Automatyka 5/2017

TEMAT NUMERU Wizualizacja, sterowanie i zdalny dostęp serwisowy CENA 15,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 18

SPRZĘT I APARATURA 46

RYTRO 2017 55

Dariusz Kowalski, Pilz Polska

Przenośna aparatura pomiarowa

Konferencja Automatyków

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

Przetwornice częstotliwości Danfoss Drives to gwarancja niezawodności w aplikacjach HVAC

Danfoss Drives liderem w produkcji elektronicznie regulowanych napędów VACON i Danfoss po połnjczeniu utworzyły jednnj z największych firm napędowych na świecie.

Nasze marki VLT® i VACON® to jeden cel i jedna pasja, to szersza, najbardziej innowacyjna oferta produktowa, a także usługi serwisowe o najwyższej jakości. Oferujemy wolność wyboru dowolnej technologii silnikowej, a nasza oferta obejmuje zakres mocy od 0,18 kW do 5,3 MW.

www.danfoss.pl/napedy

5/2017

TECHNIKA MANIPULACYJNA

Seria Chwytakรณw 5000 IO-Link + Prosta instalacja + Nieskomplikowany w zastosowaniu +

+

THE KNOW-HOW FACTORY

www.zimmer-group.de

SPIS TREŚCI REDAKTOR NACZELNY Jan Jabłkowski

Z BRANŻY

6

Z-CA REDAKTORA NACZELNEGO Małgorzata Kaliczyńska tel. (+48) 22 874 01 46 e-mail: mkaliczynska@piap.pl

PRODUKTY

12

REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska

ROZMOWA

REDAKCJA TEMATYCZNA Sylwia Batorska tel. (+48) 22 874 00 60 e-mail: sbatorska@piap.pl

Dekada firmy Pilz w Polsce

WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Andrzej Barciński, Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Krzysztof Jaroszewski, Agnieszka Staniszewska, Marcin Zawisza, Damian Żabicki

TEMAT NUMERU

SEKRETARZ REDAKCJI Urszula Chojnacka tel. (+48) 22 874 01 85 e-mail: uchojnacka@piap.pl REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek tel. (+48) 22 874 01 91 e-mail: jgorska@piap.pl

18

Od konsultingu do modernizacji maszyn Rozmowa z Dariuszem Kowalskim, dyrektorem generalnym i członkiem zarządu Pilz Polska

24

Realizacja zdalnego dostępu serwisowego Urządzenia zabezpieczające ze zintegrowanym switchem sieciowym

34 38

Wizualizacja i sterowanie Panele Astraada: kompaktowe wymiary i atrakcyjna cena

40

Rewolucja w automatyzacji Festo Motion Terminal zwiastuje początek nowej ery

PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Elżbieta Walczak tel. (+48) 22 874 03 51 e-mail: ewalczak@piap.pl SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska KOREKTA Urszula Chojnacka, Elżbieta Walczak DRUK Zakłady Graficzne „Taurus” Roszkowscy Sp. z o.o.

Nakład: 4000 egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. (+48) 22 874 00 66, fax (+48) 22 874 02 20 e-mail: automatyka@piap.pl www.AutomatykaOnline.pl WYDAWCA Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.

4

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów promocyjnych.

18

OD KONSULTINGU DO MODERNIZACJI MASZYN O nowych rynkach i obszarach działalności, obiecujących perspektywach pomiarów dla aplikacji z robotami kolaborującymi, a także o tym, dlaczego zainstalowanie na maszynie komponentów bezpieczeństwa nie rozwiązuje jeszcze problemu rozmawiamy z Dariuszem Kowalskim, dyrektorem generalnym i członkiem zarządu Pilz Polska.

AUTOMATYKA

Bezpieczny, zdalny serwis instalacji automatyki Diagnostyka torów pomiarowych w systemach sterowania i wizualizacji Narzędzia do kontroli i wizualizacji

42 44 45

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Przenośna aparatura pomiarowa

46

RYTRO 2017 Jak zarządzać energią i środowiskiem

56

Konferencja Automatyków RYTRO 2017

Efektywność energetyczna

59

Automatyka – energia – środowisko

Regulacja prędkości obrotowej silników elektrycznych według firmy Danfoss Sterowanie bez granic

60 64

Automatyzacja w stacjach kontenerowych ZPUE

67

Wielokrotna kalibracja za pomocą jednego termometru precyzyjnego

68

Czujniki temperatury do zastosowań w strefach Ex

70

Bezhalogenowe wykonanie kabli i przewodów firmy Technokabel

72

PRAWO I NORMY Ograniczenia prawa z patentu

74

Używacz uprzedni

76

Akcesoria firmy SCHUNK

Przemienniki częstotliwości

REALIZACJA ZDALNEGO DOSTĘPU SERWISOWEGO W przypadku systemu sterowania, który po fazach testów i rozruchu zaczął wreszcie na siebie zarabiać, pojawiające się awarie są szczególnie uciążliwe. Niestety ekipa rozruchowa jest już wtedy najczęściej w domu, a konstruktorzy zajmują się kolejnym projektem... Dlatego dobrze jest zadbać o zdalne połączenie odpowiednio wcześniej.

HCX-PT – wskaźnik poziomu cieczy z zabezpieczeniem przed uszkodzeniami i wyciekiem płynu Personalizacja w poligrafii

83 84

WYDARZENIA Innowacje Parker w mobilnym wydaniu

87

W kręgu robotyki, Przemysłu 4.0 i rozwiązań bezprzewodowych

88

23. edycja targów Automaticon

Gospodarka w wydaniu cyfrowym

94

Relacja z targów CeBIT 2017

RYNEK Osprzęt dla robotów

24

79

BIBLIOTEKA

101

WSPÓŁPRACA

102

Elmatic Professional Drives

LUDZIE

Technologia szaf sterowniczych dla systemów centralnych i zdecentralizowanych

Adam Kwiatkowski, lider zespołu Centrum Aplikacyjnego Electric and Process 104 Automation Festo Sp. z o.o.

5/2017

80

5

Z BRANĹťY

KALENDARIUM

STRATEGICZNA WSPĂ“Ĺ PRACA DANFOSS I GENERAL ELECTRIC

5/2017 16–17.05 Rytro XXI Konferencja Automatyków Rytro 2017 www.skamer.pl

16–18.05 Bydgoszcz Międzynarodowe Targi Maszyn i Urządzeń dla Wodociągów i Kanalizacji WOD-KAN www.targi-wod-kan.pl

17–20.05 Mediolan Międzynarodowe Targi  Obróbki Plastycznej Metali LAMIERA www.lamiera.net

23–25.05 Poznań Międzynarodowe Targi Energetyki GreenPOWER www.greenpower.mtp.pl

23–26.05 Kielce MiÄ™dzynarodowe Targi PrzetwĂłrstwa Tworzyw Sztucznych i Gumy PLASTPOL www.targikielce.plÂ

23–25.05 Poznań Międzynarodowe Targi Energetyki Expopower www.expopower.pl

30.05–1.06 Norymberga Sensor+Test www.sensor-test.de

6/2017 6–8.06 Warszawa Facility Management w zakładzie produkcyjnym www.movida .com.pl

6–9.06 Poznań Targi ITM www.itm-polska.pl

6

Naleşąca do Grupy Danfoss spółka Danfoss Silicon Power nawiązała współpracę z General Electric. Celem jest wspólne osiągnięcie pozycji wiodącego światowego dostawcy modułów zasilania z węgliku krzemu (SiC), które umoşliwiają tworzenie mniejszych, szybszych i bardziej wydajnych urządzeń elektronicznych. Przewiduje się, şe zrewolucjonizują one technologię pozyskiwania energii słonecznej i wiatrowej oraz przyszłe generacje pojazdów elektrycznych i hybrydowych.

Transatlantycka współpraca Danfoss i GE będzie realizowana w ramach New York Power Electronics Manufacturing Consortium. – To bardzo waşny krok dla Danfoss, poniewaş USA

są największym i kluczowym rynkiem dla naszej działalności. Współpraca z GE ma dla nas ogromne znaczenie strategiczne – jest waşna z punktu widzenia naszych planów w zakresie przyszłego wzrostu w USA. Mamy duşe oczekiwania wobec dalszego rozwoju w tym wysoce wyspecjalizowanym obszarze – podkreśla Kim Fausing, wiceprezes wykonawczy i dyrektor operacyjny Danfoss.

Zatrudniająca 330 tys. pracowników spółka GE przeznaczyła miliony dolarów na opracowanie ultracienkich chipów SiC, które będą wykorzystywane w modułach zasilania wytwarzanych przez Danfoss.

KSZTAŠTUJ PRZYSZŠOŚĆ AUTOMATYKI Z PHOENIX CONTACT Firma Phoenix Contact organizuje międzynarodowy konkurs Xplore dla wszystkich pasjonatów automatyki. Realizacja zgłoszonych pomysłów będzie finansowana i wspierana przez firmę, która udostępni w tym celu produkty, oprogramowanie i know how. Do uczestnictwa w konkursie Xplore Phoenix Contact zaprasza zespoły ze szkół średnich, techników oraz uczelni wyşszych. Wystarczy do 31 maja 2017 r. zarejestrować na stronie internetowej firmy prezentację pomysłu w formie 3–4-minutowego filmu.

W czerwcu zostanie wyłonionych sto projektów, a młodzi automatycy będą mieli czas na ich praktyczną realizację do lutego 2018. Wówczas zostanie wybranych 30 nominowanych projektów, a ich autorzy będą zaproszeni do Bad Pyrmont w Niemczech na finałową sesję. Wśród uczestników zostaną wy-

łonieni zwycięzcy w czterech kategoriach. Oficjalna ceremonia rozdania nagród nastąpi w dniach 23–27 kwietnia 2018 r. podczas przyszłorocznych targów Hannover Messe.

Aktywne uczestnictwo w konkursie bÄ™dzie dla uczestnikĂłw okazjÄ… nie tylko do zdobycia praktycznej wiedzy, ale takĹźe pozyskania miÄ™dzynarodowych kontaktĂłw z czĹ‚onkami innych zespoĹ‚Ăłw i świetnej zabawy.Â

AUTOMATYKA

ABB PRZEJMUJE B&R Firma ABB, specjalizująca się w rozwiązaniach dla energetyki, robotyki, systemów napędowych, automatyki przemysłowej i sieci energetycznych ogłosiła przejęcie B&R – największego na świecie niezaleşnego dostawcy produktów i oprogramowania dla sektora automatyzacji maszyn i zakładów produkcyjnych. – B&R jest perełką w świecie automatyzacji maszyn i zakładów produkcyjnych, a moşliwość połączenia obu firm to okazja, która się nie powtórzy. To przełom dla ABB, poniewaş B&R uzupełni od dawna istniejącą lukę w ofercie ABB z zakresu automatyki. Staniemy się jedynym dostawcą rozwiązań z zakresu automatyki przemysłowej oferującym klientom pełne spektrum technologii i oprogramowania dla pomiarów, na-

pędów i sterowania, robotyki, cyfryzacji i elektryfikacji. Dzięki wyjątkowej ofercie cyfrowej, a takşe zainstalowanej bazie obejmującej ponad 70 mln urządzeń połączonych z siecią, 70 tys. systemów sterowania, a obecnie równieş ponad 3 mln zautomatyzowanych maszyn i 27 tys. instalacji fabrycznych na świecie, oferujemy naszej połączonej globalnej bazie klientów olbrzymie moşliwości, jakie daje czwarta rewolucja przemysłowa – komentuje Ulrich Spiesshofer, prezes zarządu Grupy ABB. Transakcja, której wartości nie ujawniono, jest obecnie przedmiotem standardowych działań organów regulacyjnych i powinna zostać sfinalizowana latem 2017 r.

CZAS NA ZGĹ OSZENIA DO TARGĂ“W ENERGETAB

5/2017

u stóp Dębowca i Szyndzielni. Ofertę prezentowano nie tylko w nowoczesnej hali wielofunkcyjnej, ale takşe w pawilonach namiotowych i na terenie otwartym, gdzie wystawcy mogą przedstawić ekspozycje wielkogabarytowe i cięşkie eksponaty.

R E K L A M A

Rozpoczęło się przyjmowanie zgłoszeń od wystawców chcących wziąć udział w najblişszej edycji Międzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich ENERGETAB, które odbędą się od 12 do 14 września 2017 r. Największe w Polsce targi nowoczesnych urządzeń, aparatury i technologii dla przemysłu energetycznego – jedno z najwaşniejszych spotkań czołowych przedstawicieli sektora elektroenergetycznego – odbędą się w tym roku juş po raz 30. Ekspozycja targowa obejmuje takie obszary tematyczne, jak przesył, wytwarzanie, dystrybucja i rozdział energii elektrycznej i cieplnej oraz elektrotechnika i elektronika przemysłowa.

W ubiegłorocznej imprezie, która zgromadziła 20 tys. gości z kraju i zagranicy, swoje produkty zaprezentowało 750 wystawców z 22 krajów Europy i Azji, a ekspozycje targowe zajęły prawie cztery hektary terenu

Z BRANĹťY

TARGI SYMAS I MAINTENANCE Z NOWYMI STREFAMI 18 i 19 października 2017 r. w EXPO Kraków odbędą się organizowane przez Targi w Krakowie 9. Międzynarodowe Targi Obróbki, Magazynowania i Transportu Materiałów Sypkich i Masowych SyMas oraz 8. Międzynarodowe Targi Utrzymania Ruchu, Planowania i Optymalizacji Produkcji Maintenance.

W tym roku, zgodnie z najnowszymi trendami i wychodząc naprzeciw oczekiwaniom branşy, organizatorzy targów SyMas postanowili stworzyć specjalną stre-

fę dla Przemysłu Cementowo-Wapienniczego, zaś targom Maintenance będzie towarzyszyła strefa Przemysł 4.0. Tradycyjnie nie zabraknie konferencji oraz organizowanych bezpośrednio w hali wystawienniczej warsztatów i seminariów workShops, które z uwagi na rosnące znaczenie innowacji oraz potrzebę pogłębiania wiedzy w zakresie rozwijających się technologii co roku cieszą się duşym zainteresowaniem.

W targach biorą udział przedstawiciele róşnych gałęzi przemysłu, którzy reprezentują kilkanaście branş, począwszy od sektora budowlanego, chemicznego czy metalurgicznego, aş po przemysł farmaceutyczno-kosmetyczny i spoşywczy.

Na kilka miesięcy przed inauguracją powierzchnia wystawiennicza jest zarezerwowana w 85 proc., toteş organizatorzy nie wykluczają otwarcia drugiej hali. !

FOOD AUTOMATION POD ZNAKIEM EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ Efektywność energetyczna była jednym z wiodących tematów poruszanych podczas dwudniowej konferencji Food Automation, która odbyła się 23 i 24 marca 2017 r. w Šodzi. Druga edycja wydarzenia zgromadziła ponad 70 przedstawicieli zakładów produkcyjnych z branşy spoşywczej oraz dostawców technologii. Część merytoryczna konferencji rozpoczęła się debatą poświęconą tematyce efektywności energetycznej w polskim przemyśle spoşywczym, w trakcie której omówiono stan obecny oraz konsekwencje zmian regulacji prawnych, dotyczących tego aspektu działania zakładów produkcyj-

nych. Duşe zainteresowanie uczestników wzbudził referat Piotra Danielskiego z firmy DB Energy, poświęcony zmianom w ustawie o efektywności energetycznej. Przedstawiono w nim obowiązki nakładane przez ustawę na duşe przedsiębiorstwa oraz ukazano inwestycyjne i technologiczne szanse powiązane z wymogami stawianymi przez wchodzące w şycie regulacje.

W trakcie konferencji poruszono takşe tematykę audytów automatyzacji przedsiębiorstw, bezpieczeństwa şywności oraz bezpieczeństwa produkcji. "# ##$

PRZEMYSŠOWA WIOSNA Z KOLEJNYM REKORDEM Rok 2017 okazał się rekordowy dla Przemysłowej Wiosny w Targach Kielce. 900 wystawców z 35 krajów, 260 maszyn o łącznej wadze 850 ton oraz 12 tys. gości – to najkrótsze podsumowanie tegorocznej edycji, która odbyła się w dniach 28–30 marca. Kielecki Salon Technologii Obróbki Metali Stom, Expo-Surface, Control-Stom, Pneumaticon, Wirtoprocesy, Spawalnictwo oraz Dni Druku 3D od pierwszego dnia gromadziły rekordową liczbę zwiedzających.

Na targach prezentowały się licznie firmy oferujące narzędzia skrawające i oprzyrządowanie technologiczne obrabiarek, pojawili się teş producenci maszyn do obróbki blach oferujący najwyşszej klasy maszyny i urządzenia. Moşna było takşe zobaczyć wiodących producentów maszyn do cięcia.

Licznie reprezentowana była branşa poświęcona technologii

8

szlifowania. Prezentowane były takşe maszyny, urządzenia i akcesoria spawalnicze oraz roboty przemysłowe.

Bogatą ofertę prezentowali wystawcy z zakresu pneumatyki, hydrauliki, napędów, sterowań i przemysłu pomiarowego. Większość maszyn i urządzeń przedstawiona była podczas pracy, co jest ogromnym atutem kieleckich targów. !

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

NOWOCZESNA INWESTYCJA W GLIWICACH 7 kwietnia 2017 r. w zakładzie Isover w Gliwicach uruchomiona została nowa linia produkcyjna do produkcji mat siatkowych TECH Wired Mat MT – odpornych na wysoką temperaturę, wydajnych izolacji termicznych i akustycznych. Projekt zrealizowany w ramach rozwoju Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej obejmował budowę jednej z najnowocześniejszych linii produkcyjnych na świecie o mocy 30 tys. ton rocznie oraz dodatkowego magazynu o powierzchni kilku tysięcy m2.

Dzięki inwestycji wartej 30 mln zł polski zakład Isover stanie się znaczącym dostawcą izolacji dla branşy energetycznej, petrochemii i przemysłu do wielu państw w Europie Środkowej i Skandynawii.

Dotychczas w rozbudowę i modernizację zakładu produkcyjnego w Gliwicach Grupa Saint-Gobain zainwestowała

łącznie ponad 630 mln zł. Ponadto firma podejmuje wiele działań związanych z podnoszeniem standardów bezpieczeństwa oraz ochrony środowiska. Fabryka w Gliwicach zatrudnia ponad 320 pracowników i produkuje rocznie ponad 60 tys. ton wełny szklanej i blisko 30 tys. ton wełny skalnej. %

BEZPIECZEĹƒSTWO MASZYN – NORMA EN ISO 13849-1 JUĹť W JĘZYKU POLSKIM Kluczowa norma dotyczÄ…ca konstrukcji i klasyfikacji bezpiecznych systemĂłw sterowania – EN ISO 13849-1 – doczekaĹ‚a siÄ™ polskiej wersji. PN-EN ISO 13849-1:2016-02 zostaĹ‚a zamieszczona na stronie Polskiego Komitetu Normalizacyjnego. Nowa norma, zatytuĹ‚owana: BezpieczeĹ„stwo maszyn – Elementy systemĂłw sterowania zwiÄ…zane z bezpieczeĹ„stwem – Część 1: OgĂłlne zasady projektowania, wprowadza EN ISO 13849-1:2015, ktĂłra zawiera kilka istotnych zmian w stosunku do poprzedniczki – EN ISO 13849-1:2008. Poza poprawkami odniesieĹ„ do aktualnych wersji innych norm, takich jak EN ISO 12100, zmieniono kilka zapisĂłw dotyczÄ…cych klasyfikacji elementĂłw systemĂłw sterowania zwiÄ…zanych z bezpieczeĹ„-

stwem (SRP/CS). Uściślono sposób wyliczania sumarycznej wartości PFHd (obecnie moşe on stanowić sumę wartości PFHd poszczególnych podsystemów), zmieniono wymagania częstotliwości testowania w kategorii 2, do analizy ryzyka dodano aspekt prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia niebezpiecznego, który umoşliwia obnişenie wymaganego poziomu PL (PLr), a ponadto dodano nową, uproszczoną procedurę wyznaczania PL dla podsystemów wyjściowych (elementów przeniesienia mocy) bez konieczności uwzględniania MTTFd. Nowa norma natychmiast uzyskała status normy zharmonizowanej z Dyrektywą Maszynową. & #

R E K L A M A

Z BRANĹťY

ROBOTY W SĹ UĹťBIE NIEZAWODNEJ PRODUKCJI

RYNEK SYSTEMÓW ERP WCIĄŝ OBIECUJĄCY Rynek średnich i duşych ERP jest uwaşany za dość nasycony. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, şe w 2015 r. co druga firma w Polsce zatrudniająca powyşej 50 pracowników posiadała system wspierający zarządzanie. Jeszcze większe jest nasycenie rozwiązaniami ERP w grupie firm zatrudniających powyşej 250 pracowników – niemal 90 proc. z nich wdroşyło juş system wspierający zarządzanie przedsiębiorstwem. Wyniki spółki DSR, polskiej firmy dostarczającej rozwiązania informatyczne dla przemysłu, która zamknęła ubiegły rok przychodami w wysokości 14,5 mln zł (13-proc. wzrost), pokazują, şe na systemach ERP wciąş moşna zarobić. – Nasycenie nie oznacza, şe rynek nie kupuje tych rozwiązań. Klienci uwaşniej przypatrują się wartości swojego ERP i jakości jego wdroşenia. W Polsce często okazuje się, şe w obszarze produkcji jest sporo do poprawy, a koniunktura w gospodarce sprzyja inwestycjom. Nastroje w przemyśle jeszcze nigdy nie były tak dobre. To zachęca firmy do wydawania pieniędzy zarówno na systemy wspierające zarządzanie, jak i te uzupełniające ERP – APS do zaawansowanego planowania i harmonogramowania produkcji czy Shop Floor Control do rejestracji produkcji – przekonuje Piotr Rojek, prezes zarządu DSR. Wrocławska spółka planuje utrzymanie w tym roku dwucyfrowego wzrostu i wejście na Giełdę Papierów Wartościowych. &'

R E K L A M A

Konferencja „Robotyzacja dla niezawodnej i bezpiecznej produkcji�, zorganizowana 6 kwietnia 2017 r. w Rzeszowie przez firmę Axon Media, zgromadziła około 90 inşynierów zainteresowanych aktualnymi rozwiązaniami z zakresu szeroko rozumianej robotyzacji. Tematyka konferencji skupiała się wokół trzech obszarów: doboru robotów do aplikacji, robotyzacji wybranych procesów oraz urządzeń i systemów wspierających robotyzację. Wśród prelegentów pojawili się m.in. przedstawiciele firm KUKA, Comau, WObit, B&R Automatyka Przemysłowa, Yaskawa Polska, Murrelektronik, Turck i Pepperl+Fuchs. Konferencja była takşe okazją do wzięcia udziału w bezpłatnych warsztatach, zatytułowanych „Roboty pick&place w specjalistycznych zastosowaniach�, prowadzonych przez przedstawicieli firmy Omron Electronics. Ich uczestnicy zapoznali się m.in. z zagadnieniami parametryzacji układów robotycznych i przykładami zastosowań gotowych bloków funkcyjnych do sterowania. (

JUBILEUSZOWE WYDANIE TARGÓW WOD-KAN Od 16 do 18 maja 2017 r. w Bydgoszczy odbędą się XXV Międzynarodowe Targi Maszyn i Urządzeń dla Wodociągów i Kanalizacji Wod-Kan. Organizowane przez Izbę Gospodarczą Wodociągi Polskie wydarzenie umacnia pozycję lidera targowego dla branşy wodociągowo-kanalizacyjnej w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej. O pozycji Wod-Kan świadczą liczby: ponad 20 tys. m2 ekspozycji, blisko 400 wystawców i 10 tys. gości. W targach uczestniczą prezesi przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, słuşby techniczne, projektanci, instalatorzy, eksploatatorzy, inşynierowie i przedstawiciele samorządów. Bydgoskie targi słuşą nie tylko nawiązywaniu kontaktów biznesowych, lecz są równieş miejscem wymiany doświadczeń, a towarzyszące im konferencje i sympozja przyczyniają się do poszerzania związanej z ochroną środowiska wiedzy uczestników. W tym roku odbędzie się teş 2. edycja kongresu Envicon Water organizowana wspólnie przez Izbę Gospodarczą Wodociągi Polskie i firmę Abrys. )* + , ) - .

10

AUTOMATYKA

HARTING PODWAJA MOCE PRODUKCYJNE W RUMUNII Grupa HARTING kontynuuje strategię wzrostu, której istotnym elementem jest rozwój i produkcja przemysłowa na rynku rumuńskim. 14 lat temu firma uruchomiła produkcję w rumuńskim mieście Sibiu, a obecnie otworzyła kolejną fabrykę i zmodernizowała juş istniejący zakład.

Nowa inwestycja, o wartości około 5,5 mln euro, przełoşy się na stworzenie do 2019 r. około 100 nowych miejsc pracy. – Ekspansja naszej działalności produkcyjnej w Sibiu i budowa nowego zakładu są potwierdzeniem bardzo wysokiego poziomu naszego wzrostu – podkreślił Philip Harting, prezes firmy. Rumunia, w której poza zakładem w Sibiu, działa takşe fabryka HARTING w pobliskim mieście Agnita, jest obecnie największą zagraniczną bazą produkcyjną firmy. Powierzchnia produkcyjna zarządzana przez naleşącą do Grupy HARTING spółkę HARTING Romania Manufacturing SCS zwiększyła się od 2008 r. z 7 tys. m2 do około 12 tys. m2.

Tworzymy bezpieczne miejsca pracy.

Blokada elektromagnetyczna AZM300

0 ' 1+

Ĺś Ĺś Ĺś Ĺś

RUSZYĹ A AKADEMIA UNIVERSAL ROBOTS

Universal Robots pracuje nad wyeliminowaniem barier dla automatyzacji, organizujÄ…c internetowy kurs programowania kobotĂłw. – To dla nas dĹ‚ugofalowa inwestycja. ZaleĹźy nam na podnoszeniu Ĺ›wiadomoĹ›ci na temat robotĂłw, nie tylko ze wzglÄ™du na moĹźliwość optymalizacji produkcji tu i teraz. Stoimy w obliczu luki kwalifikacyjnej w przemyĹ›le i musimy uzupeĹ‚niać jÄ…Â wszystkimi moĹźliwymi metodami. Zapewnienie dostÄ™pu do praktycznej wiedzy na temat naszych robotĂłw to waĹźny krok w tym kierunku – mĂłwi Esben Ă˜stergaard, CTO i zaĹ‚oĹźyciel Universal Robots.

Kaşdy, kto chce zdobyć wiedzę na temat kobotów, moşe opanować podstawy ich programowania w 87 minut, logując się na stronie https://www.universal-robots. com/pl/akademia/. Szkolenie dostępne jest w językach angielskim, hiszpańskim, niemieckim, francuskim i chińskim. Składa się z sześciu modułów e-learningowych, które stanowią podstawy programowania robotów UR. Obejmują one m.in. konfigurowanie manipulatorów, podłączanie I/O, programowanie podstawowych zadań.

! "

#

$

%

& % '

www.schmersal.pl

) , 2

, , 3 ) , #

R E K L A M A

/ % ' *

Safe solutions for your industry 5/2017

PRODUKTY

MONITOROWANIE MINIATUROWYCH SYSTEMÓW LUTOWANIA NA FALI Firma Fluke Process Instruments ma najmniejszy na rynku system profilowania termicznego, zaprojektowany specjalnie do monitorowania miniaturowych systemów lutowania selektywnego na fali. DATAPAQ SelectivePaq korzysta z czterech termopar mierzących temperaturę modułu elektronicznego przechodzącego przez fazy nagrzewania wstępnego i lutowania. Interwały pobierania próbek mogą być programowane w zakresie do 20 razy/s. Szczegółowe profile temperaturowe pozwalają producentom elektroniki regulować parametry procesu, zapewniać optymalną wydajność i kontrolować jakość płytek PCB. System profilowania obejmuje nowy 4-kanałowy mikro rejestrator DATAPAQ Q18 z miniaturowymi wtykami termoparowymi i barierą termiczną o małej

masie, wysokości 20 mm i szerokości 40 mm. Nadaje się on doskonale do monitorowania parametrów maszyn o bardzo małej dostępnej przestrzeni oraz do współpracy z ramkami montaşowymi. Uzupełniająca matryca czujnikowa do lutowania selektywnego ułatwia regularne i częste prowadzenie pomiarów stabilności procesów.

Rejestrator zapewnia duşą dokładność pomiaru równą ¹0,5 °C i rozdzielczość 0,1 °C. Umoşliwia podłączenie do trzech termopar o regulowanej wysokości po pomiaru temperatury fali lutowniczej oraz do dwóch termopar nagrzewania wstępnego, umoşliwiając monitorowanie obu faz procesu.

4 $

DRC-60A – ZASILACZ BUFOROWY NA SZYNĘ DIN MEAN WELL W zawiÄ…zku z zapotrzebowaniem na zasilacze buforowe montowane na szynie DIN firma Mean Well wprowadziĹ‚a do oferty seriÄ™ DRC. Jednym z jej przedstawicieli jest model DRC-60A. UrzÄ…dzenie moĹźe być montowane na szynie TS-35/7,5 lub TS-35/15 i oprĂłcz wyjĹ›cia podstawowego ma dodatkowe do ładowania akumulatora, dziÄ™ki czemu wraz z zewnÄ™trznym akumulatorem tworzy system bezprzerwowego zasilania. DRC-60A ma szeroki zakres napiÄ™cia wejĹ›ciowego 90–264 V AC lub 127–370 V DC, natomiast na wyjĹ›ciu dostÄ™pne jest napiÄ™cie 13,8 V (z moĹźliwoĹ›ciÄ… regulacji w zakresie 12–15 V DC za pomocÄ… potencjometru). UrzÄ…dzenia wyróşniajÄ… siÄ™ wysokÄ… sprawnoĹ›ciÄ…, a bezwentylatorowa konstrukcja

umoşliwia pracę w temperaturze od –30 °C do +70 °C. Oprócz standardowych funkcji, takich jak zabezpieczenie przeciwzwarciowe, przeciąşeniowe i nadnapięciowe, seria DRC ma zabezpieczenie przed odwrotnym podłączeniem akumulatora oraz nadmiernym jego rozładowaniem.

Zasilacze mają teş wyjścia przekaźnikowe informujące o braku zasilania oraz o niskim stanie akumulatora. Produkty spełniają wiele norm i mają certyfikaty UL, CUL, CB, TUV i CE. Zasilacze DRC-100 dedykowane są do systemów zabezpieczeń, awaryjnego oświetlenia, systemów alarmowych, monitoringu, kontroli dostępu.

5 #

KOMPAKTOWE PRZEKAĹšNIKI BEZPIECZEĹƒSTWA G9SE WyposaĹźone fabrycznie w zĹ‚Ä…cza bezĹ›rubowe, eliminujÄ…ce aş 50% czasu instalacji, oraz w ultrasmukĹ‚e obudowy, przekaĹşniki bezpieczeĹ„stwa z nowej serii G9SE sÄ…Â gotowe do zastosowania w kaĹźdej aplikacji bezpieczeĹ„stwa. MajÄ… róşne konfiguracje wyjść bezpieczeĹ„stwa i opcjonalnÄ… regulowanÄ… zwĹ‚okÄ™ OFF-delay. Wszystkie sÄ…Â w peĹ‚ni kompatybilne z szerokÄ… gamÄ… urzÄ…dzeĹ„ bezpieczeĹ„stwa, takich jak wyĹ‚Ä…czniki awaryjne, wyĹ‚Ä…czniki drzwiowe i czujniki fotoelektryczne.

Wszystkie trzy modele przekaźników G9SE są odpowiednie do uşycia zarówno z urządzeniami mechanicznymi jak i czujnikami elektronicznymi. Wyposaşone w dobrze widoczne wskaźniki LED, zapewniają natychmiastową sygnalizację (czas

12

reakcji na poziomie 15 ms) ewentualnych błędów układu wraz z informacją diagnostyczną.

Przekaźniki G9SE oferują do czterech wyjść przekaźnikowych bezpieczeństwa o obciąşalności do 5 A plus tranzystorowe wyjście pomocnicze PNP. Typowe aplikacje dla przekaźników G9SE to jedno- lub dwukanałowe zatrzymanie awaryjne, a takşe monitorowanie stanu drzwi czy osłon ruchomych oraz obsługa kurtyn bezpieczeństwa.

Nowe przekaźniki bezpieczeństwa G9SE są w pełni zgodne z wszystkimi europejskimi i światowymi standardami bezpieczeństwa, w tym EN ISO 13849:2008 PL e Safety Category 4, IEC/EN 60947-5-1/EN 62061 SIL 3, UL 508, CAN/CSA C22.2 No. 14. "#

AUTOMATYKA

KOMPAKTOWE ZASILACZE W SERII E-LINE

SYSTEM WIZYJNY SERII IN-SIGHT 7000

Jednofazowe zasilacze Q.PS-PEL-240x firmy Saia Burgess Controls przystosowane są do zabudowy w standardowych szafkach elektrycznych. Urządzenia charakteryzuje napięcie wyjściowe 100–240 V AC i wyjściowe 24 V DC. Zasilacze mają mechanizm podtrzymywania napięcia wyjściowego przez 100 ms, są takşe wyposaşone w zabezpieczenia przeciwzwarciowe i przeciwprzeciąşeniowe, a o prawidłowej pracy informuje dioda LED umieszczona na froncie. Aby zwiększyć wartość prądu wyjściowego moşna łączyć działanie 2–3 zasilaczy tego samego typu.

Zasilacze Q.PS-PEL-240x występują w dwóch typach, z prądem wyjściowym 1,3 A i 4 A. Oba modele pracują w temperaturze od –25 °C do +55 °C. Są montowane na szynie DIN, a ich kompaktowa obudowa ma stopień ochrony IP20. Zaciski typu push-in (wtykowe) pozwalają na podłączanie okablowania bez uşycia narzędzi.

Zasilacze Q.PS-PEL-240x są polecane do współpracy z komponentami rodziny E-Line, a takşe pozostałymi sterownikami i panelami rodziny Saia PCD. Urządzenia są zgodne z systemami certyfikacji: CE, UL, EAC oraz DNV GL.

„ Ulepszona wydajność – Dzięki ultraszybkiej akwizycji i wiodącym w branşy narzędziom wizyjnym system wizyjny In-Sight 7000 szybko lokalizuje część i z wysoką dokładnością wykonuje niezbędną inspekcję. „ Zaawansowane narzędzia wizyjne – Moşliwość wykorzystania oświetlenia wbudowanego lub zewnętrznego w połączeniu z funkcją analizy kształtu SurfaceFX oraz przyspieszone działanie funkcji PatMax i PatMax RedLine otwierają zupełne nowe moşliwości analizy obrazu. „ Kompaktowe wymiary – Efektywny system wizyjny, który dzięki swym niewielkim rozmiarom łatwo mieści się w liniach produkcyjnych o ograniczonej przestrzeni. „ Elastyczna konstrukcja z moşliwością indywidualnej konfiguracji – Modułowa budowa pozwala na elastyczną konfigurację i łatwą wymianę wysokiej jakości modułów oświetlenia, róşnych rodzajów obiektywów (S-Mount, C-Mount, autofocus) oraz innych akcesoriów „ Šatwa integracja – Intuicyjny interfejs przeprowadza operatorów krok po kroku przez proces konfiguracji, umoşliwiając, zarówno nowicjuszom jak i doświadczonym uşytkownikom, szybkie i łatwe skonfigurowanie aplikacji wizyjnych.

& *$

Nowe, automatycznie nakładane etykiety poliimidowe B-730 firmy Brady zwiększają czytelność kodów kreskowych grawerowanych laserowo na obwodach drukowanych i trudnych powierzchniach. Dzięki większemu kontrastowi kody kreskowe grawerowane laserowo na etykiecie są łatwiejsze do zeskanowania, co pozwala zmniejszyć ilość odpadów w łańcuchu dostaw, w którym występują wyśrubowane wymagania w zakresie identyfikowalności.

Etykieta poliimidowa B-730 z moşliwością grawerowania laserowego ma bardzo cienką, a jednocześnie trwałą warstwę kleju, co gwarantuje odporność na działanie wysokiej temperatury i agresywnych substancji chemicznych oraz pozwala uniknąć wycieków kleju i tym samym nieplanowanych przerw w produkcji. Etykieta została zaprojektowana specjalnie do systemów automatycznego nanoszenia – zapewnia wyşszą dokładność i wyşszy wskaźnik wykorzystania.

3 ,

5/2017

R E K L A M A

ETYKIETY Z MOĹťLIWOĹšCIÄ„ GRAWEROWANIA LASEROWEGO

! " # #

w w w.e l t ro n.p l

$%

PRODUKTY

MEDYCZNE ZASILACZE DESKTOP – SERIA GSM

EKONOMICZNE MODUĹ Y ZDALNYCH WE/WY E-LINE

W odpowiedzi na zapotrzebowanie na medyczne zasilacze o wysokiej niezawodności, firma Mean Well wprowadziła do oferty serię zasilaczy GSM. Modele o mocy od 18 W i 60 W wyróşniają się niskim prądem upływu (ponişej 100 ¾A), niewielkim poborem mocy w stanie bez obciąşenia (ponişej 0,1 W) oraz wysoką sprawnością, sięgającą 91%. Urządzenia spełniają normy dla medycznego sprzętu uşytku domowego(m.in. EN 60601-1 i zgodność z 2xMOPP) – nadają się do stosowania w aplikacjach, gdzie pacjent moşe mieć bezpośredni kontakt z zasilaczem. Cała seria GSM zgodna jest z najnowszymi regulacjami dotyczącymi energooszczędności (ErP step 2 level V oraz EISA 2007).

Zasilacze zamknięte są w plastikowej obudowie zgodnej z normą UL 94 V-0. Napięcie wejściowe mieści się w szerokim zakresie 80–264 V AC, natomiast na wyjściu dostępne są napięcia z zakresu 5–48 V DC. Praca urządzenia jest sygnalizowana diodą LED, a zabezpieczenia przeciąşeniowe, nadnapięciowe, przeciwzwarciowe i termiczne zapewniają bezpieczne uşytkowanie, co potwierdzają uzyskane certyfikaty UL, CUL, TUV, CB, FCC oraz CE. Seria GSM dedykowana jest do współpracy z urządzeniami medycznymi oraz w innych aplikacjach, gdzie liczy się niski prąd pływu i niski pobór mocy w stanie bez obciąşenia.

5 #

ZŠĄCZKI LISTWOWE TOPJOB S Z ZACISKIEM PUSH-IN System złączek listwowych TOPJOB S stosowany w róşnego typu aplikacjach przemysłowych oraz nowoczesnej automatyce budynkowej zapewnia znacznie więcej niş tylko pewne połączenie elektryczne. Sercem systemu TOPJOB S jest Push-in CAGE CLAMP – uniwersalny zacisk do wszystkich rodzajów przewodów z koniecznością lub bez wcześniejszego zarobienia. Dodatkowo, umoşliwia on montaş wtykowy przewodów jednodrutowych, wielodrutowych oraz linkowych z tulejkami przewodowymi bez uşycia narzędzi. Zacisk Push-in CAGE CLAMP charakteryzuje się duşym zakresem bezpieczeństwa, dzięki czemu jeden system złączek listwowych moşe być stosowany we wszystkich aplikacjach w róşnych miejscach na świecie. Wszystkie jednopiętrowe złączki listwowe TOPJOB S umoşliwiają montaş przewodów jednodrutowych, wielodrutowych i linkowych o przekroju o jeden stopień większym od nominalnego i obciąşenie ich prądem odpowiednim dla tego przekroju. Zastosowanie mniejszych złączek do przewodów o większych przekrojach i większych wartościach prądu pozwala na zaoszczędzenie miejsca i kosztów do 25%. Tym samym moşliwe jest zachowanie większej elastyczności przy oprzewodowaniu na obiekcie.

- +"

Seria E-Line firmy Saia Burgess Controls została rozszerzona o siedem modułów we/wy zdalnych RIO (linia S). Nowe urządzenia są kompatybilne z pozostałymi komponentami serii, mają mniej wbudowanych we/wy i nişszą cenę. Nowocześnie zaprojektowana konstrukcja dodatkowo przyspiesza montaş i ułatwia łączenie modułów w sieć. Zadajniki umieszczone na płycie czołowej kaşdego z modułów pozwalają na lokalne zadawanie wartości (niezaleşnie od pracy jednostki nadrzędnej). Ręczne zadawanie parametrów moşna równieş realizować zdalnie (np. z pomocą panela HMI), za pośrednictwem gotowych szablonów webowych. Moduły serii E-Line mają wbudowany interfejs micro USB i RS-485. Port szeregowy pozwala na komunikację w sieciach S-Bus i Modbus RTU. Domyślnym protokołem jest Saia S-Bus, sieć Modbus moşna skonfigurować za pośrednictwem micro USB i bezpłatnej aplikacji E-Line App. Seria E-Line to sprawdzona, przemysłowa technologia sterowania, przygotowana zgodnie ze standardami dla szaf elektrycznych, a dodatkowo wyposaşona we wszystkie funkcjonalności niezbędne do sterowania aplikacjami HVAC. Urządzenia są przystosowane do montaşu na szynie DIN i instalacji w szafkach elektrycznych, a kompaktowe rozmiary pozwalają na zastosowanie modułów nawet w niewielkich przestrzeniach. & /'

BEZKONTAKTOWY CZUJNIK PRĘDKOĹšCI VLM502 VLM to bezkontaktowe czujniki prÄ™dkoĹ›ci liniowej i drogi (przesunięć liniowych) firmy Astech. UrzÄ…dzenia te stosowane sÄ…Â do kontroli prÄ™dkoĹ›ci i drogi (odcinkĂłw) w aplikacjach, gdzie rozwiÄ…zania z koĹ‚em pomiarowym (np. enkodery) nie mogÄ… być uĹźyte (np. element pomiarowy nie moĹźe dotykać przesuwajÄ…cego siÄ™ materiaĹ‚u). VLM sÄ…Â czujnikami optycznymi, w ktĂłrych ĹşrĂłdĹ‚em Ĺ›wiatĹ‚a jest biaĹ‚a dioda LED, a elementem Ĺ›wiatĹ‚oczuĹ‚ym czujnik CCD. VLM502 to czujnik dedykowany do aplikacji, ktĂłre charakteryzujÄ… siÄ™ ograniczonÄ… przestrzeniÄ… instalacyjnÄ…. GĹ‚owica pomiarowa czujnika (VLM502-O) zostaĹ‚a bowiem oddzielona od elektroniki (VLM502-E) przewodem o dĹ‚ugoĹ›ci 3 m, co znacznie uĹ‚atwia instalacjÄ™ systemu pomiarowego.

Zaletą rozwiązania, poza wymiarami głowicy pomiarowej, jest szereg dostępnych interfejsów cyfrowych, m.in. interfejsy analogowe, PROFIBUS, PROFINET. Dodatkowo czujnik moşe mieć wyjście enkoderowe (kanały A, B) w standardzie OC, TTL lub Push-Pull (np. do połączenia z licznikami). Produkt ma 5-letnią gwarancję.

$ # 3

14

AUTOMATYKA

ISI-501 – INWERTOR DC/AC Z ŠADOWARKĄ MPPT Elmark Automatyka ma w ofercie nową przetwornicę DC/AC z rzeczywistą sinusoidą i ładowarką solarną MPPT. ISI-501 wraz z panelem słonecznym i zewnętrznym akumulatorem stanowi autonomiczne źródło zasilania. Pozyskuje darmową energię ze słońca, magazynuje ją w akumulatorze i przekształca na napięcie 230 V AC. Wewnętrzna ładowarka MPPT (Maximum Power Point Tracking) umoşliwia najefektywniejsze wykorzystanie energii słonecznej. ISI-501 moşe dostarczać moc ciągłą 500 W (450 W dla systemów 12 V) do wszelkiego rodzaju urządzeń elektrycznych.

Odporna jest na przeciąşenia 110% trwające do 1 min oraz przeciąşenia do 200% przez 30 cykli.

Pracą urządzenia steruje zaawansowany mikrokontroler, dzięki czemu urządzenie jest lekkie i ma sprawność do 88%. Napięcie wejściowe w zaleşności od modelu dostosowane jest do akumulatorów 12 V DC,

!

" #$%&' ( ) *

+) , -,

, * ) +

24 V DC, 48 V DC, natomiast na wyjściu moşna ustawić napięcie 200 V AC, 220 V AC, 230 V AC lub 240 V AC. Przetwornica jest wyposaşona w szereg zabezpieczeń kontrolujących pracę akumulatora. Ponadto ma zabezpieczenie przed przeciąşeniem, zwarciem i przegrzaniem. Dodatkowe funkcje obejmują zdalne włączanie/ wyłączanie, sygnalizację stanu pracy diodą LED oraz złącze przekaźnikowe niskiego stanu akumulatora.

ISI-501 jest zgodna ze światowymi certyfikatami, m.in. CE i FCC. 5 #

RS Components oferuje wandaloodporne przełączniki z serii ALCOSWITCH firmy TE Connectivity (TE). Rozwiązanie ALCOSWITCH TE, które zapewnia elastyczność zastosowań, zostało zaprojektowane z myślą o bezpieczeństwie i niezawodności. Jest stosowane w róşnych układach przeznaczonych do montaşu panelowego, np. w automatach, w urządzeniach przemysłowych oraz w sprzęcie komunikacyjnym i sterującym. Są to przełączniki o stopniu ochrony IP67, dostępne w róşnorodnych wymiarach paneli, w tym 16 mm, 19 mm i 22 mm, oraz w jedno- i wielobiegunowych konfiguracjach.

Przełączniki są wyposaşone w prosty interfejs z duşymi przyciskami i opcjonalnym wskaźnikiem LED do podświetlenia przełącznika w róşnych kolorach, m.in.

5/2017

białym, czerwonym, şółtym, zielonym i niebieskim. Diody LED zapewniają dodatkową wizualną elastyczność dzięki róşnym symbolom przycisków, m.in. nieruchomy i ruchomy pierścień, punkt lub logo zasilania. Ze względu na konstrukcję moşna wyróşnić róşne rodzaje przełączników – jednobiegunowy chwilowy, jednobiegunowy on/off, dwubiegunowy chwilowy i dwubiegunowy on/off.

Zakres temperatury operacyjnej wynosi od –20 °C do 55 °C, element wykonawczy jest wykonany ze stali nierdzewnej, styki są powlekane srebrem lub złotem, a zaciski są uszczelniane silikonem. Zarówno przełączniki 19 mm, jak i 22 mm są zgodne z róşnymi normami, jak RoHS UE oraz dyrektywą REACH i spełniają wymogi UL (E46765). '& #,

R E K L A M A

NOWE PRZEĹ Ä„CZNIKI WANDALOODPORNE TE CONNECTIVITY

GUENTHER Polska Sp. z o.o.

! " # $ # % & ' " (

& ' " (

PRODUKTY

ATIM CLOUD WIRELESS – ŠĄCZE DO ŚWIATA IOT Moduły radiowe ATIM Cloud Wireless zapewniają łatwą i ekonomiczną budowę bezprzewodowej sieci komunikacyjnej i jej elastyczną adaptację do indywidualnych potrzeb. Rodzinę ACW tworzą moduły radiowe wyposaşone w wewnętrzne anteny, czujniki lub wejścia/wyjścia. Urządzenia stanowią kompletne rozwiązanie umoşliwiające włączenie róşnego rodzaju urządzeń i obiektów w świat Internetu rzeczy.

Modemy monitorują dane w czasie rzeczywistym. Ich konfiguracja i obsługa są łatwe. Dodatkowe zalety modemów to niski pobór mocy (większość urządzeń serii ACW jest zasilana bateryjnie) i atrakcyjna cena pozwalająca szybko uzyskać zwrot z inwestycji. W zaleşności od indywidualnych uwarunkowań komunikacja realizowana jest w sieci lokalnej w trybach Modbus master/slave lub sieciach Sigfox lub LoRaWan. Transmisja danych moşe odbywać się w sposób auto-

matyczny lub zdarzeniowo. Po przekroczeniu określonego progu wartości moduł moşe wysłać za pośrednictwem sieci Sigfox lub LoRaWan alert w postaci wiadomości e-mail lub komunikatu SMS. Wszystkie modemy serii ACW mają na froncie zabudowany przycisk diagnostyczny, który pozwala na szybki test działania. W wersjach standardowych obudowy urządzeń są zabezpieczone zgodnie ze stopniem ochrony IP65 i pracują w temperaturze od –20 °C do +55 °C. Czas pracy modemu bez wymiany baterii, przy wysyłaniu do trzech komunikatów dziennie, wynosi 5–7 lat (w zaleşności od modelu). & *$

COPA-DATA WPROWADZA NOWÄ„ WERSJĘ OPROGRAMOWANIA Nowe wersje oprogramowania – zenon 7.60 i zenon Analyzer 3.10 – pozwalajÄ… zwiÄ™kszyć ergonomiÄ™ pracy inĹźynierĂłw i operatorĂłw w firmach produkcyjnych i sektorze energetycznym. Zenon 7.60 ma wbudowany moduĹ‚ zenon Process Recorder, ktĂłry rejestruje indywidualnie zdefiniowane procesy i umoĹźliwia ich odtwarzanie, co pozwala analizowanie ich pod kÄ…tem bĹ‚Ä™dĂłw oraz moĹźliwoĹ›ci zwiÄ™kszenia efektywnoĹ›ci i jakoĹ›ci. InĹźynierowie projektu mogÄ… Ĺ‚atwo zintegrować modele 3D w projekcie wizualizacji, korzystajÄ…c z nowego moduĹ‚u 3D Tool. TrĂłjwymiarowy widok maszyn produkcyjnych uĹ‚atwia obsĹ‚ugÄ™ i zapewnia intuicyjnÄ… pracÄ™. DziÄ™ki opcjom GIS Editor i GIS Control aktualne statusy (np. alarmy) wyĹ›wietlajÄ… siÄ™ bezpoĹ›rednio na mapie. Kolejne

nowe opcje w oprogramowaniu zenon to lokalizacja awarii w oparciu o impedancję oraz Shift Management – zarządzanie zmianowym trybem pracy. Microsoft Visual Studio tworzy środowisko programistyczne słuşące do łatwego i profesjonalnego tworzenia rozszerzeń dla zenon Editor i zenon Runtime. Nowością jest wstąşkowe menu w Analyzer Management Studio (ZAMS) oraz ekran Context List (Lista Kontekstowa). W nowej wersji oprogramowania moşna łatwo i zgodnie z indywidualnymi potrzebami tworzyć raporty porównawcze, pod względem przedziałów czasowych, partii lub zmian. Etykiety i opisy zawarte w raportach moşna teraz szybko przetłumaczyć korzystając z modułu Language Table. "

NOWE ŠOŝYSKA STOJAKOWE IGUS Firma igus zaprojektowała niezwykle wytrzymałe i odporne na zuşycie łoşyska stojakowe igubal przeznaczone do duşych profili kwadratowych o boku 110 mm. Rozwiązanie to pozwala m.in. na bezsmarowe i bezobsługowe łoşyskowanie ruchomych paneli fotowoltaicznych w elektrowniach słonecznych.

Przeprowadzony wewnętrzny test trwałości łoşyska potwierdził jego 70-letnią şywotność.

Zarówno obudowa z wytrzymałego tworzywa igumid G, jak i czasza kulista z odpornego na ścieranie tworzywa iglidur J4, składają się z części dolnej oraz górnej, co pozwala na łatwy montaş i demontaş. Mimo małej masy, rozwiązanie to jest przystosowane do łoşyskowania bardzo duşych obciąşeń.

Dzięki czaszy kulistej moşna kompensować nieliniowość profili w bardzo duşych elektrowniach słonecznych. Oprócz energetyki słonecznej, łoşyska stojakowe igubal mogą znako-

micie sprawdzać się w innych obszarach zastosowań, takich jak aparatura rentgenowska lub myjnie. Aby zapewnić klientom duşą swobodę projektowania, firma igus oferuje na şyczenie indywidualne wersje łoşysk do profili kwadratowych o innych wymiarach. $ ) , 2

, , 3 ) , #

16

AUTOMATYKA

PRODUKTY

SWITCH MASZYNOWY DO STABILNYCH SIECI IT Nowe, inteligentne switche firmy Phoenix Contact serii FL Switch 2000 umoĹźliwiajÄ… szybkie i Ĺ‚atwe monitorowanie sieci wykorzystywanych do seryjnej produkcji maszyn.

Inteligentne sieci coraz częściej słuşą do automatycznego wykrywania i usuwania błędów podczas seryjnej produkcji maszyn. Do tej pory switche niezarządzalne nie realizowały tych funkcji. Alternatywą są nowe urządzenia z serii FL Switch 2000 M z opcją konfiguracji i monitorowania sieci maszynowych. Mają one wiele rozbudowanych funkcji, m.in. tryb multiemisji, czy funkcje redundancji. Te ostatnie umoşliwiają zmniejszenie obciąşenia sieci danymi i utrzymanie komunikacji nawet w przypadku wystą-

pienia niepoşądanych pętli lub awarii urządzenia. W nowym, unikalnym trybie niezarządzanym funkcje te są równieş dostępne podczas pracy switchy jako sieciowych urządzeń pasywnych.

Urządzenie moşna konfigurować, a ustawienia zapisywać na karcie SD lub za pomocą przycisku „trybu inteligentnego„ znajdującego się na urządzeniu.

PHOENIX CONTACT Sp. z o.o $ 6 $ 78 79: $ 3 ;< 7= ;=8 -

6 8= ;9 >? @=?

# , A, 6, 6, 6,

BEZPRZEWODOWA KOMUNIKACJA ANYBUS WIRELESS BRIDGE Firma HMS wprowadziĹ&#x201A;a na rynek nowÄ&#x2026; rodzinÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; Anybus Wireless Bridge, sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cÄ&#x2026; do bezprzewodowej komunikacji miÄ&#x2122;dzy sieciami przemysĹ&#x201A;owymi Ethernet. Nowe urzÄ&#x2026;dzenia komunikacyjne sprawdzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; idealnie w strefach niebezpiecznych, trudnodostÄ&#x2122;pnych lub przy ruchomych instalacjach, gdzie kable sÄ&#x2026; niepoĹźÄ&#x2026;dane.

Zainstalowanie Anybus Wireless Bridge w przemysĹ&#x201A;owej sieci Ethernet umoĹźliwia bezprzewodowÄ&#x2026; komunikacjÄ&#x2122; wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci protokoĹ&#x201A;Ăłw komunikacyjnych, m.in. Profinet, EtherNet/IP, Modbus TCP na odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; do 400 m w otwartej przestrzeni.

RozwiÄ&#x2026;zanie Anybus Wireless Bridge jest szczegĂłlnie przydatne w mobilnych urzÄ&#x2026;dzeniach lub w tymczasowych

instalacjach, gdzie wymagana jest wymiana przewodĂłw ethernetowych na bezpieczne i bezobsĹ&#x201A;ugowe poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie bezprzewodowe.

ObsĹ&#x201A;ugiwane standardy to 802.11 b/g (2,4 GHz lub 5 G Hz) i Bluetooth. Wymiary urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wynoszÄ&#x2026; 91 mm Ă&#x2014; 66 mm Ă&#x2014; 36,2 mm.

NapiÄ&#x2122;cia zasilania: 9â&#x20AC;&#x201C;30 V DC. Zakres temperatury pracy wynosi od â&#x20AC;&#x201C;30 °C do 65 °C. UrzÄ&#x2026;dzenia majÄ&#x2026; stopieĹ&#x201E; ochrony IP65.

ELMARK AUTOMATYKA Sp. z o. o. $ 6 1 # ) 8B: ?7 ?87 - ) -

6 CC 88; 89 ;8: CC 88; 89 ;B

# # A # 6 #6, 6 # 6 #6,

R E K L A M A

ROZMOWA

Od konsultingu do modernizacji maszyn Dekada firmy Pilz w Polsce " 3 3 * ) ) G : * $2. 3 , , 3 , # , 2 ) * # * $2. 3# : H 3#: ) )

# )3 #, * ), ) I ) .)$2 2 ) ) , * #$ )# #3 ) $ ) # ! #: 3

#

3# ) # ) ). $ Pilz Polska.

18

AUTOMATYKA

ROZMOWA

Fot. Pilz

W tym roku firma Pilz świętuje 10-lecie istnienia w Polsce. To dobry czas na podsumowanie. Jakie elementy historii spółki ocenia Pan jako te, które miały największy wpływ na jej rozwój?

Bardzo trudno jest mi wskazać kluczowe momenty, bo rozwijamy się bardzo harmonijnie. Od 2008 r. rośniemy w każdym roku dwucyfrowo i szybciej niż firma Pilz w skali globalnej. Zawsze też generujemy zysk, niezależnie od rodzaju dokonywanych inwestycji. Z perspektywy czasu oceniam, że pomogło nam w tym właściwe ustalenie priorytetów i konsekwencja w ich wdrażaniu. Od początku chciałem dostarczać klientom usługi w możliwie szerokim zakresie i bardzo dobre wsparcie techniczne dla sprzedawanych przez nas produktów. Przy takim podejściu naturalne było więc działanie oparte na wiedzy i jakości tego, co robimy. Wokół tego budowaliśmy zespół i krok po kroku rozbudowywaliśmy naszą ofertę dla klientów. Zaczynaliśmy od prostego konsultingu, a obecnie z powodzeniem modernizujemy maszyny i linie produkcyjne. Działamy w kraju, ale uczestniczymy też w projektach realizowanych niemal na całym świecie. Zdobyte doświadczenie daje nam silną bazę do dalszego wzrostu.

Zawsze też chciałem, by firma Pilz była przyjazna klientom, a także pracownikom. Pewnie nie uniknęliśmy potknięć, ale generalnie bilans naszych działań także na tym polu oceniam pozytywnie. Z tego względu nie przewiduję zasadniczych zwrotów w naszym stylu działania w przyszłości.

Z firmą jest Pan związany praktycznie od początku jej obecności w Polsce. Jak wyglądały początki działalności?

Skłamałbym, gdybym powiedział, że nie mieliśmy żadnych problemów.

Przede wszystkim dołączyłem do firmy, która działała dopiero od pół roku, z czego ostatnie trzy miesiące przed moim przyjściem nie było nikogo, kto nią kierował. Zastałem więc trzyosobowy zespół, który nie wiedział, co z nim będzie, jakie są oczekiwania i plany. Pamiętam też, że przez pierwsze sześć miesięcy działalności zło5/2017

żyliśmy 15 ofert na „astronomiczną” kwotę 30 tys. złotych. Dzisiaj możemy się z tego śmiać, ale w 2008 r. nie było to zabawne. Nie mieliśmy historii sprzedaży, bazy klientów, strategii – niczego, na czym można byłoby budować stabilne plany na przyszłość.

Na dodatek nie miałem wcześniej do czynienia z automatyką bezpieczeństwa i szczerze mówiąc, czasami zastanawiałem się, co ja tutaj robię.

Mając w pamięci nasze początki, z tym większą przyjemnością patrzę na to, gdzie jesteśmy obecnie.

Na czym dziś budujecie przewagę konkurencyjną i co uznaje Pan za najmocniejszy punkt firmy?

Jesteśmy znani z tego, że mamy bardzo dobre i innowacyjne produkty, ale sukces zawsze tworzą ludzie. Dlatego uważam, że to pracownicy Pilz Polska i ich kompetencje oraz zaangażowanie są naszą największą siłą. To oni tworzą prawdziwą wartość dla naszych klientów. W zasadzie wszyscy nasi inżynierowie mają prawo posługiwania się tytułem Certified Machinery Safety Expert nadanym przez TUV. Do tego grona dołączają teraz pracownicy Działu Handlowego i Technicznego Wsparcia Sprzedaży. Mam więc nadzieję, że dojdziemy do takiego stanu, w którym każdy z naszych pracowników, na co dzień kontaktujący się z klientem w sprawach związanych z bezpieczeństwem, będzie mógł pochwalić się certyfikatami poświadczającymi jego wiedzę i kompetencje, nadanymi przez renomowane jednostki notyfikowane. Nie ma na rynku drugiej firmy, która dorównywałaby nam pod tym względem. Naszą zdecydowaną przewagą jest też to, że oferujemy nie tylko produkty, ale także usługi związane z oceną zgodności maszyn i ich modernizacją. Jesteśmy więc praktykami, co bardzo ułatwia nam dobór optymalnych rozwiązań dla klientów, a co najważniejsze – rozwiązań, które spełniają także wymagania wynikające z norm i przepisów. Być może to ostatnie wydaje się oczywiste, ale proszę mi wierzyć, że widzieliśmy mnóstwo maszyn wyposażonych w najnowocześniejsze i bardzo rozbudowane systemy bezpieczeństwa, które w ogóle nie spełniały wymogów.

Waszym działaniom przyświeca automatyzacja stawiająca na bezpieczeństwo, czego dowodzą też słowa, w których ujęto wizję firmy: „The Spirit of Safety”. Jak to jest z tym bezpieczeństwem automatyzacji w Polsce? Czy jest ona dziś standardem?

Niemal 100 proc. maszyn, które oceniamy, jest wyposażona w układy bezpieczeństwa. Teoretycznie można więc powiedzieć, że automatyka bezpieczeństwa ma się świetnie. Tyle tylko, że praktycznie w każdej ocenianej przez nas maszynie znajdujemy jakieś błędy w układzie bezpieczeństwa – złą konfigurację układu, źle dobrane lub umieszczone w nieodpowiednich miejscach komponenty itp. Lista powtarzających się błędów jest naprawdę długa. Ta sytuacja jednoznacznie świadczy moim zdaniem o braku wiedzy zarówno osób projektujących maszyny, jak i tych, które je odbierają oraz wydają zgodę na rozpoczęcie produkcji. I to właśnie brak wiedzy jest według mnie jednym z poważniejszych problemów na rynku. W większości zakładów pracy można znaleźć świetnych automatyków, którzy tak poskładają system bezpieczeństwa, żeby on działał.

Jednak w bezpieczeństwie nie chodzi tylko o to, by automatyka działała, ale też o to, by spełniała konkretne wymagania formalno-prawne, odnoszące się do rzeczywistych zagrożeń występujących na maszynie. Z tym jest niestety ciągle problem.

A jak ocenia Pan „kondycję” bezpieczeństwa maszyn w naszym kraju?

Jest na pewno lepiej niż kilka lat temu. Świadomość w zakładach pracy zdecydowanie wzrosła i dzisiaj już praktycznie nikogo nie trzeba przekonywać, że bezpieczeństwo jest ważne.

Przynajmniej na poziomie werbalnym, bo z praktyczną implementacją bywa różnie. Poprawił się też poziom wiedzy, chociaż moim zdaniem uzupełnianie braków w tym zakresie jest nadal największym wyzwaniem, z jakim się borykamy. Często klienci nie potrafią zdefiniować swoich problemów, w związku z czym szukają rozwiązań, które nie są dostosowane do ich potrzeb. To prowadzi często do sytuacji, 19

ROZMOWA w których na etapie wyboru dostawcy porównywane są oferty wielu firm, proponujących różne rozwiązania, w których jedynym wspólnym mianownikiem jest to, że dotyczą bezpieczeństwa. Aby jednak być sprawiedliwym, muszę dodać, że są też na rynku klienci z ogromną wiedzą. Praca dla nich jest nie tylko dużą przyjemnością, ale też wielkim wyzwaniem. Mają bowiem bardzo bezpieczne maszyny, w których oczywiste zagrożenia praktycznie nie występują. Często dyskusja sprowadza się więc do kwestii interpretacyjnych, co nigdy nie jest łatwe.

Czy w Pana ocenie Pilz ma w Polsce równorzędnych sobie konkurentów?

Jak każda firma mamy konkurencję.

Bardzo ją szanuję, bo wykonują świetną pracę na rynku i czasami trudno ich pokonać. Nie obawiamy się jednak żadnego z konkurentów – nie widzę do tego żadnych podstaw. Nasze produkty od lat mają renomę, a w zakresie wiedzy o normach i przepisach związanych z bezpieczeństwem możemy dyskutować z każdym i na każdym poziomie. Nieważne, czy są to nasi konkurenci, czy klienci, i mam na myśli zarówno poziom lokalny, jak i globalny. Setki zrealizowanych projektów, tysiące ocenionych maszyn i wiele bardzo trudnych dyskusji, jakie odbyliśmy z klientami i producentami maszyn, dały nam dość silne poczucie, że posiadamy gruntowną wiedzę.

A na ile dużym zagrożeniem są dla europejskich producentów – głównych dostawców w branży bezpieczeństwa – firmy z Dalekiego Wschodu i rozwiązania niskobudżetowe?

Zawsze znajdzie się ktoś, kto zaoferuje niższą cenę i trudno z tym walczyć. Decyzja, co kupić, zawsze należy do klienta. Rozmawiam czasami z osobami podejmującymi decyzje zakupowe i zawsze im powtarzam, że czegokolwiek nie zrobiłyby, to one zawsze będą odpowiedzialne za bezpieczeństwo w swoich zakładach i to one będą dyskutować z prokuratorem, jeśli zdarzy się poważny wypadek. Mogą więc kierować się kryterium najniższej ceny albo zapłacić nieco więcej i mieć rozwiązanie dobrane przez specjalistów, 20

gwarantujące spełnienie wszystkich wymogów bezpieczeństwa. Decyzja należy do nich.

Wspomniał Pan o kryterium ceny.

Na ile dużą rolę odgrywa ono w przypadku rozwiązań tego typu, jak oferowane przez Pilz Polska? Żyjemy w czasach, w których cena jest zawsze ważna i od tego nie uciekniemy. Nie jest jednak naszą ambicją wygrywanie zawodów w tym, kto jest najtańszy. Niska cena zawsze odbija się na jakości, a zbyt długo pracowaliśmy na naszą reputację, by jednym nierozsądnym ruchem to zniszczyć.

Oferujemy klientom realną wartość i nasze projekty wyceniamy stosownie do tego. Na szczęście rośnie grupa firm, która to zauważa i docenia, więc na brak pracy nie możemy narzekać.

Prawdziwy problem jednak stanowi to, że klienci często nie potrafią zdefiniować tej wartości dla siebie samych, w związku z czym – jak wspominałem wcześniej – mają problem z porównywaniem ofert, bo ich wiedza na to nie pozwala. Jest to widoczne zwłaszcza w sektorze usług związanych z audytami maszyn. Na rynku pojawia

użytkowników maszyn wciąż bowiem wierzy, że komponent bezpieczeństwa zainstalowany na maszynie, a do tego dokument zatytułowany „Ocena Ryzyka”, który to uzasadnia, niezależnie od jego formy, zawartości i tego, kto go przygotował, rozwiązuje wszystkie problemy. Tak oczywiście nie jest.

Czy małe przedsiębiorstwa w Polsce „stać na bezpieczeństwo”?

Na liście naszych klientów są głównie duże, międzynarodowe firmy, ale myślę, że to tylko kwestia panujących w tych firmach standardów i wysoka świadomość zatrudnionych tam osób.

Wielu odbiorców twierdzi, że nie mają pieniędzy na poprawę stanu bezpieczeństwa, a jednocześnie widzimy mnóstwo maszyn, które zostały zmodernizowane i wyposażone w układy safety. Jednak to, co zostało zrobione, nie spełnia żadnych wymogów. Gdyby ci klienci mieli odpowiednią wiedzę, wiedzieliby, że można to zrobić taniej i mieć rozwiązanie zgodne z przepisami. Świadomie wdrażane rozwiązania poprawiające bezpieczeństwo naprawdę nie kosztują wiele i każdą firmę na nie stać.

OCENA RYZYKA ZREALIZOWANA PRZED WYKONANIEM MASZYNY UMOŻLIWIA DOBÓR OPTYMALNEGO UKŁADU BEZPIECZEŃSTWA, NIE TYLKO W ZAKRESIE JEGO KOSZTÓW, ALE TAKŻE JEGO WPŁYWU NA PROCES PRODUKCYJNY. się coraz więcej firm świadczących usługi, które nazywają się tak samo jak nasze i zdarza się, że ceny oferowane przez konkurentów są znacząco niższe. A ponieważ nazwa usługi jest taka sama, zamawiający patrzy tylko na cenę, nie potrafi bowiem ocenić wartości merytorycznej. Obecnie nawet dystrybutorzy zaczynają wykonywać ocenę ryzyka dla maszyn. Często oferują je wręcz za darmo, jeśli tylko usłudze towarzyszy sprzedaż produktów. Trudno więc traktować takie usługi poważnie, choć wydaje się, że popyt na nie jest całkiem niezły. Wielu

Co cieszy się obecnie większym zainteresowaniem – gotowe produkty i rozwiązania czy konsulting i działalność usługowa Pilz Polska?

W zasadzie od początku działalności udaje nam się rosnąć zarówno pod względem sprzedaży produktów, jak i usług. Dynamika wzrostu jest nieco większa w usługach, ale wynika to moim zdaniem głównie z tego, że z ich sprzedażą startowaliśmy praktycznie od zera, a w takim przypadku łatwiej jest osiągnąć spektakularny wzrost. Wśród odbiorców naszych produktów mamy bardzo różnych AUTOMATYKA

ROZMOWA

Fot. Pilz

klientów. Część z nich kupuje produkty i buduje w oparciu o nie własne rozwiązania. Jednak coraz więcej firm oczekuje, że to my dobierzemy dla nich nasz sprzęt, który będzie odpowiadał ich potrzebom. Spodziewam się, że ten trend będzie w przyszłości jeszcze wyraźniejszy.

Które z dziedzin, będących przedmiotem zainteresowania Waszej firmy, uznaje Pan za najbardziej perspektywiczne?

Na rynku dominują obecnie dwa tematy: Przemysł 4.0 i roboty kolaborujące. Chcemy być obecni w obu tych obszarach. Jeśli chodzi o Przemysł 4.0, firma Pilz w zasadzie od momentu, w którym ta inicjatywa powstała na rynku niemieckim bierze aktywny udział w działalności kilku komitetów zajmujących się tą tematyką. Znajduje to także odbicie w prowadzonych pracach rozwojowych związanych z nowymi produktami i usługami – muszą one spełniać wymagania koncepcji Przemysłu 4.0. Dlatego klienci mogą od nas oczekiwać wielu nowości w tym obszarze. Jednak o wiele bliższą perspektywą jest aktywność Pilz w obszarze robotów kolaborujących.

W naszej ofercie pojawiło się już szkolenie z tego zakresu, ale mamy też coś zdecydowanie ciekawszego: firma Pilz opracowała narzędzie i metodologię prowadzenia pomiarów, które umożliwiają zmierzenie sił działających na operatora w trakcie jego kontaktu z robotem. Rozwiązanie jest o tyle ciekawe, że oprócz samego przyrządu, symulującego różne części ciała, bardzo ważną rolę odgrywa specjalna folia, z której wyniki pomiarów odczytujemy odpowiednim, przeznaczonym właśnie do niej skanerem 3D. Na tej podstawie jesteśmy w stanie potwierdzić, czy aplikacja rzeczywiście spełnia wymagania normy ISO/TS 15066 i czy jest bezpieczna. Nie słyszałem, żeby jakaś firma w Polsce oferowała tego typu pomiary dla aplikacji z robotami kolaborującymi. Dlatego nasza uwaga będzie w przyszłości kierowała się właśnie w tę stronę rynku. Wszystkie dostępne analizy rynkowe pokazują, że rynek robotów kolaborujących czeka bardzo dynamiczny wzrost, 5/2017

DARIUSZ KOWALSKI Dyrektor generalny i członek zarządu spółki Pilz Polska jest absolwentem Wydziału Elektrycznego Politechniki Gdańskiej. Karierę zawodową od początku związał z szeroko pojmowaną branżą automatyki.

Po ukończeniu studiów przez 12 lat zajmował się sprzedażą kompleksowych rozwiązań automatyzacyjnych w sektorze energetycznym i w branży chemicznej, pracując dla dużych, międzynarodowych korporacji. Zarządzał także sprzedażą oraz serwisem produktów automatyki. Na początku 2008 r. dołączył do firmy Pilz Polska, rozwijając ją z kilkuosobowej spółki handlowej w firmę z ponad 30-osobowym zespołem specjalistów, która poza oferowaniem produktów świadczy także kompleksowe usługi w zakresie oceny zgodności oraz modernizacji maszyn i linii produkcyjnych.

W wolnym czasie chętnie uprawia sport i słucha muzyki rockowej.

a my chcemy być jego częścią. Już teraz widzimy rosnące zainteresowanie naszych klientów tą tematyką.

Co postrzega Pan jako największe wyzwania dla firmy w najbliższej przyszłości?

Biorąc pod uwagę sytuację, jaką zastałem na początku stycznia 2008 r. po przyjściu do firmy Pilz Polska, czasami zastanawiam się, jak to możliwe, że 10 lat później uważam, iż przed nami dużo więcej wyzwań i dużo więcej do zrobienia niż wcześniej. Wiem, ile osiągnęliśmy jako firma, ale wiem też, że potencjał rynku jest o wiele większy i chcemy go wykorzystać.

W przyszłości w naszym portfolio będą pojawiały się kolejne produkty i usługi związane z bezpieczeństwem, ale to w zasadzie dzieje się nieustannie.

Ponadto do 2020 r. planujemy wejść w nowe obszary działania. Niektóre z rozważanych przez nas opcji są dość odległe od tego, co robimy obecnie, toteż z pewnością wpłynie to na naszą strategię działania i model biznesowy, w którym kluczowe będzie znalezienie zdrowej równowagi między naszą tradycyjną działalnością i rozwojem.

Jesteśmy coraz większą organizacją. Zaczynaliśmy od trzech osób, a teraz zatrudniamy już ponad 30 pracow-

ników i planujemy kolejne rekrutacje.

Dlatego coraz większą wagę przywiązujemy do budowania efektywnych procesów i wdrażania narzędzi, które będą wspierały nasze działania rynkowe. Plany wejścia w nowe obszary powodują, że jednym z ważniejszych elementów staje się też zarządzanie wiedzą i kompetencjami naszych pracowników. Wyzwań jest więc naprawdę sporo i trudno wskazać w tej chwili priorytety. Jeśli chodzi o nowe obszary biznesu, na razie mogę powiedzieć tylko tyle, że planujemy rozszerzenie zakresu naszej działalności. Opcji jest kilka i zapewne nie ze wszystkich możliwości, jakie da nam firma-matka, skorzystamy w Polsce, a przynajmniej nie od razu. O szczegółach strategii dyskutujemy na razie na poziomie grupy, natomiast lokalna implementacja tego, co ustalimy zajmie pewnie jeszcze dwa, trzy lata.

A jakie kluczowe cele stawia Pan przed spółką na najbliższe 5–10 lat?

To bardzo trudne pytanie. Pilz Polska 2007 i 2017 to dwie zupełnie inne firmy. Jestem więc przekonany, że Pilz Polska 2027 także będzie zupełnie inną firmą od tej, którą znamy teraz. Chcemy się rozwijać, oferować coraz lepsze i bardziej zaawansowane produkty, 21

ROZMOWA realizowaÄ&#x2021; coraz ciekawsze projekty i wchodziÄ&#x2021; w nowe obszary rynku.

NiezaleĹźnie od tego spodziewam siÄ&#x2122;, Ĺźe automatyzacja i bezpieczeĹ&#x201E;stwo bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; w dalszym ciÄ&#x2026;gu naszÄ&#x2026; kluczowÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, bo trudno rezygnowaÄ&#x2021; ze zdobytych doĹ&#x203A;wiadczeĹ&#x201E; i pozycji rynkowej w tym obszarze. Tak naprawdÄ&#x2122; jednak, zarĂłwno dla mnie, jak i dla wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;cicieli, najwaĹźniejsze jest to, abyĹ&#x203A;my osiÄ&#x2026;gali wzrost w kontrolowany sposĂłb, tak jak przez minione dziesiÄ&#x2122;Ä&#x2021; lat. Ponadto bardzo chciaĹ&#x201A;bym, by firma Pilz Polska pozostaĹ&#x201A;a przyjaznym miejscem do pracy, w ktĂłrym ludzie chcÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; przez lata.

Od poczÄ&#x2026;tku roku polska spĂłĹ&#x201A;ka odpowiada za strategiÄ&#x2122; nie tylko na rodzimym rynku. Jakie kraje jeszcze wchodzÄ&#x2026; w zakres kompetencji Pilz Polska?

DecyzjÄ&#x2026; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;cicieli od stycznia 2017 r. spĂłĹ&#x201A;ka Pilz Polska jest odpowiedzialna takĹźe za rozwĂłj biznesu na BiaĹ&#x201A;orusi i Ukrainie. Do tej pory firma nie byĹ&#x201A;a obecna w tych paĹ&#x201E;stwach, wiÄ&#x2122;c skala wyzwaĹ&#x201E; jest duĹźa. Tym bardziej, Ĺźe w obu krajach chcemy oferowaÄ&#x2021; produkty i usĹ&#x201A;ugi. Na razie koncentrujemy siÄ&#x2122; na zrozumieniu nowych rynkĂłw i analizie sytuacji formalno-prawnej. RozpoczÄ&#x2122;liĹ&#x203A;my takĹźe wstÄ&#x2122;pne poszukiwania partnerĂłw handlowych. Jako Pilz Polska odpowiadamy za trzy kraje, zaczynajÄ&#x2026; wiÄ&#x2122;c pojawiaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; w naszej dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci pewne róşnice kulturowe nie tylko w podejĹ&#x203A;ciu do bezpieczeĹ&#x201E;stwa, ale takĹźe do klientĂłw i musimy siÄ&#x2122; nauczyÄ&#x2021; tym zarzÄ&#x2026;dzaÄ&#x2021;.

Intensyfikujecie dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; szkoleniowÄ&#x2026;. SkÄ&#x2026;d taka decyzja i czy ta strategia bÄ&#x2122;dzie kontynuowana?

Jak juĹź wspomniaĹ&#x201A;em, widoczny jest znaczny postÄ&#x2122;p w budowaniu Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;ci, Ĺźe bezpieczeĹ&#x201E;stwo jest waĹźne, jednak nadal problemem jest poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie tej Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;ci z wiedzÄ&#x2026;. Dlatego szkolenia wydaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; nam naturalnym krokiem w rozwoju, zwĹ&#x201A;aszcza Ĺźe prowadzÄ&#x2026; je inĹźynierowie-praktycy, ktĂłrzy na co dzieĹ&#x201E; biorÄ&#x2026; udziaĹ&#x201A; w projektach zwiÄ&#x2026;zanych z ocenÄ&#x2026; zgodnoĹ&#x203A;ci maszyn i ich modernizacjach. Nasze szkolenia nie koĹ&#x201E;czÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wiÄ&#x2122;c na oglÄ&#x2026;daniu 22

prezentacji, lecz czÄ&#x2122;sto przeradzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w bardzo oĹźywionÄ&#x2026; dyskusjÄ&#x2122; o tym, jak interpretowaÄ&#x2021; dany zapis w normie, dlaczego wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie tak i jakie praktyczne wnioski z tego wynikajÄ&#x2026;.

Co wiÄ&#x2122;cej, bardzo zmodyfikowaliĹ&#x203A;my ofertÄ&#x2122; szkoleĹ&#x201E; i obecnie sÄ&#x2026; one pomyĹ&#x203A;lane w taki sposĂłb, by nasi klienci mogli na tej bazie planowaÄ&#x2021; rozwĂłj kariery swoich pracownikĂłw odpowiedzialnych za bezpieczeĹ&#x201E;stwo. Mamy zarĂłwno szkolenia obejmujÄ&#x2026;ce jedynie podstawowy zakres wiedzy, jak i bardzo zaawansowane, z ktĂłrych jedno koĹ&#x201E;czy siÄ&#x2122; egzaminem przeprowadzanym przez TUV, po ktĂłrego zdaniu uczestnik ma prawo do posĹ&#x201A;ugiwania siÄ&#x2122; tytuĹ&#x201A;em Certified Machinery Safety Expert. Wydaje siÄ&#x2122;, Ĺźe nasza nowa oferta zostaĹ&#x201A;a bardzo dobrze przyjÄ&#x2122;ta przez rynek, bo wzrost sprzedaĹźy szkoleĹ&#x201E;, jaki osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2122;liĹ&#x203A;my w ubiegĹ&#x201A;ym roku przeszedĹ&#x201A; moje najĹ&#x203A;mielsze oczekiwania. Dlatego nadal bÄ&#x2122;dziemy rozwijaÄ&#x2021; dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w tym obszarze â&#x20AC;&#x201C; przykĹ&#x201A;adem jest niedawno wprowadzone do naszej oferty szkolenie dotyczÄ&#x2026;ce bezpieczeĹ&#x201E;stwa w aplikacjach z robotami kolaborujÄ&#x2026;cymi.

Nierzadko zdarza siÄ&#x2122;, Ĺźe przy projektowaniu linii produkcyjnych, a zwĹ&#x201A;aszcza ich modernizowaniu, bagatelizowana jest analiza ryzyka. Czy takie podejĹ&#x203A;cie to powaĹźny bĹ&#x201A;Ä&#x2026;d?

KaĹźdy producent maszyny jest zobligowany do wykonania oceny ryzyka, w zwiÄ&#x2026;zku z czym naleĹźy zaĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021;, Ĺźe dla kaĹźdej maszyny taka ocena powstaĹ&#x201A;a. Jednak to, czy zrobiĹ&#x201A;a jÄ&#x2026; osoba kompetentna i jakie wnioski z tego wyciÄ&#x2026;gnÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a, to juĹź zupeĹ&#x201A;nie inna sprawa. Przy modernizacjach mamy nieco innÄ&#x2026; sytuacjÄ&#x2122;, poniewaĹź zwykle robiÄ&#x2026; to klienci albo firmy inĹźynierskie. Dla nich ocena ryzyka wykonana przez producenta nie jest zwykle dostÄ&#x2122;pna. CzÄ&#x2122;sto jednak nie zaprzÄ&#x2026;tajÄ&#x2026; sobie gĹ&#x201A;owy jej wykonaniem â&#x20AC;&#x201C; nawet w zakresie wprowadzanych przez nich zmian. A to moĹźe okazaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; kluczowe. Producent zaĹ&#x201A;oĹźyĹ&#x201A;, Ĺźe uĹźytkownik bÄ&#x2122;dzie uĹźywaĹ&#x201A; danej maszyny zgodnie z jej przeznaczeniem. Tymczasem kaĹźda modernizacja moĹźe teoretycznie powodowaÄ&#x2021;, Ĺźe parametry jej pracy

wyjdÄ&#x2026; poza zakres zaĹ&#x201A;oĹźony przez producenta i w efekcie pojawiÄ&#x2026; siÄ&#x2122; nowe zagroĹźenia. Dlatego z puntu widzenia firmy Pilz prawidĹ&#x201A;owo przeprowadzony proces oceny ryzyka jest najwaĹźniejszÄ&#x2026; kwestiÄ&#x2026;, jeĹ&#x203A;li chodzi o poprawne zabezpieczenie maszyny. JeĹ&#x203A;li nie znamy zagroĹźeĹ&#x201E;, skÄ&#x2026;d mamy wiedzieÄ&#x2021;, jaki ukĹ&#x201A;ad bezpieczeĹ&#x201E;stwa dobraÄ&#x2021;, jak ma byÄ&#x2021; on zaprojektowany, jakie majÄ&#x2026; byÄ&#x2021; komponenty i struktura ukĹ&#x201A;adu?

Ocena ryzyka zrealizowana przed wykonaniem maszyny umoĹźliwia dobĂłr optymalnego ukĹ&#x201A;adu bezpieczeĹ&#x201E;stwa, nie tylko w zakresie jego kosztĂłw, ale takĹźe jego wpĹ&#x201A;ywu na proces produkcyjny.

RoĹ&#x203A;nie liczba projektĂłw, szczegĂłlnie w sferze usĹ&#x201A;ug, ktĂłre firma Pilz Polska realizuje poza granicami naszego paĹ&#x201E;stwa, czÄ&#x2122;sto w bardzo egzotycznych krajach. Co o tym zdecydowaĹ&#x201A;o?

PowodĂłw, dla ktĂłrych realizujemy projekty miÄ&#x2122;dzynarodowe, jest kilka.

Firma Pilz dziaĹ&#x201A;a w skali globalnej, toteĹź coraz wiÄ&#x2122;cej duĹźych koncernĂłw zgĹ&#x201A;asza siÄ&#x2122; do nas w sprawie projektĂłw realizowanych na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie, takĹźe w krajach, w ktĂłrych nie mamy swoich przedstawicielstw. CzÄ&#x2122;sto wybĂłr pada na polskÄ&#x2026; spĂłĹ&#x201A;kÄ&#x2122;, poniewaĹź Pilz Polska ma bardzo dobrÄ&#x2026; reputacjÄ&#x2122; w grupie, a ponadto kompetencje naszych inĹźynierĂłw sÄ&#x2026; bardzo wysoko oceniane przez kolegĂłw z innych krajĂłw. Ja traktujÄ&#x2122; te projekty takĹźe jako element rozwoju zespoĹ&#x201A;u. DziÄ&#x2122;ki nim pracujemy dla najwiÄ&#x2122;kszych firm na Ĺ&#x203A;wiecie, dla ktĂłrych realizujemy zwykle bardzo duĹźe i bardzo skomplikowane projekty. W ich ramach nierzadko spieramy siÄ&#x2122; z najwiÄ&#x2122;kszymi producentami maszyn, bo kwestionujemy stosowane przez nich rozwiÄ&#x2026;zania. Nie ma lepszej szkoĹ&#x201A;y niĹź tego typu wyzwania. Projekty miÄ&#x2122;dzynarodowe dajÄ&#x2026; nam wiÄ&#x2122;c unikalnÄ&#x2026; wiedzÄ&#x2122; i doĹ&#x203A;wiadczenie, niedostÄ&#x2122;pne dla naszych konkurentĂłw, ktĂłre z powodzeniem wykorzystujemy w projektach realizowanych w kraju. ' )#

Urszula Chojnacka / "( K!

AUTOMATYKA

© 2017 SCHUNK GmbH & Co. KG

www.pl.schunk.com/robotaccessories

Przepust mediów Przepust obrotowy DDF 2

Łączenie Płyta adaptera

Modułowy system akcesoriów do robotów SCHUNK Ponad 1 200 modułów Akcesoria do robotów SCHUNK. Wyjatkowo szeroki zakres standardowych modułów do mechanicznego, pneumatycznego i elektrycznego połaczenia chwytaka i robota.

Dla kazdej branzy i dla kazdego zadania.

Wymiana System szybkiej wymiany, złożony z głowicy SWS i adaptera SWA

Kontrola Czujnik antykolizyjny i antyprzeciążeniowy OPR

Kompensacja Jednostka kompensacyjna TCU

Chwytanie PGN-plus 2-palczasty chwytak uniwersalny z prowadnicami wielozębnymi.

TEMAT NUMERU

Realizacja

zdalnego dostÄ&#x2122;pu serwisowego W przypadku systemu sterowania, ktĂłry po fazach testĂłw ) $ $ ) ). )

* ) * M: , 2 2.

N . ) )

$ .H 6 1

3 , ) $ 2 2$H 3 2 )NG 2 #$: $ )3 ) 2#$2. N 2 3# , 2

#666 * ) 2 ) * M ) , . )

, ) G 26 Marcin Zawisza

M

etodÄ&#x2122; realizacji zdalnego poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia moĹźna wybraÄ&#x2021; korzystajÄ&#x2026;c z szerokiego wachlarza rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; sprzÄ&#x2122;towych i programowych, ktĂłre mogÄ&#x2026; uczyniÄ&#x2021; tego typu zadanie prostszym i pomĂłc wybrnÄ&#x2026;Ä&#x2021; z wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci problemĂłw bez potrzeby odbywania podróşy na znaczne odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci. JeĹ&#x203A;li nie przygotowaliĹ&#x203A;my siÄ&#x2122; na tego typu ewentualnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wczeĹ&#x203A;niej, bÄ&#x2122;dziemy zmuszeni ratowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; jednÄ&#x2026; z najszybszych w realizacji (najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej jednak maĹ&#x201A;o wydajnych i niezbyt bezpiecznych) form serwisu na odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Pozbawimy siÄ&#x2122; tym samym komfortu wyboru.

Najpopularniejsze rodzaje poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; W sytuacji awaryjnej kaĹźdy z dostÄ&#x2122;pnych rodzajĂłw komunikacji nadaje siÄ&#x2122; do uzyskania zdalnego poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia. O ile jednak od strony serwisu mamy najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej doĹ&#x203A;Ä&#x2021; szeroki ich wybĂłr, o tyle od strony serwisowanego obiektu juĹź niekoniecznie. W pierwszej kolejnoĹ&#x203A;ci naleĹźy wiÄ&#x2122;c znaleĹşÄ&#x2021; optymalnie dopasowany do warunkĂłw technicznych i moĹźliwoĹ&#x203A;ci finansowych sposĂłb poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia (rys. 1).

Pomimo swojego wieku, ciÄ&#x2026;gle najbardziej rozbudowanÄ&#x2026; i powszechnie dostÄ&#x2122;pnÄ&#x2026; metodÄ&#x2026; komunikacji na Ĺ&#x203A;wiecie, obecnÄ&#x2026; nawet w najmniej cywilizowanych jego regionach jest publiczna komutowana sieÄ&#x2021; telefoniczna PSTN (ang. Public Switched Telephone Network). UmoĹźliwia ona wykonywanie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; wdzwanianych w technice analogowej, dziÄ&#x2122;ki usĹ&#x201A;udze POTS (ang. Plain Old Telephone Service) oraz cyfrowej ISDN (ang. Integrated Services Digital Network). Poza dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; ta24

kie rozwiÄ&#x2026;zanie jest stosunkowo proste i tanie w przygotowaniu (gĹ&#x201A;Ăłwnie dlatego, Ĺźe bazuje na istniejÄ&#x2026;cej infrastrukturze komunikacyjnej a wymagany jest jedynie odpowiedni modem i wolny numer). Na koszt takiego rozwiÄ&#x2026;zania skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej staĹ&#x201A;a opĹ&#x201A;ata abonamentowa i zmienne opĹ&#x201A;aty za poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia, zaleĹźne od czasu ich trwania, co (szczegĂłlnie w przypadku poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; miÄ&#x2122;dzynarodowych) moĹźe oznaczaÄ&#x2021; spore rachunki. PoĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia komutowane oferujÄ&#x2026; stosunkowo niskÄ&#x2026;, jak na dzisiejsze warunki przepustowoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

W przypadku Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cza analogowego jest to teoretycznie 56 kb/s, natomiast ISDN w podstawowym trybie BRI (ang. Basic Rate Interface) oferuje 128 kb/s. Jedynie ISDN w trybie poszerzonym PRI (ang. Primary Rate Interface), wykorzystywanym w przypadku duĹźych firm oferuje (w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od kraju) do 2 Mb/s. MoĹźna wiÄ&#x2122;c przyjÄ&#x2026;Ä&#x2021;, Ĺźe tego typu poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia w wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci nadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do sporadycznych prac serwisowych, niewymagajÄ&#x2026;cych przesyĹ&#x201A;ania duĹźych iloĹ&#x203A;ci danych.

SzybszÄ&#x2026; i gwarantujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; przewidywalne koszty alternatywÄ&#x2026; jest szerokopasmowy dostÄ&#x2122;p do Internetu z wykorzystaniem cyfrowej linii abonenckiej DSL (ang. Digital Subscriber Line). PoĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie tego typu wymaga co prawda odpowiednio przystosowanej centrali oraz specjalnego modemu (fot. 1), ale w zamian gwarantuje ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y dostÄ&#x2122;p o przepustowoĹ&#x203A;ci wyĹźszej niĹź w przypadku poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; komutowanych. Technologia DSL rozwija siÄ&#x2122; bardzo dynamicznie i powstaĹ&#x201A;o juĹź wiele jej wariantĂłw. Z grubsza dzielÄ&#x2026; siÄ&#x2122; one na linie symetryczne SDSL (ang. Symmetric DSL), gdzie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci odbieraAUTOMATYKA

TEMAT NUMERU nia i wysyĹ&#x201A;ania danych sÄ&#x2026; rĂłwne oraz asymetryczne ADSL (ang. Asymmetric DSL), w ktĂłrych prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pobierania jest wyĹźsza. PrÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci odbierania i wysyĹ&#x201A;ania w przypadku ADSL siÄ&#x2122;gajÄ&#x2026; odpowiednio 15 Mb/s i 640 kb/s, ale powszechnie dostÄ&#x2122;pny standard VDSL (ang. Very high speed DSL) oferuje juĹź odpowiednio 52 Mb/s i 16 Mb/s. Z kolei jego modyfikacja VDSL2 pozwala w teorii, na krĂłtkich odcinkach osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; nawet do 250 Mb/s i 100 Mb/s.

W wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci wspĂłĹ&#x201A;czesnych obiektĂłw przemysĹ&#x201A;owych dostÄ&#x2122;p do Inter-

MĂłwiÄ&#x2026;c o metodach komunikacji nie moĹźna nie wspomnieÄ&#x2021;, choÄ&#x2021;by w formie ciekawostki, o technologii PLC (ang. Power Line Communication). Termin ten okreĹ&#x203A;la zbiĂłr metod transmisji danych z wykorzystaniem infrastruktury energetycznej jako medium. PrzesyĹ&#x201A;anie informacji razem z zasilaniem ma wiele zalet, jak choÄ&#x2021;by fakt powszechnej dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci sieci energetycznych, przez co implementacja PLC nie wymaga dodatkowego okablowania. Informacja transmitowana tym sposobem mogĹ&#x201A;aby teoretycznie

4 6 1&K& #

â&#x20AC;&#x201A;ABY UNIKNÄ&#x201E;Ä&#x2020; ZAKĹ Ă&#x201C;CEĹ&#x192; OD CORAZ WIÄ&#x2DC;KSZEJ LICZBY URZÄ&#x201E;DZEĹ&#x192;, PRACUJÄ&#x201E;CYCH W PAĹ&#x161;MIE 2,4 GHZ, WARTO ROZWAĹťYÄ&#x2020; PRZEJĹ&#x161;CIE NA 5 GHZ. netu moĹźe zostaÄ&#x2021; zrealizowany za poĹ&#x203A;rednictwem lokalnej sieci LAN (opartej na specyfikacji Ethernet IEEE 802.3) lub w wersji bezprzewodowej WLAN (opartej na specyfikacji IEEE 802.11). Tego typu rozwiÄ&#x2026;zanie daje najwiÄ&#x2122;ksze szanse na stabilne i wydajne poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie, a jeĹ&#x203A;li posiadamy juĹź w swojej sieci urzÄ&#x2026;dzenia zarzÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026;ce ruchem z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; routingu, nie wymaga dodatkowych nakĹ&#x201A;adĂłw na sprzÄ&#x2122;t.

Trzeba jednak pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;, Ĺźe podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie do sieci klienta elementĂłw, bÄ&#x2026;dĹş caĹ&#x201A;ej sieci obiektowej wymaga zgody a czÄ&#x2122;sto rĂłwnieĹź pomocy dziaĹ&#x201A;u IT (potrzebne bÄ&#x2122;dzie doprowadzenie medium, przydzielenie adresĂłw IP a czasami rĂłwnieĹź modyfikacja ustawieĹ&#x201E; zapĂłr sieciowych). OgĂłlna wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia bÄ&#x2122;dzie zaleĹźna od wielu czynnikĂłw, m.in. od sposobu poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z sieciÄ&#x2026; lokalnÄ&#x2026; i dalej sieci lokalnej z Internetem. W przypadku poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; WLAN warto zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122; na moĹźliwoĹ&#x203A;ci lokalnego punktu dostÄ&#x2122;powego i optymalnie dopasowaÄ&#x2021; do nich router Wi-Fi. Nowoczesne rozwiÄ&#x2026;zania, zapewniajÄ&#x2026;ce wysokÄ&#x2026; przepustowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; powinny obsĹ&#x201A;ugiwaÄ&#x2021; sieci bezprzewodowe pracujÄ&#x2026;ce w standardzie 802.11n lub 802.11ac. Aby uniknÄ&#x2026;Ä&#x2021; zakĹ&#x201A;ĂłceĹ&#x201E; od coraz wiÄ&#x2122;kszej liczby urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, pracujÄ&#x2026;cych w paĹ&#x203A;mie 2,4 GHz, warto rozwaĹźyÄ&#x2021; przejĹ&#x203A;cie na 5 GHz. 5/2017

dotrzeÄ&#x2021; do kaĹźdego, zasilanego energiÄ&#x2026; elektrycznÄ&#x2026; zakÄ&#x2026;tka Ĺ&#x203A;wiata, gdyby nie szereg wad zwiÄ&#x2026;zanych z wykorzystywanym medium komunikacyjnym. Sieci energetyczne w okresie powstawania nie byĹ&#x201A;y przeznaczone do przesyĹ&#x201A;ania informacji i nie sÄ&#x2026; do tego zadania zbyt dobrze przystosowane. Elementy poĹ&#x203A;redniczÄ&#x2026;ce, takie jak transformatory czy zabezpieczenia stanowiÄ&#x2026; istotnÄ&#x2026; przeszkodÄ&#x2122; dla sygnaĹ&#x201A;Ăłw wysokiej czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci. Przewody elektryczne rzadko sÄ&#x2026; ekranowane, co powoduje, Ĺźe sygnaĹ&#x201A; PLC jest zakĹ&#x201A;Ăłcany i sam stanowi ĹşrĂłdĹ&#x201A;o silnych zakĹ&#x201A;ĂłceĹ&#x201E; (przewody zachowujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; jak antena radiowa).

PracujÄ&#x2026;ce odbiorniki o nieregularnej charakterystyce, takie jak elektronarzÄ&#x2122;-

dzia a nawet zwykĹ&#x201A;y odkurzacz mogÄ&#x2026; utrudniaÄ&#x2021; przesyĹ&#x201A; informacji. Kolejny problem to kwestia poufnoĹ&#x203A;ci danych.

Brak ekranowania i odizolowania sieci elektrycznej w obrÄ&#x2122;bie budynkĂłw powoduje, Ĺźe mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; one Ĺ&#x201A;atwo przechwycone przez osoby postronne.

Zapobiec temu moĹźe jedynie wyposaĹźenie adapterĂłw PLC we wbudowane mechanizmy szyfrujÄ&#x2026;ce. To wszystko sprawia, Ĺźe w praktyce zastosowanie technologii PLC jest ograniczone w wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci przypadkĂłw do lokalnych linii niskiego napiÄ&#x2122;cia. Adaptery PLC wykorzystywane sÄ&#x2026; w domach, mieszkaniach czy biurach, gdzie utrudnione jest z róşnych przyczyn zastosowanie klasycznego okablowania Ethernet lub sieci Wi-Fi. WiÄ&#x2122;ksze odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci oznaczajÄ&#x2026; z reguĹ&#x201A;y duĹźo niĹźsze transfery, wystarczajÄ&#x2026;ce jednak do wykorzystania PLC jako elementu infrastruktury inteligentnych sieci elektroenergetycznych w systemach klasy AMM/AMI (ang. Automated Meter Management/Advanced Metering Infrastructure). UmoĹźliwia to dostawcom energii zdalny odczyt licznikĂłw albo zmianÄ&#x2122; ich konfiguracji.

JeĹ&#x203A;li dostÄ&#x2122;p przewodowy jest niemoĹźliwy albo nieuzasadniony ekonomicznie, moĹźna zastÄ&#x2026;piÄ&#x2021; go poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniem z wykorzystaniem sieci komĂłrkowej. Technologia ta jest chyba jednÄ&#x2026; z najszybciej rozwijanych metod komunikacji a jej zasiÄ&#x2122;g nieustannie siÄ&#x2122; powiÄ&#x2122;ksza. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci jednak, od miejsca instalacji modem komĂłrkowy moĹźe mieÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;p do róşnych jej typĂłw. Najstarsze sieci GSM, oferujÄ&#x2026;ce transmisjÄ&#x2122; danych naleĹźÄ&#x2026; do drugiej generacji (2G). PoczÄ&#x2026;tkowo

Fot. 1. ) #3 # #3 & 1 O)

2Q ) # # &R O) , 2Q S #3 1&K& #

25

TEMAT NUMERU

Rys. 1. -3* ) 2 , . ) I 3 )3 3 ) N,$

udostÄ&#x2122;pniaĹ&#x201A;y one jedynie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia komutowane CSD (ang. Circuit Switched Data) oferujÄ&#x2026;ce maksymalnÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 9,6 kb/s a w kolejnej, szybszej wersji HSCSD (ang. High Speed CSD) â&#x20AC;&#x201C; 57,6 kb/s. OczywiĹ&#x203A;cie, tak jak w przypadku wdzwanianych poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; telefonicznych, poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia komutowane GSM byĹ&#x201A;y rozliczane za czas ich trwania, niezaleĹźnie od iloĹ&#x203A;ci danych.

Rewolucyjnym rozwiÄ&#x2026;zaniem okazaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; transmisja pakietowa GPRS (ang.

General Packet Radio Service), ktĂłra mimo niewiele wiÄ&#x2122;kszej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci umoĹźliwiaĹ&#x201A;a rozliczanie za faktycznÄ&#x2026; iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; przesĹ&#x201A;anych danych. Jej wspĂłĹ&#x201A;czesnym rozwiniÄ&#x2122;ciem jest standard EDGE (ang. Enhanced Data rates for GSM Evolution) oferujÄ&#x2026;cy kilkukrotnie wiÄ&#x2122;ksze szybkoĹ&#x203A;ci. Dla podkreĹ&#x203A;lenia tych róşnic, sieci komĂłrkowe wykorzystujÄ&#x2026;ce technologie GPRS/EDGE okreĹ&#x203A;lane sÄ&#x2026; czasami sieciami 2,5G. Kolejnym przeĹ&#x201A;omem byĹ&#x201A;o wdroĹźenie telefonii komĂłrkowej trzeciej generacji (3G), opartej na standardzie UMTS (ang.

NAZWA PPTP

ZABEZPIECZENIA MPPE PAP, CHAP, MS-CHAP, EAP

L2TP/IPsec

IPsec

SSTP

SSL/TLS

OpenVPN

SSL/TLS (OpenSSL)

Universal Mobile Telecommunications System). Sieci budowane na jego bazie umoĹźliwiajÄ&#x2026;, przy wykorzystaniu technologii HSPA+ (ang. High Speed Packet Access), odbieranie i wysyĹ&#x201A;anie danych z prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciami teoretycznymi odpowiednio 21,6 Mb/s i 5,76 Mb/s. Najszybsze dostÄ&#x2122;pne obecnie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia komĂłrkowe realizowane sÄ&#x2026; w oparciu o standard LTE (ang. Long Term Evolution), zaliczany juĹź do czwartej generacji i pozwalajÄ&#x2026; w teorii osiÄ&#x2026;gaÄ&#x2021; nawet 10-krotnie wiÄ&#x2122;ksze transfery. OczywiĹ&#x203A;cie rzeczywista jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; komĂłrkowych zaleĹźy od wielu czynnikĂłw, takich jak odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; od przekaĹşnika, uksztaĹ&#x201A;towanie terenu czy chwilowe obciÄ&#x2026;Ĺźenie sieci, jednak juĹź poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie z wykorzystaniem GPRS/EDGE moĹźe stanowiÄ&#x2021; konkurencjÄ&#x2122; dla modemu analogowego.

Metody dostÄ&#x2122;pu do zdalnego systemu WykorzystujÄ&#x2026;c opisane wczeĹ&#x203A;niej rodzaje poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E;, moĹźemy uzyskaÄ&#x2021;

ZALETY â&#x20AC;&#x201C; dostÄ&#x2122;pna dla wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci platform, wbudowana w MS Windows â&#x20AC;&#x201C; szybka (nie wymaga mocy komputera) â&#x20AC;&#x201C; bardzo prosta w konfiguracji â&#x20AC;&#x201C; wysoki poziom bezpieczeĹ&#x201E;stwa (z zastrzeĹźeniami) â&#x20AC;&#x201C; dostÄ&#x2122;pna dla wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci platform â&#x20AC;&#x201C; prosta w konfiguracji â&#x20AC;&#x201C; bardzo wysoki poziom bezpieczeĹ&#x201E;stwa â&#x20AC;&#x201C; wbudowana w Windows (dobre wsparcie ze strony Microsoft) â&#x20AC;&#x201C; dobrze radzi sobie z firewallâ&#x20AC;&#x2122;ami â&#x20AC;&#x201C; bardzo wysoki poziom bezpieczeĹ&#x201E;stwa â&#x20AC;&#x201C; oprogramowanie open source â&#x20AC;&#x201C; wysoce konfigurowalna (w tym algorytmy szyfrowania) â&#x20AC;&#x201C; dobrze radzi sobie z firewallâ&#x20AC;&#x2122;ami

dostÄ&#x2122;p do zdalnego systemu sterowania na kilka sposobĂłw. Najprostszym i czÄ&#x2122;sto pierwszym branym pod uwagÄ&#x2122; rozwiÄ&#x2026;zaniem, jest bezpoĹ&#x203A;rednie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki z infrastrukturÄ&#x2026; komunikacyjnÄ&#x2026;. Wymaga ono jedynie przydzielenia adresu IP, w przypadku poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia Ethernet lub numeru telefonu, w przypadku poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; wdzwanianych. JeĹ&#x203A;li urzÄ&#x2026;dzenie jest oddzielone zaporÄ&#x2026; ogniowÄ&#x2026; strzegÄ&#x2026;cÄ&#x2026; sieci LAN klienta, moĹźe byÄ&#x2021; konieczne dodatkowo skonfigurowanie odpowiedniego przekierowania portĂłw.

Poza prostotÄ&#x2026;, taki sposĂłb komunikacji wolny jest od dodatkowych narzutĂłw czasowych generowanych przez urzÄ&#x2026;dzenia poĹ&#x203A;redniczÄ&#x2026;ce, ciÄ&#x2122;Ĺźko jednak mĂłwiÄ&#x2021; o bezpieczeĹ&#x201E;stwie. PewnÄ&#x2026; jego namiastkÄ&#x2122; zapewniÄ&#x2021; moĹźe co najwyĹźej zabezpieczenie dostÄ&#x2122;pu do urzÄ&#x2026;dzenia za pomocÄ&#x2026; hasĹ&#x201A;a (o ile jest taka moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021;), egzotyka stosowanych protokoĹ&#x201A;Ăłw czy sporadyczny charakter samego poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia.

InnÄ&#x2026;, rĂłwnie czÄ&#x2122;sto spotykanÄ&#x2026; (gdy WADY â&#x20AC;&#x201C; przestarzaĹ&#x201A;a â&#x20AC;&#x201C; niski poziom bezpieczeĹ&#x201E;stwa (dot. implementacji Microsoft) â&#x20AC;&#x201C; wolniejsza od OpenVPN â&#x20AC;&#x201C; restrykcyjne reguĹ&#x201A;y firewall mogÄ&#x2026; powodowaÄ&#x2021; problemy â&#x20AC;&#x201C; wĹ&#x201A;asnoĹ&#x203A;ciowe rozwiÄ&#x2026;zanie Microsoft â&#x20AC;&#x201C; sĹ&#x201A;abe wsparcie dla systemĂłw innych niĹź MS Windows â&#x20AC;&#x201C; wymaga dodatkowego oprogramowania â&#x20AC;&#x201C; wymaga czasochĹ&#x201A;onnej konfiguracji â&#x20AC;&#x201C; sĹ&#x201A;absze wsparcie dla urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; mobilnych

Tab. 1.

3 3 3* 3 #, # 2 T 1

26

AUTOMATYKA

5/2017

pracy od zastosowanego łącza, większość implementacji VNC nie zapewnia jednak takiego bezpieczeństwa jak TeamViewer. Zaletą może być prędkość, ponieważ unikamy pośrednika (serwera pośredniczącego między klientami).

Bezpieczną i wygodną metodą połączenia ze zdalnym systemem za pomocą publicznych łączy jest tunelowanie z wykorzystaniem wirtualnej sieci prywatnej VPN (ang. Virtual Private Network). Umożliwia ono zagnieżdżanie pakietów (warstwy sieciowej) lub ramek (warstwy łącza) i jest stosowane w połączeniu z mechanizmami do szyfrowania i autoryzacji. Tunelowanie VPN jest obecnie powszechnie wykorzystywaną techniką i może być realizowane jako połączenie komputera z siecią (np. aby umożliwić dostęp pracowników do sieci firmowej) lub całej sieci z inną siecią (np. do połączenia odległych placówek firmy). W przypadku zdalnego serwisu bardziej przydatny wydaje się ten pierwszy wariant. Przykładową realizację takiego połączenia pokazano na rys. 2.

Dostępnych jest wiele implementacji VPN, z których każda oprócz zalet ma również mniejsze lub większe wady (tab. 1), o których warto wiedzieć.

Przestarzałym, ale ciągle obecnym w urządzeniach (po części ze względu na wsteczną zgodność) rozwiązaniem jest PPTP (ang. Point to Point Tunneling Protocol). Najbardziej popularny wariant autorstwa firmy Microsoft, wbudowany jest w systemy operacyjne tej firmy, ale dostępne są również implementacje na inne systemy operacyjne.

Rozwiązanie oparte jest na enkapsulacji pakietów PPP (ang. Point-to-Point Protocol) z użyciem protokołu GRE (ang. Generic Routing Encapsulation).

Do kontroli połączenia tunelowego wykorzystywany jest natomiast protokół TCP. PPTP nie realizuje szyfrowania ani uwierzytelniania, Microsoft zastosował więc swoje protokoły MPPE (ang.

Microsoft Point-to-Point Encryption) i MS-CHAP (ang. Microsoft Challenge Handshake Authentication Protocol).

Okazało się to niezbyt udanym rozwiązaniem, w którym co rusz wykrywano nowe luki. Obecnie, mimo kolejnych prób zwiększenia bezpieczeństwa, takich jak użycie nowoczesnego pro-

R E K L A M A

trzeba improwizować) praktyką jest wykorzystanie tzw. zdalnego programatora. Polega ona na połączeniu się przez Internet z komputerem podłączonym bezpośrednio do systemu sterowania.

Musi on być oczywiście wyposażony w niezbędne oprogramowanie inżynierskie i interfejsy sprzętowe oraz narzędzia w rodzaju TeamViewer’a albo serwera VNC. Wszystko to wymaga pewnego zaangażowania ze strony klienta (w tym udostępnienia sprzętu i czasu personelu) i jest rozwiązaniem raczej prowizorycznym, ma jednak pewne zalety. Oprogramowanie typu TeamViewer rozpoczynając działanie, komunikuje się z zewnętrznym serwerem, który identyfikuje klientów za pomocą unikalnych identyfikatorów (nadawane są one dla danego komputera podczas instalacji oprogramowania). Upraszcza to znacząco konfigurację, ponieważ do połączenia ze zdalnym komputerem wystarczy jedynie znajomość jego identyfikatora.

Po zestawieniu połączenia, może ono być kontynuowane za pośrednictwem serwera lub jeżeli to możliwe – bezpośrednio między komputerami. Oprogramowanie wykorzystuje powszechnie dostępne porty, a każdy klient sam inicjuje połączenie z serwerem, przez co jest ono możliwe nawet przez restrykcyjnie skonfigurowane zapory sieciowe. Do zabezpieczenia połączenia TeamViewer wykorzystuje algorytm wymiany kluczy RSA i kryptograficzny AES (ang. Advanced Encryption Standard). Wady tego rozwiązania to (poza wymaganym zaangażowaniem czasu i sprzętu strony „zdalnej”) duże obciążenie łącza transmisją obrazu (co przekłada się na wysokie koszty w przypadku transmisji pakietowej) a do tego mało komfortowa praca przy słabszym łączu (odświeżanie obrazu z opóźnieniem i długi czas oczekiwania na reakcję). Alternatywą dla TeamViewer’a może być połączenie z użyciem VNC (ang. Virtual Network Computing). Główną różnicą jest charakter połączenia (klient-serwer bez udziału strony trzeciej). Wymagana jest znajomość i publiczna dostępność adresu serwera (lub odpowiednie przekierowanie na zaporze sieciowej).

Charakter samej transmisji (przesyłanie obrazu) również uzależnia komfort

TEMAT NUMERU

Rys. 2. )3 S $ 2 ) N,$ ) $H3 # T 1

tokoĹ&#x201A;u EAP (ang. Extensible Authentication Protocol) i zalet tego rozwiÄ&#x2026;zania, takich jak prostota konfiguracji w systemach Windows oraz niewielkie wymagania dotyczÄ&#x2026;ce mocy obliczeniowej, wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ekspertĂłw odradza uĹźywanie PPTP. RozwiniÄ&#x2122;ciem PPTP, bazujÄ&#x2026;cym na protokole L2F (ang. Layer 2 Forwarding) firmy CISCO jest L2TP (ang. Layer 2 Tunnel Protocol). PoniewaĹź nie zawiera on w swojej specyfikacji wĹ&#x201A;asnych mechanizmĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa, wykorzystuje najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej IPsec (ang. Internet Protocol Security), tworzÄ&#x2026;c kombinacjÄ&#x2122; okreĹ&#x203A;lanÄ&#x2026; jako L2TP/IPsec. IPsec jest, jak na to wskazuje nazwa, zbiorem protokoĹ&#x201A;Ăłw sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cych realizacji bezpiecznych poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; opartych na protokole IP i zawiera miÄ&#x2122;dzy innymi mechanizmy uwierzytelniania i szyfrowania danych.

Tunel oparty na L2TP/IPsec jest rozwiÄ&#x2026;zaniem bezpiecznym (choÄ&#x2021; pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; pewne zastrzeĹźenia dotyczÄ&#x2026;ce jego przejrzystoĹ&#x203A;ci), dostÄ&#x2122;pnym dla wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci platform (czÄ&#x2122;sto jako wbudowane) i niezbyt wymagajÄ&#x2026;cym w konfiguracji.

Jego gĹ&#x201A;Ăłwne wady to wykorzystywa28

nie nietypowych portĂłw, ktĂłre mogÄ&#x2026; powodowaÄ&#x2021; problemy w przypadku restrykcyjnych zapĂłr ogniowych oraz mniejsza (od konkurencyjnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;) wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Dwa kolejne rozwiÄ&#x2026;zania bazujÄ&#x2026; w kwestii bezpieczeĹ&#x201E;stwa na narzÄ&#x2122;dziach oferowanych przez pakiet TLS/ SSL (ang. Transport Layer Security / Secure Sockets Layer). Pierwsze z nich to SSTP (ang. Secure Socket Tunneling Protocol), kolejne wĹ&#x201A;asnoĹ&#x203A;ciowe rozwiÄ&#x2026;zanie Microsoftu. Jak moĹźna siÄ&#x2122; domyĹ&#x203A;leÄ&#x2021; jest ono wbudowane we wszystkie nowe wersje systemu Windows, gorzej wyglÄ&#x2026;da natomiast wsparcie (a raczej jego brak) w innych systemach operacyjnych. Zastosowanie SSTP gwarantuje wysoki poziom bezpieczeĹ&#x201E;stwa, prostotÄ&#x2122; konfiguracji i brak problemĂłw z pokonywaniem zapĂłr ogniowych.

OtwartÄ&#x2026; alternatywÄ&#x2026;, dostÄ&#x2122;pnÄ&#x2026; dla szerokiego spektrum systemĂłw operacyjnych (w tym dystrybucji Linuxa dla systemĂłw wbudowanych) jest OpenVPN. W odróşnieniu od poprzednich implementacji nie jest to protokĂłĹ&#x201A;, ale

raczej zbiĂłr oprogramowania, ktĂłre tworzy tunel wykorzystujÄ&#x2026;c do zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa bibliotekÄ&#x2122; OpenSSL (otwartÄ&#x2026; implementacjÄ&#x2122; protokoĹ&#x201A;Ăłw TLS/SSL). OpenVPN jest rozwiÄ&#x2026;zaniem zapewniajÄ&#x2026;cym bardzo wysoki poziom bezpieczeĹ&#x201E;stwa takĹźe dlatego, Ĺźe jego kod jest publicznie dostÄ&#x2122;pny, w odróşnieniu od oprogramowania wĹ&#x201A;asnoĹ&#x203A;ciowego, w przypadku ktĂłrego musimy zaufaÄ&#x2021; dobrym intencjÄ&#x2026; producenta. WpĹ&#x201A;yw dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci kodĂłw ĹşrĂłdĹ&#x201A;owych na bezpieczeĹ&#x201E;stwo i jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oprogramowania jest bardzo szerokim zagadnieniem, wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; specjalistĂłw jest jednak zgodna, co do wyĹźszoĹ&#x203A;ci rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; typu open-source. Dla uĹźytkownika koĹ&#x201E;cowego najistotniejszy jest fakt, Ĺźe analiza kodu przez spoĹ&#x201A;ecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przyspiesza znacznie wykrycie i co za tym idzie rĂłwnieĹź eliminacjÄ&#x2122; luk i uniemoĹźliwia ukrycie w nim dodatkowych funkcji. ZaletÄ&#x2026; OpenVPN sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź jego zaawansowane moĹźliwoĹ&#x203A;ci i elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, z ktĂłrymi to cechami wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; jednak rĂłwnieĹź wada, bo oprogramowanie to moĹźe wymagaÄ&#x2021; bardziej drobiazgowej konfiguracji. WyAUTOMATYKA

TEMAT NUMERU korzystanie przez OpenVPN protokoĹ&#x201A;Ăłw TLS/SSL podobnie, jak w przypadku SSTP gwarantuje bezproblemowe pokonywanie zapĂłr ogniowych. Szereg zalet i otwarty kod sprawiĹ&#x201A;, Ĺźe OpenVPN jest czÄ&#x2122;sto wykorzystywany do tworzenia poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; tunelowych pojedynczego komputera ze zdalnÄ&#x2026; sieciÄ&#x2026;.

OczywiĹ&#x203A;cie moĹźna sobie wyobraziÄ&#x2021; takĹźe zdalny dostÄ&#x2122;p zrealizowany przez poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie tunelem dwĂłch (lub wiÄ&#x2122;cej) sieci. Serwisant w jednej z nich mĂłgĹ&#x201A;by wtedy nawiÄ&#x2026;zaÄ&#x2021; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie z systemem w drugiej. W takim przypadku lepiej sprawdzi siÄ&#x2122; VPN bazujÄ&#x2026;cy na protokoĹ&#x201A;ach niĹźszych warstw, takich jak IPsec. Nic ma rĂłwnieĹź przeszkĂłd w realizacji poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia tunelowego w ramach jednej sieci lokalnej. UmoĹźliwia to bezpieczny dostÄ&#x2122;p do ukĹ&#x201A;adu sterowania odseparowanego dedykowanÄ&#x2026; zaporÄ&#x2026; ogniowÄ&#x2026; (szerzej ta koncepcja zostaĹ&#x201A;a omĂłwiona w artykule â&#x20AC;&#x17E;Ewolucja sieci przemysĹ&#x201A;owych a ich bezpieczeĹ&#x201E;stwoâ&#x20AC;?, ktĂłry ukazaĹ&#x201A; siÄ&#x2122; w numerze 11/2016 miesiÄ&#x2122;cznika AUTOMATYKA).

Tunele mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zagnieĹźdĹźone, czyli tworzone jeden wewnÄ&#x2026;trz drugiego.

Z takÄ&#x2026; sytuacjÄ&#x2026; mamy do czynienia np., kiedy wewnÄ&#x2026;trz tunelu Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cego dwie placĂłwki korporacji (a wiÄ&#x2122;c dwie odseparowane Internetem sieci) tworzymy tunel Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cy system sterowania w jednej z nich z serwisantem w drugiej.

AlternatywÄ&#x2026; dla rÄ&#x2122;cznej konfiguracji poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia tunelowego sÄ&#x2026; gotowe rozwiÄ&#x2026;zania Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;ce usĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; i sprzÄ&#x2122;t. UsĹ&#x201A;ugÄ&#x2026; jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z dedykowanym serwerem, ktĂłry peĹ&#x201A;ni funkcjÄ&#x2122; poĹ&#x203A;rednika, co ma szereg zalet. Router VPN skonfigurowany w trybie klienta VPN inicjuje poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie, wiÄ&#x2122;c nie ma potrzeby udostÄ&#x2122;pniania publicznie jego

Rys. 3. $ ). ) 5

R'

adresu ani Ĺźadnych dodatkowych zmian w ustawieniach zapory sieciowej w miejscu jego instalacji. UsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; udostÄ&#x2122;pnia wielu znanych producentĂłw, takich jak ASEM (Ubiquity), ESA (CREW Everyware), eWON (Talk2M), INSYS (Connectivity Service) czy Siemens (SINEMA Remote Connect).

Planowanie zamiast improwizacji Jak wspomniano na poczÄ&#x2026;tku, istnieje wiele sposobĂłw na uproszczenie zdalnego serwisu, komfort ich wyboru bÄ&#x2122;dziemy mieli jednak, jeĹ&#x203A;li zadbamy o to odpowiednio wczeĹ&#x203A;niej. Tak naprawdÄ&#x2122; juĹź na etapie projektowania systemu naleĹźy uwzglÄ&#x2122;dniÄ&#x2021; pewne Ĺ&#x203A;rodki techniczne, ktĂłre nie sÄ&#x2026; co prawda niezbÄ&#x2122;dne do jego funkcjonowania, ale mogÄ&#x2026; znaczÄ&#x2026;co poprawiÄ&#x2021; warunki

jego późniejszego serwisowania.

ZasadniczÄ&#x2026; kwestiÄ&#x2026; jest wybĂłr elementĂłw, do ktĂłrych potrzebujemy zdalnego dostÄ&#x2122;pu. Powinien byÄ&#x2021; to wybĂłr przemyĹ&#x203A;lany, poniewaĹź bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; od niego zaleĹźaĹ&#x201A;y dodatkowe urzÄ&#x2026;dzenia, w ktĂłre trzeba bÄ&#x2122;dzie zainwestowaÄ&#x2021; oraz zakres modyfikacji systemu sterowania. Oczywistym kandydatem sÄ&#x2026; centralne urzÄ&#x2026;dzenia sterujÄ&#x2026;ce, takie jak sterowniki PLC, PAC czy komputery przemysĹ&#x201A;owe, ale przydatnym moĹźe okazaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź dostÄ&#x2122;p do systemĂłw napÄ&#x2122;dowych (serwonapÄ&#x2122;dĂłw i falownikĂłw), paneli operatorskich a nawet moduĹ&#x201A;Ăłw rozproszonych.

UmoĹźliwi to bezpoĹ&#x203A;redniÄ&#x2026; diagnostykÄ&#x2122; (np. przez interfejs HTTP), ktĂłrÄ&#x2026; coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej udostÄ&#x2122;pniajÄ&#x2026; w ramach koncepcji IoT nawet te mniej skomplikowane elementy automatyki przemysĹ&#x201A;owej.

WiedzÄ&#x2026;c, ktĂłre z elementĂłw syste-

ADRES SIECI

MASKA/BITOWO

ADRES ROZGĹ OSZENIOWY

DOSTÄ&#x2DC;PNE ADRESY (CAĹ KOWITA LICZBA)

192.168.0.0

255.255.0.0 /16

192.168.255.255

192.168.0.1Â â&#x20AC;&#x201C; 192.168.255.254 (65.536)

172.16.0.0

255.240.0.0 /12

172.31.255.255

172.16.0.1Â â&#x20AC;&#x201C; 172.31.255.254 (1.048.576)

10.0.0.0

255.0.0.0 /8

10.255.255.255

10.0.0.1Â â&#x20AC;&#x201C; 10.255.255.254 (16.777.216)

PRZYKĹ ADOWE PODSIECI 192.168.0.0Â /24 192.168.1.0Â /24 â&#x20AC;Ś 192.168.255.0Â /24 172.16.0.0Â /16 172.17.0.0Â /16 â&#x20AC;Ś 172.31.0.0Â /16 10.0.0.0Â /16 10.1.0.0Â /16 â&#x20AC;Ś 10.255.0.0Â /16

Tab. 2. $

$H3 $ , 3

5/2017

29

TEMAT NUMERU mu sterowania powinny byÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;pne zdalnie, moĹźemy dokonaÄ&#x2021; optymalizacji podczas ich doboru, co moĹźe przyczyniÄ&#x2021; siÄ&#x2122; do uproszczenia konfiguracji i zmniejszenia kosztĂłw. Na przykĹ&#x201A;ad wybierajÄ&#x2026;c rozwiÄ&#x2026;zania z portem Ethernet, warto sprawdziÄ&#x2021; jak wyglÄ&#x2026;da szczegĂłĹ&#x201A;owa konfiguracja poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia.

Jak siÄ&#x2122; okazuje moĹźna natknÄ&#x2026;Ä&#x2021; siÄ&#x2122; ciÄ&#x2026;gle na urzÄ&#x2026;dzenia, w ktĂłrych nie ma np. moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ustawienia bramy domyĹ&#x203A;lnej, przez co nie ma mowy o routowaniu poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia, co z kolei wyklucza dostÄ&#x2122;p spoza sieci lokalnej. Pomimo coraz wiÄ&#x2122;kszej popularnoĹ&#x203A;ci sieci przemysĹ&#x201A;owych bazujÄ&#x2026;cych na standardzie Ethernet, ciÄ&#x2026;gle wykorzystywane sÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzenia niewyposaĹźone w ten rodzaj komunikacji. JeĹ&#x203A;li siÄ&#x2122; okaĹźe, Ĺźe jesteĹ&#x203A;my na jedno z nich skazani, nie musi to wcale oznaczaÄ&#x2021;, Ĺźe trzeba zrezygnowaÄ&#x2021; ze zdalnego dostÄ&#x2122;pu. Na rynku jest caĹ&#x201A;y szereg rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; w rodzaju serwerĂłw portĂłw szeregowych czy bram do konwersji protokoĹ&#x201A;Ăłw. TakÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; udostÄ&#x2122;pniajÄ&#x2026; rĂłwnieĹź niektĂłre routery przemysĹ&#x201A;owe, co pozwala ograniczyÄ&#x2021; iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; dodatkowego sprzÄ&#x2122;tu.

Tego typu rozwiÄ&#x2026;zania mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; przydatne takĹźe w przypadku modernizacji starszych aplikacji, umoĹźliwiajÄ&#x2026;c wzbogacenie ich funkcjonalnoĹ&#x203A;ci o zdalny dostÄ&#x2122;p.

MajÄ&#x2026;c okreĹ&#x203A;lone krytyczne z punktu widzenia przyszĹ&#x201A;ego serwisowania urzÄ&#x2026;dzenia i znajÄ&#x2026;c ich moĹźliwoĹ&#x203A;ci komunikacyjne, warto zastanowiÄ&#x2021; siÄ&#x2122; nad

Rys. 4. /

T1 ) 2. , $ , # O 3 # - 5Q )

T1 O 3 # - 8Q

strukturÄ&#x2026; samej sieci. Zasady projektowania byĹ&#x201A;y juĹź opisywane na Ĺ&#x201A;amach miesiÄ&#x2122;cznika AUTOMATYKA (np. w artykule â&#x20AC;&#x17E;BazujÄ&#x2026;c na standardzie Ethernetâ&#x20AC;? z numeru 11/2015). Warto tylko przypomnieÄ&#x2021;, Ĺźe w przypadku duĹźych sieci zalecany jest podziaĹ&#x201A; na podsieci, najlepiej z uĹźyciem przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw warstwy trzeciej wyposaĹźonych w moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; konfiguracji wirtualnych sieci lokalnych (ang. VLAN). PodkreĹ&#x203A;lano rĂłwnieĹź zalety utworzenia nadrzÄ&#x2122;dnej sieci VLAN, z ktĂłrej jest moĹźliwy dostÄ&#x2122;p do pozostaĹ&#x201A;ych. Taka sieÄ&#x2021; moĹźe stanowiÄ&#x2021; punkt wejĹ&#x203A;ciowy podczas uzyskiwania zdalnego dostÄ&#x2122;pu. Dobrze, jeĹ&#x203A;li moĹźna ten dostÄ&#x2122;p ograniczyÄ&#x2021; (np. uĹźywajÄ&#x2026;c list ACL dostÄ&#x2122;pnych w przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikach CISCO), tak Ĺźeby nie traciÄ&#x2021; korzyĹ&#x203A;ci wynikajÄ&#x2026;cych z podziaĹ&#x201A;u na podsieci. Takie zaĹ&#x201A;oĹźenia poczynione na etapie projektowania bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; miaĹ&#x201A;y

istotny wpĹ&#x201A;yw na wybĂłr aktywnej infrastruktury sieciowej, czyli urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sterujÄ&#x2026;cych ruchem. Innym zagadnieniem dotyczÄ&#x2026;cym konfiguracji sieci, ktĂłre warto uwzglÄ&#x2122;dniÄ&#x2021; juĹź na etapie projektowania, jest dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych w topologii pierĹ&#x203A;cienia (ang. ring). Jest to o tyle istotne, Ĺźe wiele implementacji przemysĹ&#x201A;owego Ethernetu stosuje takie rozwiÄ&#x2026;zanie do Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenia krytycznych elementĂłw systemu. Topologia ring moĹźe zostaÄ&#x2021; zbudowana za pomocÄ&#x2026; przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika sieciowego, ale rĂłwnieĹź wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie za pomocÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; (Device Level Ring). W takim przypadku tworzÄ&#x2026; one zamkniÄ&#x2122;tÄ&#x2026; strukturÄ&#x2122;, do ktĂłrej dostÄ&#x2122;p moĹźe byÄ&#x2021; ograniczony.

W rozwiÄ&#x2026;zaniu tego problemu pomocne okazujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzenia typu Network TAP, w przypadku sieci Ethernet nazywane teĹź Ethernet TAP lub po prostu ETAP. SÄ&#x2026; one duĹźo taĹ&#x201E;sze, niĹź switche obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026;ce poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia pierĹ&#x203A;cieniowe.

MajÄ&#x2026; co najmniej trzy porty, z czego dwa sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; do wpiÄ&#x2122;cia ich w strukturÄ&#x2122; pierĹ&#x203A;cienia, natomiast trzeci peĹ&#x201A;ni funkcjÄ&#x2122; portu dostÄ&#x2122;powego (poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonego np. z routerem VPN albo switchem). PrzykĹ&#x201A;adem takiego rozwiÄ&#x2026;zania moĹźe byÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzenie 1783-ETAP firmy Rockwell Automation, przeznaczone do wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jednoportowych w strukturÄ&#x2122; DLR (rys. 3).

Poza topologiÄ&#x2026; sieci, istotnÄ&#x2026; z punktu widzenia zdalnego dostÄ&#x2122;pu jest rĂłwnieĹź jej adresacja. Jak wiadomo, wszystkie sieci LAN korzystajÄ&#x2026; ze Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;le

JAK DOBRAÄ&#x2020; ROZWIÄ&#x201E;ZANIE DO ZDALNEGO POĹ Ä&#x201E;CZENIA SERWISOWEGO? PIOTR ADAMCZYK, SPECJALISTA DS. SYSTEMĂ&#x201C;W STEROWANIA W FIRMIE ASTOR DobĂłr rozwiÄ&#x2026;zania do zdalnego poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia serwisowego zaleĹźy od serwisowanego urzÄ&#x2026;dzenia i jego lokalizacji. Kluczowe sÄ&#x2026; dwa aspekty â&#x20AC;&#x201C; medium komunikacji oraz lokalizacja stacji inĹźynierskiej, z ktĂłrej bÄ&#x2122;dzie realizowany serwis. Zdalny serwis urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; stacjonarnych pracujÄ&#x2026;cych na hali produkcyjnej wymaga dostÄ&#x2122;pu do sieci Internet za pomocÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pnej infrastruktury sieciowej.

DostÄ&#x2122;pne rozwiÄ&#x2026;zania i dobre praktyki stosowane przez dziaĹ&#x201A; IT pozwalajÄ&#x2026; na bezpieczny dostÄ&#x2122;p serwisowy, ktĂłry w takim modelu jest najwygodniejszy i najbardziej ekonomiczny.

W przypadku serwisu urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pracujÄ&#x2026;cych na halach, stacja inĹźynierska moĹźe byÄ&#x2021; zlokalizowana na terenie zakĹ&#x201A;adu i zdalny dostÄ&#x2122;p serwisowy bÄ&#x2122;dzie mĂłgĹ&#x201A; byÄ&#x2021; realizowany za poĹ&#x203A;rednictwem funkcji zdalnego terminala. Serwis w bezpieczny sposĂłb Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czy

30

siÄ&#x2122; ze zdalnym terminalem do stacji inĹźynierskiej, na ktĂłrej zainstalowane jest oprogramowanie narzÄ&#x2122;dziowe, uzyskujÄ&#x2026;c moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zdalnej diagnostyki, programowania lub konfiguracji urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pracujÄ&#x2026;cych w zakĹ&#x201A;adzie. Taki model wymusza posiadanie wĹ&#x201A;asnej licencji inĹźynierskiej. W przypadku serwisu urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; mobilnych, ktĂłre nie majÄ&#x2026; staĹ&#x201A;ego dostÄ&#x2122;pu do sieci Internet, korzysta siÄ&#x2122; z routerĂłw GSM umoĹźliwiajÄ&#x2026;cych zdalny, bezpieczny dostÄ&#x2122;p za pomocÄ&#x2026; OpenVPN lub IPSce. PrzykĹ&#x201A;adem moĹźe byÄ&#x2021; router Astraada AS30GSM200P â&#x20AC;&#x201C; wystarczy dostÄ&#x2122;p wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie do serwisowanej maszyny, co minimalizuje potencjalne ryzyka. W przypadku modemĂłw GSM, z uwagi na duĹźe iloĹ&#x203A;ci przesyĹ&#x201A;anych danych, praca powinna odbywaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; w standardzie co najmniej HSDA+.

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

UBIQUITY – USŁUGA ZDALNEGO DOSTĘPU SERWISOWEGO FIRMY ASEM ASEM Ubiquity jest dedykowanym i integralnym rozwiązaniem opartym na przemysłowym VPN, działającym na poziomie warstwy łącza danych, co odróżnia je od innych implementacji bazujących na L2TP/IPsec czy OpenVPN. Połączenia realizowane są jako wychodzące (domyślnie odblokowane i traktowane jako bezpieczne w większości sieci) przy użyciu ogólnie dostępnych portów HTTP (80), HTTPS (443) i portu 5935, przez co nie wymagają dodawania nowych reguł dla zapór systemowych i programów antywirusowych.

Elementem systemu Ubiquity może być każde urządzenie firmy ASEM, np. komputer przemysłowy, panel operatorski, dedykowany router serii RK10/RK11 lub RM10/RM11 (wyposażony w szereg dodatkowych funkcji, np. możliwość uruchomienia wizualizacji czy system powiadomień za pomocą SMS). Oprogramowanie Ubiquity pracuje na 32- i 64-bitowych wersjach systemu Windows, także tych dostępnych dla systemów wbudowanych (Windows CE / XP Embedded).

Poza udostępnianiem zdalnego połączenia usługa Ubiquity zawiera wiele dodatkowych funkcjonalności, takich jak zaawansowane narzędzia do zarządzania użytkownikami Domeny i ich uprawnieniami (z funkcją firewall, która ogranicza dostęp poszczególnych użytkowników do urządzeń lub grup urządzeń). W jej skład wchodzi także funkcja zdalnego pulpitu umożliwiająca wizualizację oraz dostęp do pulpitu Windows, narzędzie do szybkiej wymiany plików, obsługa czatu oraz możliwość zdalnego połączenia przez konfiguro-

określonych pul adresów prywatnych (tab. 2) i aby uniknąć potencjalnych konfliktów w przypadku podłączania naszego systemu do sieci korporacyjnej, dobrze jest znać wykorzystywane w niej pule adresowe. Problem konfliktu adresów może pojawić się również później, kiedy już będziemy łączyli się z naszym obiektem przez tunel VPN z sieci lokalnej. Jeśli wykorzystywana jest w niej ta sama adresacja, co w zdalnej sieci systemu sterowania, połączenie VPN (w większości przypadków) nadpisze ustawienia trasowania na naszym komputerze i stracimy czasowo możliwość łączenia się z lokalnymi urządzeniami. Warto mieć to na uwadze, zanim wykorzystamy jedną z popularniejszych w sieciach domowych i małych firmach pul adresowych, takich jak 192.168.0.0/24 lub 192.168.1.0/24.

Przykład konfiguracji połączenia z adresami prywatnymi i publicznymi pokazano na rys. 2. W tym przypadku, osoba serwisująca łączy się z sieci lokalnej (domu lub biura) uzyskując adres z puli 192.168.1.0/24, natomiast sieć systemu sterowania wykorzystuje adresy z puli 192.168.10.0/24 i jest połączona z Internetem za pomocą sieci korporacyjnej 5/2017

walny port szeregowy (RS-232/422/485/MPI). Dostępne jest również narzędzie audytu, dzięki któremu można monitorować aktywność użytkowników Domeny (m.in. kto się łączył, z jakim urządzeniem i co robił podczas tego połączenia), możliwe jest współdzielenie Internetu przez urządzenia zdalnej podsieci i obsługa automatycznej adresacji poprzez porty WAN i LAN. Aby korzystać z usługi Ubiquity należy założyć konto (zwane Domeną Ubiquity) na serwerze producenta (opcjonalnie prywatnym). Licencja wykupywana jest jednorazowo i nie zawiera żadnych dodatkowych opłat abonamentowych. Do Domeny można przypisywać nieograniczoną liczbę urządzeń i użytkowników. Wspiera ona obsługę wielu jednoczesnych połączeń.

Głównym odbiorcą usługi są integratorzy systemów, którym umożliwia serwisowanie zdalnych instalacji a nawet (gdy jest taka możliwość) ich uruchomienie oraz klienci, zainteresowani opcją zdalnego serwisu swojego obiektu. Cieszy się ona popularnością zarówno w obszarze paneli jak i routerów. Dodawanie i konfiguracja urządzeń jest szybka i prosta, przez co może być wykonana przez osoby nieposiadające specjalistycznej wiedzy z zakresu IT. Jest to znacznie wygodniejsze od mozolnej konfiguracji występującej w innych tego typu rozwiązaniach. Dużym uznaniem wśród użytkowników cieszą się szczególnie zaawansowane funkcje Domeny, które stanowią wartość dodaną systemu.

SABUR Sp. z o.o.

wykorzystującej adresy 10.1.0.0/16.

W takiej konfiguracji nie ma nigdzie konfliktów adresów, a tunel VPN może funkcjonować równocześnie z połączeniami w sieci lokalnej (unikalne adresy jednoznacznie określają, do której sieci jest kierowany pakiet).

Poza możliwością dokonywania zmian w programie sterującym i konfiguracji urządzeń, warto czasami zapewnić sobie dodatkowe możliwości, które pozwolą lepiej zorientować się w całokształcie sytuacji na zdalnym obiekcie. Jednym z takich przydatnych dodatków może być dostęp do aktualnego stanu interfejsu operatora. Większość systemów wizualizacji można oczywiście uruchomić lokalnie na komputerze, z którego prowadzimy serwis, co często upraszcza diagnostykę i umożliwia testowanie zmian. Są jednak przypadki, gdzie przydatne jest śledzenie on-line czynności wykonywanych przez operatora a nawet zdalne manipulacje na panelu (np. w celu zobrazowania informacji przekazywanych telefonicznie). Pomocne okazuje się tutaj, wspomniane już wcześniej połączenie VNC. O ile realizowane z jego pomocą połączenie z programatorem

nie należy do szczególnie polecanych wariantów serwisu na odległość, o tyle świetnie sprawdza się ono w interakcji z odległym interfejsem HMI. Warunkiem jego wykorzystania jest obecność serwera VNC na zdalnym urządzeniu.

Musi on być oczywiście odpowiednio skonfigurowany i uruchomiony w trybie nasłuchu. Wykorzystując klienta zainstalowanego na komputerze serwisowym (najpopularniejsze darmowe implementacje to TightVNC i UltraVNC), możemy nawiązać połączenie w trybie podglądu (opcja View Only) lub pełnej kontroli. Należy pamiętać, że konfiguracja serwera VNC wymaga fizycznego dostępu do panela operatorskiego i najlepiej przeprowadzić ją jak najszybciej, najlepiej razem z konfiguracją połączenia Ethernet w panelu. Na rys. 4. widać okno ustawień systemowych Windows CE i uruchomioną w nim konfigurację serwera VNC – wszystko w okienku klienta VNC (tutaj UltraVNC Viewer) uruchomionego na komputerze serwisowym. Widać, że Windows CE jest dość słabo przystosowany do obsługi z użyciem ekranu dotykowego, więc nawet lokalnie konfiguracja przez VNC, która to umożliwia korzystanie z klawiatury 31

TEMAT NUMERU

Rys. 5. ) $ $ &5( /* U$ 3

i myszki komputera, moĹźe okazaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; wygodniejsza.

Przydatnym dodatkiem mogÄ&#x2026; siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź okazaÄ&#x2021; kamery. OczywiĹ&#x203A;cie monitoring z wykorzystaniem kamer przemysĹ&#x201A;owych to dzisiaj standard, ale uĹźycie ich podczas serwisowania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki jest ciÄ&#x2026;gle sporadyczne. Ograniczeniem moĹźe byÄ&#x2021; przepustowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czy, gdyĹź transmisja obrazu w czasie rzeczywistym jest jednym z najbardziej wymagajÄ&#x2026;cych pod tym wzglÄ&#x2122;dem zadaĹ&#x201E;. Nie mniej jednak obraz sytuacji czy to z udostÄ&#x2122;pnionej czy zainstalowanej jako element syste-

mu sterowania kamery moĹźe siÄ&#x2122; okazaÄ&#x2021; poĹźytecznym uzupeĹ&#x201A;nieniem relacji telefonicznej. Nie moĹźna teĹź zapomnieÄ&#x2021; o kamerach bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cych elementami systemĂłw kontroli jakoĹ&#x203A;ci produktu, ktĂłre mogÄ&#x2026; dostarczyÄ&#x2021; aktualnej informacji o wpĹ&#x201A;ywie wykonywanych poprawek.

ZabezpieczajÄ&#x2026;c sobie moĹźliwoĹ&#x203A;ci zdalnego dostÄ&#x2122;pu, nie moĹźna pominÄ&#x2026;Ä&#x2021; sprawy podstawowej, jakÄ&#x2026; jest okreĹ&#x203A;lenie moĹźliwoĹ&#x203A;ci komunikacyjnych w miejscu docelowej instalacji systemu. JeĹźeli lokalna polityka bezpieczeĹ&#x201E;stwa albo warunki techniczne uniemoĹźliwiajÄ&#x2026; wykorzystanie istniejÄ&#x2026;-

cego poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z Internetem, musimy skorzystaÄ&#x2021; z modemu telefonicznego lub komĂłrkowego. W takim przypadku wybĂłr urzÄ&#x2026;dzenia powinien byÄ&#x2021; przede wszystkim podyktowany lokalnymi warunkami technicznymi, planowanÄ&#x2026; czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; i wymaganÄ&#x2026; przepustowoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cza. JeĹźeli mamy do dyspozycji szybkie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie z Internetem przez sieÄ&#x2021; lokalnÄ&#x2026; LAN, naleĹźy uzgodniÄ&#x2021; z jej administratorem warunki dostÄ&#x2122;pu. PoĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie z uĹźyciem dedykowanego routera VPN wymaga przydzielenia adresu IP dla niego, bÄ&#x2026;dĹş to w sposĂłb statyczny (wtedy musimy

ZDALNY DOSTÄ&#x2DC;P SERWISOWY UMOĹťLIWIA WCZESNE REAGOWANIE BARTĹ OMIEJ BESZ, PRODUCT MANAGER RFID & FIELDBUS W FIRMIE TURCK Wizualizacja, sterowanie, zdalny dostÄ&#x2122;p serwisowy â&#x20AC;&#x201C; te z pozoru trzy odrÄ&#x2122;bne funkcje mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; realizowane przez jedno urzÄ&#x2026;dzenie. WspĂłĹ&#x201A;czesne tendencje wskazujÄ&#x2026; na potrzebÄ&#x2122; integracji funkcji zdalnego dostÄ&#x2122;pu serwisowego w lokalnych urzÄ&#x2026;dzeniach sterujÄ&#x2026;cych. Na rynku dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; panele HMI z wbudowanymi funkcjami PLC, dziÄ&#x2122;ki ktĂłrym moĹźliwa jest integracja funkcji sterowania i wizualizacji procesu w obrÄ&#x2122;bie jednego urzÄ&#x2026;dzenia.

Programista ma uĹ&#x201A;atwione zadanie â&#x20AC;&#x201C; pracuje w jednym Ĺ&#x203A;rodowisku, np. CoDeSys. DostÄ&#x2122;pne moduĹ&#x201A;y umoĹźliwiajÄ&#x2026; realizacjÄ&#x2122; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci programu odpowiedzialnej za kontrolÄ&#x2122; obsĹ&#x201A;ugiwanego procesu a takĹźe stworzenie wizualizacji uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026;cej komunikacjÄ&#x2122; na drodze maszynaâ&#x20AC;&#x201C;czĹ&#x201A;owiek. IstniejÄ&#x2026; jednak procesy newralgiczne, gdzie dostÄ&#x2122;p lokalny â&#x20AC;&#x201C; tylko na ekranie panelu HMI â&#x20AC;&#x201C; jest niewystarcza-

32

jÄ&#x2026;cy. InĹźynierowie utrzymania ruchu i kierownicy projektĂłw chcÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;p do informacji on-line, ilustrujÄ&#x2026;cej zdarzenia na obserwowanym obiekcie w czasie rzeczywistym. DostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; rozwiÄ&#x2026;zania umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce przesyĹ&#x201A;anie komunikatĂłw diagnostycznych lub alarmĂłw w postaci wiadomoĹ&#x203A;ci e-mail lub bezpoĹ&#x203A;rednio na telefon komunikatĂłw SMS. Takie podejĹ&#x203A;cie ma jedno ograniczenie â&#x20AC;&#x201C; uĹźytkownik jest informowany o problemie, ale nie moĹźe na niego reagowaÄ&#x2021;. DziÄ&#x2122;ki usĹ&#x201A;udze â&#x20AC;&#x17E;zdalnego dostÄ&#x2122;pu serwisowegoâ&#x20AC;? â&#x20AC;&#x201C; uĹźytkownik moĹźe obserwowaÄ&#x2021; pracÄ&#x2122; systemu z poziomu komputera lub urzÄ&#x2026;dzenia mobilnego (smartfon, tablet). BÄ&#x2122;dÄ&#x2026;c z dala od miejsca, w ktĂłrym pracuje maszyna ma moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wpĹ&#x201A;ywania na jej pracÄ&#x2122; przez zmianÄ&#x2122; istotnych dla procesu parametrĂłw.

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU również znać i ręcznie skonfigurować pozostałe ustawienia połączenia takie, jak maska podsieci czy brama) lub dynamicznie przez DHCP (wtedy serwer DHCP prześle do naszego urządzenia również pozostałe parametry). W przypadku sieci z adresowaniem dynamicznym, adresy urządzeń mogą się dość często zmieniać, co komplikowałoby dostęp do nich. Na szczęście większość serwerów DHCP umożliwia utworzenie puli adresów przydzielanych na stałe do urządzeń (administrator musi znać adres MAC urządzenia, warto go więc wcześniej sprawdzić). Znając adres routera w sieci LAN i port, na którym działa jego wbudowany serwer VPN administrator musi jeszcze umożliwić połączenie z zewnątrz. W tym celu potrzebujemy adresu z puli publicznej, którym będzie w większości przypadków adres zapory firewall na granicy LAN – Internet i wolnego numeru portu. Umożliwi to przekierowanie połączeń, przychodzących na ten port firewall’a na odpowiedni port routera VPN (w przykładzie z rys. 2. połączenia z Internetu na port 1194 firewall’a o adresie 172.217.20.195 są kierowane na port 1194 routera VPN o adresie 10.1.3.112).

Usługi oferowane przez producentów routerów VPN, wykorzystują najczęściej ogólnodostępne porty a urządzenia inicjują połączenie, przekierowanie portów nie jest więc konieczne (zobacz opis usługi Ubiquity w ramce).

Dobre praktyki Umożliwienie zdalnego dostępu serwisowego nie jest oczywiście głównym zadaniem systemu sterowania. Co więcej, tego rodzaju serwis nie zawsze spotyka się z przychylną reakcją ze strony klienta, warto więc pamiętać o kilku zasadach, aby uniknąć potencjalnych problemów.

Podstawową regułą jest wykorzystanie zdalnego połączenia tylko w porozumieniu z użytkownikiem obiektu, który serwisujemy i po jego każdorazowej zgodzie. Jest to o tyle istotne, że w grę wchodzą poza uczciwością również aspekty bezpieczeństwa. Obsługa musi być poinformowana, że możliwe są zakłócenia w działaniu obiektu spowodowane modyfikacją programu sterowania czy konfiguracji urządzeń.

5/2017

Usunięcie awarii może spowodować np. samoczynne ponowne uruchomienie, które może być potencjalnie niezwykle groźne w skutkach. Wszelkie zmiany dokonywane w tle, wpływające na funkcjonalność czy interfejs systemu sterowania i powodujące jego nieprzewidywalne zachowanie, nawet jeżeli nie są groźne, mogą być frustrujące kiedy dokonywane są bez wiedzy osób, których dotyczą. Dobrze zaprojektowany i wykonany system sterowania musi być przewidywalny i powtarzalny, wszelkie anomalie, nawet te nie wpływające na bezpieczeństwo, znacząco zmniejszają komfort obsługi i mogą być interpretowane jako błąd. Czasami zdarza się, że usunięcie jednego problemu, może skutkować powstaniem albo ujawnieniem się innego, dlatego podczas wszelkich modyfikacjach wskazana jest podwyższona czujność personelu.

Kolejną zasadą jest zachowanie wzmożonej czujności podczas korzystania ze zdalnego dostępu. Odpowiedzialne działania to podstawa, jeśli chodzi o jakiekolwiek modyfikacje sterowania obiektów przemysłowych i nawet przy lokalnych wykonywanych pracach serwisowych należy kilka razy wszystko przemyśleć przed zatwierdzeniem zmian, aby uniknąć kosztownych i niebezpiecznych pomyłek (straty surowców, uszkodzenia elementów mechanicznych czy straty spowodowane nieprzewidzianym postojem). W przypadku zdalnego połączenia ponosimy dodatkowo odpowiedzialność za wszelkie luki w bezpieczeństwie sieci przemysłowej i korporacyjnej, które to połączenie może spowodować. Należy więc zawsze wybierać najbezpieczniejszą, możliwą drogę (najczęściej będzie to prawidłowo skonfigurowany i zabezpieczony tunel VPN) i dbać o regularną aktualizację oprogramowania urządzeń wykorzystywanych do zestawienia połączenia zarówno od strony obiektu, jak i serwisu zdalnego. Jeśli umożliwienie zdalnego połączenia wymaga zmian w konfiguracji zapór ogniowych, powinny to robić osoby administrujące siecią korporacyjną lub za ich zgodą inne, posiadające wymaganą wiedzę. Miejsce styku sieci prywatnych LAN z Internetem jest wyjątkowo wrażliwym punktem systemu bezpie-

czeństwa i niedopuszczalne są tam jakiekolwiek nieuprawnione modyfikacje.

Warto, jeśli istnieje taka możliwość wykorzystać metody połączeń za pomocą portów już udostępnionych na zaporze firewall.

W systemach sterowania o szczególnej wrażliwości, występujących m.in. w branży farmaceutycznej, oprócz nacisku na odpowiednie zabezpieczanie, wymagany jest monitoring wszystkich czynności, także w przypadku wykonywania zadań serwisowych. Dobierając urządzenia do takich zastosowań warto zadbać, żeby miały one jak najbogatsze możliwości logowania zdarzeń, takich jak czas połączenia i identyfikator użytkownika a także szczegóły dotyczące jego aktywności (zwłaszcza dokonywane zmiany).

Jeżeli nie posiadamy odpowiednich umiejętności lub po prostu nie czujemy się na siłach, aby konfigurować samodzielnie zdalne połączenia, lepiej wybrać któreś z gotowych rozwiązań typu „Plug & Play”, czyli oferowane przez producentów pakiety sprzęt + usługa.

Podsumowanie Rozpowszechnienie w przemyśle sieci opartych na Ethernecie i związanych z nimi urządzeń zarządzających ułatwiło znacząco realizację zdalnego dostępu do systemów sterowania. Oferty producentów wykraczają już dawno poza proste modemy telefoniczne a do swoich produktów coraz częściej dołączają oni również dedykowane usługi upraszczające lub wręcz eliminujące konieczność żmudnej konfiguracji. Szeroki wybór ofert umożliwia dopasowanie optymalnego pod względem kosztów, możliwości technicznych i umiejętności osób odpowiedzialnych za uruchomienie zdalnego połączenia rozwiązania, tak aby upraszczanie pracy serwisu nie odbyło się kosztem niezawodności lub bezpieczeństwa systemu. W epoce Internetu Rzeczy zdalny serwis nie powinien być traktowany jako egzotyczny wymysł dla leniwych, ale być istotnym elementem systemu szybkiego reagowania w sytuacjach awaryjnych, uwzględnianym na etapie projektowania.

Marcin Zawisza / "( K!

33

TEMAT NUMERU

UrzÄ&#x2026;dzenia zabezpieczajÄ&#x2026;ce ze zintegrowanym switchem sieciowym "*

$H 3 $ $2 N

# 3* * ), ) I 2 , 3# ) 2 6 V

S # I ) 2 *

, N ) ) H I: 3# #$ ). M ) 6 )NG ) # H $ ) ) , * : $2. $ ). ) * ), ) I 4R #+$ '&C??7 '&@??@ S #3

) 32 3# $ 2 # : .

M , )

# ) 2 # 6 Ingo Hilgenkamp

W

spĂłĹ&#x201A;czesne instalacje zwykle skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; ze skomplikowanych maszyn i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, charakteryzujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; wysokim stopniem automatyzacji. Wraz z rozwojem koncepcji PrzemysĹ&#x201A;u 4.0 poziom automatyzacji prawdopodobnie jeszcze wzroĹ&#x203A;nie. Z tego wzglÄ&#x2122;du tak istotne sÄ&#x2026; zabezpieczenia IT, uwzglÄ&#x2122;dniajÄ&#x2026;ce zarĂłwno wymagania systemowe, jak i potrzeby uĹźytkownikĂłw.

BezpieczeĹ&#x201E;stwo IT musi zapewniaÄ&#x2021; odpowiednie bariery dla atakĂłw z najpopularniejszego ĹşrĂłdĹ&#x201A;a, ktĂłrym bez wÄ&#x2026;tpienia jest Internet. JednoczeĹ&#x203A;nie systemy produkcyjne muszÄ&#x2026; speĹ&#x201A;niaÄ&#x2021; rosnÄ&#x2026;ce wymagania w zakresie wy-

dajnoĹ&#x203A;ci. Przestoje skutkujÄ&#x2026; bowiem nie tylko stratami finansowymi, ale rĂłwnieĹź zagraĹźajÄ&#x2026; terminom dostaw, co wpĹ&#x201A;ywa na reputacjÄ&#x2122; producenta. Dlatego, oprĂłcz poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych sieci, za pomocÄ&#x2026; ktĂłrych komunikujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; maszyny i urzÄ&#x2026;dzenia, naleĹźy teĹź uwzglÄ&#x2122;dniÄ&#x2021; zdalny dostÄ&#x2122;p serwisowy, czyli sieci dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;ce poza firmÄ&#x2026; i podejmowaÄ&#x2021; odpowiednie Ĺ&#x203A;rodki w celu ochrony przed zagroĹźeniami, jakie takie sieci stwarzajÄ&#x2026;.

W ostatnich latach upowszechniĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; rozbudowywanie sieci maszyn i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; w celu tworzenia kompleksowych systemĂłw. Jednak podczas planowania i budowy poszczegĂłlnych

1 3 $ 3 #$ * ), ) I S #3

34

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

elementĂłw systemu osoby odpowiedzialne czÄ&#x2122;sto nie biorÄ&#x2026; pod uwagÄ&#x2122;, Ĺźe moĹźe istnieÄ&#x2021; komunikacja przekraczajÄ&#x2026;ca granice tego systemu. Z tego wzglÄ&#x2122;du bezpieczeĹ&#x201E;stwo IT jest czÄ&#x2122;sto zaniedbywane. Tymczasem dotychczasowe ataki jasno pokazaĹ&#x201A;y, Ĺźe nawet specjalne protokoĹ&#x201A;y przemysĹ&#x201A;owe oraz zastrzeĹźone technologie mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zagroĹźone.

Prosta obsĹ&#x201A;uga, niewymagajÄ&#x2026;ca specjalistycznej wiedzy Firmy wciÄ&#x2026;Ĺź poszukujÄ&#x2026; potencjalnych usprawnieĹ&#x201E;, ktĂłre umoĹźliwiÄ&#x2026; im skuteczne konkurowanie na rynku. UĹźytkownicy skupiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na bezpieczeĹ&#x201E;stwie, przepustowoĹ&#x203A;ci, dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci, stabilnoĹ&#x203A;ci oraz zmniejszeniu zĹ&#x201A;oĹźonoĹ&#x203A;ci i kosztĂłw instalacji. Aby sprostaÄ&#x2021; tym wymaganiom, firma Phoenix Contact dodaĹ&#x201A;a do sprawdzonych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; zabezpieczajÄ&#x2026;cych FL mGuard urzÄ&#x2026;dzenia z wbudowanym switchem (foto po lewej). Nowe komponenty umoĹźliwiajÄ&#x2026; zaoszczÄ&#x2122;dzenie miejsca na szynie DIN oraz uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026; instalacjÄ&#x2122;. SÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne z jednym niezarzÄ&#x2026;dzalnym switchem sieciowym z piÄ&#x2122;cioma portami lub jednym zarzÄ&#x2026;dzalnym switchem sieciowym z czterema portami i portem DMZ (strefa zdemilitaryzowana). W celu szybkiej wymiany urzÄ&#x2026;dzenia moĹźna uĹźyÄ&#x2021; karty pamiÄ&#x2122;ci SD (Secure Digital) jako wymiennej pamiÄ&#x2122;ci konfiguracyjnej.

UrzÄ&#x2026;dzenia zabezpieczajÄ&#x2026;ce podstawowej serii FL mGuard RS2005, ktĂłre majÄ&#x2026; przystÄ&#x2122;pnÄ&#x2026; cenÄ&#x2122; i funkcje gwarantujÄ&#x2026;ce wysoki poziom bezpieczeĹ&#x201E;stwa, nadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do prostych zastosowaĹ&#x201E; w routingu i/lub zdalnym serwisie z maksymalnie dwoma tunelami sieci VPN (Virtual Private Network). Zgodnie z wymaganiami zapora, ktĂłrej konfiguracja nie wymaga specjalistycznej wiedzy IT, moĹźe byÄ&#x2021; uĹźyta do kontroli przepĹ&#x201A;ywu danych. PiÄ&#x2122;Ä&#x2021; zainstalowanych portĂłw Ethernet umoĹźliwia utworzenie wewnÄ&#x2122;trznej sieci systemu i podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie go do sieci nadrzÄ&#x2122;dnej za poĹ&#x203A;rednictwem portu routera.

OprĂłcz funkcji routingu, urzÄ&#x2026;dzenia bezpieczeĹ&#x201E;stwa FL mGuard RS4004 majÄ&#x2026; peĹ&#x201A;en zakres funkcjonalny zapory i VPN, a takĹźe portu DMZ i zarzÄ&#x2026;dzalnego switcha sieciowego z czterema portami. Precyzyjnie konfigurowalna zapora Stateful Inspection filtruje komunikacjÄ&#x2122; zgodnie z jasno zorganizowanymi zasadami wejĹ&#x203A;cia i wyjĹ&#x203A;cia. Gwarantuje to, Ĺźe moĹźliwa jest wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie wymiana danych autoryzowanych przez uĹźytkownika. FL mGuard RS4004 ma takĹźe warunkowÄ&#x2026; zaporÄ&#x2122;, pozwalajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; na odpowiednie do sytuacji, predefiniowane przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie reguĹ&#x201A;. UmoĹźliwia to przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanie zapory na dziaĹ&#x201A;anie za pomocÄ&#x2026; prostych zdarzeĹ&#x201E; wyzwalajÄ&#x2026;cych, zgodnie z reguĹ&#x201A;ami dla róşnych warunkĂłw pracy. Bywa to konieczne, poniewaĹź podczas pracy produkcyjnej i lokalnej lub zdalnej konserwacji systemu niektĂłre poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia powinny byÄ&#x2021; zabronione. PrzykĹ&#x201A;adowo w przypadku otwarcia drzwi szafy sterowniczej moĹźe zaistnieÄ&#x2021; koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; odciÄ&#x2122;cia przepĹ&#x201A;ywu danych od i do sieci nadrzÄ&#x2122;dnej. Wspomniane wczeĹ&#x203A;niej dziaĹ&#x201A;a5/2017

R E K L A M A

4 6

PrzeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanie predefiniowanych reguĹ&#x201A; zapory

TEMAT NUMERU

Rys. 1. - $ ) , $# H 2. ,

3 $ 2 , ) . )

# N )3 # H 3# $ # ) , 3

nie umoĹźliwiĹ&#x201A;oby proste i skuteczne odciÄ&#x2122;cie pracujÄ&#x2026;cego lokalnie serwisanta od sieci nadrzÄ&#x2122;dnej. Innym przykĹ&#x201A;adem moĹźe byÄ&#x2021; aktualizacja maszyn i systemĂłw, ktĂłrych przeprowadzenie byĹ&#x201A;oby moĹźliwe tylko w odpowiednim czasie, np. podczas regularnych okresĂłw konserwacji. W takich przypadkach uprawniona osoba mogĹ&#x201A;aby uĹźyÄ&#x2021; klucza w celu wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia zapory, aby umoĹźliwiÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;p do serwera aktualizacji. UmoĹźliwia to unikniÄ&#x2122;cie koniecznoĹ&#x203A;ci zmiany konfiguracji, co pozwala zaoszczÄ&#x2122;dziÄ&#x2021; czas i pieniÄ&#x2026;dze,

a ponadto zwiÄ&#x2122;ksza bezpieczeĹ&#x201E;stwo, poniewaĹź spontaniczne zmiany konfiguracyjne mogÄ&#x2026; generowaÄ&#x2021; bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy (rys. 1).

Dodatkowe podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie izolowanego systemu Port DMZ moĹźe byÄ&#x2021; stosowany do podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia dodatkowej sieci. Ta trzecia sieÄ&#x2021; jest chroniona za pomocÄ&#x2026; zapory z dwĂłch pozostaĹ&#x201A;ych sieci, ktĂłre sÄ&#x2026; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone do portĂłw WAN i LAN. Port DMZ znacznie poprawia bezpieczeĹ&#x201E;stwo, poniewaĹź podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czo-

WIELOPOZIOMOWA KONCEPCJA OCHRONY PRZED NIEUPRAWNIONYM DOSTÄ&#x2DC;PEM Nowa generacja bezpiecznych routerĂłw bezwentylatorowych firmy Phoenix Contact cieszy siÄ&#x2122; coraz wiÄ&#x2122;kszym uznaniem klientĂłw, poniewaĹź gwarantuje zapewnienie niezawodnego bezpieczeĹ&#x201E;stwa i wydajnoĹ&#x203A;ci. Kompaktowe urzÄ&#x2026;dzenia, umieszczone w metalowych obudowach, mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; montowane na szynie montaĹźowej i majÄ&#x2026; gniazdo kart SD, co umoĹźliwia Ĺ&#x201A;atwÄ&#x2026; ich wymianÄ&#x2122;. ZostaĹ&#x201A;y rĂłwnieĹź wyposaĹźone w gniazda wejĹ&#x203A;cia/wyjĹ&#x203A;cia. Skonstruowana w oparciu o rozbudowany system operacyjny Linux seria RS4004 ma cztery skoordynowane elementy zabezpieczeĹ&#x201E;: â&#x20AC;˘ dwukierunkowÄ&#x2026; zaporÄ&#x2122; Stateful Inspection z zaporÄ&#x2026; warunkowÄ&#x2026;, â&#x20AC;˘ port DMZ dla dodatkowej odizolowanej sieci, â&#x20AC;˘ bardzo bezpiecznÄ&#x2026; bramka VPN, â&#x20AC;˘ opcjonalnÄ&#x2026; ochronÄ&#x2122; przed zĹ&#x201A;oĹ&#x203A;liwym oprogramowaniem przy uĹźyciu Monitorowania integralnoĹ&#x203A;ci CIFS. UrzÄ&#x2026;dzenia serii RS2005 zostaĹ&#x201A;y zaprojektowane do uĹźytku jako przemysĹ&#x201A;owe routery polowe VPN, dziÄ&#x2122;ki czemu mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane bezpoĹ&#x203A;rednio w maszynie lub jako centralne elementy bezpieczeĹ&#x201E;stwa w sieciach rozproszonych. ZapewniajÄ&#x2026; do dwĂłch rĂłwnolegĹ&#x201A;ych tuneli VPN, majÄ&#x2026; prostÄ&#x2026; zaporÄ&#x2122; na dwa klikniÄ&#x2122;cia, zintegrowany switch i elastyczne funkcje routingu.

36

ne za jego pomocÄ&#x2026; systemy pracujÄ&#x2026; w oderwaniu od innych systemĂłw.

Jednym z przykĹ&#x201A;adĂłw jest serwer pocztowy, ktĂłry musi byÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;pny za poĹ&#x203A;rednictwem Internetu, aby mĂłgĹ&#x201A; odbieraÄ&#x2021; wiadomoĹ&#x203A;ci e-mail, a uĹźytkownicy wewnÄ&#x2122;trzni w celu wysĹ&#x201A;ania wiadomoĹ&#x203A;ci e-mail muszÄ&#x2026; uzyskaÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;p do serwera poczty. Jednak uĹźytkownicy wewnÄ&#x2122;trzni muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; izolowani od Internetu zewnÄ&#x2122;trznego.

Produkcyjne systemy archiwizacji danych oraz specjalny zdalny dostÄ&#x2122;p serwisowy mogÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;aÄ&#x2021; w DMZ. DziÄ&#x2122;ki temu maszyny i systemy mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zintegrowane z sieciÄ&#x2026; nadrzÄ&#x2122;dnÄ&#x2026; przez port WAN z wykorzystaniem funkcji routingu, a jednoczeĹ&#x203A;nie korzystaÄ&#x2021; z ochrony zapory. Zdalny serwis, ktĂłry musi byÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;pny zawsze wtedy, gdy istnieje taka potrzeba, bÄ&#x2122;dzie realizowany przez port DMZ. Wspomniana wczeĹ&#x203A;niej zapora warunkowa umoĹźliwia uĹźytkownikowi aktywowanie specjalnie zaprogramowanych opcji zdalnego serwisu (rys. 2).

Dynamiczne monitorowanie systemĂłw Windows W erze robaka Stuxnet, ktĂłry jest przystosowany do atakowania systemĂłw automatyki, dynamiczne monitorowanie wszystkich systemĂłw Windows w Ĺ&#x203A;rodowisku produkcyjnym znacznie zwiÄ&#x2122;ksza bezpieczeĹ&#x201E;stwo. Phoenix ConAUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

Rys. 2. ( * ), ) , . ) 3 # )N 3

tact oferuje tzw. CIFS (Common Internet File System) monitorowania integralnoĹ&#x203A;ci (CIM) â&#x20AC;&#x201C; system ochrony antywirusowej, ktĂłry jest zgodny ze specyfikacjami branĹźowymi i dostÄ&#x2122;pny jako dodatkowa licencja dla urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; zabezpieczajÄ&#x2026;cych FL mGuard RS4004. CIM, ktĂłry dziaĹ&#x201A;a tak jak czujnik antywirusowy, lecz nie wymaga ponownego zaĹ&#x201A;adowywania sygnatur wirusĂłw, wykrywa czy malware zainfekowaĹ&#x201A; system Windows skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; z jednostki sterowania, jednostki operatora i PC.

Aby osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; maksymalnÄ&#x2026; ochronÄ&#x2122; w systemach, ktĂłre do tej pory byĹ&#x201A;y uwaĹźane za niemoĹźliwe do ochrony, operator moĹźe uruchomiÄ&#x2021; zapory i CIM rĂłwnolegle. Dotyczy to teĹź sieci: â&#x20AC;˘ stosujÄ&#x2026;cych przestarzaĹ&#x201A;e systemy operacyjne, â&#x20AC;˘ takich, w ktĂłrych standardowe ustawienia zostaĹ&#x201A;y potwierdzone przez producenta lub danÄ&#x2026; instytucjÄ&#x2122; (w przypadku, gdy ich zmiana oznaczaĹ&#x201A;aby utratÄ&#x2122; autoryzacji takiej instytucji),

â&#x20AC;˘ takich, ktĂłre nie mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wyposaĹźone w skaner wirusĂłw w krytycznych czasowo zastosowaniach przemysĹ&#x201A;owych, â&#x20AC;˘ niemogÄ&#x2026;cych pobieraÄ&#x2021; aktualizacji sygnatur wirusĂłw np. ze wzglÄ&#x2122;du na brak poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z Internetem (rys. 3).

Podsumowanie Nowe urzÄ&#x2026;dzenia zabezpieczajÄ&#x2026;ce FL mGuard RS2005 i RS4004 idealnie nadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do wdroĹźenia bezpiecznego, oszczÄ&#x2122;dnego i niezawodnego systemu bezpieczeĹ&#x201E;stwa i/lub zdalnej konserwacji. Koncepcja trzypoziomowego bezpieczeĹ&#x201E;stwa obsĹ&#x201A;ugiwana przez urzÄ&#x2026;dzenia RS4004, na ktĂłrÄ&#x2026; skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; zapora warunkowa, DMZ oraz monitorowanie integralnoĹ&#x203A;ci CIFS (CIM), umoĹźliwia budowÄ&#x2122; nowej architektury zabezpieczeĹ&#x201E; dla bezpiecznego funkcjonowania rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; automatyki, Ĺ&#x201A;atwej do zarzÄ&#x2026;dzania przez uĹźytkownika.

Ingo Hilgenkamp (

&

5 +#*0

PHOENIX CONTACT Sp. z o.o. $ 6 $ 78 79 7= ;=8 -

6 8= ;9 >? @=?

6, 6 # Rys. 3. ( O#

G 4&Q

5/2017

37

TEMAT NUMERU

Wizualizacja i sterowanie

Panele Astraada: kompaktowe wymiary i atrakcyjna cena

,

0( $H. )$ ) 2 $: ) $ ) , . , 2 3 )3 # )3 $* 3 2 , ) #3 3 6 $ 2 GM $ 32 GM * $ , 2.: H ) )NG 2 ) N,$2. 3 )

$ 3 * )$2. , )3 : 3 ) , ) . ) 6

N

a rynku systemĂłw automatyki dziaĹ&#x201A;a wielu dostawcĂłw, toteĹź wybĂłr dobrego produktu nie jest Ĺ&#x201A;atwy. WĹ&#x203A;rĂłd dostÄ&#x2122;pnych na rynku urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sÄ&#x2026; m.in. sprawdzone juĹź w setkach aplikacji panele operatorskie marki Astraada, oferowane przez firmÄ&#x2122; ASTOR. Ich gĹ&#x201A;Ăłwnym wyróşnikiem jest wysoka jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wykonania i rozbudowana funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przy zachowaniu atrakcyjnej ceny. DuĹźym atutem jest rĂłwnieĹź intuicyjne oprogramowanie narzÄ&#x2122;dziowe, ktĂłre jest dostÄ&#x2122;pne bezpĹ&#x201A;atnie i w jÄ&#x2122;zyku polskim.

PrzemysĹ&#x201A;owe wykonanie i niska awaryjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Na ofertÄ&#x2122; marki Astraada skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzenia z najbardziej popularnymi przekÄ&#x2026;tnymi dotykowych ekranĂłw operatorskich majÄ&#x2026;cych od 4â&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122; do 15â&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122;. NiezawodnÄ&#x2026; pracÄ&#x2122; w trudnych warunkach Ĺ&#x203A;rodowiskowych gwarantuje wzmocniony aluminiowÄ&#x2026; ramÄ&#x2026; front o stopniu ochrony IP66, szeroki zakres temperatury pracy â&#x20AC;&#x201C; od â&#x20AC;&#x201C;10 °C do +50 °C â&#x20AC;&#x201C; oraz odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na wstrzÄ&#x2026;sy i wibracje.

CharakterystycznÄ&#x2026; cechÄ&#x2026; serii paneli AS43, ktĂłra jest dostÄ&#x2122;pna w sprzedaĹźy od ponad piÄ&#x2122;ciu lat, jest bardzo niska awaryjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, nieprzekraczajÄ&#x2026;ca 3 proc.

Panele sÄ&#x2026; standardowo objÄ&#x2122;te 24-miesiÄ&#x2122;cznym okresem gwarancji z opcjÄ&#x2026; przedĹ&#x201A;uĹźenia. W przypadku awarii panelu firma ASTOR, na czas wyjaĹ&#x203A;niania zgĹ&#x201A;oszenia gwarancyjnego, dostarcza model zastÄ&#x2122;pczy nawet w 24 godziny.

kacyjnych stosowanych w sieciach szeregowych oraz Ethernet. CiÄ&#x2026;gle rozbudowywana lista protokoĹ&#x201A;Ăłw pozwala na wymianÄ&#x2122; danych z wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki dostÄ&#x2122;pnych na naszym rynku. WĹ&#x203A;rĂłd nich moĹźna wymieniÄ&#x2021; takich dostawcĂłw jak: GE Automation&Control, Siemens, Allen Bradley, Mitsubishi, Omron, Schneider Electric, Honeywell czy Moeller. Dla najbardziej popularnych firma ASTOR udostÄ&#x2122;pnia bezpĹ&#x201A;atnie instrukcje konfiguracji w jÄ&#x2122;zyku polskim, ktĂłre zawierajÄ&#x2026; sprawdzone sposoby konfiguracji krok po kroku.

Standardowo panele sÄ&#x2026; wyposaĹźone w porty szeregowe, Ethernet, USB oraz slot MicroSD. ObsĹ&#x201A;ugiwane sÄ&#x2026; takĹźe urzÄ&#x2026;dzenia peryferyjne: drukarki, skanery kodĂłw kreskowych, wagi przemysĹ&#x201A;owe, myszka, klawiatura, pamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; przenoĹ&#x203A;na. Co istotne, urzÄ&#x2026;dzenia umoĹźliwiajÄ&#x2026; rĂłwnieĹź nawiÄ&#x2026;zanie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia zdalnego, np. w celach serwisowych. Tego typu poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia sÄ&#x2026; realizowane w oparciu o protokĂłĹ&#x201A; VNC (zdalny podglÄ&#x2026;d ekranĂłw operatora) oraz FTP (pobieranie i wgrywanie plikĂłw CSV/TXT z danymi procesu i nastawami).

Komunikacja z niemal kaĹźdym urzÄ&#x2026;dzeniem Panele Astraada umoĹźliwiajÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; ponad 300 protokoĹ&#x201A;Ăłw komuni38

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

Astraada HMI Wizualizacja i sterowanie maszyn i procesĂłw.

Intuicyjne oprogramowanie narzÄ&#x2122;dziowe Do tworzenia ekranĂłw wizualizacyjnych wykorzystuje siÄ&#x2122; bezpĹ&#x201A;atne oprogramowanie Astraada HMI CFG. Brak licencjonowania umoĹźliwia staĹ&#x201A;Ä&#x2026; poprawÄ&#x2122; funkcjonalnoĹ&#x203A;ci dziÄ&#x2122;ki bezpĹ&#x201A;atnym aktualizacjom.

W celu precyzyjnego odwzorowania sterowanego obiektu na ekranie zostaĹ&#x201A;a przygotowana biblioteka gotowych elementĂłw graficznych. Zawiera ona dziesiÄ&#x2026;tki obiektĂłw, takich jak: urzÄ&#x2026;dzenia przemysĹ&#x201A;owe, zawory, przyciski, kontrolki i zbiorniki. MoĹźliwe jest rĂłwnieĹź tworzenie wĹ&#x201A;asnych bibliotek przez import plikĂłw w formatach: bmp, jpg, jpeg, gif, wmf, svg lub png. Za ich pomocÄ&#x2026; moĹźna bardzo dokĹ&#x201A;adnie przedstawiÄ&#x2021; to, co dzieje siÄ&#x2122; w instalacji. Ĺ&#x161;rodowisko zawiera funkcje, ktĂłre jeszcze do niedawna byĹ&#x201A;y dostÄ&#x2122;pne tylko w zaawansowanych systemach SCADA, np. edytor skryptĂłw (makra), alarmowanie, obsĹ&#x201A;uga receptur, rejestracja i analiza pracy obiektu, automatyczne skalowanie do wielkoĹ&#x203A;ci ekranu, harmonogramy, symulator i tester aplikacji, system logowania operatorĂłw czy obsĹ&#x201A;uga aplikacji wielojÄ&#x2122;zycznych.

Funkcjonalne panele operatorskie w atrakcyjnej cenie

Szybki i Ĺ&#x201A;atwy dostÄ&#x2122;p do wsparcia technicznego

, 2 6 3 #

, ) #3 3

â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ R E K L A M A

Oprogramowanie zawiera system pomocy ze szczegĂłĹ&#x201A;owym opisem funkcji i obiektĂłw oraz fragmenty kodu, ktĂłre moĹźna wykorzystaÄ&#x2021; w aplikacji wizualizacyjnej. Ĺ Ä&#x2026;cznie pomoc zawiera ponad 500 tematĂłw i ponad 1000 zdjÄ&#x2122;Ä&#x2021;.

Aby nauka tworzenia aplikacji wizualizacyjnych byĹ&#x201A;a szybka i intuicyjna, firma ASTOR opracowaĹ&#x201A;a rĂłwnieĹź podrÄ&#x2122;czniki pierwszych krokĂłw, karty katalogowe, artykuĹ&#x201A;y i bazy wiedzy w jÄ&#x2122;zyku polskim oraz szkolenia stacjonarne i e-szkolenia.

Ekrany dotykowe od 4.3 do 15â&#x20AC;?

BezpĹ&#x201A;atne oprogramowanie PL/ENG Rozbudowana biblioteka symboli graficznych Porty RS/Ethernet/USB/microSD Komunikacja zdalna VNC/FTP Skrypty, alarmy, logowanie operacji, trendy historyczne

â&#x20AC;˘ DostÄ&#x2122;pne w 24 h od 790 PLN netto

4 6 & "'

$ 6 &# I C9: ;= ==C !

6 =C @C> B; ??: =C @C> B; ?9

# A 6 #6, 6 6 #6,

Panele operatorskie 5/2017

Astraada HMI

www.astraada.pl/hmi 39

TEMAT NUMERU

Rewolucja w automatyzacji Festo Motion Terminal zwiastuje poczÄ&#x2026;tek nowej ery Pneumatyka w swej istocie jest ) # # , )32 ) 3# $H3 6 , G .

N 2 ) ) , ) : * ) 2 )

3 ) ) .: 3 ) .)

4 ( # T 5( , ) , $# 3 N

N ) #3 $ @6? ) N , 2 #: # . ) ., M , 7? , 2 3 )3 #, 6 - )3 2

# H ) N 2 )3# . N # , )

3 ) 2 , # 6

P

odobnie jak telefony typu smartfon wywrĂłciĹ&#x201A;y dekadÄ&#x2122; temu do gĂłry nogami rynek telekomunikacji mobilnej, tak teraz Festo Motion Terminal rewolucjonizuje technikÄ&#x2122; automatyzacji. Nowa metoda integrowania funkcji, poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czona z aplikacjami uĹźytkowymi, uproĹ&#x203A;ci caĹ&#x201A;y Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuch wartoĹ&#x203A;ci, poniewaĹź potrzebny bÄ&#x2122;dzie tylko jeden element sprzÄ&#x2122;towy. Pod nieco niepozornym wyglÄ&#x2026;dem zewnÄ&#x2122;trznym i charakterystycznÄ&#x2026; dla produktĂłw Festo klasycznÄ&#x2026; konstrukcjÄ&#x2026; kryje siÄ&#x2122; udoskonalenie techniczne oparte na najnowszych osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;ciach technologii informacyjnej.

Prawdziwy PrzemysĹ&#x201A; 4.0 Technologia piezo, zintegrowane czujniki skoku tĹ&#x201A;oczka zaworu i ciĹ&#x203A;nienia oraz sterowanie za pomocÄ&#x2026; aplikacji programowej motion apps otworzy nowe perspektywy dla producentĂłw maszyn i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. PoĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie mechaniki, elektroniki i oprogramowania, obecne w Festo Motion Terminal, 40

P R O M O C J A

przeksztaĹ&#x201A;ci urzÄ&#x2026;dzenie pneumatyczne w element koncepcji PrzemysĹ&#x201A;u 4.0 oraz zapewni elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; produkcji. Modyfikacji funkcji pneumatycznych oraz przystosowania do nowych formatĂłw bÄ&#x2122;dzie siÄ&#x2122; dokonywaÄ&#x2021; przez zmianÄ&#x2122; odpowiednich parametrĂłw za pomocÄ&#x2026; wspomnianej aplikacji. Zintegrowane inteligentne czujniki, uĹźyte do realizacji zadaĹ&#x201E; zwiÄ&#x2026;zanych ze sterowaniem, diagnostykÄ&#x2026; i uczeniem maszynowym, wyeliminujÄ&#x2026; potrzebÄ&#x2122; stosowania dodatkowych elementĂłw.

Aplikacje motion apps Za poĹ&#x203A;rednictwem aplikacji motion apps terminal VTEM uzyska dostÄ&#x2122;p do dziesiÄ&#x2122;ciu funkcji: od podstawowych modyfikacji funkcji zaworĂłw rozdzielajÄ&#x2026;cych po energooszczÄ&#x2122;dne sterowanie ruchem oraz od charakterystyki proporcjonalnej po róşne profile ruchu.

WyjÄ&#x2026;tkowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; tego rozwiÄ&#x2026;zania polega na wykorzystaniu tego samego zaworu do wszystkich operacji. DziÄ&#x2122;ki szybkiej aktywacji nowych funkcji za pomocÄ&#x2026; AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

aplikacji projektanci maszyn mogÄ&#x2026; stworzyÄ&#x2021; podstawowy rodzaj maszyny, a nastÄ&#x2122;pnie wybraÄ&#x2021; odpowiedniÄ&#x2026; aplikacjÄ&#x2122;, aby wyposaĹźyÄ&#x2021; jÄ&#x2026; w dodatkowe funkcje i wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci, zgodnie z wymaganiami klienta. Kolejne aplikacje sÄ&#x2026; obecnie w fazie rozwoju.

Przypisywanie funkcji za poĹ&#x203A;rednictwem oprogramowania stanowi dodatkowÄ&#x2026; korzyĹ&#x203A;Ä&#x2021; w postaci ochrony przed nieuprawnionÄ&#x2026; ingerencjÄ&#x2026; oraz zabezpieczenia wiedzy specjalistycznej know-how, poniewaĹź okreĹ&#x203A;lenie funkcji realizowanych przez dane zawory nie jest moĹźliwe z zewnÄ&#x2026;trz. Proponowane rozwiÄ&#x2026;zanie uproĹ&#x203A;ci rĂłwnieĹź obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; technicznÄ&#x2026; maszyn i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, jako Ĺźe dĹ&#x201A;ugie listy czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci zamiennych i szybko zuĹźywajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; elementĂłw odejdÄ&#x2026; w niepamiÄ&#x2122;Ä&#x2021;.

kiem, Ĺźe w poĹ&#x201A;oĹźeniu koĹ&#x201E;cowym nie sÄ&#x2026; potrzebne Ĺźadne siĹ&#x201A;y dociskajÄ&#x2026;ce lub przytrzymujÄ&#x2026;ce. UmoĹźliwia to zaoszczÄ&#x2122;dzenie do 70 proc. energii w porĂłwnaniu z normalnym trybem pracy, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od rodzaju zastosowania.

NiĹźsze koszty i mniejszy stopieĹ&#x201E; zĹ&#x201A;oĹźonoĹ&#x203A;ci Festo Motion Terminal umoĹźliwia zarĂłwno realizacjÄ&#x2122; ruchu z duĹźÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i siĹ&#x201A;Ä&#x2026;, jak i diagnostykÄ&#x2122; przecieku, przy znacznie niĹźszych kosztach niĹź w przypadku innych dostÄ&#x2122;pnych obecnie na rynku rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;. PrzykĹ&#x201A;adowo w porĂłwnaniu z rozwiÄ&#x2026;zaniami elektrycznymi wymagana jest mniejsza liczba sterownikĂłw, poniewaĹź w przypadku zastosowania terminalu VTEM jeden sterownik moĹźe sterowaÄ&#x2021; aş oĹ&#x203A;mioma napÄ&#x2122;dami. Zmniejszone zostaĹ&#x201A;o rĂłwnieĹź zuĹźycie energii, przy

jednoczesnym ograniczeniu wymaganej przestrzeni montaşowej aş o 65%.

W porĂłwnaniu z innymi technologiami rozwiÄ&#x2026;zania oparte na Festo Motion Terminal sÄ&#x2026; opĹ&#x201A;acalnÄ&#x2026; alternatywÄ&#x2026; dla oĹ&#x203A;miu aplikacji. Zamiast trzech komponentĂłw â&#x20AC;&#x201C; zaworu, regulatora ciĹ&#x203A;nienia i czujnika ciĹ&#x203A;nienia â&#x20AC;&#x201C; potrzebne jest tylko jedno urzÄ&#x2026;dzenie, tj. zawĂłr. WiÄ&#x2122;cej informacji na temat produktu moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; na stronie www.festo.com/motionterminal.

FESTO Sp. z o.o.

V 6<- ) 3 $ 6 ( ) ) 8 ?7 ?9? ' )3

6 CC 8== @= ??

CC 8== @= ?C

# X, A 6 # 6 6,

4 6 4

Rzeczywista energooszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Aplikacja motion apps oraz funkcja diagnostyki przecieku umoĹźliwiajÄ&#x2026; zmniejszenie zuĹźycia energii elektrycznej podczas pracy maszyn. EnergooszczÄ&#x2122;dna technologia piezo gwarantuje sterowanie proporcjonalnymi zaworami przy minimalnym poborze energii.

ZuĹźycie powietrza moĹźna elastycznie dostosowaÄ&#x2021; do okreĹ&#x203A;lonych wymagaĹ&#x201E; za pomocÄ&#x2026; aplikacji o nazwach â&#x20AC;&#x17E;Ustawiany poziom ciĹ&#x203A;nieniaâ&#x20AC;? oraz â&#x20AC;&#x17E;NapÄ&#x2122;d ECOâ&#x20AC;?. W przypadku ustawianego poziomu ciĹ&#x203A;nienia wybierana cyfrowo wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; moĹźe ograniczyÄ&#x2021; siĹ&#x201A;Ä&#x2122; pneumatycznÄ&#x2026; do poziomu wymaganego dla danego zastosowania.

NapÄ&#x2122;d ECO ogranicza z kolei zuĹźycie sprÄ&#x2122;Ĺźonego powietrza do wymaganego poziomu minimalnego pod warun5/2017

* * , $# 3 ) 3 3 )3 $2. 3 N ) . 4 (

# 2 , )3 , , 3 ) # )3

41

TEMAT NUMERU

Bezpieczny, zdalny serwis instalacji automatyki Ubiquity to opracowane przez S #N &5( ) .) ) N,$

2 6 /# H ) 3

S $ 2N , 3 3 # $ # 3 : 2 ) G

$ $2. ) 3 ) .) )

# , 2.6 ' ) .) , , ) *3 $H3 : 3# ) H3 . G , 3 2 )3* G $6 V

H * ) , # )

* $ 2 : 3# * # * G ,3 ) 2 *

: ) )

) ) 3 3 2 6

U

biquity umoĹźliwia zdalny dostÄ&#x2122;p za pomocÄ&#x2026; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia VPN (sieÄ&#x2021; Ethernet lub GSM) do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki (typu sterowniki PLC, napÄ&#x2122;dy, a takĹźe systemy sterowania i zdalnego nadzoru) podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych podsieciÄ&#x2026; Ethernet i szeregowych. RozwiÄ&#x2026;zanie nie wymaga

42

instalacji dodatkowych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i pozwala na dziaĹ&#x201A;anie w oddalonych instalacjach, podobnie jak w sieci lokalnej. UmoĹźliwia inĹźynierom wsparcia reakcjÄ&#x2122; na powstajÄ&#x2026;ce problemy, bez koniecznoĹ&#x203A;ci wyjazdĂłw i pobytĂłw w obiektach. Podczas fazy uruchomienia i odbioru instalacji moĹźliwe jest dokonywanie modyfikacji i aktualizacji aplikacji, a takĹźe zdalne debugowanie sterownikĂłw PLC i innych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki dostÄ&#x2122;pnych w sieci.

Zdalny serwis Ubiquity z komputerĂłw, paneli i routerĂłw ASEM Platforma Ubiquity jest wbudowana w panele HMI i systemy sterowania PAC firmy ASEM. Routery Ubiquity to z kolei niezaleĹźne rozwiÄ&#x2026;zania zapewniajÄ&#x2026;ce zdalny dostÄ&#x2122;p serwisowy dowolnym urzÄ&#x2026;dzeniom automatyki. Za poĹ&#x203A;rednictwem routerĂłw Ubiquity urzÄ&#x2026;dzenia wyposaĹźone tylko w porty szeregowe sÄ&#x2026; udostÄ&#x2122;pniane takĹźe w sieci Ethernet.

Routery RK/RM11 majÄ&#x2026; wbudowany modem 2G/3G/3G+EDGE/HSPA i umoĹźliwiajÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;p do maszyn i instalacji bez uĹźycia przewodowego poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia internetowego.

P R O M O C J A

Licencja Ubiquity Basic Runtime jest takĹźe zainstalowana bezpĹ&#x201A;atnie w wybranych rodzinach komputerĂłw panelowych i box producenta (m.in. komputery linii HT i OT, montowane na ramieniu VPC2200 i VK3200, a takĹźe box PC serii PB). Aby rozpoczÄ&#x2026;Ä&#x2021; korzystanie z funkcjonalnoĹ&#x203A;ci zdalnego dostÄ&#x2122;pu, naleĹźy wykonaÄ&#x2021; dwa proste kroki. Konieczna jest instalacja aplikacji Ubiquity Control Center na dowolnym komputerze z systemem Windows (aplikacja dostÄ&#x2122;pna bezpĹ&#x201A;atnie na stronie producenta). Autoryzacja poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia miÄ&#x2122;dzy urzÄ&#x2026;dzeniem lokalnym i zdalnym jest dokonywana przez Internet, z wykorzystaniem serwera Ubiquity.

Aby uzyskaÄ&#x2021; komunikacjÄ&#x2122; z serwerem, trzeba zaĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021; na nim domenÄ&#x2122; (konto), do ktĂłrej przypisywane bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzenia z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; zdalnego dostÄ&#x2122;pu oraz uĹźytkownicy systemu.

PodsumowujÄ&#x2026;c, w skĹ&#x201A;ad Ĺ&#x203A;rodowiska Ubiquity wchodzÄ&#x2026; nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ce elementy: â&#x20AC;˘ Ubiquity Runtime â&#x20AC;&#x201C; aplikacja instalowana na urzÄ&#x2026;dzeniu zdalnym (np. komputerze ASEM), z ktĂłrym jest nawiÄ&#x2026;zywana komunikacja, â&#x20AC;˘ Ubiquity Control Center â&#x20AC;&#x201C; aplikacja instalowana na komputerze AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU serwisowym, ktĂłra umoĹźliwia konfiguracjÄ&#x2122; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z urzÄ&#x2026;dzeniami zdalnymi, przy czym komputer z Ubiquity Control Center peĹ&#x201A;ni funkcjÄ&#x2122; stacji nadzorczej, â&#x20AC;˘ domena na serwerze Ubiquity â&#x20AC;&#x201C; konto na serwerze, ktĂłre odpowiada za autoryzacjÄ&#x2122; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia pomiÄ&#x2122;dzy komputerem z aplikacjÄ&#x2026; Ubiquity Control Center a komputerem zdalnym.

Ubiquity uĹźywa poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia internetowego, tworzÄ&#x2026;c sieÄ&#x2021; VPN miÄ&#x2122;dzy komputerem serwisowym (ktĂłry peĹ&#x201A;ni funkcjÄ&#x2122; stacji nadzorczej Ubiquity Control Center) a zdalnym urzÄ&#x2026;dzeniem (z aplikacjÄ&#x2026; Ubiquity Runtime). Stacja nadzorcza uzyskuje dostÄ&#x2122;p do takich funkcji, jak: zdalny pulpit, czat, wymiana plikĂłw, zdalne programowanie i serwisowanie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; oraz aktualizacja aplikacji. Korzystanie z funkcjonalnoĹ&#x203A;ci zdalnego serwisu nie wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z opĹ&#x201A;atami za przesyĹ&#x201A;ane dane i urzÄ&#x2026;dzenia podpiÄ&#x2122;te do systemu.

Zdalny pulpit udostÄ&#x2122;pnia wizualizacjÄ&#x2122; pracy poszczegĂłlnych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; oraz dostÄ&#x2122;p do ustawieĹ&#x201E; systemowych, wraz z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; ich zdalnej modyfikacji.

Ubiquity Web App zapewnia peĹ&#x201A;nÄ&#x2026; interakcjÄ&#x2122; z pulpitem zdalnym i dziaĹ&#x201A;a zarĂłwno na komputerach PC z klawiaturÄ&#x2026; i myszkÄ&#x2026;, jak i na urzÄ&#x2026;dzeniach przenoĹ&#x203A;nych z ekranem dotykowym i obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2026; gestĂłw, jak tablety i smartfony. Strona logowania do aplikacji zawiera listÄ&#x2122; dotychczas przetestowanych przeglÄ&#x2026;darek i link do instrukcji obsĹ&#x201A;ugi, gdzie moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; instrukcje dotyczÄ&#x2026;ce korzystania z aplikacji.

niczenia czasowe â&#x20AC;&#x2019; licencja na jednym urzÄ&#x2026;dzeniu pozostaje aktywna przez nieograniczony czas.

PrzenoĹ&#x203A;na licencja Ubiquity jest dostÄ&#x2122;pna dla systemĂłw Win 32/64 i Win CE. MoĹźna jÄ&#x2026; aktywowaÄ&#x2021; na urzÄ&#x2026;dzeniach ASEM i innych producentĂłw. Aktywacji moĹźna dokonaÄ&#x2021; off-line na komputerze lub bezpoĹ&#x203A;rednio z Ubiquity Control Center.

Audyt bezpieczeĹ&#x201E;stwa Ĺ&#x161;rodowisko Ubiquity w wersji 8 otrzymaĹ&#x201A;o certyfikat bezpieczeĹ&#x201E;stwa dla sieci Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci przemysĹ&#x201A;owej bazujÄ&#x2026;cych

Zdalny serwis instalacji Ubiquity Control Center

Ubiquity Runtime

Tunel VPN

Firewall

Firewall

SieÄ&#x2021; szeregowa WIN 32/64 WIN CE

PLC

WAN

WAN

LAN Ethernet

WspĂłĹ&#x201A;dzielenie dostÄ&#x2122;pu do Internetu Ubiquity umoĹźliwia szybkÄ&#x2026; implementacjÄ&#x2122; funkcjonalnoĹ&#x203A;ci wspĂłĹ&#x201A;dzielenia dostÄ&#x2122;pu do Internetu miÄ&#x2122;dzy róşnymi urzÄ&#x2026;dzeniami w sieci. Konfiguracja funkcji odbywa siÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; aplikacji Ubiquity Runtime lub konfiguratora w aplikacji Control Center. Funkcja wspĂłĹ&#x201A;dzielenia dostÄ&#x2122;pu do Internetu moĹźe byÄ&#x2021; udostÄ&#x2122;pniona wszystkim urzÄ&#x2026;dzeniom w podsieci LAN. MoĹźliwe jest rĂłwnieĹź ograniczenie dostÄ&#x2122;pu dla poszczegĂłlnych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; za pomocÄ&#x2026; filtrowania po adresach MAC.

4 6 & *$

Aplikacja webowa DostÄ&#x2122;pna bezpĹ&#x201A;atnie aplikacja webowa umoĹźliwia dostÄ&#x2122;p do zdalnego pulpitu urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; z zainstalowanym Runtime Ubiquity. Aplikacja Ubiquity Web moĹźe byÄ&#x2021; obsĹ&#x201A;ugiwana z poziomu wszystkich urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; z przeglÄ&#x2026;darkÄ&#x2026; kompatybilnÄ&#x2026; z technologiÄ&#x2026; HTML5. Aby jÄ&#x2026; uruchomiÄ&#x2021;, wystarczy otworzyÄ&#x2021; przeglÄ&#x2026;darkÄ&#x2122; i wpisaÄ&#x2021; adres: https://www.ubiquityweb.net.

Aplikacja webowa jest dostÄ&#x2122;pna dla wszystkich uĹźytkownikĂłw Ubiquity i wszystkich typĂłw domen, z wyjÄ&#x2026;tkiem Private Server. LogujÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; do domeny, otrzymujemy listÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; dostÄ&#x2122;pnych w systemie zdalnego serwisu i za pomocÄ&#x2026; jednego klikniÄ&#x2122;cia uzyskujemy dostÄ&#x2122;p do ich zdalnych pulpitĂłw.

5/2017

Firewall PLC

Ubiquity serwer / domena

& # ) , #3 /* U$ 3

Prosta aktualizacja do najnowszej wersji Platforma Ubiquity w wersji 8 umoĹźliwia obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; automatycznych aktualizacji aplikacji Control Center, a takĹźe oprogramowania, w urzÄ&#x2026;dzeniach doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych do domeny.

Po uruchomieniu aplikacji Ubiquity Control Center automatycznie nastÄ&#x2122;puje analiza dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci nowszych wersji oprogramowania. JeĹźeli dostÄ&#x2122;pna jest nowsza wersja, moĹźna jÄ&#x2026; zainstalowaÄ&#x2021; bez koniecznoĹ&#x203A;ci odinstalowywania wersji wczeĹ&#x203A;niejszej.

Wersja przenoĹ&#x203A;na Ubiquity MoĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przenoszenia licencji Ubiquity miÄ&#x2122;dzy róşnymi urzÄ&#x2026;dzeniami dodatkowo rozszerza funkcjonalnoĹ&#x203A;ci zdalnego dostÄ&#x2122;pu serwisowego. Licencja Ubiquity portable moĹźe byÄ&#x2021; aktywowana na jednym urzÄ&#x2026;dzeniu jednoczeĹ&#x203A;nie, ale moĹźna jÄ&#x2026; przenosiÄ&#x2021; na inne urzÄ&#x2026;dzenia nawet dwudziestokrotnie.

Co istotne, nie wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; Ĺźadne ogra-

na Internecie. Certyfikat poĹ&#x203A;wiadcza bezpieczeĹ&#x201E;stwo wszystkich komponentĂłw systemu i potwierdza jego peĹ&#x201A;nÄ&#x2026; zgodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z normÄ&#x2026; IEC 62443-3.

Ubiquity umoĹźliwia bezpieczny, zdalny dostÄ&#x2122;p do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki za pomocÄ&#x2026; VPN, a co za tym idzie â&#x20AC;&#x201C; diagnozowanie i rozwiÄ&#x2026;zywanie niektĂłrych problemĂłw w instalacji bez koniecznoĹ&#x203A;ci wyjazdĂłw serwisowych.

RozwiÄ&#x2026;zanie zapewnia ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; pracy instalacji i szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; serwisu, a ponadto uĹ&#x201A;atwia konfiguracjÄ&#x2122; i modyfikacjÄ&#x2122; ustawieĹ&#x201E; maszyn i instalacji automatyki. DuĹźym udogodnieniem jest rĂłwnieĹź to, Ĺźe podczas odbiorĂłw i uruchomieĹ&#x201E; instalacji nie jest wymagana obecnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ekipy technicznej w obiekcie.

SABUR Sp. z o.o. $ 6 $ ;?;: ?C 8>7 - )

6 CC 7@9 @; 7;: CC 7@9 @; 7?

# *$ A *$ 6 #6, 6 *$ 6 #6,

43

TEMAT NUMERU

Diagnostyka torów pomiarowych w systemach sterowania i wizualizacji 1 )N ) )$ ) 2 , , ) #3 3 H. 2 3 ) 2 )3* 2 ) 2 2. 3 N $, , $ 3 : , )

$ ). ) , ) ) )

) I $2. N $H3# # H G # )

S $ 2 3 # ) S ) 2 , ) 2 3 6

N

a dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, z jakÄ&#x2026; prowadzone sÄ&#x2026; procesy przemysĹ&#x201A;owe w bardzo znacznym stopniu wpĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026; jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czujnikĂłw pomiarowych oraz ich charakterystyka starzeniowa. DuĹźym udogodnieniem przy obsĹ&#x201A;udze urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sterowniczych lub wizualizacyjnych jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prostego i szybkiego korygowania wskazywanych wartoĹ&#x203A;ci do prawdziwego, prawidĹ&#x201A;owego poziomu. W odpowiedzi na te potrzeby firma Guenther Polska rozszerzyĹ&#x201A;a swojÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; o nowe produkty.

Wykonania indywidualne Do portfolio Guenther Polska doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyĹ&#x201A;y nowoczesne urzÄ&#x2026;dzenia pomiarowe, umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce realizacjÄ&#x2122; precyzyjnych pomiarĂłw na obiekcie, a takĹźe ich okresowe kontrole. O jakoĹ&#x203A;ci produktu, jego stabilnoĹ&#x203A;ci w czasie pracy i odpornoĹ&#x203A;ci na warunki panujÄ&#x2026;ce na obiekcie stanowi dobĂłr materiaĹ&#x201A;Ăłw, z jakich jest wykonany czujnik oraz sposĂłb ich wykonania. Co istotne, poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie wiedzy i wieloletniego doĹ&#x203A;wiadczenia firmy w doborze i produkcji czujnikĂłw temperatury przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; indywidualnego dopasowania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; do warunkĂłw procesowych.

44

P R O M O C J A

Wzorcowanie W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od wymagaĹ&#x201E; czujniki temperatury sÄ&#x2026; wzorcowane dla okreĹ&#x203A;lonych punktĂłw pomiarowych w przyzakĹ&#x201A;adowym laboratorium. Kolejne ich okresowe sprawdzenia mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wykonywane nawet na pracujÄ&#x2026;cym obiekcie (zaleĹźnie od konstrukcji czujnika) za pomocÄ&#x2026; precyzyjnych rÄ&#x2122;cznych miernikĂłw temperatury, oferowanych w gamie akcesoriĂłw.

Serwis zgodny z normami W ramach kompletnego sprawdzenia dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ci pomiarĂłw w piecach przemysĹ&#x201A;owych firma Guenther Polska oferuje usĹ&#x201A;ugi serwisowe profilowania temperaturowego piecĂłw wedĹ&#x201A;ug wymagaĹ&#x201E; norm AMS2750 lub CQI-9. WiÄ&#x2122;cej szczegĂłĹ&#x201A;Ăłw moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; na stronie internetowej www.guenther.com.pl oraz u przedstawicieli regionalnych.

6 H I !

$ 6 - C@ : 77 ?97 $ N

6 8= ;7C 8? 8?: 8= ;7C 8? 8= 6 $

6 #6,

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

NarzÄ&#x2122;dzia do kontroli i wizualizacji 5 3 ) ). ) , # , $ 32 3# 3# ) $ 2 3 : 2 ) G 3 3 # 6

0( . # 3#: S ) 3#

2 # #$ 2 $ ) ) # )3 # : # 3 # & $# H )3* .

3 ) 3 # )3 $ ). ) I: H ) , ) 2 )3 2 S ) # 2 #6 6 3 N,$2. 3 # ,

, ) *3 ) ). ) 2. , 36

4 6 +$

: -"*

F

irma WObit do zarzÄ&#x2026;dzania i wizualizacji pojedynczych procesĂłw proponuje kilka serii paneli operatorskich firmy Kinco, a ponadto system SCADA PcVue. WĹ&#x203A;rĂłd paneli operatorskich firmy Kinco najwiÄ&#x2122;kszym powodzeniem cieszy siÄ&#x2122; ekonomiczna i funkcjonalna seria MT4000. CechÄ&#x2026; charakterystycznÄ&#x2026; paneli tej serii jest szereg protokoĹ&#x201A;Ăłw komunikacyjnych (np. Modbus RTU) z wbudowanymi portami szeregowymi, w tym USB, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cym programowanie panelu z poziomu komputera PC. DziÄ&#x2122;ki wyraĹşnym kolorom wyĹ&#x203A;wietlacza i szybkiej pracy, ktĂłrÄ&#x2026; zapewnia 32-bitowy procesor seria MT4000, jest odpowiednim rozwiÄ&#x2026;zaniem dla wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci aplikacji z zakresu automatyki przemysĹ&#x201A;owej.

5/2017

Bardziej zaawansowana jest cechujÄ&#x2026;ca siÄ&#x2122; wiÄ&#x2122;kszymi moĹźliwoĹ&#x203A;ciami aplikacyjnymi seria MT5000. UrzÄ&#x2026;dzenia tej serii sÄ&#x2026; wyposaĹźone w interfejsy sieciowe Profibus-DP, CANopen, Ethernet oraz MPI ze wsparciem konfiguracji sieci zgodnej z MPI. FunkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; paneli sprawia, Ĺźe znajdujÄ&#x2026; one zastosowanie w róşnorodnych aplikacjach, nawet tych wymagajÄ&#x2026;cych od urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; odpornoĹ&#x203A;ci na czynniki zewnÄ&#x2122;trzne typu temperatura czy wilgotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

WizualizacjÄ&#x2122; i sterowanie pojedynczego procesu, jakie umoĹźliwia panel HMI, warto poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; w wiÄ&#x2122;kszy system zarzÄ&#x2026;dzany za pomocÄ&#x2026; oprogramowania SCADA. UmoĹźliwi to zbieranie i zapisywanie duĹźej iloĹ&#x203A;ci danych z kilku stanowisk oraz zapewni bardziej wydajnÄ&#x2026; analizÄ&#x2122; procesĂłw.

WObit proponuje system SCADA PcVue, ktĂłrego najnowsza wersja 11.1 jest wyposaĹźona w trzy narzÄ&#x2122;dzia umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce skrĂłcenie czasu konfiguracji aplikacji. Pierwsze z nich to Application Architect do tworzenia szablonĂłw.

Kolejnym narzÄ&#x2122;dziem jest Application Exporter, ktĂłry wspomaga operacje diagnostyczne, wyĹ&#x203A;wietlajÄ&#x2026;c przepĹ&#x201A;yw danych w obrÄ&#x2122;bie samego PcVue, jak rĂłwnieĹź miÄ&#x2122;dzy SCADA i komponentami zewnÄ&#x2122;trznymi. Trzeci element to Smart Generator realizujÄ&#x2026;cy import danych ze źrĂłdeĹ&#x201A; zewnÄ&#x2122;trznych. Te narzÄ&#x2122;dzia umoĹźliwiajÄ&#x2026; automatyczne generowanie aplikacji, synchronizowanie danych konfiguracyjnych i eliminacjÄ&#x2122; bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw w pojedynczym kroku. Ponadto wersja PcVue 11.1 cechuje siÄ&#x2122; przyjaznym P R O M O C J A

Ĺ&#x203A;rodowiskiem uĹźytkownika oraz zestawem wbudowanych animacji i bibliotek obiektĂłw, co umoĹźliwia szybki i prosty rozwĂłj projektu za pomocÄ&#x2026; konfiguracji on-line. Oprogramowanie wspiera takie funkcje, jak animowane obiekty 3D czy wbudowane GEO Mapy, zapewniajÄ&#x2026;ce wydajniejszÄ&#x2026; pracÄ&#x2122; operatora.

System PcVue obsĹ&#x201A;uguje bardzo szeroki zakres standardĂłw komunikacyjnych, w tym wbudowanych sterownikĂłw przeznaczonych dla przemysĹ&#x201A;u i producentĂłw maszyn (okoĹ&#x201A;o 200 nowych i starszych protokoĹ&#x201A;Ăłw), systemĂłw zarzÄ&#x2026;dzania budynkiem (LNS, BACnet, SNMP), wytwarzania energii, T&D i systemĂłw energetycznych (IECS, DNP3), a takĹźe systemĂłw oczyszczania i dystrybucji wody. SCADA PcVue ma wbudowane mechanizmy wiadomoĹ&#x203A;ci wewnÄ&#x2122;trznych, zapewnia rĂłwnieĹź redundancjÄ&#x2122; dla kluczowych aplikacji, ktĂłre moĹźna Ĺ&#x201A;atwo skonfigurowaÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026; kreatora sieci. Do oprogramowania dostÄ&#x2122;pny jest dodatek TouchView, ktĂłry umoĹźliwia obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; mobilnych, dziÄ&#x2122;ki czemu moĹźliwy jest dostÄ&#x2122;p do danych ze smartfonu czy tabletu (tylko z systemem Windows). MoĹźliwa jest rĂłwnieĹź konfiguracja w trybie on-line, co umoĹźliwia zmianÄ&#x2122; parametrĂłw bez przerywania pracy systemu.

PPH WObit E.K.J. Ober s.c.

N* )3 =B: BC ?@7

3

6 B= CC C8 @CC: B= CC C8 @;9

# * A * 6 #6, 6 * 6 #6,

45

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

PrzenoĹ&#x203A;na

aparatura pomiarowa M

) G , $ , # ) 3

# 3 ) 3 3 # H 2 * H3 , ) #3 26 "* 2#$2

) . #N # : ) 2 $2. ) , ) , 3 , )3 $ ). )

3 ) 3 : $ $ # 3 6 $H3# $) # ). N H , )3 ). 3 , # $ G

3 ) 3 6 ! " # $

46

ierniki przenoĹ&#x203A;ne to urzÄ&#x2026;dzenia wspomagajÄ&#x2026;ce specjalistĂłw w codziennych zadaniach. SÄ&#x2026; proste w obsĹ&#x201A;udze, niezawodne, majÄ&#x2026; maĹ&#x201A;e wymiary i sÄ&#x2026; lekkie.

Multimetry Prostymi przyrzÄ&#x2026;dami pomiarowymi, ktĂłre cieszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; duĹźym uznaniem wĹ&#x203A;rĂłd automatykĂłw i elektrykĂłw sÄ&#x2026; multimetry, sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do pomiarĂłw najwaĹźniejszych wielkoĹ&#x203A;ci elektrycznych a takĹźe parametrĂłw Ĺ&#x203A;rodowiskowych. OprĂłcz podstawowych funkcji pomiarowych majÄ&#x2026; one wbudowane ukĹ&#x201A;ady pamiÄ&#x2122;ci, w ktĂłrych przechowywane sÄ&#x2026; zbierane dane pomiarowe. UmoĹźliwiajÄ&#x2026; analizÄ&#x2122; danych oraz wyznaczanie wartoĹ&#x203A;ci maksymalnych, minimalnych i Ĺ&#x203A;rednich.

Multimetry wykonujÄ&#x2026; pomiar róşnicowy procentowy i róşnicowy wzglÄ&#x2122;dny.

Funkcja Data Hold umoĹźliwia ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e wyĹ&#x203A;wietlanie wyniku pomiaru, natomiast funkcja Peak Hold zapewnia pomiar wartoĹ&#x203A;ci szczytowych impulsĂłw. DziÄ&#x2122;ki filtrom dolnoprzepustowym eliminowany jest wpĹ&#x201A;yw zakĹ&#x201A;ĂłceĹ&#x201E; na wskazania.

Przydatna okazuje siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź funkcja RMS/MEAN, umoĹźliwiajÄ&#x2026;ca wyĹ&#x203A;wietlanie wartoĹ&#x203A;ci skutecznych lub Ĺ&#x203A;rednich, co jest szczegĂłlnie istotne przy wahaniach wielkoĹ&#x203A;ci mierzonej. Mechaniczna ochrona gniazd zabezpiecza przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza prÄ&#x2026;dowe przed niewĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwym podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniem przewodĂłw pomiarowych.

Odpowiednie gniazda sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne jedynie w okreĹ&#x203A;lonych poĹ&#x201A;oĹźeniach przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika pomiarowego.

NiektĂłre multimetry mogÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021; z drukarkÄ&#x2026;. Wymiana danych z komputerem odbywa siÄ&#x2122; przez port USB, przy czym dane sÄ&#x2026; przesyĹ&#x201A;ane w czasie rzeczywistym. PrzyrzÄ&#x2026;dy mogÄ&#x2026; mierzyÄ&#x2021; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; skutecznÄ&#x2026; TrueRMS oraz procentowe wypeĹ&#x201A;nienie impulsu i jego okres.

Na rynku nie brakuje przyrzÄ&#x2026;dĂłw w obudowie ostrzowej o kompaktowym ksztaĹ&#x201A;cie. Wbudowana latarka podĹ&#x203A;wietla punkt pomiarowy. DostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź przyrzÄ&#x2026;dy z cÄ&#x2122;gowymi sondami pomiarowymi. Miniaturowe cÄ&#x2122;gi pozwalajÄ&#x2026; na pomiar prÄ&#x2026;du staĹ&#x201A;ego i przemiennego. NiektĂłre multimetry dodatkowo mierzÄ&#x2026; natÄ&#x2122;Ĺźenie oĹ&#x203A;wietlenia i dĹşwiÄ&#x2122;ku oraz temperaturÄ&#x2122;.

Dobrym przykĹ&#x201A;adem jest multimetr AM-160 Trms firmy Amprobe przeznaczony do pomiaru DC+AC True RMS (prawdziwa wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; skuteczna wraz ze skĹ&#x201A;adowÄ&#x2026; staĹ&#x201A;Ä&#x2026;) z uwzglÄ&#x2122;dnieniem szerokiego pasma czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci (do 100 kHz). UmoĹźliwia pomiar napiÄ&#x2122;cia do 1000 V DC (przy rozdzielczoĹ&#x203A;ci 0,001 mV, dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ci 0,02% dla V DC) oraz napiÄ&#x2122;ciu do 1000 V AC (rĂłwnieĹź w dBm dla impedancji obciÄ&#x2026;Ĺźenia od 4 â&#x201E;ŚÂ do 1200 â&#x201E;Ś). Pomiar prÄ&#x2026;du jest wykonywany w zakresie do 20 A AC/DC oraz rezystancji do 50 Mâ&#x201E;Ś. OprĂłcz tego AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY moĹźna wykonaÄ&#x2021; pomiar czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci od 5 Hz do 200 kHz oraz pojemnoĹ&#x203A;ci (od 0,01 nF do 10 mF). UrzÄ&#x2026;dzenie wykonuje test pĂłĹ&#x201A;przewodnikĂłw oraz ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci przewodĂłw. Przydatne rozwiÄ&#x2026;zanie stanowi przetwornik prÄ&#x2026;du 4â&#x20AC;&#x201C;20 mA na wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wyraĹźonÄ&#x2026; w procentach oraz okreĹ&#x203A;lanie wspĂłĹ&#x201A;czynnika wypeĹ&#x201A;nienia impulsĂłw. Ĺ Ä&#x2026;cze komunikacyjne RS-232 ma optoizolacjÄ&#x2122;.

Z kolei multimetr FLUKE 28II EX zaprojektowano z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o pracy w strefach 1 i 2 grupy wybuchowoĹ&#x203A;ci IIC (gaz) i strefach 21 i 22 grupy wybuchowoĹ&#x203A;ci IIIC (pyĹ&#x201A;). Jest stosowany gĹ&#x201A;Ăłwnie w branĹźy petrochemicznej, chemicznej i farmaceutycznej. UrzÄ&#x2026;dzenie ma stopieĹ&#x201E; ochrony IP67.

4 6 # : &

Mierniki cÄ&#x2122;gowe ZaletÄ&#x2026; miernikĂłw cÄ&#x2122;gowych jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wykonania pomiaru prÄ&#x2026;du bez przerywania mierzonego obwodu. Jak wiadomo w tradycyjnym pomiarze trzeba przerwaÄ&#x2021; obwĂłd i szeregowo podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; amperomierz a w wielu aplikacjach jest to niewygodne, niebezpieczne, a nawet niemoĹźliwe. Na rynku nie brakuje miernikĂłw cÄ&#x2122;gowych bazujÄ&#x2026;cych na konstrukcji cÄ&#x2122;gĂłw bez rdzenia magnetycznego, przy czym cÄ&#x2122;gi majÄ&#x2026; wtedy specjalnÄ&#x2026; cewkÄ&#x2122; powietrznÄ&#x2026;. Takie rozwiÄ&#x2026;zanie zapewnia niewielkÄ&#x2026; masÄ&#x2122; cÄ&#x2122;gĂłw.

Nowoczesne mierniki mogÄ&#x2026; mierzyÄ&#x2021; bardzo dokĹ&#x201A;adnie prÄ&#x2026;dy o niewielkiej wartoĹ&#x203A;ci. Dotyczy to zarĂłwno pomiaru prÄ&#x2026;du staĹ&#x201A;ego, jak i przemiennego ze staĹ&#x201A;Ä&#x2026; skĹ&#x201A;adowÄ&#x2026;, przy czym pomiar prÄ&#x2026;dĂłw o maĹ&#x201A;ych wartoĹ&#x203A;ciach moĹźna wykonaÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026; przewodĂłw. NiektĂłre przyrzÄ&#x2026;dy umoĹźliwiajÄ&#x2026; wykonanie testĂłw wirowania faz, z uwzglÄ&#x2122;dnieniem dwĂłch poziomĂłw czuĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci. Przy duĹźej czuĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci wykonywane sÄ&#x2026; testy silnikĂłw 3-fazowych w stanie beznapiÄ&#x2122;ciowym, natomiast uwzglÄ&#x2122;dniajÄ&#x2026;c zwykĹ&#x201A;y poziom czuĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci moĹźna sprawdzaÄ&#x2021; kierunek wirowania faz elektrycznej sieci 3-fazowej.

Wiele miernikĂłw cÄ&#x2122;gowych ma funkcjÄ&#x2122; komunikacji bezprzewodowej. Specjalne moduĹ&#x201A;y odczytujÄ&#x2026; wyniki pomiarĂłw na urzÄ&#x2026;dzeniu zdalnym, ktĂłrym moĹźe byÄ&#x2021; smartfon. Warto podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, Ĺźe takie rozwiÄ&#x2026;zanie nabiera coraz wiÄ&#x2122;kszego znaczenia przy diagnozowaniu sieci elektroenergetycznych. W takich 5/2017

przypadkach specjalne moduĹ&#x201A;y sÄ&#x2026; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czane w rozdzielnicy, a zbierane dane sÄ&#x2026; przesyĹ&#x201A;ane i rejestrowane zdalnie z uwzglÄ&#x2122;dnieniem dowolnych przedziaĹ&#x201A;Ăłw czasowych.

Miernik cÄ&#x2122;gowy CMP-2000 z oferty firmy Sonel umoĹźliwia wykonywanie pomiarĂłw prÄ&#x2026;du do 2000 A za pomocÄ&#x2026; cÄ&#x2122;gĂłw na przewodach o Ĺ&#x203A;rednicy do 57 mm i szynoprzewodach o przekroju do 70 mm Ă&#x2014; 18 mm. OprĂłcz tego moĹźliwy jest pomiar poczÄ&#x2026;tkowego prÄ&#x2026;du rozruchowego, napiÄ&#x2122;cia staĹ&#x201A;ego do 1000 V i przemiennego (True RMS) do 750 V, a takĹźe rezystancji, ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E;, pojemnoĹ&#x203A;ci, temperatury i cyklu roboczego.

NajwaĹźniejsze cechy miernika cÄ&#x2122;gowego KEW2009R firmy Kyoritsu to automatyczna zmiana zakresĂłw pomiarowych, pomiar metodÄ&#x2026; cÄ&#x2122;gowÄ&#x2026; przewodĂłw o Ĺ&#x203A;rednicy do 55 mm, pomiar rzeczywistej wartoĹ&#x203A;ci skutecznej (True RMS), a takĹźe zatrzymanie bieĹźÄ&#x2026;cego wyniku pomiaru na wyĹ&#x203A;wietlaczu (Data Hold) i wyĹ&#x203A;wietlanie wartoĹ&#x203A;ci Ĺ&#x203A;redniej pomiarĂłw (AVG). OprĂłcz tego przyrzÄ&#x2026;d mierzy wartoĹ&#x203A;ci szczytowe.

Miernik moĹźna wykorzystaÄ&#x2021; jako przystawkÄ&#x2122; cÄ&#x2122;gowÄ&#x2026; z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;pracy z innym urzÄ&#x2026;dzeniem rejestrujÄ&#x2026;cym przebiegi prÄ&#x2026;dĂłw ACA i DCA.

Oscyloskopy WÂ praktyce zastosowanie znajdujÄ&#x2026; trzy rodzaje oscyloskopĂłw. Chodzi tutaj

o urzÄ&#x2026;dzenia bazujÄ&#x2026;ce na odchylaniu ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ym lub okresowym, a takĹźe przyrzÄ&#x2026;dy uniwersalne uwzglÄ&#x2122;dniajÄ&#x2026;ce odchylanie ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e i wyzwalane oraz szybkie z duĹźÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci. W odniesieniu do technologii wykorzystywanej przy analizie sygnaĹ&#x201A;u trzeba wymieniÄ&#x2021; oscyloskopy z lampÄ&#x2026; analogowÄ&#x2026;, gdzie obraz powstaje przez oddziaĹ&#x201A;ywanie obserwowanych przebiegĂłw na ukĹ&#x201A;ad odchylania wiÄ&#x2026;zki elektronowej. Zastosowanie znajdujÄ&#x2026; rĂłwnieĹź oscyloskopy bazujÄ&#x2026;ce na technologii cyfrowej, ktĂłrych monitor wyĹ&#x203A;wietla obraz wytwarzany za pomocÄ&#x2026; ukĹ&#x201A;adu mikroprocesorowego. WaĹźna jest przy tym analiza przetworzonych na cyfrowe sygnaĹ&#x201A;Ăłw wejĹ&#x203A;ciowych.

UrzÄ&#x2026;dzenia analogowe mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzeniami jednostrumieniowymi, dwustrumieniowymi oraz stroboskopowymi z pamiÄ&#x2122;ciÄ&#x2026;. W oscyloskopach jednostrumieniowych niejednokrotnie zastosowanie znajdujÄ&#x2026; dwa kanaĹ&#x201A;y, natomiast wartoĹ&#x203A;ci badanych sygnaĹ&#x201A;Ăłw wynoszÄ&#x2026; od 0 Hz do 3 GHz. Oscyloskopy dwustrumieniowe majÄ&#x2026; lampÄ&#x2122; oscyloskopowÄ&#x2026; z dwoma strumieniami elektronĂłw. Takie rozwiÄ&#x2026;zanie umoĹźliwia jednoczesne analizowanie dwĂłch sygnaĹ&#x201A;Ăłw, przy czym waĹźny jest generator podstawy czasu.

Warto zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122; na oscyloskopy stroboskopowe (prĂłbkujÄ&#x2026;ce), ktĂłre umoĹźliwiajÄ&#x2026; pobieranie prĂłbek z bada-

47

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY TYP

DSO 1060

123B

Producent Pasmo Rodzaj uĹźytego wyĹ&#x203A;wietlacza Liczba kanaĹ&#x201A;Ăłw PrĂłbkowanie DĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rekordu pamiÄ&#x2122;ci Podstawa czasu Czas narastania NapiÄ&#x2122;cie wejĹ&#x203A;ciowe maks.

Impedancja wejĹ&#x203A;ciowa CzuĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; wejĹ&#x203A;ciowa Wymiary Masa ĹšrĂłdĹ&#x201A;o zasilania

Hantek â&#x2030;¤ 60 MHz LCD, kolorowy 2 250 MSa/s 32 kpts/ch 5 n...1000 s/dz 5,8 ns 30 V 1 Mâ&#x201E;Ś / 15 pF 10 mV 245 Ă&#x2014; 163 Ă&#x2014; 52 mm 1,2 kg 100...240 V AC 50/60 Hz, akumulator Li-Ion

Fluke â&#x2030;¤ 20 MHz LCD TFT 5,7" (640 x 480), kolorowy 2 40 MSa/s pamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; zrzutĂłw ekranu: 20 20 n...60 s/dz brak danych 750 V brak danych brak danych 259 Ă&#x2014; 132 Ă&#x2014; 55 mm 1,4 kg zewnÄ&#x2122;trzne, akumulator Li-Ion 10,8 V

-3* 3 ,3

, # 3 $

nego przebiegu z przesuniÄ&#x2122;ciem w czasie. Z zapisu sygnaĹ&#x201A;u uĹźywanego przy badaniu przebiegĂłw powtarzalnych tworzy siÄ&#x2122; obwiednia. Z kolei oscyloskopy z pamiÄ&#x2122;ciÄ&#x2026; przeznaczone sÄ&#x2026; do pomiarĂłw takĹźe sygnaĹ&#x201A;Ăłw aperiodycznych.

FunkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oscyloskopĂłw moĹźna okreĹ&#x203A;liÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026; przynajmniej kilku parametrĂłw. Przede wszystkim istotny jest czas wznoszenia (np. 350 ps), interfejsy komunikacyjne, czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prĂłbkowania (np. 2,5 GSa/s), sposĂłb kalibracji, a takĹźe liczba wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; analogowych. Pod uwagÄ&#x2122; bierze siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź odchylenie pionowe, opĂłr pozorny wejĹ&#x203A;cia, a takĹźe rozdzielczoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i sprzÄ&#x2122;Ĺźenie zwrotne. Warto rĂłwnieĹź zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122; na zakres podstawy czasu i wyzwalanie.

Oscyloskop rÄ&#x2122;czny PeakTech 1220 bazuje na kolorowym wyĹ&#x203A;wietlaczu TFT o rozdzielczoĹ&#x203A;ci 640 Ă&#x2014; 480 pikseli.

Port USB umoĹźliwia przesyĹ&#x201A;anie da-

nych w czasie rzeczywistym do komputera PC. MoĹźna zapisywaÄ&#x2021; zmierzone wartoĹ&#x203A;ci pomiarĂłw i grafiki bezpoĹ&#x203A;rednio w pamiÄ&#x2122;ci USB. PrzyrzÄ&#x2026;d z funkcjÄ&#x2026; True RMS realizuje rĂłwnieĹź zadania multimetru. Dodatkowe uĹ&#x201A;atwienie w korzystaniu umoĹźliwiajÄ&#x2026; funkcje automatycznego wybierania ustawieĹ&#x201E; i automatycznego skalowania.

Tenma 72-9355 to cyfrowy oscyloskop rÄ&#x2122;czny klasy Digital Storage z pasmem pomiarowym 60 MHz i szybkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; prĂłbkowania 250 MSa/s. PrzyrzÄ&#x2026;d wyposaĹźono w wyĹ&#x203A;wietlacz kolorowy o przekÄ&#x2026;tnej 5,7Ë? i matrycy 320 Ă&#x2014; 240 pikseli. Do wykorzystania sÄ&#x2026; 2 kanaĹ&#x201A;y pomiarowe. SkorzystaÄ&#x2021; moĹźna z przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw rodzaju pracy Scope i Meter.

Kalibratory Kalibratory sÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeniami generujÄ&#x2026;cymi sygnaĹ&#x201A;y wzorcowe stosowane do kalibracji innych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. WÂ prakty-

â&#x20AC;&#x201A;KALIBRATORY SÄ&#x201E; URZÄ&#x201E;DZENIAMI GENERUJÄ&#x201E;CYMI SYGNAĹ Y WZORCOWE STOSOWANE DO KALIBRACJI INNYCH URZÄ&#x201E;DZEĹ&#x192;.

48

ce najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej zastosowanie znajdujÄ&#x2026; kalibratory: prÄ&#x2026;du, napiÄ&#x2122;cia, mocy, rezystancji, czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci, energii, pojemnoĹ&#x203A;ci i indukcyjnoĹ&#x203A;ci.

Typowym podzespoĹ&#x201A;em kalibratora jest wyjĹ&#x203A;ciowy ukĹ&#x201A;ad regulacji umoĹźliwiajÄ&#x2026;cy nastawianie wielkoĹ&#x203A;ci wyjĹ&#x203A;ciowej oraz ĹşrĂłdĹ&#x201A;o odniesienia, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;ce ĹşrĂłdĹ&#x201A;em wielkoĹ&#x203A;ci elektrycznej przeznaczonej do porĂłwnywania w stosunku do wielkoĹ&#x203A;ci stabilizowanej. Z kolei komparator porĂłwnuje wartoĹ&#x203A;ci wielkoĹ&#x203A;ci wyjĹ&#x203A;ciowej z wartoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; odniesienia. Generowany jest przy tym sygnaĹ&#x201A; bĹ&#x201A;Ä&#x2122;du. Dodatkowo wzmacniacz bĹ&#x201A;Ä&#x2122;du zapewnia wzmocnienie róşnicy sygnaĹ&#x201A;Ăłw kamparatora. Ostatni element stanowi koĹ&#x201E;cowy ukĹ&#x201A;ad regulacji sterujÄ&#x2026;cy wielkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;ci wyjĹ&#x203A;ciowej.

Kalibrator Metracal MC z oferty firmy Astat jest kalibratorem wartoĹ&#x203A;ci procesowych prÄ&#x2026;du (mA), napiÄ&#x2122;cia (mV, V), rezystancji, symulacji temperatury (termometrĂłw oporowych Pt 100/1000 oraz termoelementĂłw typu: J, L, T, U, K, E, S, R, B, N). UrzÄ&#x2026;dzenie wyposaĹźono w funkcjÄ&#x2122; rampy i w funkcjÄ&#x2122; stopniowÄ&#x2026;, a takĹźe generator impulsĂłw i grup impulsĂłw. PrzyrzÄ&#x2026;d moĹźe symulowaÄ&#x2021; ĹşrĂłdĹ&#x201A;o prÄ&#x2026;du w zakresie 0â&#x20AC;&#x201C;24 mA z jednoczesnym wysyĹ&#x201A;aniem i pomiarem sygnaĹ&#x201A;u.

AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY GD 207

MS207T

U1610 A

GW Intek ≤ 70 MHz LCD, ekran dotykowy 2 1 GSa/s (w czasie rzeczywistym) 1 Mpts/ch 5 n...100 s/dz ≤ 5 ns 300 V 1 MΩ 2 mV 240 × 136 × 60 mm 1,5 kg 100...240 V AC, 48...63 Hz

Micsig Instruments ≤ 70 MHz LCD TFT 5,7", ekran dotykowy 2 1 GSa/s (w czasie rzeczywistym) 240 kpts 4 n...10 s/dz ≤ 5 ns brak danych 1 MΩ brak danych 254 × 160 × 60 mm 1,38 kg akumulator Li-Ion 7,4 V 9000 mAh

Keysight Technologies ≤ 100 MHz LCD TFT 5,7" (640 x 480), kolorowy 2 1 GSa/s 120 kpts 5 n...50 s/dz 3,5 ns 300 V 1 MΩ / 22 pF 2 mV/dz...50 V/dz 183 × 270 × 65 mm 2,5 kg 100...240 V AC 50/60 Hz, akumulator Ni-MH

Kalibrator Beamex MC6 z oferty firmy Introl jest kalibratorem ciśnienia, temperatury i sygnałów elektrycznych.

Należy zwrócić uwagę na pełny komunikator multi-bus dla przyrządów HART, Foundation Fieldbus oraz Profibus PA. W przyrządzie przewidziano pięć trybów pracy – jako miernik, kalibrator, kalibrator dokumentujący, rejestrator danych, komunikator. Ważny jest czuły trwały ekran dotykowy, co umożliwia obsługę w rękawicach.

Wilgotnościomierze Wilgotnościomierze, czyli higrometry są przyrządami pomiarowymi stosowanymi do wyznaczania poziomu wilgotności. Specjalną grupą higrometrów są psychrometry będące przyrządami wykorzystującymi pomiar termometrem suchym i mokrym. Nowoczesne wilgotnościomierze to przyrządy uniwersalne pozwalające na pomiar wielu innych parametrów, takich jak temperatura punktu rosy, temperatura powietrza czy ciśnienie atmosferyczne.

Wilgotnościomierze są bardzo często używane podczas pomiaru wilgotności materiałów budowlanych. Może być wskazywana wartość maksymalna i minimalna oraz zatrzymana wartość wyniku pomiaru. Warto zwrócić uwagę 5/2017

na bezdotykową technologię pomiaru oraz możliwość bezprzewodowej wymiany danych z innymi przyrządami pomiarowymi takimi jak kamery termowizyjne. Temperatura różnicowa jest obliczana samoczynnie, co pozwala określić punkt kondensacji. Dzięki wbudowanemu czujnikowi wilgotności i temperatury powietrza wykonywany jest pomiar względny wilgotności powietrza, a także temperatury powietrza, ciśnienia pary, punktu kondensacji oraz punktu rosy. Przydatne rozwiązanie stanowi określanie zarówno niskiej, jak i wysokiej wartości granicznej alarmu dla wilgotności powietrza i materiałów.

Pomiar może być również wykonany na głębokości do kilkunastu milimetrów. Oprócz wartości liczbowych wyniki są prezentowane za pomocą wykresu słupkowego. Zakres pomiaru wilgotności zazwyczaj wynosi 0% rF – 100% rF (punkt rosy) przy zakresie pomiaru temperatury od –30 °C do 77 °C. Z kolei używając podczerwieni można wykonać pomiar temperatury w zakresie od –20 °C do 200 °C. Zakres pomiaru ciśnienia pary to 0–20,0 kPa, natomiast punktu rosy od –30 °C do 100 °C. Do niektórych wilgotnościomierzy można podłączyć sondę IAQ, sondę Lux oraz sondę poziomu komfortu.

Na przykład wilgotnościomierz LaserLiner MoistureFinder ma do wyboru 4 kategorie materiałowe. Urządzenie ma wskaźnik LED służący do szybkiej oceny materiału (mokre/suche).

Z kolei wilgotnościomierze Testo 606-1 i 606-2 są przeznaczone do pomiaru wilgotności drewna i materiałów budowlanych. Urządzenia mają zapamiętane charakterystyki poszczególnych materiałów. W przyrządzie Testo 606-1 wyposażono w czujnik temperatury i wilgotności, co ułatwia monitoring procesu osuszania.

Analizatory jakości zasilania Nowoczesne analizatory jakości zasilania pracują z kilkoma kanałami wejściowymi. Czas rejestrowania nieprawidłowości można programować w zakresie od 20 ms do 2 s. Niektóre analizatory pracują w trybie oscyloskopu i realizują funkcję pomiaru nieustalonych wysokiej częstotliwości. Analizatory stosuje się w sieciach jedno- i trójfazowych instalacji 3-przewodowych, 4-przewodowych oraz z układem Arona. Do obsługi urządzeń służą kolorowe ekrany dotykowe. Wykresy wskazowe prezentują kąty fazowe zachodzące między napięciami i prądami.

49

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY MODEL

30RX-A

APPA-98IV

Producent

Beha-Amprobe

Appa

Typ miernika

Multimetr Cyfrowy

Multimetr cyfrowy

WielkoĹ&#x203A;ci mierzone

czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, indukcyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, napiÄ&#x2122;cie AC, napiÄ&#x2122;cie DC, pojemnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, prÄ&#x2026;d AC, prÄ&#x2026;d DC, rezystancja

czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, napiÄ&#x2122;cie AC, napiÄ&#x2122;cie DC, pojemnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, prÄ&#x2026;d AC, prÄ&#x2026;d DC, rezystancja

Rodzaj wyĹ&#x203A;wietlacza Zakres pomiaru napiÄ&#x2122;cia DC DokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pomiaru napiÄ&#x2122;cia DC Zakres pomiaru napiÄ&#x2122;cia AC DokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pomiaru napiÄ&#x2122;cia AC

LCD 3,5Â cyfry (1999) 0,1Â m...200 m/2/20/200/600 V Âą(1%Â + 1Â cyfra) 0,1Â m...20Â 0m/2/20/200/600 V Âą(1,5%Â + 4Â cyfry)

LCD 0,06...1000 V Âą(0,09% + 2Â cyfry) 0,06...1000 V Âą(1%Â + 3Â cyfry)

Zakres pomiaru prÄ&#x2026;du DC

0,1 ¾...200 ¾ /2 m/20 m/200 m/10 A

0,06...10Â A

DokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pomiaru prÄ&#x2026;du DC Zakres pomiaru prÄ&#x2026;du AC DokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pomiaru prÄ&#x2026;du AC

Âą(2%Â + 3Â cyfry) 0,1Â Âľ...200 Âľ/2Â m/20Â m/200 m/10Â A Âą(2%Â + 4Â cyfry)

Âą(0,8%Â + 3Â cyfry) 0,06...10Â A Âą(1,5%Â + 3Â cyfry)

Zakres pomiaru rezystancji

0,1...200/2Â k/20Â k/200 k/2Â M/20Â Mâ&#x201E;Ś

600,0Â â&#x201E;Ś...40,00Â Mâ&#x201E;Ś

DokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pomiaru rezystancji Test diody Test ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci obwodu Wymiary zewnÄ&#x2122;trzne (szer. Ă&#x2014;Â gĹ&#x201A;. Ă&#x2014;Â wys.)

Masa

Âą(1%Â + 4Â cyfry) 1Â mA, 3Â V sygnaĹ&#x201A; akustyczny dla R<75Â â&#x201E;Ś 92 Ă&#x2014; 60 Ă&#x2014; 196 mm 426 g

Âą(0,8%Â + 2Â cyfry) 1,5Â V sygnaĹ&#x201A; akustyczny dla R<20Â â&#x201E;Ś 94 Ă&#x2014; 190 Ă&#x2014; 48Â mm 460 g

SpeĹ&#x201A;nianie wymagaĹ&#x201E; norm

ENÂ 61010 dla 300Â V kat. III, 600Â V kat. II

ENÂ 61010 dla 1000Â V kat. III, 600Â V kat. IV

-3* #$ # 3 3

, # 3 $

Analizatory jakoĹ&#x203A;ci zasilania analizujÄ&#x2026; niemal wszystkie zjawiska, jakie zachodzÄ&#x2026; w sieciach elektroenergetycznych w odniesieniu do podstawowych parametrĂłw instalacji. WaĹźna jest analiza asymetrii zasilania Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie z rejestrowaniem wskaĹşnikĂłw asymetrii w stosunku do skĹ&#x201A;adowych przeciwnych oraz skĹ&#x201A;adowych zerowych.

Analizatory mogÄ&#x2026; monitorowaÄ&#x2021; prÄ&#x2026;dy rozruchowe i wykrywaÄ&#x2021; sytuacje, gdzie wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; (TRMS) przekracza okreĹ&#x203A;lonÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; progowÄ&#x2026;.

Analizator sieci UMG 604E jest przeznaczony do montaĹźu na szynie DIN. UmoĹźliwia wykrywanie zjawisk przejĹ&#x203A;ciowych (od 50 ¾s) i zdarzeĹ&#x201E; (od 10 ms).

Do wykorzystania sÄ&#x2026; dwa cyfrowe wejĹ&#x203A;cia i wyjĹ&#x203A;cia oraz wejĹ&#x203A;cie temperatury.

Z kolei analizator jakoĹ&#x203A;ci zasilania PQM-702 z oferty firmy Sonel jest wyposaĹźony w piÄ&#x2122;Ä&#x2021; napiÄ&#x2122;ciowych 50

gniazd wejĹ&#x203A;ciowych L1, L2, L3, N i PE. Przewody sÄ&#x2026; zamontowane na staĹ&#x201A;e za pomocÄ&#x2026; hermetycznych zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cz. Zakres napiÄ&#x2122;Ä&#x2021; mierzonych przez cztery kanaĹ&#x201A;y pomiarowe to maksymalnie Âą1150 V. Pomiary prÄ&#x2026;dĂłw realizowane sÄ&#x2026; cÄ&#x2122;gami (siedem dostÄ&#x2122;pnych rodzajĂłw), przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanymi do czterech wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; prÄ&#x2026;dowych (gniazda wyprowadzone na przewodach).

Wielofunkcyjne mierniki instalacji elektrycznych DuĹźym uznaniem cieszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wielofunkcyjne przyrzÄ&#x2026;dy pomiarowe wielkoĹ&#x203A;ci elektrycznych. NiektĂłre urzÄ&#x2026;dzenia tego typu wykonujÄ&#x2026; pomiary pod kÄ&#x2026;tem speĹ&#x201A;niania wymagaĹ&#x201E; okreĹ&#x203A;lonych parametrĂłw takich jak impedancja pÄ&#x2122;tli zwarcia, rezystancja izolacji, rezystancja uziemienia, parametry wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw róşnicowo-prÄ&#x2026;dowych,

ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; ochronnych i wyrĂłwnawczych.

Pomiar charakteryzuje siÄ&#x2122; duĹźÄ&#x2026; rozdzielczoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, gwarantujÄ&#x2026; jednoczesne obliczanie prÄ&#x2026;du zwarcia. W efekcie pomiary moĹźna wykonywaÄ&#x2021; w pobliĹźu transformatorĂłw, co jest szczegĂłlnie przydatne przy wyborze aparatĂłw zabezpieczajÄ&#x2026;cych. MoĹźna sprawdziÄ&#x2021; skutecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ochrony przy zwarciach termicznych. Podczas takiego pomiaru miernik kontroluje, czy przewody wytrzymajÄ&#x2026; energiÄ&#x2122; zwarcia. Wystarczy podaÄ&#x2021; typ wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika i wartoĹ&#x203A;ci znamionowego prÄ&#x2026;du, materiaĹ&#x201A; i przekrĂłj przewodnika, a takĹźe liczbÄ&#x2122; ĹźyĹ&#x201A; i rodzaj izolacji przewodĂłw.

PrzyrzÄ&#x2026;dy wielofunkcyjne mierzÄ&#x2026; impedancjÄ&#x2122; pÄ&#x2122;tli i obliczajÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; spodziewanego prÄ&#x2026;du zwarcia. Podawana jest przy tym przypisana wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czasu wyzwolenia urzÄ&#x2026;dzenia zabezpieczajÄ&#x2026;AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY AX-100

BM-223

DM220

DM284

Axiomet

Brymen

Extech

Multimetr cyfrowy

Multimetr cyfrowy

Multimetr cyfrowy

napięcie AC, napięcie DC, prąd DC, rezystancja

napięcie AC, napięcie DC, pojemność, prąd AC, prąd DC, rezystancja

częstotliwość, napięcie AC, napięcie DC, pojemność, prąd AC, prąd DC, rezystancja

LCD 3,5 cyfry (1999) 100 µ...200 m/2/20/200/600 V ±(0,5% + 4 cyfry) 100 m...200/600 V ±(1,2%+ 10 cyfr) 1 µ...20 u/200 u/2 m/2 0m/200 m/10 A ±(1,5% + 3 cyfry) brak brak 0,1 Ω...200 Ω/2 kΩ/20 kΩ/200 kΩ/20 MΩ ±(0,8% + 5 cyfr) 1 mA, 3 V sygnał akustyczny dla R<70 Ω 85 × 30 × 145 mm 170 g

LCD 3,5 cyfry (1999) 60 m/600 m/6/60/600/1000 V ±(0,3% + 2 cyfry) 6/60/600/1000 V ±(0,7% + 3 cyfry)

LCD 3,75 cyfry (4000) 0,1 m...400 m/4/40/400/600 V ±(0,8% + 2 cyfry) 1 m...4/40/400/600 V ±(1% + 5 cyfr)

Flir Systems Multimertr cyfrowy z kamerą termowizyjną napięcie AC, napięcie DC, pojemność, prąd AC, prąd DC, rezystancja, temperatura, temperatura bezdotykowo (IR) LCD 600 m/1000 V ±1% 600 m/1000 V ±1%

600 µ/6000 µ/60 m/600 m/6/10 A

0,1 µ...400 µ/4 m/40 m/200 mA

4 µ/400 m/10 A

±(0,7% + 3 cyfry) 600 µ/6000 µ/60 m/600 m/6/10 A ±(1% + 3 cyfry)

±(2% + 2 cyfry) 0,1 µ...400 µ/4 m/40 m/200 mA ±(2,5% + 5 cyfr)

±1,5% 4 µ/400 m/10 A ±1,5%

600/6 k/60 k/600 k/6 M/60 MΩ

0,1...400/4 k/40 k/400 k/4 M/40 MΩ

50 MΩ

±(0,5% + 3 cyfry) 0,3 mA, 3 V sygnał akustyczny 80 × 50 × 161 mm 334 g EN 61010 dla 1000 V kat. II, 300 V kat. IV, 600V kat. III

±(0,8% + 2 cyfry) 1 mA, 1,5 V sygnał akustyczny dla R<100 Ω 55 × 32,5 × 104 mm 145 g EN 61010 dla 1000 V kat. III, 600 V kat. IV

±0,9% brak danych brak danych 200 × 95 × 49 mm brak danych EN 61010 dla 1000 V kat. III, 600 V kat. IV

brak danych

cego obwód. Jeżeli przez zabezpieczenie popłynie prąd o wartości większej niż dopuszczalna w stosunku do wartości przewidzianej dla konkretnego typu przewodów miernik wskaże ocenę negatywną. Nowoczesne przyrządy wielofunkcyjne mogą przesyłać dane do komputera oraz do urządzeń mobilnych. Przydatne rozwiązanie stanowi przechowywanie wyników pomiarów w chmurze danych.

Przyrząd Metrel MI 3108 EurotestPV jest połączeniem wielofunkcyjnego miernika parametrów instalacji elektrycznych i testera instalacji fotowoltaicznych. Wszystkie pomiary elektryczne są wykonywane zgodnie z wymaganiami normy PN-EN 61557.

Oprócz tego można przeprowadzić pomiary obejmujące jednofazową instalację fotowoltaiczną zgodnie z normą PN-EN 62446 oraz tworzyć charaktery5/2017

styki I–U, obliczać wartości STC będące standardowymi warunkami testowania oraz wykonywać pomiar mocy po stronach AC i DC falownika/inwertera (1-fazowo). Sonda bezpieczeństwa umożliwia bezpieczne odłączenie przyrządu od mierzonej instalacji.

Pirometry Pirometry stanowią przyrządy pomiarowe przeznaczone do bezdotykowego pomiaru temperatury. Zasada działania bazuje na analizie promieniowania cieplnego emitowanego przez badane ciała. Jeżeli wymaga się pomiaru temperatury przekraczającej 600 °C zastosowanie znajdują pirometry optyczne.

Jasność świecenia badanego obiektu jest porównywana z jasnością obiektu wzorcowego. W pirometrach o wysokiej dokładności pomiarowej w zakresie niskich temperatur uwzględnia się

optykę zwierciadlaną, która jest bardzo podobna do elementów optycznych stosowanych w aparatach fotograficznych. Oprócz tego zastosowanie znajduje efekt nakierowania pirometru na pole pomiarowe. W niektórych rozwiązaniach na czas pomiaru włącza się wskaźnik laserowy. Problem z właściwym ustawieniem pirometru nie występuje w pirometrach światłowodowych, gdzie promieniowanie wnika do światłowodu przy powierzchni promieniującej. W pirometrach uwzględnia się dwie grupy detektorów – termiczne i fotoelektryczne.

Pirometry umożliwiają wykonywanie pomiarów temperatury punktu lub elementu o niewielkich wymiarach.

Pomiary realizowane za pomocą pirometrów są czasochłonne, gdyż trzeba wykonać większą liczbę pomiarów, natomiast kamera termowizyjna zapew51

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

nia realizację wielu pomiarów w trakcie jednej operacji. W efekcie udostępniany jest termogram z widocznymi punktami zimnymi i gorącymi. Ważną zaletą kamery termowizyjnej jest graficzne wskazanie punktów, których temperatura odbiega od innych elementów – termogram z widocznymi punktami zimnymi i gorącymi.Pirometr Optris LS umożliwia bezdotykowy, szybki pomiar temperatury w zakresie od –35 °C do 900 °C. Krzyżowy celownik laserowy przedstawia rzeczywisty obszar mierzonego obiektu. Czas reakcji wynosi 150 ms przy zakresie 8–14 µm.

Urządzenie ma alarm optyczny i akustyczny w przypadku przekroczenia wartości granicznych.

Z kolei pirometr Extech IR300UV realizuje funkcję bezkontaktowego pirometru i detektora wycieków UV. Do dyspozycji jest też laserowy wskaźnik współosiowy i latarka LED. Takie rozwiązanie umożliwia szybki pomiar temperatury powierzchni z dokładnym oznaczeniem badanego obszaru za pomocą wskaźnika laserowego. Światło UV, w połączeniu ze standardowym barwnikiem, pozwala na detekcję wycieków płynu chłodniczego.

Kamery termowizyjne Nowoczesne kamery termowizyjne bazują na szybkich przetwornikach mikroprocesorowych, przez co termogramy są wyraźne oraz można regulować ostrość, korygować obraz i kompensować odbitą temperaturę 52

tła. Ważna jest ergonomiczna obudowa, w tym obrotowy i składany wyświetlacz, co umożliwia nagrywanie obrazu ponad głową użytkownika, natomiast obrotowy uchwyt ułatwi operowanie kamerą w ciasnych miejscach. W niektórych kamerach obsługa realizowana jest za pomocą joysticka i ekranu dotykowego. Zależnie od potrzeb dobierane są obiekty – szerokokątne i teleobiektywy.

Przy diagnostyce urządzeń elektrycznych można wykorzystać okienko obrazu podczerwonego otoczonego obrazem wykonanym w paśmie światła widzialnego. Zdecydowanie ułatwia to identyfikowanie miejsc, gdzie występują nieprawidłowości. Kamery wyposaża się w duże wyświetlacze o przekątnej 4,3” i 5,6” a dzięki modułowi GPS do obrazu można przypisać odpowiednie położenie w terenie.

Przyciski szybkiego dostępu programowane są pod kątem realizowania określonych funkcji. Przyrząd może również wyświetlać wyłącznie optymalne, niższe lub wyższe temperatury lub uwzględniać wybrany przedział temperatury.

Specjalne kamery są dostępne z myślą o pracy w trudnych warunkach eksploatacyjnych. Obudowy mają podwyższoną wytrzymałość na upadki z wysokości do 1,5 m. W niektórych aplikacjach sprawdzą się kamery o niewielkich wymiarach i małej masie, przy zmniejszonym zapotrzebowaniu na energię elektryczną.

Nowoczesne kamery termowizyjne mogą przesyłać dane przez Wi-Fi i współpracować z urządzeniami mobilnymi – iPhone, iPad, smartfon itp. Interesujące rozwiązanie stanowi przesyłanie informacji do innych przyrządów pomiarowych takich jak np. multimetry, co zapewnia integrację danych z kilku punktów pomiarowych.

Jakość termogramu można poprawić optymalizatorami kontrastu, co jest szczególnie przydatne przy złożonych obiektach. Na rynku oferowane są kamery termowizyjne ze zdalnym sterowaniem. Zdjęcia można wykonać sekwencyjnie a potem połączyć w jeden obraz (fotografię).

Kamera termowizyjna Fluke Ti400 ma system LaserSharp AutoFocus zapewniający odpowiednią ostrość obrazu. Przydatne rozwiązanie stanowi system bezprzewodowy Fluke Connect, który umożliwia łączność, w tym wykonywanie rozmów wideo, między całym zespołem pracującym w terenie. Z kolei zakres pomiarowy kamery Testo 875-1i wynosi od –30 °C do 350 °C. Rozdzielczość i jakość zdjęcia wykonywanego za pomocą wbudowanego detektora to 160 × 120 pikseli, co daje 19 200 punktów pomiarowych. Warto zwrócić uwagę na technologię SuperResolution pozwalającą na zwiększenie rozdzielczości obrazu do 320 × 240 pikseli. Czułość termiczna < 50 mK umożliwia wykrywanie nawet najmniejszych różnic temperatury, które występują na obszarze pomiaru.

Urządzenie ma obiektyw 32° × 23°.

Z oferty firmy Flir można wybrać m.in. system typu Dron z kamerą termowizyjną. Urządzenie charakteryzuje stabilny lot, żyroskopowe głowice oraz oprogramowanie telefonów/tabletów.

Ważna jest przy tym stabilizacja obrazu.

System firmy Flir bardzo często znajduje zastosowanie przy inspekcji instalacji przemysłowych, budynków itp.

Urządzenia do diagnostyki sieci komunikacyjnych Testery i mierniki usterek w sieciach komunikacyjnych przewodowych i bezprzewodowych są w stanie wykryć niewłaściwie wykonane instalacje, a także diagnozować miejsca, gdzie kable są uszkodzone. Ważna AUTOMATYKA

4 6 & : 4 $

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY jest przy tym analiza wydajnoĹ&#x203A;ci sieci. Z kolei sieci bezprzewodowe analizowane sÄ&#x2026; w zakresie poprawnoĹ&#x203A;ci obsĹ&#x201A;ugi wszystkich uĹźytkownikĂłw.

DziÄ&#x2122;ki analizatorom sprawdza siÄ&#x2122;, czy klienci bezprzewodowi sÄ&#x2026; zgromadzeni w jednej strefie budynku i czy nie dochodzi do spowolnienia pracy sieci. MoĹźna przy tym wykryÄ&#x2021; uĹźytkownikĂłw, ktĂłrzy wykorzystujÄ&#x2026; sieÄ&#x2021; w sposĂłb nadmierny oraz klientĂłw nieautoryzowanych. Wykrywa siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź wszelkie problemy i bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy, jakie wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; w sieci.

Szereg moĹźliwoĹ&#x203A;ci pomiarowych i analitycznych zyskuje siÄ&#x2122; w odniesieniu do okablowania strukturalnego.

StÄ&#x2026;d teĹź analizie sÄ&#x2026; poddawane parametry takie jak Wire Map (mapa poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E;), Propagation delay (czas opóźnienia propagacji), Lenght (dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021;), Delay Skew (rozrzut opóźnienia Attenuation/Insertion), loss (tĹ&#x201A;umienie), Return Loss (tĹ&#x201A;umiennoĹ&#x203A;Ä&#x2021; odbicia), a takĹźe NEXT (przenik zbliĹźny), PS NEXT (suma przenikĂłw zbliĹźnych) oraz ACR (stosunek tĹ&#x201A;umiennoĹ&#x203A;ci do NEXT).

Odpowiednie urzÄ&#x2026;dzenia stosuje siÄ&#x2122; przy analizowaniu sieci gigabitowych i full-duplexowych 10/100 Gb wykorzystujÄ&#x2026;cych kable miedziane. DziÄ&#x2122;ki niektĂłrym urzÄ&#x2026;dzeniom moĹźna analizowaÄ&#x2021; sieci bezprzewodowe 802.11a/b/g WLAN, wykrywaÄ&#x2021; switche, dostÄ&#x2122;pne i aktywne interfejsy, a takĹźe nazwy SNMP, IP, MAC i aktywne porty.

Jest rĂłwnieĹź moĹźliwe sprawdzenie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; pod kÄ&#x2026;tem prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci.

Bardzo czÄ&#x2122;sto wykorzystuje siÄ&#x2122; mierniki wydajnoĹ&#x203A;ci sieci Ethernet zarĂłwno w zakresie portĂłw RJ45 jak i optycznych. Mierzy siÄ&#x2122; przepustowoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bufora, utracone ramki, a takĹźe opóźnienie. Jest przy tym moĹźliwie generowanie ruchĂłw z przechwytywaniem i detekcjÄ&#x2026; bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie z pomiarem BER i IPDV. Ruch jest poddany filtrowaniu przy uwzglÄ&#x2122;dnieniu zagnieĹźdĹźenia VLANĂłw (QinQ) i znacznikĂłw MPLS. Przydatne rozwiÄ&#x2026;zanie stanowi funkcja wykonywania szybkich pomiarĂłw opóźnieĹ&#x201E; i przepustowoĹ&#x203A;ci.

Wykonuje siÄ&#x2122; przy tym test ping i generowania ruchem z dwoma jednoczeĹ&#x203A;nie testowanymi adresami IP. NiektĂłre urzÄ&#x2026;dzenia umoĹźliwiajÄ&#x2026; przeprowadzenie automatycznego 5/2017

testu wydajnoĹ&#x203A;ciowego realizowanego zgodnie z metodologiÄ&#x2026; ITU-T Y, ktĂłra pozwala na weryfikowanie parametrĂłw jakoĹ&#x203A;ciowych SLA (Service-Level Agreement) w jednym teĹ&#x203A;cie.

Wiele analizatorĂłw wykonuje test wydajnoĹ&#x203A;ci usĹ&#x201A;ug poprzez sprawdzenie czasu odpowiedzi wybranych usĹ&#x201A;ug sieciowych DNS/POP3/SMTP/WWW. WaĹźne jest przy tym sprawdzenie i diagnozowanie PPPoE, odczytywanie SNMP oraz przeprowadzanie, przechwytywanie i analizowanie ruchu sieciowego.

Na przykĹ&#x201A;ad tester przepĹ&#x201A;ywnoĹ&#x203A;ci RP-BM002 firmy Repotec mierzy parametry transmisyjne sieci LAN i WAN. Jest on wyposaĹźony w wejĹ&#x203A;cie i wyjĹ&#x203A;cie Ethernet (RJ45) z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia w dowolnie wybranym punkcie sieci na zasadzie przelotu â&#x20AC;&#x17E;wejĹ&#x203A;cie-wyjĹ&#x203A;cieâ&#x20AC;?, np. miÄ&#x2122;dzy routerem a switchem lub miÄ&#x2122;dzy kartÄ&#x2026; sieciowÄ&#x2026; a portem koncentratora. Porty RJ45 automatycznie rozpoznajÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 10/100 Mbps oraz Link/Uplink (Auto MIDX). PrzyrzÄ&#x2026;d mierzy prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; transmisji w czasie rzeczywistym dla kierunku nadawania (tzw. upstream) oraz w kierunku odbioru (tzw. downstream), a po 10 cyklach pomiarowych oblicza i wyĹ&#x203A;wietla war-

toĹ&#x203A;Ä&#x2021; szczytowÄ&#x2026; pomiaru (peak value) i wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x203A;redniÄ&#x2026; pomiaru (average value). Analizie moĹźna poddaÄ&#x2021; sumarycznÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dnych ramek (zbyt dĹ&#x201A;ugie â&#x20AC;&#x201C; long frame lub zbyt krĂłtkie â&#x20AC;&#x201C; short frame), a takĹźe sumarycznÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; kolizji w danym segmencie i liczbÄ&#x2122; ramek rozgĹ&#x201A;oszeniowych (broadcast frames).

Miernik mocy InGaAs (OPM-UP30A) ma detektor InGaAs 0,3 mm. Mierzone sÄ&#x2026; moce od â&#x20AC;&#x201C;70 dBm do +3 dBm, a wynik jest wyĹ&#x203A;wietlany w mW lub dBm. CaĹ&#x201A;kowita niepewnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pomiaru to 0,2 dB (5%) przy rozdzielczoĹ&#x203A;ci 0,01 dB. Kalibracja jest wykonana na dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ciach: 850, 980, 1300, 1310, 1490, 1550 i 1625 nm. UĹźytkownik moĹźe wykonaÄ&#x2021; kalibracjÄ&#x2122; samodzielnie.

Do poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z sieciÄ&#x2026; sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; wymienne adaptery FC, SC, LC (opcjonalnie), a takĹźe adaptery i patchcordy hybrydowe do standardu ST. Zerowanie wskazaĹ&#x201E; pozwala na wykonanie pomiarĂłw mocy wzglÄ&#x2122;dnej i szybkÄ&#x2026; kalkulacjÄ&#x2122; tĹ&#x201A;umienia.

Podsumowanie W nowoczesnych przyrzÄ&#x2026;dach pomiarowych stawia siÄ&#x2122; na bezprzewodowe technologie wymiany danych z komputerem, przy czym przesyĹ&#x201A; informacji moĹźe byÄ&#x2021; rĂłwnieĹź realizowany z innymi przyrzÄ&#x2026;dami pomiarowymi. Z reguĹ&#x201A;y przyrzÄ&#x2026;dy pomiarowe wykorzystujÄ&#x2026; specjalne moduĹ&#x201A;y pomiarowe. Jest moĹźliwe tworzenie kompleksowych Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchĂłw pomiarowych pozwalajÄ&#x2026;cych na wyodrÄ&#x2122;bnienie sporadycznych zdarzeĹ&#x201E; lub rejestrowanie zmian w sygnaĹ&#x201A;ach. PrzyrzÄ&#x2026;dy moĹźna Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; w bezprzewodowe systemy pomiarowe poszerzajÄ&#x2026;c Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchy pomiarowe. Coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej do wspĂłĹ&#x201A;pracy wykorzystuje siÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzenia mobilne z systemem Android. UĹźytecznÄ&#x2026; funkcjÄ&#x2026; jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prowadzenia rozmĂłw wideo miÄ&#x2122;dzy czĹ&#x201A;onkami zespoĹ&#x201A;u pomiarowego.

Nowoczesne przyrzÄ&#x2026;dy pomiarowe majÄ&#x2026; rĂłwnieĹź ekrany dotykowe. Stawia siÄ&#x2122; przy tym na coraz wiÄ&#x2122;ksze rozdzielczoĹ&#x203A;ci, gwarantujÄ&#x2026;ce czytelny interfejs obsĹ&#x201A;ugi przy duĹźej odpornoĹ&#x203A;ci na dziaĹ&#x201A;anie czynnikĂłw atmosferycznych. ! " # $ / "( K!

53

RYTRO 2017

Jak zarzÄ&#x2026;dzaÄ&#x2021; energiÄ&#x2026; i Ĺ&#x203A;rodowiskiem Konferencja AutomatykĂłw RYTRO 2017 $ # 3 3 ) H 3 * H , ) #3 $ 2$H , ) C=6 , 2. N '3 ) !

2 $ # 3 : 2 3# ) # 2

S # & # ( ) 6 - ) $ 2 #, )3 , 3 $ $ )

) 3 ) , )

, ) #3 $ ) , ) $2. G ) ) , ). )

,3 I $ )

2 6

T

egoroczna, XXI Konferencja AutomatykĂłw pod patronatem merytorycznym prof. dr hab. inĹź. Ryszarda Tadeusiewicza z Akademii GĂłrniczo-Hutniczej w Krakowie odbÄ&#x2122;dzie siÄ&#x2122; w dniach 16â&#x20AC;&#x201C;17 maja 2017 r.

Patronat honorowy nad konferencjÄ&#x2026; objÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; WojewĂłdzki Fundusz Ochrony Ĺ&#x161;rodowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie. Konferencja ma charakter naukowo-techniczny, a jej gĹ&#x201A;Ăłwnym celem jest integracja Ĺ&#x203A;rodowiska automatykĂłw. Do udziaĹ&#x201A;u w konferencji zapraszani sÄ&#x2026; przedstawiciele nauki z Akademii GĂłrniczo-Hutniczej im. St. Staszica w Krakowie, Politech-

niki Warszawskiej, Ĺ&#x161;lÄ&#x2026;skiej i Rzeszowskiej, kadra inĹźynieryjno-techniczna duĹźych zakĹ&#x201A;adĂłw przemysĹ&#x201A;owych i biur projektowych (dyrektorzy techniczni, gĹ&#x201A;Ăłwni automatycy i energetycy), gĹ&#x201A;Ăłwnie z Polski poĹ&#x201A;udniowo-wschodniej, przedstawiciele branĹźowej prasy technicznej i portali internetowych oraz przedstawiciele organizatorĂłw (prezesi, dyrektorzy).

GĹ&#x201A;Ăłwnym inicjatorem, organizatorem i sponsorem konferencji jest firma Skamer-ACM z Tarnowa, a ponadto wspĂłĹ&#x201A;organizatorami i sponsorami sÄ&#x2026; firmy: ABB, AUMA Polska, Beckhoff Automation, Danfoss Polska, Emerson Process Management, Jumo, Limatherm Sensor, Pepperl+Fuchs, Technokabel, Turck, WeidmĂźller, WIKA Polska oraz ZPUE. HasĹ&#x201A;o przewodnie tegorocznej konferencji brzmi: Automatyka-Energia-Ĺ&#x161;rodowisko. W pierwszym dniu konferencji w pierwszej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci dnia zaplanowano m.in. wystÄ&#x2026;pienia naukowcĂłw z czterech uczelni technicznych, przedstawiciela OkrÄ&#x2122;gowego UrzÄ&#x2122;du Miar z Bydgoszczy, prezesa WojewĂłdzkiego Funduszu Ochrony Ĺ&#x161;rodowiska i Gospodarki Wodnej z Krakowa oraz przedstawiciela organizatorĂłw z referatem tematycznym. W drugiej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci przewidziano czas dla firm, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cych

organizatorami spotkania. Ich przedstawiciele zaprezentujÄ&#x2026; najnowsze, wĹ&#x201A;asne osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cia w obszarze pomiarĂłw, produkcji urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i automatyki oraz systemĂłw sterowania i zarzÄ&#x2026;dzania produkcjÄ&#x2026; w róşnych gaĹ&#x201A;Ä&#x2122;ziach gospodarki. Skupienie siÄ&#x2122; na rozwiÄ&#x2026;zaniach zwiÄ&#x2026;zanych z tegorocznym hasĹ&#x201A;em konferencji jest potwierdzeniem istotnej roli automatyki w zarzÄ&#x2026;dzaniu energiÄ&#x2026; i Ĺ&#x203A;rodowiskiem.

Drugi dzieĹ&#x201E; konferencji wypeĹ&#x201A;niÄ&#x2026; warsztaty tematyczne. W dwĂłch salach konferencyjnych odbÄ&#x2122;dÄ&#x2026; siÄ&#x2122; rĂłwnolegle prezentacje organizatorĂłw spotkania, ktĂłrzy szczegĂłĹ&#x201A;owo omĂłwiÄ&#x2026; wybrane tematy i zaprezentujÄ&#x2026; wĹ&#x201A;asne rozwiÄ&#x2026;zania. JednoczeĹ&#x203A;nie w gĹ&#x201A;Ăłwnej sali konferencyjnej uczestnicy konferencji bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; mieli okazjÄ&#x2122; do zapoznania siÄ&#x2122; z produktami organizatorĂłw, ktĂłre zostanÄ&#x2026; przedstawione na ekspozycyjnych stoiskach firmowych, a takĹźe porozmawiania z przedstawicielami tych firm na konkretne tematy, Dotychczasowe konferencje w Rytrze zawsze odbywaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; w przyjaznej atmosferze i zapewne tegoroczne spotkanie rĂłwnieĹź bÄ&#x2122;dzie miĹ&#x201A;ym wspomnieniem dla jego uczestnikĂłw.

Jolanta GĂłrska-Szkaradek AUTOMATYKA

RYTRO 2017

Program XXI Konferencji Automatyków Rytro 2017 INTERNET RZECZY JAKO NARZĘDZIE AUTOMATYKI DLA POTRZEB ENERGETYKI I ŚRODOWISKA Prof. dr hab. inż. Ryszard Tadeusiewicz, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

PATRONAT MERYTORYCZNY: prof. dr hab. inż. Ryszard Tadeusiewicz

PATRONAT HONOROWY:

KONFIGUROWANIE KOMPUTERA NADRZĘDNEGO W PEWNYM ROZPROSZONYM SYSTEMIE STEROWANIA

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie

Prof. dr hab. inż. Leszek Trybus, Politechnika Rzeszowska

HASŁO KONFERENCJI:

SAMODIAGNOZOWALNE, TOLERUJĄCE USZKODZENIA SYSTEMY MECHATRONICZNE Prof. dr hab. inż. Jan Maciej Kościelny, Politechnika Warszawska

MOTORYZACJA JAKO INTEGRACJA TRANSPORTU, ENERGETYKI, INFORMATYKI, AUTOMATYKI I… BUDOWNICTWA Prof. dr hab. inż. Tadeusz Skubis, Politechnika Śląska, Wydawnictwo PAK

NOWA TECHNOLOGIA MAGAZYNOWANIA ENERGII WIATRU W SPRĘŻONYM POWIETRZU Prof. dr hab. inż. Ireneusz Soliński, Małopolsko-Podkarpacki Klaster Czystej Energii, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

Automatyka – Energia – Środowisko

ORGANIZATORZY: ABB AUMA POLSKA BECKHOFF AUTOMATION DANFOSS POLSKA EMERSON PROCESS MANAGEMENT JUMO LIMATHERM SENSOR PEPPERL+FUCHS SKAMER-ACM TECHNOKABEL TURCK WEIDMÜLLER WIKA POLSKA ZPUE

CEL KONFERENCJI:

DOFINANSOWANIE PROJEKTÓW B+R – INNOWACYJNOŚĆ W PRAKTYCE Dr inż. Andrzej Izworski, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

DOFINANSOWANIE ZADAŃ ZE ŚRODKÓW WFOŚIGW W KRAKOWIE Mgr inż. Józef Kała, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie

GŁÓWNE ASPEKTY ROZWOJU METROLOGII W POLSCE Płk Stanisław Dąbrowski, Okręgowy Urząd Miar w Bydgoszczy

AUTOMATYKA – ENERGIA – ŚRODOWISKO

• przedstawienie tendencji w systemach pomiarów i automatyki ze szczególnym uwzględnieniem automatyki w zarządzaniu energią i środowiskiem • promocja najnowszych wyrobów producentów urządzeń pomiarów i automatyki ze szczególnym uwzględnieniem automatyki w zarządzaniu energią i środowiskiem • wzajemne poznanie i integracja środowiska automatyków (naukowcy – projektanci – producenci – użytkownicy)

Mgr inż. Paweł Tomaszewski, dyrektor ds. marketingu SKAMER-ACM 5/2017

57

RYTRO 2017 W KONFERENCJI WEZMĄ UDZIAŁ: • naukowcy z AGH, Politechnik: Warszawskiej, Rzeszowskiej i Śląskiej • kadra inżynierska największych zakładów przemysłowych i biur projektowych (dyrektorzy, główni automatycy i energetycy), głównie z regionu Polski południowo-wschodniej • przedstawiciele organizatorów – prezesi, dyrektorzy • przedstawiciele prasy technicznej i portali internetowych

AUMA

TURCK

PEPPERL+FUCHS EKRAN

BECKHOFF

Sala konferencyjna EKRAN

TECHNOKABEL WEJŚCIE WEIDMULLER

58

JUMO

WIKA

EMERSON LIMATHERM SENSOR

ABB

DANFOSS

SKAMER

AUTOMATYKA

RYTRO 2017

EfektywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energetyczna Automatyka â&#x20AC;&#x201C; energia â&#x20AC;&#x201C; Ĺ&#x203A;rodowisko 5 3 GM

3 ) 2 ) G 3#

#

# $ $ , ) N* , $ 32 6 *3 2. . .M:

) 2 H

, ) .) I: # 3 , #

, )$H3

6 ! #, . ) 2N ) I , , 2. 3

3 GM

3 ) . ) , ) #3 3 ) , ) , H3 $ # 3 , # 2 S #3 & # (6

N

owa ustawa o efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej z 20 maja 2016 r. nakĹ&#x201A;ada na duĹźe przedsiÄ&#x2122;biorstwa obowiÄ&#x2026;zek przeprowadzania raz na cztery lata audytu energetycznego.

Z obowiÄ&#x2026;zku wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone sÄ&#x2026; firmy, ktĂłre wdroĹźyĹ&#x201A;y System ZarzÄ&#x2026;dzania EnergiÄ&#x2026; lub System ZarzÄ&#x2026;dzania Ĺ&#x161;rodowiskowego, o ile w ramach tych systemĂłw przeprowadzono audyt energetyczny przedsiÄ&#x2122;biorstwa.

4 6 & # (

ObowiÄ&#x2026;zkowa analiza danych Wykonanie przedmiotowego audytu wymaga dokonania szczegĂłĹ&#x201A;owych obliczeĹ&#x201E;, dotyczÄ&#x2026;cych proponowanych przedsiÄ&#x2122;wziÄ&#x2122;Ä&#x2021; sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cych poprawie efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej oraz dostarczenia informacji o potencjalnych moĹźliwoĹ&#x203A;ciach oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci energii. PodstawÄ&#x2026; do przeprowadzenia audytu jest analiza danych udostÄ&#x2122;pnionych przez zlecajÄ&#x2026;cego.

Danymi wejĹ&#x203A;ciowymi sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź wyniki z przeprowadzonych na terenie 5/2017

przedsiÄ&#x2122;biorstwa pomiarĂłw oraz dane pozyskane podczas wizji lokalnej.

Od monitoringu do redukcji zuĹźycia energii Idealnym ĹşrĂłdĹ&#x201A;em pozyskania danych jest poprawnie wykonany system monitoringu mediĂłw energetycznych. Generowane raporty w peĹ&#x201A;ni obrazujÄ&#x2026; zuĹźycie energii w poszczegĂłlnych obszarach.

GĹ&#x201A;Ăłwnym celem wdroĹźenia systemu jest ograniczenie zuĹźycia energii. Realizacja tego zadania jest moĹźliwa dziÄ&#x2122;ki monitorowaniu poboru w trybie on-line.

Dla potrzeb umĂłw podpisywanych z dostawcami energii istotne jest planowanie zuĹźycia. Ta funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rĂłwnieĹź jest realizowana w systemie dziÄ&#x2122;ki odpowiednim narzÄ&#x2122;dziom analitycznym, a moduĹ&#x201A; straĹźnika mocy uniemoĹźliwia przekroczenie progu zamĂłwionej energii.

â&#x20AC;˘ przeprowadzenie â&#x20AC;&#x201C; jeĹ&#x203A;li to konieczne â&#x20AC;&#x201C; audytu energetycznego lub efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej, â&#x20AC;˘ opracowanie i wykonanie systemu monitoringu mediĂłw energetycznych, â&#x20AC;˘ zaprojektowanie i wykonanie przedsiÄ&#x2122;wziÄ&#x2122;Ä&#x2021; sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cych poprawie efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej.

Profesjonalne wsparcie Realizacja kaĹźdego z powyĹźszych punktĂłw wymaga specjalistycznej wiedzy i doĹ&#x203A;wiadczenia. FirmÄ&#x2026;, ktĂłra kompleksowo realizuje dziaĹ&#x201A;ania przekĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; na poprawÄ&#x2122; efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej w zakĹ&#x201A;adach przemysĹ&#x201A;owych jest spĂłĹ&#x201A;ka Skamer-ACM z Tarnowa.

Zadania te realizuje zespĂłĹ&#x201A; doĹ&#x203A;wiadczonych inĹźynierĂłw automatyki i programistĂłw, posiadajÄ&#x2026;cych dodatkowo wiedzÄ&#x2122; z zakresu prawodawstwa i technologii.

Cztery elementy sukcesu Kompleksowe podejĹ&#x203A;cie do poprawy efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej w zakĹ&#x201A;adzie powinno obejmowaÄ&#x2021;: â&#x20AC;˘ analizÄ&#x2122; stanu opomiarowania oraz faktycznego zuĹźycia mediĂłw energetycznych, P R O M O C J A

SKAMER-ACM Sp. z o.o. $ 6 ' 3 CB: ;; =??

6 =@ B; C; @??: =@ B; C; @?=

# A # 6, 6 # 6,

59

RYTRO 2017

Regulacja prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej silnikĂłw elektrycznych wedĹ&#x201A;ug firmy Danfoss 4 # H3

3 * H3 ,N 26 " ) 2 2 ) ) , ) # )N G # 2 , )3 , #

) 3 : 2 3H ) 2 ) G $ 2 G 6 1 H. # VLT i T "1 . 2. , * $ #, ,N $

3 )

$ 2 ) , 2 6 Tadeusz Minksztym

60

K

luczem do oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci w systemach automatyki sÄ&#x2026; dziĹ&#x203A; szybka realizacja i energooszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

potÄ&#x2122;dze do zakresu zmniejszenia prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej.

Dostosowanie cos

Wiele zalet napÄ&#x2122;dĂłw Danfoss Regulacja prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej napÄ&#x2122;dĂłw maszyn przynosi czÄ&#x2122;sto korzyĹ&#x203A;ci energetyczne, ktĂłre bardzo szybko znajdujÄ&#x2026; odzwierciedlenie w rachunkach za prÄ&#x2026;d. Warto przyjrzeÄ&#x2021; siÄ&#x2122; dokĹ&#x201A;adniej wszystkim zaletom rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; oferowanych przez firmÄ&#x2122; Danfoss.

OszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energii W trakcie eksploatacji napÄ&#x2122;du elektrycznego, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od charakterystyki momentu obrotowego obciÄ&#x2026;Ĺźenia, moĹźliwe jest uzyskanie róşnego stopnia oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci energii. W przypadku zastosowaĹ&#x201E; z charakterystykÄ&#x2026; staĹ&#x201A;omomentowÄ&#x2026; oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zuĹźycia energii jest wprost proporcjonalna do redukcji momentu i prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej na wale, podczas gdy w zastosowaniach ze zmiennym momentem o kwadratowej charakterystyce obciÄ&#x2026;Ĺźenia oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci te rosnÄ&#x2026; w trzeciej P R O M O C J A

Wiele przetwornic czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci koryguje cos  niemal do wartoĹ&#x203A;ci 1 i redukuje w ten sposĂłb indukcyjny pobĂłr mocy biernej. Minimalizuje to straty w kablach zasilajÄ&#x2026;cych napÄ&#x2122;d.

Zoptymalizowana praca w zakresie obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowych WspĂłĹ&#x201A;czynniki sprawnoĹ&#x203A;ci dla silnikĂłw indukcyjnych trĂłjfazowych sÄ&#x2026; zazwyczaj podane tylko dla punktu nominalnego.

JeĹźeli silnik jest zasilany bezpoĹ&#x203A;rednio z sieci z obciÄ&#x2026;Ĺźeniem poniĹźej nominalnego, znacznie pogarsza siÄ&#x2122; jego sprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z powodu staĹ&#x201A;ych strat mechanicznych i elektromagnetycznych. Praca z przetwornicÄ&#x2026; czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci zapewnia â&#x20AC;&#x201C; w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od jakoĹ&#x203A;ci metody regulacji â&#x20AC;&#x201C; optymalne namagnesowanie silnika. Z tego wzglÄ&#x2122;du zastosowanie przetwornicy sprawia, Ĺźe wspĂłĹ&#x201A;czynnik sprawnoĹ&#x203A;ci ukĹ&#x201A;adu napÄ&#x2122;dowego nie spada tak bardzo przy pracy z niedociÄ&#x2026;AUTOMATYKA

RYTRO 2017 Ĺźonym silnikiem. WyczuwalnÄ&#x2026; poprawÄ&#x2122; moĹźna zwykle zauwaĹźyÄ&#x2021; w przypadku silnikĂłw o mocy powyĹźej 11 kW.

Automatyczna Optymalizacja ZuĹźycia Energii W zastosowaniach, w ktĂłrych nie wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; szybkie zmiany obciÄ&#x2026;Ĺźenia, uĹźytkownik moĹźe zastosowaÄ&#x2021; AutomatycznÄ&#x2026; OptymalizacjÄ&#x2122; ZuĹźycia Energii (AEO). Przetwornica obniĹźa wĂłwczas namagnesowanie silnika do optymalnego minimum. Efektem jest dodatkowa oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zuĹźycia energii, w stosunku do tej wynikajÄ&#x2026;cej ze zmniejszenia obrotĂłw. Funkcja ta sprawdza siÄ&#x2122; przy wszystkich powolnych regulacjach, jakie zwykle spotyka siÄ&#x2122; w ukĹ&#x201A;adach automatyki pomp i wentylatorĂłw.

Zmniejszenie cykli rozruchu

4 6

Regulacja prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej moĹźe w wielu zastosowaniach zredukowaÄ&#x2021; liczbÄ&#x2122; uruchomieĹ&#x201E;. KaĹźdy nieregulowany rozruch silnika elektrycznego wymaga dodatkowej energii. W przypadku pomp zuĹźycie energii na uruchomienie wynosi zazwyczaj 5â&#x20AC;&#x201C;10% caĹ&#x201A;kowitego zuĹźycia energii, ale istniejÄ&#x2026; przykĹ&#x201A;ady na to, Ĺźe na rozruch konieczne jest do 40% energii. Ponadto zmniejszajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; prÄ&#x2026;dy szczytowe i obciÄ&#x2026;Ĺźenia udaru mechanicznego przy rozruchu.

Inne korzyĹ&#x203A;ci z zastosowania regulacji prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej to dĹ&#x201A;uĹźszy czas Ĺźycia urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; z uwagi na zmniejszenie mechanicznego obciÄ&#x2026;Ĺźenia jego komponentĂłw. Wszystkie te moĹźliwo-

,

$ 2 $# H 2. , N , 3# .

3 ) 6 - , )

, ) , ) . $ 2N 5"

Ĺ&#x203A;ci dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; dziÄ&#x2122;ki zintegrowanym funkcjom oprogramowania zastosowanych w nowoczesnych przetwornicach czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci.

Zastosowania ukĹ&#x201A;adĂłw napÄ&#x2122;dowych ze staĹ&#x201A;omomentowÄ&#x2026; charakterystykÄ&#x2026; obciÄ&#x2026;Ĺźenia Do zastosowaĹ&#x201E; z charakterystykÄ&#x2026; staĹ&#x201A;ego momentu obciÄ&#x2026;Ĺźenia naleĹźÄ&#x2026; takie, w ktĂłrych obciÄ&#x2026;Ĺźenie nieznacznie zmienia siÄ&#x2122; przy zmianie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej w szerszym zakresie. PrzykĹ&#x201A;adami sÄ&#x2026; m.in. podajniki linii produkcyjnych, taĹ&#x203A;mociÄ&#x2026;gi, podnoĹ&#x203A;niki, mieszadĹ&#x201A;a, mĹ&#x201A;yny.

W przypadku aplikacji podajnika, w którym korpus montowanego

do samochodu silnika stoi na taĹ&#x203A;mie produkcyjnej, ciÄ&#x2122;Ĺźar korpusu jest zawsze taki sam â&#x20AC;&#x201C; niezaleĹźnie od tego, czy taĹ&#x203A;ma przesuwa siÄ&#x2122; szybko, czy wolno. Tym samym moment potrzebny do poruszania tego bloku jest zawsze taki sam. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od stanu pracy zmieniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; oczywiĹ&#x203A;cie momenty tarcia i przyspieszenia, jednak zapotrzebowanie na moment obciÄ&#x2026;Ĺźenia jest staĹ&#x201A;e. Moc, jakiej wymaga taki system, jest proporcjonalna do potrzebnego momentu obrotowego i prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej silnika. JeĹźeli moĹźliwe jest zmniejszenie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej przy staĹ&#x201A;ym obciÄ&#x2026;Ĺźeniu, pojawiÄ&#x2026; siÄ&#x2122; takĹźe oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci energetyczne.

CzÄ&#x2122;sto zdarza siÄ&#x2122;, Ĺźe iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; towaru transportowana na taĹ&#x203A;mie nie jest staĹ&#x201A;a. Dostosowanie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci taĹ&#x203A;my

)3 ) , 3 , )

,N ) $ 2. , N G * 2 T ) ) ) . $ 2. )*3 ) $ : 3# #3# # ) * .H $ $

5/2017

61

RYTRO 2017

do transportowanej iloĹ&#x203A;ci materiaĹ&#x201A;u przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; to nie tylko na pĹ&#x201A;ynnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; transportu, lecz takĹźe na oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energii. Jednak nawet jeĹ&#x203A;li dopasowanie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci jest niemoĹźliwe lub niepoĹźÄ&#x2026;dane, wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przetwornic czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci umoĹźliwia uzyskanie oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci energii. RegulujÄ&#x2026; one bowiem, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od obciÄ&#x2026;Ĺźenia, napiÄ&#x2122;cie wyjĹ&#x203A;ciowe silnika.

PrzykĹ&#x201A;adowo przetwornica czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci czÄ&#x2122;sto zasila silnik 400 V w trybie jaĹ&#x201A;owym przy czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci wyjĹ&#x203A;ciowej 50 Hz tylko napiÄ&#x2122;ciem 380 V, zaĹ&#x203A; w przypadku wzrostu obciÄ&#x2026;Ĺźenia podnosi wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; napiÄ&#x2122;cia. JakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; takiej regulacji zaleĹźy od jakoĹ&#x203A;ci przetwornicy. Jednak oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci energetyczne, jakie moĹźna uzyskaÄ&#x2021; dziÄ&#x2122;ki tej funkcji, nie sÄ&#x2026; wystarczajÄ&#x2026;cym uzasadnieniem inwestycji w przetwornicÄ&#x2122; czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci.

Zastosowania ukĹ&#x201A;adĂłw napÄ&#x2122;dowych ze zmiennym momentem obciÄ&#x2026;Ĺźenia o charakterystyce kwadratowej UkĹ&#x201A;ady regulacji obrotĂłw pomp i wentylatorĂłw to najczÄ&#x2122;stsze zastosowania napÄ&#x2122;dĂłw ze zmiennym momentem obciÄ&#x2026;Ĺźenia o charakterystyce kwadratowej. W przypadku pomp naleĹźy jednak odróşniÄ&#x2021; szeroko rozpowszechnione pompy wirowe ze zmiennÄ&#x2026; charakterystykÄ&#x2026; momentu od pomp mimoĹ&#x203A;rodowych, próşniowych bÄ&#x2026;dĹş wyporowych, ktĂłre majÄ&#x2026; moment obciÄ&#x2026;Ĺźenia o staĹ&#x201A;ym przebiegu.

Spektrum zastosowaĹ&#x201E; pomp i wentylatorĂłw jest ogromny. OkoĹ&#x201A;o 70 proc. prÄ&#x2026;du uĹźywanego do celĂłw przemysĹ&#x201A;owych w caĹ&#x201A;ej UE (15) zuĹźywajÄ&#x2026; silniki elektryczne. Pompy i wentylatory majÄ&#x2026;

w tym spory udziaĹ&#x201A; (37 proc.). W handlu, drobnej wytwĂłrczoĹ&#x203A;ci i sektorze usĹ&#x201A;ug udziaĹ&#x201A; ten wynosi w caĹ&#x201A;ej UE nawet okoĹ&#x201A;o 40 proc.

ProstÄ&#x2026;, ale bardzo efektywnÄ&#x2026; metodÄ&#x2026; oszczÄ&#x2122;dzania energii w maszynach przepĹ&#x201A;ywowych ze zmiennym momentem obciÄ&#x2026;Ĺźenia jest regulacja prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej. Przy zmniejszeniu prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej zapotrzebowanie na energiÄ&#x2122; maleje aş w trzeciej potÄ&#x2122;dze. Ten wysoki potencjaĹ&#x201A; oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci czyni wszystkie aplikacje z momentem o kwadratowym przebiegu idealnymi obiektami do rozpoczÄ&#x2122;cia dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; zmierzajÄ&#x2026;cych do analizy energooszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci.

Dla unikniÄ&#x2122;cia niespodzianek przy regulacji prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej pomp i wentylatorĂłw uĹźytkownik powinien w fazie projektowania uwzglÄ&#x2122;dniÄ&#x2021; fakt, Ĺźe wraz ze zmianÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej zmienia siÄ&#x2122; takĹźe punkt roboczy i tym samym wspĂłĹ&#x201A;czynnik sprawnoĹ&#x203A;ci maszyny przepĹ&#x201A;ywowej.

ZespĂłĹ&#x201A; zĹ&#x201A;oĹźony z maszyny przepĹ&#x201A;ywowej i przetwornicy ze zmiennym zakresem prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej to system, ktĂłry oszczÄ&#x2122;dza energiÄ&#x2122;.

JeĹźeli róşnica miÄ&#x2122;dzy maksymalnÄ&#x2026; potrzebnÄ&#x2026; mocÄ&#x2026; a przeciÄ&#x2122;tnÄ&#x2026; pracÄ&#x2026;

", 3# )$2. # # * 3 , N GM * .: # H ) N )3M

) )N GM $ ) ) 3# # #

# * 3#

)3 )# 2 ) $ , N G * 2 N,$2 )# 2 )

) , ) *

N $ 2 )

2 , N 6 , )

)N G $ 2 3 , #, 3 # 3)$2 N $ ) 2$H . $ ,

62

AUTOMATYKA

RYTRO 2017 z niedociÄ&#x2026;Ĺźonym silnikiem jest zbyt duĹźa, dobrym rozwiÄ&#x2026;zaniem jest zastosowanie ukĹ&#x201A;adu kaskadowego.

TakĹźe przy przebudowie istniejÄ&#x2026;cego juĹź systemu takie inwestycje zwracajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w krĂłtkim czasie. W ukĹ&#x201A;adzie kaskadowym pompa z regulacjÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej pokrywa zapotrzebowanie podstawowe. Z chwilÄ&#x2026; wzrostu zapotrzebowania przetwornica czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza kolejne pompy, dziÄ&#x2122;ki czemu pracujÄ&#x2026; one z optymalnym wspĂłĹ&#x201A;czynnikiem sprawnoĹ&#x203A;ci. Regulacja pompy zapewnia zawsze najlepsze pod wzglÄ&#x2122;dem energetycznym wykorzystanie ukĹ&#x201A;adu. Taki sam ukĹ&#x201A;ad moĹźe byÄ&#x2021; analogicznie zastosowany w zespole wentylatorĂłw. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od producenta i wersji odpowiednie regulatory kaskady sÄ&#x2026; juĹź wbudowane w przetwornicy lub sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne jako moduĹ&#x201A;y zewnÄ&#x2122;trzne.

4 6

SzczegĂłlne cechy maszyn przepĹ&#x201A;ywowych W przypadku wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci ukĹ&#x201A;adĂłw pompowych lub wentylatorowych zastosowanie znajdujÄ&#x2026; klapy, Ĺźaluzje, zawory dĹ&#x201A;awiÄ&#x2026;ce, bÄ&#x2026;dĹş zawory trĂłjdrogowe, ktĂłre sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; do regulacji ciĹ&#x203A;nienia lub wielkoĹ&#x203A;ci przepĹ&#x201A;ywu. JeĹźeli regulacja pompy wirowej odbywa siÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; zaworu dĹ&#x201A;awiÄ&#x2026;cego, punkt roboczy przesuwa siÄ&#x2122; wzdĹ&#x201A;uĹź krzywej charakterystyki pracy pompy. Dochodzi jedynie do minimalnej redukcji potrzebnej energii w porĂłwnaniu z zapotrzebowaniem dla znamionowego punktu pracy pompy. W przypadku regulacji wydajnoĹ&#x203A;ci pompy za pomocÄ&#x2026; zmiany prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej, punkt roboczy przesuwa siÄ&#x2122; wzdĹ&#x201A;uĹź krzywej charakterystyki systemu. Przy takim sposobie regulacji zapotrzebowanie na energiÄ&#x2122; spada w trzeciej potÄ&#x2122;dze w porĂłwnaniu z regulacjÄ&#x2026; dĹ&#x201A;awieniem!

Pompa potrzebuje, przykĹ&#x201A;adowo, przy poĹ&#x201A;owie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej tylko jednÄ&#x2026; ĂłsmÄ&#x2026; poboru mocy.

Przez analogiÄ&#x2122; odnosi siÄ&#x2122; to takĹźe do wentylatorĂłw i wszystkich innych typĂłw pomp ze zmiennym kwadratowym przebiegiem charakterystyki momentu obciÄ&#x2026;Ĺźenia. Na wykresie przedstawiajÄ&#x2026;cym krzywÄ&#x2026; zuĹźycia energii pompy przy regulacji prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej obok krzywej charaktery5/2017

styki pompy i systemu przedstawiono takĹźe krzywe graniczne wspĂłĹ&#x201A;czynnika sprawnoĹ&#x203A;ci. MoĹźna dziÄ&#x2122;ki temu zauwaĹźyÄ&#x2021;, Ĺźe zarĂłwno przy regulacji dĹ&#x201A;awieniowej, jak i regulacji zmianÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej punkt roboczy wychodzi z optimum wspĂłĹ&#x201A;czynnika sprawnoĹ&#x203A;ci. Z przedstawionej specyficznej krzywej zuĹźycia energii (dotyczy ona tylko wybranej pompy) moĹźna odczytaÄ&#x2021; wpĹ&#x201A;yw regulacji na zmianÄ&#x2122; wspĂłĹ&#x201A;czynnika sprawnoĹ&#x203A;ci pompy.

Przy czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci poniĹźej 32 Hz dodatkowe straty pompy zaczynajÄ&#x2026; przewyĹźszaÄ&#x2021; oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci zuĹźycia energii w stosunku do pracy z nominalnymi parametrami (zasilanie bezpoĹ&#x203A;rednie 50 Hz). W rozpatrywanym urzÄ&#x2026;dzeniu optymalna energetycznie czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wynosi zatem 38 Hz. Gdyby pompa nie miaĹ&#x201A;a regulacji prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci

1 3

3 3 : *

3 3 , #,3 3 #$: , ) )3 3 ) 3 , )3 , G 6 , )3 $ 2

#: 2 , )3 $ 2 )# . , N G * 2 ,$ * )3 3 ) , ) , #$# , )3 , G

obrotowej, bilans energetyczny byĹ&#x201A;by znacznie gorszy.

Praktyka pokazuje, Ĺźe wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie maszyny przepĹ&#x201A;ywowe nie zawsze pracujÄ&#x2026; (nie mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021;) w optymalnym punkcie roboczym. PrzykĹ&#x201A;adowo urzÄ&#x2026;dzenia klimatyzacyjne muszÄ&#x2026; latem wykonaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; pracÄ&#x2122; niĹź zimÄ&#x2026;.

System musi byÄ&#x2021; zaprojektowany z uwzglÄ&#x2122;dnieniem maksymalnego zapotrzebowania mocy, co nieuchronnie skutkuje wysokim udziaĹ&#x201A;em czasu pracy ukĹ&#x201A;adu poniĹźej parametrĂłw nominalnych. Fakt ten uwzglÄ&#x2122;dniajÄ&#x2026; tylko niektĂłrzy producenci ukĹ&#x201A;adĂłw pompowo-wentylatorowych. ProjektujÄ&#x2026; oni system tak, aby zachowaÄ&#x2021; rezerwÄ&#x2122; dla krĂłtkich okresĂłw zapotrzebowania maksymalnej wydajnoĹ&#x203A;ci, ale jednoczeĹ&#x203A;nie ustalajÄ&#x2026;c optimum sprawnoĹ&#x203A;ci tak, by odpowiadaĹ&#x201A;o okoĹ&#x201A;o 70 proc. wydajnoĹ&#x203A;ci pompowania.

Aby zapewniÄ&#x2021; sukces realizacji projektĂłw oszczÄ&#x2122;dzania energii, warto zasiÄ&#x2122;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; porady specjalistĂłw w tej dziedzinie. MajÄ&#x2026; oni niezbÄ&#x2122;dne doĹ&#x203A;wiadczenie, ktĂłre umoĹźliwia ominiÄ&#x2122;cie niebezpieczeĹ&#x201E;stw na drodze do zwiÄ&#x2122;kszenia efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej i obliczenia maksymalnej oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci dla uĹźytkownika. Firma Danfoss oferuje doradztwo zarĂłwno na etapie przygotowania projektu, jak i na etapie wdroĹźenia oraz oddania do ruchu. SzczegĂłĹ&#x201A;owe informacje na temat przetwornic czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci VLT moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; na stronie internetowej www.danfoss.pl/napedy.

Tadeusz Minksztym

DANFOSS POLAND Sp. z o.o. ! )3 , ) )$H3

3* 2 , #,3 , )3 $ 2 , N G * 26 - , ) 3# $ ). ) $ , 3#

3 ) )N GM 3 ;> 0)

$ 6 ) 7 ?7 >C7 + ) ( )

6 CC 877 ?B B>: CC 877 ?8 ?= 6 6, < , 3

63

RYTRO 2017

Sterowanie bez granic Wszechstronne panele HMI/ PLC oraz kompaktowe, programowalne w Codesys modu 3 <" , $ 3 B8 , ) ). 3 #

* ), G # )3 N6

) .)

2 ) )

* : 2 , 2 #$ ). , M # 3) #: 2 3 3) 2 , GM , $ 2 , ) #3 26

64

D

laczego coraz wiÄ&#x2122;cej osĂłb trzyma podczas rozmowy telefonicznej smartfon przed sobÄ&#x2026;?

PoniewaĹź majÄ&#x2026; takÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. MoĹźe to wyglÄ&#x2026;daÄ&#x2021; dziwnie, szczegĂłlnie dla tych, ktĂłrzy wychowali siÄ&#x2122; w dobie stacjonarnych aparatĂłw telefonicznych, jednak faktem pozostaje, Ĺźe w dzisiejszych czasach trzymanie telefonu przy uchu nie jest juĹź konieczne. Wystarczy uĹźyÄ&#x2021; funkcji gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;nomĂłwiÄ&#x2026;cej i moĹźna mieÄ&#x2021; smartfon przed sobÄ&#x2026;. Co wiÄ&#x2122;cej, moĹźna go w tym samym czasie wykorzystywaÄ&#x2021; w róşnych celach â&#x20AC;&#x201C; nie tylko do rozmowy, ale np. takĹźe do wymiany danych z rozmĂłwcÄ&#x2026;. Ewentualna irytacja, jakÄ&#x2026; wzbudza takie zachowanie u innych ma swoje korzenie w poczuciu, Ĺźe dotychczasowe relacje spoĹ&#x201A;eczne ulegajÄ&#x2026; diametralnej przemianie. PowĂłd tych zmian jest oczywisty: smartfon nie jest zwykĹ&#x201A;ym telefonem, a rozmowy telefoniczne to tylko jedna z jego funkcji. Dla wielu osĂłb nawet nie najwaĹźniejsza.

Stare przyzwyczajenia, z racji wchodzenia na rynek nowych technologii, sÄ&#x2026; poddawane terapii szokowej rĂłwnieĹź w dziedzinie automatyzacji.

Zmiany w cyfrowym Ĺ&#x203A;wiecie sieci, duĹźa elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz transparentnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; produkcji przemysĹ&#x201A;owej, okreĹ&#x203A;lana w ostatnich latach mianem PrzemysĹ&#x201A;u 4.0, to nowe wyzwania stawiane przed projektantami. Jednym z ogĂłlnie przyjÄ&#x2122;tych, wrÄ&#x2122;cz tradycyjnych dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; w przypadku projektĂłw elektrycznych jest stosowanie szafy elektrycznej przeznaczonej do ochrony wraĹźliwych komponentĂłw elektrycznych i elektronicznych, takich jak sterowniki, zasilacze czy systemy zdalnych I/O, przed trudnymi warunkami Ĺ&#x203A;rodowiskowymi na maszynie.

P R O M O C J A

PotencjaĹ&#x201A; decentralizacji Zdecentralizowane rozwiÄ&#x2026;zania I/O to wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwie nic nowego, ale wciÄ&#x2026;Ĺź zyskujÄ&#x2026; nowych klientĂłw zainteresowanych nowoczesnÄ&#x2026; automatyzacjÄ&#x2026;, ktĂłra coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej bazuje na rozwiÄ&#x2026;zaniach moduĹ&#x201A;owych. ZauwaĹźalny jest trend odchodzenia od idei oddalonej szafy sterowniczej na rzecz instalacji bezpoĹ&#x203A;rednio na obiekcie. Zastosowanie wytrzymaĹ&#x201A;ych systemĂłw I/O o stopniu ochrony IP67 umoĹźliwia uĹźytkownikowi podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie przewodĂłw z obiektu bezpoĹ&#x203A;rednio do najbliĹźszego moduĹ&#x201A;u I/O, a ten przekazuje informacje do szafy sterowniczej w sposĂłb pasywny lub za pomocÄ&#x2026; protokoĹ&#x201A;u sieciowego. Takie rozwiÄ&#x2026;zanie jest znacznie taĹ&#x201E;sze niĹź prowadzenie kaĹźdego przewodu osobno, a w przypadku instalacji maszyny u klienta oszczÄ&#x2122;dza czas potrzebny na jej uruchomienie. Nie ma bowiem koniecznoĹ&#x203A;ci indywidualnego prowadzenia kaĹźdego kabla do szafy sterowniczej â&#x20AC;&#x201C; aby podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; wszystkie I/O do sterownika, wystarczy poprowadziÄ&#x2021; zasilanie oraz jeden przewĂłd sieciowy.

Z kolei poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; peryferyjnych moĹźe zostaÄ&#x2021; wykonane wczeĹ&#x203A;niej, jeszcze u producenta maszyny.

DuĹźa niezaleĹźnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Firma Turck wykonaĹ&#x201A;a kolejny krok na drodze do decentralizacji szafy sterowniczej. Sterownik TBEN-PLC z Codesys-3, zaprojektowany przez specjalistĂłw automatyki z MĂźlheim, charakteryzuje siÄ&#x2122; kompaktowÄ&#x2026; obudowÄ&#x2026; o stopniu ochrony IP67, dziÄ&#x2122;ki czemu moĹźe byÄ&#x2021; instalowany bezpoĹ&#x203A;rednio na obiekcie. Jest on przeznaczony przede wszystkim do trzech zadaĹ&#x201E;. Sterownik z Codesys umoĹźliwia AUTOMATYKA

4 6 $

RYTRO 2017

użytkownikowi implementację w pełni autonomicznego programu do obsługi mniejszych maszyn. TBEN-L-PLC może również sprawować kontrolę nad jednym z modułów maszyny, który finalnie jest nadzorowany przez główny sterownik. Można go też zastosować w funkcji konwertera protokołu, co umożliwia podłączenie maszyny funkcjonującej w oparciu o dany protokół do innego systemu sieciowego.

firmy Turck powstała możliwość dostosowania istniejących infrastruktur przemysłowych do nowej koncepcji Przemysłu 4.0, przynoszącej wymierne korzyści w postaci zwiększonej efektywności, zoptymalizowanej przejrzystości i planowania produkcji.

Różne interfejsy

Maszyny modułowe

Różnorodne zastosowania sterownika TBEN-L-PLC są możliwe głównie dzięki jego rozbudowanym interfejsom, zapewniającym obsługę różnych protokołów sieciowych. W funkcji master moduł może pracować z protokołami sieci Ethernet (Profinet, EtherNet/IP oraz Modbus TCP), jak również Modbus RTU, CANopen i SAE J1939. Ze względu na wymagania Codesys dostępny jest także interfejs szeregowy RS-232 lub RS-485. Kompaktowy moduł wyposażony został również w osiem uniwersalnych kanałów I/O do bezpośredniego podłączenia czujników oraz urządzeń wykonawczych.

Moduł TBEN-PLC może pracować jako slave sieci Ethernet (Profinet, EtherNet/IP lub Modbus TCP), Modbus RTU i CANopen, co umożliwia jego stosowanie w funkcji konwertera protokołów. Urządzenie może zarządzać lokalną siecią CANopen funkcjonującą na danej maszynie i komunikować się z globalną siecią Profinet.

Postępująca cyfryzacja przemysłu stawia na tworzenie koncepcji maszyn ściśle połączonych w elastyczną sieć, idealnie odpowiadającą wymaganiom produkcji. Dzięki nowemu modułowi

Jednym z możliwych zastosowań TBEN-L-PLC jest funkcja sterownika niezależnego modułu maszyny.

Już od kilku lat wśród producentów maszyn można obserwować trend tworzenia rozwiązań modułowych.

Wartość dodaną budowy małych autonomicznych jednostek można dostrzec w przypadku konieczności tworzenia elastycznych połączeń między maszynami, w odpowiedzi na bieżące potrzeby procesów produkcyjnych. Producenci maszyn odchodzą od oferowania pojedynczych maszyn specjalnych, a równocześnie dążą do budowy rozwiązań idealnie dopasowanych do indywidualnych wymagań klienta. Maszyny modułowe są w stanie zaspokoić obie potrzeby.

Dotychczas w przypadku rozwiązań modułowych należało zdecydować, gdzie wśród wszystkich elementów maszyny znajdzie się jej główna część wraz ze sterownikiem całego systemu.

Dzięki TBEN-L-PLC każda część maszyny może zostać wyposażona we własny sterownik, który będzie pracował w funkcji master lub slave. Stosując nowe urządzenie, producenci maszyn mogą każdorazowo swobodnie decy-

5/2017

dować, w którym miejscu na maszynie umieścić układ sterowania. Co istotne, nie ma żadnych ograniczeń od strony sprzętowej. Połączenie dwóch modułów wymaga jedynie poprowadzenia dwóch przewodów: zasilającego i komunikacyjnego. Ponadto urządzenia z portfolio Turck nie wymagają stosowania dodatkowej szafki. Można w nim znaleźć zasilacze, komponenty bezpieczeństwa, moduły I/O i sterowniki, wykonane w stopniu ochrony IP67. Oferta firmy obejmuje także hybrydowy moduł I/O bezpieczeństwa serii TBPN, również o wysokim stopniu ochrony IP67. Oprócz czterech I/O, wykorzystujących do komunikacji protokół Profisafe, urządzenie ma także dwa standardowe uniwersalne I/O, które mogą być wykorzystane jako wejścia lub wyjścia, oraz dwa porty masterów IO-Link. Dzięki temu gwarantuje maksimum elastyczności w aplikacjach bezpieczeństwa.

HMI/PLC do sterowania i wizualizacji W sytuacji, gdy oprócz funkcji sterowania wymagana jest również wizualizacja, doskonałym rozwiązaniem jest nowy panel HMI serii TX500 łączący w sobie obie funkcjonalności.

Został on wyposażony w wysokiej jakości ekran dotykowy, szybki procesor oraz podobną jak w przypadku TBEN-L-PLC liczbę interfejsów.

Każdy TX500 ma wbudowany master Profinet, Modbus TCP i Modbus RTU oraz skaner EtherNet/IP. Ponadto pa65

RYTRO 2017 nel HMI moĹźe pracowaÄ&#x2021; jako slave w obu protokoĹ&#x201A;ach modbusowych.

Codesys 3 umoĹźliwia szybkie i proste programowanie oraz wizualizacjÄ&#x2122; w TX500. Zastosowany w panelu procesor, wykorzystujÄ&#x2026;cy najnowoczeĹ&#x203A;niejsze technologie, gwarantuje pĹ&#x201A;ynne obliczenia zaprogramowanych funkcji oraz procesĂłw wizualizacji. Ekran TFT o wysokiej rozdzielczoĹ&#x203A;ci umoĹźliwia wyĹ&#x203A;wietlanie 64 tys. kolorĂłw, a tym samym tworzenie wysokiej jakoĹ&#x203A;ci i estetycznych dla oka grafik oraz animacji. Przednia czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; panelu serii TX500 ma stopieĹ&#x201E; ochrony IP66.

Z boku urzÄ&#x2026;dzenia znajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; dwa ethernetowe porty RJ45, interfejs szeregowy RS-232/RS-485 oraz dwa porty USB. Gniazdo pamiÄ&#x2122;ci SD umoĹźliwia rozbudowÄ&#x2122; pamiÄ&#x2122;ci wewnÄ&#x2122;trznej 128 MB. Firma Turck oferuje seriÄ&#x2122; TX500 w trzech wariantach: dwie wersje

16:9 o przekÄ&#x2026;tnej 7Ë? lub 13Ë? (TX507 i TX513) i jedno urzÄ&#x2026;dzenie 10Ë? w formacie wyĹ&#x203A;wietlania 4:3 (TX510). Dwa mniejsze wyĹ&#x203A;wietlacze majÄ&#x2026; rozdzielczoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 800 Ă&#x2014; 400 px, natomiast wiÄ&#x2122;kszy TX513 â&#x20AC;&#x201C; 1280 Ă&#x2014; 800 px.

Podsumowanie Programowalny w Codesys kompaktowy moduĹ&#x201A; I/O TBEN-L-PLC to kolejny krok firmy Turck w kierunku decentra-

lizacji sterowania maszyny.

Kompaktowy sterownik o stopniu ochrony IP67 umoĹźliwia autonomicznÄ&#x2026; kontrolÄ&#x2122; kilku zadaĹ&#x201E; wykonywanych jednoczeĹ&#x203A;nie.

Interfejsy master/slave pozwalajÄ&#x2026; rĂłwnieĹź na konwersjÄ&#x2122; protokoĹ&#x201A;Ăłw, dziÄ&#x2122;ki czemu moĹźliwe jest poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie istniejÄ&#x2026;cej infrastruktury z nowoczesnÄ&#x2026; sieciÄ&#x2026; Ethernet.

Do zadaĹ&#x201E; sterowania i wizualizacji firma Turck proponuje panele HMI serii TX500 z funkcjÄ&#x2026; PLC.

TURCK Sp. z o.o. $ 6 - ==7 @7 >;B ",

6 88 @@; @> ??

88 @@; @> ?=

# , A $ 6 # 6 $ 6,

R E K L A M A

CENA 10,00

9 772392

ZĹ (W TYM

10550 2

8 % VAT)

TEMAT WYDA ROZMOWA 20

10

NIA ZarzÄ&#x2026;dz anie utrzyma

PaweĹ&#x201A; Naglik, Kubler Sp. z o.o.

TECHNIKA

niem ruchu

32

WybĂłr systemu SCADA â&#x20AC;&#x201C; czym siÄ&#x2122; kierowaÄ&#x2021;?

SPRZÄ&#x2DC;T

w produkc

ji

I APARA

TURA 44 Kluczowy element wspĂłĹ&#x201A;cze â&#x20AC;&#x201C; przeglÄ&#x2026;d przemiennikĂłw snych napÄ&#x2122;dĂłw czÄ&#x2122;stotliw oĹ&#x203A;ci

AUTOMA TYKA ISSN 2392-10

56

INDEKS 403024

AUTOMA TYKAON

LINE.PL

10/2015

=HVSRĂ&#x17D;\ S

U]\JRWRZDQLD

SRZLHWU]D VHU

LL 06

,QWHJUDFMD IXQNF ML L EH]SLHF]HĂ&#x2020;V WZR F]XMQLNL FLĂ?QLH ]DZRU\ EH]SLHQLD SU]HSĂ&#x17D;\ZX L ]XĂ&#x2019;\FLD F]HĂ&#x2020;VWZD ZJ ,62 SRZLHWU] 3O F G D H

< ... do 28

000 l/min

... >

2V]F]GQR�¸ NR

Dystrybutor

switchy HARTING

www.sterma

g.pl

V]WĂ&#x2C6;Z ]DEXGRZ

\ L HQHUJLL RV]F]ÂťGQ RV]F]ÂťGQ RĂ?¸ NRV]WĂ&#x2C6;Z ]DN RĂ?¸ SU]HVWU]HQL ]XSX DEXGRZ\ ZZZ IHVWR SO

4/2017

49

RYTRO 2017

Automatyzacja w stacjach kontenerowych ZPUE #, # 2 ) 3 3 # ) ).dzania sieciami energetycznymi to nie tylko ko )3G , , ) 3 $ 3 3*$ 2

3 ) 2: 3 2. ) , ) ) , ) *

N

3 ) .:

$ 3 )3 3 . ) I , )3, $ 6 H 3# 3 , H3 * I 3 : )3 # . * ) 2 G # )3 M )

3 ) 26

nie tylko na poprawÄ&#x2122; pracy caĹ&#x201A;ego systemu elektroenergetycznego i jakoĹ&#x203A;ci dystrybuowanej energii, ale teĹź na komfort Ĺźycia codziennego.

W ofercie spĂłĹ&#x201A;ki ZPUE, obecnej na polskim rynku od blisko 30 lat, obok inteligentnych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; dla elektroenergetyki moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; takĹźe standardowe rozwiÄ&#x2026;zania â&#x20AC;&#x201C; znane i cenione nie tylko przez krajowych, ale rĂłwnieĹź Ĺ&#x203A;wiatowych inwestorĂłw z takich obszarĂłw, jak przemysĹ&#x201A; ciÄ&#x2122;Ĺźki, przetwĂłrczy, infrastruktura, transport, energetyki zawodowa, OZE i inne.

ZPUE SA

4 6 $ : /5

M

isjÄ&#x2026; firmy ZPUE jest wspieranie rozwoju klientĂłw przez dostawÄ&#x2122; nowoczesnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; elektroenergetycznych, dlatego w ofercie spĂłĹ&#x201A;ki pojawiĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzania oparte na najnowoczeĹ&#x203A;niejszych technologiach, wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce z systemami zarzÄ&#x2026;dzania sieciÄ&#x2026; energetycznÄ&#x2026;. UrzÄ&#x2026;dzenia te umoĹźliwiajÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; wielu systemĂłw i dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; zgodnie z ideÄ&#x2026; inteligentnego systemu zarzÄ&#x2026;dzania sieciÄ&#x2026; elektroenergetycznÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; smart grid, ktĂłry pozwala zdalnie zarzÄ&#x2026;dzaÄ&#x2021; sieciami przesyĹ&#x201A;owymi i dystrybucyjnymi.

Automatyzacja sieci dystrybucyjnych wymaga instalowania inteligentnych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wykonawczych, wyposaĹźonych w elementy telemechaniki i automatyki zabezpieczeniowej zapewniajÄ&#x2026;cej szeroki zakres funkcji, m.in. telemechaniki, zabezpieczeĹ&#x201E; nadprÄ&#x2026;dowych i ziemnozwarciowych, wykrywania zwarÄ&#x2021;, analizy jakoĹ&#x203A;ci energii i monitorowania stanu wkĹ&#x201A;adek bezpiecznikowych. MoĹźliwoĹ&#x203A;ci profilowania funkcji oferowanych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; umoĹźliwiajÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; róşnego rodzaju rozdzielni, pĂłl i aparatĂłw, a takĹźe prowadzenie Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci ze zdalnymi systemami nadzoru z wykorzystaniem róşnych technologii komunikacyjnych, np. GSM, UMTS, CDMA, TETRA, trunking, NetMan. W celu zwiÄ&#x2122;kszenia niezawodnoĹ&#x203A;ci poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia moĹźna wykorzystywaÄ&#x2021; rĂłwnoczeĹ&#x203A;nie dwie róşne technologie. CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; z wymienionych technologii umoĹźliwia jednoczesnÄ&#x2026; realizacjÄ&#x2122; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci z systemem nadzoru oraz usĹ&#x201A;ug kanaĹ&#x201A;u inĹźynierskiego, np. zdalnej wymiany oprogramowania i konfiguracji, przesyĹ&#x201A;ania plikĂłw rejestracji zakĹ&#x201A;ĂłceĹ&#x201E; i jakoĹ&#x203A;ci energii. Tego typu rozwiÄ&#x2026;zania Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026; w sobie tradycyjne sieci elektroenergetyczne z nowoczesnymi technologiami komunikacyjnymi i informatycznymi, automatykÄ&#x2026;, generacjÄ&#x2026; rozproszonÄ&#x2026; czy rozwiÄ&#x2026;zaniami mobilnymi. Ponadto sÄ&#x2026; one przygotowane do wspĂłĹ&#x201A;pracy z systemem predykcji prac konserwacyjnych, jak rĂłwnieĹź w sytuacjach awaryjnych. Ich zastosowanie wpĹ&#x201A;ywa

5/2017

$ 6 VN ) 2 89 : C9 =?? - ) )

6 @= ;> >= ???: @= ;> >= ??=

# S A),$ 6, 6),$ 6,

P R O M O C J A

R E K L A M A

67

RYTRO 2017

Wielokrotna kalibracja

za pomocą jednego termometru precyzyjnego Sterowanie i kontrola pomiarów technicznych przeprowadzanych w związku z procesami przemysłowymi są coraz częściej realizowane za pomocą coraz mniejszej liczby urządzeń. Taki kierunek rozwoju ma również wpływ na same urządzenia do kalibracji. W związku z tym dziś termometr precyzyjny może służyć nie tylko do kalibracji termometrów rezystancyjnych, ale także termopar.

68

P

resja kosztów nigdy nie maleje. Przedsiębiorstwa przemysłowe są zmuszone zwiększać swoją produktywność, a tym samym optymalizować procesy produkcyjne. Do pełnego wykorzystania mocy produkcyjnych konieczne jest zastosowanie bardzo precyzyjnych czujników do układów sterowania i kontroli.

W sterowaniu procesem decydujące znaczenie dla bezpieczeństwa procesów i zarządzania energią mają pomiary temperatury. Przykładowo w dużych przedsiębiorstwach sektora chemicznego na jednego pracownika przypada jeden punkt pomiaru temperatury, co oznacza, że do spełnienia wyśrubowanych wymogów dotyczących jakości i bezpieczeństwa potrzebne są tysiące czujników i termometrów. Taki zestaw przyrząP R O M O C J A

dów może spełnić swoją rolę tylko wówczas, gdy zapewnia wymaganą dokładność pomiarów. Aby było to możliwe, konieczna jest regularna kalibracja urządzeń. Prawidłowa metoda umożliwia ponadto spełnienie wymogów krajowych określonych w normach dotyczących zapewnienia jakości, np. ISO 9001.

Opłacalne automatyzowanie procesów Kalibracja to czynność związana z samym procesem przemysłowym, ale powinna być rozpatrywana również z perspektywy wydajności całego systemu. Im obszerniejsze i bardziej złożone są czynności kalibracyjne, tym więcej procesów należy zautomatyzować, aby zmniejszyć do minimum ograniczenia AUTOMATYKA

RYTRO 2017 wynikające z kontroli lub awarie procesów. Zautomatyzowane procesy są ponadto w mniejszym stopniu podatne na awarie. Przeprowadzone przed laty badanie wykazało, że przedsiębiorstwa produkcyjne tracą w wyniku nieprawidłowo przeprowadzonych kalibracji rocznie średnio 1,5 mln euro.

Fot. WIKA

Wielofunkcyjność w służbie optymalizacji Proces automatyzacji można zoptymalizować za pomocą urządzeń wielofunkcyjnych. Przykładowo termometr precyzyjny CTR3000 firmy WIKA może służyć nie tylko do kalibracji termometrów rezystancyjnych, ale również termopar. Na większości linii produkcyjnych używa się – w zależności od temperatury procesu – obu rodzajów czujników. Nowy termometr precyzyjny sprawia, że użycie dodatkowego urządzenia pomiarowego nie jest konieczne, a co za tym idzie, ogranicza również dodatkowe nakłady związane z jego obsługą i prowadzeniem dokumentacji.

Termometr precyzyjny został opracowany jako wszechstronny przyrząd referencyjny i do odczytywania danych, gwarantujący precyzję rzędu nawet 0,005 K w przypadku termometrów rezystancyjnych oraz 0,06 °C w przypadku termopar.

Aby zapewnić maksymalne zwiększenie wydajności procesu, należy w możliwie najwyższym stopniu wykluczyć niepewności pomiarowe czujników temperatury. Dlatego termometr precyzyjny służy jako zewnętrzne źródło odniesienia. Kalibratory temperatury z suchym otworem pomiarowym oraz kalibratory kąpielowe typu mikro, które jako punkt odniesienia wykazują wartości znacznie mniej precyzyjne, tworzą w takiej sytuacji na potrzeby kalibracji wyłącznie środowiska o wyrównanej temperaturze. To, które z tych źródeł może być brane pod uwagę, zależy od danej próbki. W przypadku czujników o stałej i znanej geometrii, z osłoną minimum 70 mm, idealnym rozwiązaniem jest blokowy kalibrator temperatury z odpowiednio dopaso5/2017

waną wkładką. Natomiast w przypadku pozostałych typów najlepsze wyniki uzyskuje się, stosując kalibrator kąpielowy typu mikro.

Podstawę wielokrotnej kalibracji za pomocą termometru precyzyjnego tworzą cztery kanały wejściowe – po dwa na termometr rezystancyjny i termoparę. Dzięki wielofunkcyjnej obudowie do skanowania, składającej się z czterech modułów, wydajność termometru precyzyjnego zwiększy się w przyszłości do 44 kanałów. Dla termometrów oporowych takie rozszerzenie już jest dostępne. Ma ono maksymalnie cztery obudowy, do których można podłączyć do 64 różnych elementów.

potrzebny do kalibracji nastaw i zmniejszyć liczbę ewentualnych błędów.

Automatyczny proces kalibracji uzupełnia funkcja skanera. Umożliwia ona automatyczne uruchomienie uprzednio wybranych kanałów wejściowych.

Użytkownik może śledzić na ekranie równocześnie cztery procesy kalibracji, a dokładny przebieg pomiaru może zostać przedstawiony w sposób graficzny. Funkcja ta dodatkowo ułatwia kalibrację, ponieważ na schemacie graficznym łatwiej zaznaczyć rzeczywisty czas pomiaru. Jeśli kanałów jest więcej niż cztery, procesy kalibracji są wyświetlane w postaci listy, która zawiera wszystkie istotne wartości.

Wielofunkcyjny termometr precyzyjny zapewnia równoczesną kalibrację termometru rezystancyjnego i termopary

Proces kalibracji sterowany jednym urządzeniem Niezależnie od tego, ile czujników będzie podłączonych, cały proces kalibracji jest sterowany za pomocą jednego urządzenia. Aby przebiegał on w sposób bezpieczny i bez zwłoki, konieczna jest prosta obsługa. W przypadku termometrów precyzyjnych ich producent opierał się przy opracowywaniu tych urządzeń na technologii używanej w smartfonach. Osiem punktów menu umieszczonych na ekranie dotykowym umożliwia użytkownikowi dotarcie do pożądanych opcji bez zbędnego błądzenia. Wszystkie funkcje są ustawiane w sposób intuicyjny. Dzięki takiemu rozwiązaniu można zaoszczędzić czas

Dzięki funkcji skanera, przejrzystemu wyświetlaczowi i dokumentacji użytkownik nie musi w trakcie pomiaru stać przy urządzeniu pomiarowym.

Wszystkie ważne wartości zapisywane są przez termometr precyzyjny za pomocą funkcji rejestratora, odnotowującej każdą fazę kalibracji, a następnie przesyła wszystkie dane na pendrive.

Zapisane informacje można wyświetlić w postaci plików w formacie Excel.

Dzięki temu w trakcie audytów ma się pod ręką np. kompletne wartości pomiarowe, a aktualizacja danych i prowadzenie list nie są konieczne.

WIKA POLSKA sp. z o.o. sp. k. e-mail: info@wikapolska.pl www.wikapolska.pl

69

RYTRO 2017

Czujniki temperatury

do zastosowaĹ&#x201E; w strefach Ex

D

o aplikacji pomiarowych wymagajÄ&#x2026;cych zastosowania specjalnych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; moĹźna bez wÄ&#x2026;tpienia zaliczyÄ&#x2021; aplikacje w strefach zagroĹźonych wybuchem. Limatherm Sensor od lat zajmuje siÄ&#x2122; projektowaniem i produkcjÄ&#x2026; czujnikĂłw temperatury z przeznaczeniem do stref Ex.

Obudowa z funkcjÄ&#x2026; ochrony Specjalne konstrukcje pomiarowe produkowane sÄ&#x2026; zgodnie z aktualnie obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cymi normami i z zachowaniem wysokiej precyzji wykonania. Specyfika wykonania czujnika do strefy zagroĹźonej wybuchem wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z jego konstrukcjÄ&#x2026;.

RODZAJ BUDOWY ognioszczelna wzmocniona iskrobezpieczna

Czujniki mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wykonywane w róşnych wersjach, zaleĹźnych od rodzaju zastosowanego zabezpieczenia, np: â&#x20AC;˘ ognioszczelna Exd, â&#x20AC;˘ iskrobezpieczna Exi, â&#x20AC;˘ wzmocniona Exe.

Specjalne wymagania Wysokie wymagania dotyczÄ&#x2026;ce pracy w strefie zagroĹźonej wybuchem oraz wĹ&#x201A;asnoĹ&#x203A;ci korozyjne mierzonego medium czÄ&#x2122;sto przesÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026; o koniecznoĹ&#x203A;ci zastosowania w czujnikach komponentĂłw odpornych na dziaĹ&#x201A;anie Ĺ&#x203A;rodowiska.

CzÄ&#x2122;stym zabiegiem jest modyfikacja konstrukcji w taki sposĂłb, aby udoskonalona wersja speĹ&#x201A;niaĹ&#x201A;a podwyĹźszone wymogi bezpieczeĹ&#x201E;stwa, a tym samym przyczyniaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; do usprawnienia i modernizacji procesu pomiarowego, przy zachowaniu maksymalnej ochrony aplikacji w strefie zagroĹźonej wybuchem.

WiÄ&#x2122;cej informacji na temat oferty czujnikĂłw temperatury spĂłĹ&#x201A;ki Limatherm Sensor moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; na stronie www.limathermsensor.pl.

METODA OCHRONY zamkniÄ&#x2122;cie wybuchu mechaniczna â&#x20AC;&#x201C; brak Ĺ&#x201A;ukĂłw, iskier i gorÄ&#x2026;cych powierzchni elektryczna â&#x20AC;&#x201C; ograniczenie parametrĂłw elektrycznych urzÄ&#x2026;dzenia do wartoĹ&#x203A;ci, ktĂłre nie spowodujÄ&#x2026; zapĹ&#x201A;onu atmosfery wybuchowej

LIMATHERM SENSOR Sp. z o.o. $ 6 =: ;@ B?? R #

6 => ;;8 99 ??: => ;;8 99 =?

# A # # 6, 6 # # 6,

OZNACZENIE d e

NUMER NORMY PNâ&#x20AC;&#x201C;ENÂ 60079-1 PNâ&#x20AC;&#x201C;ENÂ 60079-7

i

PNâ&#x20AC;&#x201C;ENÂ 60079-11

' ) 2 ) * ), ) I )$2 #, $ 3 ) H 3 3*$ #

70

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

4 6 R # # &

&, 2 )$2. N , 2 $ , $ 2 )$2

#, $ 3 , R # # &

$2 #6 6 $ ). ) , ) ) ) ) I ) H 3 3*$ #6

RYTRO 2017

Bezhalogenowe wykonanie - * H3 * 2 ) )NG 2 $2

N # 3 * )

6 -3 , )

)3 # ) G G : , 2.: H , )3, $ , H $

), ) ) 2. , #

# $2. N 3#$: , $ 3 , .

3 )

)32 6 # 3 * )

) ) 3 ) , $ 2 * , ) ) ) 3 *$ : ) 3 * # * ) 3# 6

I

nstalacje przeciwpoĹźarowe budynkĂłw w ponad 95 proc. przypadkĂłw sÄ&#x2026; wykonywane z kabli bezhalogenowych. SpĂłĹ&#x201A;ka Technokabel oferuje szerokÄ&#x2026; gamÄ&#x2122; kabli bezhalogenowych (szczegĂłlnie z podtrzymaniem funkcji w warunkach poĹźaru) przeznaczonych do systemĂłw przeciwpoĹźarowych certyfikowanych przez Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony PrzeciwpoĹźarowej â&#x20AC;&#x201C; PaĹ&#x201E;stwowy Instytut Badawczy.

Do instalacji w budynkach RozporzÄ&#x2026;dzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 (CPR) wprowadziĹ&#x201A;o nowe wymagania dotyczÄ&#x2026;ce kabli i przewodĂłw, ktĂłre traktowane sÄ&#x2026; jako wyroby budowlane. Zgodnie z nimi kable poddawane sÄ&#x2026; ocenie w zakresie emitowanego podczas palenia 72

dymu, spadajÄ&#x2026;cych kropli i korozyjnoĹ&#x203A;ci produktĂłw spalania. Na podstawie takiej oceny projektant moĹźe dobraÄ&#x2021; odpowiedni rodzaj kabla do okreĹ&#x203A;lonego zastosowania. SzczegĂłlnie wysokie wymagania sÄ&#x2026; stawiane kablom stosowanym w budynkach uĹźytecznoĹ&#x203A;ci publicznej, budynkach wysokoĹ&#x203A;ciowych i wszÄ&#x2122;dzie tam, gdzie wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; duĹźe skupiska osĂłb, ktĂłrych ewakuacja w razie poĹźaru moĹźe byÄ&#x2021; utrudniona i wymagaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;cej czasu. W takich przypadkach stosowane sÄ&#x2026; kable N2XH-J 0,6/1 kV lub N2XCH 0,6/1 kV do zasilania w instalacjach elektroenergetycznych budynkĂłw oraz przewody H03Z1Z1-F, H05Z1Z1-F, H05ZZ-F i H07ZZ-F, ukĹ&#x201A;adane w instalacjach elektrycznych pomieszczeĹ&#x201E;.

Do bezpiecznej instalacji teletechnicznej budynkĂłw mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zastosowane takie produkty, jak: â&#x20AC;˘ bezhalogenowe przewody wspĂłĹ&#x201A;osiowe (HWDXpek 75, HWD 75, HWL 75 i inne), â&#x20AC;˘ bezhalogenowe skrÄ&#x2122;tki komputerowe (UTP-H, FTP-H), â&#x20AC;˘ kable bezhalogenowe EIB-BUS-H do Europejskiej Magistrali Instalacyjnej w budynkach inteligentnych, â&#x20AC;˘ kable bezhalogenowe do róşnych ukĹ&#x201A;adĂłw automatyki budynkĂłw (LiHH, LiHCH, RD-H(St)H, Profibus 02YS(St)CH i inne).

PrzykĹ&#x201A;adowo przewody jednoĹźyĹ&#x201A;owe Solartech, przeznaczone do pracy w nowoczesnych systemach solarnych, charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; podwyĹźszonÄ&#x2026; odpornoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; chemicznÄ&#x2026; i odpornoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; na uwarunkowania atmosferyczne.

Kable te sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; zarĂłwno do bezpoĹ&#x203A;redniego Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenia ze sobÄ&#x2026; poszczegĂłlnych ogniw fotowoltaicznych, jak i do okablowania w puszkach przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniowych oraz poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; z inwerterem.

Z kolei przewody Technoray, przeznaczone do wykonywania poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; staĹ&#x201A;ych i ruchomych w pojazdach taboru szynowego oraz komunikacji miejskiej, zostaĹ&#x201A;y zaprojektowane z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o sprostaniu trudnym warunkom eksploatacji. Zastosowanie w izolacji przewodĂłw usieciowanych radiacyjnie tworzyw bezhalogenowych umoĹźliwia ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;Ä&#x2026; pracÄ&#x2122; w wyĹźszej temperaturze oraz gwarantuje podwyĹźszonÄ&#x2026; odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; chemicznÄ&#x2026;.

Firma Technokabel stale Ĺ&#x203A;ledzi rozwĂłj materiaĹ&#x201A;Ăłw i dostarcza na rynek nowoczesne wyroby speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;ce najwyĹźsze standardy, wychodzÄ&#x2026;c w ten sposĂłb naprzeciw oczekiwaniom klientĂłw. % & '

TECHNOKABEL SA

Do wymagajÄ&#x2026;cych warunkĂłw Kable bezhalogenowe znajdujÄ&#x2026; rĂłwnieĹź zastosowanie w bardziej wymagajÄ&#x2026;cych warunkach pracy.

P R O M O C J A

$ 6 1 77: ?@ ;@; - )

6 CC 7=B 98 88 CC 7=B 98 >8

# , ) )A * 6 #6, 6 * 6 #6,

AUTOMATYKA

4 6 *

kabli i przewodów firmy Technokabel

R E K L A M A

PRAWO I NORMY

OLIWIA CZARNOCKA rzecznik patentowy POLSERVICE, Kancelaria RzecznikĂłw Patentowych

Ograniczenia prawa z patentu Uşywacz uprzedni - , # , G , ) #3 2 , ) ) )

) I , ) , $6 1 H. , )3 2 #$ 32 3: )3

) ) .) , I 3 : )3 ) 3 ) $ * )3 G ) 3 2

3: )3 )3 $ ) : , )

)3 G )# ) 2. 3 2 2 , $ ) )3 : H

, $H3 ) $, )

6 Oliwia Czarnocka

Z

godnie z art. 71 ustawy Prawo wĹ&#x201A;asnoĹ&#x203A;ci przemysĹ&#x201A;owej: 1. KorzystajÄ&#x2026;cy w dobrej wierze z wynalazku na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, w chwili stanowiÄ&#x2026;cej o pierwszeĹ&#x201E;stwie do uzyskania patentu, moĹźe z niego nadal bezpĹ&#x201A;atnie korzystaÄ&#x2021; w swoim przedsiÄ&#x2122;biorstwie w zakresie, w jakim korzystaĹ&#x201A; dotychczas. Prawo to przysĹ&#x201A;uguje rĂłwnieĹź temu, kto w tej samej chwili przygotowaĹ&#x201A; juĹź wszystkie istotne urzÄ&#x2026;dzenia potrzebne do korzystania z wynalazku.

2. Prawa okreĹ&#x203A;lone w ust. 1 podlegajÄ&#x2026;, na wniosek zainteresowanego, wpisowi do rejestru patentowego.

Prawa te mogÄ&#x2026; zostaÄ&#x2021; przeniesione na innÄ&#x2026; osobÄ&#x2122; tylko Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie z przedsiÄ&#x2122;biorstwem.

ĹšrĂłdĹ&#x201A;o prawa uĹźywacza Prawo uĹźywacza uprzedniego zostaĹ&#x201A;o zagwarantowane w art. 4B konwencji paryskiej, w myĹ&#x203A;l ktĂłrego zachowuje siÄ&#x2122; w mocy prawa nabyte przez osoby trzecie przed dniem dokonania pierwszego zgĹ&#x201A;oszenia stanowiÄ&#x2026;cego pierwszeĹ&#x201E;stwo stosowania do ustawodawstwa wewnÄ&#x2122;trznego kaĹźdego kraju.

74

Zakres terytorialny Korzystanie z chronionego wynalazku oraz przygotowania przed datÄ&#x2026; pierwszeĹ&#x201E;stwa wszystkich niezbÄ&#x2122;dnych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; do korzystania z wynalazku musi odbywaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; na terenie Polski, czyli rĂłwnieĹź na morskich wodach wewnÄ&#x2122;trznych i morzu terytorialnym.

Korzystanie na terenie innego paĹ&#x201E;stwa nie prowadzi do uzyskania uprawnienia uĹźywacza.

Dobra wiara Korzystanie z chronionego wynalazku musi odbywaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; w dobrej wierze.

Zgodnie z niedawnym wyrokiem SÄ&#x2026;du NajwyĹźszego z 18 lutego 2016 r. (II CSK 282/15): â&#x20AC;&#x17E;Obecnie powszechnie akceptuje siÄ&#x2122; wykĹ&#x201A;adniÄ&#x2122; pojÄ&#x2122;cia dobrej wiary, rozumianej jako stan psychiczny okreĹ&#x203A;lonej osoby, polegajÄ&#x2026;cy na bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dnym, ale usprawiedliwionym w danych okolicznoĹ&#x203A;ciach mniemaniu o istnieniu jakiegoĹ&#x203A; prawa podmiotowego lub stosunku prawnego. W zĹ&#x201A;ej wierze jest zatem ten, kto powoĹ&#x201A;ujÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; na prawo lub stosunek prawny wie, Ĺźe one nie istniejÄ&#x2026;, ewentualnie jego mylne wyobraĹźenie o ich istnieniu nie jest usprawiedliwione. ZĹ&#x201A;a wiara to znajoAUTOMATYKA

PRAWO I NORMY

W PRZYPADKU PRZENIESIENIA WŁASNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA LUB JEGO ZORGANIZOWANEJ CZĘŚCI, OBEJMUJĄCEJ KOMPLET URZĄDZEŃ SŁUŻĄCYCH DO KORZYSTANIA Z WYNALAZKU, PRAWO UŻYWACZA ZOSTANIE PRZENIESIONE NA INNY PODMIOT. mość prawdziwego stanu rzeczy (nawet jeżeli zainteresowany jej przeczy) albo nieusprawiedliwiona niewiedza o nim.”

W dobrej wierze jest również w szczególności osoba, która uważa się za uprawnioną do korzystania z wynalazku dlatego, że go stworzyła i wykorzystuje go w swoim przedsiębiorstwie, nie ujawniając go jednocześnie osobom trzecim, ponieważ takie ujawnienie szkodziłoby nowości chronionego wynalazku i mogłoby być podstawą do jego unieważnienia.

Dla oceny dobrej wiary osoby prawnej korzystającej z wynalazku decydujący jest stan świadomości osób wchodzących w skład jej organu zarządzającego. Korzystanie z wynalazku przybiera postać czynności faktycznych (często połączonych z czynnościami prawnymi), mieści się to zatem w sferze prowadzenia spraw i reprezentacji.

Te sfery działania osoby prawnej należą do zadań zarządu.

Zakres prawa Określenie zakresu prawa używacza uprzedniego wymaga określenia korzystania w dotychczasowym zakresie.

Prawo używacza jest zatem ograniczone do przedsiębiorstwa używacza i nie może być przekazywane osobom trzecim. Jednak uważa się, że w przypadku istnienia grupy kapitałowej prawo używacza jest skuteczne w obszarze takiej grupy i nie powinno się go ograniczać do jednego zakładu produkcyjnego.

W przypadku przeniesienia własności przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, obejmującej komplet urządzeń służących do korzystania z wynalazku, prawo używacza zostanie przeniesione na inny podmiot (tj. nabywcę przedsiębiorstwa lub jego zor5/2017

ganizowanej części). Prawo używacza obejmuje wszystkie możliwe postaci korzystania z wynalazku, nawet jeśli w dacie pierwszeństwa realizowano tylko niektóre z nich. Przykładowo, jeśli w dacie pierwszeństwa następowała tylko produkcja, a nie było wprowadzania do obrotu, to takie wprowadzanie do obrotu może nastąpić później i nie będzie stanowić rozszerzenia zakresu prawa używacza.

Korzystanie w dotychczasowym zakresie Korzystanie w dotychczasowym zakresie oznacza również ograniczenie produkcji do zakresu ilościowego i jakościowego w dotychczasowym wymiarze. Oznacza ono pewien rodzaj zablokowania możliwości produkcyjnych zakładu ustalony na dzień zgłoszenia rozwiązania do ochrony w urzędzie patentowym. Jeżeli używacz uprzedni wprowadza w tej samej jednostce czasu po zgłoszeniu wynalazku w Urzędzie Patentowym do obrotu większą liczbę przedmiotów wyprodukowanych z zastosowaniem wynalazku chronionego patentem lub zaopatrzonego w urządzenie patentem chronione, aniżeli przed zgłoszeniem wynalazku, to w tym zakresie nie może korzystać z praw tzw. używacza uprzedniego – pogląd ten został potwierdzony w wielu wyrokach sądowych.

Przygotowanie wszystkich istotnych urządzeń Pewne problemy może stwarzać określenie zakresu prawa, gdy prawo to wynika z przygotowania wszystkich istotnych urządzeń koniecznych do korzystania z wynalazku. Przygotowanie

urządzeń nie oznacza konieczności nabycia ich przez używacza na własność. Tytuł, jaki używacz uzyskuje do urządzeń, jest w zasadzie obojętny, jednak musi umożliwiać korzystanie z wynalazku, a więc przede wszystkim wytwarzanie produktów. Używacz może zatem przygotować urządzenia, nabywając je na własność, ale również zawrzeć np. umowę leasingu czy użytkowania. W takiej sytuacji należy przyjąć, że zakres prawa używacza wyznaczają maksymalne możliwości produkcyjne danej linii technologicznej określone w jej dokumentacji technicznej. Przygotowanie wszystkich istotnych urządzeń obejmuje nie tylko ich fizyczne zestawienie, ale także prawne, np. zawarcie umowy na wdrożenie określonej technologii. Umowy takie muszą jednak określać dokładnie parametry danej instalacji technologicznej. Przygotowane urządzenia muszą być istotne, tzn. muszą umożliwiać wytworzenie rozwiązania. Jeśli używacz zestawił linię produkcyjną, która wymaga dodatkowych prac albo nie funkcjonuje prawidłowo, to nie spełnia ona przesłanki „wszystkich istotnych urządzeń potrzebnych do korzystania z wynalazku”.

Postępowanie o ustalenie prawa Prawo używacza uprzedniego stwierdza się w postępowaniu cywilnym na drodze powództwa o ustalenie. Postępowanie takie może zostać wszczęte nawet przed udzieleniem patentu.

Prawo używacza jest ściśle związane z patentem, co oznacza, że jeśli patent zostanie unieważniony albo wygaśnie, to prawo używacza również wygasa.

Zgoda używacza uprzedniego nie jest konieczna do skutecznego zrzeczenia się patentu. Prawo używacza na wniosek zainteresowanego może zostać wpisane do rejestru, jednak nie jest to obowiązkowe. Taki wpis w szczególności nie ma wpływu na powstanie prawa używacza, jednak ujawnienie się przez używacza w rejestrze ułatwia mu wykazanie swoich praw (rejestr patentowy jest objęty domniemaniami jawności i powszechnej znajomości).

Oliwia Czarnocka 75

RYNEK

OsprzÄ&#x2122;t dla robotĂłw Akcesoria firmy SCHUNK

* # 2. * ) $H3 , 3 3 2 GM: 3 ) GM )

: 2 ) . N )

3 # )3* 2 3# 3 )N ) : ,N ) )$2 )$2. # 3 , 2 ) 2$ , )N $ * 6

76

W

zrost udziaĹ&#x201A;u robotĂłw w procesach produkcyjnych, poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czony ze zwiÄ&#x2122;kszeniem zĹ&#x201A;oĹźonoĹ&#x203A;ci procesĂłw technologicznych wykonywanych przez roboty, wymusza rozwĂłj oprzyrzÄ&#x2026;dowania, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cego realizacjÄ&#x2122; postawionych zadaĹ&#x201E;.

Akcesoria do robotĂłw firmy SCHUNK to wyjÄ&#x2026;tkowo szeroka gama standardowych moduĹ&#x201A;Ăłw mechanicznych, elektrycznych i pneumatycznych, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cych chwytaki z ramieniem robota.

Oferta obejmuje chwytaki pneumatyczne i serwoelektryczne, przepusty obrotowe, kompensatory bĹ&#x201A;Ä&#x2122;du poĹ&#x201A;oĹźenia, jednostki antykolizyjne, wrzeciona pneumatyczne i systemy wymiany narzÄ&#x2122;dzi.

P R O M O C J A

Roboty w coraz wiÄ&#x2122;kszym stopniu uczestniczÄ&#x2026; w procesach montaĹźu, obrĂłbki i pomiarĂłw, a ponadto wykonujÄ&#x2026; coraz wiÄ&#x2122;cej operacji w jednym gnieĹşdzie technologicznym, co pociÄ&#x2026;ga za sobÄ&#x2026; koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zmiany oprzyrzÄ&#x2026;dowania podczas procesu produkcyjnego.

Precyzyjne systemy wymiany narzÄ&#x2122;dzi firmy SCHUNK sÄ&#x2026; uĹźywane do bardzo szybkiej wymiany chwytakĂłw, narzÄ&#x2122;dzi i innych elementĂłw przenoszÄ&#x2026;cych. Bezproduktywne czasy przestoju sÄ&#x2026; zredukowane, zaĹ&#x203A; elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uĹźycia robota â&#x20AC;&#x201C; zwiÄ&#x2122;kszona. Firma SCHUNK ma w portfolio bardzo szeroki wachlarz standardowych i wyspecjalizowanych ukĹ&#x201A;adĂłw automatycznej i rÄ&#x2122;cznej wyAUTOMATYKA

RYNEK

miany narzędzi, a do podstawowych produktów w tym zakresie można zaliczyć systemy szybkiej wymiany SWS.

Modułowe systemy SWS

Obrotowy przepust mediów DDF 2 Mechatroniczne i pneumatyczne chwytaki, zawory i czujniki, umieszczone za osią obrotu, wymagają zastosowania obrotowego przepustu,

umożliwiającego transmisję sygnałów elektrycznych i pneumatycznych.

W połączeniu z pneumatycznymi, elektrycznymi bądź hybrydowymi modułami firmy SCHUNK mogą być sterowane w sposób zapewniający dużą stabilność procesu produkcyjnego.

Najnowszym standardem dla nowoczesnych robotów i aplikacji montażu jest obrotowy przepust mediów DDF 2, który gwarantuje najwyższą niezawodność procesu, nawet w przypadku ciągłego ruchu obrotowego. Firma SCHUNK oferuje DDF 2 w dwóch wersjach: do transmisji sygnałów pneumatycznych lub elektrycznych oraz wariant hybrydowy. Użycie wału ze stali znacznie zwiększa odporność na obciążenia wynikające z przenoszenia dużych sił dynamicznych i momentów. Z kolei specjalnie zaprojektowana uszczelka sprawia, że DDF 2 cechuje się wydłużonym okresem trwałości, a możliwość zastosowania

4 6 & 0/1!

Złącza szybkiej wymiany SWS, SWS-L oraz SWS-I, wyposażone w zintegrowane zawory pneumatyczne, są przeznaczone do zastosowań przemysłowych, w których konieczna jest automatyczna wymiana narzędzi i oprzyrządowania robota w trakcie procesu produkcyjnego. Charakteryzują się one możliwością przenoszenia dużych obciążeń – do 455 kg i 3800 Nm dla systemu SWS oraz do 1500 kg i 13 750 Nm dla systemów SWS-L. Modułowa budowa złącz zapewnia szeroki zakres przepustów pneumatycznych, ciśnieniowych, próżniowych, elektrycznych (o obciążalności do 30 A/500 V AC), transmisji danych, modułów swiatłowodowych, przepustów sygnałów wizyjnych i rozwiązań specjalnych.

Moduły SWS mają wiele zalet. Należą do nich: • ładowność od 1,4 kg do 4 ton, • opatentowany system samoblokujący, • bezdotykowe, niezawodne zamknięcie, nawet w przypadku braku bezpośredniego styku głowicy i adaptera, • 21 wielkości dostępnych w serii, umożliwiających optymalny dobór do bardzo różnych zastosowań, • elementy funkcjonalne z hartowanej stali o podwyższonej wytrzymałości, • możliwość transmisji sygnałów elektrycznych i pneumatycznych oraz mediów płynnych.

5/2017

77

RYNEK

mniejszych napÄ&#x2122;dĂłw przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energetycznÄ&#x2026;.

Do gĹ&#x201A;Ăłwnych zalet obrotowego przepustu mediĂłw DDF 2 naleĹźÄ&#x2026;: â&#x20AC;˘ w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od wielkoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; dwa lub cztery przepusty pneumatyczne w standardzie oraz 4â&#x20AC;&#x201C;10 przepustĂłw elektrycznych dla sygnaĹ&#x201A;Ăłw 1 A/60 V, â&#x20AC;˘ moĹźliwy ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y ruch obrotowy 360°, â&#x20AC;˘ 14 wielkoĹ&#x203A;ci dostÄ&#x2122;pnych w serii dla optymalnego doboru, â&#x20AC;˘ o 85 proc. dĹ&#x201A;uĹźsza trwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; dziÄ&#x2122;ki nowo zaprojektowanej uszczelce, â&#x20AC;˘ zwiÄ&#x2122;kszona o 20 proc. Ĺ&#x201A;adownoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, â&#x20AC;˘ zwiÄ&#x2122;kszone o 50 proc. moĹźliwe obciÄ&#x2026;Ĺźenie dziÄ&#x2122;ki zastosowaniu waĹ&#x201A;u stalowego, â&#x20AC;˘ stopieĹ&#x201E; ochrony IP65.

Inteligentne czujniki FTNet Dla niezawodnej pracy robota bardzo waĹźne sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź jednostki kompensacyjne, czujniki antykolizyjne i antyprzeciÄ&#x2026;Ĺźeniowe oraz czujniki siĹ&#x201A;y i momentu. UkĹ&#x201A;ady antykolizyjne sÄ&#x2026; montowane na ostatniej osi robota i stanowiÄ&#x2026; skutecznÄ&#x2026; ochronÄ&#x2122; przed uszkodzeniem zarĂłwno dla robotĂłw, jak i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; manipulacyjnych. Czujnik siĹ&#x201A;y i momentu umoĹźliwia natomiast kontro78

lowanie z wysokÄ&#x2026; precyzjÄ&#x2026; momentu i siĹ&#x201A;y, z jakÄ&#x2026; robot oddziaĹ&#x201A;uje na produkt. Szerokie zastosowanie w tym obszarze znajduje inteligentny czujnik siĹ&#x201A;y i momentu typu FTNet. Czujnik mierzy z wysokÄ&#x2026; precyzjÄ&#x2026; siĹ&#x201A;Ä&#x2122; i moment w szeĹ&#x203A;ciu osiach. DziÄ&#x2122;ki prÄ&#x2122;d-

koĹ&#x203A;ci wysyĹ&#x201A;ania danych do 7000 Hz, czterem moĹźliwym protokoĹ&#x201A;om komunikacyjnym (Ethernet, EtherNet/IP, DeviceNet, CAN bus), zdalnemu sterowaniu przez LAN i konfiguracji przez interfejs www, FTNet jest obecnie najbardziej wielofunkcyjnym czujnikiem siĹ&#x201A;y i momentĂłw dla automatyki przemysĹ&#x201A;owej. Nadaje siÄ&#x2122; do zadaĹ&#x201E; obrĂłbki, takich jak szlifowanie, polerowanie, zrobotyzowany montaĹź oraz chirurgia.

Podstawowe zalety inteligentnego czujnika FTNet to: â&#x20AC;˘ szeroki zakres momentĂłw â&#x20AC;&#x201C; 0,12â&#x20AC;&#x201C; 6000 Nm, â&#x20AC;˘ obciÄ&#x2026;Ĺźenie od 12 N do 40 kN, â&#x20AC;˘ 16 wielkoĹ&#x203A;ci w serii, â&#x20AC;˘ zwarta konstrukcja systemu dziÄ&#x2122;ki prostym i zgodnym przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czom, â&#x20AC;˘ pomiar siĹ&#x201A;y i momentu w szeĹ&#x203A;ciu stopniach swobody, â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zdalnego monitorowania przez sieÄ&#x2021; LAN.

SCHUNK INTEC Sp. z o.o $ 6 $ @? ?7 7??

)

6 CC 8CB C7 ??: CC 8CB C7 C7

# A, 6 $ 6 # 6, 6 $ 6 #

AUTOMATYKA

RYNEK

Przemienniki czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci Elmatic Professional Drives 4 # 5 # $ # 3 ) ) )3 2 , , ) # )N G

, . # . ~ 5 #

% 6 , , )3 2 )3 3 * 3 : )3 )$ 2. ,

2 2 G ) ) . .

N6

na silniku. Modele z serii EDS majÄ&#x2026; wzmocnionÄ&#x2026; obudowÄ&#x2122; o podwyĹźszonym stopniu ochrony (IP65). Warianty o mocy do 3,7 kW wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; w wykonaniu bezwentylatorowym.

Do zasilania jednofazowego proponowane sÄ&#x2026; modele o mocy 0,75â&#x20AC;&#x201C;2,2 kW, a do trĂłjfazowego â&#x20AC;&#x201C; 0,4â&#x20AC;&#x201C;11 kW.

Podsumowanie

Z

astosowanie falownikĂłw w aplikacjach napÄ&#x2122;dowych jest juĹź w dzisiejszych czasach standardem. Do gĹ&#x201A;Ăłwnych zalet rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; opartych na przemiennikach czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci naleĹźy zaliczyÄ&#x2021; przede wszystkim optymalne dopasowanie ukĹ&#x201A;adu do jego bieĹźÄ&#x2026;cego zapotrzebowania na energiÄ&#x2122; elektrycznÄ&#x2026;, co umoĹźliwia uzyskanie znacznych oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci w zakresie jej zuĹźycia.

WaĹźnÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; odgrywa odpowiedni dobĂłr falownika do danej aplikacji. Jego wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prÄ&#x2026;dowa w trybie normalnej pracy powinna byÄ&#x2021; nie mniejsza niĹź zapotrzebowanie znamionowe silnika na prÄ&#x2026;d.

Pod markÄ&#x2026; Elmatic Professional Drives firma Elmark Automatyka proponuje trzy serie falownikĂłw przeznaczonych do róşnych zastosowaĹ&#x201E;.

Firma Elmark Automatyka zapewnia klientom peĹ&#x201A;ne wsparcie techniczne, a takĹźe serwis gwarancyjny i pogwarancyjny oraz duĹźe stany magazynowe. ELMARK AUTOMATYKA Sp. z o.o. $ 6 1 # ) 8B: ?7 ?87 - ) -

6 CC 88; 89 ;8: 88> 99 C7 CC88; 89 ;B

# # A # 6 #6, 6 # 6 #6,

R E K L A M A

Seria EL1000 Seria EL1000 jest przeznaczona do prostych aplikacji przemysĹ&#x201A;owych, w ktĂłrych sterowanie skalarne bÄ&#x2122;dzie wystarczajÄ&#x2026;ce. Zakres mocy przemiennikĂłw serii EL1000 wynosi 0,4â&#x20AC;&#x201C;11 kW. UrzÄ&#x2026;dzenia majÄ&#x2026; cztery wejĹ&#x203A;cia cyfrowe, jedno wyjĹ&#x203A;cie przekaĹşnikowe i jedno wejĹ&#x203A;cie analogowe. Port RS-485 umoĹźliwia komunikacjÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; Modbus RTU lub ASCII. Dodatkowo do dyspozycji uĹźykownika sÄ&#x2026; regulator PID, funkcja multispeed (do 16 ustawieĹ&#x201E;) i tryb energy saving. Seria EL1000 wyróşnia siÄ&#x2122; wysokÄ&#x2026; wydajnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i jakoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; przy zachowaniu atrakcyjnego poziomu cenowego.

4 6 & 0/1!: 5 # $ # 3

Seria ED2000 Modele przemiennikĂłw czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci z serii ED2000 umoĹźliwiajÄ&#x2026; wykorzystanie sterowania wektorowego bezczujnikowego wszÄ&#x2122;dzie tam, gdzie istotna jest duĹźa precyzja w kontrolowaniu prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej silnika. ED2000 ma funkcjÄ&#x2122; prostego PLC, wbudowany port RS-485 (Modbus RTU/ASCII) i regulator PID. Przy zasilaniu jednofazowym do dyspozycji sÄ&#x2026; modele o mocy 0,4â&#x20AC;&#x201C;3,7 kW. TrĂłjfazowo zasilane mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; modele z zakresem mocy 0,4â&#x20AC;&#x201C;90 kW. Â

Seria EDS Seria EDS to ciekawe rozwiÄ&#x2026;zanie do aplikacji, w ktĂłrych moĹźliwy jest montaĹź przemiennika czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci bezpoĹ&#x203A;rednio 5/2017

P R O M O C J A

79

RYNEK

Technologia

szaf sterowniczych dla systemów centralnych i zdecentralizowanych - , )

#, 3 $ # 3 . ) * ) 2

: )3 2. ) , NH 2 # 3 * )

2 3 $* )

) 3 , 2 6

* .)$2 * ) ) )$2 )

# 3 )3 6 # 2.

N $ ) 2.

3) , )3 , $: H $: $ $ # $ $6 ' ,

, 2# $ 3 3) I: $2. 2 , ) # H ) .) 6

Z

 punktu widzenia Rittal, na rynku wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; trzy istotne trendy w zakresie centralizacji i decentralizacji komponentĂłw automatyki, ktĂłre wymagajÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adniejszego sprawdzenia pod kÄ&#x2026;tem ich przydatnoĹ&#x203A;ci.

Trend 1. Komponenty stajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; coraz bardziej kompaktowe!

Trend ten moĹźna zaobserwowaÄ&#x2021; w przypadku wielu komponentĂłw automatyki. CzÄ&#x2122;sto ich wymiary zaleĹźÄ&#x2026; juĹź tylko od miejsca potrzebnego na zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza, wtyki, zaciski itp., ktĂłre muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; nadal dostÄ&#x2122;pne dla uĹźytkownika podczas uruchamiania, serwisowania oraz konserwacji.

W efekcie zasadniczo zwiÄ&#x2122;ksza siÄ&#x2122; gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;Ä&#x2021; upakowania w szafach sterow-

niczych. JednoczeĹ&#x203A;nie pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; nowe funkcje, np. zarzÄ&#x2026;dzanie energiÄ&#x2026;, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenie w sieÄ&#x2021; itp., ktĂłrych realizacja wymaga staĹ&#x201A;ej obecnoĹ&#x203A;ci dodatkowych komponentĂłw.

Ankieta â&#x20AC;&#x17E;RozwĂłj gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;ci upakowania w peĹ&#x201A;nogabarytowych szafach przemysĹ&#x201A;owychâ&#x20AC;? przeprowadzana przez firmÄ&#x2122; Rittal od roku 2000 wĹ&#x203A;rĂłd ekspertĂłw wiodÄ&#x2026;cych przedsiÄ&#x2122;biorstw z branĹźy automatyki, pokazaĹ&#x201A;a bardzo niejednorodny obraz branĹźy. 39% ankietowanych oznajmiĹ&#x201A;o, Ĺźe zapotrzebowanie na miejsce w szafie peĹ&#x201A;nogabarytowej w sumie wzrosĹ&#x201A;o. 13% podaĹ&#x201A;o, Ĺźe zapotrzebowanie na miejsce w szafach sterowniczych nie ulegĹ&#x201A;o zmianie, a 43% â&#x20AC;&#x201C; Ĺźe spadĹ&#x201A;o. 4% respondentĂłw wstrzymaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; od gĹ&#x201A;osu. Konkretne wypowiedzi, dotyczÄ&#x2026;ce trendĂłw gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;ci

P R O M O C J A

80

AUTOMATYKA

RYNEK

*3 , $ M ) ) 3# # 3 , ) #3 $ , H3 ) : , )3# 3* # 2. N *$ 3 03

' : ) , * 2. ) $ N ) )3 ) ) I $ 2. )3 ) )

upakowania, ksztaĹ&#x201A;tujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; od â&#x20AC;&#x17E;zapotrzebowanie na miejsce przy tej samej funkcji spadĹ&#x201A;oâ&#x20AC;? aş po â&#x20AC;&#x17E;zapotrzebowanie na miejsce w szafie generalnie wzrosĹ&#x201A;o, instaluje siÄ&#x2122; wiÄ&#x2122;cej elektronikiâ&#x20AC;?. JeĹźeli wziÄ&#x2026;Ä&#x2021; pod uwagÄ&#x2122; opinie wedĹ&#x201A;ug branĹź, to na przykĹ&#x201A;ad w budowie aparatury sterowniczej i rozdzielczej moĹźna spotkaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cymi opiniami: â&#x20AC;&#x17E;budowa, wymiary, liczba komponentĂłw prawie nie ulegĹ&#x201A;y zmianom, poniewaĹź urzÄ&#x2026;dzenia sterownicze zmalaĹ&#x201A;y tylko nieznacznie i majÄ&#x2026; bardziej przejrzystÄ&#x2026; strukturÄ&#x2122;â&#x20AC;?. Z drugiej strony konstruktorzy maszyn argumentujÄ&#x2026; nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;co: â&#x20AC;&#x17E;Potrzeba miejsca dla okreĹ&#x203A;lonych zastosowaĹ&#x201E; w seryjnej budowie maszyn spadĹ&#x201A;a o okoĹ&#x201A;o 10%â&#x20AC;?.

CzÄ&#x2122;sto redukcja wielkoĹ&#x203A;ci poszczegĂłlnych komponentĂłw nie powoduje

5/2017

- $ $ # )3 )3# . $ ,

$2

)

3, H

) ,$ $ # )3 3: ,6 $ $ N ) 2 # ) 3 $ ). ) I

# ) 3 , ) # 3 * *

sugerowanego przez producentĂłw efektu oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci, poniewaĹź powierzchnia zaleĹźy od rozmieszczenia szyn zatrzaskowych, kanaĹ&#x201A;Ăłw kablowych i innych komponentĂłw. W przypadku, gdy komponenty szaf sterowniczych stajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; mniejsze â&#x20AC;&#x201C; zgodnie z innym wynikiem ankiety â&#x20AC;&#x201C; nie zawsze wpĹ&#x201A;ywa to na gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;Ä&#x2021; upakowania.

Dzieje siÄ&#x2122; tak, gdyĹź sÄ&#x2026; one czÄ&#x2122;sto instalowane w grupach, wiÄ&#x2122;c poszczegĂłlne komponenty mogÄ&#x2026; zapewniaÄ&#x2021; oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; miejsca tylko nieznacznie.

NiezaleĹźnie od tego, jak rozwinie siÄ&#x2122; trend coraz wiÄ&#x2122;kszych gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;ci upakowania, w praktyce budowy maszyn istnieje waĹźna zaleĹźnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; â&#x20AC;&#x201C; jeĹźeli powierzchnia lub przestrzeĹ&#x201E; montaĹźowa w szafie sterowniczej bÄ&#x2122;dzie caĹ&#x201A;kowicie wykorzystana przez mniejsze komponenty, waĹźne

jest sprawdzenie klimatyzacji. WiÄ&#x2122;ksza gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;Ä&#x2021; upakowania w sumie zwiÄ&#x2122;ksza niebezpieczeĹ&#x201E;stwo powstawania hotspotĂłw. Rittal zaleca dla kaĹźdego przypadku przeprowadzenie testĂłw termicznych szafy sterowniczej, np. za pomocÄ&#x2026; oprogramowania do obliczeĹ&#x201E; klimatyzacji. Program Rittal Therm caĹ&#x201A;kowicie realizuje kĹ&#x201A;opotliwe obliczenia oraz pozwala prawidĹ&#x201A;owo dopasowaÄ&#x2021; i zwymiarowaÄ&#x2021; elementy ukĹ&#x201A;adu klimatyzacji.

Kolejnym punktem, na ktĂłry naleĹźy zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122; sÄ&#x2026; minimalne odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci.

Podczas rozmieszczania kompaktowych podzespoĹ&#x201A;Ăłw czÄ&#x2122;sto wymagane jest zachowanie minimalnych odstÄ&#x2122;pĂłw od sÄ&#x2026;siednich komponentĂłw. Nieprzestrzeganie tych zasad rĂłwnieĹź powoduje niebezpieczeĹ&#x201E;stwo przegrzania.

WÂ zachowaniu minimalnych odlegĹ&#x201A;o-

81

RYNEK

( #

G #, ) )3 #$ ). *3M ) ) 3# # , $ 6 - , # $ $ ). ) I 2

#

Â&#x20AC; ~ $ 2 , # 5,

: , ) $ .M * N , 2 $ # 3) 2 ) )3 :

2

, ) * 3 , ) 2

2 $

Ĺ&#x203A;ci zgodnie z wymogami producentĂłw mogÄ&#x2026; tutaj pomĂłc dodatkowe funkcje oprogramowania Eplan Pro Panel. â&#x20AC;&#x17E;Thermal Design Integrationâ&#x20AC;? otwiera nowe moĹźliwoĹ&#x203A;ci projektowania zgodnie z wymaganiami norm dla szaf sterowniczych dbajÄ&#x2026;c o efektywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energetycznÄ&#x2026; klimatyzacji. DziÄ&#x2122;ki kompleksowemu projektowaniu i konstruowaniu, firmy mogÄ&#x2026; uniknÄ&#x2026;Ä&#x2021; bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw w projektowaniu klimatyzacji, a w konsekwencji â&#x20AC;&#x201C; niepotrzebnych przestojĂłw i interwencji serwisu.

Trend 2. Komponenty sÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej przenoszone do systemĂłw rozproszonych Trend ten jest typowy szczegĂłlnie widoczny w przypadku duĹźych, rozproszonych systemĂłw, np. w petrochemii lub w rozproszonych systemach przenoĹ&#x203A;nikĂłw. OszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci powstajÄ&#x2026; gĹ&#x201A;Ăłwnie przez zredukowanie okablowania i muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; ustalane indywidualnie.

W opozycji do tych zalet stojÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowo wyĹźsze koszty komponentĂłw, np. charakteryzujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; stopniem ochrony IP65/67 i wciÄ&#x2026;Ĺź ich niewielki wybĂłr. Podczas podejmowania decyzji naleĹźy wziÄ&#x2026;Ä&#x2021; pod uwagÄ&#x2122; takĹźe komfort przeprowadzania serwisu przy czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowo silnie zabrudzonych komponentach. Zazwyczaj rozdzielacz stosowany lokalnie w obudowie jest efektywniejszy od komponentĂłw o stopniu ochrony IP65/67. OchronÄ&#x2122; przed pyĹ&#x201A;em i olejem moĹźna najefektywniej osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; przez stosowanie 82

$ : 3# 3: )* #, ,

$ 3 )# #: , H $ ). )

) )# 3 3 ) ) # 2. , ) 2 )3 . $ $ NÂ&#x20AC;: ). $ )3 , $ 3 ) 2 ) ) ) 2

odpowiedniej technologii obudĂłw.

W tym zakresie Rittal oferuje szerokie spektrum maĹ&#x201A;ych obudĂłw i szaf sterowniczych z blachy stalowej, stali nierdzewnej lub z tworzywa sztucznego.

Zanieczyszczenia stanowiÄ&#x2026; bardzo waĹźny problem, szczegĂłlnie w zastosowaniach w przemyĹ&#x203A;le spoĹźywczym.

Tutaj muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zachowane warunki higieniczne zdefiniowane przez ramowe wymagania. OdnoszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; one do zastosowanych materiaĹ&#x201A;Ăłw, a takĹźe przygotowania projektu urzÄ&#x2026;dzenia, ktĂłre majÄ&#x2026; zapobiegaÄ&#x2021; osadzaniu siÄ&#x2122; brudu i uĹ&#x201A;atwiaÄ&#x2021; czyszczenie.

Trend 3. Elektronika w kompaktowych maszynach jest integrowana bezpoĹ&#x203A;rednio w maszynie W budowie maszyn obowiÄ&#x2026;zuje trend przeciwny do decentralizacji. DÄ&#x2026;Ĺźy siÄ&#x2122; do budowania moĹźliwie kompaktowych i centralnych maszyn, co powinno uproĹ&#x203A;ciÄ&#x2021; uruchamianie.

Maszyny budowane sÄ&#x2026; najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej jako kompletna, gotowa do transportu jednostka. W wielu zastosowaniach uĹ&#x201A;atwia to uruchomienie w docelowej lokalizacji. Technika sterownicza maszyn musi byÄ&#x2021; jednak umieszczona we wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwym miejscu. Realizuje siÄ&#x2122; to za pomocÄ&#x2026; standardowych szaf sterowniczych zintegrowanych z maszynami albo przez odpowiedniÄ&#x2026; integracjÄ&#x2122; z korpusem maszyny. NaleĹźy przy tym pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021; o wymaganiach dotyczÄ&#x2026;cych stopnia ochrony, odprowa-

dzania ciepĹ&#x201A;a, EMC (kompatybilnoĹ&#x203A;ci elektromagnetycznej) i o przestrzeganiu odpowiednich instrukcji montaĹźu.

Tutaj popeĹ&#x201A;nia siÄ&#x2122; jeszcze wiele bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw. Firma Rittal oferuje odpowiednie produkty, akcesoria i doradztwo takĹźe w przypadku realizacji takich koncepcji.

Wielu konstruktorĂłw maszyn wciÄ&#x2026;Ĺź preferuje klarowne oddzielenie wyposaĹźenia elektrotechnicznego od korpusu maszyny, np. w celu unikniÄ&#x2122;cia wzajemnego oddziaĹ&#x201A;ywania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; elektromechanicznych na przedmioty obrĂłbki. RĂłwnieĹź komfort serwisowania i konserwacji urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; dziÄ&#x2122;ki Ĺ&#x201A;atwiejszemu dostÄ&#x2122;powi jest czÄ&#x2122;sto istotnym argumentem za rezygnacjÄ&#x2026; z integracji.

Wnioski NiezaleĹźnie od decyzji o centralizacji bÄ&#x2026;dĹş decentralizacji komponentĂłw â&#x20AC;&#x201C; Rittal oferuje swoim klientom rozwiÄ&#x2026;zania gwarantujÄ&#x2026;ce bezpieczne obudowanie elektroniki, odprowadzenie ciepĹ&#x201A;a i dostarczenie energii. To, jaka infrastruktura szafy sterowniczej znajdzie zastosowanie, zaleĹźy od wielu parametrĂłw, a ostateczna decyzja w tym zakresie naleĹźy do klienta. DecydujÄ&#x2026;cym kryterium jest to, czy wybrane rozwiÄ&#x2026;zania oferujÄ&#x2026; korzyĹ&#x203A;ci techniczne i ekonomiczne â&#x20AC;&#x201C; zarĂłwno w odniesieniu do producenta maszyny, jak rĂłwnieĹź do uĹźytkownika koĹ&#x201E;cowego.

RITTAL Sp. z o.o. $ 6 ! @>: ?C C77 - ) 6 6,

AUTOMATYKA

RYNEK

HCX-PT â&#x20AC;&#x201C; wskaĹşnik poziomu cieczy z zabezpieczeniem przed uszkodzeniami i wyciekiem pĹ&#x201A;ynu Firma Elesa+Ganter wprowa ) 3 3 Â&#x201E; , ) #$ )3 ) . ) &/ 5' , # $

0 Â&#x2026; 6 - Â&#x201E;

, ) N , 2 H 3 $ ) : , H 2 ) * ), ) 3 , ) $ ) )

# 3

# , 3 $6

W

skaĹşnik HCX-PT zostaĹ&#x201A; stworzony na bazie znanego i bardzo popularnego wskaĹşnika HCX. Korpus, ktĂłry jest bardzo odporny na oleje i ich mieszanki, wÄ&#x2122;glowodory alifatyczne i aromatyczne, benzynÄ&#x2122;, naftÄ&#x2122; oraz estry fosforowe, wykonano z przezroczystego technopolimeru na bazie poliamidu (PA-T).

Dodatkowa osĹ&#x201A;ona dla wersji HCX-PT, wykonana z SUPER-technopolimeru, charakteryzuje siÄ&#x2122; bardzo wysokimi parametrami wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciowymi. Jej specyficzna konstrukcja i sposĂłb zamocowania powodujÄ&#x2026;, iş caĹ&#x201A;a siĹ&#x201A;a uderzenia zostaje przeniesiona na obudowÄ&#x2122; zbiornika, nie niszczÄ&#x2026;c przy tym korpusu wskaĹşnika. WyciÄ&#x2122;cia na bokach

4 6 ' : 5 Â&#x2020;+

Otwory bez fazek i ostrych krawÄ&#x2122;dzi

osĹ&#x201A;ony zapewniajÄ&#x2026; odczyt poziomu cieczy z kaĹźdej strony, a wersja z wbudowanym termometrem (HCX/T-PT) wystÄ&#x2122;puje jako dodatkowa opcja i jest to standardowe rozwiÄ&#x2026;zanie dostÄ&#x2122;pne w jednostkowych egzemplarzach.

Standardowe i specjalne Do wskaĹşnikĂłw HCX-PT moĹźna dobraÄ&#x2021; odpowiednie elementy montaĹźowe.

Do wyboru sÄ&#x2026;: â&#x20AC;˘ HCX-PT â&#x20AC;&#x201C; Ĺ&#x203A;ruby, nakrÄ&#x2122;tki i podkĹ&#x201A;adki ze stali ocynkowanej, â&#x20AC;˘ HCX-PT-SST â&#x20AC;&#x201C; Ĺ&#x203A;ruby ze stali nierdzewnej AISI 303, nakrÄ&#x2122;tki i podkĹ&#x201A;adki ze stali nierdzewnej AISI 304, â&#x20AC;˘ HCX-PT-VT â&#x20AC;&#x201C; Ĺ&#x203A;ruby z SUPER-technopolimeru na bazie poliamidu (PA), nakrÄ&#x2122;tki i podkĹ&#x201A;adki ze stali nierdzewnej AISI 304.

Istnieje rĂłwnieĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wyboru pierĹ&#x203A;cieni uszczelniajÄ&#x2026;cych spoĹ&#x203A;rĂłd dwĂłch opcji: guma syntetyczna dla wersji HCX-PT i HCX-PT-VT oraz FKM (typ VITON) dla wersji HCX-PT-SST. Poza wspomnianymi rozwiÄ&#x2026;zaniami standardowymi dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; takĹźe rozwiÄ&#x2026;zania specjalne, takie jak: â&#x20AC;˘ wskaĹşniki z przezroczystego technopolimeru odpornego na promieniowanie UV, HCX-PT

HCX/T-PT

- Â&#x201E; , ) #$ 0 Â&#x2026;

â&#x20AC;˘ kolumnowe wskaĹşniki poziomu z dwoma okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ymi, czerwonymi pĹ&#x201A;ywakami (tylko dla wersji bez wbudowanego termometru), â&#x20AC;˘ kolumnowe wskaĹşniki poziomu z pĹ&#x201A;askimi lub stopniowanymi pierĹ&#x203A;cieniami uszczelniajÄ&#x2026;cymi zamiast O-ringĂłw, do montaĹźu na zbiornikach o chropowatej powierzchni lub takich, w ktĂłrych powierzchnie montaĹźowe nie sÄ&#x2026; idealnie pĹ&#x201A;askie.

Wszechstronne zastosowanie DziÄ&#x2122;ki tak wielu kombinacjom moĹźliwe jest dopasowanie wskaĹşnikĂłw HCX-PT do aplikacji praktycznie w kaĹźdej branĹźy, np. w przemyĹ&#x203A;le maszynowym, spoĹźywczym, farmaceutycznym, jachtowym, a takĹźe do wszystkich aplikacji, w ktĂłrych odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na warunki Ĺ&#x203A;rodowiskowe czy wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciowe stanowi gĹ&#x201A;Ăłwne kryterium doboru.

ELESA+GANTER POLSKA Sp. z o. o. $ 6 1 C;: & ) : ?7 7??

)

6 CC 8;8 8? @8: CC 8;8 8? @>

# ,A

6 #6, www.elesa-ganter.pl & #

5/2017

P R O M O C J A

83

RYNEK

Personalizacja w poligrafii ) N 32 2 3 2 # )3 $ $2.

2 # 0

* 3 $ 3 $ ; # . *

M # G

S #36 1 ) H

: )3 *N ) ,$ #$ : , H )3 *$ * : #, $ V # #

# H )3* 3 M $

# H 3# , ) # : N 2 ~ ) )N

3 2 2 G 6

3)32

2 $ $ .

3 ) 2N #,

V # # ) ) N ) Â&#x2021;'6

D

zieĹ&#x201E; Matki, Ĺ&#x203A;luby, chrzciny, urodziny â&#x20AC;&#x201C; na te wspaniaĹ&#x201A;e uroczystoĹ&#x203A;ci czasami cieniem kĹ&#x201A;adzie siÄ&#x2122; koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; znalezienia ciekawego prezentu. Nic dziwnego, Ĺźe firmy z wielu branĹź, a takĹźe platformy i sklepy internetowe szukajÄ&#x2026; niestandardowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, oferujÄ&#x2026;c np. kartki z şyczeniami i t-shirty z indywidualnym nadrukiem. Jeszcze do niedawna te spersonalizowane nowoĹ&#x203A;ci byĹ&#x201A;y ograniczone do obiektĂłw pĹ&#x201A;askich lub â&#x20AC;&#x17E;dwuipĂłĹ&#x201A;wymiarowychâ&#x20AC;?, ktĂłre moĹźna byĹ&#x201A;o drukowaÄ&#x2021; na tradycyjnych prasach. Drukowanie na obiektach 3D byĹ&#x201A;o zupeĹ&#x201A;nie oddzielnym rozdziaĹ&#x201A;em â&#x20AC;&#x201C; oznaczaĹ&#x201A;o innÄ&#x2026; cenÄ&#x2122; i inne wymagania produkcyjne.

Druk na obiektach 3D na indywidualne zamĂłwienie W przypadku obiektĂłw trĂłjwymiarowych moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; personalizacji byĹ&#x201A;a ekonomicznie nieopĹ&#x201A;acalna, chyba Ĺźe dotyczyĹ&#x201A;a druku dziesiÄ&#x2122;ciu lub wiÄ&#x2122;cej sztuk (tampodruk) albo produkcji 84

P R O M O C J A

masowej, np. napojĂłw lub kosmetykĂłw. Na szczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;cie ten trend zmienia siÄ&#x2122; i obecnie firma Heidelberger Druckmaschinen AG (w skrĂłcie Heidelberg) moĹźe zaoferowaÄ&#x2021; usĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; personalizacji wydruku 3D dla maĹ&#x201A;ych partii, nawet pojedynczych sztuk, w rozsÄ&#x2026;dnej cenie.

Drukarka Jetmaster Dimension 250 speĹ&#x201A;nia wszystkie wymagania. Ta standardowa maszyna moĹźe drukowaÄ&#x2021; spersonalizowany tekst i fotorealistyczne obrazy prawie na kaĹźdym obiekcie 3D, a co wiÄ&#x2122;cej â&#x20AC;&#x201C; moĹźe robiÄ&#x2021; to szybko oraz w wysokiej jakoĹ&#x203A;ci. DziÄ&#x2122;ki temu urzÄ&#x2026;dzenie obecnie nawet mniejsze przedsiÄ&#x2122;biorstwa mogÄ&#x2026; zdobywaÄ&#x2021; nowych klientĂłw, oferujÄ&#x2026;c im spersonalizowane produkty w atrakcyjnych cenach. PrzykĹ&#x201A;adem jest sklep MyMuesli w niemieckim Heidelbergu, w ktĂłrym zostaĹ&#x201A;a zainstalowana drukarka Jetmaster Dimension 250. OprĂłcz tworzenia wĹ&#x201A;asnych, spersonalizowanych mieszanek muesli, klienci mogÄ&#x2026; rĂłwnieĹź wybieraÄ&#x2021; obrazy, kolory i tekst, ktĂłre znajdÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na opakowaniu.

AUTOMATYKA

Drukowanie na obiektach 3D Przedmioty, na ktĂłrych wykonywany jest nadruk â&#x20AC;&#x201C; np. papierowe kubeczki MyMuesli â&#x20AC;&#x201C; czÄ&#x2122;sto nie majÄ&#x2026; idealnego ksztaĹ&#x201A;tu. Dlatego kaĹźdy z nich jest indywidualnie mierzony przed nadrukiem. NastÄ&#x2122;pnie przygotowuje siÄ&#x2122; powierzchniÄ&#x2122;, nakĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;c powĹ&#x201A;okÄ&#x2122; plazmowÄ&#x2026;. DuĹźÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; drukarki zapewnia m.in. szeĹ&#x203A;ciokolorowa gĹ&#x201A;owica jednoprzebiegowa. W tym procesie â&#x20AC;&#x201C; inaczej niĹź w przypadku tradycyjnego druku atramentowego â&#x20AC;&#x201C; farba jest nakĹ&#x201A;adana na kaĹźdy punkt obrazu podczas jednego przejĹ&#x203A;cia. Ultrafioletowa lampa LED natychmiast suszy (lub â&#x20AC;&#x17E;przytwierdzaâ&#x20AC;?) kaĹźdy punkt, aby uniknÄ&#x2026;Ä&#x2021; niepoĹźÄ&#x2026;danego mieszania.

Po zakoĹ&#x201E;czeniu kolejna lampa ultrafioletowa utrwala gotowy obraz, dziÄ&#x2122;ki czemu produkt jest natychmiast gotowy do uĹźytku.

Maszyna drukarska Jetmaster Dimension 250 jest wyposaĹźona w czteroosiowego robota, ktĂłry ustala pozycjÄ&#x2122; i obraca przedmiot na kaĹźdym etapie obrĂłbki, jak pomiar, przygotowanie powierzchni, drukowanie i suszenie. Aby osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; dobrÄ&#x2026; jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przy rozdzielczoĹ&#x203A;ci 300 punktĂłw na cal, ruchy pozycjonujÄ&#x2026;ce majÄ&#x2026; tolerancjÄ&#x2122; mniejszÄ&#x2026; niĹź 20 mikrometrĂłw. Oznacza to, Ĺźe osie robota wymagajÄ&#x2026; bezwzglÄ&#x2122;dnie precyzyjnego sterowania i doskonaĹ&#x201A;ej synchronizacji ze sterownikiem gĹ&#x201A;owicy drukujÄ&#x2026;cej.

AUTOMATYKA W SĹ UĹťBIE PRODUKTYWNEGO PAKOWANIA www.br-automation.com/Packaging

Partnerstwo technologiczne â&#x20AC;&#x201C; obszar: automatyzacja Do zaprojektowania Jetmaster Dimension firma Heidelberg zaangaĹźowaĹ&#x201A;a partnerĂłw technologicznych. â&#x20AC;&#x201C; Od poczÄ&#x2026;tku wiedzieliĹ&#x203A;my, Ĺźe chcemy stworzyÄ&#x2021; zespĂłĹ&#x201A; z partnerami, ktĂłrzy sÄ&#x2026; specjalistami w swoich dziedzinach. ChodziĹ&#x201A;o nam o zapewnienie sobie dostÄ&#x2122;pu do najbardziej zaawansowanej technologii i szybkiej realizacji projektu. I mieliĹ&#x203A;my racjÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; wystarczyĹ&#x201A;o dziesiÄ&#x2122;Ä&#x2021; miesiÄ&#x2122;cy od pierwszego rysunku CAD do stworzenia roboczego prototypu â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi dr Bernard Beier, szef DziaĹ&#x201A;u Rozwoju Heidelberg.

W obszarze automatyzacji okreĹ&#x203A;lono wymagania dotyczÄ&#x2026;ce technologii napÄ&#x2122;du i sterowania, tak aby zapewniÄ&#x2021; maksymalnÄ&#x2026; precyzjÄ&#x2122; Ĺ&#x203A;cieĹźki, ale dodatkowo system au-

!

,$ (3($

# # 0

* $ )3#$2. * G 3* 3 # #$ 3 $ 3# , $:

2 , 2

$ # 2 $

5/2017

R E K L A M A

4 6 0

*

Sekret jest prosty.

Zaawansowana automatyka jest prostsza w uĹźyciu.

Technologia moduĹ&#x201A;owego programowania B&R (mapp) to komfort w budowie maszyn pakujÄ&#x2026;cych. Szybka i prosta produkcja, uruchomienie, podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie oraz sprawna obsĹ&#x201A;uga, utrzymanie i wymiana.

RYNEK B&R, bez koniecznoĹ&#x203A;ci rÄ&#x2122;cznej interwencji. Uzyskana za sprawÄ&#x2026; wykorzystanych napÄ&#x2122;dĂłw wysoka precyzja umoĹźliwia drukowanie wiÄ&#x2122;kszych iloĹ&#x203A;ci, skrĂłcenie cyklĂłw produkcji i zapewnienie lepszej jakoĹ&#x203A;ci.

Jednym z najbardziej przekonujÄ&#x2026;cych argumentĂłw firmy B&R byĹ&#x201A;o to, Ĺźe sterownik nadawaĹ&#x201A; siÄ&#x2122; do produkcji seryjnej. Ĺ&#x161;rodowisko programistyczne Automation Studio ma wbudowanÄ&#x2026; funkcjÄ&#x2122; sterowania ĹşrĂłdĹ&#x201A;em. Zgodnie z wymaganiami firmy Heidelberg oprogramowanie moĹźna wgraÄ&#x2021; do sterownikĂłw B&R, uĹźywajÄ&#x2026;c napÄ&#x2122;dĂłw USB lub Ethernetu. Po kaĹźdym uruchomieniu systemu sterownik sprawdza moĹźliwÄ&#x2026; lokalizacjÄ&#x2122; dla aktualizacji i instaluje je automatycznie.

NapÄ&#x2122;dy ACOPOS rĂłwnieĹź pobierajÄ&#x2026; oprogramowanie z centralnej lokalizacji na sterowniku B&R, bez koniecznoĹ&#x203A;ci interwencji rÄ&#x2122;cznej. PoniewaĹź oprogramowanie sterujÄ&#x2026;ce moĹźna skonfigurowaÄ&#x2021; w trakcie pracy urzÄ&#x2026;dzenia, a listy okablowania moĹźna modyfikowaÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026; zapewnionych narzÄ&#x2122;dzi, automatycy w firmie Hedelberg mogÄ&#x2026; wykorzystaÄ&#x2021; to samo oprogramowanie do róşnych konfiguracji maszyny.

( )3 V # # S #3 0

* $# H 2 3 3 # ) 2$ , ) 3 $ , ) # ; : 2 ,$ ) : , *$ ,

tomatyki musiaĹ&#x201A; byÄ&#x2021; otwarty i wystarczajÄ&#x2026;co elastyczny, aby róşne podsystemy mogĹ&#x201A;y zostaÄ&#x2021; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone w jedno spĂłjne urzÄ&#x2026;dzenie. â&#x20AC;&#x201C; SzukaliĹ&#x203A;my technologii automatyzacji oferujÄ&#x2026;cej potrzebne nam funkcje, ale jednoczeĹ&#x203A;nie musiaĹ&#x201A;a ona byÄ&#x2021; odpowiednia takĹźe do produkcji seryjnej, do ktĂłrej nie nadaje siÄ&#x2122; wiele ze sterownikĂłw dostÄ&#x2122;pnych na rynku â&#x20AC;&#x201C; wyjaĹ&#x203A;nia Holger Leonhardt, szef zespoĹ&#x201A;u Heidelberg ds. technologii 4D. W ocenie Holgera Leonhardta, sterownik nadaje siÄ&#x2122; do produkcji seryjnej jedynie wtedy, gdy moĹźna go wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; do eksploatacji bez koniecznoĹ&#x203A;ci jego programowania oraz moĹźna go skonfigurowaÄ&#x2021; w czasie pracy. Ponadto w przypadku oprogramowania sterujÄ&#x2026;cego musi istnieÄ&#x2021; system sterowania ĹşrĂłdĹ&#x201A;em i musi byÄ&#x2021; 86

moĹźliwa automatyczna aktualizacja sterownika oraz poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych komponentĂłw automatyki.

Maksymalnie przyjazne dla produkcji seryjnej Technologia B&R jest w 100 proc. przyjazna dla produkcji seryjnej, toteĹź doskonale wpasowaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; w proces produkcyjny w firmie Heidelberg. BÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cy czymĹ&#x203A; wiÄ&#x2122;cej niĹź rozproszony ukĹ&#x201A;ad I/O system X20 stanowi kompleksowe rozwiÄ&#x2026;zanie sterujÄ&#x2026;ce. Jego moduĹ&#x201A;owe komponenty moĹźna zestawiÄ&#x2021; w dowolnej konfiguracji, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od potrzeb danej aplikacji.

W obszarze techniki napÄ&#x2122;dowej wykorzystywane sÄ&#x2026; napÄ&#x2122;dy ACOPOS firmy B&R, ktĂłre pobierajÄ&#x2026; oprogramowanie z centralnej lokalizacji na sterowniku

Gwarancja optymalnego wyniku drukowania Szerokie portfolio caĹ&#x201A;kowicie skalowalnych produktĂłw firmy B&R odegraĹ&#x201A;o pierwszoplanowÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; w pomocy firmie Heidelberg w realizacji jej ambitnego planu rozwoju Jetmaster Dimension.

DziÄ&#x2122;ki otwartoĹ&#x203A;ci i elastycznoĹ&#x203A;ci rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; B&R nowe i róşnorodne technologie zostaĹ&#x201A;y poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone w caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; obsĹ&#x201A;ugiwanÄ&#x2026; jednym sterownikiem. Rezultat dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; jest zadowalajÄ&#x2026;cy zarĂłwno dla producentĂłw, jak i klientĂłw, ktĂłrzy dziÄ&#x2122;ki Jestmaster Dimension mogÄ&#x2026; z powodzeniem realizowaÄ&#x2021; wĹ&#x201A;asne, spersonalizowane pomysĹ&#x201A;y na róşne okazje.

() * , & *, / 0

Sp. z o.o. $ 6 ( =?: B= =C9 ) I

6 B= >@B ?7 ??

# S 6, A* $ # 6 # 6* $ # 6 #

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

Innowacje Parker w mobilnym wydaniu Samochód pokazowy Automa # $ S #3

0 S , ) 2 3 ) N6 ) N 2 2 3 # H , ) M 2 S #3 ) ) $ $ # 3 : 2 ) G ) )N ) M 3 ) 6

W

Koncepcja mobilnej przestrzeni wystawienniczej, skomponowanej w sposĂłb nawiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cy do stoiska targowego, to ukĹ&#x201A;on w stronÄ&#x2122; klientĂłw, dla ktĂłrych w dzisiejszym, dynamicznym Ĺ&#x203A;wiecie wyzwaniem staje siÄ&#x2122; znalezienie chwili na odwiedzenie imprez branĹźowych.

Pokazy w pojeĹşdzie demo podczas trasy objazdowej umoĹźliwiajÄ&#x2026; zapoznanie siÄ&#x2122; z produktami, a jednoczeĹ&#x203A;nie sÄ&#x2026; okazjÄ&#x2026; do skorzystania na miejscu z profesjonalnego doradztwa technicznego, co oszczÄ&#x2122;dza cenny czas. Prezentowane rozwiÄ&#x2026;zania, poczÄ&#x2026;wszy od technologii przygotowania powietrza aş do sterowania ruchem, sÄ&#x2026; przedstawione w nowatorski sposĂłb za pomocÄ&#x2026; paneli i stref interaktywnych.

Komplementarnie i miÄ&#x2122;dzynarodowo UbiegĹ&#x201A;oroczna, jesienna sesja objazdowa, ktĂłra obejmowaĹ&#x201A;a pokazy w piÄ&#x2122;ciu miastach, cieszyĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; duĹźym powodzeniem. W ciÄ&#x2026;gu tygodnia samochĂłd pokazowy firmy Parker

Hannifin odwiedziĹ&#x201A;o okoĹ&#x201A;o 300 osĂłb.

NiektĂłrym spotkaniom towarzyszyĹ&#x201A;y sesje seminaryjne i pokazy usĹ&#x201A;ug komplementarnych.

Tegoroczna, majowa trasa objazdu poprowadzi przez Mielec, TarnĂłw i KrakĂłw do Warszawy, a w kolejnym tygodniu samochĂłd odwiedzi GorzĂłw Wielkopolski, ToruĹ&#x201E;, Kwidzyn, GdyniÄ&#x2122; i Olsztyn. Po zakoĹ&#x201E;czeniu trasy w Polsce ciÄ&#x2122;ĹźarĂłwka uda siÄ&#x2122; na LitwÄ&#x2122; i ŠotwÄ&#x2122;, by odwiedziÄ&#x2021; tamtejszych klientĂłw firmy.

WiÄ&#x2122;cej informacji moĹźna uzyskaÄ&#x2021; na stronie www.parker.com, a takĹźe parker.com/trucktour-polska oraz kontaktujÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; z przedstawicielami Parker Hannifin.

PARKER HANNIFIN SALES POLAND Sp. z o.o. $ 6 ' >: ?C C;7 - )

6 CC 78; C@ ??: CC 78; C@ ?;

# ) A, 6 # 6, 6 #

4 6 0

* :

0 S

 maju 2017 r. po raz kolejny zawita do Polski samochĂłd pokazowy Automation Demo Truck, prezentujÄ&#x2026;cy komponenty z zakresu automatyki firmy Parker Hannifin.

Przez dwa tygodnie, od 8 do 19 maja, podczas pokazĂłw w dziewiÄ&#x2122;ciu miastach w caĹ&#x201A;ej Polsce, wszyscy zainteresowani automatykÄ&#x2026; bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; mogli zwiedziÄ&#x2021; pojazd i zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z najnowszÄ&#x2026; ofertÄ&#x2026; produktowÄ&#x2026; firmy z zakresu pneumatyki i elektromechaniki, z napÄ&#x2122;dami o zmiennej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, sterowaniem przepĹ&#x201A;ywem cieczy, miniaturowymi napÄ&#x2122;dami przeznaczonymi do zastosowaĹ&#x201E; w medycynie i analityce, a takĹźe z wieloma powiÄ&#x2026;zanymi rozwiÄ&#x2026;zaniami.

Oferta i doradztwo z dowozem

5/2017

P R O M O C J A

87

WYDARZENIA

W krÄ&#x2122;gu robotyki, PrzemysĹ&#x201A;u 4.0 i rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; bezprzewodowych 23. edycja targĂłw Automaticon ( H GM *$ 2 : * # 3 )# : # ) # ) 3 2 3# # 2 $ H 3,$ ) .) I: * GM , 3 3 $ $H. 3 G )

# , #

) 3#: H )2 ) , ) N ) $ 3# # ~ 3

, 3 , 2. : H

*

Â&#x2026;Â&#x2026; $ $ # # 2. ) H . , )3 2N ). N

* . 3# )

#6 Urszula Chojnacka

P

onad 300 wystawcĂłw reprezentujÄ&#x2026;cych 720 firm i okoĹ&#x201A;o 12 tys. zwiedzajÄ&#x2026;cych â&#x20AC;&#x201C; tak w skrĂłcie przedstawia siÄ&#x2122; statystyka ostatnich MiÄ&#x2122;dzynarodowych TargĂłw Automatyki i PomiarĂłw Automaticon, ktĂłrych 23. edycja odbyĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; w dniach 14â&#x20AC;&#x201C;17 marca 2017 r. Wydarzenie, organizowane przez PrzemysĹ&#x201A;owy Instytut Automatyki i PomiarĂłw PIAP i spĂłĹ&#x201A;kÄ&#x2122; MVM, jest jednÄ&#x2026; z najbardziej rozpoznawalnych imprez branĹźowych tego typu w naszym kraju i juĹź od blisko Ä&#x2021;wierÄ&#x2021;wiecza stanowi forum spotkaĹ&#x201E; producentĂłw, dostawcĂłw, integratorĂłw i odbiorcĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z szeroko pojmowanÄ&#x2026; automatykÄ&#x2026; przemysĹ&#x201A;owÄ&#x2026;. Nie inaczej byĹ&#x201A;o w tym roku. â&#x20AC;&#x201C; Tegoroczne targi byĹ&#x201A;y pod wieloma wzglÄ&#x2122;dami wyjÄ&#x2026;tkowe. Z przyjemnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; zaobserwowaliĹ&#x203A;my, Ĺźe praktycznie nie byĹ&#x201A;o efektu dnia rozruchowego. DuĹźo profesjonalnych rozmĂłw odbywaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; juĹź pierwszego dnia. Ogromny ruch zwiedzajÄ&#x2026;cych utrzymywaĹ&#x201A; siÄ&#x2122; praktycznie przez caĹ&#x201A;y czas. DziÄ&#x2122;ki zmianie organizacji ruchu udaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x17E;oĹźywiÄ&#x2021;â&#x20AC;? halÄ&#x2122;

4 # 0 ' 1+ , ) #6 6 ) . ) , ) #3 0 1 ) #,$ ( : ) 3 3# (

# $ #

88

nr 4 â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Jacek Frontczak, komisarz targĂłw Automaticon i zastÄ&#x2122;pca dyrektora PrzemysĹ&#x201A;owego Instytutu Automatyki i PomiarĂłw PIAP. Na targowej mapie nie zabrakĹ&#x201A;o egzotycznych firm. â&#x20AC;&#x201C; SpoĹ&#x203A;rĂłd wystawcĂłw niezarejestrowanych w Polsce jak zwykle dominowaĹ&#x201A;y firmy z Niemiec, ale byĹ&#x201A;y rĂłwnieĹź firmy z tak odlegĹ&#x201A;ych krajĂłw, jak Chiny czy Japonia.

Z naszych obserwacji wynika, Ĺźe wystawcy z Dalekiego Wschodu udziaĹ&#x201A; w targach wykorzystujÄ&#x2026; gĹ&#x201A;Ăłwnie do szukania w Polsce partnerĂłw handlowych â&#x20AC;&#x201C; dodaje Jacek Frontczak.

Bezprzewodowo i w wydaniu smart WĹ&#x203A;rĂłd szerokiej reprezentacji produktĂłw i kompleksowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; z dziedziny automatyki przemysĹ&#x201A;owej coraz wiÄ&#x2122;cej miejsca zajmujÄ&#x2026; na targach Automaticon rozwiÄ&#x2026;zania bezprzewodowe. W tym roku prezentowaĹ&#x201A;y je m.in. firmy Sabur, steute i Guenther. â&#x20AC;&#x201C; ZaprezentowaliĹ&#x203A;my rozwiÄ&#x2026;zania radiowe obejmujÄ&#x2026;ce zarĂłwno róşnego rodzaju czujni-

& 5 ~ 5$

) , C?? , )

H 3 S #

AUTOMATYKA

4 6 /6 2 O $ # 3 Q

WYDARZENIA

* $ $2. S # 4 $ *

, ) #6 6 G 3 )

; ## )

,N 3

G 5 # $ # 3 *$ ) 3 #6 6 S ) 3

2 0( # 2 S #3 ~ 5 # %

4 # & 0/1! , ) #6 6 3

3 ) 3 , , $2. ) )

#

, $ 3 $

# * 3 ) ) $,3 * , )3 $ 3 $ N $ $

ki i Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czniki radiowe wraz z odbiornikami, jak i nowe komponenty sieci sWave.NET, np. kasety sterownicze serii RF BF 74-NET, terminale komunikacyjne i punkty dostÄ&#x2122;powe. Te ostatnie sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; zbieraniu i przekazywaniu sygnaĹ&#x201A;Ăłw sterujÄ&#x2026;cych bezpoĹ&#x203A;rednio do systemu informatycznego uĹźytkownika â&#x20AC;&#x201C; wyjaĹ&#x203A;nia Adam WiÄ&#x2122;ch, dyrektor zarzÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026;cy steute.

Dodatkowo na stoisku firmy moĹźna byĹ&#x201A;o zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z trzema nowymi typoszeregami przeciwwybuchowych Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw pozycyjnych oraz czujnikĂłw magnetycznych (Ex 97, Ex 99 i Ex RC M20 KST). â&#x20AC;&#x201C; ZostaĹ&#x201A;y one opracowane z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o pracy w bardzo niskiej temperaturze, siÄ&#x2122;gajÄ&#x2026;cej â&#x20AC;&#x201C;60 °C â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;la Adam WiÄ&#x2122;ch.

Z kolei wĹ&#x203A;rĂłd propozycji Guenther Polska znalazĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; m.in. nowe rozwiÄ&#x2026;zania oparte na bezprzewodowej, radiowej transmisji mierzonej temperatury z rĂłwnoczesnym monitoringiem napiÄ&#x2122;cia zasilania, a ponadto wyĹ&#x203A;wietlacze do montaĹźu w strefach zagroĹźonych wybuchem z funkcjÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugi i konfiguracji bezpoĹ&#x203A;rednio na obiekcie, bez koniecznoĹ&#x203A;ci otwierania urzÄ&#x2026;dzenia. â&#x20AC;&#x201C; Z duĹźym zainteresowaniem spotkaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź nasze 5/2017

usĹ&#x201A;ugi serwisowe zwiÄ&#x2026;zane z profilowaniem temperaturowym piecĂłw oraz prowadzone przez nas szkolenia. SzczegĂłlnie cieszy nas zainteresowanie przyjÄ&#x2122;tÄ&#x2026; przez nas ideÄ&#x2026; rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; proekologicznych w ramach programu greenTECH â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi PaweĹ&#x201A; Szafranek z Pionu BadaĹ&#x201E; i Rozwoju Guenther Polska.

Bogactwo rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; zaprezentowaĹ&#x201A;a teĹź firma Sabur. â&#x20AC;&#x201C; Podczas tegorocznej edycji targĂłw Automaticon goĹ&#x203A;ciliĹ&#x203A;my naszych partnerĂłw z firm RACOM, Saia Burgess Controls i ESA Elettronica â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Barbara WĂłjcicka, prezes zarzÄ&#x2026;du firmy Sabur. Na stoisku zaprezentowano m.in. urzÄ&#x2026;dzenia do komunikacji bezprzewodowej projektowane i produkowane przez RACOM, ktĂłre sprawdzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w najbardziej wymagajÄ&#x2026;cych branĹźach i aplikacjach. GoĹ&#x203A;cie mogli teĹź zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z dziaĹ&#x201A;aniem radiolinii mikrofalowej RAY2, pracujÄ&#x2026;cej w pasmach 10, 11, 17 lub 24 GHz z prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; transmisji do 360 Mbps. Zaprezentowano takĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;ci budowania redundantnych, hybrydowych sieci bezprzewodowych na bazie radiomodemĂłw RipEX i routerĂłw GSM M!DGE. Z kolei

ciekawym rozwiÄ&#x2026;zaniem firmy ATIM jest ATIM Cloud Wireless â&#x2C6;&#x2019; rodzina moduĹ&#x201A;Ăłw radiowych na nielicencjonowane pasma 868 MHz oraz sieci Sigfox i LoRaWan. â&#x20AC;&#x201C; Radiomodemy ACW umoĹźliwiajÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;atwe wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i obiektĂłw w Ĺ&#x203A;wiat przemysĹ&#x201A;owego Internetu Rzeczy.

WĹ&#x203A;rĂłd nowych produktĂłw do zarzÄ&#x2026;dzania zuĹźyciem mediĂłw przedstawiliĹ&#x203A;my rozwiÄ&#x2026;zanie do gromadzenia, analizy i udostÄ&#x2122;pniania danych w chmurze wykorzystujÄ&#x2026;ce system S-Monitoring.

Z kolei nowoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; w naszej ofercie HMI sÄ&#x2026; prezentowane na targach web-panele ESAWARE firmy ESA, zbudowane na bazie systemu Android i technologii HTML5 â&#x20AC;&#x201C; opowiada Barbara WĂłjcicka.

Na stoisku Elmark Automatyka duĹźe zainteresowanie wzbudzaĹ&#x201A; holograficzny interfejs HMI. â&#x20AC;&#x201C; W praktyce moĹźna byĹ&#x201A;o przekonaÄ&#x2021; siÄ&#x2122;, jak w najbliĹźszej przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci rozszerzona rzeczywistoĹ&#x203A;Ä&#x2021; moĹźe zmieniÄ&#x2021; codzienne Ĺźycie sĹ&#x201A;uĹźb utrzymania ruchu. Do przetestowania urzÄ&#x2026;dzenia Microsoft Hololens z gotowym scenariuszem DEMO opracowanym w oparciu o oprogramowanie przemysĹ&#x201A;owe ICONICS ustawiaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; spore kolejki 89

WYDARZENIA

-G * 2 , ) 2 * 3 $ # C?=8 # ) * .M * S # "# # $

â&#x20AC;&#x201C; stwierdza Violetta Munar Ernandes, inĹźynier ds. robotyki w firmie Elmark Automatyka. Na stoisku warszawskiej spĂłĹ&#x201A;ki prezentowano teĹź rozwiÄ&#x2026;zania z obszaru PrzemysĹ&#x201A;u 4.0 â&#x20AC;&#x201C; gotowe platformy sprzÄ&#x2122;towe Elmatic do realizacji scenariuszy IoT wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce z nowymi standardami komunikacyjnymi MQTT, LORA, Sigfox.

WĹ&#x203A;rĂłd nowoĹ&#x203A;ci prezentowanych przez firmÄ&#x2122; znalazĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; falowniki maĹ&#x201A;ej mocy (skalarne oraz wektorowe) oferowane pod markÄ&#x2026; wĹ&#x201A;asnÄ&#x2026; firmy â&#x20AC;&#x201C; Elmatic Drives.

Automaticon jest co roku kluczowym punktem takĹźe w kalendarzu targowym igus Polska. â&#x20AC;&#x201C; W tym roku nasze hasĹ&#x201A;o przewodnie brzmiaĹ&#x201A;o: â&#x20AC;&#x17E;PrzemysĹ&#x201A; 4.0 nadchodzi! z produktami smart plasticsâ&#x20AC;?.

ZaprezentowaliĹ&#x203A;my m.in. inteligentne produkty igus isense, ktĂłre sÄ&#x2026; w stanie przewidywaÄ&#x2021; aktualny stan zuĹźycia przewodĂłw chainfelex, Ĺ&#x201A;oĹźysk liniowych DryLin oraz e-prowadnikĂłw. W skĹ&#x201A;ad rodziny tych produktĂłw wchodzÄ&#x2026; róşnorodne czujniki oraz moduĹ&#x201A;y monitorujÄ&#x2026;ce. DuĹźym zainteresowaniem cieszyĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź ramiona robotyczne z grupy robolink â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Daniel Marzec, Manager dziaĹ&#x201A;u e-systemy zasilania w firmie igus Polska. RoĹ&#x203A;nie takĹźe zainteresowanie tworzywami do zastosowaĹ&#x201E; ruchomych. â&#x20AC;&#x201C; Dla wielu osĂłb hasĹ&#x201A;o motion plastics w dalszym ciÄ&#x2026;gu jest obce, dlatego dokĹ&#x201A;adamy wszelkich staraĹ&#x201E;, aby wiedza oraz Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zalet stosowania polimerowych komponentĂłw maszyn byĹ&#x201A;a coraz wiÄ&#x2122;ksza â&#x20AC;&#x201C; dodaje Daniel Marzec.

OprĂłcz staĹ&#x201A;ych bywalcĂłw targĂłw, nie zabrakĹ&#x201A;o rĂłwnieĹź debiutantĂłw.

WĹ&#x203A;rĂłd nich pojawiĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; firma Faulhaber Polska, ktĂłra zaprezentowaĹ&#x201A;a m.in. silniki 90

o Ĺ&#x203A;rednicy zaledwie 3 mm, zintegrowane serwonapÄ&#x2122;dy, czy nietypowe silniki liniowe. â&#x20AC;&#x201C; BudziĹ&#x201A;y one bardzo duĹźe zainteresowanie studentĂłw i wykĹ&#x201A;adowcĂłw uczelni i szkĂłĹ&#x201A; technicznych â&#x20AC;&#x201C; zauwaĹźa Krzysztof Pietrzak, Area Sales Manager Poland w Faulhaber Polska.

Nowe wyzwania rynkowe, trendy i wymagania sprawiajÄ&#x2026;, Ĺźe roĹ&#x203A;nie zainteresowanie goĹ&#x203A;ci tematykÄ&#x2026; bezpieczeĹ&#x201E;stwa, co byĹ&#x201A;o widoczne m.in. w rozmowach toczÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; na stoisku Eltron â&#x20AC;&#x201C; Euchner. â&#x20AC;&#x201C; RoĹ&#x203A;nie zainteresowanie wymogami najwyĹźszych poziomĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa PL d i PL e na uĹźytkowanych i produkowanych maszynach, a takĹźe poziomem zabezpieczenia dostÄ&#x2122;pu do maszyny oraz wyboru trybu pracy â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Karol WÄ&#x2122;gieĹ&#x201A;ek, Product Manager ds. bezpieczeĹ&#x201E;stwa maszyn w firmie Eltron.

Jak Automaticon staje siÄ&#x2122; Roboticonem Jednym z najbardziej widocznych na targach Automaticon znakĂłw czasu jest lawinowy wrÄ&#x2122;cz wzrost prezentowanych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; robotycznych. â&#x20AC;&#x201C; Co roku w targach biorÄ&#x2026; udziaĹ&#x201A; producenci robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych. Jednak to, co wydarzyĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; w tym roku moĹźna nazwaÄ&#x2021; swego rodzaju inwazjÄ&#x2026; robotyki. Prezentowanych byĹ&#x201A;o ponad 50 robotĂłw 14 róşnych producentĂłw, przy czym trzech producentĂłw prezentowaĹ&#x201A;o roboty przemysĹ&#x201A;owe wyposaĹźone w bazy mobilne, co stwarza nowÄ&#x2026; jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w zakresie moĹźliwoĹ&#x203A;ci stosowania tych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

Ta eksplozja robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych na tegorocznych targach Automaticon to bez wÄ&#x2026;tpienia odpowiedĹş wy-

stawcĂłw na wszechobecne dziĹ&#x203A; hasĹ&#x201A;o PrzemysĹ&#x201A; 4.0 i potwierdzenie rosnÄ&#x2026;cego znaczenia robotyzacji w polskim przemyĹ&#x203A;le â&#x20AC;&#x201C; komentuje Jacek Frontczak.

WĹ&#x203A;rĂłd wystawcĂłw przedstawiajÄ&#x2026;cych rozwiÄ&#x2026;zania robotyczne nie mogĹ&#x201A;o zabraknÄ&#x2026;Ä&#x2021; firmy SCHUNK. â&#x20AC;&#x201C; ZaprezentowaliĹ&#x203A;my m.in. chwytaki elektryczne oraz chwytaki przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce z czĹ&#x201A;owiekiem. Chwytaki elektryczne, podobnie jak nasze chwytaki pneumatyczne, sÄ&#x2026; wyposaĹźone w opatentowane prowadnice wielozÄ&#x2122;bne, dziÄ&#x2122;ki czemu majÄ&#x2026; podobne parametry, a dodatkowo szczÄ&#x2122;ki mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; w peĹ&#x201A;ni sterowalne. DuĹźym zainteresowaniem zwiedzajÄ&#x2026;cych cieszyĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; takĹźe prototypowe chwytaki wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce, ktĂłre bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci dzieliÄ&#x2021; przestrzeĹ&#x201E; roboczÄ&#x2026; z czĹ&#x201A;owiekiem â&#x20AC;&#x201C; takie chwytaki, wyposaĹźone w odpowiednie oprogramowanie oraz czujniki, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; w peĹ&#x201A;ni bezpieczne dla otoczenia. Jest to szczegĂłlnie istotne w dobie rozwoju robotyki serwisowej â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;la MichaĹ&#x201A; Chaja, inĹźynier ds. sprzedaĹźy w firmie SCHUNK. Z ofertÄ&#x2026; robotĂłw zaprezentowaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; w tym roku nawet firmy utoĹźsamiane tradycyjnie z innymi rozwiÄ&#x2026;zaniami. NaleĹźaĹ&#x201A;a do nich firma Elmark Automatyka, ktĂłra wĹ&#x203A;rĂłd nowoĹ&#x203A;ci zaprezentowaĹ&#x201A;a na tegorocznym Automaticonie roboty wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce firmy Universal Robots. â&#x20AC;&#x201C; Na naszym gĹ&#x201A;Ăłwnym stanowisku prezentowany byĹ&#x201A; najmniejszy, a zarazem najbardziej zwinny robot z serii UR3, wyposaĹźony w system wizyjny, dziÄ&#x2122;ki ktĂłremu mĂłgĹ&#x201A; rozpoznawaÄ&#x2021; i przenosiÄ&#x2021; wykryte przez kamerÄ&#x2122; róşne elementy.

Natomiast na gĹ&#x201A;Ăłwnym stanowisku firAUTOMATYKA

WYDARZENIA

4 6 /6 2 O $ # 3 Q

1 , )3 . 2. 3# $ N $ & *$ , ) #6 6 ) .) ' "(: (: & $ 5&

my Universal Robots nasz przedstawiciel doradzaĹ&#x201A; i przedstawiaĹ&#x201A; klientom moĹźliwoĹ&#x203A;ci oraz zalety zastosowania kobotĂłw â&#x20AC;&#x201C; wyjaĹ&#x203A;nia Violetta Munar Ernandes.

Widoczne w charakterze targĂłw zmiany sÄ&#x2026; potwierdzeniem obserwowanego na rynku trendu. â&#x20AC;&#x201C; Robotyzacja produkcji, a szczegĂłlnie roboty wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce, zaczynajÄ&#x2026; cieszyÄ&#x2021; siÄ&#x2122; coraz wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; popularnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;. Ich lekka konstrukcja, duĹźy zasiÄ&#x2122;g ruchu, a zarazem atrakcyjna cena powodujÄ&#x2026;, Ĺźe roĹ&#x203A;nie zainteresowanie nimi, rĂłwnieĹź wĹ&#x203A;rĂłd mniejszych firm.

Wbudowany system bezpieczeĹ&#x201E;stwa sprawia, Ĺźe roboty te mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; ramiÄ&#x2122; w ramiÄ&#x2122; z czĹ&#x201A;owiekiem, nie stwarzajÄ&#x2026;c wiÄ&#x2122;kszego zagroĹźenia. Jako certyfikowany dystrybutor robotĂłw Universal Robots naszym staĹ&#x201A;ym i nowym klientom oferujemy peĹ&#x201A;nÄ&#x2026; gamÄ&#x2122; usĹ&#x201A;ug, mianowicie: sprzedaĹź, kompleksowÄ&#x2026; automatyzacjÄ&#x2122; stanowiska, szkolenia, doradztwo techniczne oraz serwis â&#x20AC;&#x201C; dodaje przedstawicielka Elmark Automatyka.

DuĹźym zainteresowaniem cieszyĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; takĹźe zastosowania robotĂłw przedstawione na stoisku PrzemysĹ&#x201A;owego Instytutu Automatyki i PomiarĂłw PIAP. â&#x20AC;&#x201C; ZaprezentowaliĹ&#x203A;my dwa stanowiska.

Na pierwszym moĹźna byĹ&#x201A;o przyjrzeÄ&#x2021; siÄ&#x2122; wspĂłĹ&#x201A;pracy dwĂłch robotĂłw KUKA, np. przy spawaniu, gdzie jeden robot porusza detalem, a drugi symuluje spawanie tego detalu, zaĹ&#x203A; na drugim przedstawiliĹ&#x203A;my wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; robota Festo wyposaĹźonego w system wizyjny z PIAP-owskim robotem KUKA na torze jezdnym â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Marek Petz, specjalista ds. Programowania RobotĂłw w PrzemysĹ&#x201A;owym Instytucie Automatyki i PomiarĂłw PIAP. 5/2017

1 $

# H *3 #6 6 , )32 ) M N , 3 * !/! 3#$ $2. 3 , ,

Dobrze, a nawet lepiej Wielu wystawcĂłw ocenia tegorocznÄ&#x2026; edycjÄ&#x2122; targĂłw Automaticon jako satysfakcjonujÄ&#x2026;cÄ&#x2026;. â&#x20AC;&#x201C; ByĹ&#x201A;a ona dla nas bardzo owocna zarĂłwno pod wzglÄ&#x2122;dem liczby odwiedzajÄ&#x2026;cych nasze stanowisko, jak i kontaktĂłw partnerskich, ktĂłre udaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; nam nawiÄ&#x2026;zaÄ&#x2021; â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Violetta Munar Ernandes. Pozytywnie wypada rĂłwnieĹź podsumowanie w opinii przedstawiciela firmy Guenther Polska. â&#x20AC;&#x201C; Tegoroczna edycja byĹ&#x201A;a dla nas rĂłwnie owocna, jak poprzednie. Przeprowadzone na stanowisku rozmowy ze specjalistami, w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci przekazane przez nich sugestie i oczekiwania to bezpoĹ&#x203A;rednie ĹşrĂłdĹ&#x201A;o wiedzy do naszego dalszego rozwoju, ukierunkowanego przede wszystkim na potrzeby klienta â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi PaweĹ&#x201A; Szafranek. Powody do zadowolenia ma takĹźe HARTING. â&#x20AC;&#x201C; MieliĹ&#x203A;my wielu odwiedzajÄ&#x2026;cych stoisko oraz zdobyliĹ&#x203A;my ZĹ&#x201A;oty Medal targĂłw za miniaturowy komputer przemysĹ&#x201A;owy MICA â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Marek Juchimiuk, MenadĹźer Produktu Electric w firmie HARTING. W opinii niektĂłrych wystawcĂłw, np. firm Sabur i Eltron, byĹ&#x201A;o lepiej niĹź rok temu. â&#x20AC;&#x201C; Edycja 2017 wypadĹ&#x201A;a nieco lepiej niĹź targi w ostatnich latach. ByĹ&#x201A;o wiÄ&#x2122;cej odwiedzajÄ&#x2026;cych, zdobyliĹ&#x203A;my wiele interesujÄ&#x2026;cych kontaktĂłw â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Barbara WĂłjcicka. PodobnÄ&#x2026; opiniÄ&#x2122; prezentuje Karol WÄ&#x2122;gieĹ&#x201A;ek. â&#x20AC;&#x201C; Tegoroczna edycja targĂłw Automaticon byĹ&#x201A;a lepsza w porĂłwnaniu z zeszĹ&#x201A;orocznÄ&#x2026; pod wzglÄ&#x2122;dem liczby zwiedzajÄ&#x2026;cych. Stoisko Euchnera odwiedziĹ&#x201A;o ponad 200 przedstawicieli firm, stosujÄ&#x2026;cych systemy bezpieczeĹ&#x201E;stwa w swoich firmach â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Product

Manager ds. bezpieczeĹ&#x201E;stwa maszyn w firmie Eltron. W trakcie trwania targĂłw goĹ&#x203A;cie odwiedzajÄ&#x2026;cy stoisko Eltron â&#x20AC;&#x201C; Euchner mogli teĹź wziÄ&#x2026;Ä&#x2021; udziaĹ&#x201A; w losowaniu cennych nagrĂłd rzeczowych zwiÄ&#x2026;zanych z ofertÄ&#x2026; handlowÄ&#x2026; firmy, do ktĂłrych naleĹźaĹ&#x201A; m.in. bezprzewodowy zestaw pomiarowy FLK-A3000 FC KIT firmy FLUKE. DuĹźo zadowolenia targi przyniosĹ&#x201A;y rĂłwnieĹź debiutujÄ&#x2026;cej firmie Faulhaber Polska. â&#x20AC;&#x201C; Tegoroczna edycja Automaticon to dla naszej firmy pierwsza tego typu impreza w kraju. Faulhaber uruchomiĹ&#x201A; lokalne biuro dopiero w zeszĹ&#x201A;ym roku, stÄ&#x2026;d brak naszego stoiska w poprzednich latach. Nasze stoisko odwiedziĹ&#x201A;o wielu specjalistĂłw z róşnych dziedzin przemysĹ&#x201A;u. NawiÄ&#x2026;zaliĹ&#x203A;my m.in. pierwsze rozmowy dotyczÄ&#x2026;ce sponsorowania przez nas projektĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z robotykÄ&#x2026;, realizowanych przez uczniĂłw szkoĹ&#x201A;y Ĺ&#x203A;redniej. SpotkaliĹ&#x203A;my inĹźynierĂłw zajmujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; zarĂłwno miniaturowymi, bardzo precyzyjnymi ukĹ&#x201A;adami, np. w optoelektronice czy kosmetyce, jak rĂłwnieĹź osoby, ktĂłre potrzebujÄ&#x2026; niezawodnych, wysoce wydajnych napÄ&#x2122;dĂłw w automatyce przemysĹ&#x201A;owej. DziÄ&#x2122;ki odwiedzajÄ&#x2026;cym dowiedzieliĹ&#x203A;my siÄ&#x2122; o nowo powstaĹ&#x201A;ych firmach i projektach zwiÄ&#x2026;zanych z przemysĹ&#x201A;em kosmicznym, robotykÄ&#x2026;, a nawet protetykÄ&#x2026;. Dla nas bardzo waĹźnym kierunkiem rozwoju jest bycie jak najbliĹźej innowacyjnych firm, ktĂłre ze swoimi projektami wybiegajÄ&#x2026; daleko w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; i inwestujÄ&#x2026; w R&D, aby staÄ&#x2021; siÄ&#x2122; liderem w swojej dziedzinie. Takich firm w Polsce jest coraz wiÄ&#x2122;cej â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Krzysztof Pietrzak.

91

WYDARZENIA

4 # $ , ) #6 6 , ) 3*$ . ) )$2 , ) ) ) , 3

#

2 #, $ )

WielkÄ&#x2026; popularnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; cieszyĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź stoisko PrzemysĹ&#x201A;owego Instytutu Automatyki i PomiarĂłw PIAP. GoĹ&#x203A;ci byĹ&#x201A;o w tym roku tak wielu, Ĺźe zdarzyĹ&#x201A;o siÄ&#x2122;, iş jednego dnia musieli czekaÄ&#x2021; w kolejce, aby dokĹ&#x201A;adnie przyjrzeÄ&#x2021; siÄ&#x2122; prezentowanym rozwiÄ&#x2026;zaniom i porozmawiaÄ&#x2021; z przedstawicielami PIAP. â&#x20AC;&#x201C; Automaticon 2017 byĹ&#x201A; dla nas lepszy zarĂłwno pod wzglÄ&#x2122;dem liczby goĹ&#x203A;ci, jak i przeprowadzonych rozmĂłw. GoszczÄ&#x2026;cy na naszym stoisku sÄ&#x2026; coraz lepiej zorientowani w tym, czego oczekujÄ&#x2026; i jakie sÄ&#x2026; ich potrzeby, a jednoczeĹ&#x203A;nie majÄ&#x2026; Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, Ĺźe warunki rynkowe wymuszajÄ&#x2026; dziĹ&#x203A; wprowadzanie automatyzacji. NiektĂłrzy goĹ&#x203A;cie zapraszali nas do siebie w celu dokĹ&#x201A;adniejszego przyjrzenia siÄ&#x2122; procesom technologicznym i zaproponowania przez nas moĹźliwoĹ&#x203A;ci automatyzacji. To wszystko sprzyjaĹ&#x201A;o bardzo owocnym rozmowom. WiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rozmĂłwcĂłw zgodnie podkreĹ&#x203A;laĹ&#x201A;a, Ĺźe gĹ&#x201A;ĂłwnÄ&#x2026; przyczynÄ&#x2026; ich zainteresowaĹ&#x201E; automatyzacjÄ&#x2026; jest brak ludzi do pracy, praktycznie w caĹ&#x201A;ym kraju â&#x20AC;&#x201C; opowiada Marek Petz.

ZĹ&#x201A;ote Medale Nieodzownym elementem targĂłw Automaticon jest uroczystoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wrÄ&#x2122;czenia ZĹ&#x201A;otych Medali. W tym roku otrzymaĹ&#x201A;y je firmy: B&R Automatyka PrzemysĹ&#x201A;owa za rozproszony system sterowania Aprol; Efento T.P. SzydĹ&#x201A;owski, K. ZarÄ&#x2122;ba za bezprzewodowy rejestrator temperatury Efento; Elmark Automatyka za zasilacz impulsowy na szynÄ&#x2122; DIN HDR-15, Fanuc Polska za robota wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cego (kolaboratywnego) CR7iA/L, HARTING 92

1 $ S #3 & #

) * 2 ) G 2 )3 ) .) I ) ) $ * ), ) I

Polska za miniaturowy komputer przemysĹ&#x201A;owy MICA i Turck za moduĹ&#x201A; monitoringu warunkĂłw w szafach obiektowych IMX12-CCM.

Nie ma mocnych na imprezy branĹźowe Mimo Ĺźycia w erze nowych technologii wciÄ&#x2026;Ĺź wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obecnych na polskiej mapie automatyki przemysĹ&#x201A;owej graczy widzi duĹźy sens w uczestniczeniu w wydarzeniach tego typu. JednÄ&#x2026; z nich jest pojawiajÄ&#x2026;ca siÄ&#x2122; jako wystawca na Automaticonie juĹź od 10 lat, czyli od poczÄ&#x2026;tku istnienia, firma HARTING Polska. â&#x20AC;&#x201C; ObecnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na targach w dzisiejszych czasach jest elementem prestiĹźowym. W dobie Internetu targi nie sÄ&#x2026; juĹź jedynym miejscem, w ktĂłrym klienci szukajÄ&#x2026; produktĂłw, rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; czy dostawcĂłw, natomiast na pewno pozostaĹ&#x201A;y miejscem, gdzie moĹźna zobaczyÄ&#x2021; na wĹ&#x201A;asne oczy najnowsze rozwiÄ&#x2026;zania i produkty wprowadzane na rynek.

Na pewno moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; mankamenty tych targĂłw, jednakĹźe sÄ&#x2026; to najwiÄ&#x2122;ksze targi w naszym kraju dotyczÄ&#x2026;ce rynkĂłw automatyki, przemysĹ&#x201A;u, robotyki.

Gdzie, jak nie tu naleĹźy zaprezentowaÄ&#x2021; najnowsze osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cia firm zwiÄ&#x2026;zane z tymi rynkami? â&#x20AC;&#x201C; pyta retorycznie Marek Juchimiuk. Podobnego zdania jest Marta Opala, specjalista ds. marketingu w firmie SCHUNK. â&#x20AC;&#x201C; Targi branĹźowe to doskonaĹ&#x201A;a okazja, aby polepszyÄ&#x2021; istniejÄ&#x2026;ce relacje z klientami bÄ&#x2026;dĹş nawiÄ&#x2026;zaÄ&#x2021; nowe. To takĹźe dobre miejsce, by podziÄ&#x2122;kowaÄ&#x2021; klientom za dotychczasowÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122;. CzÄ&#x2122;sto jest to jedyny moment, kiedy moĹźna spokojnie

przedstawiÄ&#x2021; klientowi peĹ&#x201A;nÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; oraz zaprezentowaÄ&#x2021; produkty w akcji. Targi Automaticon to jedna z najwaĹźniejszych i najwiÄ&#x2122;ksza w Polsce wystawa poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cona automatyce przemysĹ&#x201A;owej, cieszy siÄ&#x2122; zatem niesĹ&#x201A;abnÄ&#x2026;cym zainteresowaniem zwiedzajÄ&#x2026;cych â&#x20AC;&#x201C; stwierdza Marta Opala. Od ponad 20 lat Automaticon pozostaje najwaĹźniejszÄ&#x2026; imprezÄ&#x2026; targowÄ&#x2026; w roku dla firmy Sabur. â&#x20AC;&#x201C; W tej chwili nie ma na polskim rynku lepszego eventu do budowania wizerunku firmy â&#x20AC;&#x201C; ocenia Barbara WĂłjcicka. ZaletÄ&#x2026; Automaticonu jest takĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; spotkania wielu reprezentantĂłw róşnych branĹź, zarĂłwno mĹ&#x201A;odych adeptĂłw, jak i doĹ&#x203A;wiadczonych projektantĂłw. â&#x20AC;&#x201C; To czyni tÄ&#x2122; imprezÄ&#x2122; wyjÄ&#x2026;tkowÄ&#x2026;. Otwarte drzwi targĂłw powodujÄ&#x2026; rĂłwnieĹź coraz wiÄ&#x2122;ksze zainteresowanie wĹ&#x203A;rĂłd studentĂłw oraz uczniĂłw szkĂłĹ&#x201A; technicznych, ktĂłrzy dla nas sÄ&#x2026; bardzo cennÄ&#x2026; grupÄ&#x2026; odbiorcĂłw. Od wielu lat prowadzimy bowiem projekt Y.E.S (Young Engineers Support), aktywnie wspierajÄ&#x2026;c na uczelniach i w szkoĹ&#x201A;ach mĹ&#x201A;odych ludzi, ktĂłrzy sÄ&#x2026; zainteresowani prowadzeniem prac badawczych i rozwojowych. WiÄ&#x2122;cej informacji na ten temat moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; na stronie www.igus.pl/yes â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Daniel Marzec.

SiĹ&#x201A;a Automaticonu sprawia, Ĺźe zdecydowana wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; firm planuje obecnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; takĹźe w kolejnych latach. â&#x20AC;&#x201C; Budowanie relacji z obecnymi oraz nowymi klientami, przedstawienie nowoĹ&#x203A;ci produktowych oraz wsparcie techniczne przy konsultowanych zagadnieniach przynosi obopĂłlne korzyĹ&#x203A;ci wynikajÄ&#x2026;ce z uczestnictwa w targach.

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

4 6 /6 2 O $ # 3 Q

-G , , )3 2 +$

$H )

*$ ) 3 #6 6 ) .) , * ), )

2: 2 # 2 # ) 2

#, $ 3 ) ) 3# # # , N )

WidzÄ&#x2026;c te zalety, firma Eltron z pewnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; bÄ&#x2122;dzie uczestniczyÄ&#x2021; w kolejnych edycjach targĂłw Automaticon â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Karol WÄ&#x2122;gieĹ&#x201A;ek. Podobne jest nastawienie firmy Faulhaber. â&#x20AC;&#x201C; Faulhaber, obecny na rynku napÄ&#x2122;dĂłw juĹź 70 lat, zawsze staraĹ&#x201A; siÄ&#x2122; wspieraÄ&#x2021; firmy swojÄ&#x2026; wiedzÄ&#x2026; i doĹ&#x203A;wiadczeniem. Wielokrotnie obserwowaliĹ&#x203A;my jak kilkuosobowe przedsiÄ&#x2122;wziÄ&#x2122;cia zamieniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w miÄ&#x2122;dzynarodowe projekty angaĹźujÄ&#x2026;ce tysiÄ&#x2026;ce ludzi. JesteĹ&#x203A;my przekonani, Ĺźe taka przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; czeka rĂłwnieĹź wiele firm w Polsce. Jednym ze sposobĂłw, aby byÄ&#x2021; na topie i Ĺ&#x203A;ledziÄ&#x2021; zmiany, jest wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie pokazanie siÄ&#x2122; na targach Automaticon. JesteĹ&#x203A;my pewni, Ĺźe pojawimy siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź jako wystawca w przyszĹ&#x201A;ych edycjach. Priorytetem dla naszej firmy jest przekazanie jak najwiÄ&#x2122;kszej liczbie zainteresowanych odbiorcĂłw informacji o innowacjach i nowoĹ&#x203A;ciach, ktĂłre co roku poszerzajÄ&#x2026; naszÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; produktĂłw i usĹ&#x201A;ug. Od kilku miesiÄ&#x2122;cy nasi klienci mogÄ&#x2026; liczyÄ&#x2021; na wsparcie specjalistĂłw bezpoĹ&#x203A;rednio z polskiego oddziaĹ&#x201A;u Faulhaber, z ktĂłrymi mogli osobiĹ&#x203A;cie porozmawiaÄ&#x2021; na targach w Warszawie â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Krzysztof Pietrzak.

NiektĂłre firmy przyjÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y zasadÄ&#x2122; pojawiania siÄ&#x2122; rzadziej niĹź raz na rok, ale nie zamierzajÄ&#x2026; rezygnowaÄ&#x2021; z tej formy aktywnoĹ&#x203A;ci. â&#x20AC;&#x201C; Od kilku lat wystawiamy siÄ&#x2122; w cyklu dwuletnim, a targi Automaticon traktujemy gĹ&#x201A;Ăłwnie jako okazjÄ&#x2122; do zaprezentowania nowoĹ&#x203A;ci. MinÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; juĹź chyba czas, kiedy na targach zdobywaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; nowych klientĂłw, teraz spotykamy siÄ&#x2122; tu raczej z naszymi obecnymi partnerami i omawiamy bieĹźÄ&#x2026;ce sprawy, a tak5/2017

4 # $ : * # $ $ # $ $ ) * 3 (Â&#x2026;=C (: 3 ) *3 3 ( : , )

H #6 6 G , #$ 2 " R

Ĺźe prezentujemy im nowe rozwiÄ&#x2026;zania techniczne â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Adam WiÄ&#x2122;ch z firmy steute. Co do tego, Ĺźe targi peĹ&#x201A;niÄ&#x2026; dziĹ&#x203A; nieco innÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; niĹź jeszcze dekadÄ&#x2122; temu, nie ma teĹź wÄ&#x2026;tpliwoĹ&#x203A;ci Piotr Glinka, prezes zarzÄ&#x2026;du Turck. â&#x20AC;&#x201C; Wydaje mi siÄ&#x2122;, Ĺźe mĹ&#x201A;odsze pokolenie automatykĂłw nie do koĹ&#x201E;ca ma poczucie, Ĺźe na targi warto wpaĹ&#x203A;Ä&#x2021;, bo wszystko jest na wyciÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cie rÄ&#x2122;ki â&#x20AC;&#x17E;w necieâ&#x20AC;?. ZanotowaliĹ&#x203A;my spadek liczby goĹ&#x203A;ci z top managmentu naszych klientĂłw. To moĹźna kĹ&#x201A;aĹ&#x203A;Ä&#x2021; na barki bardzo duĹźego obĹ&#x201A;oĹźenia projektami, jakie w tej chwili przeĹźywa branĹźa. Nie pomaga teĹź fakt, Ĺźe wielu najwiÄ&#x2122;kszych graczy w naszej branĹźy wycofaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; z uczestnictwa w targach. Raczej minÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; juĹź czas, kiedy na targach szukaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; bardzo konkretnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; do bieĹźÄ&#x2026;cych aplikacji. W miÄ&#x2122;dzyczasie producenci rozwinÄ&#x2122;li sieÄ&#x2021; doradcĂłw techniczno-handlowych, a rozwĂłj komunikacji cyfrowej spowodowaĹ&#x201A;, Ĺźe klient moĹźe szybko znaleĹşÄ&#x2021; rozwiÄ&#x2026;zanie swojego problemu bez ruszania siÄ&#x2122; z firmy.

Targi majÄ&#x2026; w tej chwili bardziej znaczenie prestiĹźowe. Chcemy pokazaÄ&#x2021; klientom, Ĺźe jesteĹ&#x203A;my, Ĺźe siÄ&#x2122; rozwijamy, pokazujÄ&#x2026;c co roku kilka nowych ciekawych propozycji produktowych. Jak dĹ&#x201A;ugo â&#x20AC;&#x17E;jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021;â&#x20AC;? zwiedzajÄ&#x2026;cych bÄ&#x2122;dzie na odpowiednim poziomie, na pewno bÄ&#x2122;dziemy â&#x20AC;&#x17E;trwaliâ&#x20AC;? na naszym stoisku. W zapewnieniu jakoĹ&#x203A;ci duĹźÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; odgrywa organizator imprezy, wiÄ&#x2122;c trzymamy kciuki za dobre pomysĹ&#x201A;y. Niestety, moĹźna odnieĹ&#x203A;Ä&#x2021; wraĹźenie, Ĺźe od strony organizacyjnej â&#x20AC;&#x201C; po tylu latach udanych edycji â&#x20AC;&#x201C; w tym roku wkradĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; juĹź mocno zasiedziaĹ&#x201A;a rutyna â&#x20AC;&#x201C; stwierdza Piotr Glinka.

WĹ&#x203A;rĂłd postulatĂłw zmian ze strony wystawcĂłw pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; sugestie róşnego typu. â&#x20AC;&#x201C; Z kaĹźdym rokiem targi Automaticon przyciÄ&#x2026;gajÄ&#x2026; coraz wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; wystawcĂłw, majÄ&#x2026; ogromny potencjaĹ&#x201A; i myĹ&#x203A;lÄ&#x2122;, Ĺźe warto byĹ&#x201A;oby zastanowiÄ&#x2021; siÄ&#x2122; nad rozszerzeniem ich tematyki â&#x20AC;&#x201C; stwierdza Daniel Marzec.

W opinii Karola WÄ&#x2122;gieĹ&#x201A;ka przydaĹ&#x201A;aby siÄ&#x2122; peĹ&#x201A;niejsza informacja o rozlokowaniu stoisk oraz o tym, co moĹźna na nich znaleĹşÄ&#x2021;. â&#x20AC;&#x201C; ByÄ&#x2021; moĹźe dobrze byĹ&#x201A;oby, gdyby warszawskie targi przyjÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y bardziej edukacyjny charakter i stanowiĹ&#x201A;y platformÄ&#x2122; wymiany doĹ&#x203A;wiadczeĹ&#x201E;, takĹźe miÄ&#x2122;dzy wystawcami â&#x20AC;&#x201C; dodaje Adam WiÄ&#x2122;ch.

NiektĂłre postulaty nie zmieniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; od lat. â&#x20AC;&#x201C; Brakuje nam systemu rejestracji odwiedzajÄ&#x2026;cych. MajÄ&#x2026;c szczegĂłĹ&#x201A;owe dane o targowych goĹ&#x203A;ciach, byĹ&#x201A;oby nam znacznie Ĺ&#x201A;atwiej oceniaÄ&#x2021; efektywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; poszczegĂłlnych edycji, a takĹźe dostosowywaÄ&#x2021; ekspozycjÄ&#x2122; do specyfiki i potrzeb okreĹ&#x203A;lonych grup odwiedzajÄ&#x2026;cych â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;la Barbara WĂłjcicka. Z kolei przedstawiciel firmy SCHUNK sugeruje skrĂłcenie czasu trwania targĂłw w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z czÄ&#x2122;stszym ich organizowaniem. â&#x20AC;&#x201C; Obecnie targi trwajÄ&#x2026; cztery dni i sÄ&#x2026; raz w roku. Lepszym rozwiÄ&#x2026;zaniem dla wystawcĂłw i potencjalnych klientĂłw byĹ&#x201A;oby wprowadzenie dwu-, trzydniowych targĂłw dwa razy w roku â&#x20AC;&#x201C; ocenia MichaĹ&#x201A; Chaja.

Kolejna edycja targĂłw Automaticon odbÄ&#x2122;dzie siÄ&#x2122; od 20 do 23 marca 2018 r.

Urszula Chojnacka / "( K!

93

WYDARZENIA

Gospodarka

w wydaniu cyfrowym Relacja z targów CeBIT 2017 Tegoroczne targi CeBIT,

*3 3 N 20â&#x20AC;&#x201C;24 marca 2017 r., zgro# ) 3 ;??? 3 6 - # *3 2. 3 N

2 3 ) , C?? , ) 2 : )* G N N C?? ???6 - 3# $ ,

# ) ) 3

3 )3 $

(

0 ) *3 V , 6 0 , )

C?=8 * )# % Â? #3Â&#x20AC;: )$2 3 $ 2N # 3 ) $*

$ ~ 3 , )

*3 #$ 2 Â? #3 2 ~

~ $

Â&#x20AC;6 " G

Â? #3

#3Â&#x20AC;: )3 , 3 Â&#x20AC;6 * 0 67 8 9 7 /% : ;

94

P

odobnie jak w latach ubiegĹ&#x201A;ych targi CeBIT 2017 takĹźe tym razem peĹ&#x201A;niĹ&#x201A;y rolÄ&#x2122; platformy handlowej.

Charakter targĂłw ulegnie znaczÄ&#x2026;cej zmianie w 2018 r. Organizatorzy postanowili zmieniÄ&#x2021; formuĹ&#x201A;Ä&#x2122;: targi majÄ&#x2026; staÄ&#x2021; siÄ&#x2122; festiwalem innowacji. Wydarzenie zostanie ponadto przeniesione z marca na czerwiec, co ma umoĹźliwiÄ&#x2021; zorganizowanie imprez plenerowych.

Targi CeBIT 2017 zdominowaĹ&#x201A;o osiem grup tematycznych: bezprzewodowa komunikacja 5G, sztuczna inteligencja, chmura, bezpieczeĹ&#x201E;stwo w cyberprzestrzeni, drony, Internet Rzeczy, start-upy i wirtualna rzeczywistoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Bezprzewodowa komunikacja 5G Niewiele czasu minÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;o od chwili, gdy pojawiĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; technologia 4G LTE, co nastÄ&#x2026;piĹ&#x201A;o w 2014 r., a juĹź jest gotowy jej nastÄ&#x2122;pca: technologia 5G. Technologia 5G otwiera nowe moĹźliwoĹ&#x203A;ci dla przemysĹ&#x201A;u, biznesu, rozrywki czy multimediĂłw. Obecnie dostÄ&#x2122;p do Internetu zapewniajÄ&#x2026;cego duĹźÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pobierania i wysyĹ&#x201A;ania danych poza duĹźymi miastami i aglomeracjami jest wyjÄ&#x2026;tkiem. Ponad 30 proc. gospodarstw domowych w Niemczech nie dysponuje poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniem, ktĂłre osiÄ&#x2026;ga prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 50 Mb/s. Ten stan ma zmieniÄ&#x2021; technologia 5G, ktĂłra umoĹźliwi podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie do sieci autonomicznych samochodĂłw, dronĂłw, urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; Internetu Rzeczy oraz urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; typu wearables, zapewniajÄ&#x2026;c przepustowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rzÄ&#x2122;du 10 000 Mb/s. Obecnie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz czas dostÄ&#x2122;pu w sieci Internet jest duĹźym ograniczeniem w rozwoju inteligentnych fabryk. Komunikacja w fabryce 4.0, gdzie maszyny sterujÄ&#x2026;

sobÄ&#x2026; nawzajem, wymaga bardzo duĹźej szybkoĹ&#x203A;ci i niezawodnoĹ&#x203A;ci.

W niedalekiej przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci znacznie zwiÄ&#x2122;kszy siÄ&#x2122; zapotrzebowanie na transmisjÄ&#x2122; danych za sprawÄ&#x2026; multimediĂłw w rozdzielczoĹ&#x203A;ci 4k, 8k i filmĂłw 360°.

PrzejĹ&#x203A;cie na technologiÄ&#x2122; 5G ma nastÄ&#x2026;piÄ&#x2021; do 2020 r. Japonia zapowiada, Ĺźe sieÄ&#x2021; 5G bÄ&#x2122;dzie dziaĹ&#x201A;aÄ&#x2021; w trakcie letnich igrzysk olimpijskich, ktĂłre odbÄ&#x2122;dÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w Tokio w 2020 r., natomiast Korea PoĹ&#x201A;udniowa planuje uruchomiÄ&#x2021; tÄ&#x2122; technologiÄ&#x2122; transmisji danych juĹź w 2018 r., podczas zimowych igrzysk olimpijskich.

W rozwĂłj technologii 5G bardzo mocno jest zaangaĹźowany niemiecki rzÄ&#x2026;d, a w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci Niemieckie Federalne Ministerstwo Transportu i Infrastruktury Cyfrowej (BMVI), ktĂłre w ramach Public Sector Parc na tegorocznych targach CeBIT na powierzchni 300 m2 przedstawiaĹ&#x201A;o eksponaty odzwierciedlajÄ&#x2026;ce niemieckie plany budowy najbardziej zaawansowanej na Ĺ&#x203A;wiecie szybkiej infrastruktury sieciowej. Ta infrastruktura ma stanowiÄ&#x2021; podwaliny spoĹ&#x201A;eczeĹ&#x201E;stwa nowej generacji, okreĹ&#x203A;lane takimi mianami jak â&#x20AC;&#x17E;spoĹ&#x201A;eczeĹ&#x201E;stwo gigabitoweâ&#x20AC;? czy â&#x20AC;&#x17E;innowacyjne spoĹ&#x201A;eczeĹ&#x201E;stwo 4.0â&#x20AC;?. JednÄ&#x2026; z nowatorskich prezentacji na stoisku BMVI byĹ&#x201A;a koncepcja pierwszej na Ĺ&#x203A;wiecie inteligentnej i w peĹ&#x201A;ni zdigitalizowanej autostrady, po ktĂłrej samochody bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; poruszaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; w sposĂłb autonomiczny.

NiezbÄ&#x2122;dnym elementem tego projektu jest szybka komunikacja sieciowa, ktĂłrÄ&#x2026; ma zapewniÄ&#x2021; nowy standard 5G.

Sztuczna inteligencja PowstajÄ&#x2026;ce obecnie aplikacje cyfrowe sÄ&#x2026; coraz bardziej zĹ&#x201A;oĹźone i coraz bardziej inteligentne. SpecjaliĹ&#x203A;ci z branĹźy AUTOMATYKA

WYDARZENIA

Fot. PIAP

IT twierdzÄ&#x2026;, Ĺźe zbliĹźa siÄ&#x2122; dzieĹ&#x201E;, w ktĂłrym maszyny stanÄ&#x2026; siÄ&#x2122; bardziej inteligentne od ludzi. W Stanach Zjednoczonych sztuczna inteligencja (ang. Artificial Intelligence, w skrĂłcie AI) jest juĹź wykorzystywana do opracowywania dokumentĂłw prawnych, a lekarze stosujÄ&#x2026; AI jako pomoc w diagnozowaniu i leczeniu.

W ciÄ&#x2026;gu najbliĹźszych 10â&#x20AC;&#x201C;30 lat roboty AI mogÄ&#x2026; zastÄ&#x2026;piÄ&#x2021; pracownikĂłw w wielu zawodach, np. mogÄ&#x2026; peĹ&#x201A;niÄ&#x2021; rolÄ&#x2122; konsultanta w banku czy recepcjonisty w hotelu. JuĹź teraz zaawansowane algorytmy sztucznej inteligencji pomagajÄ&#x2026; w podejmowaniu lepszych decyzji inwestycyjnych. Przy obecnym stanie wiedzy trudno sobie wyobraziÄ&#x2021;, aby sztuczna inteligencja mogĹ&#x201A;a zastÄ&#x2026;piÄ&#x2021; czĹ&#x201A;owieka w takich dziedzinach, jak np. architektura, projektowanie czy inĹźynieria.

Wiele spoĹ&#x201A;eczeĹ&#x201E;stw na Ĺ&#x203A;wiecie naleĹźy do grona spoĹ&#x201A;eczeĹ&#x201E;stw starzejÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122;. Roboty wyposaĹźone w sztucznÄ&#x2026; inteligencjÄ&#x2122; mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; doskonaĹ&#x201A;ymi asystentami dla ludzi starszych. Podczas tegorocznych targĂłw CeBIT bardzo ciekawÄ&#x2026; wystawÄ&#x2122; zaprezentowaĹ&#x201A;a chiĹ&#x201E;ska firma Shenzhen Tanscorp Technology Co. Ltd. Prezentowany model robota UU, ktĂłry ma wysokoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 1,28 m, moĹźe byÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;wietnym towarzyszem czĹ&#x201A;owieka.

Robot jest przystosowany do mĂłwienia, taĹ&#x201E;ca, identyfikowania obiektĂłw, unikania przeszkĂłd, poruszania siÄ&#x2122; oraz wyraĹźania emocji na twarzy. Zastosowano w nim piÄ&#x2122;Ä&#x2021; technologii: rozpoznawanie gĹ&#x201A;osu i twarzy, system tworzenia inteligentnych map, inteli-

, * 3

5/2017

$ # ) $

gentny mechanizm uczenia siÄ&#x2122;, system oceny sytuacji oraz inteligentne programowanie cyfrowe.

Chmura Podczas zwiedzania targĂłw moĹźna byĹ&#x201A;o zauwaĹźyÄ&#x2021;, Ĺźe wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wystawcĂłw oferuje moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenia ich produktĂłw z róşnymi formami rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; chmurowych. WĹ&#x203A;rĂłd rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; chmurowych moĹźna wyróşniÄ&#x2021; chmurÄ&#x2122; publicznÄ&#x2026;, prywatnÄ&#x2026; oraz hybrydowÄ&#x2026;, ktĂłra Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czy w sobie cechy dwĂłch wczeĹ&#x203A;niej wspomnianych. Coraz wiÄ&#x2122;cej aplikacji jest udostÄ&#x2122;pnianych w chmurze jako SaaS (ang. Software as a Service). Jednym z najwiÄ&#x2122;kszych dostawcĂłw aplikacji typu SaaS jest firma Salesforce, ktĂłrej ekspozycja podczas targĂłw CeBIT 2017 zajmowaĹ&#x201A;a caĹ&#x201A;Ä&#x2026; halÄ&#x2122;

nr 9. Obecnie prawie 50 proc. firm korzysta juĹź z rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; umoĹźliwiajÄ&#x2026;cych przetwarzanie danych w chmurze.

ObszarĂłw zastosowania chmury jest coraz wiÄ&#x2122;cej. Chmura to nie tylko dane, ale takĹźe rozwiÄ&#x2026;zania komunikacyjne â&#x20AC;&#x201C; takie zastosowanie chmury zaprezentowaĹ&#x201A; jeden z najwiÄ&#x2122;kszych wystawcĂłw podczas tegorocznych targĂłw, firma Huawei. Przedstawione rozwiÄ&#x2026;zanie umoĹźliwia dostarczanie przedsiÄ&#x2122;biorstwom chmurowych central PBX obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026;cych wideokonferencje, konferencje gĹ&#x201A;osowe, przesyĹ&#x201A;anie danych oraz komunikatory internetowe.

BezpieczeĹ&#x201E;stwo w cyberprzestrzeni Internet Rzeczy i postÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ca digitalizacja przyczyniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do wzrostu liczby

0$ ~ $ ##$

95

WYDARZENIA potencjalnych zagroĹźeĹ&#x201E; wynikajÄ&#x2026;cych z dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; hakerĂłw. BezpieczeĹ&#x201E;stwo w cyberprzestrzeni byĹ&#x201A;o m.in. jednym z gĹ&#x201A;Ăłwnych tematĂłw ostatniej kampanii prezydenckiej w USA â&#x20AC;&#x201C; wĹ&#x201A;adze obawiaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122;, Ĺźe hakerzy mogÄ&#x2026; atakowaÄ&#x2021; serwery i wpĹ&#x201A;ywaÄ&#x2021; na wyniki gĹ&#x201A;osowania. Podczas targĂłw CeBIT w hali nr 6 wielu wystawcĂłw prezentowaĹ&#x201A;o rozwiÄ&#x2026;zania z dziedziny bezpieczeĹ&#x201E;stwa w cyberprzestrzeni. AmerykaĹ&#x201E;ska firma SonicWall szczegĂłlnÄ&#x2026; uwagÄ&#x2122; poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;ciĹ&#x201A;a zagadnieniu bezpieczeĹ&#x201E;stwa Internetu Rzeczy. Internet Rzeczy wedĹ&#x201A;ug SonicWall moĹźe byÄ&#x2021; nowym ĹşrĂłdĹ&#x201A;em atakĂłw DDoS (ang. Distributed Denial of Service, rozproszona odmowa usĹ&#x201A;ugi). Do zabezpieczania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; mobilnych oraz urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; IoT firma SonicWall zaprezentowaĹ&#x201A;a produkty z linii Access Security. SieÄ&#x2021; antywirusowa SonicWall Grid wykryĹ&#x201A;a wzrost liczby atakĂłw typu ransomware (zmuszanie do zapĹ&#x201A;aty okupu za dostÄ&#x2122;p do danych) z 3,8 mln w 2015 r. do 638 mln w 2016 r. Prezentowane rozwiÄ&#x2026;zania firmy SonicWall umoĹźliwiajÄ&#x2026; walkÄ&#x2122; z zagroĹźeniami typu Zero-Day. Zaprezentowanym na targach rozwiÄ&#x2026;zaniem do walki z zagroĹźeniami typu Zero-Day jest usĹ&#x201A;uga SonicWall Capture ATP, ktĂłrej dziaĹ&#x201A;anie polega na wykorzystaniu wielu silnikĂłw do analizy zagroĹźeĹ&#x201E; z funkcjÄ&#x2026; blokowania do czasu werdyktu, co zwiÄ&#x2122;ksza skutecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; blokowania nieznanego zĹ&#x201A;oĹ&#x203A;liwego oprogramowania. UsĹ&#x201A;uga SonicWall Capture ATP jest dostÄ&#x2122;pna w zaporach SonicWall oraz w produkcie przeznaczonym do serwerĂłw pocztowych â&#x20AC;&#x201C; Email Security 9.0. W wielu przypad-

& - &

96

kach klasyczne systemy antywirusowe rozpoznajÄ&#x2026; zagroĹźenia z opóźnieniem, czÄ&#x2122;sto nawet po jednym dniu.

Drony W tym roku na targach CeBIT po raz drugi w specjalnie do tego przeznaczonej hali wystawcy prezentowali drony. Jeszcze kilka lat temu drony lub bezzaĹ&#x201A;ogowe statki powietrzne byĹ&#x201A;y stosowane wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie do celĂłw wojskowych. Dzisiaj te latajÄ&#x2026;ce maszyny sÄ&#x2026; zjawiskiem masowym. JuĹź od pewnego czasu sprzedawcy, firmy logistyczne interesujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; dronami â&#x20AC;&#x201C; projekty pilotaĹźowe w tym zakresie prowadzÄ&#x2026; tacy giganci jak: Amazon, Alibaba, Google, Facebook, UPS oraz DHL. Nowym obszarem zastosowania dronĂłw jest â&#x20AC;&#x17E;rolnictwo precyzyjneâ&#x20AC;?.

Drony latajÄ&#x2026; samodzielnie po polach w celu wygenerowania dokĹ&#x201A;adnych map upraw. Czujniki, w ktĂłre wyposaĹźane sÄ&#x2026; drony, pozwalajÄ&#x2026; rolnikom na okreĹ&#x203A;lenie dojrzaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci plonĂłw, co z kolei umoĹźliwia wyznaczenie daty zbiorĂłw. W austriackich winnicach stosuje siÄ&#x2122; latajÄ&#x2026;ce strachy na wrĂłble, ktĂłre sÄ&#x2026; znacznie skuteczniejsze od innych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;. Jednym z najciekawszych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; zaprezentowanych na targach byĹ&#x201A; dron PD6B-AW-ARM japoĹ&#x201E;skiej firmy Prodrone. Dron ten zostaĹ&#x201A; wyposaĹźony w ramiona zdolne udĹşwignÄ&#x2026;Ä&#x2021; przedmiot o masie do 10 kg. Dron PD6B-AW-ARM umoĹźliwia realizacjÄ&#x2122; zupeĹ&#x201A;nie nowego zakresu zadaĹ&#x201E;, np. podnoszenie niebezpiecznych materiaĹ&#x201A;Ăłw czy udziaĹ&#x201A; w akcjach ratowniczych, gdzie dron moĹźe dostarczyÄ&#x2021; bojÄ&#x2122; osobie przebywajÄ&#x2026;cej w wodzie.

Internet Rzeczy Podobnie jak w ubiegĹ&#x201A;ym roku jednym z wiodÄ&#x2026;cych tematĂłw targĂłw byĹ&#x201A; IoT, czyli Internet Rzeczy. W trakcie CeBIT 2017 odbyĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; spotkanie producentĂłw i popularyzatorĂłw tej tematyki w ramach IoT Summit@CeBIT. Szeroki byĹ&#x201A; takĹźe przekrĂłj zaprezentowanych przez wystawcĂłw rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;.

Najpopularniejszym przykĹ&#x201A;adem IoT w şyciu codziennym sÄ&#x2026; rozwiÄ&#x2026;zania dla inteligentnych domĂłw. CiekawÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; z tej kategorii przedstawiĹ&#x201A;a firma QNAP. Zaprezentowano rozwiÄ&#x2026;zania inteligentnego monitoringu oraz skĹ&#x201A;adowania danych, ktĂłre za pomocÄ&#x2026; QIoT Suite Lite â&#x20AC;&#x201C; prywatnej, chmurowej platformy IoT â&#x20AC;&#x201C; moĹźna zintegrowaÄ&#x2021; z moduĹ&#x201A;ami Internetu Rzeczy, takimi jak wszelkiego rodzaju czujniki. UmoĹźliwia to uĹźytkownikowi np. definiowanie parametrĂłw zapisu materiaĹ&#x201A;Ăłw w oparciu o wskazywane przez niego kryteria (np. wystÄ&#x2026;pienie okreĹ&#x203A;lonego zdarzenia i odpowiadajÄ&#x2026;cy mu sygnaĹ&#x201A; z czujnika). Oprogramowanie QNAP pozwala na generowanie zdefiniowanych przez uĹźytkownika powiadomieĹ&#x201E;, ktĂłre sÄ&#x2026; tworzone na podstawie zapisanego obrazu i sygnaĹ&#x201A;Ăłw z sensorĂłw i wysyĹ&#x201A;ane do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych z QIoT Suite Lite. W praktyce oznacza to, Ĺźe gdy system wykryje w domu poĹźar (np. dziÄ&#x2122;ki danym z czujnika dymu/temperatury), moĹźe wysĹ&#x201A;aÄ&#x2021; do QIoT Suite Lite stosowny alert, ktĂłry spowoduje np. uaktywnienie syreny oraz alarmu poĹźarowego.

QNAP przedstawiĹ&#x201A; takĹźe rozwiÄ&#x2026;zania wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce z produktami firmy Fibaro, jednego z najwiÄ&#x2122;kszych pro-

~ B - '(

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

& S #3 0$

Jednak spotykany brak zabezpieczeĹ&#x201E;, otwarte standardy wymiany danych czy brak kompatybilnoĹ&#x203A;ci i centralnego zarzÄ&#x2026;dzania stwarzajÄ&#x2026; realne zagroĹźenie atakiem. Firmy wykorzystujÄ&#x2026;ce IoT do realizacji krytycznych procesĂłw biznesowych lub przemysĹ&#x201A;owych muszÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; przekonanie o pewnoĹ&#x203A;ci danych przetwarzanych przez te systemy. Dla wspomnianych zastosowaĹ&#x201E; IoT Instytut Fraunhofera AISEC opracowaĹ&#x201A; Trusted IoT Connector. UrzÄ&#x2026;dzenie to gwarantuje, Ĺźe procesy wraĹźliwe bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; wykorzystywaÄ&#x2021; dane tylko z zaufanych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. Dodatkowo aplikacje komputerowe wstÄ&#x2122;pnie przetwarzajÄ&#x2026; otrzymane dane bezpoĹ&#x203A;rednio w Connectorze, gdzie docierajÄ&#x2026; one jako kontenery danych. To gwarantuje ich poprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na zmanipulowanie. Kontrola przepĹ&#x201A;ywu danych miÄ&#x2122;dzy aplikacjami w Trusted IoT Connectorze jest gwarancjÄ&#x2026;, Ĺźe dane sÄ&#x2026; uĹźywane zgodnie z ich przeznaczeniem, a procesy sÄ&#x2026; realizowane poprawnie.

Instytut UkĹ&#x201A;adĂłw Scalonych Fraunhofer IIS zaprezentowaĹ&#x201A; ukĹ&#x201A;ad ELECSA. Czujnik ten sĹ&#x201A;uĹźy do okreĹ&#x203A;lenia poziomu zmÄ&#x2122;czenia fizycznego organizmu, bazujÄ&#x2026;c na poziomie amoniaku w pocie â&#x20AC;&#x201C; inaczej niĹź tradycyjne sensory, monitorujÄ&#x2026;ce poziom zakwaszenia krwi kwasem mlekowym. ELECSA potrafi w czasie rzeczywistym mierzyÄ&#x2021; takĹźe poziom jonĂłw i elektrolitĂłw w pocie, moczu, Ĺ&#x203A;linie czy krwi. W celu transmisji danych ukĹ&#x201A;ad zostaĹ&#x201A; zintegrowany z moduĹ&#x201A;em Bluetooth, ktĂłry umoĹźliwia transmisjÄ&#x2122; monitorowanych danych, np. do smartfona i dalej przez sieÄ&#x2021; Internet. UkĹ&#x201A;ad moĹźe znaleĹşÄ&#x2021; zastosowanie w rozwiÄ&#x2026;zaniach typu inteligentne ubrania (ang. wearables) i sĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; do monitorowania podstawowych parametrĂłw pracy ludzkiego organizmu.

Jednym z przedstawicieli kraju partnerskiego tegorocznej edycji targĂłw byĹ&#x201A;a japoĹ&#x201E;ska firma Fanuc. CzoĹ&#x201A;owy producent robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych

4 6

:

6 $ 6 #< <

ducentĂłw systemĂłw automatyki dla inteligentnych domĂłw.

IoT na CeBIT 2017 to nie tylko rozwiÄ&#x2026;zania dla uĹźytkownikĂłw domowych â&#x20AC;&#x201C; to takĹźe znacznie wiÄ&#x2122;ksze systemy.

Gigant rynku telekomunikacyjnego, firma Huawei, takĹźe zaprezentowaĹ&#x201A; rozwiÄ&#x2026;zania z dziedziny IoT. ChiĹ&#x201E;ski producent przedstawiĹ&#x201A; rozwiÄ&#x2026;zania dla inteligentnych miast (ang. Smart City).

W wydaniu Huawei Internet Rzeczy sĹ&#x201A;uĹźy lepszemu zarzÄ&#x2026;dzaniu systemami i procesami zachodzÄ&#x2026;cymi w miastach.

Producent przedstawiĹ&#x201A; aplikacje wspomagajÄ&#x2026;ce monitorowanie jakoĹ&#x203A;ci wody w wodociÄ&#x2026;gach, inteligentne zarzÄ&#x2026;dzanie gospodarkÄ&#x2026; odpadami czy sterowanie oĹ&#x203A;wietleniem ulic. OgĹ&#x201A;oszono takĹźe wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; z firmÄ&#x2026; Honeywell, czoĹ&#x201A;owym producentem automatyki dla budynkĂłw. Kolaboracja tych dwĂłch firm umoĹźliwi opracowanie rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, ktĂłre spowodujÄ&#x2026;, Ĺźe domy i budynki komercyjne stanÄ&#x2026; siÄ&#x2122; inteligentnymi, technologicznymi hubami. PrzykĹ&#x201A;adem takiego rozwiÄ&#x2026;zania jest zaprezentowane przez Huawei IoT Gateway, urzÄ&#x2026;dzenie zbierajÄ&#x2026;ce i analizujÄ&#x2026;ce dane w celu poprawy wydajnoĹ&#x203A;ci zarzÄ&#x2026;dzania nieruchomoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, dziÄ&#x2122;ki czemu stanie siÄ&#x2122; ona taĹ&#x201E;sza w utrzymaniu, efektywniejsza energetycznie oraz bezpieczniejsza. RozwĂłj technologii inteligentnych domĂłw to gĹ&#x201A;Ăłwny powĂłd rosnÄ&#x2026;cej popularnoĹ&#x203A;ci IoT i tacy giganci jak Huawei, do tej pory niekojarzeni z tÄ&#x2026; tematykÄ&#x2026;, takĹźe chcÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; swĂłj udziaĹ&#x201A; w tym rynku.

UrzÄ&#x2026;dzenia Internetu Rzeczy stanowiÄ&#x2026; takĹźe, oprĂłcz rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dla uĹźytkownika koĹ&#x201E;cowego, podstawÄ&#x2122; zĹ&#x201A;oĹźonych aplikacji i procesĂłw biznesowych.

, 3 , ) ) 4 $ &5

5/2017

& S #3 4 1/ ) , ) 3 3 # 4 5R

97

WYDARZENIA i komponentĂłw automatyki przemysĹ&#x201A;owej takĹźe wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyĹ&#x201A; siÄ&#x2122; w trend Internetu Rzeczy i zaprezentowaĹ&#x201A; system FIELD â&#x20AC;&#x201C; Fanuc Inteligent Edge Link and Drive. System, opracowany w kooperacji z takimi partnerami, jak Rockwell Automation, Cisco czy dostawcÄ&#x2026; rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; z zakresu sztucznej inteligencji, firmÄ&#x2026; Preffered Networks, to platforma do automatyzacji przemysĹ&#x201A;u. BazujÄ&#x2026;c na algorytmach gĹ&#x201A;Ä&#x2122;bokiego uczenia (ang. deep learning), wykorzystuje sztucznÄ&#x2026; inteligencjÄ&#x2122; oraz dostÄ&#x2122;p do Internetu w celu optymalizacji procesĂłw automatyki przemysĹ&#x201A;owej. Roboty korzystajÄ&#x2026;ce z tego rozwiÄ&#x2026;zania bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; zdolne do gromadzenia i wymiany danych, ktĂłre przeĹ&#x201A;oĹźÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na lepszÄ&#x2026; ich wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122;. Kooperacja robotĂłw przyniesie korzyĹ&#x203A;ci w postaci wydajniejszej pracy, redukcji kosztĂłw i wiÄ&#x2122;kszego bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

, ~

3 , )3

WizytujÄ&#x2026;cy halÄ&#x2122; nr 11 na targach CeBIT 2017 byli otoczeni przez ponad 300 start-upĂłw z 40 róşnych krajĂłw, prezentujÄ&#x2026;cych najnowsze modele biznesowe i pomysĹ&#x201A;y na szczegĂłlnym forum SCALE11. To miejsce umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce znalezienie nowych klientĂłw, negocjowanie z inwestorami i zaprezentowanie nowatorskich pomysĹ&#x201A;Ăłw i koncepcji.

OdwiedzajÄ&#x2026;cy SCALE11 sÄ&#x2026; Ĺ&#x203A;wiadkami przeksztaĹ&#x201A;ceĹ&#x201E; maĹ&#x201A;ych pomysĹ&#x201A;Ăłw w niekiedy bardzo duĹźe projekty.

Sprzyja temu prezentacja w ramach

â&#x20AC;&#x17E;targĂłw w targachâ&#x20AC;?, czyli w ramach SCALE11 na CeBIT â&#x20AC;&#x201C; to dziĹ&#x203A; wiodÄ&#x2026;ca w Europie platforma start-upĂłw.

Jednym z najciekawszych projektĂłw start-up zaprezentowanych podczas targĂłw byĹ&#x201A; inteligentny przycisk â&#x20AC;&#x201C; start-up niemieckiej firmy tapdo technologies GmbH, ktĂłry moĹźe zrewolucjonizowaÄ&#x2021; sposĂłb sterowania funkcjami urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; specyficznych dla IoT. Do tej pory czujniki linii papilarnych byĹ&#x201A;y stosowane do uwierzytelniania.

Firma tapdo dostrzegĹ&#x201A;a, Ĺźe potencjaĹ&#x201A; czujnika linii papilarnych jest wiÄ&#x2122;kszy.

Zastosowany w przycisku czujnik linii papilarnych umoĹźliwia przypisanie dziesiÄ&#x2026;tek funkcji do jednego przycisku. Wykorzystywany jest przy tym obszar poszczegĂłlnych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci palca.

KaĹźdy palec podzielony jest na trzy czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci. PrzykĹ&#x201A;adowo koĹ&#x201E;cĂłwka maĹ&#x201A;ego palca moĹźe posĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; do uruchamiania odtwarzacza multimedialnego, Ĺ&#x203A;rodkowa czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; palca do regulacji gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;noĹ&#x203A;ci, a kciuk do wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a w inteligentnym domu. Przycisk moĹźe byÄ&#x2021;

T'

0 $

Start-upy â&#x20AC;&#x201C; SCALE11

98

Footbot

noszony na pasku na nadgarstek lub przymocowany do odzieĹźy. Opracowane urzÄ&#x2026;dzenie komunikuje siÄ&#x2122; za poĹ&#x203A;rednictwem technologii Bluetooth.

Innym bardzo ciekawym produktem zaprezentowanym na forum SCALE11 jest urzÄ&#x2026;dzenie do monitorowania jakoĹ&#x203A;ci powietrza o nazwie Foobot. Producentem tego urzÄ&#x2026;dzenia jest firma Airboxlab. JakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; powietrza ma bardzo istotny wpĹ&#x201A;yw na zdrowie i samopoczucie czĹ&#x201A;owieka. W trakcie ostatniej zimy moĹźna byĹ&#x201A;o wielokrotnie usĹ&#x201A;yszeÄ&#x2021; o bardzo duĹźym zanieczyszczeniu powietrza, tzw. smogu. UrzÄ&#x2026;dzenie firmy Airboxlab umoĹźliwia kaĹźdemu monitorowanie powietrza w domu.

Foobot pozwala na monitorowanie takich parametrĂłw, jak pyĹ&#x201A; (zawieszone w powietrzu czÄ&#x2026;steczki o rozmiarze wiÄ&#x2122;kszym lub rĂłwnym 2,5 m), lotne zwiÄ&#x2026;zki organiczne (substancje chemiczne pochodzÄ&#x2026;ce z aerozoli, farb, lakierĂłw), dwutlenek wÄ&#x2122;gla, temperatura czy wilgotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Do odczytywania wynikĂłw pomiarĂłw sĹ&#x201A;uĹźy instalowana na smartfonie aplikacja. Smartfon z urzÄ&#x2026;dzeniem Footbot komunikuje siÄ&#x2122; przez sieÄ&#x2021; Wi-Fi. UrzÄ&#x2026;dzenie moĹźe informowaÄ&#x2021; o stanie powietrza za pomocÄ&#x2026; diod LED. Gdy diody Ĺ&#x203A;wiecÄ&#x2026; kolorem niebieskim, powietrze jest dobre, natomiast pomaraĹ&#x201E;czowy kolor sygnalizuje zĹ&#x201A;y stan powietrza.

Wirtualna rzeczywistoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Analitycy biznesowi widzÄ&#x2026; ogromny potencjaĹ&#x201A; w wirtualnej rzeczywistoĹ&#x203A;ci

AUTOMATYKA

4 6

: , << , 6 : , << * 6

WYDARZENIA (ang. Virtual Reality, VR) oraz rzeczywistoĹ&#x203A;ci rozszerzonej (ang. Augmented Reality, AR). Oczekuje siÄ&#x2122;, Ĺźe w ciÄ&#x2026;gu niespeĹ&#x201A;na 10 lat globalny rynek VR i AR zacznie rywalizowaÄ&#x2021; z rynkiem komputerĂłw PC, tym bardziej, Ĺźe powstaje coraz wiÄ&#x2122;cej firm zajmujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; rozwojem technologii VR i AR. Wiele osĂłb uĹźywa okreĹ&#x203A;lenia wirtualna rzeczywistoĹ&#x203A;Ä&#x2021; nawet w odniesieniu do rozszerzonej rzeczywistoĹ&#x203A;ci, jednak obie technologie sÄ&#x2026; w istocie róşne. VR obejmuje symulacje komputerowe oraz filmy 360°, natomiast AR nanosi sztuczne elementy na rzeczywiste otoczenie â&#x20AC;&#x201C; rzeczywistoĹ&#x203A;Ä&#x2021; staje siÄ&#x2122; interaktywnym Ĺ&#x203A;rodowiskiem. JednÄ&#x2026; z najbardziej rozpowszechnionych w ostatnim czasie jest gra w Pokemony, w ktĂłrej gracze Ĺ&#x201A;apiÄ&#x2026; wirtualne potwory w Ĺ&#x203A;wiecie rzeczywistym. W technologiÄ&#x2122; AR i VR zaangaĹźowaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; najwiÄ&#x2122;ksze firmy z branĹźy IT: eBay, Facebook, Google, Sony, Microsoft. Wiele platform udostÄ&#x2122;pniania treĹ&#x203A;ci, firm zajmujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; mediami oraz sieci spoĹ&#x201A;ecznoĹ&#x203A;cio-

wych zaczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;o inwestowaÄ&#x2021; coraz wiÄ&#x2122;cej w filmy 360°. Na poczÄ&#x2026;tku grudnia 2016 r. kanaĹ&#x201A; YouTube rozpoczÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; oferowanie strumieniowania filmĂłw 360° na şywo. Z kolei Facebook uruchomiĹ&#x201A; aplikacjÄ&#x2122; 360 na platformie Oculus, ktĂłra umoĹźliwia dostÄ&#x2122;p do materiaĹ&#x201A;Ăłw 360° w sieci spoĹ&#x201A;ecznoĹ&#x203A;ciowej. UĹźytkownicy tego serwisu spoĹ&#x201A;ecznoĹ&#x203A;ciowego opublikowali juĹź ponad milion filmĂłw i 25 mln zdjÄ&#x2122;Ä&#x2021; w technologii 360°.

RozwiÄ&#x2026;zania z dziedziny VR i AR byĹ&#x201A;y prezentowane podczas tegorocznych targĂłw CeBIT w hali nr 17. Technologie VR i AR budziĹ&#x201A;y spore zainteresowanie podczas targĂłw. Jednym z przykuwajÄ&#x2026;cych uwagÄ&#x2122; rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; byĹ&#x201A; projekt Icaros VR â&#x20AC;&#x201C; symulator lotu. CzĹ&#x201A;owiek w tym urzÄ&#x2026;dzeniu oglÄ&#x2026;da prezentowane obrazy z lotu ptaka. TwĂłrcy wyceniajÄ&#x2026; obecnie wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; swojego urzÄ&#x2026;dzenia na 8 tys. euro.

TechnologiÄ&#x2122; VR moĹźna stosowaÄ&#x2021; w biznesie juĹź teraz. PrzykĹ&#x201A;adem jest platforma Holocloud zaprezentowana przez firmÄ&#x2122; Innoactive. Platforma

ta wykorzystuje rozwiÄ&#x2026;zania firmy HTC â&#x20AC;&#x201C; Vive. Holocloud umoĹźliwia wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; ludzi w wirtualnej rzeczywistoĹ&#x203A;ci, co przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czasu i redukcjÄ&#x2122; kosztĂłw podróşy. Podczas wirtualnych spotkaĹ&#x201E; pracownicy mogÄ&#x2026; korzystaÄ&#x2021; z wirtualnych narzÄ&#x2122;dzi do obrazowania rezultatĂłw swojej pracy w trzech wymiarach. TwĂłrcy widzÄ&#x2026; takĹźe zastosowanie swojego rozwiÄ&#x2026;zania w nowoczesnych fabrykach â&#x20AC;&#x201C; do szkolenia pracownikĂłw. DziÄ&#x2122;ki platformie moĹźna przeszkoliÄ&#x2021; pracownikĂłw z obsĹ&#x201A;ugi urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; na linii produkcyjnej, ograniczajÄ&#x2026;c koszty oraz ryzyko zwiÄ&#x2026;zane ze szkoleniem nowych pracownikĂłw na dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cych liniach produkcyjnych. W wirtualnym Ĺ&#x203A;rodowisku pracownik moĹźe przeÄ&#x2021;wiczyÄ&#x2021; roĹźne scenariusze, nawet te na wypadek awarii. * 0 67 8 9 7 /% : ;

) #3 3 3 $ $ # 3

#

R E K L A M A

Autorski projekt i realizacja

www.movida.com.pl

FACILITY MANAGEMENT

! " # $ % $" & %"& "# ' &( ) ' * + * / ! 3 )4"5&(#( &"5 #9 :4% ;"5< Alma Alpinex S.A. Autolive Poland Sp. z o.o.

FBSerwis S.A.

Gedia Poland Sp. z o.o.

Impel S.A. Impel Tech Solutions Sp. z o.o. S.k Linde Gaz Polska Sp. z o.o.

Mondelez Polska Production Sp. z o.o.

SPIE Polska Sp. z o.o.

PARTNERZY: 5/2017

6-7-8 czerwca 2017 r., Warszawa

WYSTAWCA:

99

R E K L A M A

BIBLIOTEKA POMIARY. CZUJNIKI I METODY POMIAROWE WYBRANYCH WIELKOĹ&#x161;CI FIZYCZNYCH I SKĹ ADU CHEMICZNEGO Janusz Piotrowski (red. naukowa) Wydawnictwo Naukowe PWN 9 = >?@_7 9 qq7 #;[8 \]= Q?Q 8 7 = ! [

Pomiary sÄ&#x2026; obszernÄ&#x2026; dziedzinÄ&#x2026; wiedzy wykorzystywanÄ&#x2026; w codziennej pracy. Od ich dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ci i wiarygodnoĹ&#x203A;ci zaleĹźy jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; materiaĹ&#x201A;Ăłw i produkowanych z nich wyrobĂłw oraz organizacja procesĂłw produkcyjnych. RozwĂłj elektroniki, informatyki i telekomunikacji umoĹźliwia ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e doskonalenie technik pomiarowych oraz aparatury, ktĂłra jest juĹź prawie niezawodna, Ĺ&#x201A;atwa w obsĹ&#x201A;udze, a co najwaĹźniejsze bardzo dokĹ&#x201A;adna rĂłwnieĹź w ekstremalnych warunkach.

RĂłwnie waĹźna jak moĹźliwoĹ&#x203A;ci techniczne jest wiedza na temat technik pomiarowych róşnych wielkoĹ&#x203A;ci fizycznych. W ksiÄ&#x2026;Ĺźce omĂłwiono metody pomiarĂłw: temperatury, ciĹ&#x203A;nienia, poziomu przepĹ&#x201A;ywu, drgaĹ&#x201E;, wstrzÄ&#x2026;sĂłw, haĹ&#x201A;asu, skĹ&#x201A;adu chemicznego oraz wilgotnoĹ&#x203A;ci; podstawowe bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy pomiarĂłw i sposoby ich wyznaczania; niedokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ci wynikĂłw pomiarĂłw i sposoby ich oceny; ukĹ&#x201A;ady przetwarzania i przesyĹ&#x201A;ania sygnaĹ&#x201A;Ăłw pomiarowych; wspĂłĹ&#x201A;czesnÄ&#x2026; aparaturÄ&#x2122; pomiarowÄ&#x2026; i jej wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci; czynnoĹ&#x203A;ci metrologiczne i obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;ce przepisy prawne.

ODNAWIALNE ĹšRĂ&#x201C;DĹ A ENERGII W POLSCE WYBRANE WYZWANIA W OBSZARZE TECHNOLOGII I FINANSĂ&#x201C;W

MONOGRAFIE

STUDIA

Wybrane wyzwania w obszarze technologii i finansĂłw Praca zbiorowa, redaktorzy:

Warszawa 2016

8 9 ]7 x

{ % | }$9 09 $ q

9 = >?@Q7 #;[8 \]= @?~ 8 7 = ! [

GĹ&#x201A;Ăłwnymi ĹşrĂłdĹ&#x201A;ami energii umoĹźliwiajÄ&#x2026;cymi rozwĂłj cywilizacji sÄ&#x2026; paliwa kopalne, m.in. ropa naftowa, wÄ&#x2122;giel kamienny i brunatny, gaz ziemny. W wyniku spalania powstajÄ&#x2026; substancje uwalniane do atmosfery â&#x20AC;&#x201C; gĹ&#x201A;Ăłwnie dwutlenek wÄ&#x2122;gla, ale takĹźe tlenki siarki, azotu, pyĹ&#x201A;y i inne toksyczne zwiÄ&#x2026;zki. Ich zawartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w atmosferze roĹ&#x203A;nie, a niebezpieczeĹ&#x201E;stwo efektu cieplarnianego jest caĹ&#x201A;kowicie realne. JednoczeĹ&#x203A;nie ograniczone zasoby paliw kopalnych nakazujÄ&#x2026; poszanowanie energii i zwiÄ&#x2122;kszenie wykorzystania odnawialnych ĹşrĂłdeĹ&#x201A; energii. KsiÄ&#x2026;Ĺźka moĹźe wspieraÄ&#x2021; dziaĹ&#x201A;ania administracji samorzÄ&#x2026;dowej i organizacji zajmujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; ochronÄ&#x2026; Ĺ&#x203A;rodowiska, popularyzowaÄ&#x2021; stosowanie odnawialnych ĹşrĂłdeĹ&#x201A; energii i dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; ukierunkowanych na poprawÄ&#x2122; efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej. Autorzy zadbali, aby byĹ&#x201A;a zredagowana w sposĂłb pozwalajÄ&#x2026;cy na zrozumienie prezentowanych zagadnieĹ&#x201E; nawet przez osoby majÄ&#x2026;ce tylko ogĂłlnÄ&#x2026; orientacjÄ&#x2122; na temat energii odnawialnej, prawa, ekonomii i techniki.

STEROWANE I MECHATRONICZNE NARZÄ&#x2DC;DZIA SKRAWAJÄ&#x201E;CE Piotr Cichosz, Mikolaj Kuzinovski Wydawnictwo Naukowe PWN 9 = >?@Q7 #;[8 \]= @^_ 8 7 = 8

W technologiach ksztaĹ&#x201A;towania elementĂłw maszyn wiodÄ&#x2026;cÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; odgrywa obrĂłbka skrawaniem.

Jednym z waĹźniejszych elementĂłw procesu skrawania sÄ&#x2026; narzÄ&#x2122;dzia. W produkcji wielkoseryjnej oraz w elastycznym wytwarzaniu, zwĹ&#x201A;aszcza podczas ksztaĹ&#x201A;towania zĹ&#x201A;oĹźonych elementĂłw z duĹźÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, coraz wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; odgrywajÄ&#x2026; narzÄ&#x2122;dzia sterowane i mechatroniczne. WĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie im poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cona jest ta ksiÄ&#x2026;Ĺźka. OmĂłwiono w niej przykĹ&#x201A;ady pracy i zastosowaĹ&#x201E; róşnych rodzajĂłw narzÄ&#x2122;dzi sterowanych i mechatronicznych; aspekty dotyczÄ&#x2026;ce drgaĹ&#x201E; i wywaĹźania dynamicznego narzÄ&#x2122;dzi; narzÄ&#x2122;dzia do zastosowaĹ&#x201E; w nanotechnologii, do tĹ&#x201A;umienia drgaĹ&#x201E; i korekcji odksztaĹ&#x201A;ceĹ&#x201E; sprÄ&#x2122;Ĺźystych, a takĹźe do nadzorowania procesĂłw skrawania i identyfikacji narzÄ&#x2122;dzi; przedstawiono tok postÄ&#x2122;powania podczas tworzenia wnioskĂłw inwestycyjnych do zakupu i wdraĹźania narzÄ&#x2122;dzi mechatronicznych, a takĹźe podstawowe instrumenty finansowe stosowane przy ocenie efektywnoĹ&#x203A;ci ekonomicznej wdraĹźania technologii zwiÄ&#x2026;zanych z tÄ&#x2026; grupÄ&#x2026; narzÄ&#x2122;dzi. ", ~ H6 ( ) ! )3I 5/2017

101

WSPÓŁPRACA AUTOMATYKAONLINE TEL. 504 126 618, WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL ............................................................................................ 66 ASKOM SP. Z O.O. TEL. 32 30 18 100, WWW.ASKOM.COM.PL ........................................................................................................ II OKŁ.

ASTOR SP. Z O.O. TEL. 12 428 63 00, WWW.ASTOR.COM.PL ....................................................................................................... 38–39 AUTOMATYKA-POMIARY-STEROWANIE SA TEL. 85 748 34 00, 85 748 34 03, WWW.APS.PL .................................................................................................... 17

AXON MEDIA GROUP TEL. 533 344 700, WWW.AXONMEDIA.PL .............................................................................................................. 100

BECKHOFF AUTOMATION SP. Z O.O. TEL. 22 750 47 00, WWW.BECKHOFF.PL ..................................................................................................................... 71 B&R AUTOMATYKA PRZEMYSŁOWA SP. Z O.O. TEL. 61 846 05 00, WWW.BR-AUTOMATION.COM ................................................................................... 86–88

DANFOSS POLAND SP. Z O.O. TEL. 22 755 06 68, WWW.DANFOSS.PL/NAPEDY ...................................................................... I OKŁ., 60–63 PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.ELDAR.BIZ ........................................................................................................................ 9, 10 ELTRON TEL. 71 343 97 55, WWW.ELTRON.PL ............................................................................................................................. 13 ELESA+GANTER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 737 70 47, WWW.ELESA-GANTER.PL ....................................................................................................... 85

ELMARK AUTOMATYKA SP. Z O.O. TEL. 22 541 84 65, WWW.ELMARK.COM.PL .........................................................................................................17, 81

FESTO SP. Z O.O. TEL. 22 711 42 71, WWW.FESTO.PL ...................................................................................................... 40–41, IV OKŁ.

GUENTHER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 71 352 70 70, WWW.GUENTHER.COM.PL ................................................................................................ 15, 44

IZBA GOSPODARCZA WODOCIĄGI POLSKIE TEL. 52 376 89 25, WWW.TARGI-WOD-KAN.PL/PL ........................................................................................... 73

LIMATHERM SENSOR SP. Z O.O. TEL. 18 337 99 00, WWW.LIMATHERMSENSOR.PL .............................................................................................. 70

MOVIDA TEL. 22 626 02 62, HTTP://MOVIDA.COM.PL ........................................................................................................ 101 PARKER HANNIFIN SALES POLAND SP. Z O.O. TEL. 22 573 24 00, WWW.PARKER.COM, WWW.PARKER.PL .......................................................................... 89

102

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA

MIĘDZYNARODOWE TARGI POZNAŃSKIE SP. Z O.O. TEL. 22 529 39 00/50, WWW.MTP.PL ..................................................................................................................... 100

PHOENIX CONTACT TEL. 71 39 80 410, WWW.PHOENIXCONTACT.PL ................................................................................. 17, 34–37 PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP TEL. 22 874 00 00, WWW.PIAP.PL .................................................................................................................................... 54

PPH WOBIT E.K.J. OBER S.C. TEL. 61 222 74 22, WWW.WOBIT.COM.PL .............................................................................................................. 7, 45

RADWAG WAGI ELEKTRONICZNE TEL. 48 384 88 00, WWW.RADWAG.PL ............................................................................................................ III OKŁ.

RITTAL SP. Z O.O. TEL. 22 310 06 12, WWW.RITTAL.PL ...................................................................................................................... 82–84

SABUR SP. Z O.O. TEL. 22 549 43 53, WWW.SABUR.COM.PL ....................................................................................................... 42–43 SCHMERSAL-POLSKA SP. J. E. NOWICKA, M. NOWICKI TEL. 22 816 85 78, WWW.SCHMERSAL.PL ................................................................................................................... 11 SCHUNK INTEC SP. Z O.O. TEL. 22 726 25 00, WWW.SCHUNK.COM ................................................................................................. 23, 77–79 SKAMER-ACM SP. Z O.O. TEL. 14 63 23 400, WWW.SKAMER.PL ................................................................................................................. 10, 129 TARGI LUBLIN SA TEL. 81 458 15 11, WWW.TARGI.LUBLIN.PL ................................................................................................................ 73

TURCK SP. Z O.O. TEL. 77 443 48 00, WWW.TURCK.PL ............................................................................................................ 27, 64–66 TECHNOKABEL SA TEL. 22 516 97 77, WWW.TECHNOKABEL.COM.PL ............................................................................................. 72 WIKA POLSKA SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SP. K. TEL. 54 23 01 100, WWW.WIKAPOLSKA.PL ..................................................................................................... 68–69

ZIMMER-GROUP TEL. +48 884 626 300, WWW.ZIMMER-GROUP.DE/PL ...................................................................................... 3

ZPUE SA TEL. 41 38 81 000, WWW.ZPUE.PL .................................................................................................................................. 67

5/2017

103

LUDZIE

STANOWISKO: R

, $ $# , 32

5

$ # FIRMA: 4 &,6 ) 6 6

A

bsolwent trzech warszawskich uczelni â&#x20AC;&#x201C; Politechniki Warszawskiej na Wydziale Mechatroniki oraz Uniwersytetu Warszawskiego i SzkoĹ&#x201A;y GĹ&#x201A;Ăłwnej Handlowej na kierunkach menedĹźerskich. Od czterech lat zwiÄ&#x2026;zany jest z firmÄ&#x2026; Festo Sp. z o.o., w ktĂłrej peĹ&#x201A;ni obowiÄ&#x2026;zki Lidera ZespoĹ&#x201A;u Centrum Aplikacyjnego Electric and Process Automation. Kierowany przez niego dziaĹ&#x201A; wspĂłĹ&#x201A;tworzÄ&#x2026; inĹźynierowie o interdyscyplinarnym wyksztaĹ&#x201A;ceniu i umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ciach, dziÄ&#x2122;ki ktĂłrym moĹźliwa jest realizacja innowacyjnych i wyjÄ&#x2026;tkowych projektĂłw. Centrum Aplikacyjne to jeden

104

z pierwszych tego typu oĹ&#x203A;rodkĂłw naukowo-szkoleniowych Festo w Europie Ĺ&#x161;rodkowo-Wschodniej. DziÄ&#x2122;ki niemu Festo, jako jedna z niewielu firm w Polsce ma moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zaprezentowania swoim klientom oferowanego rozwiÄ&#x2026;zania na dĹ&#x201A;ugo przed etapem finalizowania transakcji. W efekcie klienci otrzymujÄ&#x2026; rzeczywiste i wiÄ&#x2026;ĹźÄ&#x2026;ce potwierdzenie deklarowanej w ofercie wydajnoĹ&#x203A;ci i precyzji pracy urzÄ&#x2026;dzenia. Adam Kwiatkowski swoje doĹ&#x203A;wiadczenie inĹźynierskie zdobywaĹ&#x201A; realizujÄ&#x2026;c projekty mechatroniczne dla zakĹ&#x201A;adĂłw produkcyjnych w Polsce, w Niemczech, w Danii a nawet w Japonii,

gdzie odpowiadaĹ&#x201A; za uruchomienie maszyny spiekajÄ&#x2026;cej syntetyczne diamenty.

Praca w branĹźy automatyki przemysĹ&#x201A;owej to jedna z jego najwiÄ&#x2122;kszych pasji, ktĂłra pozwala mu â&#x20AC;&#x17E;oĹźywiaÄ&#x2021; przedmioty, obdarzaÄ&#x2021; je logikÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;ania i podstawowymi zmysĹ&#x201A;amiâ&#x20AC;?. Do jego gĹ&#x201A;Ăłwnych zainteresowaĹ&#x201E; naleĹźÄ&#x2026; zagadnienia zwiÄ&#x2026;zane z zarzÄ&#x2026;dzaniem kapitaĹ&#x201A;em ludzkim w zespoĹ&#x201A;ach inĹźynierskich oraz implementowanie reguĹ&#x201A; bezkonfliktowej komunikacji â&#x20AC;&#x201C; zgodnie z metodÄ&#x2026; doktora Marshalla Rosenberga â&#x20AC;&#x201C; w szeroko rozumianym Ĺ&#x203A;rodowisku technicznym.

AUTOMATYKA

4 6 4

Adam Kwiatkowski

&\IU\]DFMD SQHXPDW\NL

3RWU]HEXMHV] PDNV\PDOQHM HODVW\F]QRÐFL 6]XNDV] LQWHOLJHQWQ\FK L LQWXLF\MQ\FK UR]ZL¶]DÇ 0\ F\IU\]XMHP\ SQHXPDW\N¼

3LHUZV]H QD ÏZLHFLH UR]ZLµ]DQLH Z WHFKQRORJLL F\IURZHM SQHXPDW\NL )HVWR 0RWLRQ 7HUPLQDO 97(0 RWZLHUD QRZH PRÒOLZRÏFL Z REV]DU]H DXWRPDW\NL -HVW WR SLHUZV]\ QD ÏZLHFLH WHUPLQDO ] ]DZRUDPL VWHURZDQ\PL ]D SRPRFµ DSOLNDFML 5R]ZLµ]DQLH WR εF]\ Z VRELH ]DOHW\ VWDQGDUGRZHM SQHXPDW\NL RUD] DXWRPDW\]DFML HOHNWU\F]QHM UHDOL]XMµF Z MHGQ\P ]DZRU]H IXQNFMH SRQDG SRMHG\QF]\FK NRPSRQHQWÈZ ZZZ IHVWR FRP PRWLRQWHUPLQDO