Automatyka 12/2017

TEMAT NUMERU Monitoring i zdalne sterowanie CENA 15,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 22

SPRZĘT I APARATURA 46

WYDARZENIA 80

Tadeusz Cybulski, Murrelektronik

Komunikacja przemysłowa

IV Forum Nowoczesnej Produkcji

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

Switche HARTING Ha-VIS eCon Najszersza oferta na rynku – ponad 200 różnych modeli

Astraada HMI Wizualizacja i sterowanie maszyn i procesów.

Funkcjonalne panele operatorskie w atrakcyjnej cenie • • • • • • •

Ekrany dotykowe od 4.3 do 15” Bezpłatne oprogramowanie PL/ENG Rozbudowana biblioteka symboli graficznych Porty RS/Ethernet/USB/microSD Komunikacja zdalna VNC/FTP Skrypty, alarmy, logowanie operacji, trendy historyczne

Dostępne w 24 h od 790 PLN netto

Panele operatorskie

Astraada HMI

www.astraada.pl/hmi

OD REDAKCJI

Drodzy Państwo, Grudniowa edycja naszego miesięcznika kończy trzeci rok obecności pisma na polskim rynku wydawniczym, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru automatyki. Ta dziedzina jest wyjątkowo obszerna, dlatego i tematyka publikowanych materiałów jest bardzo szeroka – od czujników, sensorów, przez systemy sterowania i regulacji, po nowoczesne rozwiązania z zakresu informatyki przemysłowej z uwzględnieniem systemów rozproszonych, zdecentralizowanych – pracujących z wykorzystaniem Internetu, Intranetu oraz narzędzi do zarządzania i optymalizacji procesów produkcyjnych.

Porównując zawartość numeru 1/2015 z wydaniami z bieşącego roku, obserwujemy diametralną zmianę. We wspomnianym numerze nie znalazł się ani jeden artykuł o Internecie Rzeczy, Przemyśle 4.0, inteligentnych fabrykach czy elektromobilności. Obecnie hasła te występują niemal w kaşdej publikacji.

Do tego z wypiekami na twarzy czytamy o odpowiedzialności prawnej, cywilnej i karnej robotów, w tym autonomicznych pojazdów. Duşe firmy chwalą się doświadczeniem i stopniem przygotowania do działania w czasie czwartej (r)ewolucji. Mniejsze zakłady stosują odpowiednie komponenty, ale czy rzeczywiście rozwijają się zgodnie z koncepcją Przemysłu 4.0?

W nadchodzącym roku 2018 będziemy wspierać naszych Czytelników wiedzą z tego zakresu, bo wielkimi krokami zblişa się uruchomienie Polskiej Platformy Przemysłu 4.0, a środowisko juş teraz przygotowuje się na te zmiany. Od ponad dwóch lat organizowane są liczne konferencje, seminaria oraz targi, gdzie króluje tematyka związana z najnowszymi zaawansowanymi rozwiązaniami technicznymi i efektywną produkcją. Kolejne imprezy pojawiają się jak grzyby po deszczu. Często trudno jest nie przegapić waşnego wydarzenia. Wśród imprez, na których ostatnio gościliśmy, warto wymienić Forum Nowoczesnej Produkcji. Czwarta juş edycja forum zgromadziła ekspertów z największych firm przemysłowych oraz przedstawicieli administracji centralnej. Tematyka forum, poświęcona kierunkom rozwoju polskiej gospodarki, obejmowała m.in. technologie mobilne, narzędzia efektywnej i optymalnej produkcji, problemy robotyzacji, a takşe cyfryzacji produkcji i praktyczne rozwiązania przemysłowego IoT. Serdecznie zachęcam do zapoznania się z relacją z tego wydarzenia.

W dziale Rozmowa z Tadeuszem Cybulskim, prezesem firmy Murrelektronik, rozmawiamy o trendach w komunikacji przemysłowej, łączeniu technologicznych procesów w produkcji z inteligentną technologią sieciowych systemów komunikacji i przetwarzania danych, a takşe kluczowych wyzwaniach w inteligentnej produkcji.

GorÄ…co zapraszam do lektury!

Wszystkim naszym Czytelnikom, Współpracownikom, Reklamodawcom i Sympatykom şyczymy pięknych i wesołych Świąt Boşego Narodzenia oraz wielu powodów do satysfakcji w 2018 roku!

Redakcja miesięcznika „ Automatyka�

12/2017

3

SPIS TREŚCI REDAKTOR NACZELNA Małgorzata Kaliczyńska tel. (+48) 22 874 01 46 e-mail: mkaliczynska@piap.pl REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska REDAKCJA TEMATYCZNA Sylwia Batorska WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Krzysztof Jaroszewski, Marcin Karbowniczek, Agnieszka Staniszewska, Marcin Zawisza, Damian Żabicki SEKRETARZ REDAKCJI Urszula Chojnacka tel. (+48) 22 874 01 85 e-mail: uchojnacka@piap.pl MARKETING I REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek – menedżer tel. (+48) 22 874 01 91 e-mail: jgorska@piap.pl

Z BRANŻY

6

PRODUKTY

14

ROZMOWA 22

Inteligentny wymiar komunikacji Rozmowa z Tadeuszem Cybulskim, prezesem firmy Murrelektronik

TEMAT NUMERU Zdalne sterowanie i monitoring

26

WebDAQ 316

34

Rejestrator temperatury z serwerem www

Pomoc w integracji RFID

36

Integracja systemów zdalnych krokiem w świat Industry 4.0

39

Sylwia Batorska tel. (+48) 22 874 00 60 e-mail: sbatorska@piap.pl PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Elżbieta Walczak tel. (+48) 22 874 03 51 e-mail: ewalczak@piap.pl SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska KOREKTA Urszula Chojnacka, Ewa Markowska, Elżbieta Walczak DRUK Zakłady Graficzne „Taurus” Roszkowscy Sp. z o.o.

Nakład: 4000 egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. (+48) 22 874 01 46, fax (+48) 22 874 02 20 e-mail: automatyka@piap.pl www.AutomatykaOnline.pl WYDAWCA Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.

4

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów promocyjnych.

22

INTELIGENTNY WYMIAR KOMUNIKACJI O trendach w komunikacji przemysłowej, łączeniu technologicznych procesów w produkcji z inteligentną technologią sieciowych systemów komunikacji i przetwarzania danych, a także kluczowych wyzwaniach w inteligentnej produkcji rozmawiamy z Tadeuszem Cybulskim, prezesem firmy Murrelektronik.

AUTOMATYKA

SPIS TREŚCI System zabezpieczający dla sieci produkcyjnych

40

Efektywne zarządzanie mediami w zasięgu ręki

44

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Komunikacja przemysłowa Mistrz wszystkich procesów

46 54

Połączenie wieży sygnałowej Modlight70 za pomocą Cube67

Dobór switcha w pięciu krokach

56

Centralizacja danych w przemysłowej sieci Ethernet

Zintegrowane i wszechstronne switche HARTING Ha-VIS eCon

58

Produkty Power over Ethernet firmy Antaira

61

PRAWO I NORMY Czy robot może ponieść odpowiedzialność karną?

62

RYNEK Wielofunkcyjne przekaźniki czasowe firmy Relpol Ochrona przeciwprzepięciowa a zasilacze impulsowe Mean Well Konfigurator SHT drylin dostępny on-line Mechatronika sprawnie realizowana

26

ZDALNE STEROWANIE I MONITORING Systemy zdalnej komunikacji od dawna odgrywają istotną rolę w przemyśle. Są niezbędne do zbierania danych i sterowania urządzeniami rozlokowanymi w odległych miejscach. Coraz chętniej używa się ich także na terenach zakładów przemysłowych, gdzie czynią pracę operatorów wygodniejszą i bardziej wydajną. Przez ostatnie kilka lat jedynie stopniowo ewoluowały, ale obecnie, wraz z rozbudową sieci komórkowych o obsługę najnowszych kategorii LTE, można spodziewać się dużej rewolucji na tym rynku i wzrostu popularności tego typu rozwiązań.

WYDARZENIA Branża OZE pod jednym dachem Targi Renexpo Poland

64

30 lat minęło…

78

Perłowy jubileusz firmy Skamer-ACM

66 67 69

SOLIDWORKS Electrical i SOLIDWORKS PCB

Sprzężenie zwrotne z resolwerem w napędach AC30P/D firmy Parker

71

Pierwszy przemysłowy certyfikowany chwytak współpracujący

72

Nowoczesny zakład produkcyjny Nowoczesne techniki produkcji

84

20. edycja targów METAV już wkrótce

Polski debiut reichelt elektronik

86

BIBLIOTEKA

87

WSPÓŁPRACA

88

LUDZIE

Automatyzacja pocztowego centrum dystrybucji

Cezary Kalista, menedżer sprzedaży Antaira Technologies Sp. z o.o.

74

80

Jak osiągnąć globalny sukces?

APLIKACJE

12/2017

77

90 5

Z BRANĹťY

KALENDARIUM

1/2018 31.01–02.02 Warszawa Międzynarodowe Targi Sprzętu Elektrycznego i Systemów Zabezpieczeń ELEKTROTECHNIKA www.elektroinstalacje.pl

2/2018 20–21.02 Sosnowiec Targi Technologii Przemysłowych INDUSTRYmeeting www.exposilesia.pl

20–24.02 Dßsseldorf, Niemcy Międzynarodowe Targi Technologii Obróbki Metali METAV www.metav.de

27.02–01.03 Nadarzyn Targi Techniki Pakowania i Opakowań WARSAW PACK

SEKTOR WYTWÓRCZY LIDEREM INWESTYCJI W IIoT Wartość globalnego rynku Przemysłowego Internetu Rzeczy w 2021 r. osiągnie 123,8 mld dolarów – wynika z danych firmy analitycznej IndustryARC. Najwięcej w IIoT zainwestuje sektor wytwórczy, który w tym czasie będzie zwiększał inwestycje o 60 proc. rok do roku. Analitycy z IndustryARC zapowiadają rosnący popyt na IIoT nie tylko w produkcji, ale takşe transporcie, energetyce i opiece zdrowotnej, gdzie wskaźnik CAGR (skumulowany roczny wskaźnik wzrostu) ma wynieść 59,8 proc. W przypadku energetyki, do rosnącej popularności tej technologii przyczyni się rozwój sieci energetycznych Smart Grid. Wskaźnik CAGR dla tego sektora do 2021 r. ma utrzymać się na poziomie 39,7 proc. O tym, jak duşy potencjał drzemie w IIoT świad-

czy m.in. inwestycja funduszu Intel Capital, który postawił na krakowską firmę Elmodis, działającą w segmencie analizy i diagnozowania stanu technicznego silników elektrycznych oraz maszyn. Elmodis ma własną technologię opartą na IIoT i rynek odbiorców w postaci 300 mln maszyn. Wyceniony na 60 mln zł start-up otrzymał dofinansowanie od Intel Capital w wysokości 4,9 mln dolarów.

Wcześniej w Elmodis kapitał zainwestowały równieş fundusze SET Ventures oraz Innovation Nest Piotra Wilama.

!

www.warsawpack.pl

28.02–01.03 Kielce Międzynarodowe Targi Energetyki i Elektrotechniki ENEX i Targi Odnawialnych Śródeł Energii ENEX Nowa Energia

W POLSCE POWSTANIE NAJWIĘKSZA W EUROPIE FABRYKA BATERII DO AUT ELEKTRYCZNYCH

www.targikielce.pl

Agencja Rozwoju Przemysłu w imieniu Ministra Rozwoju udzieliła koreańskiej spółce LG Chem Wrocław Energy zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie podstrefy Wrocław-Kobierzyce w Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej EURO-PARK WISŠOSAN. Dzięki inwestycji w Polsce powstanie największa w Europie fabryka produkująca baterie do samochodów elektrycznych.

Fabryka LG Chem będzie mogła wyprodukować nawet 100 tys. wysokowydajnych baterii do samochodów elektrycznych. Budowa zostanie ukończona w 2018 r.

Zgodnie z danymi Eurostatu od początku 2017 r. przybyło w Polsce 223 tys. miejsc pracy w przemyśle na 354 tys. w całej Unii Europejskiej. Oznacza to, şe dwa na trzy nowe stanowiska pracy przy produkcji w całej Unii powsta-

3/2018 14–16.03 Warszawa Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych EuroLab www.targieurolab.pl

20–23.03 Warszawa Międzynarodowe Targi Automatyki i Pomiarów AUTOMATICON www.automaticon.pl

27–30.03 Paryş, Francja Międzynarodowe Targi Kooperacji Przemysłowej MIDEST www.midest.com

6

wały w Polsce. Tarnobrzeska Specjalna Strefa Ekonomiczna EURO-PARK WISŠOSAN wydała do tej pory niemal 350 zezwoleń na prowadzenie działalności. Nakłady inwestycyjne w strefie wyniosły 8,5 mld zł, dzięki czemu utworzono ponad 30 tys. miejsc pracy. Strefa znajduje się na terenie sześciu województw i zajmuje powierzchnię 1868 ha.

AUTOMATYKA

TECHNICZNE INNOWACJE – MOCNA POZYCJA POLSKI W 18. edycji rankingu Deloitte Technology Fast 50 Central Europe – najszybciej rozwijających się firm technologicznie innowacyjnych w Europie Środkowej na podstawie wzrostu przychodów operacyjnych – znalazły się 22 spółki z Polski.

Zwycięzcą rankingu została czeska spółka Kiwi.com. Aş 19 z 22 docenionych polskich firm znalazło się w głównej kategorii rankingu „Technology Fast 50�. Na drugim miejscu pod względem liczby spółek znalazła się Chorwacja, która w głównej kategorii rankingu ma osiem firm. Trzecie miejsce pod tym względem przypadło Litwie z sześcioma firmami.

Poza tym w kategorii „Technology Fast 50â€? znalazĹ‚y siÄ™ takĹźe przedsiÄ™biorstwa z Czech (pięć), Rumunii (trzy), BuĹ‚garii, WÄ™gier i SĹ‚ SĹ‚owacjiji (po ( dwie) d i ) oraz BoĹ›ni i Hercegowiny, Estonii i Ĺ otwy (po jednej). W pierwszej dziesiÄ…tce znalazĹ‚y siÄ™ trzy polskie firmy: Tooploox (czwarte miejsce), Absolvent.pl (piÄ…ta pozycja) oraz Cloud Technologies (dziewiÄ…te miejsce). Aby znaleźć siÄ™ w rankingu, wymagane byĹ‚o osiÄ…gniÄ™cie wzrostu przychodĂłw o co najmniej 310,4 proc. Ĺšredni wzrost przychodĂłw polskich firm, ktĂłre znalazĹ‚y siÄ™ w gĹ‚Ăłwnej części zestawienia, wyniĂłsĹ‚ ponad 790 proc. Â

SUKCES TechED EMEA ROCKWELL AUTOMATION

" #

$

12/2017

Wesołych Świąt Boşego Narodzenia i Szczęśliwego Nowego Roku şyczy Zespół SCHUNK Intec Polska

R E K L A M A

Pierwsza szkoleniowa konferencja techniczna TechED firmy Rockwell Automation w regionie EMEA spotkała się z wielkim zainteresowaniem – w spotkaniu, które odbyło się w dniach 17–19 października 2017 r. w Disneyland Resorts w Paryşu wzięło udział ponad 700 osób. Wydarzenie obejmowało ponad 250 godzin szkoleń, w tym warsztatów, sesji technicznych i dyskusji na temat zarządzania.

Uczestnicy poznali najnowsze technologie i rozwiązania systemów sterowania, które umoşliwiają zoptymalizowanie procesu produkcji i wytwarzania. Konferencja skierowana do uşytkowników końcowych, integratorów systemów, dystrybutorów, producentów maszyn i partnerów biznesowych była teş okazją do przetestowania najnowszych produktów i rozwiązań technologicznych firmy Rockwell Automation.

Odbyły się równieş sesje zorganizowane z myślą o informatykach i inşynierach produkcji skupione wokół rozwiązań IT/OT w automatyce przemysłowej, w tym mobilności i wirtualizacji, zarządzaniu informacjami i analityce. Przyblişono takşe m.in. moşliwości zastosowania koncepcji Connected Enterprise oraz temat nowych trendów, jak skalowalna analityka przemysłowa i przetwarzanie w chmurze, infrastruktura danych operacyjnych i zarządzanie, transformacja cyfrowa, zdalny dostęp i monitorowanie oraz połączone usługi i rozwiązania.

Z BRANĹťY

CYBERBEZPIECZEĹƒSTWO – NIE TYLKO TECHNOLOGIA OkoĹ‚o 100 uczestnikĂłw wzięło udziaĹ‚ w V Kongresie ProfesjonalistĂłw IT. Tematem tegorocznej edycji wydarzenia organizowanego przez Stowarzyszenie Informatyka Podkarpacka oraz NASK byĹ‚o cyberbezpieczeĹ„stwo firm i instytucji. WĹ›rĂłd powaĹźnych zagroĹźeĹ„ prelegenci wymieniali m.in. wyciek danych i utratÄ™ haseĹ‚. CyberbezpieczeĹ„stwo to jednak nie tylko obszar informatyki, ale rĂłwnieĹź prawa. W 2018 r. zacznÄ… obowiÄ…zywać nowe przepisy dotyczÄ…ce ochrony danych osobistych, tzw. RODO – podczas kongresu wymieniono najwaĹźniejsze zmiany i ich konsekwencje. Przedstawiono rĂłwnieĹź dziaĹ‚ania, jakie powinny podjąć w tym zakresie firmy. Prele-

genci zwracali teş uwagę, şe najsłabszy element cyberbezpieczeństwa stanowi człowiek – z badań wynika, şe najwięcej wycieków danych generuje nieostroşność pracowników, a nie przestępcy i zewnętrzne ataki.

Podczas Kongresu zwracano ponadto uwagę na bezpieczeństwo w róşnych obszarach şycia społeczno-gospodarczego, m.in. w sieciach przemysłowych. Wśród palety mechanizmów ochrony wymieniano m.in. audyty, testy penetracyjne, oceny podatności na zagroşenie, skanowanie sieci czy monitorowanie sesji uprzywilejowanych.

&

POLSKI PROJEKT CYFROWEJ TRANSFORMACJI DOCENIONY W NIEMCZECH Miejskie Centrum Kontaktu Warszawa 19115 – wielokanałowe contact center, które poprawiło komunikację między Warszawą a jej mieszkańcami – to jeden z pięciu najbardziej nowatorskich europejskich projektów w zakresie cyfrowej transformacji. Przyznawaną przez niemieckie branşowe czasopismo CRN nagrodę za realizację tego projektu otrzymała firma Damovo, integrator rozwiązań w zakresie Unified Communication (UC). Ceremonia wręczenia nagród, którą otworzył Mario Ohoven, prezydent Niemieckiego Federalnego Stowarzyszenia Małych i Średnich Przedsiębiorstw, odbyła się w Monachium 24 października 2017 r. Nagroda wyróşnia integratorów IT, którzy wdraşają rozwiązania tworzące cyfrową przyszłość. Członkowie jury wybrali

projekty, które wyróşniały się innowacyjnością, skutecznością i wartością. Kluczowymi kryteriami wyboru były wielkość przedsiębiorstwa klienta, poziom inwestycji, złoşoność projektu oraz czy wdroşone rozwiązanie lub jego części mogą zostać ponownie wykorzystane w podobnych projektach. – Firmy, takie jak Damovo sprawiają, şe z cyfrowej transformacji korzystają nie tylko przedsiębiorstwa, ale równieş społeczeństwa jako całość – powiedział Martin Fryba, redaktor naczelny CRN, uzasadniając przyznanie nagrody za projekt e-samorządowy dla Warszawy.

" '

INTELIGENTNY BUDYNEK Z SYSTEMEM AUTOMATYKI ABB W Szczecinie powstał jeden z najnowocześniejszych w Europie Środkowo-Wschodniej zakładów produkujących ksiąşki. Na 5 tys. m2 Booksfactory, naleşącej do firmy Print Group, znajduje się część biurowa i hala, w której za pomocą cyfrowych maszyn drukarskich produkowanych jest blisko 100 tytułów ksiąşkowych dziennie. W budynku zainstalowano m.in. sensory monitorujące ruch, temperaturę powietrza i zuşycie energii w pomieszczeniach. Wszystkie najwaşniejsze instalacje i systemy – ogrzewania, klimatyzacji, oświetlenia, şaluzji czy wentylacji – są zautomatyzowane.

Za projekt inwestycji i zintegrowanie kompletnego rozwiązania odpowiadała firma Inlogic, która do realizacji wybrała sys-

8

tem automatyki budynkowej wraz z pakietem osprzętu i produktów elektryfikacji budynku firmy ABB. Dzięki integracji najwaşniejszych instalacji, wiele ich funkcji realizowanych jest automatycznie, np. regulacja temperatury w pomieszczeniach, czy sterowanie oświetleniem w zaleşności od obecności pracowników w danym miejscu.

To zwiększa zarówno efektywność infrastruktury, jak i komfort pracy. Sterowanie poszczególnymi instalacjami jest moşliwe za pomocą tabletu lub smartfona. Kaşdy z pracowników moşe takşe indywidualnie dopasować temperaturę i oświetlenie w swoim miejscu pracy.

%%

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

KRYSZTAŠOWY JUBILEUSZ DANFOSS SAGINOMIYA Spółka joint venture Danfoss Saginomiya obchodzi 15. rocznicę działalności w Polsce. Powstała w 2002 r. z inicjatywy dwóch udziałowców: Danfoss A/S i Saginomiya Seisakusho, Inc. spółka specjalizuje się w produkcji miniaturowych wyłączników ciśnieniowych, przeznaczonych do aplikacji chłodniczych i klimatyzacyjnych jako elementy sterujące oraz bezpieczeństwa.

Siedziba firmy mieści się w Grodzisku Mazowieckim, na terenie naleşącym do firmy Danfoss Poland, a produkcja odbywa się pod nadzorem wykwalifikowanego personelu z Saginomiya Japan oraz Danfoss Poland. Moce produkcyjne wzrosły od 2005 r. dwukrotnie – do poziomu

2,5 mln produktów rocznie. Sprzedaş wyrobów jest realizowana przez kanały dystrybucji Danfoss i Saginomiya na całym świecie. Macierzystym rynkiem nadal jest Europa, ale dzięki udziałowcom prowadzona jest takşe ekspansja w pozostałych regionach (Ameryka i Środkowy Wschód). Efektem dynamicznego wzrostu sprzedaşy w pierwszych latach działalności jest stabilizacja i wzrost organiczny na poziomie 3–5 proc. rocznie. W ubiegłym roku spółka Danfoss Saginomiya dołączyła do elitarnego klubu Gazel Biznesu, grona najdynamiczniej rozwijających się firm w województwie mazowieckim.

( )

SPOTKANIE UŝYTKOWNIKÓW SYSTEMÓW B&R 13. edycja Spotkania Uşytkowników Systemów B&R, które odbyło się 4 i 5 października 2017 r. w hotelu Ossa niedaleko Rawy Mazowieckiej, zgromadziła 120 uczestników. Cykliczne wydarzenie stwarza platformę aktywnego poznawania nowości produktowych i praktycznych prezentacji rozwiązań technicznych. W tym roku firma B&R zaprezentowała 12 stanowisk, na których przedstawiono m.in. zagadnienia związane z optymalizacją produkcji i sposoby dostosowania zakładów do koncepcji Przemysłu 4.0. Na stanowiskach demonstracyjnych moşna było ponadto zapoznać się z technologią mapp (sposobem tworzenia aplikacji w oparciu o gotowe bloki funkcyjne), a takşe symulacją i wirtualnym uruchomieniem systemów produkcyjnych, gdzie zaprezentowano uczestnikom wybrane aplikacje, w których wykorzystano środowisko firmy B&R do wizualizacji wirtualnego uruchomienia maszyn i linii produkcyjnych. Inşynie-

rowie automatycy mogli teş w trakcie spotkania dowiedzieć się, w jaki sposób pracować z aplikacją bez jej kodu źródłowego czy dokonać diagnostyki najpopularniejszych sieci przemysłowych.

%*" $ $ #

R E K L A M A

12/2017

9

Z BRANĹťY

CP TRADE W GRONIE DYSTRYBUTORÓW UNIVERSAL ROBOTS Grupa partnerów handlowych Universal Robots powiększyła się o kolejną polską firmę – CP Trade z siedzibą w Krakowie. –14 oddziałów i biur handlowych CP Trade w Polsce oznacza dla nas moşliwość szerokiego dotarcia do przedsiębiorców rozwaşających robotyzację. Jesteśmy przekonani, şe rozwiązania UR – pierwszy produkt z obszaru robotyki w CP Trade – doskonale uzupełnią ofertę firmy i pozwolą polskim przedsiębiorstwom bezpiecznie i efektywnie automatyzować procesy produkcyjne – komentuje Marcin Gwóźdź, menedşer ds. rozwoju sprzedaşy Universal

Robots w Polsce. CP Trade od 25 lat dostarcza na rynek rozwiązania z obszaru automatyki przemysłowej i procesowej, elektroenergetyki zawodowej, pneumatyki i hydrauliki siłowej oraz narzędzia dla przemysłu. Grupa zatrudnia obecnie blisko 170 osób, a trzon zespołu CP Trade tworzy wykwalifikowana kadra inşynierska. W obliczu postępującej automatyzacji produkcji i rosnących wymagań klientów względem elastyczności, produktywności i efektywności ekonomicznej procesów CP Trade postanowiło rozszerzyć działalność o robotykę przemysłową. O wyborze rozwiązań Universal Robots zadecydowały: bezpieczeństwo współpracy z człowiekiem, łatwość obsługi i programowania oraz spektrum zastosowań robotów współpracujących UR.

+ ,

" !

ZYSKUJESZ Z ASTOR – NOWA ODSŠONA PROGRAMU LOJALNOŚCIOWEGO Kupując produkty z zakresu automatyki przemysłowej i uczestnicząc w programie „Zyskujesz z ASTOR�, moşna uzyskać wsparcie certyfikowanego inşyniera (od razu) lub bony rabatowe (przyznawane po roku od pierwszego zakupu), które moşna wykorzystać na zakupy w sklepie internetowym firmy ASTOR. Wystarczy dokonać zakupów na kwotę 1000 złotych.

Jeśli wybierze się wsparcie inşyniera, za kaşde wydane 1000 złotych otrzymuje się 1 JPT (Jednostka Pomocy Technicznej; 1 JPT = 10 minut indywidualnego wsparcia inşyniera).

Zgłoszenia technicznego moşna dokonać mailowo, telefonicznie lub na stronie www.astor.com.pl/konto (po zalogowaniu, na której moşna równieş śledzić aktualny stan i historię zgłoszeń oraz stan konta JPT i bonów. Moşna ponadto bezpłatnie korzystać z dokumentacji i plików na stronie internetowej www.astor.com.pl/wsparcie. Niewykorzystane JPT zostaną

po upływie 12 miesięcy zamienione na bony premiowe, przy czym 1 JPT (po roku) = 30 bonów = 30 złotych dodatkowego upustu. Moşliwy do uzyskania rabat to dodatkowe 10%, oprócz indywidualnego rabatu przysługującego w sklepie.

Aktualny stan bonów moşna śledzić po zalogowaniu na stronie internetowej ASTOR. Program dla kupujących produkty z zakresu automatyki, robotyki i systemów IT dla produkcji istnieje w ASTOR od 2012 r. Nowe zasady bazują na bardziej satysfakcjonującym dla klienta przeliczniku kwoty zakupów na jednostki wsparcia technicznego i bony rabatowe.

'-."

DŠUŝSZA GWARANCJA ELMARK AUTOMATYKA NA PRODUKTY MOXA I ADVANTECH Oprócz wysokiej jakości i niezawodności dostarczanych produktów, wsparcia technicznego oraz doskonałej logistyki, klienci coraz częściej liczą na dłuşszy czas bezpłatnej opieki gwarancyjnej. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom odbiorców, firma Elmark Automatyka wydłuşyła okres gwarancyjny na produkty Moxa i Advantech, który – w zaleşności od rodziny urządzeń – wynosi obecnie nawet do pięciu lat.

Elmark Automatyka ma własny dział serwisu wyposaşony w nowoczesne urządzenia diagnostyczne oraz sprzęt do 10

montaşu SMD i BGA, dzięki czemu duşa część napraw gwarancyjnych i pogwarancyjnych jest wykonywana w firmie, bez konieczności odsyłania sprzętu do producenta. Pomaga to zaoszczędzić czas, potrzebny do naprawy sprzętu. Ponadto, jako jedyny dystrybutor w Europie, od wielu lat Elmark Automatyka jest autoryzowanym centrum serwisowym firmy Moxa.

Wszyscy zainteresowani mogą korzystać z eRMA (https://rma. elmark.com.pl/) – internetowego sytemu obsługi zgłoszeń serwisowych, który umoşliwia łatwe i szybkie zamawianie usług serwisowych w systemie door-to-door z bezpłatnym transportem, śledzenie procesu naprawy i sprawdzenie okresu gwarancji.

& $ $

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

DYREKTOR PIAP W  EUROPARLAMENCIE 22 listopada 2017 r. w Parlamencie Europejskim w Brukseli odbyło się posiedzenie Podkomisji Bezpieczeństwa i Obrony (Subcommittee on Security and Defence – SEDE) poświęcone przyszłości unijnych badań nad obronnością. Wśród zaproszonych przez SEDE gości, którzy wzięli udział w obradach, znalazł się prof. nzw. dr inş. Piotr Szynkarczyk, dyrektor Przemysłowego Instytutu Automatyki i Pomiarów PIAP. Podczas wystąpienia profesor Piotr Szynkarczyk przyblişył SEDE problematykę bezzałogowych pojazdów naziemnych (UGV) oraz realizowane w ostatnich latach przez Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP międzynarodowe projekty związane z obronnością. W obradach uczestniczyli równieş Christian de Villemagne, dyrektor francusko-niemieckiego Instytutu Badań (ISL) w Saint-Louis oraz Klaus Thoma, starszy doradca z Fraunhofer-Institute we Freiburgu.

Zintegrowana automatyka to przeszłość

Przyszłość naleşy do

SCALABILITY+

www.br-automation.com/ScalabilityPlus

& + 0123 4 &

$

16. EDYCJA TARGĂ“W ELEKTROTECHNIKA

&

/

12/2017

Twoja technologia maszyny

Panele HMI i komputery IPC Systemy PLC

Nasze pakiety technologiczne Zintegrowana automatyka

Sterowanie napędami Technologia bezpieczeństwa

SCALABILITY+ przenosi zintegrowaną automatykę w zupełnie nowy wymiar.

Wzbogacamy nasze kompleksowe systemy o nowe pakiety technologiczne. Otwartość naszej platformy umoşliwia klientom implementację własnego know-how w wysoce zaawansowane, a jednocześnie konkurencyjne rozwiązania, przenosząc ich maszyny na wyşszy poziom.

R E K L A M A

Od 31 stycznia do 2 lutego 2018 r. warszawskie centrum EXPO XXI będzie gościć uczestników XVI Międzynarodowych Targów Sprzętu Elektrycznego i Systemów Zabezpieczeń Elektrotechnika. Wydarzenie, skierowane do producentów i uşytkowników sprzętu niskiego, średniego i wysokiego napięcia oraz systemów alarmowych i rozwiązań umoşliwiających instalację przewodów elektrycznych w nowoczesnych budynkach, będzie okazją do zapoznania się z najnowszymi rozwiązaniami w zakresie sprzętu elektrycznego, automatyki i systemów zabezpieczeń. Nie zabraknie teş integralnych elementów targów Elektrotechnika – konferencji, szkoleń i warsztatów, w tym organizowanego wspólnie z Polską Izbą Inşynierów Budownictwa cyklu szkoleń dla projektantów instalacji elektrycznych oraz wyşszej kadry menedşerskiej odpowiedzialnej za nadzór, wykonawstwo, inwestycje i eksploatację instalacji w róşnego typu obiektach. Równolegle z targami Elektrotechnika odbędą się targi Światło oraz wystawa Teletechnika. Szczegółowe informacje na temat nadchodzącej edycji są dostępne na stronie www.elektroinstalacje.pl.

11

Z BRANŻY

NAJNOWSZE TECHNOLOGIE W JEDNYM MIEJSCU 25 i 26 października 2017 r. w stolicy Dolnego Śląska odbyła się czwarta edycja konferencji Fabryka Przyszłości – w drodze do Przemysłu 4.0, organizowana przez firmy Wago, Balluff, Fanuc i Lapp Kabel.

Podczas sesji plenarnej przedstawiono przykłady, trendy i kierunki rozwoju systemów sterowania oraz informacje o tym, jak zbudować lub zmodernizować zakłady produkcyjne, aby mogły efektywnie i skutecznie uczestniczyć w czwartej rewolucji przemysłowej. Rozwiązania, które to umożliwiają przedstawili reprezentanci takich firm jak Robert Bosch, Opel Manufacturing Poland, Volkswagen Poznań, GEDIA Poland, PZL Sedziszów czy Rhenus SILS Centre Gliwice. Wiele miejsca poświęcono bezpieczeństwu danych produkcyjnych i zagadnieniom współczesnego projektowania. Dyskutowano bardzo szeroko również o tak ważnej kwestii jaką jest rozwój edukacji, która powinna zapewnić odpowiednio przygotowane kadry inżynierskie i techniczne. W drugim dniu w siedzibach organizatorów prezentowano innowacyjne rozwiązania, dzięki którym można monitorować produkcję oraz zarządzać nią przy jednoczesnym ograniczaniu kosztów działalności.

%

))

R E K L A M A

WYZWANIA DLA ELEKTRONIKI 12 i 13 października 2017 r. we Wrocławiu odbyła się konferencja EMC for Business, poświęcona kompatybilności elektromagnetycznej w praktycznym ujęciu. W spotkaniu uczestniczyli inżynierowie, projektanci, pracownicy działów B+R oraz osoby zawodowo lub hobbystycznie związane z tematyką projektowania i produkcji urządzeń elektronicznych.

Podczas studiów przypadku eksperci, na bazie rzeczywistych projektów, opowiedzieli o napotkanych problemach oraz sposobach ich rozwiązania. Panele dyskusyjne, w trakcie których uczestnicy mogli w mniejszych grupach podzielić się swoimi doświadczeniami, umożliwiały wspólne opracowanie rozwiązań problemów związanych z EMC. Z kolei warsztaty praktyczne pozwoliły zgłębić m.in. tajniki oceny ryzyka w aspekcie unijnych Dyrektyw Nowego i Globalnego Podejścia i zasady projektowania zasilaczy. Kolejna edycja konferencji EMC for Business odbędzie się 11 i 12 października 2018 r.

& 5 ) %

AUDI AUTOMATYZUJE CENTRUM DYSTRYBUCYJNE Koncern Audi automatyzuje pracę centrum logistycznego w Ingolstadt, zaopatrującego w części samochodowe hale montażowe działające w systemie CKD (składania aut od podstaw). – Ze względu na oferowane technologie, w tym integrację intralogistyki z naszym systemem informatycznym oraz rozwiązania umożliwiające bezpieczną obsługę zróżnicowanych, często ważących więcej niż tonę pojemników składowanych na wysokości przekraczającej pięć metrów, zdecydowaliśmy się na współpracę z firmami STILL i Dematic Egemin – mówi Stefan Meier, odpowiedzialny w Audi za planowanie logistyki. System działa w oparciu o dwa zautomatyzowane i oprogramowane przez Dematic Egemin wózki STILL FM-X, transportujące pojemniki z regałów wysokiego składowania na 24 linie pakowania.

Prowadzony od maja pilotaż wykazał, że rozwiązanie pozwoliło zwiększyć gęstość składowania i wydajność transportu wewnętrznego, a w efekcie – potencjalną skalę załadunku.

Części dostarczane do stref pakowania przez reach-trucki STILL są na dalszym etapie kompletowane i rozsyłane do zakładów w Brazylii, Chinach, Indiach i Meksyku. Jeśli wymierne korzyści z realizacji projektu potwierdzą się w startującym od grudnia regularnym użyciu, Audi będzie dążyć do dalszej automatyzacji procesów Ingolstadt oraz wdrożenia analogicznych technologii w kolejnych lokalizacjach.

*

12

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

WSPARCIE RS COMPONENTS DLA INNOWACJI Firma RS Components wspiera innowacyjny start-up – spółkę Ambionics, która opracowuje produkcję wykonanych przy uşyciu technologii hydraulicznej protez kończyn bionicznych dla niemowląt i małych dzieci. Pomysłodawcą rozwiązania i jednocześnie załoşycielem firmy Ambionics jest Ben Ryan – ojciec chłopca, który stracił kończynę w wieku niemowlęcym. Firma RS Components sponsorowała m.in. testowanie wersji próbnych przez 20 rodzin w róşnych miejscach na świecie oraz dostarczyła filament do druku 3D, potrzebny do stworzenia prototypów hydraulicznych kończyn. – Projekt wzbudził duşe zainteresowanie i udało się do tej pory uzyskać w drodze zbiórki przez Internet 23 tys. funtów brytyjskich z całkowitej potrzebnej kwoty 150 tys.

To projekt, który zasługuje na wsparcie i jesteśmy dumni, şe moşemy brać w tym udział – mówi Alison Hutchings, zastępca menedşera ds. druku 3D na rynku globalnym w RS Components. Więcej informacji, w tym na temat moşliwości wsparcia, moşna znaleźć na stronie www.ambionics.co.uk.

"' 5 $

Dassault Systèmes i Scania podpisały umowę, w ramach której producent pojazdów wdroşy platformę 3DEXPERIENCE. – System modułowy Scanii oferuje niezliczone warianty produktów, a tym samym wymaga nieustannego wprowadzania zmian do projektów. Potrzebne jest do tego kompletne repozytorium projektów, które mogą być następnie łączone ze sobą, aby w efekcie powstały wybrane przez klienta aplikacje.

Platforma 3DEXPERIENCE pomoşe nam udoskonalić symulacje, dzięki temu moşliwa będzie szybsza walidacja naszych pojazdów. Będziemy równieş mogli w pełnym zakresie śledzić postęp prac, a takşe uzyskamy cyfrową ciągłość produkcji na kaşdym z etapów unikalnego, cyfrowego procesu – komentuje Michael Thel, dyrektor techniczny firmy Scania. Dzięki platformie poprawi się równieş jakość realistycznych symulacji funkcjonalnych właściwości produktów oraz procesów typu inşynieria, produkcja, serwis i sprzedaş. – Platforma 3DEXPERIENCE i rozwiązanie Modular Glocal&Secure zapewniają cyfrową ciągłość produkcji, co przekłada się na przyspieszenie wprowadzania innowacji, poprawę jakości produktu i jego moşliwości, a takşe ograniczenie kosztów – szczególnie w kontekście masowej personalizacji i złoşoności projektów – mówi Olivier Sappin, wiceprezes sektora transportu i mobilności w Dassault Systèmes.

(

' 6$ ( # / # #

$

12/2017

R E K L A M A

WSPĂ“Ĺ PRACA SCANIA I DASSAULT SYSTĂˆMES

13

PRODUKTY

NOWY, EKONOMICZNY STEROWNIK – HORNER X5 Horner APG ma w swojej ofercie ekonomiczną serię sterowników X5, przeznaczonych dla prostych aplikacji przemysłowych z łatwą obsługą i rozbudowanymi możliwościami komunikacyjnymi, przy jednoczesnym ograniczeniu liczby sygnałów obiektowych. X5 dostępne jest w jednej konfiguracji I/O i pozwala na bezpośrednie podłączenie do sterownika 12 sygnałów obiektowych (osiem dyskretnych i cztery analogowe). Do dyspozycji mamy 8192 zmienne rejestrowe oraz 4096 zmiennych dyskretnych.

Wbudowane kanały dyskretne mogą zostać skonfigurowane do obsługi sygnałów szybkozmiennych. Do X5 można podłączyć cztery sygnały wejściowe HSC 500 kHz oraz dwa sygnały wyjściowe PWM 500 kHz. Z kolei cztery wbudowane kanały analogowe pozwalają na indywidualną konfigurację trybu pracy.

Kolejnym mocnym wyróżnikiem X5 są dostępne w standardzie możliwości komunikacyjne. X5 ma wbudowane dwa porty szeregowe RS-232 i RS-485, port Ethernet 10/100 Mb/s, dwa porty USB oraz port CAN z obsługą trybu CsCAN i CANopen.

Obsługa popularnych, przemysłowych protokołów komunikacyjnych pozwala wykorzystać X5 jako koncentrator danych pochodzących z innych urządzeń. Dzięki obsłudze standardu J1939, X5 może być stosowany w aplikacjach mobilnych podczas zbierania danych z pojazdów przemysłowych, rejestrować parametry pracy m.in. wysokoprężnych jednostek napędowych i wykorzystywać je na potrzeby sterowania urządzeniami peryferyjnymi.

Dostępny w X5 port Ethernet umożliwia zdalny dostęp do urządzenia, do danych zgromadzonych na karcie microSD zainstalowanej w urządzeniu, jak i do ekranów operatorskich.

Niewielkie gabaryty, standardowo dostępny interfejs Ethernet, wbudowana obsługa sygnałów I/O oraz dotykowy panel 4.3” powodują, że X5 jest idealnym rozwiązaniem do systemów monitorowania pracy i wydajności maszyn na halach produkcyjnych.

'-."

PIROMETRY WYSOKIEJ ROZDZIELCZOŚCI ZE ZDALNĄ GŁOWICĄ POMIAROWĄ

PLATFORMA EPLAN W WERSJI 2.7 Dostępna jest już nowa Platforma EPLAN w wersji 2.7 z ulepszeniami w poszczególnych obszarach tematycznych. Korzystając z rozszerzonych możliwości definicji szablonów schematów w inżynierii elektrycznej i inżynierii płynów, użytkownicy mogą łatwiej standaryzować swoje projekty i ponownie wykorzystać dane 1:1. Skrzynki makra (macro box) mogą być teraz rysowane jako wielolinie i pozwalają użytkownikom tworzyć własne definicje szablonów schematów, przyspieszając standaryzację.

Te typy szablonów mogą również ułatwić rozpoczęcie pracy w EPLAN Cogineer – nowym narzędziu inżynierskim do zautomatyzowanego tworzenia schematów.

W zakresie inżynierii procesowej wprowadzono m.in. nowy moduł projektowania rurociągów EPLAN Preplanning z bardziej szczegółową dokumentacją, obejmującą informacje o rurach na jeszcze wcześniejszych etapach procesu. Prostsza dla użytkowników jest również obsługa wiązek przewodów.

Rurki termokurczliwe pozwalają teraz łatwiej przyporządkowywać wtyczki w środowiskach projektowych 2D i 3D, a opcje wizualizacji podłączonego sprzętu zostały poprawione. Nowe opcje projektowania, takie jak konfiguracje właściwości w widokach modelu, rozszerzone interfejsy produkcyjne w EPLAN Pro Panel i zaktualizowany EPLAN Smart Wiring z nową technologią Client-Server dopełniają listę wprowadzonych innowacji.

& 7 8

Fluke Process Instruments rozszerzył serię pirometrów Endurance o modele ze zdalną głowicą pomiarową, odporną na temperaturę otoczenia do 315 °C. Konstrukcja tego typu nadaje się szczególnie do aplikacji o ograniczonej przestrzeni montażowej, wymagających montażu pirometru w pobliżu źródeł gorąca oraz pracujących w trudnych warunkach. Głowica pomiarowa zwiększa dodatkowo ochronę przed interferencjami elektromagnetycznymi.

Jest łączona z modułem elektronicznym zamkniętym w obudowie o stopniu ochrony IP65 za pomocą kabla optycznego o maksymalnej długości 22 m. Dostępne są różne modele średnio- i wysokotemperaturowe, mierzące temperaturę od 250 °C do 3200 °C. Pirometry występują w wersjach monochromatycznych i dwubarwowych o długości fali 1 ˬm lub 1,6 ˬm. Pirometry Endurance dostępne są z różnymi wariantami soczewek dostosowanymi do różnych odległości montażu oraz z dwiema opcjami zasilania, Power over Ethernet (PoE) i z zasilacza 24 V DC. Do komunikacji przewidziano izolowane analogowe linie I/O oraz interfejsy LAN/Ethernet, Profinet i RS-485. Producent dostarcza oprogramowanie, ułatwiające konfigurację, montaż i monitorowanie pracy pirometrów.

Wbudowany web serwer umożliwia archiwizowanie danych historycznych. Wszystkie pirometry serii Endurance są objęte czteroletnią gwarancją.

9

14

AUTOMATYKA

NOWY ROBOT MOBILNY MOBOT AGV eRunner eRunner jest najmniejszym robotem z rodziny MOBOT AGV – samojezdnych robotów transportowych, produkowanych przez firmę WObit. Poza kompaktowymi wymiarami nowa konstrukcja wyróşnia się obudową o opływowych kształtach, wykonaną z kompozytów, która umoşliwia bezpieczną pracę w aplikacjach przemysłowych i w innych zastosowaniach.

Dzięki temu robot moşe przemieszczać się swobodnie w przestrzeniach biurowych czy w laboratoriach.

Dzięki wyposaşeniu w laserowy skaner przestrzeni z funkcją bezpieczeństwa robot AGV moşe odpowiednio reagować na przeszkody – zwalniając lub zatrzymując się. Zapobiega to ewentualnym kolizjom i zapewnia bezpieczną pracę z ludźmi.

MOBOT AGV eRunner sprawdzi się w transporcie detali w zakładach produkujących elektronikę, na lotniskach, w szpitalach oraz budynkach uşyteczności publicznej.

Czas pracy robota wynosi do 8 godzin. Jego maksymalny udźwig jest szacowany na 100 kg. Komunikacja odbywa się przez Wi-Fi, a nawigacja za pomocą systemu optycznego z linią kolorową lub systemu laserowego mapowania terenu (LMS). Istnieje moşliwość automatycznego ładowania akumulatorów.

:.!

Moduł pomiarowy USB-2404-UI firmy Measurement Computing umoşliwia pomiar napięcia (¹60 V, ¹15 V, ¹10 V, ¹4 V, ¹1 V, ¹125 mV), prądu (¹25 mA), rezystancji, temperatury za pomocą termopar (typu J, K, R, S, T, N, E, B) lub czujników (Pt 100, Pt 1000, połączenie 3- lub 4- przewodowe), pomiar w układzie mostka (ćwierć, pół i pełny mostek).

Urządzenie ma cztery kanały, a kaşdy z nich jest indywidualnie konfigurowany. Producent zastosował 24-bitowe przetworniki analogowo-cyfrowe dla kaşdego kanału z częstotliwością próbkowania 100 S/s.

USB-2404-UI ma izolację galwaniczną 250 Vrms między kanałami oraz do masy, co zapobiega zakłóceniom.

Zastosowana solidna metalowa obudowa zapewnia duşą odporność mechaniczną. Do podłączenia czujników przewidziano złącza śrubowe. Urządzenie jest zasilane bezpośrednio z portu USB.

& $ $

12/2017

R E K L A M A

USB-2404-UI – UNIWERSALNY MODUŠPOMIAROWY

ELTRON Spółka z o.o. Sp. k. pl. Wolności 7b, 50-071 Wrocław tel.: +48 71 343 97 55, +48 71 344 25 32 fax: +48 71 343 96 64, +48 71 344 11 41

PRODUKTY

STEROWNIKI WIELOOSIOWE PMAC Układy PMAC powstały w wyniku współpracy firmy Omron i naleşącej do niej spółki Delta Tau Data Systems, Inc. (DT) i zostały wyposaşone w technologię sterowania ruchem na najwyşszym światowym poziomie. Dzięki wbudowanemu modułowi łączności EtherCAT, stosowanemu na liniach produkcyjnych i w urządzeniach na całym świecie PMAC umoşliwia zaawansowane i precyzyjne sterowanie, w tym równieş sterowanie synchroniczne z wysoką prędkością róşnymi urządzeniami automatyki przemysłowej (FA). Środowisko programistyczne sterownika pozwala uşytkownikom na programowanie własnych algorytmów ruchu i funkcji sterowania

ruchem, takich jak obliczanie trajektorii i kompensacja połoşenia, w języku programowania C oraz oryginalnych językach programowania.

W ofercie firmy Omron znajdują się dwa rodzaje programowalnych sterowników wieloosiowych PMAC, wychodzących naprzeciw potrzebom konstruktorów maszyn, którym w coraz większym stopniu potrzebne są globalnie dostępne sterowniki o zagwarantowanej długoterminowej ciągłości dostaw i jakości, zastępujące kosztowne sterowniki płytkowe. Ponadto zaspakajają one potrzeby producentów maszyn i urządzeń produkcyjnych, współpracujących z robotami, którzy oczekują wytrzymałych i niezawodnych sterowników, odpowiednich do indywidualnych zastosowań w zakresie sterowania ruchem.

.$

KOĹ A ZĘBATE WYKONANE DRUKARKÄ„ 3D igus oferuje nowy materiaĹ‚ iglidur I6 do selektywnego spiekania laserowego (SLS), charakteryzujÄ…cy siÄ™ odpornoĹ›ciÄ… na zuĹźycie co najmniej szeĹ›ciokrotnie wyĹźszÄ… niĹź w przypadku standardowych materiaĹ‚Ăłw, co przekĹ‚ada siÄ™ na wydĹ‚uĹźenie ĹźywotnoĹ›ci zastosowaĹ„ ruchomych. Podczas testĂłw przeprowadzonych w laboratorium igus, koĹ‚o Ĺ›limakowe zostaĹ‚o poddane prĂłbie z zastosowaniem momentu obrotowego 5 Nm oraz 12 obr/min. KoĹ‚o zÄ™bate wykonane ze standardowego materiaĹ‚u do spiekania laserowego PA12 nie przemieszczaĹ‚o siÄ™ juĹź po 521 cyklach, w wyniku nadmiernego wzrostu współczynnika tarcia. KoĹ‚o zÄ™bate wykonane z nowego materiaĹ‚u do spiekania laserowego iglidur I6 wykazaĹ‚o niewielkie zuĹźycie dopiero po milionie cykli i nadal utrzymaĹ‚o swojÄ… funkcjonalność.

Nowy materiał do spiekania laserowego iglidur I6 w wyraźny sposób dowiódł w testach swojej dominacji nad obrabianymi kołami zębatymi. Koła zębate wykonane z POM wykazały zuşycie po 621 tys. cykli, natomiast koła zębate frezowane PBT po 155 tys. cykli. Ze względu na potwierdzoną opłacalność i dłuşszą şywotność klienci wykazują duşe zainteresowanie materiałem iglidur wykorzystywanym w wytwarzaniu przyrostowym.

Firma igus zapewnia usĹ‚ugi drukowania 3D. Wystarczy wejść na stronÄ™ internetowÄ… http://www.igus.pl/3dprintservice, przesĹ‚ać plik STEP koĹ‚a zÄ™batego, a nastÄ™pnie wybrać iglidur I6 jako materiaĹ‚ do wytworzenia kół zÄ™batych. Czas realizacji zamĂłwienia to 1–3 dni roboczych.Â

SYSTEMY CZASU RZECZYWISTEGO FIRMY ECOM Firma ecom zademonstrowała innowacyjne systemy lokalizacji w czasie rzeczywistym oraz wydajnego, całościowego zarządzania zasobami, w tym beacony Bluetooth Low Energy (BLE), Loc-Ex 01 do stref zagroşonych wybuchem ATEX/IECEx Zone 1 oraz Loc 01 do stref niezagroşonych.

Beacony BLE, zaprojektowane dla firm z rozległymi terenami fabrycznymi i strefami zagroşonymi wybuchem, komunikują ludzi z sektorami, zasobami i systemami. Šączą dane cyfrowe i fizyczne w jedną jednostkę analizy biznesowej, pomagając kształtować cały łańcuch wartości tak, aby obnişyć

16

koszty i zwiększyć wydajność. Dzięki dołączeniu niewielkich beaconów BLE, zasoby stają się inteligentnymi, lokalizowanymi obiektami, dostarczającymi informacje odnośnie np. temperatury czy poziomu napełnienia, a nawet reagujące na naciśnięcie przycisku, zwiększenie jasności, uderzenie lub zmianę lokalizacji. Dodatkowe dane o parametrach lokalnych procesów mogą być przesyłane w czasie rzeczywistym. Moşna definiować relacje sąsiedzkie i alarmy, np. moşliwość kolizji lub przechowywania obok siebie obiektów niebezpiecznych.

Standard Bluetooth 4.1 zapewnia kompatybilność beaconów zarówno z popularnymi, jak i zabezpieczonymi przeciwwybuchowo tabletami i smartfonami, takimi jak Tab-Ex 01 i Smart-Ex 01. Wraz z odpowiednimi aplikacjami tworzą one kompleksowy system do dowolnej strategii digitalizacji.

;9 <

AUTOMATYKA

PRZEKŁADNIA PLANETARNA WPSFN W ofercie WObit dostępna jest nowa generacja precyzyjnych przekładni kołnierzowych kątowych. Seria WPSFN charakteryzuje się znakomitą sztywnością i dynamiką, cichą pracą, uzyskaną dzięki zastosowaniu spiralnych zębów oraz doskonałą synchronizacją prędkości. Przekładnie te gwarantują bardzo dobrą płynność ruchu, uzyskaną dzięki helikalnemu uzębieniu. Przekładnie WPSFN mają kompaktową konstrukcję – najmniejszą na rynku o takich parametrach. Co istotne wersja jednostopniowa dostępna jest z drążonym wałkiem, idealnym do przeprowadzenia przewodów czy mediów wewnątrz konstrukcji. Przekładnie WPSFN charakteryzują niewielkie luzy – mniejsze niż 5 minut kątowych (opcjonalnie mniejsze niż 3 minuty kątowe), duży przenoszony moment wyjściowy, duża sztywność i sprawność oraz 12 przełożeń od 4:1 do 100:1. Dodatkową zaletą jest możliwość montażu w dowolnej pozycji i łatwego montażu na silniku. Przekładnie cechuje wysoka jakość wykonania. Nie wymagają smarowania. Najpopularniejsze branże, do których są przeznaczone to: pakowanie, budowa maszyn, produkcja napojów i druk.

:.!

Brother P-touch E110VP to drukarka etykiet do oznaczania kabli lub urządzeń, pracująca w oparciu o kasety z taśmą. Zawiera klawiaturę Qwerty z dużym graficznym wyświetlaczem LCD oraz wyróżnionymi pięcioma klawiszami skrótowymi pozwalającą na wygodną zmianę wielkości i kroju czcionki oraz szerokości tekstu. PT-E110VP charakteryzuje się wysoką prędkością druku, wynoszącą 20 mm na sekundę.

Funkcja drukowania sekwencyjnego pozwala otrzymać do dziewięciu etykiet, a wbudowana ręczna gilotyna umożliwia szybkie odcinanie wydrukowanego odcinka taśmy. Model drukuje do dwóch linijek tekstu i oferuje 200 symboli, w tym oznaczenia elektryczne, teleinformatyczne, audio-wizualne i bezpieczeństwa.

Może być zasilane sześcioma bateriami typu AAA lub za pomocą zasilacza sieciowego. Drukarka jest kompatybilna z taśmami o szerokości: 3,5 mm, 6 mm, 9 mm i 12 mm oraz może drukować na odpornych na zarysowania taśmach Brother TZe.

% <

12/2017

R E K L A M A

DRUKARKA ETYKIET DLA ELEKTRYKÓW I INSTALATORÓW

PRODUKTY

DWIE FUNKCJE POMIAROWE W JEDNYM URZÄ&#x201E;DZENIU Nowy indukcyjny system pomiarowy PMI F90 firmy Pepperl+Fuchs moĹźe precyzyjnie wyznaczaÄ&#x2021; bezwzglÄ&#x2122;dne poĹ&#x201A;oĹźenie elementu wykonawczego oraz odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; miÄ&#x2122;dzy dwoma elementami. DziÄ&#x2122;ki technologii IO-Link pozwala na duĹźÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; komunikacyjnÄ&#x2026;.

Opatentowana technologia multi-coil zapewnia duĹźÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pomiaru. Zakres pomiarowy wynosi 80 mm. Nowy indukcyjny system pozycjonowania PMI F90 korzysta z unikalnej, opatentowanej technologii multi-coil. PoĹ&#x201A;oĹźenie bezwzglÄ&#x2122;dne elementu wykonawczego jest tu precyzyjnie okreĹ&#x203A;lane na podstawie sygnaĹ&#x201A;u pomiarowego z cewki. Poza wysyĹ&#x201A;aniem sygna-

Ĺ&#x201A;u analogowego odpowiadajÄ&#x2026;cego poĹ&#x201A;oĹźeniu, moĹźliwe jest teĹź definiowanie punktĂłw przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czajÄ&#x2026;cych. Sensor zapewnia pomiar poĹ&#x201A;oĹźenia dwĂłch elementĂłw wykonawczych i odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci pomiÄ&#x2122;dzy nimi co oznacza, Ĺźe pozycjonowanie dynamiczne moĹźe byÄ&#x2021; Ĺ&#x201A;atwo zrealizowane przy wykorzystaniu minimalnej liczby urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

System umoĹźliwia ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y przepĹ&#x201A;yw danych dziÄ&#x2122;ki wbudowanemu interfejsowi IO-Link, w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci w aplikacjach Industry 4.0. Logika zdarzeĹ&#x201E;, komunikaty bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw, dane dotyczÄ&#x2026;ce jakoĹ&#x203A;ci sygnaĹ&#x201A;u, status czy godziny pracy mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; odczytywane bezpoĹ&#x203A;rednio przez IO-Link master.

;9 <

TERMOFORMIERKA PRĂ&#x201C;ĹťNIOWA TF SMARTLINE 150 PLUS SF Maszyny do formowania termicznego i próşniowego nowej serii SMARTLINE SF wyróşniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wyposaĹźeniem, jakoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, wydajnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, niezawodnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i trwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;. Podstawowe wyposaĹźenie kaĹźdej maszyny zawiera wiele nowoczesnych i innowacyjnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, takich jak: automatyczna diagnostyka kaĹźdej grzaĹ&#x201A;ki oraz najwaĹźniejszych podzespoĹ&#x201A;Ăłw i czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci maszyny, informacje o wynikach na bieĹźÄ&#x2026;co wyĹ&#x203A;wietlane na panelu operatorskim, czy wbudowany moduĹ&#x201A; EWON, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cy zdalny dostÄ&#x2122;p przez Internet do sterownika PLC w maszynie. Zastosowanie technologii EtherCAT umoĹźliwiĹ&#x201A;o przyĹ&#x203A;pieszenie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci pracy, precyzyjnÄ&#x2026; synchronizacjÄ&#x2122;

oraz utrzymanie stabilnoĹ&#x203A;ci maszyny. Firma Omron oferuje najnowszy system sterowania elektronicznego oraz zdalne wsparcie techniczne klienta i serwis maszyny on-line. Dodatkowe wyposaĹźenie maszyny stanowi 15Ë? dotykowy panel operatorski firmy Omron. DostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; opcje automatycznej regulacji wymiarĂłw okna formowania z panelu operatorskiego oraz automatycznej regulacji wymiarĂłw pola formowania uniwersalnej ramy dociskowej. PozostaĹ&#x201A;e opcje cechujÄ&#x2026;ce termoformierki TOOLS FACTORY â&#x20AC;&#x201C; indywidualna procentowa regulacja grzania kaĹźdego z promiennikĂłw z panelu operatorskiego i automatyczne sterowanie procesem grzania i chĹ&#x201A;odzenia materiaĹ&#x201A;u.

Do wszystkich czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci ruchomych zastosowano serwonapÄ&#x2122;dy, a automatyczny podajnik materiaĹ&#x201A;u wyposaĹźony jest w funkcjÄ&#x2122; odbioru wyrobĂłw gotowych.

.$

NOWY LAPTOP MODUĹ OWY PI-TOP DOSTÄ&#x2DC;PNY W RS COMPONENTS RS Components rozpoczyna dostarczanie najnowszej generacji moduĹ&#x201A;owego laptopu pi-top. Laptop zawiera ulepszenia wspierajÄ&#x2026;ce naukÄ&#x2122; i zwiÄ&#x2122;kszajÄ&#x2026;ce uĹźytecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Laptop pi-top jest wyposaĹźony w 14Ë? wyĹ&#x203A;wietlacz full-HD 1080p, akumulator umoĹźliwiajÄ&#x2026;cy 8 h pracy, peĹ&#x201A;nowymiarowÄ&#x2026;, wysuwanÄ&#x2026; klawiaturÄ&#x2122; oraz Raspberry Pi 3, oferujÄ&#x2026;c ogromne moĹźliwoĹ&#x203A;ci przetwarzania oraz dodatkowÄ&#x2026; moc dla projektantĂłw. Laptop jest dostÄ&#x2122;pny z wyĹ&#x203A;wietlaczem montowanym w obudowie. Jest gotowy do montaĹźu przez podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie Raspberry Pi 3 oraz dodatkowego sprzÄ&#x2122;tu za pomocÄ&#x2026; dostarczonych przewodĂłw. UĹźytkownicy mogÄ&#x2026; korzystaÄ&#x2021; z ekosystemu pi-top obejmujÄ&#x2026;cego oprogramowanie, akce-

18

soria i pomoce techniczne oraz naukowe, aby zrozumieÄ&#x2021; zasady informatyki i kodowania oraz tworzyÄ&#x2021; wĹ&#x201A;asne projekty.

Wysuwana klawiatura zapewnia dostÄ&#x2122;p do Raspberry Pi 3 i magnetycznej szyny montaĹźowej, ktĂłra pozwala uĹźytkownikom na poszerzanie wiedzy dziÄ&#x2122;ki rozbudowie sprzÄ&#x2122;tu. Dostarczany z nowym modelem pi-top zaawansowany zestaw wynalazcy umoĹźliwia rozszerzenie wersji podstawowej o diody LED, moduĹ&#x201A;owe akcesoria do mikrofonĂłw i gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;nikĂłw oraz pi-topPROTO+ â&#x20AC;&#x201C; pĹ&#x201A;ytkÄ&#x2122; zgodnÄ&#x2026; z nakĹ&#x201A;adkÄ&#x2026; HAT, ktĂłra zawiera pole do wypalenia prototypĂłw obwodĂłw elektronicznych bez koniecznoĹ&#x203A;ci lutowania. = "' 5 $

AUTOMATYKA

www.schmersal.pl

NOWE OGRANICZNIKI DO AKP Termitrab complete to pierwsze na Ĺ&#x203A;wiecie rozwiÄ&#x2026;zanie ochrony przed przepiÄ&#x2122;ciami dla sygnaĹ&#x201A;Ăłw AKP o ogĂłlnej szerokoĹ&#x203A;ci od 3,5 mm. UmoĹźliwia to technologia poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; Push-in oraz szczegĂłlnie pĹ&#x201A;askich elementĂłw aktywnych, ktĂłre sÄ&#x2026; uĹźywane po raz pierwszy dla tego rozwiÄ&#x2026;zania. Te ultrawÄ&#x2026;skie urzÄ&#x2026;dzenia ochronne znacznie redukujÄ&#x2026; miejsce potrzebne we wnÄ&#x2122;trzu szafy sterowniczej, a dziÄ&#x2122;ki technologii poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia Push-in moĹźna szybko podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; przewody.

UrzÄ&#x2026;dzenia ochronne o wielkoĹ&#x203A;ci 6 mm mimo wÄ&#x2026;skiej konstrukcji umoĹźliwiajÄ&#x2026; róşne technologie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E;, wersje z wtykiem, odĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki noĹźowe i mechaniczny wskaĹşnik statusu, praktycznie do wszystkich obwodĂłw sygnaĹ&#x201A;owych.

Wszystkie ograniczniki z rodziny Termitrab complete majÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x17E;tunel komunikacyjnyâ&#x20AC;?. Dodatkowe zdalne moduĹ&#x201A;y sygnalizacyjne, ktĂłre sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne jako opcja, monitorujÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x17E;tunel komunikacyjnyâ&#x20AC;? za pomocÄ&#x2026; bariery fotoelektrycznej.

JeĹ&#x203A;li wiÄ&#x2026;zka Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a zostanie przerwana przez urzÄ&#x2026;dzenie odĹ&#x201A;Ä&#x2026;czajÄ&#x2026;ce, styk przestawny przekazuje wiadomoĹ&#x203A;Ä&#x2021; grupowÄ&#x2026; do pomieszczenia kontrolnego. Oznacza to, Ĺźe zawsze jest znany aktualny stan ogranicznikĂłw, a dziÄ&#x2122;ki temu moĹźe szybko zastÄ&#x2026;piÄ&#x2021; przeciÄ&#x2026;Ĺźone urzÄ&#x2026;dzenia ochronne.

RozwiÄ&#x2026;zania wtykane mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; okresowo badane elektrycznie Checkmasterem, zgodnie z PN-EN 62305-3.

Tworzymy bezpieczne miejsca pracy.

Seria SLC/SLG 440

! "

# $ % &

'

%

(

< 5

Firma Schmalz opracowaĹ&#x201A;a przyssawkÄ&#x2122; Suction Cup Balance SSCB do chwytania elementĂłw o nieregularnych ksztaĹ&#x201A;tach. DziÄ&#x2122;ki niej mocowanie i pozycjonowanie powierzchni 3D free-form (o nieregularnych ksztaĹ&#x201A;tach) odbywa siÄ&#x2122; w skonfigurowanym zautomatyzowanym procesie chwytania i mocowania. SzczegĂłlnie nadaje siÄ&#x2122; do powierzchni 3D, takich jak np. czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci karoserii. UmoĹźliwia rĂłwnieĹź chwytanie szklanych powierzchni. Suction Cup Balance SSCB zapewnia bezstopniowÄ&#x2026; regulacjÄ&#x2122;, bez mechanicznych ogranicznikĂłw lub pomocniczych elementĂłw uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026;cych pozycjonowanie oraz indywidualne dopasowanie, dziÄ&#x2122;ki bezciĹ&#x203A;nieniowym koĹ&#x201A;kom pozycjonujÄ&#x2026;cym.

Zaletami przystawki sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź â&#x20AC;&#x201C; specjalny materiaĹ&#x201A; noĹ&#x203A;ny na powierzchni styku z obrabianym przedmiotem oraz systemy chwytania i zaciskania automatycznie dostosowujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do konturĂłw przedmiotu obrabianego.

Przyssawka balansujÄ&#x2026;ca zapewnia niezawodne i precyzyjne mocowanie zĹ&#x201A;oĹźonych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci i zautomatyzowany proces instalacyjny do chwytania i zaciskania systemĂłw.

' <$

12/2017

R E K L A M A

PRZYSSAWKA BALANSUJÄ&#x201E;CA

PRODUKTY

WYSPY WIELOZAWOROWE SERII G3 POZWALAJĄCE NA REDUKCJĘ KOSZTÓW

RSTI-EP – UKŁAD I/O

Firma Emerson zaprezentowała nowe platformy elektroniczne wysp zaworowych ASCO Numatics serii G3. Funkcjonalność serii G3 została rozszerzona o możliwości sterowania większą liczbą cewek, a tym samym większą liczbą elektrozaworów w ramach poszczególnych węzłów. Tym samym obniżeniu ulegają koszty związane z liczbą wdrożonych węzłów, ich oprzyrządowaniem, systemami wewnętrznych przewodów pneumatycznych oraz liczbą złączy elektrycznych w szafach sterowniczych. Korzyści rosną wraz z wykorzystywaną liczbą zaworów, lub liczbą używanego sprzętu pneumatycznego w kompaktowych instalacjach stacjonarnych lub na panelach sterowniczych. Rozszerzone platformy zaworowe mogą obsługiwać nawet do 128 cewek wielkości 11 mm oraz do 80 elektrozaworów 18 mm i 26 mm. Aby zwiększyć przepustowość platform zaworowych, instalację uzupełniono o bloki pośredniczące wyposażone w sterowniki zaworów i dodatkowe złącza zasilania.

Instalacje obsługują różnorodne protokoły komunikacyjne, w tym Ethernet/IPTM DLR, Profibus DP oraz magistrale zaworowe Sub-bus. Wszechstronne oraz elastyczne narzędzie dedykowane do dynamicznego modelowania produktów (Dynamic Product Modelling – DPM) wykorzystywane do projektowania instalacji pneumatycznych wysp zaworowych oszczędza czas związany z projektowaniem i doborem podzespołów. DPM umożliwia pełną konfigurację wysp zaworowych.

Pozwala także na opracowanie specjalistycznej specyfikacji wybranego produktu oraz pobranie plików CAD.

GE Automation&Controls ma w ofercie układ uniwersalnych wejść/wyjść RSTi-EP, adresowany do zastosowań dyskretnych, procesowych oraz napędowych.

Interfejsy mogą komunikować się z szybkością 100 mpbs, wymieniać dane z systemem nadrzędnym w czasie od 16 ms do 512 ms, a wewnętrzna magistrala systemowa gwarantuje obsługę sygnałów obiektowych w czasie rzeczywistym. Dzięki temu RSTI-EP może pracować w szybkozmiennych aplikacjach dyskretnych oraz w systemach procesowych. Każdy interfejs wyposażony jest w WebServer, który po zalogowaniu pozwala na dostęp do diagnostyki i statusu pracy, podglądu stanu kanałów pomiarowych, forsowania sygnałów, a także do aktualizacji firmware’u w modułach. Moduły RSTi-EP mogą być serwisowane pod napięciem bez użycia narzędzi. Portfolio RSTi-EP obejmuje 40 różnych modułów rozszerzeń, co pozwala dobrać optymalną konfigurację. W RSTi-EP można zamontować do 64 modułów rozszerzeń, co oznacza obsługę do 1024 sygnałów obiektowych w ramach jednego węzła, a szerokość całego węzła nie przekroczy 80 cm. Brak elementów ruchomych, chłodzenie pasywne i praca w temperaturze od –20 °C do +60 °C pozwalają na montaż RSTi-EP na szynach DIN w nieogrzewanych i nieklimatyzowanych szafach sterowniczych oraz w miejscach narażonych na wstrząsy i wibracje. Modułowa konstrukcja RSTi-EP pozwala na zastosowanie interfejsu komunikacyjnego do sieci Profinet, Profibus DP, EtherCAT lub Modbus TCP.

&$

'-."

PRODUKTY Z MODUŁOWEGO SYSTEMU SIRIUS W OFERCIE RS RS Components zapewnia wsparcie klientom, którzy zamierzają dokonać migracji do najnowszej generacji przemysłowych urządzeń sterujących serii SIRIUS firmy Siemens. System modułowy obejmuje kompleksową ofertę produktów do paneli sterowania w różnych konfiguracjach i do wszelkich zastosowań. Wielkości S00, S0, S2 i S3 o mocy do 55 kW zostały zmodernizowane, dzięki czemu system pozwala sprostać najnowszym wymaganiom.

Oferując wyższą moc i zwiększoną funkcjonalność w urządzeniach o identycznych, kompaktowych wymiarach, nowy system modułowy SIRIUS obejmuje pełny asortyment produktów do paneli sterowania – począwszy od prostych zasilaczy aż do jednostek, które odpowiadają za przełączanie, ochronę, 20

rozruch i kontrolę silników o mocy do 250 kW i napięciu 400 V. Poszczególne podzespoły systemu SIRIUS można łatwo dopasowywać, dzięki czemu łączenie różnych produktów jest bezproblemowe. Elastyczny system podłączania (w wersjach S0 i S00) wykorzystuje połączenia typu śrubowego i sprężynowego, umożliwiając łatwy montaż bez użycia narzędzi.

RS będzie również utrzymywać zapasy magazynowe produktów SIRIUS zarówno starej, jak i nowej generacji, aby proces migracji przebiegał w sposób jak najbardziej płynny. W ciągu najbliższych kilku miesięcy produkty starej generacji będą stopniowo wycofywane z oferty.

"' 5 $

AUTOMATYKA

PRODUKTY

SYGNALIZATORY POZIOMU CLEVERLEVEL Z IO-Link Firma Baumer wprowadza do oferty sygnalizatory poziomu LBFH i LBFI z interfejsem IO-Link i aprobatÄ&#x2026; ATEX. ATEX umoĹźliwia zastosowanie tych sygnalizatorĂłw w strefach zagroĹźonych wybuchem, rĂłwnieĹź we wspĂłĹ&#x201A;pracy z barierami iskrobezpiecznymi dostÄ&#x2122;pnymi na rynku. Interfejs komunikacyjny IO-Link pozwala na szybkÄ&#x2026; i Ĺ&#x201A;atwÄ&#x2026; konfiguracjÄ&#x2122; sygnalizatorĂłw w kaĹźdej aplikacji przy wykorzystaniu standardowych komponentĂłw sieciowych. DostÄ&#x2122;pne przez interfejs IO-Link dane diagnostyczne, mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; odczytywane i analizowane w dowolnym momencie.

Zastosowane w sygnalizatorach LBFH i LBFI dwa wyjĹ&#x203A;cia cyfrowe umoĹźliwiajÄ&#x2026; ustawienie niezaleĹźnych poziomĂłw wyzwalania, co pozwala na monitorowanie dwĂłch róşnych procesĂłw, np. produkcji i czyszczenia oraz dwĂłch róşnych grup mediĂłw, np. wody i oleju przy wykorzystaniu pojedynczego czujnika. Dodatkowo, uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026; one sprawdzenie dziaĹ&#x201A;ania sygnalizatorĂłw. Obie wersje sygnalizatorĂłw moĹźna stosowaÄ&#x2021; do pracy w temperaturze do 135 °C.

GĹ OWICA TNÄ&#x201E;CA EAGLE eVa StawiajÄ&#x2026;c na ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y rozwĂłj swoich produktĂłw, firma Power -Tech wprowadziĹ&#x201A;a na rynek nowÄ&#x2026; gĹ&#x201A;owicÄ&#x2122; do ciÄ&#x2122;cia laserem Fiber. Jest to pierwsze, i jak dotÄ&#x2026;d jedyne na Ĺ&#x203A;wiecie urzÄ&#x2026;dzenie, ktĂłre moĹźe pracowaÄ&#x2021; z mocÄ&#x2026; 12 kW. GĹ&#x201A;owica EAGLE eVa wyposaĹźona jest w zestaw soczewek, co umoĹźliwia automatycznÄ&#x2026; zmianÄ&#x2122; ogniskowania oraz automatycznÄ&#x2026; zmianÄ&#x2122; Ĺ&#x203A;rednicy skupienia wiÄ&#x2026;zki na materiale bez elementĂłw ruchomych wewnÄ&#x2026;trz. DziÄ&#x2122;ki temu moĹźliwe jest kilkukrotnie szybsze ciÄ&#x2122;cie róşnych materiaĹ&#x201A;Ăłw i poszerzenie spektrum moĹźliwoĹ&#x203A;ci obrabianych materiaĹ&#x201A;Ăłw. Zakres obrĂłbki blach takiego systemu wynosi od 0,5 mm gruboĹ&#x203A;ci blachy do 60 mm. PrÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ciÄ&#x2122;cia blachy czarnej o gruboĹ&#x203A;ci 5 mm to 20 m/min. Zaletami sÄ&#x2026; takĹźe konkurencyjne koszty produkcji oraz wyjÄ&#x2026;tkowa wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, ktĂłre zostaĹ&#x201A;y osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;te przez zastosowanie odpowiednich materiaĹ&#x201A;Ăłw (polimerobeton, wĹ&#x201A;Ăłkno wÄ&#x2122;glowe).

# >- <

= % $

( # / # #

$

R E K L A M A

ZmieĹ&#x201E; swoje Ĺ&#x201A;oĹźyska juĹź teraz Koszty w dĂłĹ&#x201A; ... ĹźywotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w gĂłrÄ&#x2122;

... ...

Oscylacja, wahanie, ruch liniowy z Ĺ&#x201A;oĹźyskami bezsmarownymi od igus . Bezsmarowne, wytrzymaĹ&#x201A;e i ekonomiczne dla szerokiego zakresu aplikacji. plastics for longer life ÂŽ

ÂŽ

12/2017

.pl/dry-tech

igus Sp. z o.o Tel. 22 863 57 70 info@igus.pl ÂŽ

21

ROZMOWA

Inteligentny wymiar komunikacji . < # $ / $ # / A < < # # /

A < A # < $ # $ /

#

<

C

# < # # < #

/ / $ # $

- $ 5 ! $ $ D $

E Firmowe motto Murrelektronik to â&#x20AC;&#x17E;stay connectedâ&#x20AC;?. Jak przekĹ&#x201A;adacie je PaĹ&#x201E;stwo na praktykÄ&#x2122;? â&#x20AC;&#x17E;Stay connectedâ&#x20AC;? to odzwierciedlenie filozofii, w myĹ&#x203A;l ktĂłrej dbamy o to, by nasze produkty, usĹ&#x201A;ugi, ceny, jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i procesy logistyczne byĹ&#x201A;y dostosowane do potrzeb klientĂłw, rynku i pozostaĹ&#x201A;ych obszarĂłw przemysĹ&#x201A;u.

W centrum uwagi zawsze znajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; odbiorcy naszych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, z ktĂłrymi jesteĹ&#x203A;my w bliskich i serdecznych 22

relacjach. Kultura organizacyjna Murrelektronik oparta jest na wspĂłĹ&#x201A;pracy, dziÄ&#x2122;ki czemu mamy poczucie, Ĺźe jesteĹ&#x203A;my w staĹ&#x201A;ym kontakcie ze Ĺ&#x203A;wiatem techniki i jednoczeĹ&#x203A;nie budujemy trwaĹ&#x201A;e relacje. Nie bez znaczenia jest teĹź atmosfera panujÄ&#x2026;ca w pracy. Idea â&#x20AC;&#x17E;stay connectedâ&#x20AC;? buduje bowiem takĹźe nasz zespĂłĹ&#x201A;. Tylko dziÄ&#x2122;ki wytrwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci i wytÄ&#x2122;Ĺźonej wspĂłlnej pracy oraz Ĺ&#x203A;wietnym relacjom wewnÄ&#x2026;trz Murrelektronik moĹźemy odnosiÄ&#x2021; sukcesy.

W czerwcu 2017 r. firma Murrelektronik uruchomiĹ&#x201A;a sklep internetowy â&#x20AC;&#x201C; Online shop Murrelektronik.

Co o tym zdecydowaĹ&#x201A;o i jak wypada podsumowanie po kilku miesiÄ&#x2026;cach jego funkcjonowania?

Platforma B2B to dla nas kolejny etap rozwoju i realizacja wspomnianej juĹź idei â&#x20AC;&#x17E;stay connectedâ&#x20AC;?. Nasze relacje z klientami sÄ&#x2026; dziÄ&#x2122;ki temu jeszcze bliĹźsze â&#x20AC;&#x201C; rĂłwnieĹź te on-line, przez urzÄ&#x2026;dzenia mobilne. MShop to takĹźe odpoAUTOMATYKA

Fot. Murrelektronik

ROZMOWA

wiedź na rosnące wymogi e-commerce.

Oferujemy ponad 30 tys. artykułów.

To bardzo szeroka i bogata oferta, która jest na bieżąco uzupełniana o nowe, innowacyjne produkty i rozwiązania.

Online shop Murrelektronik jest platformą B2B, umożliwiającą nie tylko dokonywanie zakupów, ale też poznanie naszych rozwiązań, kart katalogowych i plików projektowych, korzystanie z e-planu, dobór odpowiednich akcesoriów, a także tworzenie indywidualnych list zatwierdzeń do projektów i przekazywanie ich współpracownikom. To nowoczesne narzędzie, które znacznie ułatwia pracę odbiorcom.

Na podsumowanie jeszcze trochę za wcześnie, ale możemy mówić o doskonałym i obiecującym początku. Efekty w pierwszym etapie funkcjonowania przerosły nasze oczekiwania, a liczba klientów korzystających ze sklepu i jego funkcjonalności codziennie rośnie.

energooszczędności, inteligentnych rozwiązań. Zauważamy również zmiany mające na celu rezygnację – oczywiście tam, gdzie to możliwe – z szaf sterowniczych i przejście do strefy rozwiązań ze stopniem ochrony IP67.

Wydaje się, że ta tendencja będzie się nasilać. Z tego względu intensyfikujemy działania w zakresie realizacji koncepcji „zero cabinet”.

W ubiegłym roku firma Murrelektronik nawiązała współpracę ze spółką Yacoub Automation, która miała na celu m.in. zintensyfikowanie rozwoju portfolio produktów. Jakie są jej efekty?

Konsekwentnie inwestujemy w rozwój innowacyjnych technologii gwarantujących zwiększenie przewagi konkurencyjnej. Współpraca z Yacoub Automation GmbH umożliwiła przyspieszenie tych działań i poprawę ich efektywności. Tworzymy rozwiązania oparte na inteligentnej automatyce, dzięki którym nasi klienci zyskują dostęp do produktów usprawniających i optymalizujących projekty instalacyjne. To otwiera przed nami również możliwość wkroczenia na nowe rynki.

ców. Wśród naszych klientów są m. in. przedstawiciele Tier 1 – czyli bezpośredni dostawcy rozwiązań montowanych bez dalszych modyfikacji – i branża automotive. W ostatnim czasie obserwujemy wzrost zainteresowania naszymi rozwiązaniami sieciowymi w przemyśle spożywczym, ale także wielu innych. To czyni naszą pracę bardzo ciekawą, ponieważ nie koncentrujemy się tylko na jednej gałęzi przemysłu. Nasi klienci realizują innowacyjne projekty w wielu dziedzinach, dlatego trudno określić głównego odbiorcę naszych produktów.

Prowadzone są także liczne projekty outsourcingowe, zarówno polskie, jak i międzynarodowe, w których aktywnie uczestniczymy. Tym samym jesteśmy obecni w wielu obszarach przemysłu, co bardzo nas cieszy.

Jednym z wiodących tematów naszego grudniowego wydania jest komunikacja przemysłowa. Jakie trendy przewiduje Pan w tym obszarze w najbliższej przyszłości?

Od lat można obserwować tendencję dążenia do redukcji okablowania na liniach przemysłowych. Przyszłość zdaje się więc należeć do rozwiązań bezprzewodowych. Wzrasta znaczenie diagnostyki, szybkiego przesyłu danych, 12/2017

Kto jest obecnie głównym odbiorcą rozwiązań Murrelektronik?

Produkty Murrelektronik trafiają do bardzo szerokiego grona odbior-

systemów zasilania to poważne wyzwanie stawiane przez nowoczesne instalacje. Aby mu sprostać, MICO monitoruje prąd, wskazuje zbliżanie się do maksymalnego obciążenia, wykrywa przeciążenia i zapewnia elastyczność systemu.

W tym roku wprowadziliśmy na rynek modułową wersję tego rozwiązania, która od razu stała się hitem.

Wciąż wzrasta również zainteresowanie naszymi systemami zasilania – stale powiększamy rodzinę niezawodnych zasilaczy Emparro. Niezmiennym powodzeniem cieszą się także rozwiązania systemu Cube67 i moduły MVK.

WZRASTA ZNACZENIE DIAGNOSTYKI, SZYBKIEGO PRZESYŁU DANYCH, ENERGOOSZCZĘDNOŚCI, INTELIGENTNYCH ROZWIĄZAŃ.

Działacie w wielu sektorach przemysłu, oferując bogatą gamę rozwiązań. Które z nich cieszą się największym zainteresowaniem i mogą pochwalić się szczególnie dużą grupą odbiorców w naszym kraju?

Od lat bardzo dużym zainteresowaniem klientów cieszy się inteligentny system rozdziału prądu MICO. Ochrona

Jakie zadania realizuje Centrum Kontroli Murrelektronik?

To jeden z ważniejszych działów całego przedsiębiorstwa. Zanim nasze produkty trafią na rynek, poddajemy je licznym testom. Chodzi nie tylko o spełnienie wymogów odpowiednich przepisów prawnych, ale przede wszystkim o sprostanie wysokim wymaganiom jakościowym naszych klientów oraz wewnętrznym, bardzo restrykcyjnym kryteriom.

Podczas testów kontrolujemy wszystkie techniczne właściwości produktów. Szczególny nacisk kładziemy na sprawdzenie i udokumentowanie przydatności każdego komponentu w zastosowaniach przemysłowych. Badania odporności na wpływy środowiska zewnętrznego i mediów pozwalają wyciągnąć wnioski odnośnie możliwości zastosowania produktów Murrelektronik w najbardziej niekorzystnych warunkach zewnętrznych. Z kolei w testach wytrzymałościowych poddajemy produkty skrajnym obciążeniom mechanicznym i chemicznym. Szczegółowa analiza wyników prowadzonych testów umożliwia stałe podnoszenie standardów jakościowych.

23

ROZMOWA

Prowadzicie także działalność szkoleniową. W jakim zakresie?

Staramy się, aby nasze relacje ze środowiskiem przemysłowym nie miały wyłącznie handlowego podłoża.

Organizowane przez nasz szkolenia to doskonała okazja do wymiany informacji i doświadczeń. Dlatego poza blokami teoretycznymi, podczas których prezentujemy nowoczesne rozwiązania technologiczne i odpowiednie do nich produkty, prowadzimy również warsztaty umożliwiające poznanie wymiernych korzyści płynących z zastosowania określonych rozwiązań. To zawsze bardzo inspirujące spotkania i jednocześnie kolejna realizacja filozofii „stay connected”. Nasi klienci wiedzą, że oferujemy rozwiązania, które przekładają się na duże korzyści z eksploatacji systemu.

Firma Murrelektronik jest znana również z działalności społecznej, takiej jak np. zaangażowanie w projekt Casa do Zezinho w Brazylii. Czy może Pan przybliżyć nam szczegóły? Czy tego typu aktywność jest realizowana także w naszym kraju?

Dzieci w fawelach São Paulo dorastają w bardzo trudnych warunkach. Misją Casa do Zezinho jest wspomożenie opieki nad dziećmi pochodzącymi z takich środowisk. To miejsce szacunku, integracji i przyjaźni, które przez aktywności edukacyjne, artystyczne i kulturalne daje dzieciom i młodzieży szansę na rozwój krytycznego myślenia i samodzielności, dbając jednocześnie o ich zdolność podejmowania dojrzałych decyzji

dotyczących ich życia. To inicjatywa, którą zdecydowanie warto wspierać i robimy to od lat.

Bardzo aktywnie, i to dosłownie, działamy również w Polsce. Zespół Murrelektronik od dwóch lat uczestniczy w Poland Business Run – charytatywnym biegu w formie sztafety organizowanym jednocześnie w kilku miastach naszego kraju. Udział w nim to nie tylko promocja zdrowego trybu życia i integracja środowisk biznesowych, ale przede wszystkim wsparcie dla osób po amputacjach. Jesteśmy dumni, że możemy być częścią tej wspaniałej akcji.

Wszechobecne dziś hasło to Przemysł 4.0. Jak Państwa firma odnajduje się w czwartej rewolucji przemysłowej?

Doskonale! Murrelektronik jest wiodącym dostawcą zaawansowanych technologii i indywidualnych rozwiązań dla systemów automatyki przemysłowej, instalacji zdecentralizowanych i urządzeń sieciowych. Nasza działalność jest ukierunkowana na dostarczanie kompleksowych rozwiązań redukujących koszty i zwiększających wydajność produkcji. Oferowane przez nas produkty są bardzo istotne dla Przemysłu 4.0 – pozwalają na stworzenie inteligentnej fabryki i efektywne sterowanie procesem produkcji. Łączymy istniejące procesy technologiczne w zakresie produkcji z inteligentną technologią sieciowych systemów komunikacji i przetwarzania danych.

Obecnie następuje zmiana modelu biznesowego opartego na niskich

TADEUSZ CYBULSKI Odpowiedzialny za wprowadzenie Murrelektronik do Polski i budowę struktury spółki. Od 10 lat kieruje zespołem, który konsekwentnie umacnia pozycję numer 1 na rynku automatyki przemysłowej. Lider, menedżer z 20-letnim doświadczeniem w branży przemysłowej. Skutecznie realizuje projekty w środowisku krajowym i międzynarodowym. Zarządzanie na wysokim poziomie pozwala jego zespołowi osiągać wspaniałe wyniki. Wartości etyczne i moralne są w centrum jego przywództwa. Zatrudnia najlepszych ludzi, zapewnia im coaching i narzędzia do rozwoju, aby mogli w pełni wykorzystać swój potencjał.

Wolny czas spędza z rodziną, podróżuje, gra w tenisa oraz rozwija zainteresowania kulinarne.

kosztach pracy. Nasi klienci wykazują coraz większe zainteresowanie automatyzacją produkcji. To dobry krok w kierunku Przemysłu 4.0, a Murrelektronik jest w tym zakresie kluczowym graczem obecnym na całym świecie.

Jakie największe wyzwania widzi Pan w obszarze, w którym działacie?

Klimat inwestycyjny przyciąga wiele międzynarodowych firm. Obserwujemy coraz większe wymagania inwestycyjne w zakładach produkcyjnych i zmianę standardów. Firmy odchodzą od prostych instalacji na rzecz aplikacji sieciowych.

Czwarta rewolucja przemysłowa stawia przed nami wyzwanie: łączyć ludzi, obiekty i systemy tak, by stworzyć dynamiczną i samoorganizującą się sieć, działającą w czasie rzeczywistym i stale aktualizowaną na podstawie różnych kryteriów, takich jak koszty, czas pracy i zużycie zasobów.

Konieczne jest też spełnianie indywidualnych wymogów produktowych, co jest możliwe dzięki elastycznemu systemowi produkcyjnemu. Klienci oczekują ponadto kompleksowej obsługi i niestandardowych rozwiązań, a do tego potrzebne są zakłady produkcyjne oparte na systemach zdecentralizowanych.

Jaki jest strategiczny cel firmy na przyszłość?

Utrzymanie wysokich kompetencji technicznych połączonych z ciągłym poszukiwaniem nowatorskich rozwiązań oraz dużą elastycznością – to nasze najważniejsze atuty. Ich doskonalenie niezmiennie stanowi nasz cel i jest podstawą planowanych przez nas działań. Konsekwentna realizacja tego celu umożliwia nam utrzymanie wiodącej pozycji na rynku.

Korzystając z okazji, chciałbym życzyć Redakcji oraz wszystkim Czytelnikom „Automatyki” zdrowych, spokojnych i rodzinnych Świąt oraz wielu sukcesów w nadchodzącym Nowym Roku. " $ #

Urszula Chojnacka AUTOMATYKA

24

AUTOMATYKA

Badania EMC w Instytucie Elektrotechniki

Instytut Elektrotechniki ul. Mieczysława PoĪaryskiego 28, 04-703 Warszawa mobile: +48 601 960 244 email: badania@iel.waw.pl

>ĂďŽƌĂƚŽƌŝƵŵ ĂĚĂǁĐnjĞ ŝ tnjŽƌĐƵũČĐĞ /ŶƐƚLJƚƵƚƵ ůĞŬƚƌŽƚĞĐŚŶŝŬŝ ǁ tĂƌƐnjĂǁŝĞ ŽĚ ůĂƚ ϵϬ͘ ƉƌnjĞƉƌŽǁĂĚnjĂ ďĂĚĂŶŝĂ ǁ njĂŬƌĞƐŝĞ ŬŽŵƉĂƚLJďŝůŶŽƑĐŝ ĞůĞŬƚƌŽŵĂŐŶĞƚLJĐnjŶĞũ ; D Ϳ͘ WŽƐŝĂĚĂ ĐĞƌƚLJĨŝŬĂƚ ĂŬƌĞĚLJƚĂĐũŝ Ŷƌ ϬϮϮ͕ ǁLJĚĂŶLJ ƉƌnjĞnj WŽůƐŬŝĞ ĞŶƚƌƵŵ ŬƌĞĚLJƚĂĐũŝ͕ ƉŽƚǁŝĞƌĚnjĂũČĐLJ ƐƉĞųŶŝĞŶŝĞ ǁLJŵĂŐĂŷ ŶŽƌŵLJ WEͲ E /^Kͬ/ ϭϳϬϮϱ͗ϮϬϬϱ͘ WŽ ŐƌƵŶƚŽǁŶĞũ ŵŽĚĞƌŶŝnjĂĐũŝ ǁ ϮϬϭϳ ƌŽŬƵ ůĂďŽƌĂƚŽƌŝƵŵ ǁLJƉŽƐĂǏŽŶĞ ũĞƐƚ ǁ ŶŽǁŽĐnjĞƐŶĞ͕ ƐĂŵŽĚnjŝĞůŶĞ ƐƚĂŶŽǁŝƐŬĂ ďĂĚĂǁĐnjĞ ƑǁŝĂƚŽǁLJĐŚ ƉƌŽĚƵĐĞŶƚſǁ ĂƉĂƌĂƚƵƌLJ ďĂĚĂǁĐnjĞũ ŝ ƉŽŵŝĂƌŽǁĞũ ŽƌĂnj ƉŽƐŝĂĚĂ ŬŽŵƉĞƚĞŶƚŶLJ njĞƐƉſų͕ njĂƉĞǁŶŝĂũČĐLJ ǁLJƐŽŬČ ũĂŬŽƑđ ƵƐųƵŐ ĚůĂ Ĩŝƌŵ njĂŝŶƚĞƌĞƐŽǁĂŶLJĐŚ ǁLJŬŽŶĂŶŝĞŵ ďĂĚĂŷ ƚLJƉƵ ůƵď ďĂĚĂŷ ŝŶǏLJŶŝĞƌƐŬŝĐŚ ƵƌnjČĚnjĞŷ ĞůĞŬƚƌLJĐnjŶLJĐŚ͕ ĞůĞŬƚƌŽĞŶĞƌŐĞƚLJĐnjŶLJĐŚ ůƵď ĞůĞŬƚƌŽŶŝĐnjŶLJĐŚ͘ KĨĞƌƚĂ ďĂĚĂŷ ůĂďŽƌĂƚŽƌŝƵŵ D ŽďĞũŵƵũĞ ŵ͘ŝŶ͗͘ ďĂĚĂŶŝĂ ŽĚƉŽƌŶŽƑĐŝ ŶĂ njĂďƵƌnjĞŶŝĂ ĞůĞŬƚƌŽŵĂŐŶĞƚLJĐnjŶĞ͕ ǁ ƚLJŵ͗ ŶĂ ƉƌŽŵŝĞŶŝŽǁĂŶĞ ƉŽůĞ ĞůĞŬƚƌŽŵĂŐŶĞƚLJĐnjŶĞ Ž ĐnjħƐƚŽƚůŝǁŽƑĐŝĂĐŚ ƌĂĚŝŽǁLJĐŚ ǁ njĂŬƌĞƐŝĞ ϯϬ D,nj Ͳ ϯ ',nj ŝ ŶĂƚħǏĞŶŝƵ ĚŽ ϭϬ sͬŵ͕ ŶĂ njĂďƵƌnjĞŶŝĂ ƉƌnjĞǁŽĚnjŽŶĞ͕ ŝŶĚƵŬŽǁĂŶĞ ƉƌnjĞnj ƉŽůĂ Ž ĐnjħƐƚŽƚůŝǁŽƑĐŝ ƌĂĚŝŽǁĞũ͕ ŶĂ ǁLJųĂĚŽǁĂŶŝĂ ĞůĞŬƚƌŽƐƚĂƚLJĐnjŶĞ ; ^ Ϳ͕ ŶĂ ƐĞƌŝĞ ƐnjLJďŬŝĐŚ ĞůĞŬƚƌLJĐnjŶLJĐŚ ƐƚĂŶſǁ ƉƌnjĞũƑĐŝŽǁLJĐŚ ; hZ^dͿ͕ ŶĂ ƵĚĂƌLJ ;^hZ' Ϳ͕ ŶĂ njĂƉĂĚLJ ŶĂƉŝħĐŝĂ ŝ ŬƌſƚŬŝĞ ƉƌnjĞƌǁLJ͕ ŶĂ ƉŽůĞ ŵĂŐŶĞƚLJĐnjŶĞ ŝŵƉƵůƐŽǁĞ ŽƌĂnj Ž ĐnjħƐƚŽƚůŝǁŽƑĐŝ ƐŝĞĐŝ ĞůĞŬƚƌŽĞŶĞƌŐĞƚLJĐnjŶĞũ͕ ŶĂ ŽďĞĐŶŽƑđ ƐŬųĂĚŽǁĞũ njŵŝĞŶŶĞũ ǁ ƐƚĂųLJŵ ŶĂƉŝħĐŝƵ njĂƐŝůĂũČĐLJŵ͕ ŶĂ ǁĂŚĂŶŝĂ ŶĂƉŝħĐŝĂ͕ ŶĂ ƚųƵŵŝŽŶLJ ƉƌnjĞďŝĞŐ ŽƐĐLJůĂĐLJũŶLJ͕ ŶĂ ĂƐLJŵĞƚƌLJĐnjŶĞ njĂďƵƌnjĞŶŝĂ ƉƌnjĞǁŽĚnjŽŶĞ ǁ njĂŬƌĞƐŝĞ Ϭ ,nj Ͳ ϭϱϬ Ŭ,nj͕ ďĂĚĂŶŝĂ ĞŵŝƐũŝ ǁĂŚĂŷ ŶĂƉŝħĐŝĂ ŝ ŵŝŐŽƚĂŶŝĂ ƑǁŝĂƚųĂ ŽƌĂnj ĞŵŝƐũŝ ŚĂƌŵŽŶŝĐnjŶLJĐŚ ƉƌČĚƵ͕ ƉŽŵŝĂƌLJ ĞŵŝƐũŝ ƉƌnjĞǁŽĚnjŽŶĞũ ŝ ƉƌŽŵŝĞŶŝŽǁĂŶĞũ͕ ǁ ƚLJŵ͗ ŶĂƉŝħĐŝĂ njĂďƵƌnjĞŷ ƉƌnjĞǁŽĚnjŽŶLJĐŚ ǁ njĂŬƌĞƐŝĞ ĐnjħƐƚŽƚůŝǁŽƑĐŝ ϵ Ŭ,nj Ͳ ϯϬ D,nj͕ ŶĂƚħǏĞŶŝĂ ƉŽůĂ njĂďƵƌnjĞŷ ƉƌŽŵŝĞŶŝŽǁĂŶLJĐŚ ǁ njĂŬƌĞƐŝĞ ĐnjħƐƚŽƚůŝǁŽƑĐŝ ϯϬ D,nj Ͳ ϯ ',nj͘ WƌnjĞĚ ƌŽnjƉŽĐnjħĐŝĞŵ ďĂĚĂŷ ŬĂǏĚŽƌĂnjŽǁŽ ƵƐƚĂůĂŵLJ njĞ njůĞĐĞŶŝŽĚĂǁĐČ ŝĐŚ njĂŬƌĞƐ͕ ǁŝĞůŬŽƑĐŝ ŶĂƌĂǏĞŷ͕ ŽŬƌĞƑůĂŵLJ ƉƌnjLJďůŝǏŽŶLJ ĐnjĂƐ ŝĐŚ ǁLJŬŽŶĂŶŝĂ ŽƌĂnj ŬŽƐnjƚ͘ WƌŽƉŽŶƵũĞŵLJ ƌſǏŶĞ ǁĞƌƐũĞ ƉƌnjĞƉƌŽǁĂĚnjĂŶŝĂ ďĂĚĂŷ͗ ǁLJŬŽŶĂŶŝĞ ƉĞųŶLJĐŚ ďĂĚĂŷ njĂŬŽŷĐnjŽŶLJĐŚ ĐĞƌƚLJĨŝŬĂƚĞŵ /ŶƐƚLJƚƵƚƵ ůĞŬƚƌŽƚĞĐŚŶŝŬŝ͕ ĞŬƐƉĞƌƚLJnjLJ ƚĞĐŚŶŝĐnjŶĞ njĂŬŽŷĐnjŽŶĞ ƐƉƌĂǁŽnjĚĂŶŝĞŵ nj ďĂĚĂŷ͕ ŐŽĚnjŝŶLJ ŝŶǏLJŶŝĞƌƐŬŝĞ njĂŬŽŷĐnjŽŶĞ ǁLJŶŝŬĂŵŝ ƉŽŵŝĂƌſǁ͘ KĨĞƌŽǁĂŶĂ ƉƌnjĞnj ŶĂƐ ŵŽǏůŝǁŽƑđ ƉƌŽǁĂĚnjĞŶŝĂ ďĂĚĂŷ ŝŶǏLJŶŝĞƌƐŬŝĐŚ ƐƚĂŶŽǁŝ ŝƐƚŽƚŶLJ ĞůĞŵĞŶƚ ƉƌŽĐĞƐƵ ƉƌŽũĞŬƚŽǁĂŶŝĂ͕ ǁĞƌLJĨŝŬĂĐũŝ ŬŽŶƐƚƌƵŬĐũŝ ŽƌĂnj ƵƌƵĐŚĂŵŝĂŶŝĂ ŶŽǁLJĐŚ ǁLJƌŽďſǁ ƵŵŽǏůŝǁŝĂũČĐ ƚLJŵ ƐĂŵLJŵ ƐƉĞųŶŝĞŶŝĞ ǁLJŵĂŐĂŷ ǁ njĂŬƌĞƐŝĞ ƵŶŝũŶĞũ LJƌĞŬƚLJǁLJ ϮϬϭϰͬϯϬͬh ;ƉŽƉƌnjĞĚŶŝŽ ϮϬϬϰͬϭϬϴͬt Ϳ͘ WŽnjLJƚLJǁŶLJ ǁLJŶŝŬ ďĂĚĂŶ ũĞƐƚ ƉŽĚƐƚĂǁČ ƉƌŽĐĞƐƵ ĐĞƌƚLJĨŝŬĂĐũŝ ŝ ŽĐĞŶLJ njŐŽĚŶŽƑĐŝ ǁ ŵLJƑů hƐƚĂǁLJ nj ĚŶŝĂ ϭϯ ŬǁŝĞƚŶŝĂ ϮϬϬϳƌ͘ Ž ŬŽŵƉĂƚLJďŝůŶŽƑĐŝ ĞůĞŬƚƌŽŵĂŐŶĞƚLJĐnjŶĞũ ; nj͘h͘ ϮϬϬϳ Ŷƌ ϴϮ ƉŽnj͘ ϱϱϲͿ͘ ŬƌĞĚLJƚŽǁĂŶĞ ƉƌnjĞnj W ďĂĚĂŶŝĂ nj njĂŬƌĞƐƵ D ŵŝƐũĂ njĂďƵƌnjĞŷ ƉƌnjĞǁŽĚnjŽŶLJĐŚ͗ ĞŵŝƐũĂ njĂďƵƌnjĞŷ ƉƌnjĞǁŽĚnjŽŶLJĐŚ ĐŝČŐųLJĐŚ ϵŬ,njʹ ϯϬD,nj ŵŽĐ njĂďƵƌnjĞŷ ϯϬD,nj ʹ ϯϬϬD,nj ŵŝŐŽƚĂŶŝĞ ƑǁŝĂƚųĂ ŚĂƌŵŽŶŝĐnjŶĞ ƉƌČĚƵ ĚŽ ϯϵ ŚĂƌŵŽŶŝĐnjŶĞũ ĞŵŝƐũĂ njĂďƵƌnjĞŷ ƉƌŽŵŝĞŶŝŽǁĂŶLJĐŚ ϯϬD,nj ʹ Ϯ͕ϳϱ',nj ;ǁ ŬŽŵŽƌnjĞ 'd D ϭϳϱϬͿ ƉƌŽŵŝĞŶŝŽǁĂŶĞ njĂďƵƌnjĞŶŝĂ ĞůĞŬƚƌŽŵĂŐŶĞƚLJĐnjŶĞ ƐƉƌnjħƚƵ ŽƑǁŝĞƚůĞŶŝŽǁĞŐŽ ǁ njĂŬƌĞƐŝĞ ϵŬ,nj ʹ ϯϬD,nj

WEͲ /^WZ ϭϲͲϮ͗ϭϵϵϵ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϲͲϯ͗ϮϬϬϴ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϲͲϯ͗ϮϬϬϴͬ ϭ͗ϮϬϭϮ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϲͲϰ͗ϮϬϬϴ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϲͲϰ͗ϮϬϬϴͬ ϭ͗ϮϬϭϮ WEͲ E ϱϱϬϭϰͲϭ͗ϮϬϭϮ WEͲ E ϱϱϬϭϱ͗ϮϬϭϯͲϭϬ WEͲ E ϱϱϬϭϱ͗ϮϬϭϯͲϭϬͬ ϭ͗ϮϬϭϱͲϬϴ WEͲ E ϱϱϬϭϭ͗ϮϬϭϲͲϬϱ WEͲ E ϱϬϱϲϭͲϭ͗ϮϬϭϯͲϭϮ WEͲ E ϱϬϭϮϭͲϭ͗ϮϬϭϱͲϭϬ WEͲ E ϱϬϭϮϭͲϮ͗ϮϬϭϱͲϭϬ WEͲ E ϱϬϭϮϭͲϯͲϮ͗ϮϬϭϱͲϭϬ WEͲ E ϱϬϭϮϭͲϰ͗ϮϬϭϱͲϭϬ WEͲ E ϱϬϭϮϭͲϱ͗ϮϬϭϱͲϭϬ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϯͲϯ͗ϮϬϭϯͲϭϬ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϯͲϮ͗ϮϬϭϰͲϭϬ

Członek rzeczywisty Klubu POLLAB nr 027

AB 022

KĚƉŽƌŶŽƑđ ŶĂ njĂďƵƌnjĞŶŝĂ ĞůĞŬƚƌŽŵĂŐŶĞƚLJĐnjŶĞ͗ ǁLJųĂĚŽǁĂŶŝĂ ĞůĞŬƚƌŽƐƚĂƚLJĐnjŶĞ; ^ Ϳ ŬŽŶƚĂŬƚŽǁĞ ŝ ƉŽǁŝĞƚƌnjƵ ц ϯϬŬs ƐĞƌŝĞ ƐnjLJďŬŝĐŚ ĞůĞŬƚƌLJĐnjŶLJĐŚ ƐƚĂŶſǁ ƉƌnjĞũƑĐŝŽǁLJĐŚ ; hZ^dͿ ƵĚĂƌLJ ;^hZ' Ϳ ŽĚƉŽƌŶŽƑđ ŶĂ njĂďƵƌnjĞŶŝĂ ŝŶĚƵŬŽǁĂŶĞ Ž ĐnjħƐƚŽƚůŝǁŽƑĐŝ ƌĂĚŝŽǁĞũ njĂƉĂĚLJ͕ ŬƌſƚŬŝĞ ƉƌnjĞƌǁLJ ŝ njŵŝĂŶLJ ŶĂƉŝħĐŝĂ ŽĚƉŽƌŶŽƑđ ŶĂ ƉŽůĞ ĞůĞŬƚƌŽŵĂŐŶĞƚLJĐnjŶĞ Ž ĐnjħƐƚŽƚůŝǁŽƑĐŝĂĐŚ ƌĂĚŝŽǁLJĐŚ nj ŵŽĚƵůĂĐũČ D ŝ WD͕ ďĂĚĂŶŝĞ ǁ ŬŽŵŽƌnjĞ 'd D ŽĚƉŽƌŶŽƑđ njĂƉĂĚLJ ŝ njŵŝĂŶLJ ŶĂƉŝħĐŝĂ ŶĂ ƉƌnjLJųČĐnjƵ njĂƐŝůĂŶŝĂ ŽĚƉŽƌŶŽƑđ ŶĂ ƉŽůĞ ŵĂŐŶĞƚLJĐnjŶĞ Ž ĐnjħƐƚŽƚůŝǁŽƑĐŝ ƐŝĞĐŝ ĞůĞŬƚƌŽĞŶĞƌŐĞƚLJĐnjŶĞũ ŽĚƉŽƌŶŽƑđ ŶĂ ŝŵƉƵůƐŽǁĞ ƉŽůĞ ŵĂŐŶĞƚLJĐnjŶĞ ŽĚƉŽƌŶŽƑđ ŶĂ ƚųƵŵŝŽŶLJ ƉƌnjĞďŝĞŐ ŽƐĐLJůĂĐLJũŶLJ ďĂĚĂŶŝĞ ŽĚƉŽƌŶŽƑĐŝ ŶĂ ĂƐLJŵĞƚƌLJĐnjŶĞ njĂďƵƌnjĞŶŝĂ ƉƌnjĞǁŽĚnjŽŶĞ Ž ĐnjħƐƚŽƚůŝǁŽƑĐŝ ŽĚ Ϭ ,nj ĚŽ ϭϱϬ Ŭ,nj

WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϮ͗ϮϬϭϭ WEͲ E ϱϱϬϭϰͲϮ͗ϮϬϭϱͲϬϲ WEͲ E ϱϱϬϮϰ͗ϮϬϭϭ WEͲ E ϱϱϬϮϰ͗ϮϬϭϭͬ ϭ͗ϮϬϭϱͲϬϴ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϲͲϭ͗ϮϬϬϴ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϲͲϮ͗ϮϬϬϴ WEͲ E ϲϭϱϰϳ͗ϮϬϬϵ WEͲ E ϱϬϭϮϭͲϭ͗ϮϬϭϱͲϭϬ WEͲ E ϱϬϭϮϭͲϯͲϮ͗ϮϬϭϳͲϬϰ WEͲ E ϱϬϭϮϭͲϰ͗ϮϬϭϱͲϭϬ WEͲ E ϱϬϭϮϭͲϱ͗ϮϬϭϱͲϭϬ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϮ͗ϮϬϭϭ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϰ͗ϮϬϭϯͲϬϱ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϱ͗ϮϬϭϰͲϭϬ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϲ͗ϮϬϭϰͲϬϰ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϭϭ͗ϮϬϬϳ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϯ͗ϮϬϬϳ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϯ͗ϮϬϬϳͬ ϭ͗ϮϬϬϴ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϯ͗ϮϬϬϳͬ/^ϭ͗ϮϬϬϵ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϯ͗ϮϬϬϳͬ Ϯ͗ϮϬϭϭ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϮϵ͗ϮϬϬϰ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϴ͗ϮϬϭϬ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϵ͗ϮϬϭϲͲϭϭ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϭϴ͗ϮϬϬϵ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϭϴ͗ϮϬϬϵͬ ϭ͗ϮϬϭϭ WEͲ E ϲϭϬϬϬͲϰͲϭϲ͗ϮϬϭϲͲϬϱ

TEMAT NUMERU

Zdalne sterowanie i monitoring Systemy zdalnej komunikacji

# # /A A

H # $ I E 'A !H

! <

# A $

# $ #

< $ / <E

5 <H / C # H <

C

< #

$ # <

A

H # # / A

! / # / AE

/ # # #

!

#

! #A

$ # <

! H / # <

7-& $ C # J H C / # /

$

#

I

# A E Marcin Karbowniczek

W

 przemyĹ&#x203A;le na pierwszym miejscu wydaje siÄ&#x2122; staÄ&#x2021; niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Na kolejnych bezpieczeĹ&#x201E;stwo, wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i inne czynniki. Na wiele z nich, w tym na te najwaĹźniejsze moĹźe pozytywnie wpĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;Ä&#x2021; zdalne sterowanie. Producenci maszyn i integratorzy systemĂłw odkryli tÄ&#x2122; prawdÄ&#x2122; juĹź dosyÄ&#x2021; dawno temu i od pewnego czasu proponujÄ&#x2026; i wdraĹźajÄ&#x2026; takie rozwiÄ&#x2026;zania w przemyĹ&#x203A;le.

W niniejszym artykule pokazujemy jak wyglÄ&#x2026;da nowoczesna implementacja zdalnego sterowania i co moĹźna dziÄ&#x2122;ki niej uzyskaÄ&#x2021;.

Elementy skĹ&#x201A;adowe zdalnego sterowania Aby wyposaĹźyÄ&#x2021; maszynÄ&#x2122; lub instalacjÄ&#x2122; przemysĹ&#x201A;owÄ&#x2026; w mechanizm zdalnego sterowania, potrzebne jest kilka elementĂłw, takich jak odpowiednio wyposaĹźone urzÄ&#x2026;dzenie sterowanie, bezprzewodowy interfejs komunikacyjny i oprogramowanie sterujÄ&#x2026;ce. W ostatnich latach nastÄ&#x2026;piĹ&#x201A; postÄ&#x2122;p w rozwoju elementĂłw zdalnego sterowania, co spowodowaĹ&#x201A;o wzrost dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci i popularnoĹ&#x203A;ci tego rodzaju systemĂłw.

Komunikacja bezprzewodowa Zdalne sterowanie w praktyce zawsze realizowane jest przez bezprzewodowy interfejs. Jego wybĂłr jeszcze do niedawna byĹ&#x201A; dosyÄ&#x2021; ograniczony, ale obecnie coraz Ĺ&#x201A;atwiej o dopasowanie sposobu przesyĹ&#x201A;u danych dokĹ&#x201A;adnie do faktycznych potrzeb. RosnÄ&#x2026;ce moĹźliwoĹ&#x203A;ci komunikacyjne, a w tym funkcji programowych w zakresie komunikacji, to jedne z gĹ&#x201A;Ăłwnych innowacji zarĂłwno w obrÄ&#x2122;bie sterownikĂłw programowalnych (PLC), jak rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; 26

alternatywnych wobec nich (IPC, PAC itp.). Ĺ atwa wymiana danych w róşnych sieciach (ethernetowych i polowych) oraz moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; realizacji poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; bezprzewodowych to gĹ&#x201A;Ăłwne cechy, na ktĂłre zwracajÄ&#x2026; uwagÄ&#x2122; nabywcy nowych komponentĂłw automatyki przemysĹ&#x201A;owej.

Jeszcze do niedawna zdalne sterowanie kojarzyĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; przede wszystkim z uĹźyciem radiomodemĂłw albo sieci komĂłrkowej. Oba te rozwiÄ&#x2026;zania cechowaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; licznymi wadami, choÄ&#x2021; bazowaĹ&#x201A;y na licencjonowanym paĹ&#x203A;mie radiowym. Inwestycja w radiomodemy byĹ&#x201A;a nieco kosztowna, a do tego ich wdroĹźenie wymagaĹ&#x201A;o znajomoĹ&#x203A;ci zagadnieĹ&#x201E; z zakresu komunikacji radiowej. Trzeba byĹ&#x201A;o zestawiÄ&#x2021; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cze, zamiast po prostu podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; moduĹ&#x201A;y i przyjÄ&#x2026;Ä&#x2021;, Ĺźe bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;aÄ&#x2021;. Natomiast sieÄ&#x2021; komĂłrkowa, choÄ&#x2021; znacznie Ĺ&#x201A;atwiejsza w uĹźyciu i taĹ&#x201E;sza we wdroĹźeniu, wymagaĹ&#x201A;a ponoszenia dosyÄ&#x2021; duĹźych kosztĂłw utrzymania â&#x20AC;&#x201C; opĹ&#x201A;at za poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia, lub za przesyĹ&#x201A;ane wiadomoĹ&#x203A;ci. Ponadto w niektĂłrych odlegĹ&#x201A;ych miejscach nie byĹ&#x201A;a dostÄ&#x2122;pna.

Czasem problematyczny mĂłgĹ&#x201A; byÄ&#x2021; takĹźe pobĂłr energii.

Te wszystkie problemy sprawiaĹ&#x201A;y, Ĺźe w wielu aplikacjach zdalne sterowanie nie byĹ&#x201A;o opĹ&#x201A;acalne, albo nie daĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; go sensownie zaimplementowaÄ&#x2021;.

Dopiero rozwĂłj wszelkiego rodzaju technologii powiÄ&#x2026;zanych z Internetem Rzeczy oraz jego przemysĹ&#x201A;owymi implementacjami sprawiĹ&#x201A;y, Ĺźe zdalna obsĹ&#x201A;uga urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i ich monitoring staĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; nie tylko opĹ&#x201A;acalne, ale i caĹ&#x201A;kiem powszechne.

Obecnie wĹ&#x203A;rĂłd technologii komunikacji radiowej, ktĂłre mogÄ&#x2026; sĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; do stworzenia systemu zdalnego steAUTOMATYKA

TEMAT NUMERU rowania, preferowane sÄ&#x2026; radiomodemy, sieci komĂłrkowe, Wi-Fi, LoRaWAN, sieci radiowe w paĹ&#x203A;mie ISM, oparte na infrastrukturze utrzymywanej przez usĹ&#x201A;ugodawcÄ&#x2122;, ZigBee i Bluetooth.

Radiomodemy Radiomodemy sÄ&#x2026; z zasady stosowane w przemyĹ&#x203A;le i z tego wzglÄ&#x2122;du charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; solidnÄ&#x2026; konstrukcjÄ&#x2026; mechanicznÄ&#x2026;. SÄ&#x2026; teĹź odporne na pracÄ&#x2122; w trudnych warunkach Ĺ&#x203A;rodowiskowych i majÄ&#x2026; bardzo dobre parametry toru radiowego. Standardowo wyposaĹźa siÄ&#x2122; je w szereg funkcji, by jak najĹ&#x201A;atwiej podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; je do systemĂłw automatyki przemysĹ&#x201A;owej. SÄ&#x2026; szczegĂłlnie uĹźyteczne tam, gdzie komunikacja wymaga sprawnej transmisji wiÄ&#x2122;kszych iloĹ&#x203A;ci danych, a tym bardziej w obszarach, gdzie poziom sygnaĹ&#x201A;u nie jest wystarczajÄ&#x2026;cy. Dodatkowo radiomodemy pozwalajÄ&#x2026; uniknÄ&#x2026;Ä&#x2021; problemĂłw przeciÄ&#x2026;Ĺźenia sieci, co zdarza siÄ&#x2122; szczegĂłlnie w okresach Ĺ&#x203A;wiÄ&#x2026;tecznych. Dlatego pod pewnymi wzglÄ&#x2122;dami zapewniajÄ&#x2026; najwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; pewnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; komunikacji, za ktĂłrej poprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dziaĹ&#x201A;ania nie odpowiadajÄ&#x2026; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwie Ĺźadne firmy poĹ&#x203A;redniczÄ&#x2026;ce, poza samymi dostawcami sprzÄ&#x2122;tu. Bardzo istotny w dĹ&#x201A;uĹźszej perspektywie jest takĹźe brak opĹ&#x201A;at za transmitowane dane.

OprĂłcz modemĂłw do pracy w paĹ&#x203A;mie licencjonowanym, takich jak np.

modele marki Satel, oferowane przez firmÄ&#x2122; Astor, na rynku znaleĹşÄ&#x2021; moĹźna teĹź modele pracujÄ&#x2026;ce w paĹ&#x203A;mie ISM, czyli na czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ciach 433 MHz, 868 MHz i 2,4 GHz. Charakteryzuje je wiÄ&#x2122;kszy poziom zakĹ&#x201A;ĂłceĹ&#x201E; i w zwiÄ&#x2026;zku z tym â&#x20AC;&#x201C; mniejszy zasiÄ&#x2122;g pracy. W efekcie â&#x20AC;&#x201C; szczegĂłlnie w kontekĹ&#x203A;cie róşnych aktualnie dostÄ&#x2122;pnych moĹźliwoĹ&#x203A;ci alternatywnych â&#x20AC;&#x201C; nie cieszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wielkÄ&#x2026; popularnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;.

Sieci komĂłrkowe DrugÄ&#x2026; opcjÄ&#x2122; stanowiÄ&#x2026; sieci komĂłrkowe. W tym zakresie bardzo wiele zmieniĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; w ciÄ&#x2026;gu ostatnich kilku lat. Wynika to z duĹźego postÄ&#x2122;pu w technologii radiowej transmisji danych oraz z uwagi na ogromne inwestycje poczynione przez operatorĂłw sieci. Korzystanie

z sieci komĂłrkowych nie zawsze jest opĹ&#x201A;acalne, ze wzglÄ&#x2122;du na miesiÄ&#x2122;cznie opĹ&#x201A;acane abonamenty. Przez wiele lat taryfy telemetryczne byĹ&#x201A;y dosyÄ&#x2021; kosztowne w przeliczeniu na pojedyncze urzÄ&#x2026;dzenie, ale obecnie â&#x20AC;&#x201C; wraz z nowymi technologiami â&#x20AC;&#x201C; wszystko wskazuje na to, Ĺźe ulegnie to zmianie.

Rzecz leĹźy w nowo uruchamianych sieciach 4G, pracujÄ&#x2026;cych z nowymi kategoriami LTE. Jeszcze do niedawna w zastosowaniach przemysĹ&#x201A;owych dominowaĹ&#x201A;y sieci 2G, a niekiedy proponowano 3G jako szybszÄ&#x2026; alternatywÄ&#x2122;.

DostÄ&#x2122;p do 4G zazwyczaj wymagaĹ&#x201A; droĹźszych modemĂłw, na ktĂłre nie wszyscy byli skĹ&#x201A;onni siÄ&#x2122; zdecydowaÄ&#x2021;. W koĹ&#x201E;cu aplikacje przemysĹ&#x201A;owe rzadko kiedy potrzebujÄ&#x2026; przepustowoĹ&#x203A;ci wiÄ&#x2122;kszych niĹź osiÄ&#x2026;gane w sieciach 3G. Niestety

9 E % <

SYSTEMY ZDALNE POWINNA CECHOWAÄ&#x2020; DUĹťA FUNKCJONALNOĹ&#x161;Ä&#x2020; DOMINIK KOWALCZYK, SPECJALISTA DS. TECHNICZNO-HANDLOWYCH W DACPOL SP. Z O.O. Systemy zdalnego sterowania na pierwszy rzut oka wydajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; nieskomplikowanymi zestawami urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; typu nadajnik + odbiornik, sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cymi do bezprzewodowego wysterowania niemal dowolnej maszyny elektrycznej. Ze wzglÄ&#x2122;du na kilka kluczowych cech i niekiedy trudny do zmierzenia problem zasiÄ&#x2122;gu, caĹ&#x201A;a kwestia jest nieco bardziej zĹ&#x201A;oĹźona. JeĹźeli pominÄ&#x2026;Ä&#x2021; aspekt ekonomiczny, ktĂłry czÄ&#x2122;sto ma kluczowe znaczenie podczas doboru wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwego rozwiÄ&#x2026;zania i skupiÄ&#x2021; siÄ&#x2122; wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie na parametrach technicznych, to podstawowym wymaganiem jest funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Popularne jest podejĹ&#x203A;cie producentĂłw typu: rozwiÄ&#x2026;zanie low-cost, standardowe, rugged, dedykowane pod specjalistyczne branĹźe, z odpowiednimi certyfikatami itp.

Ergonomia i Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obsĹ&#x201A;ugi bywa istotna dla operatorĂłw, ktĂłrzy muszÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; maksymalny komfort korzystania z nadajnika. WiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; to nie tylko z odpowiednim zaprojektowaniem poszczegĂłlnych

12/2017

podzespoĹ&#x201A;Ăłw, ale teĹź intuicyjnym rozmieszczeniem przyciskĂłw. Sama konstrukcja pilota/ odbiornika bywa moduĹ&#x201A;owa, co uĹ&#x201A;atwia serwis i diagnostykÄ&#x2122;. KolejnÄ&#x2026; sprawÄ&#x2026; zwiÄ&#x2026;zanÄ&#x2026; z funkcjonalnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; jest sposĂłb komunikacji ze sterowanÄ&#x2026; maszynÄ&#x2026;. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cych wymagaĹ&#x201E; obsĹ&#x201A;ugiwane protokoĹ&#x201A;y komunikacyjne to RS-485, CANopen, DeviceNet, Profibus, EtherCAT, Modbus TCP/IP, EtherNet/IP oraz protokĂłĹ&#x201A; czasu rzeczywistego Ethernet Powerlink. W warunkach przemysĹ&#x201A;owych czÄ&#x2122;stym zjawiskiem jest wystÄ&#x2122;powanie róşnego rodzaju zabrudzeĹ&#x201E;, w takich przypadkach sĹ&#x201A;uĹźby UR powinny wybieraÄ&#x2021; zestawy o odpowiednio wzmocnionych konstrukcjach lub wysokim stopniu ochrony IP/IK zapewniajÄ&#x2026;cych pyĹ&#x201A;oszczelnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, wodoszczelnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; mechanicznÄ&#x2026; na uszkodzenia zewnÄ&#x2122;trzne. Ostatecznie, przy doborze wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwego rozwiÄ&#x2026;zania najlepiej zdaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; na specjalistÄ&#x2122;.

27

TEMAT NUMERU

ZDALNE STEROWANIE I MONITORING OZNACZA OSZCZĘDNOŚCI I POPRAWĘ WIZERUNKU FIRMY MICHAŁ NIEUŻYŁA, INŻYNIER PRODUKTU W RA CONTROLS System zdalnego sterowania i monitoringu może przynieść bezpośrednie oszczędności w postaci eliminacji wyjazdów serwisowych – odpadają koszty transportu i zakwaterowania serwisanta.

Dodatkowo przekłada się na lepsze zarządzanie zasobami – pracownik może nadzorować pracę wielu maszyn rozproszonych po całym świecie nie ruszając się z biura.

Dodatkowo, wykorzystanie systemu z możliwością nadzoru i alarmowania może również przynieść skutek wizerunkowy – jeśli maszyna jest w stanie sama powiadomić o błędach w swoim działaniu, to może się okazać że serwisant dowie się o tym szybciej niż

dla tych, którzy zdecydowali się na tak ograniczone rozwiązania, obecnie operatorzy komórkowi modernizują swoje sieci w sposób niezbyt korzystny dla nich. Wraz z uruchamianiem nowych nadajników 4G, wiele stacji 3G jest wyłączanych. Nie mają one znaczenia dla zdecydowanej większości klientów, którzy są po prostu zwykłymi konsumentami. Nagłośniony przykład takiej sytuacji (choć akurat nie w odniesieniu do 3G) pojawił się w tym roku, kiedy to firma Orange wyłączyła usługi CDMA450 w Polsce, z których wciąż korzystała część klientów. Musieli oni w szybkim tempie wymienić dotych-

użytkownik końcowy – a to z kolei wydatnie skróci czas reakcji na awarię.

Dzisiaj, w dobie Industrial Internet of Things oraz Industry 4.0 coraz więcej urządzeń jest w stanie dzielić się informacjami diagnostycznymi. Jeśli zaś dysponujemy takimi informacjami, to naturalnym kierunkiem wydaje się ich docelowe wykorzystanie do tworzenia systemów monitorowania maszyn i całych instalacji. Kolejnym krokiem w rozwoju tego rodzaju systemów będzie z pewnością wykorzystanie idei predictive maintenance, czyli eliminowanie awarii zanim one wystąpią.

w systemach, gdzie opóźnienia nie są zbyt ważne. Różnią się od wyższych kategorii LTE przede wszystkim rzadszą koniecznością łączenia się z siecią, by podtrzymać stan zalogowania.

W efekcie, wymagają znacznie mniej energii do pracy i są zoptymalizowane pod kątem transferu niewielkich paczek danych. Sieci tych kategorii są obecnie na etapach pilotażowych w wielu krajach świata, stąd nie wszyscy operatorzy przygotowali jeszcze finalne oferty biznesowe dla klientów, dlatego trudno jest dokładnie oceniać opłacalność tego typu rozwiązań. Bazując jednak na nieoficjalnych rozmo-

W OSTATNICH LATACH NASTĄPIŁ POSTĘP W ROZWOJU ELEMENTÓW ZDALNEGO STEROWANIA, CO SPOWODOWAŁO WZROST DOSTĘPNOŚCI I POPULARNOŚCI TEGO RODZAJU SYSTEMÓW. czas stosowane urządzenia na nowsze. Podobnie będzie z firmami, które korzystają z sieci 3G, a z czasem także z sieciami 2G. Kolejność wyłączania jest taka, a nie inna, gdyż modemy sieci 2G pobierają mniej mocy niż 3G oraz sieci trzeciej generacji wymagają gęściej rozstawionych stacji bazowych.

Sieć 3G może być z łatwością zastąpiona obecnymi sieciami 4G, a 2G dopiero tymi wprowadzanymi.

Nowe kategorie LTE to M1 i NB-IoT. Obie przeznaczone są do transmisji niewielkich ilości danych co jakiś czas, 28

wach oraz na przykładach z innych krajów, można się spodziewać, że opłaty będą ponoszone za pakiety połączeń do sieci. Rozliczanie miałoby się wtedy odbywać na zasadzie zliczania liczby rozpoczętych transmisji, których określona liczba byłaby sprzedawana w ramach niedrogiego abonamentu.

Te natomiast nie musiałyby kosztować wiele, gdyż podtrzymanie zalogowania do sieci w nowych kategoriach LTE znacznie mniej obciąża samą sieć.

Co więcej, pasmo radiowe w LTE NB-IoT i LTE-M1 jest dużo lepiej wykorzy-

stywane niż w starszych technologiach, co również zmniejsza koszt transferu danych.

Wśród dostawców nowoczesnych modemów i modułów do sieci komórkowych warto wymienić np. firmę Robustel, która specjalizuje się w takich rozwiązaniach. Podobne moduły ma też Gamma.

Wi-Fi Trzecią z technologii, która ma duży wpływ na rozwój zdalnego sterowania jest Wi-Fi. Dotyczy to przede wszystkim kontroli urządzeń na względnie niewielkie odległości, ale też sytuacji, gdzie ruch prowadzony jest przez Internet. Wi-Fi jest tak rozpowszechnione, że zastosowanie tej metody komunikacji nie kosztuje wiele. Do tego w obsługę interfejsów Wi-Fi wyposażone są praktycznie wszystkie urządzenia mobilne, co tym bardziej ułatwia wdrożenie systemu zdalnego monitoringu. W dalszej perspektywie, być może popularne stanie się wykorzystanie nowej generacji W-Fi o nazwie HaLow, która pozwala na transmisję danych na większe odległości, nie wymaga dużego poboru mocy i jest w pełni zgodna z innymi protokołami ethernetowymi.

LoRaWAN W przypadku realizacji komunikacji cyfrowej na względnie duże odległości, ale gdy chce się uniknąć opłat licencyjnych za pasmo, a jednocześnie zapewnić mały pobór energii i uniezależnić od wszelkich operatorów, warto przyjAUTOMATYKA

TEMAT NUMERU rzeć się protokołom LoRaWAN. Pozwalają one samodzielnie budować sieci złożone z oddalonych od siebie nadajników i skonfigurować je tak, by optymalnie pasowały do realizowanej aplikacji. Oczywiście wdrożenie takiej sieci jest dosyć kosztowne, ze względu na potrzebę inwestycji w infrastrukturę, ale następnie jej użytkowanie jest już bardzo tanie. Trzeba tylko pilnować, by ilość przesyłanych danych nie była zbyt duża, a stacje nie były zbyt odległe, gdyż moc nadajnika i dopuszczalny czas jego pracy są regulowane przepisami w poszczególnych krajach.

SigFox Jeśli koszt wejścia jest zbyt duży w przypadku tworzenia własnej infrastruktury, a korzyści płynące z zastosowania LoRaWAN całkiem niezłe, dobrym rozwiązaniem może być sięgnięcie po usługi z oferty firmy SigFox. Jest ona globalnym operatorem połączonych z Internetem stacji bazowych, które pracują podobnie jak LoRaWAN. Ponieważ to firma SigFox (a najczęściej lokalni operatorzy, działający w jej imieniu) ponosi koszty utrzymania i rozbudowy infrastruktury, jej użytkownicy muszą opłacać miesięczne lub roczne abonamenty, których wysokość zależy od przewidywanej liczby wyko-

nywanych transmisji. Dodatkowym ograniczeniem są jednak dosyć słabe parametry transmisji i mała swoboda w odbieraniu informacji z sieci przez rozmieszczone w terenie urządzenia.

Problemem może być też niepewność dostarczenia informacji. Zaletą natomiast dostęp do danych z poziomu specjalnie opracowanej usługi chmurowej. Z firmą SigFox współpracuje w Polsce JM Elektronik.

ZigBee i Bluetooth W końcu, gdy zasięg transmisji nie musi być duży, ale istotna jest moc pobierana przez urządzenia, można pomyśleć o wykorzystaniu protokołów ZigBee albo Bluetooth. Ich najnowsze implementacje nie tylko pozwalają pracować przy minimalnym zużyciu energii, ale też umożliwiają tworzenie większych sieci, np. z wykorzystaniem topologii kraty. ZigBee i Bluetooth to także technologie bardzo użyteczne podczas wdrażania idei Przemysłu 4.0.

Rosnące podobieństwa pomiędzy protokołami Oprócz tego można śmiało stwierdzić, że dzięki popularyzacji Ethernetu przemysłowego w ostatnich latach, coraz większa część komunikacji na terenie zakładów przemysłowych, a nawet

w przypadku sterowania w czasie rzeczywistym i przesyłania sygnałów bezpieczeństwa, odbywa się za pomocą tego samego medium. Dlatego wygodną praktyką będzie sięganie po takie interfejsy komunikacyjne, które w jak najbardziej bezpośredni i transparentny sposób, będą mogły przesyłać pakiety danych protokołu IP. Warto dodać, że kolejne wersje różnorodnych protokołów komunikacji stają się coraz bardziej rozbudowane i widać rosnącą konwergencję ich funkcjonalności.

Bluetooth 5.0 może pracować w topologii kraty (mesh), co wcześniej wyróżniało praktycznie tylko sieć ZigBee. Tymczasem IEEE 802.11ah czyli Wi-Fi w wersji HaLow, nie tylko ma dwukrotnie większy zasięg niż starsze implementacje Wi-Fi, ale też pozwala przesyłać dane przy znacznie mniejszym zużyciu energii, w czym dotąd dobrze sprawdzał się Bluetooth 4.0.

Interfejs użytkownika Sam interfejs komunikacji to nie wszystko. Sens stosowania zdalnego sterowania zależy w dużej mierze od wygody i możliwości interfejsu użytkownika. Tu znaczenie ma nie tylko rozwój technologii, ale i przyzwyczajenia użytkowników. Obecnie korzystamy ze smartfonów i tabletów praktycznie

W DOBORZE ZDALNYCH SYSTEMÓW PRIORYTETEM JEST BEZPIECZEŃSTWO LESZEK PIETROWICZ, DYREKTOR W ASTOR MISSION CRITICAL Nie jest ważne, czy system służy do zbierania danych z monitoringu czy też do zdalnego sterowania obiektem – w każdym przypadku najważniejszym aspektem powinno być bezpieczeństwo.

Obecnie na rynku dostępne są trzy główne rozwiązania – sieci komórkowe, radiomodemy i Wi-Fi. Różnią się one szybkością transmisji, funkcjonalnością, instalacją i ceną. Wybór zależy od przeznaczenia. Gdy niezbędne jest przesyłanie dużej ilości danych, np. obrazu z kamer HD – powinniśmy wybrać przemysłowe Wi-Fi. Jeżeli nie chcemy montować masztów i anten, nasz teren jest w zasięgu sieci komórkowej, a ilość przesyłanych danych nie jest zbyt duża, dobrym pomysłem będzie wykorzystanie sieci GSM. Jeśli natomiast chcemy mieć prosty i niezawodny sposób komunikacji o dużym zasięgu oraz niezależność – najlepsze będą radiomodemy.

Wszystkie trzy technologie niosą określoną wartość dla klientów i wszystkie są w fazie rozwoju. Jednak po co komu system, który może przestać działać ze względu na cyberataki lub zmiany technologii u operatorów sieci? Czy w dobie Industry 4.0 stać nas

12/2017

na system, który może choć na chwilę przestać działać?

Biorąc pod uwagę kwestie bezpieczeństwa, tylko Wi-Fi i radiomodemy możemy traktować jako nasze prywatne i niezależne rozwiązanie. Komunikacja za pomocą sieci komórkowych – będzie się odbywała zawsze za pośrednictwem operatora sieci. W tym przypadku brak gwarancji bezpieczeństwa i stabilności rekompensowany jest niską ceną pakietów i urządzeń.

Z kolei Wi-Fi jest najbardziej zagrożone cyberatakami ze względu na atrakcyjnie dużą liczbę systemów i urządzenia, mające wspólny mianownik z branżą IT. Radiomodemy są najbezpieczniejsze i niezawodne – niestety bardziej kosztowne i dużo wolniejsze w transmisji danych.

Podsumowując, przy wyborze systemu powinniśmy się kierować przede wszystkim bezpieczeństwem i niezależnością. Aby sprostać wszystkim wymogom funkcjonalnym, warto inwestować w systemy umożliwiające łączenie różnych technologii i redundancję.

29

TEMAT NUMERU

ZDALNE ZARZĄDZANIE SYSTEMEM JEST NIEODŁĄCZNYM ELEMENTEM PRZEMYSŁU 4.0 KAROL KOWALCZYK, MARKETING MANAGER W BALLUFF SP. Z O.O. Na przełomie ostatnich kilkunastu lat obserwujemy gwałtowny rozwój przemysłu, analizujemy towarzyszące mu trendy oraz wdrażane rozwiązania. Już w tym momencie wiadomo, że przyszłość to Przemysł 4.0, czyli wdrożenie rozwiązań, które mają na celu połączenie pracy maszyn z systemami IT oraz z nadrzędnym zarządzaniem korporacyjnym, przy jednoczesnej optymalizacji kosztów samego procesu produkcji.

Aby było to możliwe, konieczne jest wdrażanie systemów, które sprawiają, że zakłady produkcyjne stają się miejscem o niezwykłej dynamice, gdzie zmienne procesy, błyskawiczne przezbrojenia maszyn i przesyłanie dużych ilości danych są koniecznością. Optymalne wykorzystanie posiadanych zasobów wiąże się z koniecznością zapewnienia sprawnej i wydajnej komunikacji, czyli implementacji zdalnego systemu sterowania i monitoringu obiektów rozproszonych. Rozwiązanie, które łączy możliwość przesyłu ogromnej ilości danych z dostępnością niezbyt kosztownych urządzeń jest już dostępne. Interfejs IO-Link to pierwsza na świecie

wszędzie. W pracy, w domu, w podróży, czy na urlopie. Jesteśmy bardzo przyzwyczajeni do korzystania z ekranów dotykowych, przeglądania stron internetowych oraz używania specjalnych aplikacji. Ta ogromna popularność smartfonów i tabletów wymusiła na serwisach WWW konieczność tworzenia wersji dla urządzeń mobilnych, tak by dało się je wygodnie przeglądać. Zbliżone podejście coraz częściej stosują producenci HMI, którzy starają się umożliwić klientom uruchamianie ich aplikacji również na urządzeniach mobilnych.

Dosyć powszechną techniką, wywodzącą się właśnie ze świata Internetu jest przygotowywanie stron zgodnie z koncepcją responsywnego projektowania, gdzie twórca witryny przewiduje kilka grup urządzeń, dla których definiuje oddzielne zasady skalowania, pozycjonowania i wyświetlania elementów. Ta sama metoda może zostać zastosowana podczas tworzenia interfejsów HMI, które od pewnego czasu wiele firm i tak przygotowuje w technologii webowej. Bardzo dużą zaletą tego rozwiązania jest otwartość używanych standardów i szeroka kompatybilność. Nowoczesne techniki webowe umożliwiają tworzenie bardzo atrakcyjnych wizualnie i dyna30

technologia umożliwiająca sprawną komunikację, zaczynając od układu sterowania, a kończąc na najmniejszym elemencie automatyki. Ten uniwersalny interfejs stanowi, niezależne od sieci przemysłowej, połączenie typu „punkt-punkt”, które do komunikacji wykorzystuje standardowy, trzyżyłowy, nieekranowany przewód.

Wszystkie urządzenia wykorzystujące IO-Link pozwalają na szybki dostęp do parametrów, konfiguracji i informacji diagnostycznych z centralnego poziomu sterowania, czyli z poziomu sterownika PLC. Zdalne zarządzanie systemem automatyki oraz procesami produkcyjnymi staje się nieodłącznym warunkiem, który musi zostać spełniony, by móc nie tylko nadążać za postępem technologicznym, ale również wyznaczać kierunek i tempo zmian.

Interfejs IO-Link jest logicznym krokiem w kierunku bardziej elastycznych i ekonomicznych procesów produkcyjnych oraz zintegrowanego zarządzania przedsiębiorstwem, który idealnie wpisuje się w ideę Przemysłu 4.0.

micznych interfejsów użytkownika, bez zbytniego obciążania komputerów.

Następnie tak przygotowany interfejs można również opakować w biblioteki i stworzyć w ten sposób zamkniętą aplikację, pracującą tak samo dobrze pod kontrolą systemu Windows, Android czy nawet iOS. Oczywiście będzie to wymagało osobnego skompilowania i przetestowania poszczególnych wersji programu, ale osiągane rezultaty są bardzo dobre, szczególnie w kontekście poświęcanych na to nakładów pracy.

Dzięki przygotowaniu aplikacji do obsługi systemów przemysłowych, operatorzy maszyn, kierownicy i zarząd mogą mieć ciągły dostęp do systemów sterowania, archiwalnych danych oraz dynamicznie tworzonych prezentacji graficznych na ich temat i innych wskaźników z poziomu swoich komputerów biurkowych i smartfonów. Oferowane na rynku rozwiązania czasem bazują też na wykorzystaniu takich protokołów jak VNC, czyli wirtualnego pulpitu, obsługiwanego np. przez przeglądarkę internetową. Pozwala to na zdalny dostęp do panelu operatorskiego, tyle że zazwyczaj ma on wygląd przystosowany do ekranu komputera, na którym normalnie pracuje, a nie do urządzenia mobilnego, za po-

mocą którego może być przeglądany.

Znacznie lepszą alternatywą jest sytuacja, w której interfejs webowy jest responsywnie generowany bezpośrednio na potrzeby urządzenia, na którym jest wyświetlany. W ten sposób pracują m.in. niektóre małe sterowniki PLC (np. oferowane przez firmę Sabur PLC Saia oraz marki Rockwell Automation, np. z oferty RAControls), które mają wbudowany webserwer i pozwalają na jednoczesne połączenie z nawet bardzo dużą liczbą urządzeń mobilnych, przekazując w ten sposób informacje o najważniejszych wskaźnikach prowadzonych procesów.

Bezpieczeństwo Zdalny dostęp do urządzeń przemysłowych, a szczególnie ten, który pozwala nie tylko na podgląd odczytów, ale i sterowanie, niesie za sobą znacznie zwiększone ryzyko związane z bezpieczeństwem. Dlatego konieczne jest dopilnowanie, by niepowołane osoby nie mogły w żaden sposób ingerować w to, co się dzieje na terenie zakładu.

Czynników ryzyka jest kilka. Można wśród nich wymienić samo użycie komunikacji bezprzewodowej, przesyłanie krytycznych danych przez sieć internetową oraz niedoskonałości zabezpieczeń samych aplikacji.

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU Odnośnie pierwszej kwestii, pomocne będzie wdrożenie odpowiedniej polityki bezpieczeństwa. Na potrzeby przemysłu warto przygotować zestaw zasad, który przybliży użytkownikom wiedzę o różnych zagrożeniach, a także wprowadzi mechanizm aktualizacji oprogramowania urządzeń sieciowych, gdy tylko wykryte zostaną jakiekolwiek błędy. Warto stosować nie popularny konsumencki lecz przemysłowy sprzęt sieciowy, który nie tylko jest mniej podatny na błędy, jakie mogą pojawić się w związku z pracą w trudnych warunkach środowiskowych, ale również opracowywany jest z zachowaniem większej staranności.

Problem przesyłu danych przez Internet warto rozwiązać przez zastosowanie sieci VPN. To bardzo praktyczne i sprawdzone rozwiązanie, wykorzystywane nie tylko w przemyśle, ale i we wszelkiego rodzaju biznesie, gdzie niezmiernie ważne jest bezpieczeństwo informacji. W przypadku, gdy administratorzy blokują ruch przychodzący z Internetu, VPN umożliwia dostęp do urządzeń sieciowych w podobny sposób, jak odległy komputer znajdujący się w tej samej sieci lokalnej. Na rynku dostępne są gotowe urządzenia sieciowe klasy przemysłowej, które umożliwiają wdrożenie VPN. Dobrym przykładem wykorzystania VPN w aplikacji do zdalnego sterowania na urządzenia mobilne jest system

EasyAccess2.0 oferowany w Polsce przez firmę Multiprojekt.

myć, a do tego nie powodują ryzyka zagrożenia wybuchem.

Urządzenia mobilne w przemyśle

Oszczędności

Analizując bezpieczeństwo warto też upewnić się, że urządzenia mobilne, które wykorzystywane są do zdalnego dostępu są same w sobie zabezpieczone. Choć kuszące może być wyposażenie personelu w niedrogie modele dalekowschodnie, znane są przypadki, gdy urządzenia te były fabrycznie dostarczane z wgranym oprogramowaniem śledzącym działania użytkownika. Do tego, jeśli dostęp mobilny jest podstawowym sposobem pracy, trzeba zwrócić uwagę na niezawodność wybranego sprzętu. Należy zastanowić się, jakie jest ryzyko że w urządzeniu wyczerpie się bateria, co uniemożliwi pracę z maszynami. Ponadto na rynku można znaleźć wiele urządzeń mobilnych o wzmocnionej konstrukcji.

Szczególnie istotna może okazać się trwałość ekranu dotykowego. Dzięki nim w smartfonach i tabletach nie ma tradycyjnych klawiatur, a to oznacza, że wyświetlacze mogą mieć większą powierzchnię. Brak ekranu to też dodatkowy plus w postaci mniejszego ryzyka uszkodzenia przycisków, tym bardziej w środowisku, w którym panuje duże zapylenie lub konieczne jest zachowanie wyjątkowej czystości.

Ekrany dotykowe bardzo łatwo jest

Zastosowanie zdalnego sterowania może być również sposobem na wprowadzenie oszczędności w firmie. Jedną z coraz bardziej popularnych praktyk jest zachęcanie pracowników do wykorzystywania własnych urządzeń mobilnych jako interfejsu do systemów pracujących na terenie zakładu. Choć można takiemu podejściu zarzucić wiele wad, pracownicy często chętnie decydują się na takie rozwiązanie.

Po pierwsze praca z własnym urządzeniem jest dla nich bardziej intuicyjna, a często i sprawniejsza. Swoje smartfony noszą ze sobą wszędzie, dzięki czemu nie muszą poruszać się z dodatkowym urządzeniem. Jest to szczególnie wygodne rozwiązanie dla osób, które mają nienormowany czas pracy i ważne jest dla nich szybkie reagowanie na zdarzenia. W przypadku sytuacji awaryjnych mogą wprowadzać zmiany za pomocą smartfona albo tabletu choćby z domu i spokojnie obserwować skutki tych działań, bez potrzeby udawania się na teren zakładu.

Bardzo ważnym aspektem jest możliwość nadzorowania procesów z bezpiecznej odległości. Dotyczy to np. instalacji w strefach zagrożonych wybuchem, lub gdy dostęp do urządzeń jest utrudniony z uwagi na pracujące

CZYM KIEROWAĆ SIĘ PRZY WYBORZE ODPOWIEDNIEGO ROZWIĄZANIA? MARCIN SKÓRKA, MENEDŻER PROJEKTÓW CYBERBEZPIECZEŃSTWA I AUTOMATYKI W TEKNISKA POLSKA SP. Z O.O. Systemy zdalnego sterowania i monitoringu stały się codziennością w aplikacjach przemysłowych i nie są już zarezerwowane jedynie dla systemów rozproszonych. Zdalny dostęp w zastosowaniach przemysłowych traktujemy jako część Industrial Internet of Things (IIoT) i mimo wielu korzyści jaki niesie ze sobą, nie możemy zapominać o zagrożeniach. Z naszych doświadczeń wynika, że niezawodność i integralność systemu, bezpieczeństwo oraz elastyczność rozwiązania to kluczowe kryteria wyboru. Wysoka niezawodność gwarantuje nam wysoką dostępność, a co za tym idzie ciągły wgląd do zasobów. Zwracamy uwagę na możliwość korzystania z usług więcej niż jednego operatora sieci GSM, a także na to, by integralność systemu umożliwiała łatwe zarządzanie grupami urządzeń – niezależnie od aktualnie wykorzystywanej usługi providera. Bezpieczeństwo danych jest absolutnie kluczową kwestią w przypadku

12/2017

infrastruktury krytycznej, do której zaliczmy przesył i produkcję energii elektrycznej, wydobycie oraz przesył gazu i ropy. W określeniu zasobów krytycznych na pewno pomoże standard NERC CIP, który jasno przedstawia, co jest takim zasobem w przedsiębiorstwie. Każda instalacja, w wyniku awarii i niedostępności której może wystąpić zagrożenie życia lub zdrowia oraz straty materialne przedsiębiorstwa i jego dobre imię, jest bez wątpienia zasobem krytycznym. Systemy budowane są z myślą o długoletniej eksploatacji, warto więc inwestować w rozwiązania, które nie są jedynie nośnikiem danych, ale będą chroniły infrastrukturę teraz i w przyszłości. Należy zatem wybierać rozwiązania niezawodne, oferujące wysoki poziom bezpieczeństwa danych oraz elastyczne pod kątem platformy umożliwiającej rozbudowę w zakresie oprogramowania.

31

TEMAT NUMERU maszyny, zapylenie, wysokie temperatury, agresywne substancje chemiczne czy konieczność zachowania sterylności. W praktyce urządzenia mobilne pozwalają pracować z maszynami przemysłowymi w warunkach zbliżonych do biurowych. Dzięki temu koszt prowadzenia operacji w trudnym środowisku jest niższy.

Nowoczesne urządzenia mobilne, nawet te niższej klasy, bardzo często wyposażone są również w dodatkowe moduły, takie jak odbiornik GPS, kamera, mikrofon, akcelerometr, żyroskop oraz wszelkiego rodzaju interfejsy komunikacyjne. Tworząc aplikację zdalnego sterowania z użyciem smartfonu, uzyskuje się dostęp do tych narzędzi, które pozwalają sprawniej realizować różne zadania.

Smartfon może więc służyć jednocześnie do identyfikacji obiektów za pomocą skanowania kodów graficznych, albo z użyciem wbudowanego czytnika RFID. Przydatne mogą być też odczyty z odbiornika GNSS,

szczególnie w aplikacjach w logistyce. Natomiast mikrofony mogą posłużyć do tworzenia dokumentacji technicznej.

Pomysły na zdalne sterowanie Producenci komponentów automatyki integrują mechanizmy zdalnego sterowania w postaci różnorodnych, mniej lub bardziej zaawansowanych rozwiązań. Powstają zarówno aplikacje, które

rozbudowują możliwości sprzętu, lub ułatwiają korzystanie z niego, jak i zupełnie nowe rozwiązania – pozwalające np. na zastąpienie drogiego sprzętu specjalistycznego.

Wielu producentów sprzętu przygotowało bardzo proste aplikacje, które pozwalają na identyfikację swoich produktów na podstawie kodów oraz błyskawiczny dostęp do ich dokumentacji.

Dodatkowo często implementowana jest funkcja zdalnej diagnostyki, odczy-

R E K L A M A

32

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU Pomocy moĹźna poszukaÄ&#x2021; teĹź u dostawcĂłw katalogowych z branĹźy automatyki, takich jak Maritex, TME, Dacpol, Conrad, Farnell i RS Components. Zazwyczaj majÄ&#x2026; oni w swoich szeregach pracownikĂłw specjalizujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; w grupach produktowych zwiÄ&#x2026;zanych ze zdalnym sterowaniem. NiemaĹ&#x201A;Ä&#x2026; ofertÄ&#x2122; majÄ&#x2026; rĂłwnieĹź takie firmy jak Glyn i Guru Control Systems.

PrĂłbujÄ&#x2026;c wdroĹźyÄ&#x2021; sterowanie automatykÄ&#x2026; budynkowÄ&#x2026; moĹźna siÄ&#x2122;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; po gotowe rozwiÄ&#x2026;zania, np. system xComfort firmy Moeller/Eaton Electric. tu ustawieĹ&#x201E; i parametryzacji â&#x20AC;&#x201C; najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej z uĹźyciem jakiegoĹ&#x203A; bezprzewodowego interfejsu komunikacyjnego.

Innym przykĹ&#x201A;adem sÄ&#x2026; analizatory uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026;ce rozpoznanie problemu w oparciu o wskazanie objawĂłw potencjalnej usterki i przyĹ&#x201A;oĹźenie smartfona w celu zebrania dodatkowych informacji diagnostycznych, bazujÄ&#x2026;cych na sensorach znajdujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; w samym smartfonie. I o ile nie jest to mechanizm zdalnego sterowania, to w pewnym stopniu uĹ&#x201A;atwia monitorowanie pracy urzÄ&#x2026;dzenia.

Podsumowanie Obecnie zdalne sterowanie to juĹź nie tylko moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uzyskania SMS-owego powiadomienia o wystÄ&#x2026;pieniu sytuacji alarmowej i reakcji na to prostymi poleceniami. Nowoczesne zdalne sterowanie pozwala na wykonywanie tych samych operacji i daje identyczne moĹźliwoĹ&#x203A;ci, jak praca przy stacjonarnym panelu operatorskim. Co wiÄ&#x2122;cej, zdalna kontrola urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; za pomocÄ&#x2026; mobilnego sprzÄ&#x2122;tu czÄ&#x2122;sto jest juĹź domyĹ&#x203A;lnym sposobem pracy z nim, lub teĹź umoĹźliwia wykonywanie dodatkowych operacji diagnostycznych, niedostÄ&#x2122;pnych za pomocÄ&#x2026; innych narzÄ&#x2122;dzi.

9 E , E $ 9

Jak wdroĹźyÄ&#x2021;?

Aby zaimplementowaÄ&#x2021; zdalne sterowanie w systemach automatyki we wĹ&#x201A;asnym zakĹ&#x201A;adzie przemysĹ&#x201A;owym, warto siÄ&#x2122;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; po pomoc specjalistĂłw. Sam proces moĹźe odbywaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; co najmniej na dwa sposoby.

JednÄ&#x2026; z opcji jest doposaĹźenie istniejÄ&#x2026;cej instalacji o urzÄ&#x2026;dzenia do zdalnej komunikacji i systemy obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026;ce je. Jest to sumarycznie droĹźsze rozwiÄ&#x2026;zanie niĹź instalacja nowoczesnych sterownikĂłw ze zintegrowanÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2026; webowych interfejsĂłw uĹźytkownika, ale taĹ&#x201E;sze, jeĹ&#x203A;li dotychczasowy system dobrze siÄ&#x2122; sprawdza i potrzebna jest tylko jego rozbudowa.

Pomocy w modernizacji moĹźna szukaÄ&#x2021; wĹ&#x203A;rĂłd firm, ktĂłre specjalizujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w systemach telemetrycznych. JednÄ&#x2026; z takich firm jest ACTE, ktĂłra od 20 lat dostarcza moduĹ&#x201A;y komunikacyjne na potrzeby elektroniki i automatyki. Oferuje takĹźe rozwiÄ&#x2026;zania RFID, ktĂłre Ĺ&#x203A;wietnie uzupeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; wszelkiego rodzaju systemy zdalnego monitoringu. WĹ&#x203A;rĂłd reprezentowanych przez ACTE producentĂłw warto wymieniÄ&#x2021; firmy Antenova, CAP-X, ELA, EAD, Insys, MeraTec, Radiocrafts, Sierra Wireless, SparkLan, Trimble i Virtual Extension. Znacznymi moĹźliwoĹ&#x203A;ciami w zakresie telemetrii moĹźe pochwaliÄ&#x2021; siÄ&#x2122; Inventia.

Natomiast w komunikacji ethernetowej, a w tym radiowej, duĹźe doĹ&#x203A;wiadczenie ma Tekniska Polska, ktĂłra oferuje produkty m.in. marek Westermo, Radioflow, CalAmp i Elpro.

ZbliĹźonÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; majÄ&#x2026; teĹź Navi-Net i Produs, ktĂłry specjalizuje siÄ&#x2122; w technologii teleinformatycznej.

DuĹźy wybĂłr wszelkiego rodzaju elementĂłw instalacji sieciowych dostarczajÄ&#x2026; firmy takie jak Phoenix Contact czy Murrelektronik. W zakresie komunikacji oraz samych komputerĂłw przemysĹ&#x201A;owych, ktĂłre moĹźna wykorzystaÄ&#x2021; do zdalnego sterowania moĹźna skontaktowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z firmami Advantech czy Antaira oraz Kontron, Elmark i CSI. W zakresie nowoczesnych interfejsĂłw HMI duĹźe doĹ&#x203A;wiadczenie ma Turck.

12/2017

Marcin Karbowniczek AUTOMATYKA

R E K L A M A

33

TEMAT NUMERU

WebDAQ 316 Rejestrator temperatury z serwerem www Firma Measurement Computing # #

) 2N> > # / $ >

#! # $ # $

###

) / $ & < E

( H $ H

<

$ # < $ C J

#

$ /

P $ E

) / C #

###

# : !( Q R2N

34

R

ejestrator WebDAQ 316 wyposaĹźono w 16 izolowanych kanaĹ&#x201A;Ăłw analogowych, ktĂłre pozwalajÄ&#x2026; na pomiar temperatury za pomocÄ&#x2026; termopar. Producent zastosowaĹ&#x201A; 24-bitowy przetwornik analogowo-cyfrowy zapewniajÄ&#x2026;cy maksymalnÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pomiarĂłw. Przetwornik umoĹźliwia prĂłbkowanie z czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; 75 imp./s na kanaĹ&#x201A;. ObsĹ&#x201A;ugiwane sÄ&#x2026; termopary typu J, K, T, E, N, B, R oraz S. WejĹ&#x203A;cia termopar zostaĹ&#x201A;y odizolowane galwanicznie od masy. ModuĹ&#x201A; ma dodatkowo cztery wejĹ&#x203A;cia/wyjĹ&#x203A;cia cyfrowe, ktĂłre moĹźna stosowaÄ&#x2021; do wyzwalania pomiarĂłw lub alarmowania. Do podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia termopar i cyfrowych wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; sĹ&#x201A;uĹźy wygodny terminal zaciskowy.

P R O M O C J A

Mobilnie i elastycznie Rejestrator WebDAQ 316 bazuje na komputerze Raspberry Pi z systemem Linux. DziÄ&#x2122;ki interfejsowi Ethernet oraz wbudowanemu serwerowi www dostÄ&#x2122;p do urzÄ&#x2026;dzenia moĹźna uzyskaÄ&#x2021; z dowolnej lokalizacji. ZarzÄ&#x2026;dzanie moduĹ&#x201A;em odbywa siÄ&#x2122; z poziomu przeglÄ&#x2026;darki www â&#x20AC;&#x201C; nie sÄ&#x2026; potrzebne sterowniki ani oprogramowanie. Jedyny niezbÄ&#x2122;dny element to przeglÄ&#x2026;darka stron internetowych. Co waĹźne, producent zaprojektowaĹ&#x201A; responsywny interfejs uĹźytkownika, dziÄ&#x2122;ki czemu konfiguracjÄ&#x2122; czy odczyt zarejestrowanych danych pomiarowych moĹźna wykonaÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026; komputera, tabletu czy telefonu komĂłrkowego.

Realizacja akwizycji danych pomiarowych oraz alarmowanie sÄ&#x2026; realizowane bardzo elastycznie, a umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; programowania nie jest potrzebna, poniewaĹź wszystko jest konfigurowane przez interfejs www.

UĹźytkownik ma do dyspozycji harmonogram, w ktĂłrym decyduje, czy akwizycja ma byÄ&#x2021; prowadzona w trybie ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ym czy tylko w okreĹ&#x203A;lonych okresach czasu. Harmonogram umoĹźliwia teĹź AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

tworzenie zadaĹ&#x201E;, w ramach ktĂłrych moĹźna decydowaÄ&#x2021;, z ktĂłrych kanaĹ&#x201A;Ăłw majÄ&#x2026; byÄ&#x2021; rejestrowane pomiary.

9 E & $ $

Pomiar i definiowanie alarmĂłw Dla kaĹźdego zadania okreĹ&#x203A;la siÄ&#x2122; czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prĂłbkowania oraz warunki wyzwalajÄ&#x2026;ce i zatrzymujÄ&#x2026;ce pomiar.

Producent przewidziaĹ&#x201A; w tym zakresie wiele moĹźliwoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; akwizycja moĹźe zaczÄ&#x2026;Ä&#x2021; siÄ&#x2122; od wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia urzÄ&#x2026;dzenia, od konkretnej daty, moĹźe byÄ&#x2021; wyzwolona cyfrowym wejĹ&#x203A;ciem, wejĹ&#x203A;ciem analogowym (wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; powyĹźej lub poniĹźej okreĹ&#x203A;lonej temperatury) albo przyciskiem. Zatrzymanie pomiaru moĹźe nastÄ&#x2026;piÄ&#x2021; po zebraniu okreĹ&#x203A;lonej liczby prĂłbek, moĹźe trwaÄ&#x2021; do okreĹ&#x203A;lonej daty, zmiany stanu wejĹ&#x203A;cia cyfrowego, zmiany stanu wejĹ&#x203A;cia analogowego lub do naciĹ&#x203A;niÄ&#x2122;cia przycisku. MoĹźna rĂłwnieĹź definiowaÄ&#x2021; alarmy â&#x20AC;&#x201C; po przekroczeniu okreĹ&#x203A;lonej temperatury lub

jej spadku poniĹźej okreĹ&#x203A;lonej wartoĹ&#x203A;ci. Do dyspozycji uĹźytkownika jest kilka sposobĂłw alarmowania â&#x20AC;&#x201C; wiadomoĹ&#x203A;Ä&#x2021; e-mail, SMS, cyfrowe wyjĹ&#x203A;cie oraz przejĹ&#x203A;cie do kolejnego zadania.

Ostatni wariant pozwala skonfigurowaÄ&#x2021; rejestrator w taki sposĂłb, Ĺźe standardowa rejestracja odbywa siÄ&#x2122; z niewielkÄ&#x2026; czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, natomiast w przypadku wystÄ&#x2026;pienia alarmu rejestracja prowadzona jest z wyĹźszÄ&#x2026; czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;. Kiedy warunek wyzwalajÄ&#x2026;cy alarm przestanie wystÄ&#x2122;powaÄ&#x2021;, rejestrator moĹźe wrĂłciÄ&#x2021; do standardowego trybu rejestracji.

Zdalny dostÄ&#x2122;p i duĹźa dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; PodglÄ&#x2026;d danych pomiarowych jest realizowany za pomocÄ&#x2026; wygodnego w obsĹ&#x201A;udze panelu. Aktualne dane pomiarowe oraz dane historyczne sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne w formie wykresĂłw.

Rejestrator WebDAQ 316 wyposaĹźono

w wewnÄ&#x2122;trznÄ&#x2026; pamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; o pojemnoĹ&#x203A;ci 3 GB, ktĂłrÄ&#x2026; moĹźna powiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026; karty SD lub pamiÄ&#x2122;ci podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanych do portu USB. Dane pomiarowe zapisywane sÄ&#x2026; w formacie .csv, co pozwala na Ĺ&#x201A;atwy import do innych aplikacji.

WebDAQ 316 integruje sprzÄ&#x2122;t i oprogramowanie, umoĹźliwiajÄ&#x2026;c wyjÄ&#x2026;tkowo Ĺ&#x201A;atwÄ&#x2026; realizacjÄ&#x2122; zdalnego dostÄ&#x2122;pu do pomiarĂłw. Co rĂłwnie istotne, moduĹ&#x201A; gwarantuje bardzo duĹźÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wykonywanych pomiarĂłw.

E 8 $ # 3N 1V>13V : # >:

E 00 33R 3W R3 00 33X WW 0V ) 00 33R 3W RN >$

$ Z $ E $E

###E $ E $E

R E K L A M A

W I E M W I Ä&#x2DC; C E J ...

12/2017

35

TEMAT NUMERU

$ # # $

i proste: nowe, wykonane w stopniu < N3 $ "9 ( D $ -

-%&8>'

-%&8>7

/A

/ $ #

D /

Pomoc w integracji RFID / $ ]E1 >

H

# #

# AC

$ > # E ^

#

<

"9 ( # # / > # / $ # / / > # C

#

$ > # !

A # /

$ # # $ > # ) # > $ D / # #

$ # H # #

#E P # H

# > /A #

"9 ( / > A

#A

D /

/E 8 # $ #

$ D $ - 4 _. & < > _"9 (

-%&8>'

-%&8>7

4 $ C # /A ! I

A # /A> > /A < 9

! + 9

$ D / "9 (E

36

I

mplementacja RFID w procesach produkcyjnych w wielu aplikacjach nadal jest skomplikowana i czasochĹ&#x201A;onna. Cechy te, mimo licznych zalet systemu identyfikacji, nadal odstraszajÄ&#x2026; potencjalnych uĹźytkownikĂłw.

SzczegĂłlnie tych z mniejszych zakĹ&#x201A;adĂłw przemysĹ&#x201A;owych. Aplikacje RFID muszÄ&#x2026; staÄ&#x2021; siÄ&#x2122; Ĺ&#x201A;atwiejsze w instalacji, jeĹźeli majÄ&#x2026; przyczyniÄ&#x2021; siÄ&#x2122; do zwiÄ&#x2122;kszenia w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci transparentnoĹ&#x203A;ci produkcji przemysĹ&#x201A;owej.

Prosta integracja RFID Firma Turck podjÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a siÄ&#x2122; uproszczenia implementacji systemĂłw identyfikacji.

Efektem sÄ&#x2026; najnowsze interfejsy RFID. Dotychczas uĹźytkownik mĂłgĹ&#x201A; wybieraÄ&#x2021; spoĹ&#x203A;rĂłd dwĂłch typĂłw interfejsĂłw RFID wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cych w systemach zdalnych I/O BL20 i BL67. Pierwszym z nich byĹ&#x201A;y proste w integracji moduĹ&#x201A;y RFID-S (Simple), ktĂłre przesyĹ&#x201A;aĹ&#x201A;y dane cyklicznie. WielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pakietu danych przesyĹ&#x201A;anych w jednym cyklu wynosiĹ&#x201A;a 8 B â&#x20AC;&#x201C; wystarczajÄ&#x2026;co dla UID, ale w przypadku komunikacji UHF lub duĹźych noĹ&#x203A;nikĂłw danych, z pamiÄ&#x2122;ciÄ&#x2026; P R O M O C J A

nawet 2 kB, moduĹ&#x201A;y typu S cechowaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; dĹ&#x201A;ugim czasem odczytu. Drugim typem byĹ&#x201A;y wersje A (Advanced), ktĂłre mogĹ&#x201A;y przetwarzaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;ksze pakiety danych za poĹ&#x203A;rednictwem komunikacji acyklicznej, ale ich implementacja wymagaĹ&#x201A;a wiÄ&#x2122;cej wysiĹ&#x201A;ku.

Integracja RFID bez blokĂłw funkcyjnych sterownika Nowe interfejsy RFID, ktĂłre zaprojektowano na bazie kompaktowych moduĹ&#x201A;Ăłw I/O wykonanych w stopniu ochrony IP67 serii TBEN-S i TBEN-L, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026; zalety obu wczeĹ&#x203A;niej stosowanych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;: prostÄ&#x2026; integracjÄ&#x2122; oraz zaawansowanÄ&#x2026; komunikacjÄ&#x2122;. ImplementacjÄ&#x2122; uĹ&#x201A;atwia zwĹ&#x201A;aszcza interfejs TBEN-S, gdyĹź eliminuje koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; stosowania blokĂłw funkcyjnych sterownika. Kompaktowe moduĹ&#x201A;y komunikacyjne pozwalajÄ&#x2026; na podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie dwĂłch gĹ&#x201A;owic zapisujÄ&#x2026;co-odczytujÄ&#x2026;cych RFID pracujÄ&#x2026;cych w paĹ&#x203A;mie HF lub UHF oraz dodatkowo, dziÄ&#x2122;ki uniwersalnym I/O, do czterech czujnikĂłw lub urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wykonawczych.

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU PodstawowÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; interfejsĂłw jest to, Ĺźe porty RFID moĹźna stosowaÄ&#x2021; jak zwykĹ&#x201A;e I/O. Dane procesowe sÄ&#x2026; przekazywane z gĹ&#x201A;owicy zapisujÄ&#x2026;co-odczytujÄ&#x2026;cej w taki sam sposĂłb, jak sygnaĹ&#x201A;y z czujnika analogowego czy dwustanowego. Konfiguracja interfejsu TBEN-S odbywa siÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; plikĂłw GSDML. Nie ma koniecznoĹ&#x203A;ci odnoszenia siÄ&#x2122; do blokĂłw funkcyjnych sterownika.

Dane przesyĹ&#x201A;ane z TBEN-S za poĹ&#x203A;rednictwem sieci Ethernet sÄ&#x2026; uporzÄ&#x2026;dkowane w Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;le okreĹ&#x203A;lony sposĂłb, a sterownik po ich odebraniu decyduje o przetwarzaniu. ObsĹ&#x201A;uga gĹ&#x201A;owic HF i UHF przez moduĹ&#x201A; TBEN-S odbywa siÄ&#x2122; niemal identycznie. GĹ&#x201A;owice zapisujÄ&#x2026;co-odczytujÄ&#x2026;ce UHF udostÄ&#x2122;pniajÄ&#x2026; tylko kilka dodatkowych funkcji.

9 E -

Ultrakompaktowy i wydajny TBEN-S Ze wzglÄ&#x2122;du na kompaktowÄ&#x2026; wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; â&#x20AC;&#x201C; szerokoĹ&#x203A;Ä&#x2021; moduĹ&#x201A;u to tylko 35 mm â&#x20AC;&#x201C; oraz wysoki stopieĹ&#x201E; ochrony IP67/IP69K, moduĹ&#x201A; I/O TBEN-S jest dostosowany do wymagaĹ&#x201E; zwiÄ&#x2026;zanych z modernizacjÄ&#x2026; zakĹ&#x201A;adĂłw produkcyjnych. StosujÄ&#x2026;c to urzÄ&#x2026;dzenie, uĹźytkownik nie musi martwiÄ&#x2021; siÄ&#x2122; o szafkÄ&#x2122; sterujÄ&#x2026;cÄ&#x2026;. ModuĹ&#x201A; moĹźe byÄ&#x2021; instalowany bezpoĹ&#x203A;rednio na obiekcie â&#x20AC;&#x201C; np. na profilach aluminiowych 40 mm. Do kaĹźdego moduĹ&#x201A;u moĹźna podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; do dwĂłch gĹ&#x201A;owic zapisujÄ&#x2026;co-odczytujÄ&#x2026;cych RFID pasma HF lub UHF. DziÄ&#x2122;ki zintegrowanemu switchowi moduĹ&#x201A;y mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czone w topologii linii, co zmniejsza czasochĹ&#x201A;onnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; procesu okablowania. Ponadto za pomocÄ&#x2026; interfejsu szeregowego RS-485 moĹźna podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; do 32 gĹ&#x201A;owic zapisujÄ&#x2026;co-odczytujÄ&#x2026;cych pasma HF. Poza transmisjÄ&#x2026; danych z gĹ&#x201A;owic za pomocÄ&#x2026; przewodu ethernetowego moĹźe realizowaÄ&#x2021; komunikacjÄ&#x2122; sterownika z czterema czujnikami lub urzÄ&#x2026;dzeniami wykonawczymi. Jako urzÄ&#x2026;dzenie wieloprotokoĹ&#x201A;owe moduĹ&#x201A; wykrywa i automatycznie dostosowuje siÄ&#x2122; do danego protokoĹ&#x201A;u ethernetowego (Profinet, Modbus TCP lub EtherNet/IP). PodĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie czujnikĂłw czy urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wykonawczych jest bardzo proste: uniwersalne terminale DXP automatycznie wybierajÄ&#x2026; tryb wejĹ&#x203A;cia lub wyjĹ&#x203A;cia, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od rodzaju podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonego do nich urzÄ&#x2026;dzenia. Alokacja funkcji 12/2017

za poĹ&#x203A;rednictwem sterownika nie jest potrzebna, a sygnaĹ&#x201A;y wejĹ&#x203A;ciowe i wyjĹ&#x203A;ciowe moĹźna podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czaÄ&#x2021; bez koniecznoĹ&#x203A;ci dodatkowej konfiguracji moduĹ&#x201A;u.

Zaawansowane aplikacje UHF Mimo kompaktowej budowy interfejsy RFID serii TBEN-S oferujÄ&#x2026; wiele funkcjonalnoĹ&#x203A;ci. Wymiana danych z PLC odbywa siÄ&#x2122; w sposĂłb cykliczny na poziomie 128 B na kanaĹ&#x201A;. Ze wzglÄ&#x2122;du na moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; fragmentaryzacji danych interfejs UHF moduĹ&#x201A;u nie moĹźe przetwarzaÄ&#x2021; danych o wielkoĹ&#x203A;ci powyĹźej 128 B. DziÄ&#x2122;ki opcji bezpoĹ&#x203A;redniego transferu danych do pamiÄ&#x2122;ci moduĹ&#x201A;u TBEN-S (16 kB na kanaĹ&#x201A;) urzÄ&#x2026;dzenie moĹźe wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021; nawet ze 100 noĹ&#x203A;nikami danych UHF lub HF o pojemnoĹ&#x203A;ci 8 kB. Zintegrowany web serwer moduĹ&#x201A;Ăłw TBEN-S pozwala na konfiguracjÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzenia z poziomu komputera lub urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; mobilnych. PodglÄ&#x2026;d dostÄ&#x2122;pny przez web serwer pomaga w dokonaniu gĹ&#x201A;Ä&#x2122;bszej analizy diagnostycznej moduĹ&#x201A;u oraz elementĂłw do niego podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych, jednak wymagana jest przeglÄ&#x2026;darka obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026;ca HTML5. Litera

â&#x20AC;&#x17E;Sâ&#x20AC;? na koĹ&#x201E;cu symbolu moduĹ&#x201A;u TBEN-S dotychczas oznaczaĹ&#x201A;a jego niewielkie gabaryty (â&#x20AC;&#x17E;smallâ&#x20AC;?). Jednak w przypadku interfejsu TBEN-S-2RFID-4DXP idealnie odnosi siÄ&#x2122; takĹźe do jego szybkiej i prostej implementacji (â&#x20AC;&#x17E;simpleâ&#x20AC;?).

TBEN-L z CoDeSys 3 na pokĹ&#x201A;adzie Starszy brat serii TBEN-S cechuje siÄ&#x2122; nieco wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; masÄ&#x2026;, ale rĂłwnoczeĹ&#x203A;nie umoĹźliwia korzystanie z funkcji logicznych. Interfejs TBEN-L ma cztery porty RFID dla gĹ&#x201A;owic HF lub UHF oraz osiem uniwersalnych I/O dla czujnikĂłw i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wykonawczych. DziÄ&#x2122;ki obsĹ&#x201A;udze CoDeSys 3 moduĹ&#x201A; TBEN-L moĹźe realizowaÄ&#x2021; zadania kontroli.

Dane RFID mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; przetwarzane i filtrowane bezpoĹ&#x203A;rednio w module, co pozwala na realizacjÄ&#x2122; zadaĹ&#x201E; kontroli bezpoĹ&#x203A;rednio z poziomu samego moduĹ&#x201A;u. Do tego celu moĹźna uĹźyÄ&#x2021; oĹ&#x203A;miu uniwersalnych I/O, ktĂłre mogÄ&#x2026; zostaÄ&#x2021; wysterowane przez moduĹ&#x201A;, bez koniecznoĹ&#x203A;ci obciÄ&#x2026;Ĺźania tym zadaniem centralnego ukĹ&#x201A;adu sterujÄ&#x2026;cego. DziÄ&#x2122;ki tej funkcji niewielkie urzÄ&#x2026;dzenia mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; w peĹ&#x201A;ni autonomicznie w zadaniach identyfikacji.

.! $ # $ _.

"9 (

/A H

/ + 9 #

37

TEMAT NUMERU

TBEN-Lx-4RFID-8DXP-CDS moĹźe pracowaÄ&#x2021; z jednym z protokoĹ&#x201A;Ăłw ethernetowych â&#x20AC;&#x201C; Profinet, EtherNet/IP lub Modbus TCP. Odpowiedni protokĂłĹ&#x201A; musi zostaÄ&#x2021; wybrany w Ĺ&#x203A;rodowisku CoDeSys. TBEN-L zostaĹ&#x201A; wyposaĹźony w procesor CPU 800, 128 MB pamiÄ&#x2122;ci DDR3-RAM oraz 256 MB pamiÄ&#x2122;ci flash. ModuĹ&#x201A; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czy siÄ&#x2122; z sieciÄ&#x2026; Ethernet za poĹ&#x203A;rednictwem zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza M12, natomiast z zasilaniem â&#x20AC;&#x201C; za pomocÄ&#x2026; wtyczki 7/8â&#x20AC;ł. Dla porĂłwnania mniejszy TBEN-S uĹźywa do tego celu zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza M8. To jedna z istotniejszych róşnic miÄ&#x2122;dzy obiema wersjami interfejsĂłw.

PozostaĹ&#x201A;e cechy, jak zintegrowana topologia linii, szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; transmisji (10 Mb/s/100 Mb/s), wysoki stopieĹ&#x201E; ochrony (IP67/69K) i zintegrowany web serwer sÄ&#x2026; identyczne dla obu serii moduĹ&#x201A;Ăłw typu L i S.

Prosta kompleksowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Dotychczas byĹ&#x201A;a mowa o niewielkich urzÄ&#x2026;dzeniach. Jak jednak w prosty sposĂłb zastosowaÄ&#x2021; moduĹ&#x201A;y w wiÄ&#x2122;kszych aplikacjach? Z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o nich, projektanci firmy Turck wyposaĹźyli oba urzÄ&#x2026;dzenia w liczne nowe funkcje. DziÄ&#x2122;ki temu nie muszÄ&#x2026; one byÄ&#x2021; programowane tak szczegĂłĹ&#x201A;owo jak dotychczas. PrzykĹ&#x201A;adowo uĹźytkownik moĹźe uruchomiÄ&#x2021; tryb ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y (Continuous Mode), w wyniku czego gĹ&#x201A;owica zapisujÄ&#x2026;co-odczytujÄ&#x2026;ca caĹ&#x201A;y czas odczytuje dane i przekazuje je do moduĹ&#x201A;u, aş do momentu wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia tego trybu. Dane te przechowywane sÄ&#x2026; w urzÄ&#x2026;dzeniu do wywoĹ&#x201A;ania ich przez ukĹ&#x201A;ad sterujÄ&#x2026;cy. ZaletÄ&#x2026; tego trybu jest to, Ĺźe sterownik nie musi kaĹźdorazowo wyzwalaÄ&#x2021; gĹ&#x201A;owicy. Nie trzeba programowaÄ&#x2021; i przygotowywaÄ&#x2021; systemu do odbioru danych w trybie z wyzwoleniem. KolejnÄ&#x2026; uĹźytecznÄ&#x2026; funkcjÄ&#x2026; jest tryb raportowy (Report Mode), w ktĂłrym gĹ&#x201A;owica zapisujÄ&#x2026;co-odczytujÄ&#x2026;ca otrzymuje polecenie z wyprzedzeniem i realizuje je po pojawieniu siÄ&#x2122; w polu widzenia noĹ&#x203A;nika danych. W dotychczasowych rozwiÄ&#x2026;zaniach kaĹźda akcja musiaĹ&#x201A;a byÄ&#x2021; zainicjowana bezpoĹ&#x203A;rednio przez PLC, co powodowaĹ&#x201A;o opóźnienia, ktĂłre miaĹ&#x201A;y szczegĂłlnie destrukcyjny wpĹ&#x201A;yw na szybkie aplikacje.

38

( H / # A ) / # "9 ( $ C # / J # # / $

/ ! # #

/ < # < / H #

# /A > /A <

Perspektywy Firma Turck niedawno wprowadziĹ&#x201A;a do oferty interfejs TBEN-L RFID z Windows Embedded Compact 2013 przeznaczony dla integratorĂłw. Pozwala on na programowanie funkcji middleware w jÄ&#x2122;zykach programowania .NET, C++ lub C#. Komunikacja z systemem nadrzÄ&#x2122;dnym realizowana jest za pomocÄ&#x2026; protokoĹ&#x201A;u TCP/IP. PozostaĹ&#x201A;e funkcje moduĹ&#x201A;u sÄ&#x2026; takie same jak w wersji CoDeSys RFID. W przygotowaniu jest rĂłwnieĹź wersja pracujÄ&#x2026;ca z otwartym systemem operacyjnym Linux â&#x20AC;&#x201C; takĹźe przeznaczona dla integratorĂłw. Platforma TBEN-L moĹźe teĹź zapewniÄ&#x2021; kompatybilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z interfejsem OPC-UA, ktĂłry moĹźe byÄ&#x2021; zgodny ze specyfikacjÄ&#x2026; przeznaczonÄ&#x2026; dla urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; identyfikacji. To kolejny krok w kierunku realizacji filozofii PrzemysĹ&#x201A;u 4.0. OPC-UA w myĹ&#x203A;l zaĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; czwartej rewolucji przemysĹ&#x201A;owej umoĹźliwi podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie danych produkcyjnych do systemĂłw wyĹźszego poziomu, MES i ERP.

Podsumowanie Integracja RFID musi byÄ&#x2021; prosta, aby w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci mogĹ&#x201A;a przeĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021; siÄ&#x2122;

na transparentnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; procesĂłw produkcyjnych w skali globalnej. Dlatego firma Turck stworzyĹ&#x201A;a dwa kompaktowe interfejsy Ethernet RFID bazujÄ&#x2026;ce na serii moduĹ&#x201A;Ăłw I/O TBEN-L i TBEN-S. Te wieloprotokoĹ&#x201A;owe urzÄ&#x2026;dzenia odczytujÄ&#x2026; dane z gĹ&#x201A;owic zapisujÄ&#x2026;co-odczytujÄ&#x2026;cych HF lub UHF i przesyĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; je do sterownika za pomocÄ&#x2026; sieci Profinet, EtherNet/IP lub Modbus TCP. Kompaktowy moduĹ&#x201A; TBEN-S RFID umoĹźliwia integracjÄ&#x2122; bez programowania czy tworzenia blokĂłw funkcyjnych, co znacznie uĹ&#x201A;atwia implementacjÄ&#x2122;. Programowalny w CoDeSys TBEN-L udostÄ&#x2122;pnia dodatkowo funkcje sterownika: filtrowania i wstÄ&#x2122;pnego przetwarzania danych RFID. ModuĹ&#x201A; moĹźe rĂłwnieĹź, w odpowiedzi na dane z systemu RFID, wpĹ&#x201A;ywaÄ&#x2021; bezpoĹ&#x203A;rednio na procesy produkcyjne.

TURCK Sp. z o.o.

E : # 22V ]V>XRN .

E 33 ]]R ]X 11 ) 33 ]]R ]X 12 >$

Z E $ ###E E

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

Integracja

systemĂłw zdalnych krokiem w  Ĺ&#x203A;wiat Industry 4.0 W dobie Industry 4.0 coraz # H $ # $

A H $

$ #

$

# $ $

/ $ E : $ I

< H

# #

# / # <

# $ / <

v!

H $ ! <

!Ax

/ /

# /

$ / / ! /A / #

$ 4

$ / #

A # # <

C

$ $ # ! # <E $

# A / 5 & D $ " #

$ E

9 E -

C

oraz wiÄ&#x2122;cej urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; ma funkcje pozwalajÄ&#x2026;ce na podglÄ&#x2026;d danych diagnostycznych (w postaci prostego web serwera zaimplementowanego na PLC), czy teĹź na peĹ&#x201A;ny wglÄ&#x2026;d w wizualizacjÄ&#x2122; na danym stanowisku (np. przy wykorzystaniu serwera VNC wbudowanego w panel operatorski).

Zaimplementowanie tego typu rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; pozwala na wygodny odczyt danych w telefonie komĂłrkowym, pracujÄ&#x2026;c w sieci lokalnej na terenie zakĹ&#x201A;adu lub poza zakĹ&#x201A;adem z wykorzystaniem bezpiecznego poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia VPN, bazujÄ&#x2026;cego na infrastrukturze IT lub rozwiÄ&#x2026;zaniach typu cloud.

Innym przykĹ&#x201A;adem uĹ&#x201A;atwieĹ&#x201E; wynikajÄ&#x2026;cych z podejĹ&#x203A;cia Connected Enterprise jest system typu ThinManager â&#x20AC;&#x201C; czyli narzÄ&#x2122;dzia po12/2017

zwalajÄ&#x2026;cego na stworzenie kompletnego systemu zarzÄ&#x2026;dzania treĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; w architekturze serwer + thin client.

ThinManager umoĹźliwia integracjÄ&#x2122; systemu SCADA, programĂłw inĹźynierskich, obrazu z kamer przemysĹ&#x201A;owych, narzÄ&#x2122;dzi raportujÄ&#x2026;cych, a nawet systemĂłw biznesowych (np.

Ĺ&#x203A;redniego dostÄ&#x2122;pu do maszyny (np. sterownika PLC) za poĹ&#x203A;rednictwem bezpiecznego, szyfrowanego poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia typu VPN. UmoĹźliwia to uzyskanie znacznych oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci przy uruchamianiu i serwisowanie maszyn (chociaĹźby przez eliminacjÄ&#x2122; kosztownych wyjazdĂłw). System taki

MES) w jednÄ&#x2026; sieÄ&#x2021; stacji dostÄ&#x2122;powych, w ktĂłrej treĹ&#x203A;Ä&#x2021; dopasowywana jest dynamicznie do lokalizacji, uprawnieĹ&#x201E; uĹźytkownika lub trybu pracy maszyny. WykorzystujÄ&#x2026;c urzÄ&#x2026;dzenia mobilne uĹźytkownikĂłw â&#x20AC;&#x201C; typu smartfony lub tablety â&#x20AC;&#x201C; moĹźna wysyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; im odpowiednie treĹ&#x203A;ci, wykrywajÄ&#x2026;c ich lokalizacjÄ&#x2122;, np. stosujÄ&#x2026;c technologiÄ&#x2122; Bluetooth. Oznacza to, Ĺźe inĹźynier moĹźe uzyskaÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;p do dokumentacji, narzÄ&#x2122;dzi inĹźynierskich z odpowiednimi plikami projektu czy podglÄ&#x2026;du w dane diagnostyczne podchodzÄ&#x2026;c do maszyny czy teĹź instalacji.

Powstaje coraz wiÄ&#x2122;cej systemĂłw zdalnego serwisowania bazujÄ&#x2026;cych na rozwiÄ&#x2026;zaniach typu cloud, takich jak system Talk2M firmy eWON. PodstawowÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; tego systemu jest zapewnienie bezpo-

moĹźna traktowaÄ&#x2021; jako pierwszy krok w kierunku uczynienia maszyny inteligentnÄ&#x2026;. DziÄ&#x2122;ki wbudowanym mechanizmom monitorowania danych i alarmowania zdalnego (przez mail lub SMS) maszyna sama moĹźe raportowaÄ&#x2021; o swojej wydajnoĹ&#x203A;ci, czy teĹź o awariach, nawet jeĹ&#x203A;li znajduje siÄ&#x2122; na drugim koĹ&#x201E;cu Ĺ&#x203A;wiata. UmoĹźliwa to szybkÄ&#x2026; i zdalnÄ&#x2026; reakcjÄ&#x2122; na awarie, a nawet zastosowanie idei predictive maintenance â&#x20AC;&#x201C; czyli przewidywania awarii i eliminacjÄ&#x2122; problemu zanim on wystÄ&#x2026;pi.

P R O M O C J A

! "#

!

E I 220 ]1>V2W #

E R0 3XX 33 11 ) R0 3XX 33 21 ###E E

39

TEMAT NUMERU

System zabezpieczajÄ&#x2026;cy dla sieci produkcyjnych : ! $ ]E1 I

! #

H E P $ I A

$ '

< 5

# # < E $ ! # # < / <

$ C #

A # H J H A $ #

$ #

$ # <

A ! /A <E

- /I I

#

# # I # / $ /

# ) < <E

Gerrit Boysen Christina HĂśfer Kamil Wachowicz 40

O

becnie zarĂłwno maszyny, jak i systemy coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej wymieniajÄ&#x2026; miÄ&#x2122;dzy sobÄ&#x2026; dane na poziomie lokalnym i globalnym. WiÄ&#x2026;ĹźÄ&#x2026;ca siÄ&#x2122; z tym wzmoĹźona komunikacja prowadzi rĂłwnieĹź do wzrostu wymagaĹ&#x201E; dotyczÄ&#x2026;cych bezpieczeĹ&#x201E;stwa sieci. Operatorzy muszÄ&#x2026; zadaÄ&#x2021; sobie pytanie, ktĂłre informacje mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; przekazywane, do jakiej maszyny oraz w jakim czasie. OdpowiedĹş okazuje siÄ&#x2122; trudna i niejednokrotnie bardzo czasochĹ&#x201A;onna szczegĂłlnie w przypadku systemĂłw produkcyjnych, ktĂłre poddawano rozbudowie oraz integracji z sieciÄ&#x2026; przez wiele lat. Firmy SecurityMatters i Phoenix Contact utworzyĹ&#x201A;y technologiczne partnerstwo w celu zapewnienia uĹźytkownikom profesjonalnego, zintegrowanego oraz skutecznego wsparcia.

P R O M O C J A

SpĂłĹ&#x201A;ka SecurityMatters, zaĹ&#x201A;oĹźona w holenderskim mieĹ&#x203A;cie Eindhoven w 2009 r., to innowacyjna firma specjalizujÄ&#x2026;ca siÄ&#x2122; w bezpieczeĹ&#x201E;stwie w obszarze IT i wykrywaniu anomalii w sieciach przemysĹ&#x201A;owych. Istotnym elementem portfolio produktĂłw SecurityMatters jest SilentDefense â&#x20AC;&#x201C; platforma do monitorowania sieci, oferowana od 2013 r. Firma Phoenix Contact jest jednym z wiodÄ&#x2026;cych Ĺ&#x203A;wiatowych producentĂłw i innowatorĂłw w dziedzinie elektrotechniki, elektroniki i automatyki.

NaleĹźy do niej m.in. centrum rozwoju w zakresie cyberbezpieczeĹ&#x201E;stwa, ktĂłrego siedziba znajduje siÄ&#x2122; w Berlinie.

Na bazie gromadzonej przez wiele lat wiedzy firma oferuje niestandardowe produkty i rozwiÄ&#x2026;zania sieciowe speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;ce nietypowe wymagania przemysĹ&#x201A;owe. Routery z serii FL mGuard AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU stanowiÄ&#x2026; rdzeĹ&#x201E; linii produktĂłw Security (fot. 1).

9 E < 5

Jednoczesna identyfikacja bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw i diagnoza atakĂłw W 2016 r. firma SecurityMatters i Phoenix Contact postanowiĹ&#x201A;y poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; oferowane przez siebie produkty zabezpieczajÄ&#x2026;ce, tworzÄ&#x2026;c w ten sposĂłb istotnÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dodanÄ&#x2026; dla uĹźytkownikĂłw. W celu zagwarantowania odpowiedniego rozwiÄ&#x2026;zania do monitorowania sieci SilentDefense wspiera uĹźytkownikĂłw, analizujÄ&#x2026;c i ulepszajÄ&#x2026;c juĹź istniejÄ&#x2026;cÄ&#x2026; sieÄ&#x2021;. Wizualizacja sieci w czasie rzeczywistym, przeprowadzanie testĂłw zdefiniowanych przez uĹźytkownika i automatyczne monitorowanie komunikacji sieciowej to tylko niektĂłre z funkcji wyróşniajÄ&#x2026;cych ten system. SilentDefense moĹźe byÄ&#x2021; uĹźywany do diagnozowania atakĂłw cybernetycznych, a takĹźe do identyfikowania bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw operacyjnych (fot. 2).

Routery bezpieczeĹ&#x201E;stwa przemysĹ&#x201A;owego FL mGuard firmy Phoenix Contact sÄ&#x2026; zaprojektowane do pracy bez wentylatorĂłw i gwarantujÄ&#x2026; niezawodne zabezpieczenie oraz wysokÄ&#x2026; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. CaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; mieĹ&#x203A;ci siÄ&#x2122; w kompaktowej, metalowej obudowie przeznaczonej do montaĹźu na szynie DIN. Poza zapewnieniem bezpiecznego tunelu VPN (Wirtualnej Sieci Prywatnej) routery peĹ&#x201A;niÄ&#x2026; rĂłwnieĹź funkcje przemysĹ&#x201A;owego firewalla, w tym funkcjÄ&#x2122; zapory sieciowej uĹźytkownika, warunkowej zapory sieciowej do aktywacji okreĹ&#x203A;lonych reguĹ&#x201A; zapory oraz gĹ&#x201A;Ä&#x2122;bokiej inspekcji pakietĂłw (DPI) w celu dokĹ&#x201A;adnego zbadania wszystkich pakietĂłw danych przesyĹ&#x201A;anych za poĹ&#x203A;rednictwem OPC Classic lub Modbus TCP. UmoĹźliwia to profesjonalne zastosowanie koncepcji Defense-in-Depth (obrona w gĹ&#x201A;Ä&#x2026;b), speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cej wymagania miÄ&#x2122;dzynarodowych norm ISA 99 i IEC 62443. DziÄ&#x2122;ki zdecentralizowanej koncepcji bezpieczeĹ&#x201E;stwa zakĹ&#x201A;ady produkcyjne sÄ&#x2026; niezawodnie chronione przed sabotaĹźem i zwiÄ&#x2026;zanymi z tym nieprawidĹ&#x201A;owoĹ&#x203A;ciami w procesie produkcji (fot. 3).

12/2017

Fot. 1. + A ! /A 97 ${ A # C # # I # <

/ <

Fot. 2. : / $ / # / #

# $

'

ZRĂ&#x201C;ĹťNICOWANE ZASTOSOWANIA SilentDefense to system do monitorowania i analizy sieci, ktĂłry sprawdziĹ&#x201A; siÄ&#x2122; w rzeczywistych systemach ICS/SCADA. NarzÄ&#x2122;dzie programowe SecurityMatters wykorzystuje innowacyjnÄ&#x2026; technologiÄ&#x2122; do identyfikacji nieprawidĹ&#x201A;owoĹ&#x203A;ci statusu procesu i podczas przepĹ&#x201A;ywu danych. UmoĹźliwia to szybkie wykrycie zaawansowanych atakĂłw cybernetycznych, problemĂłw z konfiguracjÄ&#x2026; sieci oraz bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw operacyjnych, dziÄ&#x2122;ki czemu operator moĹźe natychmiast zareagowaÄ&#x2021; i rozpoczÄ&#x2026;Ä&#x2021; korektÄ&#x2122;. SilentDefense jest odpowiedni do stosowania we wszystkich krytycznych obszarach infrastruktury, zwiÄ&#x2026;zanych z mediami (elektrycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, olej, gaz i woda/Ĺ&#x203A;cieki). W doĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x201A;atwy sposĂłb uĹźytkownicy mogÄ&#x2026; od razu wykorzystaÄ&#x2021; zalety systemu, ktĂłrych efektem jest zmniejszenie liczby bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw, krĂłtszy czas przestojĂłw, zminimalizowanie odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci przedsiÄ&#x2122;biorstwa, a takĹźe wysoka wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; usĹ&#x201A;ug.

41

TEMAT NUMERU

Fot. 3. P / $ A ! J <

! /A # !

#

Natychmiastowe wykrycie zmian w sieci Praktyczne poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie SilentDefense i urzÄ&#x2026;dzenia FL mGuard zapewnia uĹźytkownikom dodatkowe korzyĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; np.

DziaĹ&#x201A; Doradztwa ds. BezpieczeĹ&#x201E;stwa firmy Phoenix Contact stosuje to oprogramowanie do monitorowania sieci w celu szczegĂłĹ&#x201A;owej analizy danych w zĹ&#x201A;oĹźonych sieciach przemysĹ&#x201A;owych.

DziÄ&#x2122;ki temu operator systemu uzyskuje wglÄ&#x2026;d w treĹ&#x203A;ci przesyĹ&#x201A;ane przez poszczegĂłlnych uĹźytkownikĂłw, a takĹźe wie, do kogo sÄ&#x2026; wysyĹ&#x201A;ane, w jaki sposĂłb i kiedy. Nieautoryzowana komunikacja jest widoczna i moĹźe byÄ&#x2021; wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czona.

Dla wielu firm spektakularny atak cybernetyczny nie stanowi takiego zagroĹźenia, jak liczne i powtarzajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; niewielkie zmiany w systemie, ktĂłre z upĹ&#x201A;ywem czasu, narastajÄ&#x2026;c, stwarzajÄ&#x2026; coraz wiÄ&#x2122;ksze ryzyko dla dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci sieci produkcyjnej (fot. 4). Potwierdza to wiele przykĹ&#x201A;adĂłw. Jednym z nich jest sytuacja, w ktĂłrej operator musi stosowaÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzenie zastÄ&#x2122;pcze zaprogramowane nieco inaczej niĹź oryginalny PLC. Podczas uaktualniania systemu dostawca produktu uĹźywa sĹ&#x201A;abszego protokoĹ&#x201A;u synchronizacji czasu niĹź wczeĹ&#x203A;niej stosowany. Nowe urzÄ&#x2026;dze42

nia prĂłbujÄ&#x2026; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z zewnÄ&#x2122;trznym serwerem przy uĹźyciu nieznanych portĂłw TCP, a nawiÄ&#x2026;zanie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z niedostÄ&#x2122;pnym serwerem powoduje gwaĹ&#x201A;towny napĹ&#x201A;yw danych do sieci produkcyjnej.

BezpoĹ&#x203A;rednie przesyĹ&#x201A;anie rekordĂłw danych konfiguracyjnych w zaporze sieciowej Po analizie przez SilentDefense wzajemnych relacji komunikacyjnych w sieci produkcyjnej i po wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu niepoĹźÄ&#x2026;danych poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; nastÄ&#x2122;puje

drugi waĹźny krok, czyli zapewnienie bezpieczeĹ&#x201E;stwa sieciowego za pomocÄ&#x2026; firewalli produktĂłw linii FL mGuard.

Innowacyjnym aspektem tego rozwiÄ&#x2026;zania jest wzajemne oddziaĹ&#x201A;ywanie sprzÄ&#x2122;tu i oprogramowania na miejscu u danego uĹźytkownika. Relacje komunikacyjne, ktĂłre SilentDefense zidentyfikowaĹ&#x201A; jako poprawne sÄ&#x2026; przesyĹ&#x201A;ane bezpoĹ&#x203A;rednio jako rekordy danych konfiguracji zapory sieciowej do urzÄ&#x2026;dzenia zabezpieczajÄ&#x2026;cego zainstalowanego w zdecentralizowanym systemie.

UĹ&#x201A;atwia to definiowanie reguĹ&#x201A; zapory sieciowej i pozwala uniknÄ&#x2026;Ä&#x2021; wadliwych i niedbale utrzymywanych reguĹ&#x201A; zapory. W przypadku skomplikowanych, rozbudowywanych przez wiele lat sieci produkcyjnych pracownicy odpowiedzialni wolÄ&#x2026; raczej przepuĹ&#x203A;ciÄ&#x2021; nieznane, niezidentyfikowane pakiety danych przez zaporÄ&#x2122; sieciowÄ&#x2026;, niĹź naraziÄ&#x2021; siÄ&#x2122; na ryzyko, Ĺźe system zaprzestanie produkcji. Taka praktyka powoduje jednak wysokie i niepotrzebne ryzyko zwiÄ&#x2026;zane z bezpieczeĹ&#x201E;stwem. DziÄ&#x2122;ki opisywanemu rozwiÄ&#x2026;zaniu, w oparciu o SilentDefense oraz urzÄ&#x2026;dzenia serii mGuard, wymagania uĹźytkownika sÄ&#x2026; realizowane profesjonalnie, co gwarantuje dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemu w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z kompleksowÄ&#x2026; ochronÄ&#x2026; sieci produkcyjnej przed nieautoryzowanym dostÄ&#x2122;pem i szkodliwymi dziaĹ&#x201A;aniami.

Dynamiczne dostosowanie Ĺ&#x203A;rodkĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa Kolejny niezwykle innowacyjny krok stanowiÄ&#x2026; wstÄ&#x2122;pne projekty pilotaĹźowe.

JeĹ&#x203A;li SilentDefense jest zainstalowany

Fot. 4. :H

< A $ / A #

# /

# /

A $ C # C

# # D /

AUTOMATYKA

NOWE FUNKCJE URZÄ&#x201E;DZEĹ&#x192; ZABEZPIECZAJÄ&#x201E;CYCH Nowe oprogramowanie firmware 8.4 dla urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; zabezpieczajÄ&#x2026;cych z serii FL mGuard zwiÄ&#x2122;ksza zakres wydajnoĹ&#x203A;ci urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, m.in. dziÄ&#x2122;ki Modbus TCP Inspector i zaporze sieciowej na podstawie nazw DNS. Modbus TCP Inspector â&#x20AC;&#x201C; gĹ&#x201A;Ä&#x2122;boka inspekcja pakietĂłw (DPI) dla Modbus TCP â&#x20AC;&#x201C; moĹźe byÄ&#x2021; wykorzystywany do zapewnienia szczegĂłĹ&#x201A;owego zabezpieczenia poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; stosujÄ&#x2026;cych powszechnie przyjÄ&#x2122;ty standard branĹźowy. Prawa dostÄ&#x2122;pu moĹźna teraz ustawiÄ&#x2021; zarĂłwno na poziomie adresĂłw IP, jak i portĂłw, a takĹźe kodĂłw funkcji i rejestrĂłw uĹźywanych w protokole Modbus. PrzykĹ&#x201A;adowo uĹźytkownik moĹźe okreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, ktĂłrzy uczestnicy Modbus majÄ&#x2026; prawo jedynie odczytywaÄ&#x2021; wartoĹ&#x203A;ci, a ktĂłrzy dokonywaÄ&#x2021; ich zapisu. Ponadto prawa dostÄ&#x2122;pu moĹźna precyzyjnie okreĹ&#x203A;liÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026; rejestru.

Zapora oparta na nazwach domen DNS umoĹźliwia tworzenie haseĹ&#x201A; dostÄ&#x2122;pu do firewalla, ktĂłre mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; oparte na adresach IP i nazwach DNS. To sprawia, Ĺźe tworzenie konfiguracji staje siÄ&#x2122; Ĺ&#x201A;atwiejsze w sytuacjach, w ktĂłrych adresy IP czÄ&#x2122;sto siÄ&#x2122; zmieniajÄ&#x2026;. Nowa wersja oprogramowania sprzÄ&#x2122;towego 8.4 jest gotowa do pobrania w polu pobierania na stronach produktu.

u uĹźytkownika na staĹ&#x201A;e, to moĹźe on dynamicznie dostosowywaÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;rodki bezpieczeĹ&#x201E;stwa. W przypadku, gdy hakerzy uĹźywajÄ&#x2026; do ataku istniejÄ&#x2026;cego, wczeĹ&#x203A;niej bezpiecznego Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cza komunikacyjnego, zapora FL mGuard moĹźe istotnie zmieniÄ&#x2021; konfiguracjÄ&#x2122; w czasie rzeczywistym po uzyskaniu zgody od odpowiedzialnego pracownika lub SilentDefense moĹźe wykonaÄ&#x2021; to automatycznie. DziÄ&#x2122;ki temu moĹźna szybko i Ĺ&#x201A;atwo przerwaÄ&#x2021; niechciane poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia, a poĹźÄ&#x2026;dana transmisja danych bÄ&#x2122;dzie realizowana w późniejszym czasie.

W ten sposĂłb partnerstwo technologiczne SecurityMatters i Phoenix Contact doprowadziĹ&#x201A;o do skoku innowacyjnego w dziedzinie bezpieczeĹ&#x201E;stwa przemysĹ&#x201A;owego i ustanawia nowe standardy w zakresie jakoĹ&#x203A;ci. Oprogramowanie SilentDefense oraz router bezpieczeĹ&#x201E;stwa FL mGuard wspĂłĹ&#x201A;dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; na zasadzie symbiozy i tworzÄ&#x2026; wyraĹşnÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dodanÄ&#x2026; dla uĹźytkownika. Nie ma znaczenia, czy rozwiÄ&#x2026;zanie to jest stosowane w infrastrukturze krytycznej, czy w aplikacjach przemysĹ&#x201A;owych.

Gerrit Boysen # E ! # # < 5 &

{$!

Christina HĂśfer ) #

# ' %E|E

Kamil Wachowicz

PHOENIX CONTACT Sp. z o.o.

E % # V3>VW V2>R23 : #

E 32 RW X1 ]21 ###E < E $

12/2017

R E K L A M A

9 E < 5

< 5 ' E

E E

TEMAT NUMERU

Efektywne

zarzÄ&#x2026;dzanie mediami w zasiÄ&#x2122;gu rÄ&#x2122;ki 5 A $

# # A A

$ $ $

/

# # < # #

# ) # I $ / # C $ H! # 4

/

<

) !

!

C

/ ! #

< # E 8

/ !

H <

# A

$ /A < C $ #E 8

A # H /

$ D $ ' !

$

A

C $ $ #E

P

roponowany przez firmÄ&#x2122; Sabur system do monitoringu i zarzÄ&#x2026;dzania zuĹźyciem mediĂłw z powodzeniem znajduje zastosowanie m.in. w branĹźach z obszaru automatyki budynkowej, elektroenergetyki, energetyki cieplnej, gospodarki wodno-Ĺ&#x203A;ciekowej, infrastruktury oraz szeroko rozumianego przemysĹ&#x201A;u.

System nie tylko dostarcza bieĹźÄ&#x2026;ce analizy i dane pomiarowe, ale umoĹźliwia rĂłwnieĹź weryfikacjÄ&#x2122; poprawnoĹ&#x203A;ci dziaĹ&#x201A;ania instalacji lub linii produkcyjnych, dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;c jak system wczesnego ostrzegania. Aplikacja wizualizacyj-

44

na, wykonana w technologii HTML5, pozwala na wyĹ&#x203A;wietlanie aplikacji na dowolnych urzÄ&#x2026;dzeniach (smartfon, tablet, komputer, telewizor Smart TV) za pomocÄ&#x2026; przeglÄ&#x2026;darki www.

W przypadku monitorowania i zarzÄ&#x2026;dzania pracÄ&#x2026; obiektĂłw rozproszonych moĹźliwe jest teĹź przesyĹ&#x201A;anie i wizualizacja danych do aplikacji centralnej pracujÄ&#x2026;cej np. na serwerze w chmurze.

Prosta instalacja i uruchomienieâ&#x20AC;Ś System nie wymaga pracochĹ&#x201A;onnej konfiguracji czy specjalnych narzÄ&#x2122;dzi programistycznych, a jego obsĹ&#x201A;uga â&#x20AC;&#x2019; zaawansowanej wiedzy. Automatyczne rozpoznawanie i odczyt danych z licznikĂłw energii i koncentratorĂłw licznikĂłw impulsowych z interfejsem S-Bus zapewnia natychmiastowe monitorowanie zuĹźycia mediĂłw, juĹź od momentu podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; do systemu.

DziÄ&#x2122;ki bezproblemowej rozbudowie czy wymianie licznikĂłw moĹźliwa jest etapowa realizacja inwestycji.

prezentacjÄ&#x2122; danych dotyczÄ&#x2026;cych np. danej instalacji, budynku i obiektu.

UĹźytkownik otrzymuje dostÄ&#x2122;p do odczytanych danych wraz z informacjÄ&#x2026;, z ktĂłrego licznika pochodzÄ&#x2026;.

Przejrzysta analiza danych, przejrzyste raportowanie System automatycznie rejestruje w pamiÄ&#x2122;ci sterownika dane w postaci plikĂłw CSV, dziÄ&#x2122;ki czemu mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; one pobrane na dysk komputera i poddane zaawansowanej analizie, np. w arkuszu kalkulacyjnym. UĹźytkownik ma staĹ&#x201A;y dostÄ&#x2122;p zarĂłwno do bieĹźÄ&#x2026;cych, jak i historycznych danych, a dynamiczne wyszukiwanie podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; gwarantuje ich szybkÄ&#x2026; analizÄ&#x2122;. Wygenerowane raporty, dziÄ&#x2122;ki zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonemu narzÄ&#x2122;dziu S-Energy Report, dopeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; poczucie komfortu pracy z systemem.

System umoĹźliwia rĂłwnieĹź integracjÄ&#x2122; z profesjonalnÄ&#x2026; platformÄ&#x2026; do raportowania i analizy danych Dream Report.

Nowoczesna wizualizacja â&#x20AC;Ś i jeszcze prostsza konfiguracja systemu System umoĹźliwia proste definiowanie obiektĂłw/najemcĂłw i przypisywanie im odpowiednich licznikĂłw, a takĹźe dynamiczne wyszukiwanie licznikĂłw/ obiektĂłw oraz ich sortowanie wedĹ&#x201A;ug wybranych kryteriĂłw. Funkcja grupowania licznikĂłw pozwala na wygodnÄ&#x2026; P R O M O C J A

W urzÄ&#x2026;dzeniach nadzorujÄ&#x2026;cych pracÄ&#x2122; systemu zaimplementowana jest nowoczesna aplikacja wizualizacyjno-sterujÄ&#x2026;ca, wykonana w standardzie HTML5. Zapewnia wygodny dostÄ&#x2122;p do bieĹźÄ&#x2026;cej i historycznej analizy danych na dowolnym urzÄ&#x2026;dzeniu bez dodatkowych obostrzeĹ&#x201E; â&#x20AC;&#x201C; wystarczy przeglÄ&#x2026;darka internetowa. ZaawansoAUTOMATYKA

TEMAT NUMERU wane, czytelne wykresy i tabele z danego obiektu/licznika, wykresy porĂłwnawcze czy sumaryczne zestawienia to tylko niektĂłre moĹźliwoĹ&#x203A;ci oferowane przez system. Co wiÄ&#x2122;cej, aplikacja jest responsywna, dziÄ&#x2122;ki czemu dobrze prezentuje siÄ&#x2122; zarĂłwno na maĹ&#x201A;ym ekranie smartfona, jak i na duĹźym, np.

50-calowym ekranie telewizora.

PrzesyĹ&#x201A;anie danych do serwera w chmurze W przypadku wiÄ&#x2122;kszej liczby obiektĂłw moĹźliwa jest integracja z centralnÄ&#x2026; aplikacjÄ&#x2026; chmurowÄ&#x2026;. Gromadzenie, zarzÄ&#x2026;dzanie i wizualizacja danych z obiektĂłw rozproszonych jeszcze nigdy nie byĹ&#x201A;y tak proste, a dostÄ&#x2122;p do bieĹźÄ&#x2026;cych i historycznych analiz tak wygodny.

terfejsem S-Bus do pomiarĂłw bezpoĹ&#x203A;rednich i poĹ&#x203A;rednich, â&#x20AC;˘ koncentratory licznikĂłw impulsowych PCD7.H104SE i PCD7.H104D. Do systemu moĹźna wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; takĹźe liczniki innych mediĂłw (np. ciepĹ&#x201A;a, wody, gazu czy sprÄ&#x2122;Ĺźonego powietrza), a takĹźe czujniki podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone do wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; sterownikĂłw (lub skomunikowane z PLC za pomocÄ&#x2026; protokoĹ&#x201A;u). DziÄ&#x2122;ki temu moĹźna monitorowaÄ&#x2021; wszystkie media wykorzystywane w obiekcie czy zakĹ&#x201A;adzie przemysĹ&#x201A;owym.

Budowa systemu na bazie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; z serii Saia PCD zapewnia jego otwar-

Funkcja straĹźnika mocy RozwiÄ&#x2026;zanie Sabur zapewnia realizacjÄ&#x2122; funkcji straĹźnika mocy. UĹźytkownik moĹźe indywidualnie definiowaÄ&#x2021; moc zamĂłwionÄ&#x2026; dla obiektu oraz wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; mocy odpowiednich dla poszczegĂłlnych stopni zasilania. MoĹźe takĹźe okreĹ&#x203A;laÄ&#x2021; moc dla wybranych grup odbiorcĂłw.

ZamĂłwiona moc jest analizowana przez system w interwaĹ&#x201A;ach 15-minutowych (zgodnie z procedurÄ&#x2026;, wedĹ&#x201A;ug ktĂłrej dany obiekt rozlicza siÄ&#x2122; z dostawcÄ&#x2026; energii). Jej wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; graniczna rĂłwnieĹź moĹźe byÄ&#x2021; okreĹ&#x203A;lana indywidualnie dla poszczegĂłlnych obiektĂłw/najemcĂłw czy grup. Gdy zbliĹźa siÄ&#x2122; moment przekroczenia wartoĹ&#x203A;ci, system wysyĹ&#x201A;a ostrzeĹźenie w postaci wiadomoĹ&#x203A;ci e-mail bÄ&#x2026;dĹş SMS.

9 E ' !

System oparty na szwajcarskim urzÄ&#x2026;dzeniu Saia PCD System do monitoringu i zarzÄ&#x2026;dzania zuĹźyciem mediĂłw Sabur pracuje w oparciu o najwyĹźszej jakoĹ&#x203A;ci (cykl Ĺźycia wynosi 25 lat) urzÄ&#x2026;dzenia szwajcarskiej firmy Saia Burgess Controls (SBC).

Jego podstawowe elementy stanowiÄ&#x2026;: â&#x20AC;˘ urzÄ&#x2026;dzenia nadzorujÄ&#x2026;ce pracÄ&#x2122; systemu â&#x20AC;&#x201C; sterowniki PLC serii Saia PCD, ktĂłrych moĹźliwoĹ&#x203A;ci komunikacyjne pozwalajÄ&#x2026; na automatyczne wykrywanie i rejestrowanie danych z licznikĂłw, â&#x20AC;˘ jednofazowe i trĂłjfazowe liczniki energii elektrycznej Saia PCD z in12/2017

toĹ&#x203A;Ä&#x2021; komunikacyjnÄ&#x2026; i opcjÄ&#x2122; integracji z innymi systemami (m.in. bazami danych, np. MySQL, systemami MES, ERP, BI, programami do raportowania Dream Report czy generowania faktur), a zastosowanie sterownikĂłw PLC umoĹźliwia rozbudowÄ&#x2122; i modyfikacjÄ&#x2122; algorytmĂłw i ekranĂłw wizualizacyjnych. Ta elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprawia, Ĺźe rozwiÄ&#x2026;zanie jest â&#x20AC;&#x17E;Ĺźyweâ&#x20AC;? i bez problemu â&#x20AC;&#x17E;nadÄ&#x2026;Ĺźaâ&#x20AC;? za potrzebami i zmianami w przedsiÄ&#x2122;biorstwie.

Pakiet Sabur Developer Support Dostawca rozwiÄ&#x2026;zania umoĹźliwia zawarcie umowy serwisowej w ramach pakietu Sabur Developer Support. Zapewnia ona szybkie, zdalne (bez koniecznoĹ&#x203A;ci wizyt na obiekcie) wsparcie eksperta przy uruchomieniach, modyfikacjach i rozwiÄ&#x2026;zywaniu problemĂłw oraz okresowe zdalne przeglÄ&#x2026;dy systemu (aktualizacje aplikacji i oprogramowania

w urzÄ&#x2026;dzeniach, kontrola poprawnoĹ&#x203A;ci pracy). To wszystko jest moĹźliwe dziÄ&#x2122;ki zastosowaniu technologii Ubiquity firmy ASEM, routera Ubiquity RK11 i domeny Ubiquity firmy Sabur. RozwiÄ&#x2026;zanie gwarantuje bezpieczny dostÄ&#x2122;p do instalacji przez tunel VPN.

Dlaczego warto?

System do monitorowania i zarzÄ&#x2026;dzania zuĹźyciem mediĂłw firmy Sabur ma wiele zalet. WĹ&#x203A;rĂłd nich sÄ&#x2026; proste i szybkie uruchomienie â&#x20AC;&#x201C; automatyczny odczyt danych z licznikĂłw energii i koncentratorĂłw licznikĂłw impulsowych zapewnia natychmiastowe monitorowanie zuĹźycia â&#x20AC;&#x201C; oraz nowoczesna aplikacja wizualizacyjna, wykonana w standardzie HTML5, ktĂłra umoĹźliwia bieĹźÄ&#x2026;cÄ&#x2026; analizÄ&#x2122; danych z dowolnego miejsca i na róşnych urzÄ&#x2026;dzeniach.

Kolejne plusy to moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; etapowej realizacji inwestycji i integracji z centralnÄ&#x2026; aplikacjÄ&#x2026; chmurowÄ&#x2026; do gromadzenia, zarzÄ&#x2026;dzania i wizualizacji danych z obiektĂłw rozproszonych. Z kolei elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i otwartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pozwalajÄ&#x2026; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; system monitorowania zuĹźycia mediĂłw z wiÄ&#x2122;kszym systemem automatyki i umoĹźliwiajÄ&#x2026; integracjÄ&#x2122; z systemami MES, ERP czy BI. Atutem systemu Sabur jest teĹź otwarta natura warstwy zarzÄ&#x2026;dzania: rozwiÄ&#x2026;zanie nie wymaga wprowadzania zmian na poziomie automatyki w systemie istniejÄ&#x2026;cym w przedsiÄ&#x2122;biorstwie, dziÄ&#x2122;ki czemu pierwszy krok do optymalizacji zuĹźycia mediĂłw jest Ĺ&#x201A;atwiejszy. MocnÄ&#x2026; stronÄ&#x2026; rozwiÄ&#x2026;zania jest takĹźe Ĺ&#x201A;atwa integracja z radiomodemami ACW firmy ATIM i bezprzewodowa transmisja danych, co jest szczegĂłlnie istotne, jeĹ&#x203A;li ukĹ&#x201A;adanie okablowania jest trudne lub kosztowne. Co rĂłwnie istotne, Sabur Developer Support zapewnia komfort uĹźytkownikom, gwarantujÄ&#x2026;c pewnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prawidĹ&#x201A;owego dziaĹ&#x201A;ania aplikacji.

W pakiecie jest zdalny dostÄ&#x2122;p do instalacji oraz kwartalne przeglÄ&#x2026;dy serwisowe.

SABUR Sp. z o.o.

E # R1R 10>3XV : #

E 00 V]W ]R VR ) 00 V]W ]R V1 >$

! Z ! E $E

###E ! E $E

45

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

Komunikacja przemysĹ&#x201A;owa " # / $ # AC H

# I $ # < < E !

IJ $ #

#

#

C ! J

# / # < <

$ /H

! /H C / #E 5 H / !

! # $ # C # # A

/A H # /A

! #

#

# !

# H C # $ $ # $ # # E Agnieszka Staniszewska

J

uĹź na etapie projektowania systemu warto zwracaÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122; na to, aby w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci istniaĹ&#x201A;a moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; jego rozbudowy bez zbÄ&#x2122;dnej ingerencji w istniejÄ&#x2026;cy organizm oraz na potrzebÄ&#x2122; minimalizacji kosztĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z jego budowÄ&#x2026;, integracjÄ&#x2026; poszczegĂłlnych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i uruchomieniem caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci. Dlatego niezwykle waĹźne jest, aby podczas dobieranie konkretnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, zwracaÄ&#x2021; szczegĂłlnÄ&#x2026; uwagÄ&#x2122; na sposĂłb komunikacji miÄ&#x2122;dzy urzÄ&#x2026;dzeniami automatyki, ktĂłre majÄ&#x2026; znaleĹşÄ&#x2021; siÄ&#x2122; w danym systemie. Idealnym rozwiÄ&#x2026;zaniem jest to, ktĂłre umoĹźliwia poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jak najmniejszÄ&#x2026; liczbÄ&#x2026; przewodĂłw, a zastosowane sposoby komunikacji sÄ&#x2026; niezawodne i kompletne.

PrzeglÄ&#x2026;d wybranych protokoĹ&#x201A;Ăłw KomunikacjÄ&#x2122; przemysĹ&#x201A;owÄ&#x2026; moĹźna porĂłwnaÄ&#x2021; do naczyĹ&#x201E; krwionoĹ&#x203A;nych, a urzÄ&#x2026;dzenia automatyki do narzÄ&#x2026;dĂłw.

46

Aby organizm prawidĹ&#x201A;owo funkcjonowaĹ&#x201A;, potrzebne jest odpowiednie dziaĹ&#x201A;anie i wspĂłĹ&#x201A;praca wszystkich narzÄ&#x2026;dĂłw, a jej gwarantem jest niczym niezaburzony przepĹ&#x201A;yw medium miÄ&#x2122;dzy poszczegĂłlnymi elementami systemu. O niezawodnoĹ&#x203A;ci komunikacji stanowi zbiĂłr okreĹ&#x203A;lonych reguĹ&#x201A;, ktĂłre sÄ&#x2026; zrozumiaĹ&#x201A;e dla komunikujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; ze sobÄ&#x2026; podmiotĂłw. Podmioty muszÄ&#x2026; znaÄ&#x2021; te reguĹ&#x201A;y, rozumieÄ&#x2021; je i stosowaÄ&#x2021;. SpeĹ&#x201A;nienie tych warunkĂłw umoĹźliwia sprawne i pozbawione pomyĹ&#x201A;ek wzajemne porozumiewanie. Aby ludzie mogli siÄ&#x2122; skutecznie komunikowaÄ&#x2021; ze sobÄ&#x2026;, potrzebna jest obustronna znajomoĹ&#x203A;Ä&#x2021; jÄ&#x2122;zyka czy systemu znakĂłw, zdolnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; do nadawania i odbierania sĹ&#x201A;Ăłw i znakĂłw oraz ich odpowiednia analiza i zrozumienie.

Podobnie, urzÄ&#x2026;dzenia automatyki potrzebujÄ&#x2026; zrozumiaĹ&#x201A;ego dla siebie sposobu komunikacji, aby przekazywaÄ&#x2021; sobie informacje i polecenia.

W klasycznej formie komunikat skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z formuĹ&#x201A;y wstÄ&#x2122;pnej zawierajÄ&#x2026;cej dane adresata i potrzebne dane inicjalizujÄ&#x2026;ce, wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwej treĹ&#x203A;ci oraz z czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci stanowiÄ&#x2026;cej sekwencjÄ&#x2122; sprawdzajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; zawierajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; dane kontrolne.

W zwiÄ&#x2026;zku ze znacznym rozwojem przemysĹ&#x201A;u, na rynku automatyki istnieje wiele standardĂłw komunikacji. Producenci urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki zauwaĹźajÄ&#x2026; potrzebÄ&#x2122; rozszerzenia funkcjonalnoĹ&#x203A;ci produktĂłw o moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; komunikacji z uĹźyciem coraz wiÄ&#x2122;kszego wachla-

rza standardĂłw. ProjektujÄ&#x2026;cy systemy automatyki chÄ&#x2122;tnie korzystajÄ&#x2026; z moĹźliwoĹ&#x203A;ci oferowanych na rynku i budujÄ&#x2026; swoje systemy na bazie wybranych przez siebie protokoĹ&#x201A;Ăłw komunikacyjnych. ZauwaĹźany jest rĂłwnieĹź trend odchodzenia od stosowania jednego protokoĹ&#x201A;u przez producentĂłw i otwierania siÄ&#x2122; na inne rozwiÄ&#x2026;zania. Opracowywany system automatyki nie musi skĹ&#x201A;adaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jednego producenta. RóşnorodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prowadzi do zwiÄ&#x2122;kszenia atrakcyjnoĹ&#x203A;ci oferowanych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; i rozszerzenia spektrum moĹźliwoĹ&#x203A;ci dla projektantĂłw i integratorĂłw systemĂłw automatyki.

Najpowszechniej stosowane rodzaje komunikacji przedstawiono krótko w formie tabelarycznej.

Podzielono je na dwie podgrupy, z czego szczegĂłlnÄ&#x2026; uwagÄ&#x2122; naleĹźy zwrĂłciÄ&#x2021; na grupÄ&#x2122; drugÄ&#x2026;, czyli protokoĹ&#x201A;y oparte na sieci Ethernet. Jest ona dynamicznie rozwijana, a producenci dÄ&#x2026;ĹźÄ&#x2026; do dostosowywania swoich urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; do wymagaĹ&#x201E; tej grupy protokoĹ&#x201A;Ăłw. KaĹźdy protokĂłĹ&#x201A; jest wspierany przez konkretnÄ&#x2026; organizacjÄ&#x2122;, ktĂłra dziaĹ&#x201A;a na rzecz rozwoju i rozpowszechniania danego sposobu komunikacji, czÄ&#x2122;sto jest niezaleĹźnym od twĂłrcy danego standardu tworem organizacyjnym.

W tabeli zawarto podstawowe informacje niezbÄ&#x2122;dne do zrozumienia idei, ktĂłra przyĹ&#x203A;wiecaĹ&#x201A;a twĂłrcom poszczegĂłlnych protokoĹ&#x201A;Ăłw komunikacyjnych.

AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

$ %

wszystkie

Liczba gniazd w tym gigabitowe w tym ogólnie światłowodowe

Stopień ochrony

FIRMA

Nazwa

ASTOR

JET-NET-6059G

9

5

5

IP31

BALLUFF

BNI TCP-952-000-E029

8

0

0

IP30

BECKHOFF AUTOMATION

CU2208

8

8

0

IP20

ELMARK AUTOMATYKA

EDS-G509

9

9

5

IP30

INDUPROGRESS

DVS-110

10

3

3

IP40

SABUR

Q.NET-8TX

8

0

0

IP30

9 E

Konwertery przemysłowe FIRMA

Nazwa

Protokół 1

Liczba gniazd

Protokół 2

Liczba gniazd

Stopień ochrony

ASTOR

AST-CON-485E

Modbus

1

Modbus TCP/IP

1

IP30

BECKHOFF AUTOMATION

CU1521

Ethernet

1

światłowód

1

IP20

ELMARK AUTOMATYKA

EKI-1224

Modbus

4

Modbus TCP/IP

2

IP30

ELMARK AUTOMATYKA

EKI-2741SX

Ethernet

1

światłowód

1

IP30

12/2017

47

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY TYP

polowy

Ethernet

NAZWA

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE

CC-link

wysyłanie przez urządzenia nadrzędne informacji do wszystkich urządzeń podrzędnych, a następnie odpytywanie indywidualne każdego z urządzeń podrzędnych

CANopen

na bazie protokołu CAN, niezależny system komunikacji przemysłowej

DeviceNet

na bazie protokołu CAN, osobne przewody dla sygnałów i zasilania, możliwość dołączania urządzeń bez odłączania zasilania sieci

Modbus

na bazie komunikacji szeregowej RS-232 i RS-485

Profibus

korzysta z warstwy fizycznej, danych i aplikacji modelu OSI

EtherCAT

przepływ informacji od urządzenia nadrzędnego przez kolejne urządzenia podrzędne, odczytywanie przez każde kolejne urządzenie fragmentu przeznaczonego dla niego oraz nadanie odpowiedzi

Ethernet Powerlink

cykl składający się z synchronizacji, cyklicznego odpytania urządzeń podrzędnych wraz z odpowiedziami, transmisji asynchronicznej z odpytaniem jednego urządzenia przez urządzenie nadrzędne

EtherNet/IP

dane krytyczne przesyłane za pomocą protokołu UDP z gwarancją priorytetu, pozostałe dane przesyłane z użyciem protokołu TCP

Modbus TCP/IP

na bazie Modbus, adresowanie IP, brak sumy kontrolnej, pakiety zawierają rozszerzony nagłówek z identyfikatorami transakcji, protokołu i urządzenia oraz wielkości komunikatu

Profinet

dane dzielone na przesyłane jak w klasycznym Ethernecie oraz dane czasu rzeczywistego, poziom TCP/IP z czasem reakcji 100 ms stosowany np. do paneli operatorskich, RT do 10 ms oraz SRT do 1 ms stosowane np. do obsługi napędów

Połączenie z napędami Podstawowym budulcem systemów automatyki są napędy, dzięki którym poszczególne elementy systemu mogą się poruszać i wykonywać powierzone im zadania. Dlatego najpierw na nich zostanie skupiona uwaga podczas rozważań na temat komunikacji w przemyśle. Głównymi urządzeniami związanymi z techniką napędową są przemienniki częstotliwości oraz serwonapędy. Podczas doboru danego typu urządzenia należy zwracać uwagę na masę istotnych parametrów takich jak: moc, maksymalna liczba obsługiwanych osi, liczba wszelkiego typu wejść i wyjść, obsługiwane funkcje bezpieczeństwa, stopień ochrony urządzenia, opcje i możliwości programów konfiguracyjnych do obsługi urządzeń. Ważnym aspektem technicznym, który może mieć istotny wpływ na dobór odpowiedniego do danej aplikacji urządzenia, jest możliwość pracy z użyciem odpowiedniego protokołu komunikacyjnego.

Istnieją dwa sposoby na zapewnienie przez producenta obsługi danego urządzenia automatyki z użyciem konkretnego protokołu komunikacyjnego.

Pierwszym z nich jest wbudowana możliwość korzystania z takiego rozwiązania, drugim opcjonalny moduł, który jest zazwyczaj dodatkowo płatny. W tabeli poglądowej przedstawiono wybrane rodziny przemienników częstotliwości oraz 48

serwonapędów różnych producentów, jak również zaprezentowano ich podstawowe parametry techniczne. Oczywiście nie mogło zabraknąć rubryk zawierających protokoły komunikacyjne, które są obsługiwane przez prezentowane rodziny urządzeń automatyki. Wyszczególniono protokoły zaprojektowane na bazie sieci Ethernet. W niektórych przypadkach są to możliwości opcjonalne. Warto zwrócić uwagę, że niektóre urządzenia są skonstruowane w sposób preferujący jeden z protokołów. Są to np. serwowzmacniacze firmy Beckhoff czy B&R, czyli firm, które opracowały kolejno: EtherCAT i Ethernet Powerlink. Naturalnym jest fakt, że zachęcają one w ten sposób do korzystania z wymyślonych przez siebie rozwiązań. Godnym odnotowania jest również fakt, że producenci urządzeń związanych z techniką napędową kładą coraz większy nacisk na to, aby dana rodzina miała możliwość komunikacji za pomocą sieci Ethernet, dzięki czemu mogła sprostać rosnącym wymaganiom rynkowym. Na podstawie przeprowadzonej analizy rynkowej urządzeń techniki napędowej można również wywnioskować, że najpopularniejszymi protokołami ethernetowymi są obecnie EtherCAT oraz Profinet.

Sprzężenie zwrotne Z układami napędowymi współpracują urządzenia, które kontrolują prze-

mieszczenia elementów ruchomych systemów. Najpopularniejsze z nich i najchętniej stosowane to enkodery, które mogą pracować z użyciem określonych protokołów komunikacyjnych.

Analiza rynku automatyki pozwala stwierdzić, że urządzenia dokonujące pomiaru przemieszczenia komunikują się zarówno za pomocą protokołów typu polowego, jak i typu Ethernet.

Przykładami enkoderów, które mogą komunikować się za pomocą protokołu pierwszego ze wspomnianych typów – CANopen są: enkodery absolutne, magnetyczne RLA50 firmy Kübler, Ri-QR24 firmy Turck oraz enkodery absolutne, optyczne Sendix F5888M firmy Kübler i AVM78E firmy Positial Fraba. Ten ostatni może ponadto działać z użyciem takich protokołów jak: DeviceNet, Profibus i opartym na Ethernecie Profinecie.

Przykładowe urządzenia do pomiaru przemieszczeń, które mogą działać z użyciem protokołów komunikacyjnych w oparciu o sieć Ethernet to: enkoder absolutny OCE-EC00B firmy Positial Fraba oraz enkoder absolutny 842E firmy Rockwell Automation. Pierwszy z nich obsługuje protokół EtherCAT, drugi Ethernet/IP. Analizując wymienione przykłady enkoderów obsługujących różne protokoły komunikacyjne, klient może AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY TYPOWE ZASTOSOWANIE TWÓRCA

WSPARCIE

+

Mitsubishi Electric

CC-link Partner Association (CLPA)

+

–

grupa firm

CAN in Automation (CiA)

+

+

–

Allen-Bradley

Open DeviceNet Vendors Association (ODVA)

+

+

+

-

Modicon (Schneider Electric)

Modbus – IDA

+

+

+

-

Profibus

Profibus i Profinet International

–

+

+

+

Beckhoff Automation

EtherCAT Technology Group

–

+

+

+

B&R

Ethernet POWERLINK Standardization Group (EPZG)

-

+

+

+

Rockwell Automation

ODVA

+

+

+

+

Modicon (Schneider Electric)

Modbus – IDA

+

+

+

+

Profibus

Profibus i Profinet International

CZUJNIKI

URZĄDZENIA WYKONAWCZE

STEROWANIE

ZARZĄDZANIE

+

+

+

+

+

+

z powodzeniem znaleźć na rynku automatyki urządzenie, które będzie pasować do jego aplikacji.

Sterowniki PLC Podobnie jak wcześniej wspomniane urządzenia, również sterowniki PLC, mogą działać z wykorzystaniem wybranego przemysłowego protokołu komunikacyjnego. Umieszczanie w obudowie sterownika PLC portu ethernetowego lub szeregowego nie jest obecnie niczym nadzwyczajnym. Często zdarza się, że w danym urządzeniu dostępne są jednocześnie obie opcje.

Bogata oferta różnych producentów umożliwia dobór odpowiedniego sterownika do konkretnego zastosowania. Przykładowo w portfolio firmy Allen Bradley znajduje się urządzenie o nazwie Micro820, które oprócz standardowych wejść i wyjść ma możliwość komunikacji z użyciem sieci Ethernet lub portu szeregowego. Cecha ta czyni urządzenie bardziej uniwersalnym.

Na uwagę zasługuje propozycja firmy B&R Automatyka Przemysłowa – sterownik X20, który ma wbudowane porty RS-232, Ethernet oraz USB w jego podstawowej wersji. Każdy sterownik tej serii ma ponadto procesor z łączem Powerlink, które umożliwia komunikację w czasie rzeczywistym. Modułowość omawianego urządzenia pozwala na podłączenie nawet do 3000 kanałów.

Innym rodzajem modułów, które mogą służyć jako łączniki, są moduły komunikacyjne, które umożliwiają podłączenie dowolnego podsystemu do nadrzędnego kontrolera. Dzięki omawianym elementom możliwe staje się wdrożenie konR E K L A M A

Moduły pośredniczące Medium pośredniczącym między sterownikami a urządzeniami pomiarowymi oraz wykonawczymi są moduły wejść i wyjść. Część z omawianych modułów ma uniwersalne zastosowanie, najczęściej jednak dane elementy są przeznaczone do konkretnych zadań takich jak: odbieranie danych pomiarowych, sterowanie elementami wykonawczymi, sterowanie układami napędowymi, sprawowanie kontroli nad wyspami zaworowymi, dbanie o bezpieczeństwo części lub całości systemu automatyki. Komunikacja z modułami odbywa się, jak nietrudno się domyśleć, za pomocą różnych protokołów.

12/2017

49

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Protokół komunikacyjny FIRMA

Seria

EtherCAT

Ethernet EtherNet/IP Powerlink

Modbus TCP/IP

Profinet

Serwonapędy

ASTOR

Astraada SRV-63

+

–

–

–

–

BECKHOFF

AX8000

+

–

–

–

–

B&R

Acopos P3

–

+

–

–

–

MITSUBISHI ELECTRIC

MR-J4-TM

+

–

+

–

+

ROCKWELL AUTOMATION

Kinetix 6500

–

–

+

–

–

SIEMENS

Sinamics S110

–

–

–

–

+

YASKAWA

Sigma-7

+

–

–

–

–

Przemienniki częstotliwości

50

ABB

ACS 880

+

+

+

+

+

ASTOR

DRV-27

–

–

–

+

–

NORD NAPĘDY

SK500E

+

+

+

–

+

SCHNEIDER ELECTRIC

ATV 320

+

+

+

+

+

SEW EURODRIVE

Movimot

+

–

–

–

+

AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Maksymalna liczba osi Moc [kW]

Metoda sterowania

Stopień ochrony

Oprogramowanie

Serwonapędy

0,2–5,5

1

IP20

Astraada SRV CFG

1–26

2

IP20

TwinCAT

0,6–24

3

IP20

Automation Studio

0,1–22

3

IP20

MR Configurator

1,2–22

1

IP20

RSLogix 5000

0,12–90

1

brak danych

Starter / Drive Monitor

0,05–15

2

brak danych

Speed7 – Studio

Przemienniki częstotliwości

12/2017

0,37–45

bezpośrednio momentem

IP21

Drive Composer

1,5–500

skalarne lub bezczujnikowe wektorowe

IP20

Astraada DRV CFG

0,25–160

wektorowe

IP20

Nord Con

0,18–15

skalarne lub bezczujnikowe wektorowe

IP20

SoMove

0,37–4

wektorowe

IP54

LT Shell

51

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY cepcji rozproszenia w danym systemie automatyki.

Przykładem modułów pośredniczących w wymianie informacji między poszczególnymi urządzeniami mogą być elementy znajdujące się w ofercie firmy Beckhoff. W związku z tym, że firma jest twórcą standardu EtherCAT, moduły przez nią oferowane, pracują z wykorzystaniem właśnie tego protokołu.

Do sterownika mogą być bezpośrednio dołączone moduły wejść i wyjść z rodziny EL o konkretnym zastosowaniu, które stanowią łącznik z elementami pomiarowymi i wykonawczymi. W przypadku, gdy część elementów automatyki jest oddalona od nadrzędnego sterownika, przydatny może okazać się moduł komunikacyjny z rodziny EK, który pozwala na połączenie podsystemu rozproszonego do systemu centralnego.

Pośrednicy sieciowi Do osiągnięcia spójności sieci komunikacyjnych w systemach przemysłowych potrzebne są urządzenia i elementy spajające poszczególne podsystemy. Firmy

z branży automatyki w swoich portfoliach mają takie produkty, co czyni ich ofertę komplementarną. Urządzenia sieciowe muszą być dostosowane do niekorzystnych warunków, obecnych w przemyśle. Chodzi głównie o odpor-

tabelarycznej przedstawiono wybrane z nich, dostępne na rynku automatyki.

Podczas doboru konkretnego modelu należy kierować się przede wszystkim potrzebami w zakresie liczby gniazd oraz sposobu ich obsługi. W tabeli przedsta-

SPECJALISTA, WYKORZYSTUJĄC URZĄDZENIA UMOŻLIWIAJĄCE ZDALNY DOSTĘP, PRAWIE ZAWSZE MOŻE ZDIAGNOZOWAĆ USTERKĘ BEZ KONIECZNOŚCI WIZYTY W SIEDZIBIE KLIENTA. ność na zakłócenia, uszkodzenia mechaniczne oraz zabrudzenia. Urządzenia o takich samych funkcjonalnościach, ale bez przystosowania do działania w trudnych warunkach, można znaleźć w sklepach z akcesoriami komputerowymi, nie będą jednak one w prawidłowy sposób wypełniać powierzonych im zadań.

Pierwszą grupą omawianych urządzeń są switche przemysłowe. W formie

wiono sumaryczną liczbę gniazd oraz liczbę gniazd gigabitowych z wyszczególnieniem światłowodowych. Oczywiście liczba gniazd, w szczególności światłowodowych, jest wprost proporcjonalna do ceny urządzenia, dlatego podczas doboru urządzenia należy znaleźć złoty środek między potrzebami i możliwościami rozbudowy systemu w przyszłości a ceną produktu.

R E K L A M A

52

AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY KolejnÄ&#x2026; grupÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, ktĂłre Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026; poszczegĂłlne podsystemy automatyki, stanowiÄ&#x2026; konwertery. Kilka z nich przedstawiono w tabeli. WiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z dostÄ&#x2122;pnych na rynku urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; tego typu umoĹźliwia przejĹ&#x203A;cie z tradycyjnego Ethernetu na poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodowe. CzÄ&#x2122;sto moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; elementy konwertujÄ&#x2026;ce protokĂłĹ&#x201A; Modbus typu polowego w Modbus TCP/IP oparty na sieci Ethernet. DziÄ&#x2122;ki zastosowaniu konwerterĂłw moĹźna uniknÄ&#x2026;Ä&#x2021; zbÄ&#x2122;dnych kosztĂłw podczas rozbudowy systemu automatyki. MoĹźe siÄ&#x2122; okazaÄ&#x2021;, Ĺźe elementy, ktĂłre zostaĹ&#x201A;y uĹźyte przed laty, dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; w starej technologii, ktĂłra zostaĹ&#x201A;a juĹź wyparta przez nowszÄ&#x2026; i zdobycie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; starego typu nie jest juĹź moĹźliwe. Wtedy, zamiast wymieniaÄ&#x2021; caĹ&#x201A;y system, wystarczy zastosowaÄ&#x2021; konwerter, w wyniku czego nowy, doĹ&#x201A;oĹźony element systemu moĹźna bez problemu zintegrowaÄ&#x2021; z pozostaĹ&#x201A;Ä&#x2026; jego czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciÄ&#x2026;, ktĂłra dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201A;a do tej pory zgodnie z oczekiwaniami, ale staĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; przykĹ&#x201A;adowo niewydolna ze wzglÄ&#x2122;du na zwiÄ&#x2122;kszone zapotrzebowanie produkcyjne. Nie trzeba nikogo przekonywaÄ&#x2021; o zaletach stosowania takich rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czasu i Ĺ&#x203A;rodkĂłw finansowych jest niepodwaĹźalnym argumentem, ktĂłry przemawia za uĹźywaniem w takich sytuacjach konwerterĂłw przemysĹ&#x201A;owych.

W zbiorze urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, ktĂłre poĹ&#x203A;redniczÄ&#x2026; w wymianie danych miÄ&#x2122;dzy róşnymi elementami systemu, naleĹźy uwzglÄ&#x2122;dniÄ&#x2021; przemysĹ&#x201A;owe karty komunikacyjne. Ich zadaniem jest poĹ&#x203A;redniczenie w wymianie informacji miÄ&#x2122;dzy systemami nadrzÄ&#x2122;dnymi a poszczegĂłlnymi urzÄ&#x2026;dzeniami, sÄ&#x2026; umieszczane w komputerze sterujÄ&#x2026;cym pracÄ&#x2026; systemu. PrzykĹ&#x201A;adowÄ&#x2026; kartÄ&#x2026; komunikacyjnÄ&#x2026; jest produkt firmy Beckhoff o nazwie FC3122 wyposaĹźony w zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze PCI Express, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cy wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; z systemem dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cym w oparciu o protokĂłĹ&#x201A; Profibus. Kolejnym przykĹ&#x201A;adem jest element znajdujÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; w ofercie firmy Elmark Automatyka â&#x20AC;&#x201C; karta PCIE-1674PC ze zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czem PCI Express umoĹźliwiajÄ&#x2026;ca poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie z uĹźyciem Gb Ethernet. Inna karta majÄ&#x2026;ca zarĂłwno port Ethernet, jak i port szeregowy, znajduje siÄ&#x2122; w portfolio firmy ASTOR â&#x20AC;&#x201C; jest to model PCU2000Eth ze zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czem PCI.

tej metody umoĹźliwia zdalny dostÄ&#x2122;p do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki za pomocÄ&#x2026; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia VPN. Platforma Ubiquity moĹźe byÄ&#x2021; wbudowana w urzÄ&#x2026;dzenie, istnieje jednak uniwersalne rozwiÄ&#x2026;zanie, ktĂłre umoĹźliwia zdalny dostÄ&#x2122;p do dowolnych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki. W tym celu stosuje siÄ&#x2122; routery specjalnego przeznaczenia z serii RKxx lub RMxx, ktĂłre pozwalajÄ&#x2026; na udostÄ&#x2122;pnienie w sieci Ethernet dowolnego urzÄ&#x2026;dzenia.

Szansa na rozwĂłj Komunikacja odgrywa niezwykle waĹźnÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; w przemyĹ&#x203A;le, poniewaĹź jest Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznikiem miÄ&#x2122;dzy poszczegĂłlnymi elementami systemu, to ona umoĹźliwia przekazywanie informacji od czujnikĂłw do sterownikĂłw, od sterownikĂłw do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wykonawczych i od urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wykonawczych do sterownikĂłw, a ponadto spaja wiele podsystemĂłw w jeden system zapewniajÄ&#x2026;cy osiÄ&#x2026;ganie zamierzonych celĂłw.

PrzeglÄ&#x2026;d urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki pod kÄ&#x2026;tem komunikacji przemysĹ&#x201A;owej oraz krĂłtka analiza tematyki skĹ&#x201A;ania do wysnucia wniosku, Ĺźe rozwĂłj komunikacji przemysĹ&#x201A;owej jest szansÄ&#x2026; na dalszy rozwĂłj przemysĹ&#x201A;u, jego usprawnianie, unowoczeĹ&#x203A;nianie i zwiÄ&#x2122;kszanie stopnia automatyzacji oraz robotyzacji.

WyposaĹźanie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki w kolejne protokoĹ&#x201A;y komunikacyjne prowadzi do poszerzania spektrum moĹźliwych sposobĂłw budowy oraz rozbudowy danego systemu oraz wariantĂłw stosowanych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. Wzrasta rĂłwnieĹź poziom konkurencyjnoĹ&#x203A;ci firm z branĹźy automatyki. W przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci odbiorca podczas doboru urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; nie bÄ&#x2122;dzie musiaĹ&#x201A; braÄ&#x2021; pod uwagÄ&#x2122; tego, w jaki sposĂłb urzÄ&#x2026;dzenie zintegrowaÄ&#x2021; z systemem, bÄ&#x2122;dzie mĂłgĹ&#x201A; za to skupiÄ&#x2021; siÄ&#x2122; na innych parametrach urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. RozwĂłj w dziedzinie komunikacji przemysĹ&#x201A;owej moĹźe rĂłwnieĹź pomĂłc w zwiÄ&#x2122;kszeniu szybkoĹ&#x203A;ci integracji stosowanych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; oraz w redukcji kosztĂłw wdraĹźania danego systemu w przemyĹ&#x203A;le.

SpecjaliĹ&#x203A;ci automatyki bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; mogli rĂłwnieĹź dysponowaÄ&#x2021; wiedzÄ&#x2026; o charakterze bardziej uniwersalnym.

Agnieszka Staniszewska

Zdalny dostÄ&#x2122;p CzÄ&#x2122;stym dziaĹ&#x201A;aniem prowadzonym w przemyĹ&#x203A;le jest diagnostyka, usuwanie powstaĹ&#x201A;ych awarii oraz wdraĹźanie realizowane w sposĂłb zdalny. W dobie komputeryzacji oraz powszechnego dostÄ&#x2122;pu do sieci internetowych, nie stanowi to wiÄ&#x2122;kszego problemu. NajwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; stosowania takiego rozwiÄ&#x2026;zania jest znaczne skrĂłcenie czasu realizacji czynnoĹ&#x203A;ci serwisowych lub uruchomieniowych. DziÄ&#x2122;ki temu, Ĺźe specjalista nie musi byÄ&#x2021; fizycznie obecny przy urzÄ&#x2026;dzeniu czy systemie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, ktĂłre ulegĹ&#x201A;y awarii, pracujÄ&#x2026; niezgodnie z zaĹ&#x201A;oĹźeniami lub sÄ&#x2026; uruchamiane, redukcji ulega czas oczekiwania na naprawÄ&#x2122; zauwaĹźonych usterek lub wdroĹźenie. Specjalista, wykorzystujÄ&#x2026;c urzÄ&#x2026;dzenia umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce zdalny dostÄ&#x2122;p, prawie zawsze moĹźe zdiagnozowaÄ&#x2021; usterkÄ&#x2122; bez koniecznoĹ&#x203A;ci wizyty w siedzibie klienta. MoĹźe pomĂłc w rozwiÄ&#x2026;zaniu problemu na odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;, dziÄ&#x2122;ki czemu czas przestoju ulega zredukowaniu do absolutnego minimum. Nic dziwnego, Ĺźe na rynku automatyki moĹźna zaobserwowaÄ&#x2021; znaczny wzrost zainteresowania produktami, ktĂłre umoĹźliwiajÄ&#x2026; zdalny dostÄ&#x2122;p.

Ciekawym rozwiÄ&#x2026;zaniem w omawianym zakresie moĹźe pochwaliÄ&#x2021; siÄ&#x2122; firma Sabur, ktĂłra oferuje swoim klientom rozwiÄ&#x2026;zanie sprzÄ&#x2122;towo-programowe o nazwie Ubiquity. Zastosowanie 12/2017

>.%"+'8 R E K L A M A

53

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

Mistrz wszystkich procesĂłw PoĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie wieĹźy sygnaĹ&#x201A;owej Modlight70 za pomocÄ&#x2026; Cube67 Centrum Logistyczne Murrelektronik w niemieckim mieI . #

/$ / H

# A #

#

/ # C

C # # # #E : C #

< 31 # /A

# ~ A

/H

$ # 5 ! N3 $ C # ) # A

A

$ /H <E

C

entrum Logistyczne w Oppenweiler dziaĹ&#x201A;a jak w zegarku. Po zĹ&#x201A;oĹźeniu zamĂłwienia przez klienta produkty sÄ&#x2026; transportowane na przenoĹ&#x203A;nikach taĹ&#x203A;mowych do stacji zbierania i pakowania, po czym niezwĹ&#x201A;ocznie trafiajÄ&#x2026; do okreĹ&#x203A;lonych destynacji. Aby utrzymaÄ&#x2021; peĹ&#x201A;nÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dziaĹ&#x201A;ania, stacje pakowania stale pracujÄ&#x2026;. Gdy jeden pracownik wycho-

54

dzi na przerwÄ&#x2122;, natychmiast zastÄ&#x2122;puje go inny. JeĹ&#x203A;li materiaĹ&#x201A; do pakowania jest na wyczerpaniu, wewnÄ&#x2122;trzny specjalista ds. logistyki interweniuje, aby nie pojawiĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; tzw. wÄ&#x2026;skie gardĹ&#x201A;a.

Czytelna sygnalizacja Do niedawna Informacja o stanowiskach pracy znajdowaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; na tablicy w Centrum Logistycznym, a wieĹźe sygnaĹ&#x201A;owe sygnalizowaĹ&#x201A;y statusy poszczegĂłlnych stanowisk. ZarzÄ&#x2026;dzany przez dyrektora Centrum Logistycznego Murrelektronik Olivera Behnke zespĂłĹ&#x201A; podjÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; wyzwanie uproszczenia tego systemu. Zdecydowano o instalacji rzÄ&#x2122;du wieĹź sygnaĹ&#x201A;owych Modlight70 w dobrze widocznym miejscu. Od tej pory pracownicy na poszczegĂłlnych stanowiskach i ich koledzy w pokoju kontroli mogÄ&#x2026; bĹ&#x201A;yskawicznie kontrolowaÄ&#x2021;, czy wszystkie procesy przebiegajÄ&#x2026; tak, jak powinny.

Pracownicy na stacjach zbierania i pakowania obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026; lampy ze swoich stanowisk za pomocÄ&#x2026; pilota. JeĹ&#x203A;li Ĺ&#x203A;wieci siÄ&#x2122; zielona dioda LED P R O M O C J A

â&#x20AC;&#x201C; wszystko jest w porzÄ&#x2026;dku. ŝóĹ&#x201A;ta oznacza, Ĺźe pracownik udaje siÄ&#x2122; na przerwÄ&#x2122;, wiÄ&#x2122;c powinna przyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; osoba, ktĂłra go zastÄ&#x2122;puje. Niebieska sygnalizuje â&#x20AC;&#x17E;wÄ&#x2026;skie gardĹ&#x201A;oâ&#x20AC;? materiaĹ&#x201A;Ăłw do pakowania, a czerwona â&#x20AC;&#x201C; zakĹ&#x201A;Ăłcenie. SygnaĹ&#x201A;y sÄ&#x2026; jasne â&#x20AC;&#x201C; nie trzeba juĹź nad niczym czuwaÄ&#x2021;.

Cyfrowa transmisja na bazie systemu Cube DuĹźe Centrum Logistyczne juĹź na wczesnym etapie planowania okazaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; wyzwaniem. Poleganie na sygnaĹ&#x201A;ach radiowych przekazywanych na dĹ&#x201A;ugich dystansach lub przez Ĺ&#x203A;ciany wydaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; zespoĹ&#x201A;owi Olivera Behnke niepraktyczne. Dlatego podjÄ&#x2122;to decyzjÄ&#x2122; o cyfrowej transmisji sygnaĹ&#x201A;Ăłw radiowych za pomocÄ&#x2026; przewodĂłw z wykorzystaniem zdecentralizowanej instalacji opartej na systemie sieciowym Cube.

W wielu miejscach Centrum Logistycznego umieszczono szafy sterownicze z odbiornikami, ktĂłre kontrolujÄ&#x2026; wejĹ&#x203A;cia moduĹ&#x201A;u Cube20. Te z kolei koAUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

JESZCZE WIÄ&#x2DC;CEJ MOĹťLIWOĹ&#x161;CI WiÄ&#x2122;cej wyborĂłw.

WiÄ&#x2122;cej kombinacji.

WiÄ&#x2122;ksza indywidualnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Dobierz konektor idealny do Twojej aplikacji.

munikujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; z PLC, ktĂłry przekazuje sygnaĹ&#x201A;y do systemu sieciowego Cube67, by nastÄ&#x2122;pnie kontrolowaÄ&#x2021; wieĹźe sygnaĹ&#x201A;owe Modlight70.

Zastosowanie Cube20 w szafie sterowniczej to rozwiÄ&#x2026;zanie ekonomiczne: zamiast wielu kart I/O wystarczy zamontowaÄ&#x2021; jeden moduĹ&#x201A; na szynie DIN. To moĹźliwe dziÄ&#x2122;ki duĹźej gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;ci pakowania. â&#x20AC;&#x201C; WystarczyĹ&#x201A;o zainstalowaÄ&#x2021; tylko jeden moduĹ&#x201A; w kaĹźdej szafie â&#x20AC;&#x201C; zaznacza Oliver Behnke.

W praktyce diagnostyka pojedynczych kanaĹ&#x201A;Ăłw bezpoĹ&#x203A;rednio na module okazaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; korzystna. â&#x20AC;&#x201C; JeĹ&#x203A;li nie ma bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw okablowania, na uszkodzonym slocie zaĹ&#x203A;wieci siÄ&#x2122; LED, a my moĹźemy szybko naprawiÄ&#x2021; ten bĹ&#x201A;Ä&#x2026;d bez koniecznoĹ&#x203A;ci szukania miejsca usterki â&#x20AC;&#x201C; dodaje dyrektor Centrum Logistycznego Murrelektronik.

Proste i ekonomiczne poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie Praktyczne moduĹ&#x201A;y z bezpoĹ&#x203A;rednim poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniem sygnaĹ&#x201A;u Modlight stosowane sÄ&#x2026; do Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenia elementĂłw wykonawczych systemu Cube67. Te â&#x20AC;&#x17E;moduĹ&#x201A;y kabloweâ&#x20AC;? Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czone sÄ&#x2026; przewodem o dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci 1,5 m, a oĹ&#x203A;miopinowy konektor M12 podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czony jest bezpoĹ&#x203A;rednio do wieĹźy sygnaĹ&#x201A;owej.

PoszczegĂłlne moduĹ&#x201A;y Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czone sÄ&#x2026; w system liniowy, ktĂłry przenosi sygnaĹ&#x201A; i zasilanie. â&#x20AC;&#x201C; DziÄ&#x2122;ki temu nie potrzebujemy osobnego zasilania. To uĹ&#x201A;atwia i przyspiesza instalacjÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Oliver Behnke.

WieĹźe sygnaĹ&#x201A;owe Modlight70 moĹźna montowaÄ&#x2021; moduĹ&#x201A;owo z elementĂłw bazowych i kilku kolorowych moduĹ&#x201A;Ăłw LED o Ĺ&#x203A;rednicy 70 mm za pomocÄ&#x2026; systemu bagnetowego. â&#x20AC;&#x201C; W naszym Centrum Logistycznym przypisaliĹ&#x203A;my kolory do poszczegĂłlnych funkcji, dziÄ&#x2122;ki czemu stosujemy identyczne konfiguracje wieĹź sygnaĹ&#x201A;owych â&#x20AC;&#x201C; wyjaĹ&#x203A;nia dyrektor Centrum Logistycznego Murrelektronik. Plusami rozwiÄ&#x2026;zania sÄ&#x2026; energooszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; technologii LED, a takĹźe dĹ&#x201A;uga ĹźywotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i bezobsĹ&#x201A;ugowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; moduĹ&#x201A;Ăłw.

INDUSTRIAL ETHERNET Przewody dla wszystkich standardĂłw Ethernetu

E ^ 22 ]1>1VN #

E R0 3R1 11 01 ) R0 3R1 11 0R >$ ) Z$ E

###E$ E

< E$ E

12/2017

R E K L A M A

9 E

MURRELEKTRONIK Sp. z o.o.

Murrelektronik â&#x20AC;&#x201C; we live connectors!

murrelektronik.pl 55

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

DobĂłr switcha w piÄ&#x2122;ciu krokach Centralizacja danych w przemysĹ&#x201A;owej sieci Ethernet

Warstwa komunikacji zawsze $

w systemach automatyki. Na# /

# 75

_.

$ H # $ /A # /

$ # $ /

< ! # J A IJ

#E & $ # I / # H

# $ $ $ #

!

A # <

<E

& & ' '

R

ealizacja zaĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; PrzemysĹ&#x201A;u 4.0 wymaga przetwarzania wiÄ&#x2122;kszej niĹź do tej pory iloĹ&#x203A;ci danych oraz utrzymania wysokiego poziomu bezpieczeĹ&#x201E;stwa dla wszystkich urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

W artykule przedstawiono piÄ&#x2122;Ä&#x2021; gĹ&#x201A;Ăłwnych kwestii wartych uwzglÄ&#x2122;dnienia przy wyborze switcha, ktĂłrego zadaniem bÄ&#x2122;dzie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie kilku systemĂłw w centralnym punkcie.

Zapewnij wydajnÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; duĹźej iloĹ&#x203A;ci danych Switche pracujÄ&#x2026;ce w centralnych punktach sieci â&#x20AC;&#x201C; poza szybkim procesorem i pojemnÄ&#x2026; pamiÄ&#x2122;ciÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; powinny byÄ&#x2021; wyposaĹźone w odpowiedniÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; portĂłw komunikacyjnych. Przydatne bÄ&#x2122;dzie w tym przypadku co najmniej kilkanaĹ&#x203A;cie gigabitowych portĂłw miedzianych oraz kilkanaĹ&#x203A;cie gigabitowych

portĂłw Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodowych. Najlepiej, by te ostatnie obsĹ&#x201A;ugiwaĹ&#x201A;y standard combo RJ45/SFP, co pozwoli na elastyczny dobĂłr medium odpowiedniego do wymogĂłw aplikacji. Poza konstrukcjÄ&#x2026; i podzespoĹ&#x201A;ami istotne sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź funkcje usprawniajÄ&#x2026;ce przetwarzanie danych, takie jak: technologia przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania (Store and Forward), systemy priorytetĂłw (Quality of Service), logiczna separacja sieci (VLAN), zarzÄ&#x2026;dzanie pasmem dla przesyĹ&#x201A;anych i odbieranych danych (Rate Control).

Zadbaj o dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemu Zapewnienie redundancji sprzÄ&#x2122;towej jest szczegĂłlnie istotne w miejscach Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cych wiÄ&#x2122;ksze fragmenty sieci.

Odpowiednio zaprojektowany system powinien chroniÄ&#x2021; przed awariÄ&#x2026; dowol-

: / # $ < $ H # #A

/ A

# #A #

56

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

8 / #

# ) A $ # <

D $ '-." # < A

^&->8&->NV0X{) $

#

# # # <

$ # < # $

nego switcha, poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia kablowego lub zasilania. NajczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej spotykane sÄ&#x2026; dwa rozwiÄ&#x2026;zania. JeĹ&#x203A;li switch Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czy urzÄ&#x2026;dzenia pracujÄ&#x2026;ce w obrÄ&#x2122;bie jednej podsieci, najlepiej zastosowaÄ&#x2021; strukturÄ&#x2122; pierĹ&#x203A;cienia (RING) zamiast gwiazdy, co pozwoli na inteligentne i bardzo szybkie sterowanie trasÄ&#x2026; przesyĹ&#x201A;ania danych w sytuacji, gdy dojdzie do awarii. Punkt centralny moĹźe byÄ&#x2021; rĂłwnieĹź Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznikiem róşnych podsieci fizycznych lub wirtualnych (VLAN). W takim przypadku zamiast struktury pierĹ&#x203A;cienia moĹźna zastosowaÄ&#x2021; strukturÄ&#x2122; gwiazdy oraz znormalizowany mechanizm VRRP (Virtual Router Redundancy Protocol).

W momencie wystÄ&#x2026;pienia awarii poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z domyĹ&#x203A;lnÄ&#x2026; bramÄ&#x2026; (switch routujÄ&#x2026;cy lub router) mechanizm aktywuje poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie awaryjne z bramÄ&#x2026; rezerwowÄ&#x2026;. PrzeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie odbywa siÄ&#x2122; automatycznie, gwarantujÄ&#x2026;c ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;Ä&#x2026; pracÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pracujÄ&#x2026;cych w sieci. NaleĹźy pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021; rĂłwnieĹź o zapewnieniu rezerwacji dla zasilania, dlatego switch powinien umoĹźliwiaÄ&#x2021; uĹźycie dwĂłch niezaleĹźnych ĹşrĂłdeĹ&#x201A; zasilania.

Fot. '-."

ZarzÄ&#x2026;dzaj centralnie, automatycznie wykrywaj i naprawiaj usterki Konfiguracja wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci switchy przemysĹ&#x201A;owych dostÄ&#x2122;pnych na rynku moĹźe odbywaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z poziomu przeglÄ&#x2026;darki internetowej lub konsoli oraz przez protokĂłĹ&#x201A; SNMP. W tym zakresie panuje standaryzacja, a interfejsy czÄ&#x2122;sto sÄ&#x2026; do siebie podobne. Warto zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122; na dostÄ&#x2122;pne zabezpieczenia: HTTPS dla przeglÄ&#x2026;darki internetowej i SSH dla dostÄ&#x2122;pu terminalowego.

Istotne róşnice pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; natomiast w zakresie zarzÄ&#x2026;dzania sieciÄ&#x2026;. Najbardziej efektywnym sposobem jest wykorzystanie dedykowanego oprogramowania, ktĂłre umoĹźliwi automatyczne wykrycie wszystkich urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pracujÄ&#x2026;cych w sieci wraz z poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniami. Informacje te prezentowane sÄ&#x2026; w formie graficznej lub tabelarycznej, przy czym szczegĂłlnie wersja graficzna uĹ&#x201A;atwia 12/2017

zarzÄ&#x2026;dzanie i przyspiesza diagnostykÄ&#x2122;.

Wszelkie nieprawidĹ&#x201A;owoĹ&#x203A;ci pracy sieci zgĹ&#x201A;aszane sÄ&#x2026;Â automatycznie przez mechanizm alarmĂłw zdarzeniowych.

Administrator moĹźe byÄ&#x2021; informowany o awariach urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E;, problemach z zasilaniem, uĹźyciem bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dnego hasĹ&#x201A;a podczas logowania czy restartem.

Informacje diagnostyczne powinny byÄ&#x2021; rĂłwnieĹź udostÄ&#x2122;pniane w systemach nadrzÄ&#x2122;dnych HMI/SCADA, np. w oparciu o protokĂłĹ&#x201A; Modbus TCP lub EtherNet/IP, aby skracaÄ&#x2021; czas wykrywania i obsĹ&#x201A;ugi usterek oraz przestoju instalacji.

Zabezpiecz przed cyberatakami W erze PrzemysĹ&#x201A;u 4.0 aspekt cyberbezpieczeĹ&#x201E;stwa przemysĹ&#x201A;owego staĹ&#x201A; siÄ&#x2122; szczegĂłlnie istotny. Liczne przykĹ&#x201A;ady atakĂłw za granicÄ&#x2026; motywujÄ&#x2026; do rozwaĹźnego przemyĹ&#x203A;lenia rĂłwnieĹź tego aspektu. IstniejÄ&#x2026; pewne standardy, takie jak ograniczanie dostÄ&#x2122;pu do portĂłw czy kontrola adresĂłw MAC i IP. Warto jednak stosowaÄ&#x2021; nowsze mechanizmy chroniÄ&#x2026;ce przed prĂłbami nieuprawnionego dodania zewnÄ&#x2122;trznych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; do sieci (klient lub server DHCP), przechwycenia adresu IP jednego z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pracujÄ&#x2026;cych w sieci lub zawieszenia/spowolnienia sieci albo jej fragmentu w efekcie zmasowanej dystrybucji komunikatĂłw serwisowych.

Dodatkowym elementem wpĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026;cym na poprawÄ&#x2122; bezpieczeĹ&#x201E;stwa sieci jest stosowanie w celu uwierzytelnienia uĹźytkownikĂłw zdalnego serwera, ktĂłrego zadaniem jest odpowiednie sterowanie dostÄ&#x2122;pem do sieci.

Dobierz urzÄ&#x2026;dzenie do warunkĂłw przemysĹ&#x201A;owych Aplikacje przemysĹ&#x201A;owe wymagajÄ&#x2026; od urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sieciowych specjalnej budowy, ktĂłra zapewni ich dĹ&#x201A;ugÄ&#x2026; i bezawaryjnÄ&#x2026; pracÄ&#x2122;. UrzÄ&#x2026;dzenia biurowe nie sprawdzÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w takich zastosowaniach.

WybierajÄ&#x2026;c rozwiÄ&#x2026;zanie przystosowane do warunkĂłw przemysĹ&#x201A;owych, warto

uwzglÄ&#x2122;dniÄ&#x2021; jak najszerszy zakres temperatury pracy (w tym rĂłwnieĹź znacznie poniĹźej zera), moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; szybkiego oddawania ciepĹ&#x201A;a, najlepiej pasywnego (bez wentylatorĂłw) oraz odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na korozjÄ&#x2122;. Pewnym potwierdzeniem niezawodnoĹ&#x203A;ci urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jest gwarancja producenta, ktĂłra dla wielu produktĂłw dostÄ&#x2122;pnych na rynku wynosi piÄ&#x2122;Ä&#x2021; lat.

Switch JET-NET-6528Gf â&#x20AC;&#x201C; idealnie dopasowany do potrzeb JET-NET-6528Gf marki Astraada jest najnowszym produktem w ofercie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; przemysĹ&#x201A;owych firmy ASTOR. Gigabitowy switch zarzÄ&#x2026;dzalny do montaĹźu w szafie rack 19Ë? ma 16 portĂłw Gb Ethernet, osiem portĂłw Gb combo (RJ45/SFP) oraz cztery porty Gb SFP. Jego gĹ&#x201A;Ăłwnym zastosowaniem jest Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenie wiÄ&#x2122;kszych grup urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki i udostÄ&#x2122;pnianie danych z warstwy sterowania do warstwy aplikacyjnej. Zapewnia bardzo wysokÄ&#x2026; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przy przesyĹ&#x201A;aniu duĹźej iloĹ&#x203A;ci danych. Poza standardowymi funkcjami przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika urzÄ&#x2026;dzenie udostÄ&#x2122;pnia szereg usprawnieĹ&#x201E; poprawiajÄ&#x2026;cych wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, bezpieczeĹ&#x201E;stwo i niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sieci komunikacyjnej.

Switch zostaĹ&#x201A; zaprojektowany do pracy w aplikacjach przemysĹ&#x201A;owych.

Jego bezawaryjnÄ&#x2026; pracÄ&#x2122; gwarantujÄ&#x2026; wysoka odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na zakĹ&#x201A;Ăłcenia elektromagnetyczne i szeroki zakres temperatury pracy: od â&#x20AC;&#x201C;40 °C do +75 °C. Standardowo urzÄ&#x2026;dzenie jest objÄ&#x2122;te 54 miesiÄ&#x2026;cami gwarancji z opcjÄ&#x2026; przedĹ&#x201A;uĹźenia. & & ' '

/

E $ # #

$ / $ # /

E '$

0W R2>220 #

E 20 ]0X NR 11 >$

) Z E $E

###E E $E

57

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

i wszechstronne switche HARTING Ha-VIS eCon '# < 5 D $ "- 8{

# /A # A # / IJ $ /

# , & < ; CA

A E -

# C # !

/ # < <

# $ < /

$ # / # $

/

# /

$ / <

E

58

S

ystemy wizualne stajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; coraz bardziej zintegrowanym elementem przemysĹ&#x201A;owych procesĂłw produkcyjnych â&#x20AC;&#x201C; monitoring i kontrola za pomocÄ&#x2026; systemĂłw kamer zapewniajÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; procesĂłw i gwarantujÄ&#x2026; wysokÄ&#x2026; jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wytwarzanych produktĂłw. Poza koniecznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; stabilnego i skutecznego przekazywania danych, systemy wymagajÄ&#x2026; niezawodnej dostawy energii. Switche Ha-VIS eCon firmy HARTING sÄ&#x2026; w peĹ&#x201A;ni zintegrowanym rozwiÄ&#x2026;zaniem do transmisji danych i zasilania w jednym urzÄ&#x2026;dzeniu, przy jednoczesnym zmniejszeniu zakresu i kosztĂłw okablowania. DuĹźa liczba P R O M O C J A

dostÄ&#x2122;pnych switchy w ofercie, ponad 200 róşnych wariantĂłw, daje moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wybrania odpowiedniego rozwiÄ&#x2026;zania dla niemal kaĹźdej aplikacji.

Kompaktowe obudowy Dwa róşne typy kompaktowych obudĂłw switchy pozwalajÄ&#x2026; na oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; miejsca i najlepsze wykorzystanie dostÄ&#x2122;pnej przestrzeni wewnÄ&#x2026;trz szaf sterowniczych. Kompaktowa, wÄ&#x2026;ska konstrukcja serii Ha-VIS eCon 3000 umoĹźliwia bardzo duĹźÄ&#x2026; gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;Ä&#x2021; upakowania na szynie DIN. Natomiast switche serii Ha-VIS eCon 2000 charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wyjÄ&#x2026;tkowo pĹ&#x201A;askim ksztaĹ&#x201A;AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

tem, umoĹźliwiajÄ&#x2026;c instalacjÄ&#x2122; w pĹ&#x201A;ytkich skrzyniach i szafach.

Standard POE Switche Ha-VIS eCon sÄ&#x2026; zgodne z powszechnym standardem PoE, jednakĹźe mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; rĂłwnieĹź w standardzie wyĹźszym: PoE+ i zasilaÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzenia koĹ&#x201E;cowe maksymalnie poprzez cztery porty. W rezultacie switche eCon sÄ&#x2026; w stanie dostarczyÄ&#x2021; sumarycznie 136,8 W (34,2 W/port) do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; koĹ&#x201E;cowych. Zatem moĹźliwe jest zasilanie np. telefonĂłw IP oraz wydajnych punktĂłw dostÄ&#x2122;powych Wi-Fi czy teĹź systemĂłw kamer o wysokiej rozdzielczoĹ&#x203A;ci.

Nowe wersje Switche Ha-VIS eCon pracujÄ&#x2026; nie tylko w technologii PoE+. W najnowszych wersjach sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź dostÄ&#x2122;pne w wariantach 16-portowych oraz w wersji ze zintegrowanym konwerterem DC/DC. W takim przypadku switche mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zasilane napiÄ&#x2122;ciem 24 V DC, zamiast wymaganego dla PoE+ napiÄ&#x2122;cia zasilania 54 V DC.

FUNKCJONALNOĹ&#x161;Ä&#x2020; URZÄ&#x201E;DZEĹ&#x192; â&#x20AC;˘ Power over Ethernet+ (PoE+) umoĹźliwia transmisjÄ&#x2122; danych i rĂłwnoczesnego zasilania poprzez standardowy przewĂłd ethernetowy. â&#x20AC;˘ DostÄ&#x2122;pne nowe wersje switchy: 16-portowe oraz z wbudowanym konwerterem DC/DC pozwalajÄ&#x2026; na zastosowanie zasilania napiÄ&#x2122;ciem 24 V DC. â&#x20AC;˘ Switche Ha-VIS eCon, poprzez rĂłwnoczesnÄ&#x2026; transmisjÄ&#x2122; danych i zasilanie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; koĹ&#x201E;cowych, przyczyniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do redukcji kosztĂłw montaĹźu, okablowania i liczby stosowanych zasilaczy.

Szybka modernizacja IstniejÄ&#x2026;ce infrastruktury sieciowe mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; modernizowane w bardzo Ĺ&#x201A;atwy sposĂłb poprzez instalacjÄ&#x2122; switchy Ha-VIS eCon, poniewaĹź nie ma potrzeby ukĹ&#x201A;adania oddzielnych przewodĂłw

zasilajÄ&#x2026;cych. Zmniejsza to zarĂłwno koszt, jak i zakres prac zwiÄ&#x2026;zanych z instalacjÄ&#x2026;. Z drugiej strony, istniejÄ&#x2026;ca infrastruktura moĹźe zazwyczaj byÄ&#x2021; nadal uĹźywana.

Switche eCon nie wymagajÄ&#x2026; stosowania specjalnych zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy RJ45 do obsĹ&#x201A;ugi PoE/PoE+, aczkolwiek HARTING jako wiodÄ&#x2026;ca firma w dziedzinie technik Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czeniowych posiada rĂłwnieĹź w ofercie komponenty systemowe: zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza RJ45, przewody i kable, zaprojektowane z uwzglÄ&#x2122;dnieniem takich parametrĂłw, jak obciÄ&#x2026;ĹźalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prÄ&#x2026;dowa, zakres temperaturowy i odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na wibracje. Komponenty te sÄ&#x2026; specjalnie testowane pod kÄ&#x2026;tem uĹźytkowania z zasilaniem PoE i PoE+, co gwarantuje dĹ&#x201A;ugÄ&#x2026; trwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wysokÄ&#x2026; niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dziaĹ&#x201A;ania caĹ&#x201A;ego systemu.

HARTING POLSKA Sp. z o.o.

9 E "- 8{

E ( 22 V]>]03 : #

E 32 RV0 X2 32 ) 32 RV1 ]0 2R >$

Z "- 8{E $ ###E "- 8{E

12/2017

59

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

Produkty

Power over Ethernet firmy Antaira Technologia Power over Ether

#

D $H 5 # 0111 E #

# # /A $

$ $ | E $

!

& < !

CA

IJ

# 011R E #

&&& X10ER )E

Cezary Kalista

P

ower over Ethernet (PoE) staĹ&#x201A; siÄ&#x2122; bardzo popularnym i czÄ&#x2122;sto uĹźywanym terminem, jednak jego znaczenie nie zawsze jest do koĹ&#x201E;ca zrozumiaĹ&#x201A;e. Istnieje wiele skrĂłtĂłw i subtelnych róşnic odnoszÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; (PoE), ktĂłre mogÄ&#x2026; zmyliÄ&#x2021; poczÄ&#x2026;tkujÄ&#x2026;cych uĹźytkownikĂłw.

Nazwa PoE uĹźywana jest do okreĹ&#x203A;lania wszystkich urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obecnych na rynku PoE. W rzeczywistoĹ&#x203A;ci jednak termin PoE moĹźna podzieliÄ&#x2021; na dwie kategorie. PierwszÄ&#x2026; z nich jest Power Sourcing Equiment (PSE), czyli urzÄ&#x2026;dzenia, ktĂłre mogÄ&#x2026; przekazywaÄ&#x2021; energiÄ&#x2122; przez przewĂłd Ethernet. UrzÄ&#x2026;dzeniami PSE sÄ&#x2026; zazwyczaj switche i konwertery mediĂłw. Druga kategoria to urzÄ&#x2026;dzenia koĹ&#x201E;cowe, ktĂłre konsumujÄ&#x2026; energiÄ&#x2122; Powered Device (PD). PrzykĹ&#x201A;adami takich urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sÄ&#x2026; kamery IP, telefony VoIP czy punkty dostÄ&#x2122;powe do sieci bezprzewodowej.

9 E

Zdalne i zdecentralizowane zarzÄ&#x2026;dzanie Rynek urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; PoE jest napÄ&#x2122;dzany gĹ&#x201A;Ăłwnie powszechnym stosowaniem kamer do monitoringu oraz punktĂłw dostÄ&#x2122;powych Wi-Fi. W obu przypadkach jest to bardzo wygodne rozwiÄ&#x2026;12/2017

zanie, ktĂłre pozwala na zdalne i zcentralizowane zarzÄ&#x2026;dzanie urzÄ&#x2026;dzeniami peryferyjnymi. W przypadku switchy zarzÄ&#x2026;dzalnych moĹźliwy jest np. zdalny reset urzÄ&#x2026;dzenia PD. Sceptycy technologii PoE twierdzÄ&#x2026;, Ĺźe zasilanie napiÄ&#x2122;ciem staĹ&#x201A;ym przy dĹ&#x201A;ugich i cienkich przewodach Ethernet jest bardzo nieefektywne, ale jeĹ&#x203A;li weĹşmiemy pod uwagÄ&#x2122; brak dedykowanego zasilacza przy kaĹźdym urzÄ&#x2026;dzeniu oraz odpowiedniej instalacji AC, wtedy straty mocy wydajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; byÄ&#x2021; uzasadnione. Trzeba rĂłwnieĹź pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;, Ĺźe dedykowane zasilacze czÄ&#x2122;sto ulegajÄ&#x2026; awarii i nie ma nad nimi zdalnej kontroli.

Switche i konwertery mediĂłw Technologia Power over Ethernet w automatyce przemysĹ&#x201A;owej zostaĹ&#x201A;a poczÄ&#x2026;tkowo wprowadzona w specjalistycznych switchach zasilanych napiÄ&#x2122;ciem 48 V DC. PrzeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki te miaĹ&#x201A;y zwykle maksymalnie cztery porty 802.3af. Teraz dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; switche z czterema, oĹ&#x203A;mioma, a nawet 24 portami PoE. Firma Antaira oferuje wszystkie switche w wersji standardowej lub PoE. PrzeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki Antaira zgodne z 802.3at dostarczajÄ&#x2026; do 30 W na kaĹźdym porcie, mogÄ&#x2026; wiÄ&#x2122;c zasiliÄ&#x2021; kamerÄ&#x2122; PTZ. KolejnÄ&#x2026; bardzo uĹźytecznÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; switchy Antaira jest opcja zasilania switcha napiÄ&#x2122;ciem 12â&#x20AC;&#x201C;48 V DC, co jest szczegĂłlnie uĹźyteczne w aplikacjach mobilnych, gdy zaistnieje potrzeba zasilania switcha z akumulatora. Tak niskie napiÄ&#x2122;cie zasilania dla switcha PoE przydatne jest P R O M O C J A

rĂłwnieĹź w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z panelami solarnymi, gdzie najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej mamy do czynienia z napiÄ&#x2122;ciem 12 V. W automatyce napiÄ&#x2122;cie 48 V DC zwykle nie jest juĹź duĹźym problemem, ale jeĹ&#x203A;li w szafie mamy gwarantowane 24 V, nie trzeba stosowaÄ&#x2021; dodatkowych zasilaczy lub przetwornic, ktĂłre zajmujÄ&#x2026; miejsce.

Podobnie jak w przypadku przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw sieciowych Antaira oferuje wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; konwerterĂłw mediĂłw zarĂłwno w wersji standardowej, jak i PoE. OprĂłcz przemysĹ&#x201A;owych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; z serii IMP firma ma w ofercie bogatÄ&#x2026; gamÄ&#x2122; komercyjnych konwerterĂłw mediĂłw z portami Power over Ethernet. UzupeĹ&#x201A;nieniem oferty switchy i konwerterĂłw mediĂłw jest gigabitowy injector i splitter. Zasilacz LNP-201AG-T moĹźe przesyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; zarĂłwno dane, jak i zasilanie do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; zgodnych z wymaganiami normy IEEE 802.3at. Splitter LNP-101AG-T umoĹźliwia rozdzielenie zasilania i danych przesyĹ&#x201A;anych jednym kablem.

PopularnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; standardu Power Over Ethernet podyktowana jest wzglÄ&#x2122;dami praktycznymi. JeĹ&#x203A;li mamy do czynienia z aplikacjÄ&#x2026;, w ktĂłrej urzÄ&#x2026;dzenia peryferyjne znajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w trudno dostÄ&#x2122;pnych lokalizacjach, PoE wydaje siÄ&#x2122; byÄ&#x2021; idealnym sposobem dostarczenia zasilania.

ANTAIRA TECHNOLOGIES Sp. z o.o.

E 5 I # WX 10>]VN : #

E 00 XN0 XX X2 ) 00 XN0 XX X0 ###E E

61

PRAWO I NORMY

DR ALEKSANDRA AULEYTNER radca prawny, szef praktyki wĹ&#x201A;asnoĹ&#x203A;ci intelektualnej Kancelaria DomaĹ&#x201E;ski Zakrzewski Palinka sp. k.

Czy robot moĹźe ponieĹ&#x203A;Ä&#x2021; odpowiedzialnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; karnÄ&#x2026;?

Robotyka, systemy autonomiczne czy sztuczna inteligen / # /A

# <

# # # <

<E

. # $ # <

# < # $

$ /A # # / #

/ E ^ $

/# H < # # $ C J

H $ # # !

# H /A # IJ A ! #E

M

oĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; szerokiej interakcji sztucznej inteligencji z ludĹşmi, a takĹźe prace nad robotami samodzielnie uczÄ&#x2026;cymi siÄ&#x2122; oraz zbierajÄ&#x2026;cymi dane z otoczenia i wykorzystujÄ&#x2026;cymi je w sposĂłb, ktĂłrego nie mĂłgĹ&#x201A; przewidzieÄ&#x2021; ich programista stawia szereg pytaĹ&#x201E; o odpowiedzialnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prawnÄ&#x2026; za dziaĹ&#x201A;ania i zaniechania robotĂłw.

OsobowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prawna robotĂłw i odpowiedzialnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; cywilna Wspomniane pytania pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci w zwiÄ&#x2026;zku z drona62

mi uĹźywanymi do celĂłw wojskowych czy pojazdami autonomicznymi, w przypadku podejmowania przez te ostatnie decyzji o rozmiarze kolizji na drodze albo o ratowaniu jednego Ĺźycia ludzkiego kosztem drugiego.

Pierwszy przypadek spowodowania wypadku Ĺ&#x203A;miertelnego przez pojazd autonomiczny miaĹ&#x201A; miejsce w maju 2016 r., kiedy jadÄ&#x2026;cy na autopilocie samochĂłd Tesla spowodowaĹ&#x201A; kolizjÄ&#x2122;, w wyniku ktĂłrej zginÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; jadÄ&#x2026;cy nim wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciciel samochodu. Do dziĹ&#x203A; badane sÄ&#x2026; przyczyny wypadku. Wspomniane pytania dotyczÄ&#x2026; teĹź np. robotĂłw, ktĂłrych praca polega na automatycznym generowaniu treĹ&#x203A;ci czy kodĂłw ĹşrĂłdĹ&#x201A;owych. W doktrynie prawa rozwaĹźane sÄ&#x2026; przypadki moĹźliwoĹ&#x203A;ci popeĹ&#x201A;nienia plagiatu przez takie maszyny lub dopuszczenia siÄ&#x2122; zniesĹ&#x201A;awienia (szerzej na ten temat: G. Hallevy, AI v IP Criminal Liability for IP Offenses of AI Entities, G. Hallevy, AI v. IP - Criminal Liability for Intellectual Property IP Offenses of Artificial Intelligence AI Entities â&#x20AC;&#x201C; November 17, 2015).

W przypadku najbardziej zaawansowanych robotĂłw coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej wystÄ&#x2122;puje sytuacja, gdy nie moĹźna przypisaÄ&#x2021; odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci konkretnemu podmiotowi, ktĂłry zaprojektowaĹ&#x201A;, wyprodukowaĹ&#x201A; bÄ&#x2026;dĹş uĹźytkuje danÄ&#x2026; maszy-

nÄ&#x2122;. Zalecenia dla Komisji Europejskiej z 2017 r. zawierajÄ&#x2026; postulat stworzenia nowej kategorii osobowoĹ&#x203A;ci prawnej dla najbardziej zaawansowanych maszyn â&#x20AC;&#x201C; elektronicznej osoby prawnej.

Nadanie osobowoĹ&#x203A;ci prawnej takim maszynom pozwoliĹ&#x201A;oby na rozwiÄ&#x2026;zanie kwestii cywilnej odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci za szkodÄ&#x2122; w najbardziej wÄ&#x2026;tpliwych przypadkach. PozwoliĹ&#x201A;oby takĹźe na stworzenie funduszu ubezpieczeniowego, ktĂłry byĹ&#x201A;by zwiÄ&#x2026;zany z danÄ&#x2026; maszynÄ&#x2026;. Z takiego funduszu, na ktĂłry skĹ&#x201A;adki pĹ&#x201A;aciĹ&#x201A;by producent, wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciciel, uĹźytkownik czy osoba szkolÄ&#x2026;ca maszynÄ&#x2122;, byĹ&#x201A;yby wypĹ&#x201A;acane odszkodowania dla osĂłb, ktĂłre poniosĹ&#x201A;y szkodÄ&#x2122; w zwiÄ&#x2026;zku z jej dziaĹ&#x201A;aniem.

W trend â&#x20AC;&#x17E;upodmiotowianiaâ&#x20AC;? wpisuje siÄ&#x2122; teĹź nadanie w paĹşdzierniku 2017 r. obywatelstwa robotowi Sofia przez ArabiÄ&#x2122; SaudyjskÄ&#x2026;, chociaĹź nie podano szczegĂłĹ&#x201A;Ăłw dotyczÄ&#x2026;cych zakresu uprawnieĹ&#x201E; robota z tego wynikajÄ&#x2026;cych.

OdpowiedzialnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; karna W zwiÄ&#x2026;zku z opisanymi wczeĹ&#x203A;niej aspektami pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; pytania, czy â&#x20AC;&#x201C; skoro moĹźna przyznaÄ&#x2021; najbardziej zaawansowanym maszynom osobowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prawnÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; moĹźna wprowadziÄ&#x2021; do systemu prawnego zasady odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci karnej robotĂłw. Kwestia ta AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY dotychczas nie była przedmiotem prac legislacyjnych w żadnym z państw zachodnich. Coraz częściej jest jednak dyskutowana w doktrynie prawa, szczególnie amerykańskiego, niemieckiego i izraelskiego.

Inspiratorem i najbardziej zaangażowanym autorem w tej dziedzinie jest Gabriel Hallevy, profesor One Academic College w Izraelu. Codzienność dostarcza przykładów wskazujących na to, że rozważania dotyczące odpowiedzialności karnej robotów nie są przedwczesne. W styczniu 2015 r. grupa artystyczna !Mediengruppe Bitnik na potrzeby eksperymentu artystycznego stworzyła robota o nazwie Random Darknet Shopper, który miał za zadanie dokonywać przypadkowych zakupów w sieci dark web. Wykonując powierzone mu zadanie, robot zakupił m.in. parę podrobionych jeansów

ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Sprawca czynu zabronionego nie popełnia przestępstwa, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu. Nie ulega wątpliwości, że w obecnym stanie prawnym odpowiedzialność karną można przypisać tylko człowiekowi oraz w pewnych wypadkach podmiotom zbiorowym, na podstawie odrębnych przepisów.

Jeżeli jednak wyobrazić sobie odpowiedzialność karną robotów, pojawiłyby się problemy z przypisaniem im winy. Czy stworzone na potrzeby prawa karnego teorie winy byłyby adekwatne do działań robotów, czy raczej należałoby wprowadzić odrębne przesłanki odpowiedzialności karnej w tym zakresie? Dodatkowo trzeba byłoby odpowiedzieć na pytanie, czy na potrzeby prawa karnego robotów nie należałoby w odrębny sposób niż

BYĆ MOŻE JEDYNĄ SKUTECZNĄ KARĄ, KTÓRA MOGŁABY MIEĆ ZASTOSOWANIE – WEDŁUG STANU NASZEJ OBECNEJ WIEDZY NA TEMAT SZTUCZNEJ INTELIGENCJI – BYŁABY ELIMINACJA ROBOTA. marki Diesel, czapkę do baseballa z zamontowaną ukrytą kamerą, podróbkę torebki Louis Vuitton oraz 10 tabletek ekstazy. Po zakupie ekstazy robot został skonfiskowany przez szwajcarską policję, a następnie – po wyjaśnieniu sprawy – oddany artystom. Pojawiło się jednak pytanie o to, na ile robot sam podejmował decyzje, a na ile były one wynikiem sterującego nim oprogramowania (więcej na ten temat można przeczytać w artykule The Guardian: https://www.theguardian.com/world/2015/apr/22/swiss-police-release-robot-random-darknet-shopper-ecstasy-deep-web).

w przypadku ludzi podchodzić do negatywnych przesłanek przypisania winy. Przykładowo należałoby bardzo dokładnie zastanowić się nad tym, czy robotowi można przypisać niepoczytalność (np. czy cyberatak na robota pozwalałby na postawienie tezy, że robot działał w stanie niepoczytalności), albo uznać, że robot działał w stanie wyższej konieczności (np. w przypadku samochodu autonomicznego podejmującego decyzję o ochronie pasażera przez wybór takiego zderzenia z drugim samochodem, które prowadziłoby do śmierci kierowcy drugiego pojazdu).

Kary dla robotów Warunki odpowiedzialności karnej robotów Zgodnie z przepisami polskiego kodeksu karnego odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez 12/2017

Nawet jeśli próbując intelektualnie uporać się ze wspomnianymi wcześniej warunkami odpowiedzialności karnej robotów przyjmiemy, że zmienione zostaną podstawowe zasady prawa karnego, nadal otwarta pozostaje kwe-

stia katalogu kar dla robotów. Obecnie w większości systemów prawnych, w tym w polskim prawie karnym, katalog kar obejmuje grzywnę, ograniczenie wolności i pozbawienie wolności.

Niektóre systemy prawne dopuszczają stosowanie kary śmierci. Kary są zawsze swego rodzaju odpowiedzią społeczeństwa na zachowanie sprawcy. Są „osobistą dolegliwością ponoszoną przez sprawcę jako odpłata za popełnione przestępstwo, wyrażającą potępienie popełnionego przez niego czynu” (L. Gardocki, Prawo karne, Warszawa, C.H Beck, 2000, s. 150).

Kary mają też różne cele: zaspokojenie społecznego poczucia sprawiedliwości, wychowawcze i zapobiegawcze (w ostatnim przypadku – w zakresie oddziaływania na ogół społeczeństwa lub na samego sprawcę). Pojawia się pytanie, czy którakolwiek z kar przewidzianych dla ludzi byłaby adekwatna dla sztucznej inteligencji, biorąc jeszcze pod uwagę różne jej fizykalne formy (część robotów nie ma fizycznych kształtów, stanowi jedynie kod źródłowy). Czy można wyobrazić sobie spełnienie celu wychowawczego przez karę pozbawienia wolności zastosowaną w stosunku do robota? Czy taka kara mogłaby oddziaływać prewencyjnie w stosunku do robota lub ogółu robotów? Być może jedyną skuteczną karą, która mogłaby mieć zastosowanie – według stanu naszej obecnej wiedzy na temat sztucznej inteligencji – byłaby eliminacja robota.

Więcej pytań niż odpowiedzi Zagadnienia te są w tej chwili elementem rozpoczynającej się debaty, która być może doprowadzi w przyszłości do ogromnej zmiany prawa karnego w sposób, którego obecnie nie jesteśmy w stanie przewidzieć. W debacie więcej jest obecnie pytań niż odpowiedzi. Brak odpowiedzi wynika przede wszystkim z braku wiedzy na temat zdolności i potencjału sztucznej inteligencji. Poznanie tego potencjału przez inżynierów umożliwi określenie nowych ram prawnych, w takim zakresie, jaki okaże się potrzebny. dr Aleksandra Auleytner 63

RYNEK

Wielofunkcyjne

przekaĹşniki czasowe firmy Relpol chu i wszÄ&#x2122;dzie tam, gdzie wymagana jest zmiana stosowanych funkcji. Szerokie moĹźliwoĹ&#x203A;ci zastosowania przekaĹşnikĂłw wielofunkcyjnych dodatkowo uĹ&#x201A;atwia uniwersalne napiÄ&#x2122;cie zasilania â&#x20AC;&#x201C; od 12 V AC/DC do 240 V AC/DC.

: N1> / < D $ "

/ ~ # # < # #

# /A

!

~

H !

# / / I !

C

#E # $

# A $ # $

/ ! $ #

~ "2VE ( I )

/ ! !

! /$ /

A ~ #

#

C < ! # <

C < H <

#! # $

]1 ) / $ # $ E

O

becnie firma Relpol wprowadza kolejnÄ&#x2026; liniÄ&#x2122; przekaĹşnikĂłw czasowych serii RPC, w tym dziewiÄ&#x2122;Ä&#x2021; typĂłw przekaĹşnikĂłw wielofunkcyjnych. Ich najwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; jest uniwersalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, ktĂłra wynika z róşnorodnoĹ&#x203A;ci dostÄ&#x2122;pnych funkcji â&#x20AC;&#x201C; umoĹźliwiajÄ&#x2026; wybĂłr jednej z dziesiÄ&#x2122;ciu funkcji znajdujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; na wyposaĹźeniu przekaĹşnika.

Jest to szczegĂłlnie dobre rozwiÄ&#x2026;zanie np. dla hurtowni, sĹ&#x201A;uĹźb utrzymania ru-

64

Elementem wykonawczym czasowych przekaĹşnikĂłw wielofunkcyjnych, tak jak i przekaĹşnikĂłw jednofunkcyjnych, sÄ&#x2026; przekaĹşniki RM84 i RM85. Styki tych przekaĹşnikĂłw zbudowane sÄ&#x2026; z materiaĹ&#x201A;u AgSnO2, dajÄ&#x2026;c pewnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dziaĹ&#x201A;ania przy obciÄ&#x2026;Ĺźeniach indukcyjnych.

WielkoĹ&#x203A;ci czasu oraz zakresu odczytywane sÄ&#x2026; w trakcie pracy przekaĹşnika, a ustawione wartoĹ&#x203A;ci mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zmodyfikowane w dowolnym czasie.

Zmiana funkcji nie jest moĹźliwa w czasie pracy przekaĹşnika. Zmiana nastaw funkcji w trakcie pracy przekaĹşnika zostanie odczytana dopiero po wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu i ponownym zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu zasilania przekaĹşnika. Ma to na celu zapobiec przypadkowym zmianom funkcji.

Realizowane funkcje PrzekaĹşniki RPC-1MA-â&#x20AC;Ś, RPC-2MA-â&#x20AC;Ś, RPC-1MB-â&#x20AC;Ś, RPC-2MB-â&#x20AC;Ś majÄ&#x2026; cztery takie same funkcje â&#x20AC;&#x201C; E, Wu, Bp, Bi i szeĹ&#x203A;Ä&#x2021; róşnych. W efekcie Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie jest 16 róşnych funkcji, umieszczonych w dwĂłch grupach przekaĹşnikĂłw. Taka kombinacji daje szerokie spektrum zastosowania przekaĹşnikĂłw czasowych serii RPC.

PRZEKAĹšNIK

RPC- ... -UNI

RPC- ... -A230

Zasilanie

10,8â&#x20AC;&#x201C;264 V AC/DC

207â&#x20AC;&#x201C;253 V AC

Liczba stykĂłw/funkcje

1P

2P

1P

2P

E, Wu, Bp, Bi, R, Ws, Wa, Esa, B, T

RPC-1MA-UNI

RPC-2MA-UNI

RPC-1MA-A230

RPC-2MA-A230

E, Wu, Bp, Bi, Ra, Wst, Wi, Esf, Esp, Est

RPC-1MB-UNI

RPC-2MB-UNI

RPC-1MB-A230

RPC-2MB-A230

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

RYNEK Zalety nowych wielofunkcyjnych przekaĹşnikĂłw czasowych: â&#x20AC;˘ dziesiÄ&#x2122;Ä&#x2021; funkcji czasowych, â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ustawienia oĹ&#x203A;miu zakresĂłw czasowych od 1 s do 10 dni, â&#x20AC;˘ realizacja pĹ&#x201A;ynnych nastaw czasowych od 0,1 Ă&#x2014; do 1 Ă&#x2014; zakres czasowy, â&#x20AC;˘ dwa napiÄ&#x2122;cia zasilania â&#x20AC;&#x201C; 12â&#x20AC;&#x201C;240 V AC/DC oraz 230 V AC, â&#x20AC;˘ obudowa o szerokoĹ&#x203A;ci moduĹ&#x201A;u instalacyjnego â&#x20AC;&#x201C; 17,5 mm, â&#x20AC;˘ obciÄ&#x2026;Ĺźenie w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od typu 1 Ă&#x2014; 16 A lub 2 Ă&#x2014; 8 A.

Realizacja funkcji przekaĹşnikĂłw wielofunkcyjnych:

& ' (") * + ) ,)

+ (") *) % 4

# $ $

/A '

- 4 / $

1 V

#

-

: 4 A

#

# " 4 ~ # A #

$ H $

/A '

) /A $ ' !

C

# A ~ # # "

# $

-

â&#x20AC;˘ Regulacja wartoĹ&#x203A;ci ustawionych.

WielkoĹ&#x203A;ci czasu odczytywane sÄ&#x2026; w trakcie pracy przekaĹşnika. Nastawione wartoĹ&#x203A;ci mogÄ&#x2026; zostaÄ&#x2021; zmodyfikowane w dowolnym momencie. â&#x20AC;˘ Dioda zasilania, gdy czas nie jest odmierzany Ĺ&#x203A;wieci Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;em ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ym.

W trakcie odmierzania czasu T dioda pulsuje z okresem 500 ms, przy czym 50% czasu jest zaĹ&#x203A;wiecona, a pozostaĹ&#x201A;e 50% â&#x20AC;&#x201C; zgaszona. â&#x20AC;˘ Wyzwalanie: przekaĹşnik wyzwalany jest napiÄ&#x2122;ciem zasilania. â&#x20AC;˘ Zasilanie RPC-â&#x20AC;Ś-A230 â&#x20AC;&#x201C; przekaĹşnik moĹźe byÄ&#x2021; zasilany napiÄ&#x2122;ciem przemiennym 48â&#x20AC;&#x201C;63 Hz o wartoĹ&#x203A;ciach 207â&#x20AC;&#x201C;253 V. â&#x20AC;˘ Zasilanie RPC-â&#x20AC;Ś-UNI â&#x20AC;&#x201C; przekaĹşnik moĹźe byÄ&#x2021; zasilany napiÄ&#x2122;ciem staĹ&#x201A;ym lub przemiennym 48â&#x20AC;&#x201C;63 Hz o wartoĹ&#x203A;ciach 10,8â&#x20AC;&#x201C;264 V. PrzekaĹşniki czasowe wielofunkcyjne firmy Relpol z nowej serii RPC dziÄ&#x2122;ki róşnorodnoĹ&#x203A;ci zaimplementowanych funkcji przeznaczone sÄ&#x2026; do stosowania w automatyce przemysĹ&#x201A;owej i budynkowej, w systemach klimatyzacji, ogrzewania, w systemach zabezpieczeĹ&#x201E;, sygnalizacji, oĹ&#x203A;wietlenia oraz w wielu innych aplikacjach. MoĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wybrania dwĂłch róşnych rodzajĂłw zasilania: 230 V AC oraz uniwersalne 12â&#x20AC;&#x201C;240 V AC/DC zwiÄ&#x2122;ksza jeszcze zakres stosowania tych przekaĹşnikĂłw. Natomiast niski pobĂłr mocy tych przekaĹşnikĂłw (w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od typu wynosi 1 Ă&#x2014; 1 A lub 2 Ă&#x2014; 8 A) wpĹ&#x201A;ywa na oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energii elektrycznej.

9 E "

RELPOL SA

+ 4 H

Â&#x2026; " 4

# /I ~ Â&#x2026; - 4

$ Â&#x2026;

4 I

12/2017

E 22 7 R3 NX>011 =

E NX ]3 W1 X00 NX ]3 W1 XV1 >$

Z

E $E

###E

E

65

RYNEK

Ochrona

przeciwprzepiÄ&#x2122;ciowa a zasilacze impulsowe Mean Well Niewiele osĂłb zdaje sobie spra#H

# < # H # /E A /A $ #

A

0R1

|

5

H

/ I$ I# $

/ < C /

$ A # A J #

<

C # 4 $ #

#

/ H < $ # < v # <x # < $E E # #

# J #

<_ ) $ < <

E :

# # A

# $ $ # $

$ $ # $E

C

zym jest przepiÄ&#x2122;cie? W bardzo duĹźym uproszczeniu moĹźna powiedzieÄ&#x2021;, Ĺźe jest to chwilowy wzrost napiÄ&#x2122;cia ponad dopuszczalnÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. OczywiĹ&#x203A;cie jest to generalizowanie zagadnienia, jednak opis zjawiska, moĹźliwych przyczyn czy rodzajĂłw z powodzeniem mĂłgĹ&#x201A;by stanowiÄ&#x2021; materiaĹ&#x201A; na ksiÄ&#x2026;ĹźkÄ&#x2122;. Co siÄ&#x2122; stanie, gdy wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; napiÄ&#x2122;cia w instalacji nagle przekroczy dopuszczalny prĂłg 253 V (Âą10% dla 230 V AC)?

Kategorie ochrony przeciwprzepiÄ&#x2122;ciowej W normach wyróşniono cztery stopnie ochrony przeciwprzepiÄ&#x2122;ciowej, ktĂłre przedstawiono na rysunku. KaĹźdy z nich stanowi kolejny poziom zabezpieczenia, gdyĹź z kaĹźdym kolejnym stopniem (poczÄ&#x2026;wszy od czwartego) wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przepiÄ&#x2122;cia powinna byÄ&#x2021; zredukowana do odpowiedniego poziomu â&#x20AC;&#x201C; za pomocÄ&#x2026; dodatkowych transformatorĂłw separujÄ&#x2026;cych albo elementĂłw elektro66

5

<

# H # /

nicznych (iskiernikĂłw gazowych, warystorĂłw, diod itd.).

PierwszÄ&#x2026; i zarazem najmniej â&#x20AC;&#x17E;wytrzymaĹ&#x201A;Ä&#x2026;â&#x20AC;? kategoriÄ&#x2122; stanowiÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzenia, od ktĂłrych wymaga siÄ&#x2122; odpornoĹ&#x203A;ci na poziomie 1,5 kV (przy zasilaniu sieciowym 230 V). KolejnÄ&#x2026; grupÄ&#x2026; sÄ&#x2026; tradycyjne odbiorniki sieciowe, czyli sprzÄ&#x2122;t RTV/AGD. W tym przypadku norma przewiduje odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na przepiÄ&#x2122;cia do 2,5 kV. Kolejne kategorie wymagajÄ&#x2026; ochrony odpowiednio na poziomie 4 kV i 6 kV.

Zasilacze Mean Well â&#x20AC;&#x201C; wiÄ&#x2122;ksza odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na przepiÄ&#x2122;cia SprzÄ&#x2122;t do zastosowaĹ&#x201E; przemysĹ&#x201A;owych powinien cechowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; wyĹźszÄ&#x2026; odpornoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; na niekorzystne warunki Ĺ&#x203A;rodowiskowe niĹź sprzÄ&#x2122;t do uĹźytku domowego. Jednym z istotnych parametrĂłw jest odpowiednia odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na chwilowe wzrosty napiÄ&#x2122;cia, dlatego firma Mean Well wprowadza do oferty coraz wiÄ&#x2122;cej zasilaczy zgodnych z wymaganiami normy EN 61558-1. DziÄ&#x2122;ki temu uĹźytkownik ma pewnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, Ĺźe jego urzÄ&#x2026;dzenie jest odporne na przepiÄ&#x2122;cia do 4 kV, czyli speĹ&#x201A;nia wymogi kategorii 3. Mowa m.in. o zasilaczach LRS-35/50/75/100/150/150F, RSP-75/100/150, najnowszej serii na szynÄ&#x2122; DIN HDR-15/30/60/100, jak i KNX-20 P R O M O C J A

czy OWA. InformacjÄ&#x2122; o zgodnoĹ&#x203A;ci danego urzÄ&#x2026;dzenia z wymaganiami wspomnianej normy moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; w specyfikacji technicznej, w zakĹ&#x201A;adce Safety&EMC oraz Enviroment.

Podsumowanie Zastosowanie zwiÄ&#x2122;kszonej odpornoĹ&#x203A;ci na przepiÄ&#x2122;cia niesie ze sobÄ&#x2026; kilka pozytywnych skutkĂłw â&#x20AC;&#x201C; przede wszystkim poprawia poziom bezpieczeĹ&#x201E;stwa instalacji przemysĹ&#x201A;owej, przyczyniajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; tym samym do redukcji kosztĂłw ewentualnej naprawy poawaryjnej. Co ciekawe, niektĂłre kontrolery robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych wymagajÄ&#x2026; zwiÄ&#x2122;kszonej odpornoĹ&#x203A;ci na przepiÄ&#x2122;cia, by speĹ&#x201A;niÄ&#x2021; wymagania normy IEC 60204-1. DziÄ&#x2122;ki zastosowaniu zasilaczy Mean Well zgodnych z kategoriÄ&#x2026; 3 eliminuje siÄ&#x2122; potrzebÄ&#x2122; stosowania dodatkowego transformatora separujÄ&#x2026;cego, co przynosi wymierne korzyĹ&#x203A;ci finansowe.

ELMARK AUTOMATYKA Sp. z o.o.

E 8 $ # 3N 1V>13V : # >:

E 00 33R 3W R3 00 33X WW 0V ) 00 33R 3W RN >$

$ Z $ E $E

###E $ E $E

AUTOMATYKA

RYNEK RYNEK

Konfigurator dostÄ&#x2122;pny on-line

9 E & $ $

{$!

Firma igus, specjalista w dziedzinie polimerĂłw do ruchu â&#x20AC;&#x201C; $

#

# D >

$ # I !

H # <

E " # A #

# ! H / #

$ Cliwia opracowanie milionĂłw wariantĂłw z zastosowaniem ! $ # < I !

H wych, zgodnie z wymaganiami ! E +C # #I

#

C <

/A # R( D # $

/ # C # miarowany rysunek techniczny (9

$

R( 5 (

#

# C /

przed otrzymaniem produktu. ! $ # J

# D $

#

HJE

Masa, termin dostawy oraz cena zmontowanych elementĂłw # I# A H $ E

Z

aprojektowanie oraz konfiguracja moduĹ&#x201A;u Ĺ&#x203A;rub napÄ&#x2122;dowych (SHT) sÄ&#x2026; czÄ&#x2122;sto czasochĹ&#x201A;onne i wymagajÄ&#x2026; duĹźego wysiĹ&#x201A;ku ze strony kierownikĂłw projektu. Aby udoskonaliÄ&#x2021; ten proces, firma igus opracowaĹ&#x201A;a nowy konfigurator moduĹ&#x201A;u Ĺ&#x203A;rub napÄ&#x2122;dowych.

DziÄ&#x2122;ki niemu gotowe do montaĹźu moduĹ&#x201A;y Ĺ&#x203A;rub napÄ&#x2122;dowych o wielkoĹ&#x203A;ciach 12/2017

montaĹźowych od 08 do 30, z uwzglÄ&#x2122;dnieniem nowych serii Ĺ&#x203A;rub napÄ&#x2122;dowych SHT wykonanych w caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci ze stali nierdzewnej, zapewniajÄ&#x2026; szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz swobodÄ&#x2122; projektowania, jak rĂłwnieĹź wykonanie rysunku technicznego. Aby zamĂłwiÄ&#x2021; pojedynczy produkt, wystarczy tylko kilka klikniÄ&#x2122;Ä&#x2021;. â&#x20AC;&#x201C; Pierwszym krokiem jest okreĹ&#x203A;lenie przez uĹźytkownika parametrĂłw Ĺ&#x203A;rodowiska oraz rodzaju gwintu, jak rĂłwnieĹź materiaĹ&#x201A;u, z ktĂłrego majÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wykonane waĹ&#x201A;ki prowadzÄ&#x2026;ce i Ĺ&#x203A;ruba. Kolejne kroki umoĹźliwiajÄ&#x2026; skonfigurowanie rodzaju oraz liczby wĂłzkĂłw, a takĹźe ewentualnej obrĂłbki zakoĹ&#x201E;czenia Ĺ&#x203A;ruby napÄ&#x2122;dowej. Nasz klient moĹźe dostosowaÄ&#x2021; niestandardowÄ&#x2026; dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i Ĺ&#x203A;rednicÄ&#x2122; zatoczenia. Swoboda projektowania dotyczy rĂłwnieĹź toczenia dwustopniowego oraz obrĂłbki wpustĂłw czy rowkĂłw pod pierĹ&#x203A;cienie sprÄ&#x2122;ĹźynujÄ&#x2026;ce â&#x20AC;&#x201C; wyjaĹ&#x203A;nia Stefan Niermann, dyrektor dziaĹ&#x201A;u ds. technologii liniowej oraz napÄ&#x2122;du w firmie igus. Po zakoĹ&#x201E;czeniu konfigurowania wyĹ&#x203A;wietla siÄ&#x2122; strona z informacjami o cenie produktu, terminie dostawy oraz skrĂłcony wykaz zamontowanych elementĂłw. Na tym etapie moĹźliwe jest automatyczne wygenerowanie modelu 3D i rysunku technicznego 2D, ktĂłre moĹźna pobraÄ&#x2021; bez ponoszenia dodatkowych kosztĂłw.

MajÄ&#x2026;c do dyspozycji rysunek techniczny oraz model CAD, uĹźytkownik moĹźe Ĺ&#x201A;atwo uzupeĹ&#x201A;niÄ&#x2021; wĹ&#x201A;asnÄ&#x2026; dokumentacjÄ&#x2122;, a takĹźe zapisaÄ&#x2021; konfiguracjÄ&#x2122; on-line i udostÄ&#x2122;pniÄ&#x2021; jÄ&#x2026; innym osobom, P R O M O C J A

zaangaĹźowanym w projekt. Po zakoĹ&#x201E;czeniu konfiguracji moduĹ&#x201A; Ĺ&#x203A;rub przenoszony jest do koszyka i moĹźna go zamĂłwiÄ&#x2021; (bez wymogu minimalnej liczby) lub wysĹ&#x201A;aÄ&#x2021; zapytanie dotyczÄ&#x2026;ce produktĂłw do firmy igus. UĹźytkownik moĹźe rĂłwnieĹź zapisaÄ&#x2021;, pobraÄ&#x2021; lub zresetowaÄ&#x2021; konfiguracjÄ&#x2122;. PrzykĹ&#x201A;adowo przy wprowadzaniu zmian do projektu poprawki sÄ&#x2026; natychmiast i w prosty sposĂłb uwzglÄ&#x2122;dniane w module Ĺ&#x203A;rub napÄ&#x2122;dowych. Wraz z zamĂłwieniem firma igus otrzyma wszystkie specyfikacje dotyczÄ&#x2026;ce produktu.

DziÄ&#x2122;ki rysunkom oraz cyfrowej transmisji danych tego typu informacji zamĂłwienie jest przesyĹ&#x201A;ane bezpoĹ&#x203A;rednio do fabryki, gdzie nastÄ&#x2122;puje jego przetworzenie, zmontowanie i wysĹ&#x201A;anie zamĂłwionego produktu, nierzadko w ciÄ&#x2026;gu 48 godzin â&#x20AC;&#x201C; nawet w przypadku zĹ&#x201A;oĹźonych konfiguracji. Produkt spersonalizowany w ten sposĂłb staje siÄ&#x2122; dostÄ&#x2122;pny w standardzie. Zastosowanie konfiguratora nie tylko udoskonala proces zamawiania, ale rĂłwnieĹź usprawnia wewnÄ&#x2122;trzny proces produkcji i skraca termin dostawy.

Nowy konfigurator SHT drylin, dostÄ&#x2122;pny na stronie internetowej www.igus. pl/drylinshtkonfigurator, moĹźna Ĺ&#x201A;atwo obsĹ&#x201A;ugiwaÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026; iPada.

IGUS Sp. z o.o.

E ( # 2025 10>0R] : #

E 00 XNR V3 31 ) 00 XNR N2 NW >$

) Z E

www.igus.pl

67

RYNEK

Mechatronika

sprawnie realizowana SOLIDWORKS Electrical i SOLIDWORKS PCB :

$ ]E1

"

/A

H / C # A

$ # $ < <

$ /A

# C #! #

$

C

#

$ # E 9

$

! I C

/ #

/ E !

# J

I J

D $ (

' 6$ / # H C # #

# A $ <

'.7 (:." ' H $

$ A H J

$ ! /

# / C

# # I /E

referencjami krzyĹźowymi dla zestykĂłw oraz automatyczne tworzenie raportĂłw i rysunkĂłw koĹ&#x201E;cowych. Wszystko to moĹźna zrealizowaÄ&#x2021; w ramach jednego wspĂłlnego Ĺ&#x203A;rodowiska zarzÄ&#x2026;dzania projektami.

Z kolei SOLIDWORKS Electrical 3D umoĹźliwia dwukierunkowÄ&#x2026; i odbywajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w czasie rzeczywistym wymianÄ&#x2122; danych ze schematĂłw elektrycznych z modelem 3D urzÄ&#x2026;dzenia. Oprogramowanie umoĹźliwia takĹźe dowolne rozmieszczenie komponentĂłw elektrycznych i zastosowanie zaawansowanej technologii SOLIDWORKS do wyznaczania tras przebiegu przewodĂłw. Pozwala to na poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie elementĂłw projektu elektrycznego z modelem 3D. MoĹźliwe jest rĂłwnieĹź okreĹ&#x203A;lenie dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci oraz optymalnej Ĺ&#x203A;cieĹźki uĹ&#x201A;oĹźenia przewodĂłw

9 E (

' 6$

D

ziÄ&#x2122;ki SOLIDWORKS Electrical 3D i SOLIDWORKS Electrical Schematic (w wersji Professional i Standard) uĹźytkownicy mogÄ&#x2026; tworzyÄ&#x2021; elektromechaniczne projekty w ekosystemie projektowym SOLIDWORKS, zaĹ&#x203A; SOLIDWORKS PCB udostÄ&#x2122;pnia im w peĹ&#x201A;ni zintegrowany mechatroniczny pakiet projektowy.

Aby przyspieszyÄ&#x2021; opracowywanie zintegrowanych ukĹ&#x201A;adĂłw elektrycznych w urzÄ&#x2026;dzeniach i innych produktach, uĹźytkownicy potrzebujÄ&#x2026; potÄ&#x2122;Ĺźnego, a zarazem Ĺ&#x201A;atwego w obsĹ&#x201A;udze zestawu narzÄ&#x2122;dzi do projektowania schematĂłw, ktĂłry umoĹźliwia pracÄ&#x2122; wspĂłĹ&#x201A;bieĹźnÄ&#x2026;.

SOLIDWORKS Electrical Professional usprawnia i upraszcza najbardziej zĹ&#x201A;oĹźone zadanie projektowe. Jest to moĹźliwe dziÄ&#x2122;ki wielu Ĺ&#x201A;atwym w obsĹ&#x201A;udze funkcjom, takim jak tworzenie rysunkĂłw dla sterownikĂłw programowalnych (PLC), listew zaciskowych, zarzÄ&#x2026;dzanie

12/2017

dla poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; elektrycznych, przy jednoczesnym zachowaniu synchronizacji projektĂłw i list materiaĹ&#x201A;Ăłw miÄ&#x2122;dzy projektami elektrycznymi i mechanicznymi.

PĹ&#x201A;ytki drukowane (PCB) sÄ&#x2026;̨ podstawÄ&#x2026; inteligentnego projektowania, dlatego dbanie o precyzjÄ&#x2122; i odpowiedniÄ&#x2026; jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; podczas ich opracowywania i produkcji ma kluczowe znaczenie. SOLIDWORKS PCB powered by Altium to rozwiÄ&#x2026;zanie elektromechaniczne, ktĂłre umoĹźliwia uĹźytkownikom pĹ&#x201A;ynnÄ&#x2026; i inteligentnÄ&#x2026; synchronizacjÄ&#x2122; projektĂłw elektronicznych i mechanicznych. Zapewnia ich spĂłjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i ujednolicenie, a takĹźe przyczynia siÄ&#x2122; do szybkiego i Ĺ&#x201A;atwego realizowania poleceĹ&#x201E; zmian. Sprawdzona technologia projektowania i ulepszony edytor schematĂłw usprawniajÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122;, a natywna integracja zapewnia Ĺ&#x201A;atwiejszÄ&#x2026; migracjÄ&#x2122;, niĹźsze koszty, mniej przypadkĂłw opóźnieĹ&#x201E; produkcji i krĂłtszy czas wprowadzania produktu na rynek.

Fu n d a m e n te m oprogramowania SOLIDWORKS jest inteligentna strategia. DziÄ&#x2122;ki poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu elektromechanicznych dyscyplin w jeden ekosystem SOLIDWORKS Electrical i SOLIDWORKS PCB dostarczajÄ&#x2026; uĹźytkownikom wiele korzyĹ&#x203A;ci podczas projektowania, konstruowania i wdraĹźania inteligentnych produktĂłw.

DASSAULT SYSTĂ&#x2C6;MES Sp. z o.o.

E C 0N 10>2RV : # ###ER E $_ > _

P R O M O C J A

69

CENA 10,00 CENA

9 772392

ZĹ (W TY TYM M 8% V VAT) AT)

TEMAT WYDANI

A ZarzÄ&#x2026;dzan

ROZMOW A 20

10550 2

10

PaweĹ&#x201A; Naglik, Kubler Sp. z o.o.

ie utrzymani

TECHNIK

em ruchu

A 32

WybĂłr systemu SCADA â&#x20AC;&#x201C; czym siÄ&#x2122; kierowaÄ&#x2021;?

SPRZÄ&#x2DC;T

w produkcji

I APARATU

AUTOMAT YKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

Kluczowy RA 44 element wspĂłĹ&#x201A;czesny â&#x20AC;&#x201C; przeglÄ&#x2026;d ch napÄ&#x2122;dĂłw przemiennik Ăłw czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A; ci

AUTOMATY

KAONLINE. PL

10/2015

!

! " "

#

" " $

%&' ()*+ , - -

< ... do 28

Dystrybutor

switchy HARTING

www.stermag.p

l

000 l/min

... >

" # $% &

#

(./ 0 1 2 )/ " 0 1 "

#

' '

AUTOMATYCZNIE

ROCZNIK 2017

WIEM WIÄ&#x2DC;CEJ...

W W W . A U T O M AT Y K A O N L I N E . P L

L A N W Y DAW N I C Z Y 2 0 1 8 P L A N W Y DAW N I C Z Y 2 0 1 8 Ǥ ĆŽ Ä&#x201A; Ă&#x192; Âą Ä&#x2020; ÄŁ Ä&#x160; Äł Âą Ǥ Ä&#x201A; ø ç Ä&#x2020; á ÂŚ Äł Âą ĆŻ WYDANIE

TEMAT NUMERU

ARTYKUĹ PRZEGLÄ&#x201E;DOWY

NADSYĹ ANIE MATERIAĹ Ă&#x201C;W

KALENDARIUM BRANĹťOWE (DOD. KOLPORTAĹť WYDANIA)

1-2/2018 1 2/2018

BezpieczeĹ&#x201E;stwo w przemyĹ&#x203A;le B i Ĺ&#x201E; t Ĺ&#x203A;l

Elementy bezpiecznej El t b i j automatyki t t ki

08.01.2018 08 01 2018

INDUSTRYMEETING INDUSTRYMEETING 2018, 2018, ENEX; ENEX; WARSAW PACK

3/2018

Monitorowanie i sterowanie procesami i produkcjÄ&#x2026;

Interfejsy operatorskie

08.02.2018

EUROLAB, AUTOMATICON

4/2018

Automatyka w branĹźy WOD-KAN

Elementy wykonawcze i zawory

05.03.2018

PNEUMATICON, DNI DRUKU 3D, SPAWALNICTWO, INENERG + OZE, LOGISTEX, EXPOPOWER, GREENPOWER

5/2018

Innowacyjne rozwiÄ&#x2026;zania dla PrzemysĹ&#x201A;u 4.0

Komunikacja IO-link

05.04.2018

WOD-KAN, PLASTPOL, KONFERENCJA AUTOMATYKĂ&#x201C;W RYTRO, ITM INNOWACJE-TECHNOLOGIEMASZYNY

6/2018

CyberbezpieczeĹ&#x201E;stwo

Pomiary bezkontaktowe

07.05.2018

ITM INNOWACJE-TECHNOLOGIEMASZYNY

TEMAT NUMERU UrzÄ&#x2026;dzenia i systemy dla przemysĹ&#x201A;u spoĹźywczego CENA 15,00 ZĹ (W TYM 8 % VAT)

TEMAT NUMERU PrzemysĹ&#x201A; 4.0

TEMAT NUMERU Automatyka w pojazdach szynowych

SPRZÄ&#x2DC;T I APARATURA 56

PRAWO 66

Kontrola kosztĂłw zuĹźycia mediĂłw â&#x20AC;&#x201C; inteligentne liczniki

Czy roboty mogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; osobowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prawnÄ&#x2026;?

TEMAT NUMERU EfektywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energetyczna w napÄ&#x2122;dach elektrycznych

CENA 15,00 ZĹ (W TYM 8 % VAT)

CENA 15,00 ZĹ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 20 JÄ&#x2122;drzej Kowalczyk, prezes FANUC Polska

ROZMOWA 24

SPRZÄ&#x2DC;T I APARATURA 58

PRAWO 66

PaweĹ&#x201A; Ĺ ojszczyk, ABB

UrzÄ&#x2026;dzenia pomiarowe dla energetyki

Ochrona topografii ukĹ&#x201A;adĂłw scalonych

ROZMOWA 24

SPRZÄ&#x2DC;T I APARATURA 52

PRAWO 78

Mariusz GĹ&#x201A;owicki, ELOKON Polska

Roboty przemysĹ&#x201A;owe i wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce

Dylematy etyczne przy projektowaniu robotĂłw

CENA 15,00 ZĹ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 24

SPRZÄ&#x2DC;T I APARATURA 50

WYDARZENIA 72

Jerzy BusĹ&#x201A;owski, APS

Pomiar pozycji i przemieszczenia

I Forum Cobotyki

TEMAT NUMERU Monitoring i zdalne sterowanie CENA 15,00 ZĹ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 22

SPRZÄ&#x2DC;T I APARATURA 46

WYDARZENIA 80

Tadeusz Cybulski, Murrelektronik

Komunikacja przemysĹ&#x201A;owa

IV Forum Nowoczesnej Produkcji

AUTOMATYKA AUTOMATYKA AUTOMATYKA AUTOMATYKA AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

7-8/2017

ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

HARTING Han-ModularÂŽ Nowe moduĹ&#x201A;y pneumatyczne z metalowymi kontaktami

ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

11/2017

ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

)PIOXVSRMG^RE FPSOEHE FI^TMIG^IÄ&#x201E;WX[E %>1 Zestaw serwoprasy YJKP

Switche HARTING Ha-VIS eCon Najszersza oferta na rynku â&#x20AC;&#x201C; ponad 200 róşnych modeli

Przetwornice czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci Danfoss Drives to niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i moc, ktĂłrej potrzebujesz Vacon i Danfoss po poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu utworzyĹ&#x201A;y jednÄ&#x2026; z najwiÄ&#x2122;kszych firm napÄ&#x2122;dowych na Ĺ&#x203A;wiecie.

Nasze marki VLTÂŽ i VaconÂŽ to jeden cel i jedna pasja, to szersza, najbardziej innowacyjna oferta produktowa, a takĹźe usĹ&#x201A;ugi serwisowe o najwyĹźszej jakoĹ&#x203A;ci. Oferujemy wolnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wyboru dowolnej technologii silnikowej, a nasza oferta obejmuje zakres mocy od 0,18 kW do 5,3 MW.

www.schmersal.pl

www.danfoss.pl/napedy

www.festo.pl

12/2017

RYNEK

SprzÄ&#x2122;Ĺźenie zwrotne z resolwerem w napÄ&#x2122;dach AC30P/D firmy Parker 9 $

D I# #

#

<

H #

#

/H HC #

# $

/ 5R1

5R1( # < A < #

!

# / < H #

/A H I

5R1E

P

o zainstalowaniu sprzÄ&#x2122;Ĺźenia zwrotnego z resolwerem zaktualizowane oprogramowanie sprzÄ&#x2122;towe gwarantuje diagnostykÄ&#x2122;, wbudowanÄ&#x2026; komunikacjÄ&#x2122; i obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; sterowania silnikami PMAC w ukĹ&#x201A;adzie zamkniÄ&#x2122;tym. Lepsze parametry umoĹźliwiajÄ&#x2026; kaĹźdemu uĹźytkownikowi eksploatacjÄ&#x2122; nawet w najbardziej zaawansowanych zastosowaniach.

9 E

D '

KompatybilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z elastycznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; Podobnie do regulacji prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci w ukĹ&#x201A;adzie zamkniÄ&#x2122;tym w silnikach PMAC lub indukcyjnych wprowadzenie innowacyjnej opcji sprzÄ&#x2122;Ĺźenia zwrotnego z resolwerem oznacza, Ĺźe wejĹ&#x203A;cie resolwera moĹźe sĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; takĹźe do zadawania prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, a napÄ&#x2122;d bÄ&#x2122;dzie pracowaĹ&#x201A; w trybie sterowania w ukĹ&#x201A;adzie zamkniÄ&#x2122;tym (tylko AC30D) lub otwartym (V/Hz lub bezczujnikowo).

Resolwer zapewnia napÄ&#x2122;dowi sprzÄ&#x2122;Ĺźenie zwrotne z informacjÄ&#x2026; o absolutnym kÄ&#x2026;cie ustawienia waĹ&#x201A;u. Zbudowany jest z transformatora obrotowego z dwoma uzwojeniami wtĂłrnymi uĹ&#x201A;oĹźonymi pod kÄ&#x2026;tem 90° wzglÄ&#x2122;dem 12/2017

"

H # 5R1

siebie. Sinusoidalne napiÄ&#x2122;cie wzbudzenia przyĹ&#x201A;oĹźone jest do resolwera.

DostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; dwa wyjĹ&#x203A;cia: jedno skalowane przebiegiem sinusoidalnym kÄ&#x2026;ta ustawienia waĹ&#x201A;u, drugie â&#x20AC;&#x201C; przebiegiem kosinusoidalnym. Nowa opcja sprzÄ&#x2122;Ĺźenia zwrotnego resolwera firmy Parker mierzy wzglÄ&#x2122;dne wielkoĹ&#x203A;ci na wyjĹ&#x203A;ciu sinusoidalnym i kosinusoidalnym, po czym przeksztaĹ&#x201A;ca tÄ&#x2122; informacjÄ&#x2122; na poĹ&#x201A;oĹźenie i prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; waĹ&#x201A;u.

Opcja sprzÄ&#x2122;Ĺźenia zwrotnego z resolwerem jest kompatybilna z napÄ&#x2122;dami AC30P i AC30D z oprogramowaniem w wersji 2.13 i 3.13 (lub nowszym). Co wiÄ&#x2122;cej, produkt gwarantuje kompatybilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z szerokim asortymentem resolwerĂłw wielu producentĂłw. MoĹźliwe jest stosowanie wielu róşnych kabli poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniowych resolwera z silnikami NX, MGV, EY, NV i EX firmy Parker.

Model AC30 VSD zapewnia uĹźytkownikowi szeroki poziom sterowania â&#x20AC;&#x201C; od prostych pomp i wentylatorĂłw w ukĹ&#x201A;adzie otwartym, po linie technologiczne w ukĹ&#x201A;adzie zamkniÄ&#x2122;tym. Konstrukcja â&#x20AC;&#x201C; w duĹźym stopniu moduĹ&#x201A;owa â&#x20AC;&#x201C; oraz elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rozwiÄ&#x2026;zania przekĹ&#x201A;adajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na bogaty wybĂłr standardĂłw komunikacji oraz moduĹ&#x201A;Ăłw wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;, P R O M O C J A

ktĂłre moĹźna Ĺ&#x201A;atwo dodaÄ&#x2021; w przypadku, gdy zajdzie taka potrzeba.

Rozbudowa funkcjonalnoĹ&#x203A;ci WĹ&#x203A;rĂłd innych usprawnieĹ&#x201E; funkcjonalnych, planowanych w kolejnym etapie rozwoju asortymentu AC30, znajdÄ&#x2026; siÄ&#x2122;: zintegrowany protokĂłĹ&#x201A; EtherNet/IP, rejestrator parametrĂłw z zapisem na karcie pamiÄ&#x2122;ci SD, ulepszona komunikacja typu â&#x20AC;&#x17E;kaĹźdy z kaĹźdymâ&#x20AC;? w wersji 1588, rejestracja historycznych przypadkĂłw automatycznego wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia (â&#x20AC;&#x17E;czarna skrzynkaâ&#x20AC;?), programowalny przycisk ekranowy na panelu graficznym oraz oprogramowanie do zarzÄ&#x2026;dzania (Parker Drive Quick).

WiÄ&#x2122;cej informacji na temat rodziny napÄ&#x2122;dĂłw AC30 moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; na stronie internetowej www.parker.com.

PARKER HANNIFIN SALES POLAND Sp. z o.o.

E " #

X 10>0RV : #

E 00 V3R 0] 11 ) 00 V3R 0] 1R >$

# # Z E $ ###E E $

71

RYNEK

Pierwszy

przemysĹ&#x201A;owy certyfikowany chwytak wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy " # / /A H

# # ! #

# # $ <

! <

! $ <

/ ! / # / $

! $ E : I

! $ # ! $ / !H # J

#

/ $ C

#A

H

$ $ # !H A

# < # J #

<# ) / ! # /

/ E

F

irma SCHUNK, lider kompetencji w zakresie systemĂłw chwytakowych i technologii mocowaĹ&#x201E;, buduje swojÄ&#x2026; przewagÄ&#x2122; konkurencyjnÄ&#x2026; w dziedzinie chwytakĂłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych, wprowadzajÄ&#x2026;c chwytak EGP-C. Jest to pierwszy caĹ&#x201A;kowicie bezpieczny chwytak przemysĹ&#x201A;owy, certyfikowany i zatwierdzony do wspĂłĹ&#x201A;pracy z czĹ&#x201A;owiekiem przez Niemieckie Ubezpieczenie od NastÄ&#x2122;pstw NieszczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;liwych WypadkĂłw DGUV. Zastosowane funkcje upraszczajÄ&#x2026; obserwacjÄ&#x2122; bezpieczeĹ&#x201E;stwa aplikacji wspĂłĹ&#x201A;pracy czĹ&#x201A;owieka z maszynÄ&#x2026; i skracajÄ&#x2026; wymagania czasowe.

Maksymalna ergonomia, minimalne ryzyko Kompaktowy dwupalczasty chwytak rĂłwnolegĹ&#x201A;y, wyposaĹźony w ochronÄ&#x2122; antykolizyjnÄ&#x2026;, oferuje szerokÄ&#x2026; gamÄ&#x2122; zastosowaĹ&#x201E; â&#x20AC;&#x201C; od montaĹźu maĹ&#x201A;ych 72

P R O M O C J A

elementĂłw w elektronice i przemyĹ&#x203A;le powiÄ&#x2026;zanym z towarami konsumpcyjnymi, aĹź po aplikacje w przemyĹ&#x203A;le motoryzacyjnym. W firmie SCHUNK chwytak EGP-C ma juĹź prototypowe zastosowanie na stanowisku HRC w aplikacji montaĹźu chwytakĂłw. Pracownik przeprowadza montaĹź i kontrolÄ&#x2122; jakoĹ&#x203A;ci, podczas gdy robot za pomocÄ&#x2026; chwytaka usuwa resztki kleju z pĹ&#x201A;yty gĹ&#x201A;adzÄ&#x2026;cej. Poprawia to ergonomiÄ&#x2122; pracy i minimalizuje ryzyko obraĹźeĹ&#x201E; pracownika. Chwytak wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy EGP-C speĹ&#x201A;nia wymagania normy ISO/TS 15066 i jest zaprojektowany tak, aby nie zraniÄ&#x2021; czĹ&#x201A;owieka. Bezpieczne ograniczenie prÄ&#x2026;du gwarantuje rzetelne speĹ&#x201A;nienie wymogĂłw dotyczÄ&#x2026;cych aplikacji wspĂłĹ&#x201A;pracy czĹ&#x201A;owieka z robotem. Chwytak moĹźe byÄ&#x2021; sterowany przez zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza cyfrowe, a dziÄ&#x2122;ki napiÄ&#x2122;ciu roboczemu 24 V DC jest takĹźe odpowiedni do zastosowaĹ&#x201E; mobilnych.

AUTOMATYKA

RYNEK

i Ĺ&#x203A;rednich detali. W granicach dopuszczalnej dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci palce chwytaka uzyskujÄ&#x2026; w przybliĹźeniu staĹ&#x201A;Ä&#x2026; siĹ&#x201A;Ä&#x2122; chwytania i prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; podczas skoku.

Aby uczyniÄ&#x2021; wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; z operatorem moĹźliwie jak najbardziej pĹ&#x201A;ynnÄ&#x2026; i intuicyjnÄ&#x2026;, chwytak wyposaĹźono w sygnalizacjÄ&#x2122; LED w kolorach sygnalizacji drogowej, wskazujÄ&#x2026;cej odpowiedni stan moduĹ&#x201A;u.

Debiut na poczÄ&#x2026;tku roku Certyfikowany chwytak do maĹ&#x201A;ych elementĂłw bÄ&#x2122;dzie dostÄ&#x2122;pny od pierwszego kwartaĹ&#x201A;u 2018 r. w rozmiarze 40 ze skokiem 6 mm na palec i maksymalnym udĹşwigiem 0,7 kg.

SiĹ&#x201A;a chwytania moĹźe byÄ&#x2021; regulowana za pomocÄ&#x2026; obrotowego przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika kodujÄ&#x2026;cego w kilku stopniach.

SCHUNK INTEC Sp. z o.o.

E # ]1

1V>V11

E 00 30N 0V 11 ) 00 30N 0V 0V >$

) Z E < E $

9 E '5 +8

Uproszczona obserwacja bezpieczeĹ&#x201E;stwa Chwytak wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy EGP-C jest dostarczany jako wstÄ&#x2122;pnie zmontowana jednostka z odpowiednim zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czem dla robotĂłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych KUKA, FANUC lub Universal Robots.

ZĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza dla robotĂłw innych producentĂłw dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; na Ĺźyczenie klienta.

Ponadto moduĹ&#x201A;y programowania sÄ&#x2026; przewidziane dla wszystkich konwencjonalnych robotĂłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych, co dodatkowo upraszcza uruchomienie. Elektronika sterujÄ&#x2026;ca i zasilajÄ&#x2026;ca jest zintegrowana wewnÄ&#x2026;trz chwytaka, co oznacza, Ĺźe nie zajmuje miejsca w szafie elektrycznej.

Bezszczotkowe, a wiÄ&#x2122;c bezobsĹ&#x201A;ugowe serwomotory oraz prowadnice rolkowe gwarantujÄ&#x2026; wysokÄ&#x2026; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i czyniÄ&#x2026; z EGP-C dynamiczny i bardzo efektywny chwytak w dziedzinie wymagajÄ&#x2026;cych aplikacji obsĹ&#x201A;ugi maĹ&#x201A;ych 12/2017

P R O M O C J A

73

APLIKACJE

Automatyzacja pocztowego

centrum dystrybucji Z danych podawanych przez H

H # C

I# H $ % C 8

!

# # < # # < # < I I

V1 E

#

<

$ H # E (#

#

!

$

A # $ # #

< # <E

: H < #

# <

# <

# <

H / C # #

E . #

$

$ $ / $ C # /A # ! $

$ # I

! ! #

# /A C

!

!H

# E :

#

$ # #

# C

H ' # / A # !

# < 02 E $Â&#x2C6;

# $ $ $ /

D $ %*"E

74

P

rowadzone przez PocztÄ&#x2122; SzwajcarskÄ&#x2026; trzy centra dystrybucyjne od wielu lat wyróşniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wyjÄ&#x2026;tkowÄ&#x2026; precyzjÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;ania i wydajnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;.

Nie byĹ&#x201A;oby to moĹźliwe bez nieustannego podejmowania krokĂłw majÄ&#x2026;cych na celu utrzymanie technologii na najwyĹźszym poziomie nowoczesnoĹ&#x203A;ci. Nowa linia, ktĂłra zostaĹ&#x201A;a opracowana wspĂłlnie z firmÄ&#x2026; B&R, zwiÄ&#x2122;kszyĹ&#x201A;a wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; do niespotykanego dotÄ&#x2026;d poziomu.

MenedĹźer automatyzacji obsĹ&#x201A;ugi centrum dystrybucyjnego Andreas Hädinger porĂłwnuje liniÄ&#x2122; sortujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; do gigantycznej makiety kolejowej.

Gdy stoi siÄ&#x2122; w pomieszczeniu sterowni, wzrok pada na labirynt zeĹ&#x203A;lizgĂłw i przenoĹ&#x203A;nikĂłw taĹ&#x203A;mowych. Pod nimi wszelkich rozmiarĂłw paczki mknÄ&#x2026; z prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; 2,5 metra na sekundÄ&#x2122; na paletÄ&#x2122; sortownika. StamtÄ&#x2026;d przenoszone sÄ&#x2026; na podajnik przechylny, a zeĹ&#x203A;lizg kieruje je do miejsca przeznaczenia: kontenera zaĹ&#x201A;adowczego wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwego dla ich kodu pocztowego.

PorĂłwnanie pocztowego centrum dystrybucji do makiety kolejki to oczywiĹ&#x203A;cie Ĺźart. W obiekcie o powierzchni 21 tys. m2 450 pracownikĂłw obsĹ&#x201A;uguje 123 stacje dokujÄ&#x2026;ce, 26 autoP R O M O C J A

matycznych czytnikĂłw adresĂłw, 272 przenoĹ&#x203A;niki grawitacyjne, cztery tory i dwa Ĺźurawie bramowe o udĹşwigu do 16 ton, sortujÄ&#x2026;ce do 26 tys. opakowaĹ&#x201E; na godzinÄ&#x2122; i ponad 500 tys. w dniach przypadajÄ&#x2026;cych na okres szczytu.

WaĹźny krok: przejĹ&#x203A;cie na sieÄ&#x2021; Powerlink Poczta Szwajcarska prowadzi dwa niemal identyczne centra dystrybucyjne w Härkingen i Daillens. OsiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cie tak imponujÄ&#x2026;cej wydajnoĹ&#x203A;ci sortowania wymaga staĹ&#x201A;ego nadÄ&#x2026;Ĺźania za osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;ciami najnowoczeĹ&#x203A;niejszej technologii. IstotnÄ&#x2026; modernizacjÄ&#x2026; byĹ&#x201A;o wprowadzenie w 2012 r. nowych sterownikĂłw i przejĹ&#x203A;cie na technologiÄ&#x2122; komunikacji Powerlink. â&#x20AC;&#x201C; Sterowniki X20 firmy B&R zapewniajÄ&#x2026; nam znaczny wzrost wydajnoĹ&#x203A;ci przetwarzania, a przejĹ&#x203A;cie na technologiÄ&#x2122; komunikacji Powerlink znacznie przyspieszyĹ&#x201A;o naszÄ&#x2026; pracÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;la Andreas Hädinger.

Ethernet Powerlink jest jedynym rozwiÄ&#x2026;zaniem czasu rzeczywistego na bazie przemysĹ&#x201A;owego Ethernetu z mikrosekundowÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i precyzjÄ&#x2026;, ktĂłre nie wymaga obsĹ&#x201A;ugi za pomocÄ&#x2026; dedykowanych ukĹ&#x201A;adĂłw ASIC. AUTOMATYKA

APLIKACJE

Do konfiguracji sieci Powerlink nie jest teĹź wymagany specjalny sprzÄ&#x2122;t â&#x20AC;&#x201C; moĹźliwa jest praca na standardowych urzÄ&#x2026;dzeniach sieciowych. Ta wyjÄ&#x2026;tkowo szybka sieÄ&#x2021; jest kluczowa dla wielu branĹź, w ktĂłrych czas reakcji krĂłtszy niĹź 0,5 ms jest wymagany nawet w podstawowych operacjach przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania. Ĺ&#x161;wiatowy rekord prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci sieci naleĹźy do Ethernet Powerlink i dotyczy synchronizacji 728 osi w czasie cyklu 400 ËŹs. DziÄ&#x2122;ki zastosowaniu mechanizmu Poll Response protokĂłĹ&#x201A; jest niezwykle odporny na zakĹ&#x201A;Ăłcenia EMC, a wzrost liczby punktĂłw w sieci nie powoduje obniĹźenia odpornoĹ&#x203A;ci.

Co wiÄ&#x2122;cej, Powerlink jest protokoĹ&#x201A;em otwartym, zatem kaĹźdy moĹźe go stosowaÄ&#x2021; bez opĹ&#x201A;at licencyjnych.

800 napÄ&#x2122;dĂłw â&#x20AC;&#x201C; nowa linia i sortownik

20R / # 0N $ <

# # 030 I

# /

# C #

! $ #

~#

2N

/A

$ $

0N E #

H 4

$ #

V11 E

9 E <

% - <

:

5 $ ! /

# 9 )

4 I

I 0 2 E $

#

#

#

# I $ # I

E 5 $

#

< ! <

Na tym jednak praca nad poprawÄ&#x2026; wydajnoĹ&#x203A;ci siÄ&#x2122; nie zakoĹ&#x201E;czyĹ&#x201A;a. Po przejĹ&#x203A;ciu na technologiÄ&#x2122; komunikacji Powerlink zapoczÄ&#x2026;tkowana zostaĹ&#x201A;a faza planowania kolejnej rozbudowy, ponownie opartej na komponentach firmy B&R. Aby poprawiÄ&#x2021; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;

sortowania, zaplanowano dodanie nowej linii, sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cej do zawracania nieprawidĹ&#x201A;owo posegregowanych paczek do dodatkowej pÄ&#x2122;tli, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cej ich ponowne posortowanie. Ta rozbudowa zwiÄ&#x2122;kszyĹ&#x201A;a godzinowÄ&#x2026; przepustowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z 20 tys. do 25 tys. paczek.

Znaczny wzrost wydajnoĹ&#x203A;ci osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;to bez dokonywania zmian konstrukcyjnych w hali, pomimo instalacji 670 nowych przenoĹ&#x203A;nikĂłw taĹ&#x203A;mowych o Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznej dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci 2,1 tys. m. Dodano rĂłwnieĹź sortownik poprzeczny, aby poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; systemy nowy i istniejÄ&#x2026;cy. Zainstalowano 800 nowych napÄ&#x2122;dĂłw do obsĹ&#x201A;ugi linii na wlocie i wylocie sortownika poprzecznego, zamontowanego na 370-tonowej Ĺźelaznej konstrukcji, wznoszÄ&#x2026;cej siÄ&#x2122; 6 m nad podĹ&#x201A;ogÄ&#x2026; hali.

CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; dobudowana (kolor şóĹ&#x201A;ty) zostaĹ&#x201A;a wzniesiona nad istniejÄ&#x2026;cym systemem i wymagaĹ&#x201A;a zainstalowania 800 jednostek nowych napÄ&#x2122;dĂłw.

12/2017

75

APLIKACJE

pieczeĹ&#x201E;stwa zostaĹ&#x201A;a zaprogramowana w Ĺ&#x203A;rodowisku Automation Studio firmy B&R. â&#x20AC;&#x201C; Tradycyjna technologia bezpieczeĹ&#x201E;stwa z wbudowanym konstrukcyjnie ukĹ&#x201A;adem reaguje na zdarzenia dotyczÄ&#x2026;ce bezpieczeĹ&#x201E;stwa nagĹ&#x201A;ym wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniem maszyny, co czÄ&#x2122;sto utrudnia pracÄ&#x2122; pracownikom serwisu.

Natomiast technologia bezpieczeĹ&#x201E;stwa B&R umoĹźliwia kontynuowanie produkcji z prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; zmniejszonÄ&#x2026; do bezpiecznego poziomu, nawet wtedy, gdy drzwiczki sÄ&#x2026; otwarte lub operator siÄ&#x2122;ga do obszaru chronionego. W wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci przypadkĂłw moĹźna uniknÄ&#x2026;Ä&#x2021; zatrzymania maszyny â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;la Daniel Christen, wskazujÄ&#x2026;c zalety nowego rozwiÄ&#x2026;zania bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

5 HIJ ! # v

C x

#

/A $ $ $

# $

# X11 / # < H #E ' # Â&#x2030;01 4 C

$

W1 H $

4 # /A

/ H 0 V $ E .

C

$ H $ / C

2N

$ #

Sterowniki X20 â&#x20AC;&#x201C; kaĹźdy z niemal 90 napÄ&#x2122;dami â&#x20AC;&#x201C; zapewniajÄ&#x2026; czas reakcji rzÄ&#x2122;du 2,5 ms. Oznacza to, Ĺźe przed ostatnim napÄ&#x2122;dem jest aĹź 16 poziomĂłw.

B&R znajduje optymalne rozwiÄ&#x2026;zania â&#x20AC;&#x201C; Wymagania klienta mogÄ&#x2026; czasami przyprawiÄ&#x2021; o zawrĂłt gĹ&#x201A;owy, niemniej sÄ&#x2026; to wyzwania, ktĂłre dajÄ&#x2026; najwiÄ&#x2122;cej satysfakcji, gdy juĹź znajdziemy optymalne rozwiÄ&#x2026;zanie â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Daniel Christen, ktĂłry w B&R odpowiada za rozwĂłj aplikacji, szkolenia i wsparcie.

W tym przypadku o zaangaĹźowaniu B&R zdecydowaĹ&#x201A; fakt, Ĺźe wymagania dotyczyĹ&#x201A;y nie tylko napÄ&#x2122;dĂłw, ale rĂłwnieĹź technologii bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

Przedstawiciele firmy B&R mieli dwa szczegĂłlnie twarde orzechy do zgryzienia. â&#x20AC;&#x201C; PotrzebowaliĹ&#x203A;my sterownikĂłw z dwoma moduĹ&#x201A;ami bezpieczeĹ&#x201E;stwa w kaĹźdym, ktĂłre w tamtym czasie nie byĹ&#x201A;y jeszcze czymĹ&#x203A; powszechnym. WynikaĹ&#x201A;o to z faktu, Ĺźe chcieliĹ&#x203A;my przetwarzaÄ&#x2021; aĹź 170 moduĹ&#x201A;Ăłw, a moĹźliwoĹ&#x203A;ci kaĹźdego sterownika bezpieczeĹ&#x201E;stwa sÄ&#x2026; ograniczone do 100 moduĹ&#x201A;Ăłw. Dlatego musieliĹ&#x203A;my podzieliÄ&#x2021; program i zapewniÄ&#x2021; dwa sterowniki bezpieczeĹ&#x201E;stwa w urzÄ&#x2026;dzeniu nadrzÄ&#x2122;dnym â&#x20AC;&#x201C; wyjaĹ&#x203A;nia Daniel Christen.

76

NajwiÄ&#x2122;ksza i jedna z najnowoczeĹ&#x203A;niejszych sortowni w Europie Ĺ&#x161;rodkowej i Wschodniej znajduje siÄ&#x2122; w Polsce. Centrum Ekspedycyjno-Rozdzielcze przy ul. Ĺ Ä&#x2026;cznej na warszawskim Ursynowie w najgorÄ&#x2122;tszym okresie, czyli przed GwiazdkÄ&#x2026;, sortuje i rozdziela dwa miliony listĂłw i okoĹ&#x201A;o 60 tys. paczek dziennie.

Jeden z najwiÄ&#x2122;kszych wÄ&#x2122;zĹ&#x201A;Ăłw, w ktĂłrych sortuje i rozdziela siÄ&#x2122; przesyĹ&#x201A;ki obsĹ&#x201A;uguje w szczycie okresu przedĹ&#x203A;wiÄ&#x2026;tecznego nawet do 3 mln przesyĹ&#x201A;ek dziennie.

Na co dzieĹ&#x201E; jest to okoĹ&#x201A;o 1,5 mln listĂłw dziennie do odbiorcĂłw w kraju i 140 tys. za granicÄ&#x2122;.

BezpieczeĹ&#x201E;stwo wirtualne i oparte na sprzÄ&#x2122;cie Innym wyzwaniem byĹ&#x201A;o zapewnienie dziaĹ&#x201A;ania architektury z obwodami bezpieczeĹ&#x201E;stwa istniejÄ&#x2026;cego sprzÄ&#x2122;tu z uwagi na fakt, Ĺźe nowe sterowniki bezpieczeĹ&#x201E;stwa SafeLOGIC firmy B&R oferujÄ&#x2026; szeroki zakres funkcji: bezpieczne I/O, sterowanie ruchem, integracja linii, warianty maszyny i zintegrowana diagnostyka. Aplikacja bez-

Wysoki stopieĹ&#x201E; dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci systemu ZnajÄ&#x2026;c skalÄ&#x2122; przedsiÄ&#x2122;wziÄ&#x2122;cia i wysokie wymagania odbiorcy, firma B&R miaĹ&#x201A;a Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, Ĺźe bÄ&#x2122;dzie musiaĹ&#x201A;a zapewniÄ&#x2021; obecnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w centrum dystrybucji w Frauenfeld inĹźynierĂłw, ktĂłrzy pospieszÄ&#x2026; z pomocÄ&#x2026; w trakcie krytycznych faz. ZostaĹ&#x201A;o to bardzo docenione, tym bardziej, Ĺźe inĹźynierowie B&R przyjechali z Austrii do Szwajcarii w trakcie weekendu. W poniedziaĹ&#x201A;ek rano wszystko dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201A;o juĹź bez problemĂłw, a dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemu jest stuprocentowa. â&#x20AC;&#x201C; Od czasu przejĹ&#x203A;cia na sieÄ&#x2021; Powerlink system pozostaje nieprawdopodobnie stabilny â&#x20AC;&#x201C; problemy mamy praktycznie tylko podczas zatoru paczek â&#x20AC;&#x201C; zaznacza Andreas Hädinger, stojÄ&#x2026;c w oknie pomieszczenia dyspozytorskiego i obserwujÄ&#x2026;c pracÄ&#x2122; w poĹ&#x201A;oĹźonej niĹźej hali, gdzie ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y strumieĹ&#x201E; paczek przepĹ&#x201A;ywa przez sortownik poprzeczny. â&#x20AC;&#x201C; Zastosowanie protokoĹ&#x201A;u openSAFETY w sieci Powerlink pozwoliĹ&#x201A;o nam rĂłwnieĹź zaoszczÄ&#x2122;dziÄ&#x2021; kilka kilometrĂłw przewodu â&#x20AC;&#x201C; dodaje Daniel Christen.

/0 & 5 6 Sp. z o.o.

E 'E < # 21 N2>20W

E N2 X]N 1V 11 >$

)D E Z! > $ E $ ###E! > $ E $

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

BranĹźa OZE

pod jednym dachem Targi Renexpo Poland - / H # < - # & . # /

&) # I & / "

!

H # < 0V403 ~ 0123 E # # # $

$ &Â&#x2030; . Â&#x2030;Â&#x2030; $

W1 # # #

H I E P# /A $

/H

/ J H

!

# / $ # A $

.P&

C

J # ! $ $ # # A <E

9 E

5 { ^E { >' v $ x

R

enexpo Poland â&#x20AC;&#x201C; stworzona kilka lat temu przez firmÄ&#x2122; Reeco Poland miÄ&#x2122;dzynarodowa platforma spotkaĹ&#x201E; dla przedstawicieli branĹźy OZE â&#x20AC;&#x201C; umacnia swojÄ&#x2026; pozycjÄ&#x2122;. â&#x20AC;&#x201C; Bez przesady moĹźemy powiedzieÄ&#x2021;, Ĺźe targi Renexpo Poland staĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; jednym z najwaĹźniejszych wydarzeĹ&#x201E; dla branĹźy energii odnawialnej i efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej w Polsce. W tym roku z ekspozycjÄ&#x2026; wystawcĂłw zapoznaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; 4154 zwiedzajÄ&#x2026;cych â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi MaĹ&#x201A;gorzata Bartkowski, Project Manager Renexpo Poland.

W ostatniej, siĂłdmej edycji wystawcy â&#x20AC;&#x201C; firmy m.in. z Polski, Niemiec, Czech, Chin, Wielkiej Brytanii i Ukrainy â&#x20AC;&#x201C; pre-

12/2017

zentowali ofertÄ&#x2122; w oĹ&#x203A;miu sektorach: bioenergia (energia z drewna, biomasa, biogaz, biopaliwa), energia wiatrowa, CHP â&#x20AC;&#x201C; kogeneracja, energooszczÄ&#x2122;dne budownictwo i renowacja budynkĂłw, energia wodna, pompy ciepĹ&#x201A;a, energia geotermiczna oraz energia sĹ&#x201A;oneczna.

DominowaĹ&#x201A;y ogniwa fotowoltaiczne, pompy ciepĹ&#x201A;a i biogaz. Nie zabrakĹ&#x201A;o rĂłwnieĹź rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; z zakresu energetyki wiatrowej i geotermalnej czy zwiÄ&#x2026;zanej z branĹźÄ&#x2026; energetyki wodnej.

NieodĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciÄ&#x2026; warszawskich targĂłw sÄ&#x2026; specjalistyczne konferencje, kongresy i fora branĹźowe, ktĂłre w tym roku zgromadziĹ&#x201A;y ponad 1,1 tys. uczestnikĂłw. RekordowÄ&#x2026; frekwencjÄ&#x2122; odnotowaĹ&#x201A;a MiÄ&#x2122;dzynarodowa Konferencja Fotowoltaiki, w trakcie ktĂłrej eksperci z branĹźy fotowoltaiki, przedstawiciele przemysĹ&#x201A;u PV, a takĹźe reprezentanci wĹ&#x201A;adz paĹ&#x201E;stwowych i lokalnych dyskutowali m.in. o szansach i barierach rozwoju fotowoltaiki w Polsce. â&#x20AC;&#x201C; Mechanizm wsparcia powinien byÄ&#x2021; nieskomplikowany, stabilny i opĹ&#x201A;acalny dla inwestora â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;laĹ&#x201A; dr StanisĹ&#x201A;aw Pietruszko, prezes Polskiego Towarzystwa Fotowoltaiki.

Targom Renexpo Poland towarzyszyĹ&#x201A;o takĹźe Forum Biogazu, podczas ktĂłrego omĂłwiono kluczowe problemy i wyzwania stojÄ&#x2026;ce przed branĹźÄ&#x2026; oraz podkreĹ&#x203A;lono rolÄ&#x2122; biogazowni jako

stabilnego fundamentu rozproszonych rynkĂłw energii.

Wielu uczestnikĂłw zgromadziĹ&#x201A;y rĂłwnieĹź pozostaĹ&#x201A;e wydarzenia, w tym konferencja podsumowujÄ&#x2026;ca projekt Geothermal4Pl oraz Kongres Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp CiepĹ&#x201A;a, Polska Konferencja Hydroenergetyczna, Forum PV czy Konferencja Biopaliwowa i Kongres Magazynowania Energii w Polsce.

IdealnÄ&#x2026; platformÄ&#x2122; do budowania sieci kontaktĂłw biznesowych stworzyĹ&#x201A;y tzw. spotkania kooperacyjne, w ktĂłrych uczestniczyli przedsiÄ&#x2122;biorcy poszukujÄ&#x2026;cy fachowych partnerĂłw i dostawcĂłw z szeroko pojÄ&#x2122;tego sektora energetycznego, zwĹ&#x201A;aszcza dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cych w obszarze odnawialnych ĹşrĂłdeĹ&#x201A; energii oraz budynkĂłw energooszczÄ&#x2122;dnych.

NowoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; tegorocznej edycji Renexpo Poland byĹ&#x201A; organizowany przez firmy Corab, SolarEdge Technologies oraz Sharp konkurs na Instalatora Roku 2017.

W zmaganiach firm instalatorskich, ktĂłre wzbudziĹ&#x201A;y duĹźe zainteresowanie publicznoĹ&#x203A;ci, zwyciÄ&#x2122;ĹźyĹ&#x201A;a firma Ekosun, a dwa kolejne miejsca zajÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y druĹźyny Bison Energy i SunSol. Urszula Chojnacka AUTOMATYKA 8 # $ # # <

"

77

WYDARZENIA

30Â lat minÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;oâ&#x20AC;Ś PerĹ&#x201A;owy jubileusz firmy Skamer-ACM 9 $ ' $ > 5 I# H /

# $

R1>

I E A / / ) / #

/

# / #

!

# # $

# E $ #

D $

#

/ / ) # 4 P $ ^

/ - 4 # /

/A

$ ) $

C

#

E

U

tworzona w 1987 r. w Tarnowie firma Skamer-ACM poczÄ&#x2026;tkowo zajmowaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; projektowaniem instalacji pomiarowych i automatyki, ale szybko rozszerzyĹ&#x201A;a dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; usĹ&#x201A;ugowÄ&#x2026; o kompletacjÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, montaĹź i rozruch instalacji, a takĹźe serwis gwarancyjny i pogwarancyjny. W 1992 r. wprowadzono dodatkowo sprzedaĹź elementĂłw automatyki i osprzÄ&#x2122;tu elektrycznego. W kolejnym roku zostaĹ&#x201A; utworzony OddziaĹ&#x201A; w Krakowie, dziÄ&#x2122;ki ktĂłremu teren dziaĹ&#x201A;ania powiÄ&#x2122;kszyĹ&#x201A; siÄ&#x2122; o kolejne wojewĂłdztwa poĹ&#x201A;udniowej Polski, zaĹ&#x203A; w 1996 r. firma podjÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a siÄ&#x2122; uruchomienia na terenie naszego kraju przedstawicielstwa brytyjskiej spĂłĹ&#x201A;ki Michell Instruments Ltd. â&#x20AC;&#x201C; Ĺ&#x203A;wiatowego lidera w zakresie pomiarĂłw wilgotnoĹ&#x203A;ci gazĂłw i analizy tlenu. Aktualnie Skamer-ACM jest gĹ&#x201A;Ăłwnym dostawcÄ&#x2026; zestawĂłw do pomiaru punktu rosy w gazie ziemnym do PGNiG. W krakowskim oddziale funkcjonuje laboratorium, w ktĂłrym przeprowadzana jest kalibracja i sprawdzanie miernikĂłw wilgotnoĹ&#x203A;ci.

78

Innowacje i najwyĹźsza jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; W styczniu 2003 r. firma wdroĹźyĹ&#x201A;a System Zapewnienia JakoĹ&#x203A;ci zgodny z wymaganiami normy ISO 9001 w zakresie â&#x20AC;&#x17E;kompleksowe usĹ&#x201A;ugi inĹźynierskie, takie jak projektowanie, dostawy, prefabrykacja, montaĹź, uruchomienie i serwis oraz sprzedaĹź urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; w dziedzinie automatyki przemysĹ&#x201A;owejâ&#x20AC;?, potwierdzony certyfikatem nr 75 100 6896/28/109. Certyfikat jest caĹ&#x201A;y czas wznawiany, a od kilku lat obejmuje rĂłwnieĹź dziaĹ&#x201A;ania w kierunku poprawy efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej.

1 stycznia 2011 r. Skamer-ACM jako pierwsza firma w Polsce uruchomiĹ&#x201A;a branĹźowe narzÄ&#x2122;dzie internetowe pod nazwÄ&#x2026; Katalog Automatyki â&#x20AC;&#x201C; portal Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cy producentĂłw, uĹźytkownikĂłw i integratorĂłw systemĂłw automatyki.

InnowacyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; jest wpisana w politykÄ&#x2122; tarnowskiej spĂłĹ&#x201A;ki, czego potwierdzeniem jest Certyfikat InnowacyjnoĹ&#x203A;ci przyznany przez MiÄ&#x2122;dzynarodowÄ&#x2026; SieÄ&#x2021; NaukowÄ&#x2026; MSN oraz Instytut Nauk P R O M O C J A

Ekonomicznych PAN. Z kolei w konkursie organizowanym przez miesiÄ&#x2122;cznik â&#x20AC;&#x17E;NapÄ&#x2122;dy i Sterowanieâ&#x20AC;?, pod patronatem PARP i AGH, Skamer-ACM zostaĹ&#x201A; nagrodzony podwĂłjnie: za wkĹ&#x201A;ad we wdraĹźanie nowych technologii spĂłĹ&#x201A;ka otrzymaĹ&#x201A;a medal Innowacje 2012, natomiast Katalog Automatyki zostaĹ&#x201A; Produktem Roku 2012.

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

9 E ' $ > 5

W sĹ&#x201A;uĹźbie integracji Ostatnie lata to dynamiczny rozwĂłj firmy Skamer-ACM jako integratora systemĂłw automatyki, co jest Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;le zwiÄ&#x2026;zane z rozwojem dziaĹ&#x201A;u programistycznego. Efektem byĹ&#x201A;o uzyskanie przez firmÄ&#x2122; tytuĹ&#x201A;u Integratora SystemĂłw Roku 2016 w drugiej edycji konkursu magazynu â&#x20AC;&#x17E;Control Engineering Polskaâ&#x20AC;?. Punktem wyjĹ&#x203A;cia byĹ&#x201A; plebiscyt przeprowadzany od lat przez amerykaĹ&#x201E;skÄ&#x2026; wersjÄ&#x2122; magazynu â&#x20AC;&#x17E;Control Engineeringâ&#x20AC;? â&#x20AC;&#x201C; System Integrator of the Year. GĹ&#x201A;Ăłwnymi kryteriami wyboru byĹ&#x201A;y: liczba pomyĹ&#x203A;lnych wdroĹźeĹ&#x201E; i ich zĹ&#x201A;oĹźonoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, skrĂłcenie czasu, poprawa jakoĹ&#x203A;ci i rentownoĹ&#x203A;ci w wyniku wdroĹźenia, zwrot z inwestycji, opinie â&#x20AC;&#x201C; zarĂłwno klientĂłw, jak i wspĂłĹ&#x201A;pracownikĂłw, a takĹźe otrzymane nagrody i wyróşnienia. Dynamiczny rozwĂłj Skamer-ACM doceniĹ&#x201A; rĂłwnieĹź â&#x20AC;&#x17E;Puls Biznesuâ&#x20AC;?, wielokrotnie przyznajÄ&#x2026;c firmie tytuĹ&#x201A; Gazeli Biznesu.

DziĹ&#x203A; Skamer-ACM to firma, ktĂłra kompleksowo realizuje zadania zwiÄ&#x2026;zane z pomiarami i automatykÄ&#x2026; przemysĹ&#x201A;owÄ&#x2026; w wielu zakĹ&#x201A;adach przemysĹ&#x201A;owych, szczegĂłlnie na poĹ&#x201A;udniu Polski. Jednak z racji realizowanych przedsiÄ&#x2122;wziÄ&#x2122;Ä&#x2021; obszar dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci rozszerza siÄ&#x2122; nie tylko na caĹ&#x201A;Ä&#x2026; PolskÄ&#x2122;, ale takĹźe na inne kraje, takie jak SĹ&#x201A;owacja, Czechy, Litwa, Ĺ otwa, Estonia, MoĹ&#x201A;dawia, AzerbejdĹźan, Nigeria, BiaĹ&#x201A;oruĹ&#x203A;, Szwecja czy SĹ&#x201A;owenia.

Skamer-ACM reprezentuje najwiÄ&#x2122;kszych Ĺ&#x203A;wiatowych producentĂłw automatyki, m.in. ABB, Danfoss, Emerson, Honeywell, Jumo, Michell Instruments, Omron, Rockwell Automation, Siemens, WIKA. Lista dostawcĂłw obejmuje ponad 100 producentĂłw elementĂłw automatyki i pomiarĂłw. Firma jest ponadto staĹ&#x201A;ym wystawcÄ&#x2026; na MiÄ&#x2122;dzynarodowych Targach Automatyki i PomiarĂłw AUTOMATICON oraz na Targach Techniki Gazowniczej EXPO-GAS. WspĂłlnie z AGH oraz producentami urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki Skamer-ACM organizuje od 1997 r. corocznÄ&#x2026; KonferencjÄ&#x2122; AutomatykĂłw w Rytrze, ktĂłrej jednym z gĹ&#x201A;Ăłwnych celĂłw jest integracja Ĺ&#x203A;rodowiska automatykĂłw. Poza tym jest to bardzo waĹźne branĹźowe wydarzenie, na ktĂłrym przedstawiciele nauki, producenci i odbiorcy automatyki prezentujÄ&#x2026; swoje osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cia, sygnalizujÄ&#x2026; potrzeby i wymieniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; doĹ&#x203A;wiadczeniami.

12/2017

P $ ^

A

/ - # A

<

& ' $ > 5

) / $ # # "

Bogactwo oferty Firma Skamer-ACM niezmiennie wspiera wszystkich zainteresowanych w zakresie szeroko pojÄ&#x2122;tej automatyki przemysĹ&#x201A;owej â&#x20AC;&#x201C; od prostych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pomiaru, regulacji, sterowania i rejestracji, po zaawansowane ukĹ&#x201A;ady sterowania i robotykÄ&#x2122;. Po 30 latach dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci lista oferowanych usĹ&#x201A;ug Skamer-ACM przedstawia siÄ&#x2122; imponujÄ&#x2026;co i obejmuje: projektowanie; doradztwo techniczne; kompletacjÄ&#x2122; i dostawy urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;; sprzedaĹź elementĂłw automatyki, osprzÄ&#x2122;tu elektrycznego i armatury przemysĹ&#x201A;owej; programowanie i uruchamianie przemysĹ&#x201A;owych systemĂłw sterownikowych i komputerowych; robotykÄ&#x2122; przemysĹ&#x201A;owÄ&#x2026;; programowanie i uruchamianie systemĂłw SCADA; montaĹź, rozruch i serwis instalacji; prefabrykacjÄ&#x2122; szaf sterowniczych i rozdzielni; audyty energetyczne

i efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej; audyty bezpieczeĹ&#x201E;stwa; wdroĹźenie Systemu ZarzÄ&#x2026;dzania EnergiÄ&#x2026; zgodnie z wymaganiami normy PN-EN ISO 50001; dostosowanie maszyn do minimalnych wymagaĹ&#x201E; w zakresie bezpieczeĹ&#x201E;stwa i higieny pracy; opracowanie instrukcji ruchu energetycznego czy oznakowanie maszyn znakiem CE. Firma wykonuje rĂłwnieĹź kompletne linie produkcyjne, instalacje elektryczne i teletechniczne, instalacje wentylacji i klimatyzacji, ciepĹ&#x201A;ownicze, sanitarne oraz ukĹ&#x201A;ady odzysku energii w procesach przemysĹ&#x201A;owych.

SKAMER-ACM Sp. z o.o.

E " 0N RR>211 - #

E 2] NR 0R ]11 2] NR 0R ]12 >$

#Z $ E

###E $ E

79

WYDARZENIA

Nowoczesny

zakĹ&#x201A;ad produkcyjny Jak osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; globalny sukces?

9 $ C /

/

) # / $ #

/ # I / < < E

. $ # / $

$ A

# / J H

H! # / $ # J

/

# # J # / # A

# # /

/ | 9 $ 8 # /

/ #

#

/# H < D $

$ # <

#

/ $ / E

) / !

H # : # # <

'<

# < X4W

0123 E

- $ $ # # # / A ) $ H A <

# v ! x

# ! I A > /H #

# $ H I# E Jolanta GĂłrska-Szkaradek

80

T

egoroczne IV Forum Nowoczesnej Produkcji odbyĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; rĂłwnolegle z 26. konferencjÄ&#x2026; EnergetycznÄ&#x2026; EuroPOWER. Podczas czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci wspĂłlnej Forum Nowoczesnej Produkcji i konferencji EuroPOWER uczestnicy mieli okazjÄ&#x2122; wysĹ&#x201A;uchaÄ&#x2021; wystÄ&#x2026;pienia ministra energii Krzysztofa TchĂłrzewskiego â&#x20AC;&#x17E;Polska energetyka na trajektorii rozwojuâ&#x20AC;?. Jak podkreĹ&#x203A;laĹ&#x201A; minister, rozwĂłj naszej energetyki jest niezwykle potrzebny, poniewaĹź starzeje siÄ&#x2122; infrastruktura â&#x20AC;&#x201C; w krajowej energetyce przestarzaĹ&#x201A;a jest wiÄ&#x2122;cej niĹź 1/3 infrastruktury. â&#x20AC;&#x201C; AmbicjÄ&#x2026; paĹ&#x201E;stw europejskich jest dÄ&#x2026;Ĺźenie za rozwijajÄ&#x2026;cym siÄ&#x2122; Ĺ&#x203A;wiatem. Musimy reagowaÄ&#x2021; na potrzeby konsumentĂłw â&#x20AC;&#x201C; kontynuowaĹ&#x201A; mĂłwca. W najbliĹźszych latach energetyka wÄ&#x2122;glowa bÄ&#x2122;dzie podstawowym ĹşrĂłdĹ&#x201A;em wytwarzania energii.

WedĹ&#x201A;ug Ministerstwa Energii do 2025 r. poĹ&#x201A;owa naszej energii wytwarzana bÄ&#x2122;dzie z wÄ&#x2122;gla. Budowane obec-

nie nowoczesne energetyczne bloki wÄ&#x2122;glowe speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; wymagania szeregu norm. Spalanie wÄ&#x2122;gla przyczynia siÄ&#x2122; do zanieczyszczenia Ĺ&#x203A;rodowiska w mniej niĹź 30 proc. â&#x20AC;&#x201C; ĹşrĂłdĹ&#x201A;em pozostaĹ&#x201A;ej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci, szczegĂłlnie w duĹźych miastach, jest zanieczyszczenie spalinami.

Dlatego tak duĹźy nacisk kĹ&#x201A;adzie siÄ&#x2122; w kraju na rozwĂłj elektromobilnoĹ&#x203A;ci. â&#x20AC;&#x201C; Chcemy, aby samochĂłd elektryczny w Polsce staĹ&#x201A; siÄ&#x2122; normÄ&#x2026; szybciej niĹź w innych paĹ&#x201E;stwach i chcielibyĹ&#x203A;my w tej dziedzinie stanÄ&#x2026;Ä&#x2021; na podium â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A; Krzysztof TchĂłrzewski.

Kierunki rozwoju polskiej gospodarki Temat energetyki kontynuowany byĹ&#x201A; podczas debaty inauguracyjnej â&#x20AC;&#x17E;Skok technologiczny w polskiej gospodarce â&#x20AC;&#x201C; moĹźliwoĹ&#x203A;ci, szanse, potrzebyâ&#x20AC;?, ktĂłrej moderatorem byĹ&#x201A; Jacek Socha, wiceprezes PwC, minister skarbu paĹ&#x201E;stwa w latach 2004â&#x20AC;&#x201C;2005. Podczas debaty AUTOMATYKA

WYDARZENIA

9 E ^E { >' v $ x 5

dyskutowano m.in. na temat energetyki rozproszonej, ktĂłra ma byÄ&#x2021; rozwijana jako energetyka prosumencka i klastrowa. Jak podkreĹ&#x203A;liĹ&#x201A; uczestnik debaty Tomasz Podgajniak, prezes Enerco, brakuje regulacji prawnych dla energetyki klastrowej, toteĹź przed polskimi informatykami i wynalazcami stoi zadanie znalezienia odpowiedzi na pytania, jak sterowaÄ&#x2021; poziomem produkcji energii w krajowym systemie energetycznym i jak bilansowaÄ&#x2021; energiÄ&#x2122; w czasie rzeczywistym.

Kolejnym problemem w energetyce jest zagospodarowanie energii. Nie chodzi o jej magazynowanie, lecz przetwarzanie w inne noĹ&#x203A;niki energii, jak np. metan, metanol czy róşne formy wÄ&#x2122;glowodorĂłw. WedĹ&#x201A;ug uczestnikĂłw debaty energia otrzymana z wÄ&#x2122;gla bÄ&#x2122;dzie coraz droĹźsza, a pochodzÄ&#x2026;ca z innych ĹşrĂłdeĹ&#x201A; bÄ&#x2122;dzie tanieÄ&#x2021;. Jako przykĹ&#x201A;ad podano stare kraje Unii Europejskiej (tzw. piÄ&#x2122;tnastka), ktĂłre znacznie zredukowaĹ&#x201A;y zuĹźycie energii pierwotnej, wiÄ&#x2122;c ta energia zapewne do nas dotrze, â&#x20AC;&#x17E;wypychajÄ&#x2026;câ&#x20AC;? drogÄ&#x2026; energiÄ&#x2122; z wÄ&#x2122;gla. JeĹ&#x203A;li w kraju nastÄ&#x2026;pi rozwĂłj fotowoltaiki, ktĂłra wedĹ&#x201A;ug szacunkĂłw pokryje okoĹ&#x201A;o 25 proc. zapotrzebowania na energiÄ&#x2122;, to elektrownie wÄ&#x2122;glowe bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; musiaĹ&#x201A;y zredukowaÄ&#x2021; swojÄ&#x2026; produkcjÄ&#x2122; z obecnych 4,5â&#x20AC;&#x201C;5 tys. godzin rocznie do 3 tys. godzin rocznie i nie bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; opĹ&#x201A;acalne. Polska energetyka musi uwzglÄ&#x2122;dniaÄ&#x2021; to, co dzieje siÄ&#x2122; na Ĺ&#x203A;wiecie, w tym megatrend, z ktĂłrym mamy dziĹ&#x203A; do czynienia â&#x20AC;&#x201C; ĹşrĂłdĹ&#x201A;a rozproszone stajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; coraz taĹ&#x201E;sze i wydajniejsze.

To oznacza, Ĺźe energetyka wÄ&#x2122;glowa bÄ&#x2122;dzie nadal peĹ&#x201A;niÄ&#x2021; waĹźnÄ&#x2026; rolÄ&#x2122;, ale na pewno nie takÄ&#x2026;, jak do tej pory. Ĺ ukasz Kroplewski, wiceprezes zarzÄ&#x2026;du ds. rozwoju PGNiG zwrĂłciĹ&#x201A; uwagÄ&#x2122; na to, Ĺźe technologie wykorzystania wÄ&#x2122;gla muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; taĹ&#x201E;sze. NaleĹźy efektywniej wykorzystaÄ&#x2021; przedeksploatacyjne wydobycie metanu z pokĹ&#x201A;adĂłw wÄ&#x2122;gla. To jest bogate ĹşrĂłdĹ&#x201A;o zwiÄ&#x2122;kszenia krajowego wydobycia gazu, a jednoczeĹ&#x203A;nie jego zagospodarowanie spowoduje zmniejszenie zanieczyszczenie atmosfery.

Wykorzystanie kopalnianego metanu zapewni jednoczeĹ&#x203A;nie bezpieczniejsze i efektywniejsze wydobycie wÄ&#x2122;gla. â&#x20AC;&#x201C; TematykÄ&#x2122; doskonale znamy, dysponujemy zasobami wÄ&#x2122;gla, wiÄ&#x2122;c dalej w tym kierunku idziemy â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A; Ĺ ukasz Kroplewski, koĹ&#x201E;czÄ&#x2026;c wypowiedĹş.

Dyskusja dotyczyĹ&#x201A;a rĂłwnieĹź elektromobilnoĹ&#x203A;ci, w tym punktĂłw szybkiego Ĺ&#x201A;adowania samochodĂłw. Batalia dwĂłch Ĺ&#x203A;wiatowych korporacji (Tesla i Toyota) w tym obszarze nie jest jeszcze rozstrzygniÄ&#x2122;ta, a od jej wyniku zaleĹźy, w jaki sposĂłb bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; zasilane samochody â&#x20AC;&#x201C; z baterii czy ogniw paliwowych â&#x20AC;&#x201C; i, co za tym idzie, jak bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; wyglÄ&#x2026;daĹ&#x201A;y punkty Ĺ&#x201A;adowania.

Jacek Socha przypomniaĹ&#x201A;, Ĺźe wedĹ&#x201A;ug danych szacunkowych w 2025 r. w Polsce ma byÄ&#x2021; milion samochodĂłw elektrycznych, a na Ĺ&#x203A;wiecie â&#x20AC;&#x201C; 40â&#x20AC;&#x201C;70 mln. W tym czasie na rynku bÄ&#x2122;dzie okoĹ&#x201A;o 150 modeli takich pojazdĂłw. To wszystko sprawia, Ĺźe musi powstaÄ&#x2021; sieÄ&#x2021; dystrybucji energii

: A $

) - < #

Â&#x160;

/ # / Â&#x2039;

12/2017

â&#x20AC;&#x201C; oprogramowanie, systemy informatyczne itd. â&#x20AC;&#x201C; i ten kierunek rozwoju naleĹźy umiejÄ&#x2122;tnie wykorzystaÄ&#x2021;.

Technologie mobilne w nowoczesnej Polsce Technologie mobilne majÄ&#x2026; istotny wpĹ&#x201A;yw nie tylko na nasze Ĺźycie codzienne, ale takĹźe na procesy gospodarcze i spoĹ&#x201A;eczne. Z danych przytoczonych przez Jacka SochÄ&#x2122; wynika, Ĺźe roczny wkĹ&#x201A;ad operatorĂłw telefonii mobilnej w PKB Polski wynosi ponad 26,5 mld zĹ&#x201A;, a wiÄ&#x2122;c jest dwukrotnie wyĹźszy niĹź w przypadku gĂłrnictwa. Do 2020 r.

85 proc. transakcji w Polsce bÄ&#x2122;dzie odbywaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; bez udziaĹ&#x201A;u gotĂłwki i bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; to pĹ&#x201A;atnoĹ&#x203A;ci mobilne. Co wiÄ&#x2122;cej, do 2020 r. operatorzy mobilni planujÄ&#x2026; wydaÄ&#x2021; 23 mld zĹ&#x201A;. Te inwestycje zapewniÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;p do nowoczesnych technologii i jednoczeĹ&#x203A;nie wzrost konkurencyjnoĹ&#x203A;ci polskiej gospodarki.

Bez technologii mobilnej nie moglibyĹ&#x203A;my rozwijaÄ&#x2021; zaĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; PrzemysĹ&#x201A;u 4.0. ChcÄ&#x2026;c korzystaÄ&#x2021; z moĹźliwoĹ&#x203A;ci, jakie daje Internet Rzeczy (Internet of Things, IoT), musimy mieÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;p do mobilnego Internetu.

PrawdziwÄ&#x2026; rewolucjÄ&#x2122; w zakresie IoT przyniesie upowszechnienie siÄ&#x2122; sieci 5G. W zakresie informatyki, jak zauwaĹźyĹ&#x201A; Adam GĂłral, prezes zarzÄ&#x2026;du Asseco Poland, kierunki rozwoju narzucajÄ&#x2026; dziĹ&#x203A; takie firmy, jak Microsoft, IBM czy Oracle, ale w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci nie musi tak byÄ&#x2021; â&#x20AC;&#x201C; niewykluczone, Ĺźe w czoĹ&#x201A;Ăłwce pojawi siÄ&#x2122; ktoĹ&#x203A; nowy, m.in. dlatego, Ĺźe np. w technologiach bankowoĹ&#x203A;ci mobilnej liderami sÄ&#x2026; Polska i Turcja.

( ! / 4

# / ^ ' < #5Â&#x2026; $ {

Â&#x2026; - $ / & Â&#x2026; " $ ' # Â&#x2026;

Â&#x152;

# {8 {

81

WYDARZENIA

Współpraca przedsiębiorstw z uczelniami Kolejnym punktem w dyskusji było zwiększenie efektywności działania polskich przedsiębiorstw. W aktualnej perspektywie budżetowej Unii Europejskiej pieniądze na rozwój kierowane są przede wszystkim do firm, które powinny współpracować z jednostkami naukowymi.

Czy ta forma finansowania da szanse na lepsze innowacyjne opracowania?

Według Adama Górala obrany kierunek przepływu pieniędzy jest słuszny.

Wcześniej trudno było firmom nawiązać współpracę z uczelniami. Jeżeli o podziale funduszy będzie decydował przedsiębiorca i będzie miał obowiązek zatrudniania ludzi z uczelni, to jest to bardzo dobry kierunek, który zwiększy prawdopodobieństwo dobrego wykorzystania tych środków.

Efektywna i optymalna produkcja Podczas pierwszego bloku FNP – „Jak zwiększyć wydajność? Planowanie i optymalizacja produkcji” – uczestnicy konferencji wysłuchali prezentacji na temat predictive maintenance, czyli monitorowania stanu maszyn i wyznaczania na bieżąco prawdopodobieństwa wystąpienia problemów oraz dowiedzieli się, jak planować i optymalizować procesy w obszarze produkcji z wykorzystaniem statystyki i matematyki. W porównaniu do analizy danych optymalizacja daje natychmiastową odpowiedź w postaci mierzalnych efektów – coś jest wykonywane szybciej, efektywniej, albo czegoś jest mniej lub więcej, a to przelicza się na pieniądze.

Ostatnie wystąpienie w tym bloku dotyczyło zarządzania produkcją w Inteligentnej Fabryce (Smart Factory) z wykorzystaniem autonomicznych inteligentnych systemów decyzyjnych (ADS Autonomous Decision System), dzięki którym decyzje o danym zadaniu podejmowane są dokładnie w tym momencie, w którym należy je wykonać, a pracownik otrzymuje jedno zoptymalizowane polecenie.

W trakcie forum dyskutowano także o efektywności produkcji w odniesieniu 82

do zmieniającego się zapotrzebowania rynku, personalizacji produktów i usług oraz migracji zarobkowej. Na pytanie „Jak przy trendach niskiej demografii, rosnących kosztach pracy i migracji zarobkowej prowadzić odpowiednią politykę zarządzania zasobami ludzkimi?” odpowiedział Wojciech Klimek z Fakro – firmy działającej na trzech kontynentach i zatrudniającej 3,3 tys. pracowników. Migracja zarobkowa w różnym stopniu dotyczy różnych grup pracowników. Najbardziej skłonna do migracji jest grupa pracowników w wieku 25–45 lat. Efektem jest luka pokoleniowa i utrudniona komunikacja między pozostałymi pracownikami.

Jaka może być na to recepta? Firma Fakro zatrudnia coraz więcej kobiet, które są mniej podatne na migrację, a ponadto zabiega o pozyskanie pracowników odpowiednio wcześniej, organizując staże studenckie, klasy partnerskie w szkołach średnich i praktyki, jak również realizując różnego typu programy. Według zatrudnianych osób bardzo ważna jest również sfera pozapłacowa – np. atmosfera w pracy.

Tomasz Haiduk, członek zarządu, dyrektor branż przemysłowych Siemens, przedstawił z kolei korzyści, jakie zapewnia wdrożenie inteligentnej produkcji, realizującej założenia Przemysłu 4.0. Jak podkreślał, konkurowanie tanią siłą roboczą to przeszłość.

Azjatyckie firmy produkujące masowo także będą odchodziły do przeszłości. Europa skręca w kierunku rynku konsumenckiego. Młode pokolenie chce mieć bezpośredni wpływ na to, co kupuje i w jaki sposób. Temu właśnie służy Przemysł 4.0 i nowoczesne metody wytwarzania, które umożliwiają szybką reakcję na indywidualne zamówienie klienta.

W dobie Przemysłu 4.0 kluczową sprawą jest odpowiednie przygotowanie do sterowania produkcją, właściwy dobór kadry i tworzenie zespołów.

Z uwagi na tempo zmian zachodzących w przemyśle i procesach produkcji zmianie ulega również zarządzanie firmą, dlatego ważna jest umiejętność wykorzystywania zdigitalizowanych informacji do zarządzania przedsiębiorstwem. Dzisiaj dwa procesy są szczegól-

nie istotne w przemyśle – automatyzacja i optymalizacja.

Czy obecna sytuacja na rynku pracy stanowi barierę inwestycyjną czy odwrotnie – czy jest to asumpt do inwestycji w nowe technologie, do przeprowadzenia transformacji cyfrowej, systemów monitoringu linii produkcyjnych, fabryk? Na to pytanie odpowiedzi udzielił Stefan Życzkowski, prezes zarządu firmy ASTOR, która jest obecna na rynku od 30 lat. – Od 25 lat jeżdżę po Polsce, ponieważ wdrażamy automatyzację i robotyzację, i wciąż mamy jeszcze przed sobą coś do zrobienia. Jednak dopiero teraz, po raz pierwszy w historii 25 lat, doświadczam czegoś nowego na rynku pracy – na skalę masową, we wszystkich branżach przemysłu, od Gdańska po Tatry, masowo brakuje pracowników. To, co stało się 18 miesięcy temu, zostało zauważone dopiero w tym roku.

W Polsce poziom robotyzacji jest tragicznie niski, ale w końcu coś „drgnęło”. Do początku 2016 r. zajmowanie się robotyzacją było działalnością nieopłacalną biznesowo. Teraz to się zmienia, ale jedną z barier wprowadzania innowacji – optymalizacji, robotyzacji – jest brak wzajemnego zaufania. Po licznych spotkaniach z menedżerami, prezesami, właścicielami firm z przykrością zauważam, że brakuje otwartości w rozmowach, a przecież w państwach o największym dobrobycie jest duże wzajemne zaufanie – mówił Stefan Życzkowski. Problem opłacalności istniał zawsze, ale obecnie decydująca bywa kwestia braku pracowników, która często sprzyja podjęciu decyzji o automatyzacji czy robotyzacji.

Według Wojciecha Klimka z Fakro inaczej należy patrzeć na inwestycje w technologię, czyli procesy robotyzacji, a inaczej na transformację cyfrową.

Te pierwsze są wymuszone drastycznymi zmianami na rynku pracy, które są zachętą do szybkiego wprowadzania innowacji technologicznych. Inaczej przedstawia się sytuacja w zakresie transformacji cyfrowej – w tym przypadku mamy do czynienia z procesem ewolucyjnym, a obecna sytuacja rynkowa może go spowalniać. Nie ulega jednak wątpliwości, że od transformaAUTOMATYKA

WYDARZENIA

9 E ^E { >' v $ x

/

%

%

cji cyfrowej nie ma odwrotu. â&#x20AC;&#x201C; Musimy jÄ&#x2026; wprowadzaÄ&#x2021;, poniewaĹź przy produkcji w coraz krĂłtszych seriach na pewno sobie bez niej nie poradzimy â&#x20AC;&#x201C; zaznaczyĹ&#x201A; Wojciech Klimek. Podobnego zdania byĹ&#x201A; Piotr Ciski, Country Manager firmy Sage. Jak zauwaĹźyĹ&#x201A;, obecnie w kraju jest klimat do inwestowania, a 76 proc. firm produkcyjnych ocenia pozytywnie swojÄ&#x2026; sytuacjÄ&#x2122;. Jednak w odniesieniu do cyfryzacji na poziomie gospodarki kraju sytuacja wyglÄ&#x2026;da zupeĹ&#x201A;nie odmiennie. WedĹ&#x201A;ug danych Eurostatu Polska pod wzglÄ&#x2122;dem poziomu cyfryzacji gospodarki jest na 23. miejscu wĹ&#x203A;rĂłd 28 sklasyfikowanych krajĂłw, a jeĹ&#x203A;li chodzi o wprowadzenie cyfryzacji zajmujemy przedostatnie miejsce, przed RumuniÄ&#x2026;. 9 proc. firm w kraju nie potrafi poprawnie analizowaÄ&#x2021; danych, a od tego zaleĹźy cyfryzacja. SytuacjÄ&#x2122; utrudnia fakt, Ĺźe stosowane dotÄ&#x2026;d systemy ERP sÄ&#x2026; systemami autonomicznymi, nie sÄ&#x2026; zintegrowane z innymi narzÄ&#x2122;dziami informatycznymi. 40 proc. firm analizuje dane ad hoc, a co wiÄ&#x2122;cej, dane nie sÄ&#x2026; analizowane zespoĹ&#x201A;owo, lecz indywidualnie. To musi ulec zmianie, a dane naleĹźy analizowaÄ&#x2021; w sposĂłb ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y. Od tego zaleĹźy stopieĹ&#x201E; cyfryzacji w przedsiÄ&#x2122;biorstwie. â&#x20AC;&#x201C; InnowacyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; nie bierze siÄ&#x2122; z analizowania raportĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z efektywnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; produkcji. InnowacyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z interakcjÄ&#x2026; z klientem.

W przypadku nowoczesnych systemĂłw ERP jest to umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zasymulowania czegoĹ&#x203A; w systemie i zobaczenie, jaki ma to wpĹ&#x201A;yw na wszystkie aspekty dziaĹ&#x201A;ania przedsiÄ&#x2122;biorstwa oraz czy moĹźna 12/2017

$

/ / ! ! $ # .

wykonaÄ&#x2021; zlecenie w okreĹ&#x203A;lonym czasie.

Obecne systemy umoĹźliwiajÄ&#x2026; firmom prognozowanie produkcji â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;liĹ&#x201A; Piotr Ciski. W podsumowaniu dyskusji pierwszego dnia FNP MichaĹ&#x201A; Kot, dyrektor sprzedaĹźy Siemens, przybliĹźyĹ&#x201A; ksztaĹ&#x201A;t fabryk przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci, czyli Smart Factory. â&#x20AC;&#x201C; Fabryka przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci to miejsce, w ktĂłrym szybko bÄ&#x2122;dzie realizowane spersonalizowane zamĂłwienie klienta, a samo zamĂłwienie bÄ&#x2122;dzie moĹźna uruchomiÄ&#x2021; zdalnie â&#x20AC;&#x201C; wyjaĹ&#x203A;niĹ&#x201A; przedstawiciel Siemens.

Produkcja w erze robotyzacji Drugiego dnia konferencji, dziÄ&#x2122;ki wprowadzeniu nowej formuĹ&#x201A;y round tables, uczestnicy mogli zadawaÄ&#x2021; pytania ekspertom, ktĂłrzy byli gospodarzami poszczegĂłlnych stoĹ&#x201A;Ăłw oraz realizowaÄ&#x2021; wzajemnÄ&#x2026;, bezpoĹ&#x203A;redniÄ&#x2026; wymianÄ&#x2122; doĹ&#x203A;wiadczeĹ&#x201E;. Dyskutowano m.in. na temat inteligentnej robotyzacji i automatyzacji produkcji w dobie IIoT, sposobach zwiÄ&#x2122;kszania wydajnoĹ&#x203A;ci i efektywnoĹ&#x203A;ci produkcji dziÄ&#x2122;ki kompleksowej analizie danych, skutecznej ochronie systemĂłw produkcyjnych w czasie dynamicznego rozwoju technologii OT oraz o tym, jak wybraÄ&#x2021; optymalne ĹşrĂłdĹ&#x201A;a finansowania inwestycji w branĹźy produkcyjnej.

Rozmowy przy stoĹ&#x201A;ach byĹ&#x201A;y wstÄ&#x2122;pem do debaty dotyczÄ&#x2026;cej produkcji w erze robotyzacji, w ktĂłrej uczestniczyli JÄ&#x2122;drzej Kowalczyk, prezes Fanuc Polska, Janusz JakieĹ&#x201A;a, dyrektor sprzedaĹźy Kuka, JarosĹ&#x201A;aw Panasiuk, kierownik laboratorium robotyki

Wojskowej Akademii Technicznej oraz Ĺ ukasz Wojtczak, peĹ&#x201A;nomocnik dyrektora ds. aplikacji przemysĹ&#x201A;owych PrzemysĹ&#x201A;owego Instytutu Automatyki i PomiarĂłw PIAP. Dyskusja dotyczyĹ&#x201A;a nietypowych zastosowaĹ&#x201E; robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych, ich budowy i autonomii oraz roli robotĂłw kooperacyjnych. ZwrĂłcono uwagÄ&#x2122; na fakt, Ĺźe roboty wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce sÄ&#x2026; wolniejsze. Robot przemysĹ&#x201A;owy Ĺ&#x203A;redniej wielkoĹ&#x203A;ci pracuje z prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; do okoĹ&#x201A;o 2000 mm/s, a roboty wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce â&#x20AC;&#x201C; zgodnie z wymaganiami norm â&#x20AC;&#x201C; poruszajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; z prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; 250 mm/s. Roboty te nie zastÄ&#x2026;piÄ&#x2026; robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych, a jedynie wypeĹ&#x201A;niÄ&#x2026; lukÄ&#x2122; miÄ&#x2122;dzy dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; czĹ&#x201A;owieka a klasycznymi robotami. Jak zauwaĹźono, w tym roku najwiÄ&#x2122;kszym odbiorcÄ&#x2026; robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych sÄ&#x2026; Chiny, gdzie jest tania siĹ&#x201A;a robocza.

Producent, ktĂłry chce utrzymaÄ&#x2021; pozycjÄ&#x2122; w Europie, musi podÄ&#x2026;ĹźaÄ&#x2021; w kierunku robotyzacji. Dzisiaj, wobec braku rÄ&#x2026;k do pracy, zastosowanie robotĂłw w procesie produkcyjnym wynika z czystej ekonomii, a wdroĹźenie jednego robota z pewnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; da poczÄ&#x2026;tek kolejnym.

IV Forum Nowoczesnej Produkcji zamknÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a debata â&#x20AC;&#x17E;Cyfryzacja produkcji. PrzemysĹ&#x201A;owe IoT w praktyceâ&#x20AC;?.

Organizatorem wydarzenia byĹ&#x201A;a firma MMC Polska, a miesiÄ&#x2122;cznik â&#x20AC;&#x17E;Automatykaâ&#x20AC;? i portal www.AutomatykaOnline.pl byĹ&#x201A;y patronami medialnymi spotkania.

Jolanta GĂłrska-Szkaradek +-. -Â?

83

WYDARZENIA

Nowoczesne

techniki produkcji 20. edycja targĂłw METAV juĹź wkrĂłtce W niemieckim DĂźsseldorfie w dniach 20â&#x20AC;&#x201C;24 lutego 2018 r. !H H 01E / # < #

# $ H # <

TargĂłw Technologii ObrĂłbki Metali METAV. 21 listopada 0123

E # : #

# !

C

$

# A < / / # E

Jolanta GĂłrska-Szkaradek

84

W

 zwiÄ&#x2026;zku ze zbliĹźajÄ&#x2026;cym siÄ&#x2122; terminem targĂłw METAV 2018 do Warszawy przyjechali gospodarze wydarzenia: Christoph Miller, dyrektor ds. targowych VDW (Stowarzyszenie Niemieckich ProducentĂłw Obrabiarek) oraz Kristin Deutelmoser, dyrektor Partner & Guest Events Messe DĂźsseldorf. GoĹ&#x203A;cie wziÄ&#x2122;li udziaĹ&#x201A; w spotkaniu prasowym zorganizowanym przez firmÄ&#x2122; A.S. Messe Consulting â&#x20AC;&#x201C; wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznego przedstawiciela na PolskÄ&#x2122; niemieckiej spĂłĹ&#x201A;ki targowej Messe DĂźsseldorf GmbH. â&#x20AC;&#x201C; GĹ&#x201A;Ăłwna tematyka targĂłw METAV to obrĂłbka metalu, czyli obrabiarki, systemy produkcji, narzÄ&#x2122;dzia precyzyjne, automatyzacja przepĹ&#x201A;ywĂłw materiaĹ&#x201A;owych, technologie komputerowe, elektronika przemysĹ&#x201A;owa i osprzÄ&#x2122;t. Na targach moĹźna bÄ&#x2122;dzie zobaczyÄ&#x2021; zarĂłwno najnowsze technologie w tradycyjnych technikach produkcji, jak i aktualne rozwiÄ&#x2026;zania dla PrzemysĹ&#x201A;u 4.0. Targi METAV skierowane sÄ&#x2026; do licznych branĹź, w tym do przemysĹ&#x201A;u samochodowego i jego dostawcĂłw, przemysĹ&#x201A;u maszynowego, technicznych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; medycznych i przemysĹ&#x201A;u samolotowego, elektrotechniki i elektroniki oraz do przemysĹ&#x201A;u przetwĂłrstwa Ĺźe-

laza, blach i metali. MoĹźna powiedzieÄ&#x2021;, Ĺźe jest to atrakcyjne miejsce spotkaĹ&#x201E; wystawcĂłw i klientĂłw z wielu branĹź produkcyjnych â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A; Christoph Miller.

Cztery strefy tematyczne WiodÄ&#x2026;ca tematyka targĂłw jest powiÄ&#x2026;zana z tzw. strefami: Quality Area â&#x20AC;&#x201C; strefa jakoĹ&#x203A;ci, Additive Manufacturing Area (AM) â&#x20AC;&#x201C; strefa druku 3D, Moulding Area â&#x20AC;&#x201C; strefa modelowania i Medical Area â&#x20AC;&#x201C; strefa medyczna.

Na rynku pozostanÄ&#x2026; tylko producenci, ktĂłrzy dostarczÄ&#x2026; niezawodne produkty wysokiej jakoĹ&#x203A;ci. Do tego konieczne jest opanowanie wszystkich elementĂłw procesu, ktĂłre siÄ&#x2122; z tym wiÄ&#x2026;ĹźÄ&#x2026; i zyskujÄ&#x2026; na znaczeniu w dobie cyfrowej rewolucji: od pomiarĂłw, przez ocenÄ&#x2122; danych, po sterowanie procesem i kontrolÄ&#x2122; jakoĹ&#x203A;ci. Cyfryzacja umoĹźliwia uzyskanie nowego poziomu jakoĹ&#x203A;ci procesu. Quality Area udostÄ&#x2122;pnia goĹ&#x203A;ciom przeglÄ&#x2026;d kompletnej palety techniki pomiarowej i kontrolnej oraz systemĂłw zarzÄ&#x2026;dzania jakoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i oceny.

WÂ minionych latach znacznie wzrosĹ&#x201A;o zainteresowanie metodami produkcji powiÄ&#x2026;zanymi oraz wytwarzaniem przyAUTOMATYKA

Fot. Messe DĂźsseldorf/Ctillmann

WYDARZENIA rostowym â&#x20AC;&#x201C; weszĹ&#x201A;y one na staĹ&#x201A;e do uĹźytku w przemyĹ&#x203A;le. Zalety generatywnych metod produkcji uwidaczniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; szczegĂłlnie w maĹ&#x201A;oseryjnej produkcji przemysĹ&#x201A;owej i przy rozwiÄ&#x2026;zaniach specjalnych. UmoĹźliwiajÄ&#x2026; realizacjÄ&#x2122; nowych pomysĹ&#x201A;Ăłw designerskich i koncepcji produktĂłw z nowymi funkcjami, a takĹźe produkowanie przedmiotĂłw o skomplikowanej geometrii, co byĹ&#x201A;oby niemoĹźliwe lub kosztowne przy zastosowaniu konwencjonalnych procesĂłw.

Metod generatywnych, mimo ich niekwestionowanych zalet, nie naleĹźy rozpatrywaÄ&#x2021; w izolacji od klasycznej obrĂłbki metali. WĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie na to zwraca uwagÄ&#x2122; wielu wystawcĂłw, ktĂłrzy stawiajÄ&#x2026; na maszyny hybrydowe, czyli technikÄ&#x2122; produkcyjnÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cÄ&#x2026; procesy generatywne ze skrawaniem. Additive Manufacturing Area na targach METAV bÄ&#x2122;dzie obszarem, ktĂłry naleĹźy traktowaÄ&#x2021; jako rozszerzenie tradycyjnej obrĂłbki metali, gdzie bÄ&#x2122;dzie moĹźna zobaczyÄ&#x2021; peĹ&#x201A;en wachlarz procesĂłw generatywnych, materiaĹ&#x201A;Ăłw i usĹ&#x201A;ug zwiÄ&#x2026;zanych z drukiem 3D. Bardzo waĹźnym obszarem dla targĂłw METAV jest rĂłwnieĹź moulding, czyli modelowanie albo wytwarzanie narzÄ&#x2122;dzi, form i modeli, uznawane za najbardziej wymagajÄ&#x2026;ce pole zastosowaĹ&#x201E; w przemyĹ&#x203A;le metalowym.

DuĹźe wymagania jakoĹ&#x203A;ciowe wobec produkcji stawia takĹźe strefa Medical.

Technika medyczna, z uwagi na wysokie wymagania oraz olbrzymi potencjaĹ&#x201A; innowacyjny, napÄ&#x2122;dza postÄ&#x2122;p technologiczny w technice produkcji i nie bez powodu zajmuje czoĹ&#x201A;owe miejsce w Ĺ&#x203A;wiecie pod wzglÄ&#x2122;dem liczby zgĹ&#x201A;aszanych patentĂłw.

Technika medyczna najlepiej odzwierciedla, jak zasadnicza tematyka METAV, czyli technika produkcji, wspĂłĹ&#x201A;gra z róşnymi strefami. Technika medyczna to wytwarzanie produktĂłw o wysokich parametrach jakoĹ&#x203A;ciowych z najwyĹźszÄ&#x2026; precyzjÄ&#x2026;. CzÄ&#x2122;sto Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026; one w sobie elementy metalowe z czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciami z tworzywa, ktĂłrych produkcja odbywa siÄ&#x2122; na obrabiarkach. Komponenty z dziedziny techniki medycznej wytwarzane sÄ&#x2026; takĹźe metodami generatywnymi, z czego wynika powiÄ&#x2026;zanie z Additive Manufacturing Area. Proces wytwĂłrczy musi odpowiadaÄ&#x2021; wysokim 12/2017

wymaganiom jakoĹ&#x203A;ci, a to z kolei wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z kompetencjami prezentowanymi w Quality Area. Na tym przykĹ&#x201A;adzie widaÄ&#x2021;, w jaki sposĂłb na targach METAV 2018 pod jednym dachem prezentowane jest bogate portfolio techniki produkcji.

Wydarzenia towarzyszÄ&#x2026;ce METAV 2018 jako miejsce prezentacji innowacji nie ogranicza siÄ&#x2122; jedynie do wystawcĂłw, ale oferuje takĹźe atrakcyjny program informacyjny powiÄ&#x2026;zany z technikÄ&#x2026; produkcji. W parku tematycznym â&#x20AC;&#x17E;PrzemysĹ&#x201A; 4.0: blisko trendĂłwâ&#x20AC;? moĹźna bÄ&#x2122;dzie zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z obszernym przeglÄ&#x2026;dem zrealizowanych projektĂłw i aplikacji. OdbÄ&#x2122;dzie siÄ&#x2122; takĹźe miÄ&#x2122;dzynarodowa konferencja â&#x20AC;&#x17E;Inside 3D Printingâ&#x20AC;?, warsztaty dotyczÄ&#x2026;ce zapewnienia jakoĹ&#x203A;ci i forum VDMA â&#x20AC;&#x201C; technika skrawania. Zorganizowany ponadto zostanie dzieĹ&#x201E; technologii pod nazwÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x17E;Wytyczne bhp w obrabiarkachâ&#x20AC;?.

Koncern Messe DĂźsseldorf GmbH UczestniczÄ&#x2026;ca w zorganizowanym w Warszawie spotkaniu prasowym Kirstin Deutelmoser zaprezentowaĹ&#x201A;a grupÄ&#x2122; Messe DĂźsseldorf. Koncern ma osiem spĂłĹ&#x201A;ek-cĂłrek â&#x20AC;&#x201C; w Chicago, Hongkongu, Moskwie, New Delhi, Szanghaju, Singapurze i Tokio â&#x20AC;&#x201C; oraz 74 zagraniczne przedstawicielstwa w 137 krajach. W portfolio spĂłĹ&#x201A;ki w Niemczech jest 50 targĂłw specjalistycznych, z czego 23 (m.in. GIFA, METEC, THERMPROCESS, NEWCAST czy wire/TUBE) to miÄ&#x2122;dzynarodowi liderzy w swoich branĹźach. Cecha charakterystyczna wszystkich imprez to innowacyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, mocna pozycja rynkowa i duĹźy udziaĹ&#x201A; wystawcĂłw oraz goĹ&#x203A;ci z zagranicy (ponad 72 proc.).

Mocne strony Do sukcesu koncernu Messe DĂźsseldorf przyczynia siÄ&#x2122; z pewnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; poĹ&#x201A;oĹźenie DĂźsseldorfu w centrum Europy, a takĹźe idealna lokalizacja samych terenĂłw targowych â&#x20AC;&#x201C; blisko lotniska i dwĂłch dworcĂłw kolei dalekobieĹźnej, w odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci, ktĂłrÄ&#x2026; moĹźna pokonaÄ&#x2021; w 10 minut podziemnÄ&#x2026; kolejkÄ&#x2026; z centrum miasta.

Tereny obejmujÄ&#x2026; 19 hal wystawowych o powierzchni brutto 305 tys. m2, w ktĂł-

rych â&#x20AC;&#x201C; dziÄ&#x2122;ki czterem niezaleĹźnym wejĹ&#x203A;ciom â&#x20AC;&#x201C; moĹźna rĂłwnolegle urzÄ&#x2026;dzaÄ&#x2021; róşne wystawy. Obecnie budowane jest od nowa wejĹ&#x203A;cie SĂźd i hala 1 (stare hale 1 i 2 zastÄ&#x2026;pi hala 1). DziÄ&#x2122;ki temu powstanÄ&#x2026; najnowoczeĹ&#x203A;niejsze powierzchnie wystawowe, imprezowe i kongresowe.

Do 2030 r. kompletnÄ&#x2026; renowacjÄ&#x2122; przejdÄ&#x2026; wszystkie hale wystawowe i pomieszczenia dla goĹ&#x203A;ci. Modernizacja Congress Center zakoĹ&#x201E;czy siÄ&#x2122; do 2021 r. Planowany budĹźet inwestycji, ktĂłra zostanie sfinansowana ze Ĺ&#x203A;rodkĂłw wĹ&#x201A;asnych, to 648 mln euro.

Program targowy w DĂźsseldorfie obejmuje piÄ&#x2122;Ä&#x2021; pĂłl tematycznych. Obszar najwiÄ&#x2122;kszy i gospodarczo najwaĹźniejszy to maszyny, urzÄ&#x2026;dzenia i wyposaĹźenie tworzy 12 imprez, a w tym takie targi jak drupa, interpack, K, GIFA, METEC, THERMPROCESS, NEWCAST, wire/TUBE. Kolejne to handel, rzemiosĹ&#x201A;o i usĹ&#x201A;ugi (dwie imprezy), medycyna i zdrowie (cztery imprezy), moda i lifestyle (trzy imprezy) oraz czas wolny (trzy imprezy).

METAV 2018 rozpoczyna przyszĹ&#x201A;oroczny korowĂłd targĂłw zaplanowanych na 2018 r. Po nich odbÄ&#x2122;dÄ&#x2026; siÄ&#x2122; targi wire/TUBE (16â&#x20AC;&#x201C;20 kwietnia), Aluminium (9â&#x20AC;&#x201C;11 paĹşdziernika) â&#x20AC;&#x201C; impreza goĹ&#x203A;cinna, organizowana przez Reed Exhibitions, glasstec (23â&#x20AC;&#x201C;26 paĹşdziernika) i na zakoĹ&#x201E;czenie roku Valve World i Pump Summit (27â&#x20AC;&#x201C;29 listopada).

Gospodarka regionu DĂźsseldorf, stolica Nadrenii PĂłĹ&#x201A;nocnejWestfalii i otaczajÄ&#x2026;cy jÄ&#x2026; region oferujÄ&#x2026; wystawcom dostÄ&#x2122;p do potencjalnie bardzo waĹźnych goĹ&#x203A;ci i klientĂłw. W regionie siedzibÄ&#x2122; ma okoĹ&#x201A;o 100 tys. firm. BranĹźa maszynowa z 1,5 tys. przedsiÄ&#x2122;biorstw zatrudniajÄ&#x2026;cych 203 tys. osĂłb, jest najwiÄ&#x2122;kszym pracodawcÄ&#x2026; w Nadrenii PĂłĹ&#x201A;nocnej-Westfalii. Bardzo dynamicznie dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; takĹźe firmy chiĹ&#x201E;skie i japoĹ&#x201E;skie, ktĂłre coraz liczniej lokujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w regionie (dziaĹ&#x201A;a tu ponad 900 firm z Chin i ponad 600 z Japonii) i intensywnie w nim inwestujÄ&#x2026;.

Jolanta GĂłrska-Szkaradek AUTOMATYKA 8 # $ #

# < |(:

(Ăźsseldorf

85

WYDARZENIA

Polski debiut reichelt elektronik ' / /A H # ! /

$ #

<

<

- $ D $

<

< $

A # /H

> E

'

/ J

$

C #

# >

) # <

A

# A

#

A

/HE

F

irma reichelt elektronik, jeden z czoĹ&#x201A;owych europejskich dystrybutorĂłw artykuĹ&#x201A;Ăłw elektronicznych on-line, uruchomiĹ&#x201A;a w paĹşdzierniku 2017 r. sklep internetowy www.reichelt.pl w polskiej wersji jÄ&#x2122;zykowej. Ten krok jest kontynuacjÄ&#x2026; miÄ&#x2122;dzynarodowej strategii niemieckiego gracza z niemal 50-letniÄ&#x2026; historiÄ&#x2026;, a Polska jest trzecim krajem (po Francji i Wielkiej Brytanii), w ktĂłrym klientom udostÄ&#x2122;pniono sklep internetowy w ojczystym jÄ&#x2122;zyku. Poza rodzimym rynkiem i krajami wspomnianymi wczeĹ&#x203A;niej reichelt elektronik z powodzeniem dziaĹ&#x201A;a takĹźe w Austrii, Szwajcarii czy Holandii.

Cel: pozycja lidera Firma ma ambitne plany zwiÄ&#x2026;zane z PolskÄ&#x2026;. â&#x20AC;&#x201C; Chcemy zostaÄ&#x2021; liderem sprzedaĹźy na polskim rynku w katego86

rii oferowanych przez nas produktĂłw.

JesteĹ&#x203A;my pewni, Ĺźe nasza oferta â&#x20AC;&#x201C; produkty, usĹ&#x201A;ugi i zgromadzona wiedza â&#x20AC;&#x201C; zjednajÄ&#x2026; nam klientĂłw zainteresowanych elektronikÄ&#x2026; na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie, podobnie jak w Niemczech, Wielkiej Brytanii i Francji, gdzie odnieĹ&#x203A;liĹ&#x203A;my sukces â&#x20AC;&#x201C; zapowiada Ulf Timmermann, prezes reichelt elektronik. Jednym z elementĂłw, ktĂłre majÄ&#x2026; umoĹźliwiÄ&#x2021; realizacjÄ&#x2122; tego planu byĹ&#x201A;a tegoroczna rozbudowa centrum logistycznego w Sande, by obiekt mĂłgĹ&#x201A; pomieĹ&#x203A;ciÄ&#x2021; do 150 tys. produktĂłw i zapewniÄ&#x2021; obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; 10 tys. zamĂłwieĹ&#x201E; dziennie. â&#x20AC;&#x201C; Internet sprawiĹ&#x201A;, Ĺźe Ĺ&#x203A;wiat nagle staĹ&#x201A; siÄ&#x2122; maĹ&#x201A;y i okazaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122;, Ĺźe polscy elektronicy â&#x20AC;&#x201C; czy to w sektorze B2B, czy klienci prywatni â&#x20AC;&#x201C; majÄ&#x2026; takie same potrzeby i oczekiwania jak niemieccy.

W przeciwieĹ&#x201E;stwie do ludzi elektronika nie zna granic. Wraz z uruchomieniem polskiej wersji sklepu on-line nie tylko realizujemy naszÄ&#x2026; strategiÄ&#x2122; rozwoju na rynkach miÄ&#x2122;dzynarodowych, lecz chcemy rĂłwnieĹź wzmocniÄ&#x2021; i rozwinÄ&#x2026;Ä&#x2021; relacje, ktĂłre do tej pory udaĹ&#x201A;o nam siÄ&#x2122; nawiÄ&#x2026;zaÄ&#x2021; â&#x20AC;&#x201C; dodaje Ulf Timmermann.

W polskim jÄ&#x2122;zyku dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; nie tylko dane dotyczÄ&#x2026;ce oferowanych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, ale takĹźe kompleksowa obsĹ&#x201A;uga klienta. Informacje, porady i inspiracje moĹźna rĂłwnieĹź znaleĹşÄ&#x2021; na dostÄ&#x2122;pnym w jÄ&#x2122;zyku polskim blogu https://www.reichelt.com/magazin/pl/.

SiĹ&#x201A;a w marce i szerokiej ofercie Polscy klienci mogÄ&#x2026; wybieraÄ&#x2021; spoĹ&#x203A;rĂłd 85 tys. produktĂłw, m.in. pĂłĹ&#x201A;przewodnikĂłw i mikrosterownikĂłw, tranzystorĂłw i rezystorĂłw, kondensatorĂłw, zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cz i przekaĹşnikĂłw, narzÄ&#x2122;dzi i przyrzÄ&#x2026;dĂłw pomiarowych, a takĹźe technologii PC i sieciowych, w tym np. routerĂłw bezprzewodowych, technologii PLC czy kabli krosowych.

WĹ&#x203A;rĂłd proponowanych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; jest okoĹ&#x201A;o 4 tys. produktĂłw profesjonalnego uĹźytku marki wĹ&#x201A;asnej RND (zabezpieczenia, obudowy, kable, przewody, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cza wtykowe, oporniki itp.) skierowanych do doĹ&#x203A;wiadczonych uĹźytkownikĂłw i inĹźynierĂłw elektrotechniki. Asortyment marki RND jest systematycznie rozbudowywany, m.in. o produkty z obszarĂłw MRO (Maintenance, Repair and Operations) i automatyki. Jak deklarujÄ&#x2026; przedstawiciele firmy, rozwiÄ&#x2026;zania marki RND wyróşniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; bardzo dobrym stosunkiem jakoĹ&#x203A;ci do ceny â&#x20AC;&#x201C; przykĹ&#x201A;adowo wybierajÄ&#x2026;c maĹ&#x201A;e obudowy z tworzywa sztucznego RND moĹźna zaoszczÄ&#x2122;dziÄ&#x2021; 20â&#x20AC;&#x201C;40 proc. w porĂłwnaniu do podobnych produktĂłw dostÄ&#x2122;pnych na rynku. â&#x20AC;&#x201C; KupujÄ&#x2026;c nasze produkty klienci oszczÄ&#x2122;dzajÄ&#x2026; i nie muszÄ&#x2026; przy tym rezygnowaÄ&#x2021; z dobrej jakoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Christian Reinwald, manager dziaĹ&#x201A;u Produktmanagement Marketing w firmie reichelt elektronik.

Urszula Chojnacka AUTOMATYKA

AUTOMATYKA

BIBLIOTEKA AUTOMATYKA. PODSTAWY TEORII )' * 89:

6 ' ) $ ! " &6! ' ) - ;<=>? :*9$ @Q- ;;V $ ) ? - % 9

W ksiÄ&#x2026;Ĺźce omĂłwiono podstawowe pojÄ&#x2122;cia z dziedziny automatyki, zasady analizowania, dziaĹ&#x201A;ania i projektowania róşnych ukĹ&#x201A;adĂłw dynamicznych obserwowanych na tle upĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026;cego czasu, zwĹ&#x201A;aszcza ukĹ&#x201A;adĂłw ze sprzÄ&#x2122;Ĺźeniem zwrotnym. RozwaĹźane sÄ&#x2026; ukĹ&#x201A;ady liniowe ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e i dyskretne oraz ukĹ&#x201A;ady nieliniowe i ukĹ&#x201A;ady logiczne. KsiÄ&#x2026;Ĺźka ma charakter praktyczny, zawiera liczne przykĹ&#x201A;ady obliczeniowe. JÄ&#x2122;zyk matematyki opisujÄ&#x2026;cy omawiane pojÄ&#x2122;cia jest ograniczony do niezbÄ&#x2122;dnego minimum. Publikacja moĹźe stanowiÄ&#x2021; wstÄ&#x2122;p do dalszych studiĂłw nad gĹ&#x201A;Ä&#x2122;bszym zrozumieniem zjawisk obserwowanych w zĹ&#x201A;oĹźonych ukĹ&#x201A;adach dynamicznych, o bardziej skomplikowanej naturze elementĂłw skĹ&#x201A;adowych i bardziej rozbudowanych poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniach sygnaĹ&#x201A;Ăłw niosÄ&#x2026;cych w sobie informacjÄ&#x2122;. KsiÄ&#x2026;Ĺźka przeznaczona jest dla studentĂłw automatyki, robotyki, mechatroniki oraz elektrotechniki.

PROGRAMOWANIE OBRABIAREK CNC 6 $ Z ? & $ ? & $ !

) 6 ' ) $ ! " &6! ' ) - ;<=>? :*9$ @Q- ;[\ $ )? - % 9

Obrabiarki sterowane numerycznie NC/CNC sÄ&#x2026; elementami nowoczesnego parku maszynowego umoĹźliwiajÄ&#x2026;cymi uzyskanie lepszej jakoĹ&#x203A;ci wyrobĂłw i zwiÄ&#x2122;kszenie wydajnoĹ&#x203A;ci produkcji. W ksiÄ&#x2026;Ĺźce omĂłwiono budowÄ&#x2122; i funkcje ukĹ&#x201A;adu CNC, klasyfikacjÄ&#x2122; i metody programowania, rodzaje ukĹ&#x201A;adĂłw sterowania obrabiarek NC/CNC, wyposaĹźenie narzÄ&#x2122;dziowe i oprzyrzÄ&#x2026;dowanie technologiczne obrabiarek sterowanych numerycznie oraz programowanie obrĂłbki na obrabiarkach CNC. W trzecim wydaniu ksiÄ&#x2026;Ĺźki uaktualniono informacje na temat wyposaĹźenia narzÄ&#x2122;dziowego i technicznego, systemĂłw programowania rÄ&#x2122;cznego i automatycznego GTJ dla toczenia, frezowania i wycinania elektroerozyjnego. OmĂłwiono nowy system CAM Express powstaĹ&#x201A;y w oparciu o oprogramowanie inĹźynierskie NX firmy Siemens oraz przedstawiono nowÄ&#x2026; wersjÄ&#x2122; pakietu Mastercam X9 z przykĹ&#x201A;adami programowania tokarek i frezarek CNC. Zamieszczono liczne rysunki, tabele i schematy poglÄ&#x2026;dowe uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026;ce zrozumienie przekazywanych treĹ&#x203A;ci oraz przykĹ&#x201A;ady zastosowania omawianych systemĂłw programowania.

MODELOWANIE I SYMULACJA 3D OBIEKTĂ&#x201C;W MAGAZYNOWYCH

)) ] ) ? )' * / : ^ ? ) ' " 6 ' ) $ ! " &6! ' ) - ;<=>? :*9$ @Q- ;_` $ )? - % 9

9 E <

Jednym z celĂłw projektowania systemĂłw logistycznych jest optymalizacja powierzchni magazynowych. Obecnie moĹźna uĹźyÄ&#x2021; do tego nowoczesnych narzÄ&#x2122;dzi projektowania, np. narzÄ&#x2122;dzi do modelowania i symulacji 3D obiektĂłw magazynowych za pomocÄ&#x2026; programĂłw informatycznych. KsiÄ&#x2026;Ĺźka prezentuje nowatorskie ujÄ&#x2122;cie problemu modelowania i symulacji oraz wizualizacji obiektĂłw magazynowych w 3D, w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci oprogramowanie SIMMAG3D. KsiÄ&#x2026;Ĺźka jest skierowana do szerokiego grona odbiorcĂłw â&#x20AC;&#x201C; z jednej strony studentĂłw uczelni technicznych i ekonomicznych, ale ze wzglÄ&#x2122;du na walory praktyczne i innowacyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; tej publikacji, przyda siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź projektantom i analitykom zajmujÄ&#x2026;cym siÄ&#x2122; procesami magazynowymi i narzÄ&#x2122;dziami informatycznymi wspomagajÄ&#x2026;cymi decyzje w zakresie wyboru stosowanych technologii procesu magazynowania czy wyboru typu magazynu i jego wyposaĹźenia. . # 4

CE

12/2017

87

WSPÓŁPRACA

AGENCJA SOMA TEL. 22 649 76 69, WWW.SOMA.INFO.PL .................................................................................................................. 32

ANTAIRA TECHNOLOGIES TEL. 22 862 88 81, WWW.ANTAIRA.PL .................................................................................................................. 49, 61

ASKOM SP. Z O.O. TEL. 32 30 18 100, WWW.ASKOM.COM.PL ...................................................................................................... IV OKŁ.

ASTOR SP. Z O.O. TEL. 12 428 63 00, WWW.ASTOR.COM.PL ................................................................................ II OKŁ., 13, 56–57

AUTOMATYKAONLINE TEL. 504 126 618, WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL .....................................................................................35, 68

AUTOMATYKA-POMIARY-STEROWANIE SA TEL. 85 748 34 00, 85 748 34 03, WWW.APS.PL ..................................................................................................... 9

B&R AUTOMATYKA PRZEMYSŁOWA SP. Z O.O. TEL. 61 846 05 00, WWW.BR-AUTOMATION.COM ................................................................................11, 74–76

DASSAULT SYSTÈMES WWW.3DS.COM/PL-PL ........................................................................................................................................................... 69

PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.ELDAR.BIZ ............................................................................................................................ 53

ELMARK AUTOMATYKA SP. Z O.O. TEL. 22 541 84 65, WWW.ELMARK.COM.PL .............................................................................12, 33, 34–35, 66

ELTRON TEL. 71 343 97 55, WWW.ELTRON.PL ............................................................................................................................. 15

HARTING POLSKA SP. Z O.O. TEL. 71 352 81 71, WWW.HARTING.PL .................................................................................................. I OKŁ., 58–59

IGUS SP. Z O.O. TEL. 22 863 57 70, WWW.IGUS.PL ........................................................................................................................... 21, 67

88

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA

INSTYTUT ELEKTROTECHNIKI TEL. 22 11 25 200, WWW.IEL.PL ...........................................................................................................................................25

MT TARGI POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 529 39 00/50, WWW.MTTARGI.PL ............................................................................................................ 52

MVM SP. Z O.O. TEL. 22 87 40 230 ..............................................................................................................................................................III OKŁ.

MURRELEKTRONIK SP. Z O.O. TEL. 32 730 00 20, WWW.MURRELEKTRONIK.PL ........................................................................................ 54–55

PARKER HANNIFIN SALES POLAND SP. Z O.O. TEL. 22 573 24 00, WWW.PARKER.COM, WWW.PARKER.PL ............................................................................ 71

PHOENIX CONTACT TEL. 71 39 80 410, WWW.PHOENIXCONTACT.PL ....................................................................................... 40–43

PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP TEL. 22 874 00 00, WWW.PIAP.PL .................................................................................................................. 60, III OKŁ.

RACONTROLS TEL. 32 788 77 00, WWW.RACONTROLS.PL ........................................................................................................... 39

RELPOL SA TEL. 48 68 47 90 800, WWW. RELPOL.COM.PL ..................................................................................... 17, 64–65

SABUR SP. Z O.O. TEL. 22 549 43 53, WWW.SABUR.COM.PL ...................................................................................................... 44–45

SCHMERSAL-POLSKA SP. J. E. NOWICKA, M. NOWICKI TEL. 22 816 85 78, WWW.SCHMERSAL.PL ................................................................................................................. 19

SCHUNK INTEC SP. Z O.O. TEL. 22 726 25 00, WWW.SCHUNK.COM .................................................................................................... 7, 72–73

SKAMER-ACM SP. Z O.O. TEL. 14 63 23 400, WWW.SKAMER.PL .................................................................................................................. 78–79

TURCK SP. Z O.O. TEL. 77 443 48 00, WWW.TURCK.PL .....................................................................................................................36–38

12/2017

89

LUDZIE

STANOWISKO: $ C C

FIRMA:

- <

' E

E E

A

bsolwent WydziaĹ&#x201A;u Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki Politechniki Ĺ&#x161;wiÄ&#x2122;tokrzyskiej.

Od 2012 r. zwiÄ&#x2026;zany jest z amerykaĹ&#x201E;skÄ&#x2026; firmÄ&#x2026; Antaira Technologies, dla ktĂłrej wspĂłĹ&#x201A;tworzyĹ&#x201A;, zlokalizowany w Polsce, europejski oddziaĹ&#x201A; firmy. Celem byĹ&#x201A;o zbudowanie sieci dystrybucyjnej w caĹ&#x201A;ej Europie. Zadanie nie byĹ&#x201A;o Ĺ&#x201A;atwe, gdyş Antaira do 2011 r. dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201A;a tylko na terenie USA, a w Europie byĹ&#x201A;a postrzegana jako firma egzotyczna. Przez pierwsze dwa, nieĹ&#x201A;atwe lata pracowaĹ&#x201A; nad zbudowaniem zaufania do marki polskiego przemysĹ&#x201A;u. DziÄ&#x2122;ki jego staraniom, poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonym z systematycznÄ&#x2026; pracÄ&#x2026; organicznÄ&#x2026;, po trzech latach dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci Antaira EU osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a pozytywny wynik finansowy.

Gdy tylko biuro w Polsce â&#x20AC;&#x17E;okrzepĹ&#x201A;oâ&#x20AC;? i moĹźna byĹ&#x201A;o zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; budĹźet marketingowy, swÄ&#x2026; uwagÄ&#x2122; skupiĹ&#x201A; na rynkach Europy Zachodniej. Obecnie firma ma kilkunastu duĹźych dystrybutorĂłw, ktĂłrzy promujÄ&#x2026; produkty Antaira na europejskich lokalnych rynkach. Jako przedstawiciel producenta stara siÄ&#x2122;

90

zapewniÄ&#x2021; dystrybutorom optymalne warunki pracy, zapewniajÄ&#x2026;c duĹźy magazyn, materiaĹ&#x201A;y marketingowe i szkolenia.

Za najwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; firmy uwaĹźa elastyczne podejĹ&#x203A;cie do potrzeb klientĂłw.

WdroĹźyĹ&#x201A; usĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; modyfikacji produktĂłw dla potrzeb projektu, a przy odpowiednim wolumenie moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zaprojektowania i zbudowania nowego urzÄ&#x2026;dzenia.

W codziennej pracy najwiÄ&#x2122;kszy nacisk kĹ&#x201A;adzie na najwyĹźszÄ&#x2026; jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obsĹ&#x201A;ugi klienta. WprowadziĹ&#x201A;, niespotykanÄ&#x2026; poza rynkiem amerykaĹ&#x201E;skim, moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bezwarunkowego zwrotu towaru do 45 dni od daty zakupu oraz piÄ&#x2122;cioletniÄ&#x2026; gwarancjÄ&#x2122;, majÄ&#x2026;c Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wysokiej jakoĹ&#x203A;ci produktĂłw, ktĂłrych parametry w niczym nie ustÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; konkurencyjnym rozwiÄ&#x2026;zaniom.

Jego celem jest dalszy dynamiczny rozwĂłj firmy oraz ustanowienie dystrybutorĂłw w kaĹźdym kraju Europy. Priorytetem na najbliĹźsze dwa, trzy lata jest rozwĂłj w krajach Europy Wschodniej, a w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci w Rosji, ktĂłra ma bardzo duĹźy potencjaĹ&#x201A;. WiedzÄ&#x2026;c, Ĺźe sprzedaĹź na rynek rosyjski obwarowana jest licz-

nymi certyfikatami oraz osobistymi relacjami z lokalnymi dystrybutorami, stara siÄ&#x2122; nawiÄ&#x2026;zaÄ&#x2021; bliĹźsze kontakty podczas corocznych targĂłw w Moskwie.

CzÄ&#x2122;sto podróşuje starajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; utrzymywaÄ&#x2021; dobre relacje z klientami z caĹ&#x201A;ej Europy. WspĂłlnie z dystrybutorami bierze udziaĹ&#x201A; w licznych szkoleniach i seminariach dla klientĂłw koĹ&#x201E;cowych â&#x20AC;&#x201C; osobisty kontakt z dystrybutorami uĹ&#x201A;atwia zrozumienie specyfiki rynku i mentalnoĹ&#x203A;ci klientĂłw. Chce, aby dystrybutor miaĹ&#x201A; poczucie peĹ&#x201A;nego wsparcia producenta i dostÄ&#x2122;p do know-how.

Osobiste relacje z wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; dystrybutorĂłw pozwalajÄ&#x2026; mu nie tylko swobodnie przekazywaÄ&#x2021; informacje, ale rĂłwnieĹź uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026; podróşe. Zawsze z pierwszej rÄ&#x2122;ki dowiaduje siÄ&#x2122;, w jakim hotelu siÄ&#x2122; zatrzymaÄ&#x2021;, gdzie sprĂłbowaÄ&#x2021; lokalnej kuchni oraz co warto zobaczyÄ&#x2021;.

Jego hobby to podróşe i zwiedzanie pereĹ&#x201A; architektury europejskiej. PrĂłbuje nim zaraziÄ&#x2021; najbliĹźszÄ&#x2026; rodzinÄ&#x2122;. Wolny czas najchÄ&#x2122;tniej spÄ&#x2122;dza aktywnie z rodzinÄ&#x2026; na wyprawach rowerowych lub grze w badmintona.

AUTOMATYKA

9 E

- <

Cezary Kalista