां आवय आिी बापय नचांतुांक लागलीां आताां ही कसें एसकलेटरार वेतागी म्हण. िातीि व्हडनलमाां यक
29 वीज क क ों णि
एसकलेटरालागीां व्हे लें आिी नतका कोक्करे सुकण्याचो खेळ खेळोांक साां गलें. व्हडनलमाां यि एक पाां य उज्वो उकल्लो आिी चल्च्या एका मेटार िवरलो उपराां त नतणें नतचो िावो पाां य तीि इां चाां उकल्लो आिी सवकासायेि तो पाां य मुखार आनयल्ल्या एसकलेटराच्या िू सऱ्या मेटार िवरलो. ह्येपरीां, ती नकतेंच त्रास िासताां एसकालेटर वापिक वयर वचोि पावली, नतचो पूत आिी सूि अजापाि नतकाच पळयलागलीां. नतच्या ह्या यशस्वी कारबाराि, व्हडनलमाां य आिी िात सभार पावटी वयर सकयल एसकलेटरार गेलीां मजा करूि.
धुवेची बापायक तुथाक ि जवाब आयली: "ड्ाड, जेन्नाां एका ल्हाि भु्ाक क घचें भायर हाडटािा, तुका सभार तयाराय करुांक आसा - िू धा बोतली, डयपसक, पुसुांक इत्यािी. तुज्या आवयि हीां सवक कामाां केल्लीां आसतेलीां तुज्येखातीर तूां ल्हाि आसताां . तुका नकत्या थोडी सोड-िोड िाखवांक जायिा तुज्ये आवयक? तूां नकत्या नचांिाय प्रायेस्थाां क मि आसचें फकत िे वाळाां क वचोांक मात्र म्हण? ताां काां य आमच्येपरीां आशा आसा भायर वचोांक आिी तोडो सांतोस भोगुांक. तीां शीिा आमकाां साां गािाां त जाल्ल्याि, आमीां ताां काां उिेजि िीवांक जाय आमच्येलागीां उलवांक." बापय थटस्थ जाल्लो. पूण तो भारीच सांतोस पावलो की आज थोडें िवें नलसाां व तो आपल्या भु्ाक थाां वि नशकलो म्हण.
त्या उपराां त तीां सवाां नथयेटराक गेलीां नसिेमा पळे वांक. थांयसर नभतर मात्सें थांड आसल्ल्याि, िातीि एक शोल काडलें ताच्या ब्ागा थाां वि आिी आपल्ये व्हडनलमाां यक पाां ग्रुांक निलें आपल्या पोिी हास्याां बराबर. तें पयलेंच तयार जाां वि आनयल्लें! नसिेमा सांपल्या उपराां त, तीां एका रे सटारें टाक गेलीां. तेन्नाां पूताि आवयक नकतें जेवणाक जाय म्हण नवचाताक िा ताच्ये धुवेि खाणा पट्टी (मेिू) काडि व्हडनलमाां यक निलो. "तुका वाचुांक कळीत आसा; खाणा पट्टी वाचूि तुका नकतेंय जाय तें हाडु ां क साां ग." व्हडनलमाांयि नकतें जेवांक जाय तें नवांचलें. घरा वेच्ये पयलें व्हडनलमाां य काक्साक गेली. हो सांिभक पळे वि बापायि आपल्ये धुवेलागीां नवचारलें, हाां व नतचो पूत तरी तुका कसें म्हज्ये प्रास म्हज्या आवय नवश्ाां त सवक कळीत आसा म्हण.
अोंतजािळावयलें ---------------------------------------------
िारबटक लोबो, मांगळु चो नबस्प डा| पीटर पावल सलडान्हा हाच्या भयनणचो िोवरो मुांबांयत कोरोिाक लागोि मरण पावलो. वीज ताका सासणाचो नवशेव माग्ता. ---------------------------------------------
30 वीज क क ों णि
मटन र गन
जश १ णकल मास जाय पडच्य वसतू: A. १ टे बल स्पूि तूप १ काां िो लोसूण पेसट करुांक २ कुडके नतके साल २ एळो
आताां २ टे बल स्पूि धांयाां साां गाता काजू मोयाां चो नपटो घालि पेसट कचो. नपयाव चड ताां बडो जाता पऱ्याां त भाज. कुक्कराां त तेल घेंवि नतकेसाल, लोांगाां आिी एक एळ ताका घाल. भाजल्लो नपयावयी ताकाच्च घालि आलेंलोसुणेचो पेसट, टोमेटो आिी मोयाचो पेसट घालि भशी. उपराां त नमसाां ग, हळिी नपटो आिी मीट घालि चाळटच ऊरल्लें धांय इल्लें उिाक घालि बरें उकड. ---------------------------------------------
B. ५ नशांिल्ले नपयाव C. १ " आलें D. ३ टे बल स्पूि टोमेटो पेसट २ टे बल स्पूि नमसाां गे नपटो २ + २ टे बल स्पूि धांय २ टे बल स्पूि काजू मोयाां चो नपटो १ नचमटी हळिी नपटो रूची तेकीि मीट किी रीत: आलें-लोसुणेचो पेसट कचो.
मांगळु च्याक बेंिुराांत सहायक नवगार जाांवि वावर करूि आसल्लो फा| रोिि वगक जाां वि उडु पी नियेसेनजांतल्या नशवाां नफगकजेक सहायक जाां वि ह्या जूि ११ वेर गेलो. ताका नशवाां चो नवगार फा| डे िीस डे साि आधाराचो स्वागत केलो. --------------------------------------------31 वीज क क ों णि
बावुडलो आिी ताका ताां च्या मागण्याां त उगडास िवरुांक उलो निलो. जूि ११ वेर फा| रोहि नशवाां सहायक जाां वि गेलो. फा| वालडर नडमेल्लोि नवशेष मागणें केलें आिी ताका एक गीत गायलें. नवशेष धयवाि फा| नवन्सेंट मोांतेरोि निले. ---------------------------------------------
*** मानवता *** जूि ९वेर बेंिूर नफगकजे सालाां त सवक गुकाक राां चे सहायक नवगार फा| रोहिाक आिे वस मागोांक आसा केल्लें. ह्या जमातीक समाजीक अांतर माां डूि हाडल्लो. फा| नवन्सेंट मोांतेरोि फा| रोहिाक रू. २५,००० ची चेक नफगकजे तफेि इिाम जाां वि निली ताणें नफगकजेक िोि वसाां निल्ल्या सेवेक. फा| रोहिाि सवाां चो उपकार
मािवता म्हळ्यारी मिुषयाल आां गाांतुले सात्वीक गुणाां चे प्रिशकि. मािवतेक जाती , धमक , िे श आिी भाषेच बांधि आढयेिा. िोि वरषा माक्षी , सिर वरषाचो मेगेल भावजी , वैद्कीय तपासणेक गोकणकच्याि " मत्स्यगांधा " टर े िारी मुांबयी विनसलो. त्याच टर े िारी , त्याच कांपाटक मेंटाां तू एक
32 वीज क क ों णि
नविे शी िागरीक भी चनडलो. तागेल िाां व डे वीड. तो जमकनिचो. ताक्का भारतीय भाषा येिानसल्यो. भावजीक इां गलीष िोि चार शब्द सोळ्ळ्ळ्यारी उल्लोच्याक कळिानसलें.
भावजीक पळै ले. ताक्का पररस्स्थतीच अांिाजो आयलो.
आसीां जाविू लाग्ी बसूि यी ताां गेल्याांतू सांवाि घनडलोिा. इतर प्रवासी आप्ाां तू कोांकणी , कन्नड , नहां िी भाषेंतू उलैताले.
ताणे भावजीक नवचारलें. तागेल वतकणुनकांतू मािवता स्पषट फुलूि निसतनसली.
कांपाटक मेंटाां तू सामाजीक , राजकीय , आथीक नवषयारी पारनलमेंटाां तू चनलल्यावरी होडोड्डाि गांभीर चचाक चनलली. नविे शी प्रवानसकाक पोळोिू तन््े तान्नी िाक्क न्हनयांआस्सले थोमणे मारले. नविाकारण नविे शी सांसकनतचे नटां गल भी केल्लें रात्री ८:३० p.m मडगाां व स्टे षि आयलें. सवक प्रवासी जेविू नििले. " ताक्का पूती रामायण " म्हनळल्यावरी , प्रवासाां तू टायम पास कोच्याक क निमाक ण जालील तात्पूतीक सांबांध , ताां ग ताां गेल स्टे षि आयले की सांपता. कडे री तो कोण की...हो कोण की !!
" You want any help ? "
" Yes " म्होणू भावजीि मािें हालैलें. तुरांत ताणे भावजील लगेज उक्कोळिू घेतलो. भावजीक हािा धोिूक सावकाश प्लेटफोमाक री िें वैले. एक कडे ि बसकारायलें. ताक्का तसीां सोणू गेनललिा. " कसि जािा " म्होणू चवकशी केल्ली. छाती िाक्कोिू भावजीि , " pain...pain " म्हळ्ळ्ळें . हो हाटक पेशांट म्होणू ताक्का अन्ाि आयलो. " तूां हाां गा बस " म्होणू हािाि सन्ने कोिूक साां गूि , तो टे क्सी घेविू आयलो. टे क्सी डर ायवराक थोडी इां गलीष भाषा येिनसली. ताणे िु भाषी जाविू ( interpretar ) काम केल्लें.
सक्काणी ७ a.m कडे वैले स्टे षि " कुरला लोकमाय नतलक टनमकिस " आयलें. िें वतिा भावजी लगेज उक्कोळच्याक जायिासी सांकटाां तू नसककनललो. तागेल आरो् नबघनडलें छानतांतू िू की सुरू जानलली. सामाजीक, राजकीय , आथीक नवषयाचेरी उलैले , नविे शी सांसकतीच नटां गल केनलले भावनजनिकाि पळै िासी फटाफट िे विू गेल्ले. फोरे िसाां िी धक्का बुक्की कोनचकिा. अिावश्क गनडनबडी कोनचकिा. जमकि प्रवासी डे वीड अजूि कांपाटक मेंटाां तू आस्सलो. ताणे
भावजीक िािर पोचुकगीस चचाक लाग्ी धूवेथयीां वोचकानसलें. जमकि प्रवासीक इां टरिेशिल एरपोटाक री वोचकानसलें. िोग्ां एक्क टे क्सीरी बसले. पयलें भावजीक तागेल धूवेथयीां सोणू तो जमकि प्रवासी एरपोटाक री गेल्लो.
33 वीज क क ों णि
त्याच निवस भावजीक तागेल धू वेि " सश्रूषा " आस्पत्रेंतू तपासुच्याक व्हे लो. तपासणे िांतर कळ्ळ्ळें की... भावजीक mild heart attack आनयलो. तो जमकि प्रवासी डे वीड िे विू त जाविू मितीक पावलो. िा जाल्यारी कसिे जािसील की ? भावजीक तीि िीस I.C.U तू िवररलें. चार िीस जिरल वाडाां तू िवररलें. अांतू बरजाविू घर आयलो तो.
स्वतः त्रास सहि कोिूक , िू सऱ्याां ल कषटाांतू सहाय कोचें सामाय काम न्हयीां. त्या नविे शी मिशाां ि हमालावरी भावजील लगेज िु स्रे माळे री उक्कोळिू व्हे ल्लें. धूवेि िरवाजो उगडलकी , भावजीक , " Take care " म्होणू साां गूि , तान्नी साां नगलें कसिे आयकूच्याक सुद्दाां तो रास्ब्बलिा. भावजील धूवेक नवषय कोळिू , तीणे बाल्किीांतुल्याि सक्कल पळै तिा , टे क्सी सोसैटी कांपौांडाां तुल्याि भाऱ्यी गेनलली. उपकार केल्लील त्या सिग्रहस्थाक " Thanks " साां गच्याक नतक्का अवकाश मेनळलिा.
- पद्मनाभ नायक ( ड णों बवली ) ---------------------------------------------
वारें
घराां त तसें भायर गेल्यार नहां वाळ थांड वारें व्हाळटा नकतलोय पयस पावलोय जाल्यार शीतळ वारें पाट धताक एक्सुरो तूां चल्सी जाल्यार वारें तुजो प्रेम कताक शरीर नित्राण जायत जाल्यार बळ, घटाय, आधार निता मत चुकोि पडशी जाल्यार वारें तुका सिीि कताक नचनकत्सा येवि पावता पऱ्याां त वेंगेंत तुका आरावि बसता वारें इल्लें उणें जाल्यार नवरार जाां वि तूां धुसाकताय अती वेगाि व्हाळात जाल्यार रागाि तूां धुसाक ताय वार्या नशवाय नजयेवांक जायिा मिजात, सुकणीां वाां चोांक िजो वार्याक केन्नाां य धुसाक िा ताच्येनवणें जीवीत िजो
34 वीज क क ों णि
आमाल नपयेंवि पडशी जाल्यार जत्नेि तुजो साां बाळ कताक थांड तािेक नपयेवांक िीांवि प्रजे थाां वि राकोि व्हताक रागाि तकली गरम जाल्यार शीतळ वारें हाळू कताक खांत-बेजाराय मतीां घुसल्यार शाां त, समाधाि तुका निता रािाां -मोल्याां त, भाटा-शेताां त शीतळ वारें सगळ्याि व्हाळटा वारें खांय उबजालें सायबा अिभूत व्हतें म्हाका निसता वार्याक केन्नाां य नवस्रािाका निस्वाथपकणी कुमक कताक समजणी िासताां धुसाक िाका हऱ्येक वेळा आधार पावता
बोळिीक (Small-pox) व तसल्या नबराां कूळ वोस्या-नपडे चें वायरस आिी फ्लुचो अवतार जल्ावांक सा्....िैसगीक रीतीि व आतांनकच्या हातीां उबजोांिी, वोस्या-नपडें ची वैजण्यािीक सांशोधि कतेल्याां िी निल्ल्या मोडे लाां प्रमाणें , उस्वासाच्या नपडें िी एका वसाक -नभतर लगबग ३० नमनलयि लोक मोतकलो.वेनगांच अशें जाां वची सा्ता आसा...." ताचें बोल्ें सत जालें म्हणच्या परीां, २०१९ िवेंबर मनहयाां त चीिाां त वुहाि शेराां त उबजोि, कोरोिा वायरस सुक्ा तणाक लानयल्लो उजो नवसताच्ये परीां अांतर-रासटर ीय थळार वेतािा World Health Organization (WHO) हाणीां जिेर ३० व्येर COVD-१९ एक जागतीक म्हा-खगक (Epidemic) म्हण जाग्वणी निली.
-ट नी मेंड न्सा णनड्ड डी, दु बाय ---------------------------------------------
क र ना वायरस आनी इों णडयाोंतलें खड्डायेिी दे स-बोंदी २०१७व्या युिीक सेक्ुररटी म्हा-सभेंत उलवि नबल्ल गेटस म्हणालो: "एक गोर भेसटावणी आमचेर आसा. कोण आतांनकच्या कांप्ुटर स्कीिाच्येर, जो जेिेटीक इां नजनियररां ग वापरूि,
कसली वैजण्यािीक रुज्वात िाां तर्यी, हें कोरोिा चीिाच्या वुहाि नवरोलोजी ल्याबाां त उबजानयल्लें. आिी, फावोत्या नशसत-भद्रतीबांिबसत नियमाां च्या उणेंपणाि ल्याबाभायर पाचरलें आिी मिजाती-मिशाां च्या नजवानभतर ररगोि वाडलें म्हळ्ळ्ळी थीयरी उबजली. अमेररकाच्या गुप्तचररां िी तशें नपजेंत टर ां पाि लेगूि अशें नहशारो निल्लो आसा. फेबरे र मधेगात थावि चीिाक वचोांक िजो म्हण सवक िे शाां िी बांधड घाली. त्या पयलेंच चीिाि आपल्या शेराां च्यो गडीबांिी घाल्ली म्हणतात. हें लेकि बरयतािा, जूि १३ व्येर, जागतीक केजी लगबग ७७ लाख उत्राल्यात. आवाक स लोक गूण
35 वीज क क ों णि
जाल्यार, आवाक स केजी नजवाळ आसात. म्हणजे , हो अवाक स लोक िोि हफ्त्त्याां नभतर तपासणेंत पोनजटीव जाल्यात. सवा लाख म्हळ्यार ५.८% नपडे सत मरण पावले. (जागतीक जणा सांख्याचो ०.००१७१८%). जेराल लाां ब-आवधेच्या नहस्पा प्रमाणें, सा्ें फ्लू वायरस ७-८ % जणाां ची बली घेता. थोड्ा नवशेश मटव्या आवधेंत २०% नमकवोि मोणाां जाल्ले िाकले आसात.
आज मेरेि इां नडयाां त, ३ लाख ९ हजार केजी तपासणेंत पोनजटीव जाल्यात. हाां तू आवाक स गूण जाल्यात; अवाक स नजवाळ आसात. मोणाां ८,८८४ म्हणजे २.९ % जागतीक आां कड्ा समोर अर्िे. सामाय भारतीय जण प्रगनतपर राश्टर ाां क तुलि कताक िा चडीत immune तशें निसता. राज्याां चें
लेक केल्यार, नबमारू प्रिे साां िी म्हणजे नबहारजाखांड, म्-प्रिे स-छिीसगड, राजसताि, उिर प्रिे स-उिर खांड राज्याां िी जणा-सांखो नवपरीत तर्यी कोरोिा पोनजटीव केजी उण्यो. प्रगनतपर प्रिे साां िी म्हणजे महाराश्र, तनमलिाडू, निल्ली, गुजरात राज्याां िी कोरोिा पोनजटीव केजी चडीत. हे आां कडे आमकाां नकतें साां ग्तात? िगररकरण (Urbanization) माफाक आिी ह्ये वोस्यानपडे क लागनशलो सांबांध निसता. हें तीपक अमेररकाच्ये आां कडे , प्रत्येक जावि यूयोकक तसल्याां म्हा-शेराां च्ये, पळे तािा साखेंच. ३.३% केजी महाराश्टर ाां तच आसात. ताां तू मुांबय म्हा-शेर, मुांबय ऊप-िगरी (Suburban), थाणें, पुणें, िवी मुांबय, िागपूर तसल्याां नजल्ल्याां िी राज्याचो मुक्काल वाां टे केजी लेखाक मेळ्ळ्ळ्यात. हाां गासर वीज कोांकणी सनचत्र हफ्त्त्याळ्याां त छापलेल्या मैकल लोबोचें Corona Catholicity बपाक चो उल्लेक कररजे पडता. आमच्या १.३० नबनलयि लोकाक हें वायरस लागलें तर, अधीक तर १% थावि ३% मोणाां जातीत म्म्म्हणजे लगबग १३ थावि ३९ नमनलयि जण. ही hypothesis मात्र एकिम निराश-वानिची म्हण म्हाका भग्ता. नकत्याक, आमचो बहुमत लोक हळ्ळ्ळ्याां िी आिी ल्हाि ऊप-शेराां िी रावता. स्वांत काकूस िातललो उग्त्याि अपलें काम नतनसकता. भायर थावि येतच हात-पाय धुांवची सवाय एक कल्चरल ररवाज जावि आसा. आमेररकाां त लेगूि, हें बरयतािा केवल ०.३% कोरोि पोनजटीव केजी लेकाक मेळ्ळ्ळ्यात. सकडाां पयलें तपासण आिी सक्कड यानत्रांक खड्डायेच्यें quarantine लागू केल्ल्या िक्सीण कोरे याां त आज मेरेि केवल ०.०२% पोनजटीव केजी मेजल्यात. आिी केवल ०.०००५% मोणाां जाल्याां त. जर कोरोिा वायरस िातलें तर, साधो फ्लू, सवक उस्वासाच्यो नपडा (Respiratry Tract Infections, Lungs failures, Breathing
36 वीज क क ों णि
Difficulties), T. B, Diabetes, Hypertension, Maleria,, Influenza, Diarrhea इत्यािी नपडे ि वळवोळोि नकतलीां मोणाां जातात? उतर प्रायेचीां िैसगीक, आिी बाळश्ाां ची तशें बाळतीांची मोणाां धरि धा नमनलयि लोक असोय हऱ्येका वसाक मोताक . रसत्यार एस्क्सडें ट जावि िे ड लाकाां क नमकवोि मोणाां जातात. एस्क्सडें टाां जातत म्हण आमी रसते बांधी कररिाांव. ओटोमोनबलाां उत्पाधि कचें बांध कररिाां व. तर, कोरोिा खातीर िे स-बांधी (Lokdown) तसलें नवपरीत मेट नकत्याक?
असलें स्क्रीनिांग सुरू कच्याक पयलें चीिा थावि उण्यार ३ लाख पयणारी इां नडयाक आयल्यात. फेबरे ररां त िोि हफ्त्त्याां िी २.५ लाख चीिा थावि आयल्यात. युरोप, अमेररका, जपाि, कोरे या अिी चीिा कडें चड्ड व्यवहार आसलेल्याां ೕां िे साां थावि नकतले asymptomatic पयणारी आयल्यात आिी आपापल्या घरा घे ल्यात तें लेक म्हाका िाां . थोड्ा लाखाां क खांडीत नमकवात. जर ह्या पयणाऱ्याां क, सवाां क, घर बांधी केल्ली तर बहुशा वायरस सकयल्या वगाकक लागची ररसक उणी जाती कोण्णा. ह्या बांिडें त सकयल्या वगाक चो, प्रत्येक जावि िु बळो आिी गनडपर वलसी लोक, साां पडोि पडचें उणें कऱ्येतें. (मुकार मुखल्या हफ्त्याोंत)
ह्या वयरास उलवपाां त, symptomatic आिी asymptomatic म्हळ्ळ्ळ्या सोब्दाां चो प्रयोग अताां सिाां चो जाला. हो वयरास आमच्या िे साां त जल्ल्लो िहीां, बगार चीिा थावि येतेल्याां िी हाडललो. आिी चीिा थावि हे र िे साां क पासातकच, त्या िे साां थावि येतेल्याां िी हाडललो. िाकल्याक, हाां व आिी म्हजी येज्माि फೕೕे बरे र ८ ताररकेर ०२:०० वराक मुांबय अांतर-राश्टर ीय नवमाि थळाक पावल्याां व. थाय एयर्वेयस फ्लायटर बेंगकोक द्ारीां आनयल्ल्याां व िे कूि आमकाां ताप आसागी म्हण तपासूि, िोि फोमाां बरुांक किक , वचा म्हण पास केलें. आमी प्लेिा थावि तपासण लायिीक सुमार २०० मीटर चल्ल्याां व. वाटे र चल्च्या बेल्टाां चो, टोयलेटाचो, इत्यािी सांपकक आमकाां जालो. अमी asymptomatic िे कूि घरा घेल्याां व. इस्िग्रेशि लायिीर रावल्याव. बेल्टार थावि आमची लगेज घेवि लायनिांत कसटां स द्ारीां भायर येवि ओला र घरा घेल्याां व. ह्या प्रिनतांत आमी हो वायरस जोडलो आिी हे राां क पाशार केलोगी? नकत्याक िजो?
(णफलीप मुदाथि) --------------------------------------------
37 वीज क क ों णि
38 वीज क क ों णि
39 वीज क क ों णि
40 वीज क क ों णि
41 वीज क क ों णि
42 वीज क क ों णि
43 वीज क क ों णि
44 वीज क क ों णि
45 वीज क क ों णि
46 वीज क क ों णि
47 वीज क क ों णि
48 वीज क क ों णि
49 वीज क क ों णि
50 वीज क क ों णि
51 वीज क क ों णि
52 वीज क क ों णि
53 वीज क क ों णि
54 वीज क क ों णि
55 वीज क क ों णि
56 वीज क क ों णि
57 वीज क क ों णि
58 वीज क क ों णि
59 वीज क क ों णि
60 वीज क क ों णि