Automatyka 11 2016

Page 1

TEMAT WYDANIA Sieci przemysłowe i moduły I/O CENA 10,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 20

TECHNIKA 24

SPRZĘT I APARATURA 46

Jadwiga Emilewicz, Ministerstwo Rozwoju

Ewolucja sieci przemysłowych a ich bezpieczeństwo

Czujniki wizyjne w systemach automatyki

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

11/2016

AUTOMATYKAONLINE.PL

VISION. RIGHT. NOW. Innovative products, intelligent consulting and extensive service. Solve your imaging projects with speed and ease by working with STEMMER IMAGING, your secure partner for success. Share our passion for vision. ▶ www.stemmer-imaging.pl

www.stemmer-imaging.pl

|

+48 664 921 922

|

sales@stemmer-imaging.pl

Miej swój udział w tworzeniu świata Internetu Rzeczy Stoimy u progu ogromnych zmian w technologii łączności. Powstaje świat połączonych ze sobą urządzeń, w którym ludzie kontaktują się bezprzewodowo z maszynami. W ciągu kolejnych pięciu lat będziemy korzystać z dziesiątków miliardów połączonych siecią urządzeń. To odpowiedni moment, aby stać się częścią tych zmian. Jaki będzie Twój wkład w nowy świat Internetu Rzeczy?

Dowiedz się więcej:

Wyszukaj „IoT” na pl.rs-online.com

6LoWPAN

Bluetooth

Wi-Fi

SIGFOX

Thread

3G/4G LoRaWAN

Projekty IoT

SPIS TREŚCI REDAKTOR NACZELNY Jan Jabłkowski

Z BRANŻY

6

Z-CA REDAKTORA NACZELNEGO Małgorzata Kaliczyńska tel. (+48) 22 874 01 46 e-mail: mkaliczynska@piap.pl

PRODUKTY

14

REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska REDAKCJA TEMATYCZNA Sylwia Batorska tel. (+48) 22 874 00 60 e-mail: sbatorska@piap.pl WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Andrzej Barciński, Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Krzysztof Jaroszewski, Anna Kropiewnicka-Mielko, Agnieszka Staniszewska, Marcin Zawisza, Damian Żabicki SEKRETARZ REDAKCJI Urszula Chojnacka tel. (+48) 22 874 01 85 e-mail: uchojnacka@piap.pl REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek tel. (+48) 22 874 01 91 e-mail: jgorska@piap.pl Paulina Siódmak tel. (+48) 22 874 02 02 e-mail: psiodmak@piap.pl PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Elżbieta Walczak tel. (+48) 22 874 03 51 e-mail: ewalczak@piap.pl SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska KOREKTA Urszula Chojnacka, Ewa Markowska, Elżbieta Walczak DRUK Zakłady Graficzne „Taurus” Roszkowscy Sp. z o.o. Nakład: 4000 egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. (+48) 22 874 00 66, fax (+48) 22 874 02 20 e-mail: automatyka@piap.pl www.AutomatykaOnline.pl

ROZMOWA 20

Kurs na innowacje

TECHNIKA Ewolucja sieci przemysłowych a ich bezpieczeństwo

24

Pełna kontrola

33

W obliczu cyberataku

34

Przemysłowe switche Ethernet

37

Optymalny dobór

Bezproblemowy przesył danych

38

Konfiguracja sieci Ethernet

40

Pakiet Moxa MxStudio

EtherCAT P – szybka komunikacja i zasilanie w jednym kablu

43

20

KURS NA INNOWACJE O przygotowywanych impulsach rozwojowych dla polskich przedsiębiorstw, potrzebie integracji środowisk i szybkiego reagowania na ewolucyjne zmiany, jakie niesie ze sobą Przemysł 4.0 rozmawiamy z wiceminister rozwoju Jadwigą Emilewicz.

WYDAWCA Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.

4

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów promocyjnych.

AUTOMATYKA

SPIS TREŚCI

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Czujniki wizyjne w systemach automatyki

46

Czujniki wizyjne In-Sight 2000 firmy Cognex

52

PRAWO I NORMY Biała Księga Innowacyjności

54

Zmiany warunków prowadzenia działalności innowacyjnej

RYNEK Błyskawiczna transmsja danych

57

System D-Rover

Rewolucja przemysłowa z garażu

58

Inteligentna fabryka dzięki komponentom SCHUNK

60

Precyzyjny pomiar

62

Czujniki ciśnienia ABP

Bezkontaktowy pomiar

64

Czujniki firmy Astech

Przyszłość dostosowana do indywidualnych potrzeb

66

IO-Link: USB dla czujników

68

Wizja dla automatyków

70

Oprogramowanie MERLIC

Boom na roboty przemysłowe trwa

72

World Robotics Report 2016

WYDARZENIA Nowocześnie i energetycznie

76

Gorąca odsłona targów Energetab

Fabryka Przyszłości – w drodze do Przemysłu 4.0 już po raz trzeci Polska krajem partnerskim światowych targów przemysłowych 11/2016

46

CZUJNIKI WIZYJNE W SYSTEMACH AUTOMATYKI Niezawodna kontrola jakości i błędów to standardowy wymóg dzisiejszych procesów produkcyjnych. Wśród urządzeń wykorzystywanych do zbierania informacji niezbędnych do analizy danych pod kątem prawidłowego prowadzenia procesu i zachowania jakości wytwarzanych wyrobów znajdują się czujniki wizyjne.

Targi norymberskie platformą prezentacji polskich firm

88

Universal Robots otworzył przedstawicielstwo w Pradze

90

Kryształowy jubileusz polskiego oddziału Turck

92

BIBLIOTEKA

94

WSPÓŁPRACA

96

82

LUDZIE

84

Piotr Dziekański, Parker Hannifin Sales Poland Sp. z o.o.

98 5

Z BRANĹťY

KALENDARIUM

11/2016 7–9.11 Warszawa

Warsaw Industry Week http://industryweek.pl/

TOOLEX: 500 WYSTAWCĂ“W I 10 000 GOĹšCI Sosnowieckie Centrum Targowo-Konferencyjne Expo Silesia w dniach 4–6 paĹşdziernika 2016 r. juĹź po raz dziewiÄ…ty byĹ‚o arenÄ… MiÄ™dzynarodowych TargĂłw Obrabiarek, NarzÄ™dzi i Technologii ObrĂłbki Toolex. Wydarzenie zgromadziĹ‚o 10 000 goĹ›ci oraz 500 wystawcĂłw z 18 krajĂłw i byĹ‚o doskonaĹ‚Ä… okazjÄ…

15–17.11 Lublin

Lubelskie Targi Energetyczne Energetics www.energetics.targi.lublin.pl

16.11Â Olsztyn

Optymalne wykorzystanie energii i mediów technicznych w produkcji www.axonmedia.pl

17–19.11 Bruksela

MiÄ™dzynarodowe Targi WynalazczoĹ›ci, BadaĹ„ Naukowych i Nowych Technologii Innova www.brussels-innova.com

22–24.11 Norymberga

Targi SPS IPC Drives www.messago.deÂ

23.11 RzeszĂłw

Automatyzacja i systemy sterowania w zakĹ‚adach produkcyjnych www.axonmedia.plÂ

23–24.11 Šódź

Targi EfektywnoĹ›ci Energetycznej i OZE

do przyjrzenia siÄ™ z bliska 450 maszynom w ruchu. Wzorem ubiegĹ‚ych lat w tym samym terminie odbyĹ‚y siÄ™ rĂłwnieĹź MiÄ™dzynarodowe Targi Metod i NarzÄ™dzi do Wirtualizacji ProcesĂłw Wirtotechnologia oraz Targi OlejĂłw, SmarĂłw i PĹ‚ynĂłw Technologicznych dla PrzemysĹ‚u OILexpo. Takie poĹ‚Ä…czenie róşnych tematĂłw targowych tworzy doskonaĹ‚Ä… platformÄ™ wymiany informacji, doĹ›wiadczeĹ„ i opinii oraz daje moĹźliwość spotkaĹ„ i pozyskania zamĂłwieĹ„ w jednym miejscu i czasie. Kolejna edycja targĂłw Toolex, Wirtotechnologia i OILexpo odbÄ™dzie siÄ™ w Expo Silesia w dniach 3–5 paĹşdziernika 2017 r.Â

ABB STAWIA NA KRAKĂ“W Krakowski budynek Axis bÄ™dzie siedzibÄ… najwiÄ™kszego centrum firmy ABB wchodzÄ…cego w skĹ‚ad nowo utworzonej globalnej sieci centrĂłw usĹ‚ug wspĂłlnych. Globalne Centrum UsĹ‚ug WspĂłlnych (GBS) po peĹ‚nym uruchomieniu bÄ™dzie zatrudniać okoĹ‚o 2000 pracownikĂłw, Ĺ›wiadczÄ…cych usĹ‚ugi z zakresu finansĂłw, systemĂłw informatycznych, zarzÄ…dzania zasobami ludzkimi oraz Ĺ‚aĹ„cuchem dostaw dla klientĂłw ABB na caĹ‚ym Ĺ›wiecie. W sumie na Ĺ›wiecie powstanie sześć takich centrĂłw ABB. To część strategii firmy zakĹ‚adajÄ…cej uproszczenie struktury organizacyjnej, usprawnienie dziaĹ‚ania i silniejszÄ… koncentracjÄ™ na klientach. W strukturach GBS w Krakowie znajdzie siÄ™ rĂłwnieĹź dotychczasowe Centrum SystemĂłw

Informatycznych spółki. – Globalne Centrum UsĹ‚ug WspĂłlnych w Krakowie to kolejny dowĂłd na dĹ‚ugotrwaĹ‚e zaangaĹźowanie ABB w zrĂłwnowaĹźony proces inwestycyjny prowadzony w Polsce, przekĹ‚adajÄ…cy siÄ™ na wzrost zatrudnienia na lokalnym rynku, a takĹźe spoĹ‚eczny rozwĂłj – ocenia Hannu Kasi, szef ds. Globalnych CentrĂłw UsĹ‚ug WspĂłlnych w Grupie ABB.

www.oze.targi.plÂ

12/2016 6–9.12 Paryş

Targi MIDEST www.midest.com

7–9.12 Wrocław

Konferencja TOP Automotive www.topautomotive.pl

6

OZE DLA PRZEDSIĘBIORSTW 26 stycznia 2017 r. w Warszawie odbÄ™dzie siÄ™ organizowana przez firmÄ™ CBE Polska 10. edycja specjalistycznego szkolenia „Nowelizacja ustawy o OZE – kompendium dla przedsiÄ™biorstwâ€?. W trakcie spotkania przybliĹźone zostanÄ… aspekty nowego modelu wsparcia dla rozwoju OZE i kluczowe definicje, status ĹşrĂłdeĹ‚ „mixâ€?, tematyka aukcji i Ĺ›wiadectw pochodzenia, mechanizmy wsparcia instalacji OZE, a takĹźe zmiany

zasad funkcjonowania dla operatorĂłw rozliczeĹ„ energii odnawialnej – m.in. zmiany w obszarze zasad kalkulacji stawki opĹ‚aty OZE oraz analiza zmodyfikowanych regulacji prawnych dotyczÄ…cych pĹ‚atnikĂłw i wÄ…tpliwoĹ›ci interpretacyjne. WiÄ™cej informacji i szczegółowy program szkolenia sÄ… dostÄ™pne na stronie http://cbepolska.pl/pl/warsztatynowelizacja-ustawy-oze.html

AUTOMATYKA

www.schmersal.pl

PIAP NAGRODZONY MEDALEM EXPO SILESIA

Podczas MiÄ™dzynarodowych TargĂłw Spawalniczych ExpoWELDING, ktĂłre odbyĹ‚y siÄ™ w dniach 18–20 paĹşdziernika 2016 r. w Sosnowcu, juĹź po raz piÄ…ty zostaĹ‚ rozstrzygniÄ™ty prestiĹźowy Konkurs o Medal TargĂłw Expo Silesia. Celem konkursu, jak co roku, byĹ‚o wytypowanie najlepszego produktu lub technologii prezentowanej na targach, a jury tradycyjnie skĹ‚adaĹ‚o siÄ™ z autorytetĂłw branĹźy spawalniczej. Przyznano trzy rĂłwnorzÄ™dne medale, a jeden z nich otrzymaĹ‚ PrzemysĹ‚owy Instytut Automatyki i PomiarĂłw PIAP za zrobotyzowane stanowisko spawania hybrydowego Plazma-MIG/MAG. Nagrodzone rozwiÄ…zanie integruje innowacyjnÄ… technologiÄ™ spawania hybrydowego Plazma-MIG/ MAG z najnowszym laserowym systemem Ĺ›ledzenia spoiny oraz nowoczesnym ukĹ‚adem sterowania robota przemysĹ‚owego. TechnologiÄ™ hybrydowÄ… Plazma-MIG/MAG charakteryzuje wysoka wydajność spawania, czyli duĹźa szybkość spawania oraz gĹ‚Ä™boki przetop w pojedynczym przejĹ›ciu, przy zachowaniu wysokiej jakoĹ›ci zĹ‚Ä…cza.

Tworzymy bezpieczne miejsca pracy. Seria SLC/SLG 440

! " # $ % &

' % (

17 i 18 listopada 2016 r. w Kielcach odbÄ™dzie siÄ™ konferencja „BezpieczeĹ„stwo Maszyn, UrzÄ…dzeĹ„ i Instalacji PrzemysĹ‚owychâ€?. – Atutem konferencji jest bogactwo tematĂłw: od metodologii zapewniania zgodnoĹ›ci maszyn z wymogami minimalnymi po cyberbezpieczeĹ„stwo instalacji przemysĹ‚owych. Do udziaĹ‚u zapraszamy projektantĂłw maszyn, pracownikĂłw dziaĹ‚Ăłw utrzymania ruchu, jakoĹ›ci, inwestycji oraz kadrÄ™ naukowÄ… wiodÄ…cych polskich uczelni technicznych – mĂłwi Wojciech Szczepka z Klubu Paragraf 34. WĹ›rĂłd poruszonych tematĂłw bÄ™dÄ…: wymagania dotyczÄ…ce bezpieczeĹ„stwa pras hydraulicznych, nowa dyrektywa ATEX (2014/34/UE) i dokumenty zgodnoĹ›ci, modernizacja maszyn a znak CE oraz bezpieczeĹ„stwo IT w przemyĹ›le. Partnerem merytorycznym wydarzenia jest stowarzyszenie klub Paragraf 34, a partnerem technologicznym – firma Siemens. Ponadto partnerami konferencji sÄ… firmy Cert Partner, Elokon, Ex Solution, KUKA oraz Stoltronic. WiÄ™cej informacji jest dostÄ™pnych na stronie www.konferencja-paragraf34.pl ! "

11/2016

R E K L A M A

BEZPIECZEĹƒSTWO MASZYN, URZÄ„DZEĹƒ I INSTALACJI

Z BRANĹťY

30 LAT TARGĂ“W TAROPAK Blisko 500 wystawcĂłw z 24 krajĂłw Ĺ›wiata pojawiĹ‚o siÄ™ w jubileuszowej, 30. edycji MiÄ™dzynarodowych TargĂłw Techniki Pakowania i Etykietowania Taropak, ktĂłre odbyĹ‚y siÄ™ w dniach 26–29 wrzeĹ›nia 2016 r. w Poznaniu. W tym roku wystawcy zaprezentowali Ĺ‚Ä…cznie ponad 120 nowoĹ›ci, m.in. innowacyjne maszyny pakujÄ…ce i roboty paletyzujÄ…ce. Imprezie po raz pierwszy towarzyszyĹ‚y Targi Logistyki, Magazynowania i Transportu Logipak, a rĂłwnolegle odbyĹ‚y siÄ™ Targi Tworzyw Sztucznych i Gumy EPLA. W targowym programie znalazĹ‚ siÄ™ rĂłwnieĹź współorganizowany z PolskÄ… IzbÄ… OpakowaĹ„ III Kongres PrzemysĹ‚u OpakowaĹ„, ktĂłrego tematem przewodnim byĹ‚y „Opakowania w Ĺ‚aĹ„cuchu dostawâ€?. Ciekawym punktem byĹ‚a takĹźe fabryka pakowania na şywo, w ramach ktĂłrej pokazano automatyczne linie do pakowania w folie Ĺ›wieĹźych produktĂłw spoĹźywczych oraz wyrobĂłw piekarskich i cukierniczych. NowoĹ›ciÄ… byĹ‚o zastosowanie zgrzewĂłw ciÄ…gĹ‚ych w automatach pakujÄ…cych oraz folii zapobiegajÄ…cej efektowi parowania Ĺ›wieĹźych produktĂłw. #$ R E K L A M A

TRZECIA EDYCJA MANUFACTURING SUMMIT Przedstawiciele kadry zarzÄ…dzajÄ…cej dziaĹ‚ajÄ…cych w Polsce firm produkcyjnych, a takĹźe eksperci i praktycy zwiÄ…zani ze Ĺ›rodowiskiem produkcyjnym, juĹź po raz trzeci spotkajÄ… siÄ™ 8 listopada 2016 r. w Warszawie w ramach konferencji Manufacturing Summit. Wydarzenie bÄ™dzie okazjÄ… do przyjrzenia siÄ™ zmianom i wyzwaniom, ktĂłre producentom i wszystkim uczestnikom Ĺ‚aĹ„cucha dostaw przyniesie czwarta rewolucja przemysĹ‚owa. OmĂłwione zostanÄ… takĹźe sposoby radzenia sobie z problemem niedoboru pracownikĂłw, zarĂłwno na stanowiskach produkcyjnych, jak i specjalistycznych. Z kolei osoby zainteresowane wdraĹźaniem nowoczesnych rozwiÄ…zaĹ„ informatycznych bÄ™dÄ… miaĹ‚y moĹźliwość zapoznać siÄ™ z przykĹ‚adami implementacji systemĂłw ERP i APS. SesjÄ™ plenarnÄ… uzupeĹ‚niÄ… debaty dotyczÄ…ce zmian, jakie producentom i ich Ĺ‚aĹ„cuchom dostaw przyniesie czwarta rewolucja przemysĹ‚owa oraz zmieniajÄ…cego siÄ™ rynku pracy. WiÄ™cej informacji na stronie www.manufacturingsummit.pl ! "

25 LAT DZIAĹ ALNOĹšCI DANFOSS W POLSCE Danfoss Poland obchodzi w tym roku ćwierćwiecze dziaĹ‚alnoĹ›ci na polskim rynku. WiodÄ…cy na Ĺ›wiecie duĹ„ski producent rozwiÄ…zaĹ„ technologicznych z zakresu chĹ‚odnictwa i klimatyzacji, systemĂłw grzewczych, ciepĹ‚ownictwa i sterowania silnikami byĹ‚ jednÄ… z pierwszych firm zagranicznych, ktĂłre po transformacji ustrojowej rozpoczęły dziaĹ‚alność produkcyjnÄ… w Polsce. Danfoss Poland zatrudnia obecnie okoĹ‚o 1400 pracownikĂłw i ma cztery zakĹ‚ady produkcyjne. Polska naleĹźy do 15 najwiÄ™kszych rynkĂłw rozwojowych Danfoss, a w 2015 r. zostaĹ‚a uznana za kraj, ktĂłry bÄ™dzie decydowaĹ‚ o kierunku rozwoju w regionie Europy Wschodniej. – W dalszym ciÄ…gu bÄ™dziemy koncentrować siÄ™ na rozwoju rozwiÄ…zaĹ„ zwiÄ™kszajÄ…cych efektywność energetycznÄ… oraz zmniejszajÄ…cych emisjÄ™ CO2. WpĹ‚ynie to w znaczÄ…cy sposĂłb na poprawÄ™ jakoĹ›ci powietrza, ktĂłrym oddychamy, a tym samym naszego zdrowia. Przyniesie korzyĹ›ci spoĹ‚eczne poprzez skutecznÄ… walkÄ™ z ubĂłstwem energetycznym oraz spowoduje zwiÄ™kszenie liczby nowych miejsc pracy, zarĂłwno w naszych zakĹ‚adach, jak i w kooperujÄ…cych z nami firmach – zapowiada Adam JÄ™drzejczak, prezes zarzÄ…du i dyrektor generalny Danfoss Poland oraz prezydent regionu Europy Wschodniej. % &

8

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

UNIVERSAL ROBOTS MA NOWEGO PREZESA

SYSTEMY SCADA/MES W ERZE PRZEMYSĹ U 4.0

JĂźrgen von Hollen objÄ…Ĺ‚ stanowisko prezesa zarzÄ…du Universal Robots. KarierÄ™ zawodowÄ… rozpoczÄ…Ĺ‚ od pracy w firmie Daimler-Benz Aerospace. Ostatnio piastowaĹ‚ stanowisko prezesa wykonawczego dziaĹ‚u rozwiÄ…zaĹ„ inĹźynieryjnych, obejmujÄ…cego pion Automatyki i Sterowania firmy Bilfinger SE w Mannheim w Niemczech – czoĹ‚owej miÄ™dzynarodowej firmy inĹźynieryjno-usĹ‚ugowej. OdpowiadaĹ‚ za dziaĹ‚ zatrudniajÄ…cy na caĹ‚ym Ĺ›wiecie blisko 10 000 osĂłb, z rocznym obrotem przekraczajÄ…cym 1 mld euro. – CieszÄ™ siÄ™ z doĹ‚Ä…czenia do zespoĹ‚u Universal Robots. Firma ta pracuje nad fundamentalnÄ… zmianÄ… automatyzacji caĹ‚ej Ĺ›wiatowej gospodarki. MoĹźliwość kierowania organizacjÄ… o tak wielkich moĹźliwoĹ›ciach i rozwijania jej w okresie przewidywanego dĹ‚ugofalowego silnego wzrostu jest bardzo rzadkÄ… okazjÄ…. Nie mogÄ™ juĹź doczekać siÄ™ przyszĹ‚ej współpracy z naszymi dystrybutorami, partnerami i klientami z caĹ‚ego Ĺ›wiata, ktĂłra umoĹźliwi nam wykorzystanie peĹ‚nego potencjaĹ‚u robotĂłw współpracujÄ…cych – mĂłwiĹ‚ JĂźrgen von Hollen.

6 i 7 paĹşdziernika 2016 r. w podwarszawskim Trojanowie odbyĹ‚a siÄ™ IV Konferencja UĹźytkownikĂłw GE Digital, organizowana przez firmÄ™ VIX Automation pod patronatem miesiÄ™cznika „Automatykaâ€?. Tematem przewodnim byĹ‚y zagadnienia dotyczÄ…ce mobilnoĹ›ci i cyberbezpieczeĹ„stwa w systemach SCADA/MES w erze PrzemysĹ‚u 4.0. W spotkaniu wzięło udziaĹ‚ ponad 60 osĂłb, m.in. z branĹźy wodno-kanalizacyjnej, chemicznej i spoĹźywczej. W trakcie konferencji przedstawiono w formie tzw. case studies korzyĹ›ci z zastosowania oprogramowania i nowe funkcjonalnoĹ›ci rozwiÄ…zaĹ„ GE Digital, a takĹźe nowoĹ›ci VIX Automation i GE Digital, w tym system Wurldtech, odpowiedzialny za zapewnienie cyberbezpieczeĹ„stwa w przemysĹ‚owych systemach sterowania. Nieodzownym elementem wydarzenia jest wizyta referencyjna. W tym roku odbyĹ‚a siÄ™ ona w ZakĹ‚adach Azotowych PuĹ‚awy, w ktĂłrych funkcjonuje najwiÄ™kszy w Polsce system oparty na rozwiÄ…zaniach GE Digital (iFIX, Historian, Webspace), stanowiÄ…cy podstawowy noĹ›nik informacji produkcyjnych w zakĹ‚adach oraz ĹşrĂłdĹ‚o danych dla systemĂłw raportujÄ…cych i bilansujÄ…cych caĹ‚Ä… produkcjÄ™.

' ( ) *

+ , R E K L A M A

Zmień swoje łoşyska juş teraz... Zaawansowane technologicznie łoşyska z tworzyw sztucznych z przewidywalną şywotnością Znajdź odpowiednie łoşyska i oblicz ich şywotność on-line: igus.pl/iglidur-expert

...i oszczędź nawet do 40% Bez względu na to czy uşywasz brązu, łoşysk ze spieku proszków, metalowych panewek pokrytych tworzywem, czy łoşysk igiełkowych: obnişaj koszty i usprawniaj wydajność z łoşyskami z materiałów iglidur . Bezsmarowne, lekkie i bardzo odporne na wycieranie w ruchomych aplikacjach. Znajdź wszystkie informacje potrzebne do zmiany swoich łoşysk: igus.pl/zmienlozyska

plastics for longer life od 24 godz. ÂŽ

ÂŽ

11/2016 Prosimy nas odwiedzić: Warsaw Industry Week 2016, Warszawa

Darmowe prĂłbki Tel. 22 863 57 70

9

Z BRANŻY

KONFERENCJA ELGOR 2016 ZA NAMI Od 28 do 30 września 2016 r. Szczyrk gościł uczestników 11. edycji konferencji naukowo-technicznej Elgor, zorganizowanej przez Poltegor Instytut i firmę Siemens pod auspicjami Ministerstwa Energii, Politechniki Wrocławskiej i Wyższego Urzędu Górniczego. W spotkaniu wzięło udział ponad 140 osób, wśród których znaleźli się dyrektorzy techniczni, główni inżynierowie, automatycy i elektrycy kopalni odkrywkowych i cementowni oraz przedstawiciele uczelni, instytutów i biur projektowych. Część merytoryczna konferencji została podzielona na cztery sesje, podczas których

zostało wygłoszonych 14 referatów. Tematyka obejmowała sterowanie maszyn górnictwa odkrywkowego, przenośniki taśmowe w górnictwie kruszyw oraz diagnostykę maszyn we współczesnej kopalni. Równocześnie z wykładami na sali głównej prowadzone były zajęcia na sali warsztatowej, podczas których zaprezentowano rozwiązania konkretnych problemów pojawiających się podczas pracy w kopalni odkrywkowej. – Ważnym aspektem konferencji jest pokazanie, jak w poszczególnych zakładach przemysłowych rozwiązywane są problemy techniczne, takie jak serwisowanie instalacji elektrycznej czy diagnostyka układów napędowych – mówi Cezary Mychlewicz z firmy Siemens. W roli partnerów konferencję wsparły firmy Helukabel, Merrid Controls, Lapp Kabel, Procom System, Prysmian Group oraz Technokabel. ! "

COMAU NA TARGACH MSV W BRNIE Firma Comau zaprezentowała na Międzynarodowych Targach Maszynowych MSV w czeskim Brnie rodzinę małych robotów, złożoną z Racera3 i nowego Racera5, oraz nową rodzinę robotów Scara. Racer 5 jest rozszerzeniem małej rodziny robotów do szybkich zastosowań na ograniczonych przestrzeniach roboczych, w tym obsługi maszyn, montażu lub pick&place. Oferowany jest w dwóch wersjach: Racer5-0.63 i Racer5-0.80. Roboty wymagają niedużej przestrzeni, zapewniają optymalny układ i pełną integrację ze wszystkimi robotami na danej linii. Dodatkowo lekka jednostka sterująca R1C (montowana w pojedynczej szafie typu rack 19”) gwarantuje pełną kontrolę każdego robota. Wśród prezentowanych modeli był także Rebel-S – nowy czteroosiowy robot typu Scara, w pięciu różnych konfiguracjach o udźwigu 6 kg i trzech różnych zasięgach. Wszystkie nowe roboty dostępne są również w wersji openROBOTICS, gdzie robot jest bezpośrednio zintegrowany z istniejącymi maszynami oraz linią kontrolowaną z użyciem

technologii B&R. Targi w Brnie były też okazją do zaprezentowania przez firmę Comau znanych już robotów, jak NJ60 czy Racer7 1.4 z opcją aplikacji spawalniczych.

KUKA GOŚCIEM TARGÓW W POZNANIU Na targach Drema, które odbyły się w połowie września 2016 r. w stolicy Wielkopolski, firma KUKA pokazała, jaki potencjał tkwi w robotach przemysłowych dla przemysłu drzewnego i meblarskiego. Prezentowany na stoisku firmy Kremlin Rexson robot KR 6 R900 sixx EX jest odpowiedzią na potrzeby związane z automatyzacją w środowisku zagrożonym wybuchem. Łatwość wdrożenia i programowania połączona z zaawansowanymi funkcjami bezpieczeństwa sprawia, że robot ten jest odpowiedni

10

do wielu zadań w branży reprezentowanej przez wspomnianą firmę – przykładem jest ostatni projekt zrealizowany wspólnie z firmą KUKA, w ramach którego powstała wydajna i bezpieczna zautomatyzowana linia do malowania. Międzynarodowe Targi Maszyn i Urządzeń dla Przemysłu Drzewnego i Meblarskiego Drema w niezmienionej formule funkcjonują od 1978 r. i z roku na rok przyciągają coraz większą liczbę odwiedzających. -'-

AUTOMATYKA

TARGI SYMAS I MAINTENANCE ROSNÄ„ W SIĹ Ä˜ 8. edycja MiÄ™dzynarodowych TargĂłw ObrĂłbki, Magazynowania i Transportu MateriaĹ‚Ăłw Sypkich i Masowych oraz 7. edycja MiÄ™dzynarodowych TargĂłw Utrzymania Ruchu, Planowania i Optymalizacji Produkcji Maintenance, ktĂłre odbyĹ‚y siÄ™ 6 i 7 paĹşdziernika 2016 r., naleĹźaĹ‚y do wyjÄ…tkowo udanych. PadĹ‚ kolejny rekord frekwencji, zarĂłwno wĹ›rĂłd wystawcĂłw, jak i zwiedzajÄ…cych. OfertÄ™ zaprezentowaĹ‚o ponad 170 firm z 11 krajĂłw Europy. W tym roku wystawcy zgĹ‚osili ponad 70 nowoĹ›ci, wĹ›rĂłd ktĂłrych byĹ‚y m.in. prezentowana przez UE Systems aplikacja wspierajÄ…ca pomiary i tworzenie raportĂłw z detekcji nieszczelnoĹ›ci wraz z kalkulacjÄ… kosztĂłw; analizatory Leonova do kontroli stanu maszyn; zaprezentowany przez firmÄ™ Reliability Solutions system RSIMS, umoĹźliwiajÄ…cy realizacjÄ™ predykcyjnego utrzymania ruchu oraz ultradĹşwiÄ™kowy system oczyszczania sit firmy I-pro. Bardzo duĹźym zainteresowaniem cieszyĹ‚ siÄ™ takĹźe pokaz dronĂłw firmy Inspectios, podczas ktĂłrego zaprezentowano urzÄ…dzenie o nazwie ELIOS, czyli pierwszy na Ĺ›wiecie dron odporny na kolizje, przeznaczony do inspekcji przestrzeni zamkniÄ™tych. $ ! -

TegorocznÄ… nagrodÄ™ miÄ™dzynarodowej firmy doradczej Frost&Sullivan – Polish Industrial Automation Customer Value Leadership Award – za osiÄ…gniÄ™cie pozycji lidera jakoĹ›ci polskiej automatyki przemysĹ‚owej w 2016 r. otrzymaĹ‚a krakowska firma ASTOR. Coroczne wyróşnienie jest przyznawane m.in. na podstawie badaĹ„ Best Practices Award w oparciu o 10-stopniowy proces oceny. – Nasze analizy wykazaĹ‚y, Ĺźe firma ASTOR zidentyfikowaĹ‚a gĹ‚Ăłwne wyzwania rynku i zaprojektowaĹ‚a swoje produkty i usĹ‚ugi w sposĂłb dowodzÄ…cy wyjÄ…tkowego podejĹ›cia. Podczas tego procesu brano pod uwagÄ™ badania i interpretacje potrzeb klientĂłw, co przyczyniĹ‚o siÄ™ do stworzenia strategii dostarczajÄ…cej im wartoĹ›ciowych rozwiÄ…zaĹ„ – wyjaĹ›nia Tonya Fowler, dyrektor Best Practices we Frost & Sullivan w regionie Europy, Afryki i obu Ameryk. W ocenie uwzglÄ™dniono m.in. opiniÄ™ na temat firmy, jej strategiÄ™ na rynku krajowym i zagranicznym, konkurencyjność oraz innowacyjność proponowanych rozwiÄ…zaĹ„, a takĹźe dziaĹ‚ania HR i zwiÄ…zane ze wzmocnieniem i rozpoznawalnoĹ›ciÄ… marki w poszczegĂłlnych segmentach rynku. To juĹź druga nagroda przyznana firmie ASTOR przez Frost&Sullivan – poprzednio spółkÄ™ doceniono za rozwĂłj rynku systemĂłw MES w 2010 r. $ )

11/2016

R E K L A M A

ASTOR Z NAGRODÄ„ OD FROST&SULLIVAN

SAFE SECURE

Z BRANĹťY

FAULHABER OTWORZYĹ NOWY ODDZIAĹ W POLSCE

Od 1 listopada 2016 r. dystrybucjÄ… wszystkich produktĂłw i usĹ‚ug firmy Faulhaber Drive Systems zajmuje siÄ™ lokalny oddziaĹ‚ – spółka Faulhaber Polska. Siedziba nowej firmy znaj-

duje siÄ™ w Poznaniu, a jej biuro handlowe zlokalizowane jest w okolicy Katowic. – Teraz moĹźemy Ĺ›wiadczyć kompleksowÄ… obsĹ‚ugÄ™ naszych polskich klientĂłw z lokalnego biura w Polsce. JuĹź od dĹ‚uĹźszego czasu doceniamy znaczenie Polski jako interesujÄ…cego rynku wschodzÄ…cego, na ktĂłrym chcemy oferować doskonaĹ‚e wsparcie techniczne i handlowe. Na rynku tym jest wielu wyspecjalizowanych producentĂłw oraz szereg aktywnie dziaĹ‚ajÄ…cych centrĂłw rozwojowo-badawczych i inĹźynieryjnych, ktĂłre z pewnoĹ›ciÄ… skorzystajÄ… z naszej obecnoĹ›ci na miejscu. JesteĹ›my teraz w stanie wzmocnić wysiĹ‚ki na rzecz obsĹ‚ugi najbardziej wymagajÄ…cych klientĂłw, w przypadku ktĂłrych niezbÄ™dna jest szczegółowa znajomość zastosowaĹ„ oraz obecność na kaĹźdym etapie rozwoju projektu – wyjaĹ›nia Marcus Remmel, menadĹźer sprzedaĹźy w Faulhaber i czĹ‚onek zarzÄ…du w Faulhaber Polska. / . *

AKADEMIA TEKNISKA W listopadzie rusza tegoroczna edycja cyklicznego projektu Akademia Tekniska, czyli bezpĹ‚atnych szkoleĹ„ organizowanych przez firmÄ™ dla obecnych i potencjalnych klientĂłw. W tym roku firma Tekniska Polska skupi siÄ™ przede wszystkim na dostarczeniu know-how projektantom sieci przemysĹ‚owych. Szkolenia gwarantujÄ… zdobycie odpowiedniej wiedzy i umiejÄ™tnoĹ›ci praktycznych, m.in. dziÄ™ki temu, Ĺźe prowadzÄ…cy sÄ… ekspertami z przygotowaniem dydaktycznym potwierdzonym odpowiednimi certyfikatami i majÄ… wieloletnie doĹ›wiadczenie zawodowe w zakresie omawianych tematĂłw. NajbliĹźsze szkolenie odbÄ™dzie siÄ™ w Gdyni (15 listopada), a kolejne w Warszawie (16 listopada) i WrocĹ‚awiu (21 listopada). $

R E K L A M A

WIELKA FUZJA W BRANĹťY IT Firma Tech Data Corporation wykupiĹ‚a od spółki Avnet firmÄ™ Technology Solutions. Transakcja sprawia, Ĺźe na Ĺ›wiatowym rynku bÄ™dzie funkcjonować jeden z najpotęşniejszych dystrybutorĂłw rozwiÄ…zaĹ„ end-to-end, sprzÄ™tu komputerowego i oprogramowania. Wartość transakcji jest szacowana na 2,6 mld dolarĂłw amerykaĹ„skich, a czoĹ‚owy dystrybutor IT poszerza dziÄ™ki niej swoje portfolio o rozwiÄ…zania oferowane przez Technology Solutions, dostarczajÄ…cego najnowoczeĹ›niejsze technologie, usĹ‚ugi, oprogramowanie i sprzÄ™t Data Center. Fuzja dwĂłch potęşnych partnerĂłw jest ukierunkowana na osiÄ…gniÄ™cie konkretnego celu: maksymalnego wykorzystania moĹźliwoĹ›ci, ale rĂłwnieĹź poszerzenia zasiÄ™gu, dostÄ™pnoĹ›ci i zróşnicowania oferowanych technologii, co sprawi, Ĺźe Tech Data stanie siÄ™ jednym ze Ĺ›wiatowych liderĂłw na rynku dystrybutorĂłw rozwiÄ…zaĹ„ dla branĹźy IT z operacjami przeprowadzanymi w dziesiÄ…tkach paĹ„stw obu Ameryk, Europy, a takĹźe w Azji. $ ". % % 0 "

12

AUTOMATYKA

PRODUKTY

ZESTAW STARTOWY RASPBERRY PI 3 W OFERCIE RS COMPONENTS RS Components wprowadziĹ‚ do oferty zestaw startowy Raspberry Pi 3. Ten nowy zestaw produktĂłw pozwala projektantom odkrywać, programować i eksperymentować. Zestaw startowy Raspberry Pi 3 ma wszystko to, czego uĹźytkownicy potrzebujÄ…, aby szybko i Ĺ‚atwo przystÄ…pić do prac projektowych – zawiera najnowszy jednopĹ‚ytkowy komputer Raspberry Pi o wielkoĹ›ci karty kredytowej: Raspberry Pi 3 model B, ktĂłry jest o wiele wydajniejszy od poprzedniego modelu dziÄ™ki 64-bitowemu, potęşnemu czterordzeniowemu procesorowi ARM Cortex-A53. Dodatkowo ma, umieszczone bezpoĹ›rednio w pĹ‚ytce, moduĹ‚y Ĺ‚Ä…cznoĹ›ci bezprzewodowej, ktĂłre zapewniajÄ… Ĺ‚Ä…czność Bluetooth i LAN.

DoĹ‚Ä…czona do zestawu karta mikroSD zawiera nowe oprogramowanie NOOBS (New Out Of Box Software). Po uruchomieniu i uzyskaniu dostÄ™pu do Internetu poprzez podĹ‚Ä…czenie przewodu Ethernet do routera szerokopasmowego, na wyĹ›wietlaczu jest lista dostÄ™pnych systemĂłw operacyjnych, takich jak Pidora, OpenElec, RaspBMC, RISC OS, Arch i Linux. Instalacja i konfiguracja systemu operacyjnego Raspbian nie wymaga Ĺ‚Ä…cznoĹ›ci z Ethernet. Zestaw startowy Raspberry Pi 3 zawiera takĹźe inne produkty Raspberry Pi â€“ czerwono-biaĹ‚Ä… obudowÄ™, biaĹ‚Ä… mysz USB, klawiaturÄ™, zasilacz USB oraz przewĂłd HDMI 2.0 i instrukcjÄ™ „Adventures in Raspberry Piâ€?. )

ŠATWE I SZCZELNE POŠĄCZENIA SERWOMOTORÓW Murrelektronik oferuje wysokiej jakości, konfekcjonowane konektory M23 dla połączeń serwomotorów. Są całkowicie szczelne, odporne na wstrząsy i wibracje oraz wpływ temperatury, a takşe łatwe w montaşu. Trwałe połączenia zapewniają konfekcjonowane przewody M23 w pomarańczowej (zasilanie) lub zielonej (sygnały) izolacji. Zintegrowane zabezpieczenie przeciwwibracyjne chroni połączenia w trudnych warunkach. Praktyczny, sześciokątny gwint przy zastosowaniu odpowiedniego klucza dynamometrycznego upraszcza instalację i serwisowanie. Oferta linii konektorów Murrelektronik została rozbudowa o nowe modele 8-polowe.

SÄ… one przeznaczone do zasilania najmocniejszych urzÄ…dzeĹ„ i serwomotorĂłw. Wszystkie konektory M23 oferowane przez Murrelektronik charakteryzuje ekranowanie 360°, ktĂłre zapewnia bardzo niskÄ… emisjÄ™ zakĹ‚ĂłceĹ„. Umieszczona na obudowie strzaĹ‚ka to praktyczna pomoc przy instalacji. DziÄ™ki zastosowaniu adaptera do peszla i wysokiej jakoĹ›ci przewodowi Siemensa istotnÄ… zaletÄ… przewodĂłw M23 jest ochrona przed zanieczyszczeniem olejem w instalacjach przemysĹ‚owych. Przewody sÄ… dostÄ™pne w róşnych dĹ‚ugoĹ›ciach (skokowo co 10 cm). ZamĂłwienie jest realizowane juĹź od jednej sztuki. #

EAGLE WPROWADZA NOWÄ„ GĹ OWICĘ I LASER O MOCY 12 KW GĹ‚owica eVa, to pierwsza gĹ‚owica współpracujÄ…ca z maszynami o nieosiÄ…galnej wczeĹ›niej mocy 12 kW. Jest odpowiedziÄ… na rosnÄ…ce zapotrzebowanie na wydajne, trwaĹ‚e i solidne rozwiÄ…zania w dziedzinie obrĂłbki blach. UrzÄ…dzenie zostaĹ‚o przygotowane z dbaĹ‚oĹ›ciÄ… o trwaĹ‚ość elementĂłw. To, co wyróşnia gĹ‚owicÄ™ typu eVa to brak elementĂłw ruchomych w drodze wiÄ…zki lasera oraz stosunkowo prosta w budowie konstrukcja. InĹźynierowie pracujÄ…cy nad gĹ‚owicÄ… wyposaĹźyli jÄ… tylko w dwie nieruchome soczewki. Mimo tego, gĹ‚owica nadal zapewnia zmianÄ™ Ĺ›rednicy skupienia i kÄ…ta padania wiÄ…zki na materiaĹ‚. Ponadto szkieĹ‚ko ochronne znajdujÄ…ce siÄ™ daleko od procesu ciÄ™cia, jest znacznie mniej naraĹźone na zabrudzenia powstajÄ…ce podczas

14

ciÄ™cia i przepalania. W efekcie, wymiana szkieĹ‚ka jest dziesiÄ™ciokrotnie rzadsza niĹź w innych gĹ‚owicach. Dodatkowo urzÄ…dzenie ma szkĹ‚o ochronne, zamontowane nad soczewkÄ… kolimujÄ…cÄ…, ktĂłre zapobiega powstawaniu zanieczyszczeĹ„ na soczewkach. Zaawansowana konstrukcja urzÄ…dzenia pozwala na znaczÄ…ce zwiÄ™kszenie wydajnoĹ›ci pracy wycinarek laserowych i zwiÄ™kszenie pĹ‚ynność produkcji. Projekt gĹ‚owicy tnÄ…cej jest chroniony piÄ™cioma patentami. Jest pierwszym tego typu rozwiÄ…zaniem stosowanym w wycinarkach laserowych w technologii fiber. Na targach EuroBLECH 2016 firma zaprezentuje wycinarkÄ™ laserowÄ… o mocy 12 kW z gĹ‚owicÄ… eVa, ktĂłra bezproblemowo moĹźe wycinać detale o gruboĹ›ci 60 mm. 12

AUTOMATYKA

PRODUKTY

MODUĹ OBROTOWO-CHWYTAJÄ„CY EGS ModuĹ‚ EGS firmy SCHUNK to najbardziej kompaktowa elektryczna jednostka obrotowo-chwytajÄ…ca na rynku, zapewniajÄ…ca o 30% lepszy stosunek siĹ‚y chwytania do masy. ModuĹ‚ obrotowo-chwytajÄ…cy EGS uĹ‚atwia szybkie przejĹ›cie z pneumatycznych rozwiÄ…zaĹ„ – Ĺ‚atwy w utrzymaniu i atrakcyjny cenowo, toruje drogÄ™ wysokowydajnym systemom elektrycznym. Jest to pierwszy moduĹ‚ Ĺ‚Ä…czÄ…cy jednostkÄ™ chwytajÄ…cÄ… i obrotowÄ… w jednej kompaktowej obudowie. ZarĂłwno kÄ…t obrotu, jak i siĹ‚a chwytania mogÄ… być regulowane niezaleĹźnie od siebie, bezpoĹ›rednio w module. ModuĹ‚ EGS wyposaĹźony jest w stacjonarny, bezszczotkowy, a wiÄ™c bezobsĹ‚ugowy silnik 24 V DC. Jest sterowany bezpoĹ›rednio lub za poĹ›rednictwem

magistrali. CaĹ‚a elektronika sterowania i zasilania jest zintegrowana w module, co eliminuje potrzebÄ™ stosowania zewnÄ™trznych sterownikĂłw i dodatkowego oprogramowania. EGS nie wymaga Ĺźadnych kabli, ani amortyzatorĂłw, co zwiÄ™ksza stabilność procesu i dostÄ™pność systemĂłw montaĹźowych. ModuĹ‚ EGS charakteryzuje siÄ™ momentem 0,04 Nm, siĹ‚Ä… chwytania 30 N, skok na szczÄ™kÄ™ wynosi 3 mm, kÄ…t obrotu z zakresu 40°â€“290°, czas obrotu 0,18 s/180°, a czas chwytu 0,05 s/skok. SCHUNK INTEC Sp. z o.o. 3 8? 6 ?797?? " 3 44 <4: 47 ??6 & 44 <4: 47 47 3 3 ". 3"

NOWA WERSJA BIBLIOTEK WIZYJNYCH – HALCON 13 Niemiecka firma MVTec Software GmbH ogĹ‚osiĹ‚a premierÄ™ HALCON 13 – kolejnej wersji oprogramowania wizyjnego. W nowej odsĹ‚onie moĹźliwoĹ›ci oprogramowania zostaĹ‚y zwiÄ™kszone m.in. przez przyspieszenie funkcji najczęściej uĹźywanych przez klientĂłw. Ĺšrednie przyspieszenie wykonania funkcji wyniosĹ‚o 14%, ale wiele z nich wykonywanych jest ponad dwa razy szybciej niĹź poprzednio. DuĹźy nacisk poĹ‚oĹźono rĂłwnieĹź na rozwĂłj technologii 3D. Usprawniono miÄ™dzy innymi funkcjÄ™ porĂłwnania do wzorca czy rekonstrukcjÄ™ obiektu z chmury punktĂłw otrzymanych z ukĹ‚adĂłw stereowizyjnych. Wprowadzona zostaĹ‚a funkcja kontroli tekstury, ktĂłra dziÄ™ki wykorzystaniu sieci neuronowych i technologii „deep learningâ€? pozwala na szybszÄ… i dokĹ‚adniejszÄ… kontrolÄ™.

Nowością, która w szczególności zainteresuje integratorów realizujących wdroşenia z dala od siedziby firmy, jest moşliwość zdalnego podłączenia do aplikacji wykorzystujących HDevEngine i zmianę jej parametrów bez konieczności uruchamiania licencji deweloperskiej na komputerze klienta. Zaletą tej metody jest to, şe integrator ma dostęp tylko i wyłącznie do procesów systemu HALCON, a nie całej zawartości komputera klienta. Firma zachęca do przetestowania nowych funkcji HALCON 13, oferując darmową miesięczną licencję.

STEMMER IMAGING Sp. z o.o. 3 < 6 @@98?? B " 3 ::8 @45 @446 & 8: >=? ?4 == 9 & A 9 ! !3 3 9 ! !3

MODUŠSIECIOWY CC-LINK IE FIELD O SZYBKOŚCI 1  Gb/s W bogatym portfolio produktów sieciowych Fieldbus firmy Balluff pojawił się nowy moduł IO-Link – master do sieci przemysłowych opartych na interfejsie CC-Link. Wytrzymała metalowa obudowa o stopniu ochrony IP67 skrywa w sobie zintegrowany dwuportowy switch oraz serwer WWW. Master CC-Link jest doskonałym rozwiązaniem dla aplikacji o duşym zagęszczeniu modułów I/O, poniewaş pozwala na znaczne obnişenie kosztów inwestycji ze względu na zmniejszenie liczby punktów połączenia sieci oraz ograniczenie kosztów okablowania. Moduł CC-Link IE Field umoşliwia sterowanie rozproszonymi urządzeniami w czasie rzeczywistym dzięki duşym szyb-

11/2016

koĹ›ciom transmisji danych, wynoszÄ…cych nawet 1 Gb/s. Dodatkowo oferuje peĹ‚nÄ… diagnostykÄ™ wszystkich portĂłw oraz podĹ‚Ä…czonych do nich urzÄ…dzeĹ„ – dobrze widoczne diody LED. DziÄ™ki interfejsowi IO-Link moĹźna prosto i szybko instalować, konfigurować i parametryzować urzÄ…dzenia z poziomu systemu sterowania. Dla nowo podĹ‚Ä…czanych urzÄ…dzeĹ„ dostÄ™pna jest takĹźe funkcjonalność “plug&playâ€?. BALLUFF Sp. z o.o. 3 1 " 45 6 78975: ; " 3 <5 =>4 ?@ ??6 & <5 ==> 8@ =? 9 * &&A* &&3 3* &&3

15

PRODUKTY

ZESTAW DO NAUKI PROJEKTOWANIA UKĹ ADĂ“W IOT

NOWY CZUJNIK 5705 DO SYSTEMU NPAT

W ofercie portalu Farnell element14 pojawiĹ‚ siÄ™ pierwszy na rynku zestaw na nauki projektowania ukĹ‚adĂłw IoT, opracowany we współpracy z IBM. Zestaw to kompletne rozwiÄ…zanie szkoleniowe dla projektantĂłw sprzÄ™tu i oprogramowania oraz uczniĂłw, ktĂłrzy chcÄ… zdobyć wiedzÄ™ z zakresu projektowania ukĹ‚adĂłw IoT. Z zestawu moĹźna korzystać w poĹ‚Ä…czeniu z kursem IBM i Coursera: „A Developer’s Guide to Internet of Things (IoT)â€? („Przewodnik projektanta – ukĹ‚ady sieci Internetu Rzeczy – IoTâ€?). Zestaw do nauki projektowania ukĹ‚adĂłw IoT zostaĹ‚ opracowany na bazie Raspberry Pi 3 i pĹ‚ytki Raspberry Pi Sense Hat, ktĂłra zainspirowaĹ‚a projektantĂłw i staĹ‚a siÄ™ symbolem kreatywnoĹ›ci i innowacyjnoĹ›ci w ukĹ‚adach IoT. DostÄ™p do sieci IoT za pomocÄ… rozwiÄ…zaĹ„ sprzÄ™towych zestawu oraz wykorzystanie szkolenia IBM zapewnia projektantom: zdobycie umiejÄ™tnoĹ›ci niezbÄ™dnych do projektowania ukĹ‚adĂłw IoT oraz tworzenie i wykorzystywanie innowacyjnych projektĂłw do zastosowaĹ„ komercyjnych. Zestaw zapewnia takĹźe 90-dniowÄ… wersjÄ™ testowÄ… oprogramowania Bluemix – platformy rozwojowej w chmurze, dajÄ…cej dostÄ™p do platformy IBM Watson IoT i innych usĹ‚ug.

Nowy czujnik 5705 przeznaczony jest do pomiaru niewielkich rolek, gdzie niezbÄ™dna jest wiÄ™ksza liczba punktĂłw pomiarowych wzdĹ‚uĹź rolki. Zakres pomiarowy czujnika wynosi od 355,6 mm do 1625,6 mm. Czujnik ten idealnie sprawdzi siÄ™ w przemyĹ›le foliowym, przetwĂłrstwie tworzyw sztucznych czy poligrafii. System NPAT to kompletne narzÄ™dzie do pomiaru rozkĹ‚adu nacisku miÄ™dzy rolkami. System mierzy i w przejrzysty sposĂłb wyĹ›wietla wyniki w czasie rzeczywistym, informujÄ…c uĹźytkownika o rozkĹ‚adzie nacisku mierzonego obszaru kontaktowego rolek na dĹ‚ugoĹ›ci oraz szerokoĹ›ci wzdĹ‚uĹź rolki. System NPAT skĹ‚ada siÄ™ z czujnika, elektroniki pomiarowej oraz oprogramowania przetwarzajÄ…cego i wyĹ›wietlajÄ…cego dane. Trzy modele czujnikĂłw w tym nowy 5705 umoĹźliwiajÄ… pomiar róşnorodnych rolek od niewielkich, aş do kilkumetrowych o róşnych Ĺ›rednicach.

/ 58

C ; * 3-3D3 * 3"3

R E K L A M A

SERIA NDR – EKONOMICZNE ZASILACZE NA SZYNĘ DIN NDR – to kolejna ekonomiczna wersja niezawodnych zasilaczy. Modele o mocy 75 W i 120 W wykonane sÄ… w wÄ…skich obudowach o tych samych wymiarach co zasilacze SDR. Model NDR-75 ma zaledwie 32 mm szerokoĹ›ci, a model NDR-120 tylko 40 mm. UrzÄ…dzenia majÄ… szeroki zakres napiÄ™cia wejĹ›ciowego od 90 V AC do 260 V AC, natomiast na wyjĹ›ciu dostÄ™pne sÄ… napiÄ™cia 12 V, 24 V i 48 V z moĹźliwoĹ›ciÄ… korekcji napiÄ™cia za pomocÄ… potencjometru. Zasilacze tej serii zostaĹ‚y zaprojektowane bez wbudowanego wentylatora, pracujÄ… w zakresie temperatury od â€“20 °C do +70 °C i osiÄ…gajÄ… sprawność do 89%.  UrzÄ…dzenia wyposaĹźone sÄ… w zabezpieczenia przeciÄ…Ĺźeniowe, przeciwzwarciowe, nadnapiÄ™ciowe i termiczne, a poprawny stan pracy sygnalizowany jest diodÄ… LED. Seria NDR zgodna jest z normami UL, CUL, CB, TUV i CE i speĹ‚nia standard EN 61000-6-2 oraz EN 55022 klasy B. Modele serii NDR odpowiednie sÄ… do aplikacji automatyki przemysĹ‚owej, urzÄ…dzeĹ„ produkcji, elektromechaniki, elektroniki, telekomunikacji i wszÄ™dzie tam, gdzie potrzebny jest dobry i ekonomiczny zasilacz.

16

AUTOMATYKA

PRODUKTY

SAFETYBRIDGE – Ĺ ATWA INTEGRACJA BEZPIECZEĹƒSTWA FUNKCJONALNEGO Bezpieczne moduĹ‚y I/O z technologiÄ… SafetyBridge oparte na systemie I/O Axioline F lub Inline to najprostszy sposĂłb na zintegrowanie bezpieczeĹ„stwa w instalacji czy maszynie. Wyróşnia je moĹźliwość dowolnego rozmieszczenia w sieci oraz kompatybilność ze wszystkimi popularnymi systemami magistral. Funkcja bezpieczeĹ„stwa jest realizowana bezpoĹ›rednio w bezpiecznych moduĹ‚ach I/O SafetyBridge, dziÄ™ki czemu sterownik bezpieczeĹ„stwa i bezpieczne magistrale obiektowe nie sÄ… wymagane. W celu zapewnienia komunikacji miÄ™dzy moduĹ‚ami wystarczy jedynie standardowy sterownik i dobrana do potrzeb standardowa sieć.

Technologia SafetyBridge umoĹźliwia realizacjÄ™ wszystkich zadaĹ„ zwiÄ…zanych z bezpieczeĹ„stwem w sieci oraz w Ĺ‚atwy sposĂłb integruje bezpieczeĹ„stwo funkcjonalne w maszynie lub instalacji. Brak sterownika bezpieczeĹ„stwa i bezpiecznej magistrali obiektowej to oszczÄ™dność czasu i kosztĂłw projektowania maszyn i instalacji. Bezpieczne moduĹ‚y I/O z technologiÄ… SafetyBridge speĹ‚niajÄ… wszystkie wymagania bezpieczeĹ„stwa aş do SIL 3 lub PL e. PHOENIX CONTACT Sp. z o.o. 3 7<97@6 759=5< ; " 3 <5 =@ >? 85? 3 . " " 3"

NOWE WTYKI Z PROSTOPADĹ YM WYPROWADZENIEM PRZEWODU Nowa seria wtykĂłw Phoenix Contact – FKCOR/W umoĹźliwia wygodne wyprowadzanie przewodĂłw pod kÄ…tem prostym wzglÄ™dem kierunku przyĹ‚Ä…czania wtyku. Wtyki dostÄ™pne sÄ… w wariantach od 2 do 24 biegunĂłw, z technikÄ… push-in pozwalajÄ…cÄ… beznarzÄ™dziowo szybko sposĂłb poszczegĂłlne ĹźyĹ‚y. Intuicyjny przycisk w kolorze pomaraĹ„czowym uĹ‚atwia dalsze modyfikacje i serwis. Geometria przyĹ‚Ä…cza zostaĹ‚a zaprojektowana w taki sposĂłb, aby idealnie sprawdzaĹ‚o siÄ™ w przypadku urzÄ…dzeĹ„ montowanych na szynie DIN – przycisk spręşyny

dostÄ™pny jest od frontu, a przewody wyprowadzone w dół lub gĂłrÄ™. Zintegrowane gniazdo pomiarowe uĹ‚atwia uruchomienie systemu lub ewentualny serwis. ZĹ‚Ä…cze o rastrze 5,08 mm moĹźe pracować przy natęşeniu prÄ…du do 12 A i napiÄ™ciu do 320 V. Wersje R oraz W umoĹźliwiajÄ… bezkolizyjne stosowanie wtykĂłw w dwurzÄ™dowych gniazdach. W przypadku koniecznoĹ›ci ryglowania zalecane jest stosowanie wtykĂłw z tradycyjnym koĹ‚nierzem Ĺ›rubowym lub dĹşwigniÄ… blokujÄ…cÄ… w systemie Lock & Release. PHOENIX CONTACT Sp. z o.o. 3 7<97@6 759=5< ; " 3 <5 =@ >? 85? 3 . " " 3" R E K L A M A

11/2016

17

PRODUKTY

PROPOZYCJA PIAP NA EXPOWELDING 2016 Podczas targĂłw ExpoWelding PrzemysĹ‚owy Instytut Automatyki i PomiarĂłw PIAP zaprezentowaĹ‚ modelowe stanowisko zrobotyzowanego spawania hybrydowego Plazma-MIG/MAG. RozwiÄ…zanie integruje innowacyjnÄ… technologiÄ™ spawania hybrydowego Plazma-MIG/MAG z najnowszym laserowym systemem Ĺ›ledzenia spoiny oraz nowoczesnym ukĹ‚adem sterowania robota przemysĹ‚owego. TechnologiÄ™ hybrydowÄ… Plazma-MIG/MAG charakteryzuje wysoka wydajność spawania (duĹźa szybkość spawania oraz gĹ‚Ä™boki przetop w pojedynczym przejĹ›ciu) przy zachowaniu wysokiej jakoĹ›ci zĹ‚Ä…cza. PrzykĹ‚adowo, dla blachy o gruboĹ›ci 8 mm i zĹ‚Ä…cza doczoĹ‚owego bez ukosowania,

uzyskano szybkość 0,8 m/min, co potwierdza certyfikat TĂœV NORD. JednoczeĹ›nie stosowanie tej technologii stawia znacznie mniejsze wymagania odnoĹ›nie precyzji przygotowaniem krawÄ™dzi spawanych detali. Jest ona takĹźe znacznie taĹ„sza, zarĂłwno na etapie inwestycji, jak teĹź podczas eksploatacji, od innych wysokowydajnych metod, np. spawania hybrydowego Laser-MIG/MAG. Skuteczne stosowanie technologii Plazma-MIG/MAG wymaga dokĹ‚adnego prowadzenia zintegrowanej gĹ‚owicy spawania hybrydowego. Zapewnia to robot przemysĹ‚owy współpracujÄ…cy z zaawansowanym, laserowym systemem sensorycznym.

BIULETYN EATON DLA KONSTRUKTORĂ“W MASZYN TRYBO-PRODUKTY DRUKOWANE W PRZYJAZNY SPOSĂ“B Firma Eaton wydaĹ‚a biuletyn zatytuĹ‚owany „Ochrona obwodĂłw – nieodzowny element Twojej maszynyâ€?. Autorzy podpowiadajÄ… konstruktorom maszyn jak zapewnić bezpieczeĹ„stwo obsĹ‚ugi, zwiÄ™kszyć wydajność i sprawność maszyn, a zatem i zyskowność dziaĹ‚alnoĹ›ci wĹ‚asnej oraz swoich klientĂłw z przemysĹ‚u produkcyjnego. W dokumencie omĂłwiono problemy zwiÄ…zane z zasilaniem elektrycznym, takie jak przetęşenia, prÄ…dy upĹ‚ywowe, Ĺ‚uk elektryczny, niebezpieczeĹ„stwo poraĹźenia i przepiÄ™cia. Przedstawia on rĂłwnieĹź zagroĹźenia, jakie niosÄ… ze sobÄ… te zjawiska dla instalacji elektroenergetycznej i jej

uĹźytkownikĂłw. StosujÄ…c odpowiedni system ochrony obwodu moĹźna znacznie zwiÄ™kszyć wydajność i dostÄ™pność urzÄ…dzeĹ„ poprzez zapewnienie, Ĺźe usterka spowoduje wyĹ‚Ä…czenie jedynie tego obwodu, w ktĂłrym ona wystÄ…piĹ‚a, podczas gdy pozostaĹ‚a część instalacji bÄ™dzie nadal dziaĹ‚ać. PrawidĹ‚owa ochrona zwiÄ™ksza rĂłwnieĹź dostÄ™pność danego obwodu dziÄ™ki temu, Ĺźe zapewnia odciÄ™cie energii, zanim dojdzie do trwaĹ‚ych i powaĹźnych uszkodzeĹ„. Eaton oferuje szerokÄ… gamÄ™ rozwiÄ…zaĹ„ i produktĂłw, takich jak wyĹ‚Ä…czniki róşnicowoprÄ…dowe, miniaturowe wyĹ‚Ä…czniki obwodu, wyĹ‚Ä…czniki obwodu MCCB, wyĹ‚Ä…czniki powietrzne, bezpieczniki i hydromagnetyczne wyĹ‚Ä…czniki mocy, ktĂłre umoĹźliwiajÄ… speĹ‚nienie wszystkich wymagaĹ„ specyfikacji w zakresie instalacji i napraw.

ODPORNE NA CHEMIKALIA ELEMENTY Z DRUKARKI 3D Firma igus opracowaĹ‚a swoje filamenty dąşąc do zminimalizowania tarcia oraz Ĺ›cierania – dziÄ™ki temu elementy drukowane z tych materiaĹ‚Ăłw sÄ… nawet o 50% odporniejsze na Ĺ›cieranie niĹź standardowe tworzywa do druku 3D. Trybo-filament – tworzywo iglidur C210 wyróşnia siÄ™ duşą odpornoĹ›ciÄ… na chemikalia i wytrzymuje dziaĹ‚anie róşnorodnych kwasĂłw oraz rozpuszczalnikĂłw. MateriaĹ‚ iglidur C210 jest odporny nawet na nadtlenek wodoru, czÄ™sto stosowany do wybielania oraz dezynfekcji. Ponadto, nowe tworzywo cechuje siÄ™ duşą odpornoĹ›ciÄ… na Ĺ›cieranie, ktĂłra przekĹ‚ada siÄ™ na duşą Ĺźywotność wydrukowanych części. Co wiÄ™cej, wykazuje teĹź wytrzymaĹ‚ość na wysokie temperatury. KrĂłtkotermi-

18

nowo trybo-filament moĹźe być poddawany dziaĹ‚aniu temperatury do 180 °C, natomiast temperatura dĹ‚ugotrwaĹ‚ego uĹźytkowania moĹźe wynosić aş 100 °C. MateriaĹ‚ ten jest oferowany w postaci filamentu o Ĺ›rednicy 1,75 lub 3 mm, dziÄ™ki czemu moĹźe być stosowany w powszechnie dostÄ™pnych drukarkach 3D pracujÄ…cych w technologii FDM. Filament z tworzywa iglidur C210 nadaje siÄ™ do róşnorodnych zastosowaĹ„ w wielu branĹźach, zwĹ‚aszcza zwiÄ…zanych z wysokimi wymaganiami higienicznymi, np. w przemyĹ›le farmaceutycznym lub spoĹźywczym, gdzie elementy czÄ™sto sÄ… naraĹźone na kontakt z agresywnymi Ĺ›rodkami czyszczÄ…cymi. !

AUTOMATYKA

SONDA WILGOTNOĹšCI I TEMPERATURY HC2A-S ROTRONIC Sonda wilgotnoĹ›ci i temperatury HC2A-S (HygroClip2A-S) firmy Rotronic to sonda pomiarowa nowej generacji. Jej budowa jest oparta na nowym sensorze wilgotnoĹ›ci Hygromer HT-1 umoĹźliwia pomiar wilgotnoĹ›ci wzglÄ™dnej i temperatury powietrza z ekstremalnÄ… dokĹ‚adnoĹ›ciÄ… (w rozszerzonym zakresie: 10...30°C, 0...100% RH). Sonda dokonuje obliczenia psychometryczne. Znajduje zastosowanie w sektorze HVAC, przemyĹ›le spoĹźywczym, budowlanym, papierniczym, tekstylnym i farmaceutycznym. Sonda jest przeznaczona do współpracy z innymi urzÄ…dzeniami pomiarowymi oferowanymi przez firmÄ™ AP Automatyka (miernik, przetwornik, wskaĹşnik, rejestrator itp.).

EKI-1511/1512X – NOWA SERIA SERWERĂ“W RS-422/485 EKI-1511X oraz EKI-1512X to przedstawiciele nowej rodziny serwerĂłw portĂłw szeregowych, ktĂłrej atutami sÄ… kompaktowe wymiary oraz solidna metalowa obudowa. Oba urzÄ…dzenia róşniÄ… siÄ™ miÄ™dzy sobÄ… liczbÄ… zĹ‚Ä…cz szeregowych (jeden w wersji EKI-1511X, dwa w EKI-1512X). ModuĹ‚y umoĹźliwiajÄ… pracÄ™ w trybach: TCP Client/Server, UDP Client/Server, Peer-to-Peer oraz Virtual Com. Producent przewidziaĹ‚ takĹźe opcjÄ™ montaĹźu na Ĺ›cianie za pomocÄ… doĹ‚Ä…czonych do zestawu uchwytĂłw. Uniwersalny terminal zaciskowy portu RS wyposaĹźony zostaĹ‚ w ochronÄ™ ESD do 15 kV, a linia Ethernet w izolacjÄ™ magnetycznÄ… do 1,5 kV. UrzÄ…dzenia mogÄ… pracować zasilane napiÄ™ciem z zakresu 10–30 V DC w temperaturze z przedziaĹ‚u od â€“10 °C do 60 °C.

Firma Universal Robots uruchomiĹ‚a Universal Robots+ – internetowy salon z elementami wykonawczymi, oprogramowaniem, peryferiami i akcesoriami oferowanymi przez ekosystem zewnÄ™trznych developerĂłw UR, zoptymalizowanymi i zweryfikowanymi pod kÄ…tem niezawodnej współpracy z robotami UR. KorzystajÄ…cy z oferty salonu integratorzy, dystrybutorzy i klienci UR mogÄ… od razu przystÄ™pować do skĹ‚adania swoich kolejnych instalacji robotĂłw UR. ' ( ) *

11/2016

R E K L A M A

INTERNETOWY SALON UNIVERSAL ROBOTS

ROZMOWA

KURS

NA INNOWACJE ! ". ". 0 ". ". E* 6 * ! "0 G * ! ! " 0 6 0 *H 83? " 0 D !H " 3 W ostatnim czasie duĹźo siÄ™ sĹ‚yszy o koniecznoĹ›ci wdraĹźania innowacji, postrzeganych jako koĹ‚o ratunkowe dla wzrostu konkurencyjnoĹ›ci polskiej gospodarki. Jaka jest wizja Polski innowacyjnej wedĹ‚ug Pani? WizjÄ™ rozwoju Polski przedstawiliĹ›my w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Liczymy, Ĺźe dziÄ™ki realizacji tego projektu wskaĹşniki innowacyjnoĹ›ci w naszym kraju bÄ™dÄ… znaczÄ…co rosĹ‚y. Stawiamy na industrializacjÄ™ i innowacje, koncentrujemy wsparcie na priorytetowych obszarach B+R+I, wykorzystujÄ…c fundusze unij20

ne, programy rozwojowe dla róşnych branĹź, budujemy pręşny rynek venture capital. Zmieniamy prawo w zakresie wspierania innowacyjnoĹ›ci, po to aby usunąć bariery stojÄ…ce na drodze innowatorĂłw. PrzykĹ‚adamy rĂłwnieĹź duşą wagÄ™ do wsparcia powiÄ…zaĹ„ pomiÄ™dzy przemysĹ‚em, biznesem a naukÄ…. Nie zapomnieliĹ›my rĂłwnieĹź o wzmocnieniu kapitaĹ‚u ludzkiego i kapitaĹ‚u spoĹ‚ecznego, ktĂłre stanowiÄ… jeden z elementĂłw zwiÄ™kszenia innowacyjnoĹ›ci polskiej gospodarki. DĹ‚ugofalowym celem zarĂłwno tzw. „maĹ‚ejâ€?, jak i planowanej „duĹźejâ€? ustawy o innowacyjnoĹ›ci jest

wzrost potencjaĹ‚u polskiej gospodarki, ktĂłry bÄ™dzie decydujÄ…cym czynnikiem w tworzeniu wzrostu dochodu narodowego i podniesienia poziomu dobrobytu w Polsce. Tworzony przez nas spĂłjny system róşnorodnych instrumentĂłw ma zachÄ™cać do podejmowania dziaĹ‚alnoĹ›ci innowacyjnej i je premiować. System podatkowy ma być bardziej przyjazny, a sposĂłb finansowania komercjalizacji wynikĂłw badaĹ„ naukowych i prac rozwojowych – bardziej stabilny. Nowe regulacje sÄ… odpowiedziÄ… na najpilniejsze potrzeby polskich innowatorĂłw i naukowcĂłw. AUTOMATYKA

ROZMOWA

/ 3 # ) 0

Chcemy wierzyć w to, Ĺźe Ĺ›rodki z perspektywy finansowej 2014–2020 bÄ™dÄ… trwale inwestowane, a nie wydawane na bieşące potrzeby. Mam nadziejÄ™, Ĺźe wkrĂłtce bÄ™dziemy mogli pochwalić siÄ™ inwestycjami, ktĂłre bÄ™dÄ… pracować dla polskiej gospodarki. Jakie kroki podejmuje ministerstwo, aby zwiÄ™kszyć proinnowacyjne dziaĹ‚ania firm? Po pierwsze chcemy zmobilizować kapitaĹ‚ prywatny poprzez uĹ‚atwienia prawne. StÄ…d nowelizacja ustawy o wspieraniu innowacyjnoĹ›ci. To jest pula rozwiÄ…zaĹ„ dla firm przeznaczajÄ…cych Ĺ›rodki na zakup nowej technologii, ochronÄ™ patentowÄ… oraz zatrudnienie pracownikĂłw naukowo-badawczych. Chcemy zachÄ™cić przedsiÄ™biorcĂłw, oferujÄ…c im odliczenia podatkowe. Po drugie, planujemy podwyĹźszenie kwoty odliczenia kosztĂłw na dziaĹ‚alność badawczo-rozwojowÄ… do 50%. W nowelizacji ustawy o wspieraniu innowacyjnoĹ›ci jest wiele zapisĂłw wspierajÄ…cych inwestowanie w innowacje po stronie sektora prywatnego, jak i uĹ‚atwiajÄ…cych procesy komercjalizacji jednostkom badawczo-rozwojowym, co mamy nadziejÄ™ zmniejszy dystans miÄ™dzy przedsiÄ™biorcami i naukowcami. Ustawa ta zostaĹ‚a opracowana w ramach Rady ds. InnowacyjnoĹ›ci. Kolejny element wspierajÄ…cy inwestycje w innowacje, to przygotowany pakiet „100 uĹ‚atwieĹ„ dla firmâ€?, czyli element tzw. Konstytucji dla biznesu. Jego celem jest ustanowienie podstawowych zasad podejmowania i wykonywania dziaĹ‚alnoĹ›ci gospodarczej oraz usprawnienie relacji z urzÄ™dami. JesteĹ›my przekonani, Ĺźe im bardziej uproĹ›ci siÄ™ od strony formalnej prowadzenie dziaĹ‚alnoĹ›ci gospodarczej, tym Ĺ‚atwiej firmy bÄ™dÄ… podÄ…Ĺźać Ĺ›cieĹźkÄ… innowacji. JeĹźeli obecnie najwiÄ™kszÄ… niepewność dla przedsiÄ™biorcy stanowi to, jak zostanie oceniony przez audyt i kontrolÄ™, to trudno wymagać od niego kreatywnoĹ›ci. Uproszczone nowe prawo ma zastÄ…pić ustawÄ™ o swobodzie dziaĹ‚alnoĹ›ci gospodarczej. Mamy nadziejÄ™, Ĺźe bÄ™dzie stanowiĹ‚o nowy impuls do rozwoju nowoczesnej i innowacyjnej przedsiÄ™biorczoĹ›ci. 11/2016

W tym roku zostaĹ‚a utworzona rĂłwnieĹź Rada ds. InnowacyjnoĹ›ci. Jakie sÄ… jej zadania? Chcemy efektywnie zainwestować ponad 16 mld euro przeznaczonych na innowacje w krajowych i regionalnych programach, aby polskie produkty staĹ‚y siÄ™ cenionym i poszukiwanym dobrem na Ĺ›wiatowych rynkach. W tym celu premier Beata SzydĹ‚o powoĹ‚aĹ‚a RadÄ™ ds. InnowacyjnoĹ›ci. Gremium to inicjuje dziaĹ‚ania oraz proponuje rozwiÄ…zania, ktĂłre pozwolÄ… aktywnie wspierać przedsiÄ™biorcĂłw w poszukiwaniu no-

medycznych czy lotniczo-kosmicznych. Nie moĹźna zapomnieć teĹź o systemach wydobywczych, militarnych i ekobudownictwie oraz o przedsiÄ™biorcach zajmujÄ…cych siÄ™ odzyskiem materiaĹ‚owym surowcĂłw. I tak moĹźna wymieniać, bo lista sektorĂłw nie jest zamkniÄ™ta i najprawdopodobniej nigdy nie bÄ™dzie. Co jakiĹ› czas bÄ™dziemy jÄ… aktualizować, bo mimo Ĺźe trendy rozwoju technologii i przedsiÄ™biorczoĹ›ci sÄ… znane – to caĹ‚y czas pojawiajÄ… siÄ™ na rynku nowoĹ›ci. To jak bÄ™dzie wyglÄ…daĹ‚a aktualizacja tych branĹź zostanie

  CHCEMY EFEKTYWNIE ZAINWESTOWAĆ PONAD 16 MLD EURO PRZEZNACZONYCH NA INNOWACJE W KRAJOWYCH I REGIONALNYCH PROGRAMACH‌ wych produktĂłw i procesĂłw oraz angaĹźować polski kapitaĹ‚, a w konsekwencji przyczyniać siÄ™ do tworzenia przewagi konkurencyjnej naszej gospodarki. Rada ds. InnowacyjnoĹ›ci to najwaĹźniejszy, miÄ™dzyresortowy koordynator polityki innowacyjnoĹ›ci realizowanej przez rzÄ…d, wpisany na staĹ‚e w system administracji publicznej. Jedno z pierwszych spotkaĹ„ Rady byĹ‚o poĹ›wiÄ™cone identyfikacji najbardziej perspektywicznych branĹź. KtĂłre sektory zostaĹ‚y uznane za strategiczne dla Polski? RozmawialiĹ›my o branĹźach, ktĂłre w przyszĹ‚oĹ›ci majÄ… szansÄ™ stać siÄ™ motorami polskiej gospodarki. W sytuacji ograniczonych zasobĂłw finansowych musimy wspierać te dziedziny, ktĂłre sÄ… waĹźne dla dĹ‚ugofalowego rozwoju kraju. Obecnie w Polsce jest wiele sektorĂłw strategicznych. NaleĹźy do nich transport zbiorowy. Mam tu na myĹ›li zarĂłwno e-busy, pojazdy szynowe, jak i specjalistyczne statki. Na pewno warto teĹź wspierać branĹźe zwiÄ…zane z profesjonalnÄ… elektronikÄ… i ze specjalistycznymi oprogramowaniami – chodzi o automatykÄ™ maszyn, budynkĂłw oraz cyberbezpieczeĹ„stwo. Po szczegółowej analizie wiemy, Ĺźe warto siÄ™ skupić na pomocy twĂłrcom urzÄ…dzeĹ„

szczegółowo opisane w Nowej Polityce PrzemysĹ‚owej. Jednak trzeba pamiÄ™tać, Ĺźe najwaĹźniejsza jest koncentracja wsparcia na konkretnych sektorach i tylko takie dziaĹ‚anie pomoĹźe nam uzyskać wymierny efekt gospodarczy. JakÄ… rolÄ™ odgrywa automatyzacja i robotyzacja w strategii wspierania innowacyjnoĹ›ci polskiej gospodarki? Czy wedĹ‚ug Pani sÄ… to obszary, ktĂłre zasĹ‚ugujÄ… na szczegĂłlnÄ… uwagÄ™? OczywiĹ›cie, automatyzacja i robotyzacja procesĂłw wytwĂłrczych to wyznaczniki nowoczesnej gospodarki. SÄ… niezbÄ™dnymi elementami wiÄ™kszego procesu jakim jest cyfryzacja gospodarki zwana teĹź „czwartÄ… rewolucjÄ… przemysĹ‚owÄ…â€?. Jej celem jest stworzenie inteligentnych i współpracujÄ…cych ze sobÄ… fabryk tzw. Smart Factory, ktĂłre byĹ‚yby elastyczne, niezawodne i bardzo wydajne. W takich miejscach informacje logistyczne pomiÄ™dzy gĹ‚Ăłwnymi producentami i współpracujÄ…cymi kooperantami lub dostawcami a sieciami sprzedaĹźy bÄ™dÄ… wymieniane w sposĂłb zautomatyzowany. Czwarta rewolucja przemysĹ‚owa zmienia nie tylko model biznesowego dziaĹ‚ania firm, ale caĹ‚ych gaĹ‚Ä™zi gospodarki. Proces transformacji bazy produkcyjnej zakĹ‚ada, Ĺźe na kaĹźdym 21

ROZMOWA JADWIGA EMILEWICZ Absolwentka Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ otworzyła przewód doktorski. Jest stypendystką Uniwersytetu Oxford oraz programu American Council on Germany, Dräger Foundation, ZEIT-Stiftung Ebelin und Gerd Bucerius. W latach 1999–2002 pracowała w Departamencie Spraw Zagranicznych Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. W 2009 r. została kierownikiem Muzeum PRL w Krakowie. Jest radną Sejmiku Województwa Małopolskiego i przewodniczącą Komisji Innowacji i Nowoczesnych Technologii. 27 listopada 2015 r. została powołana na stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Rozwoju. Nadzoruje realizację programów Innowacyjna Gospodarka i Inteligentny Rozwój. Koordynuje zadania w obszarze informacji i promocji Funduszy Europejskich. Odpowiada za kwestie związane z podejmowaniem działań sprzyjających wzrostowi konkurencyjności oraz innowacyjności polskiej gospodarki, a także instrumentów wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw. Sprawuje nadzór nad realizacją zadań przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej oraz Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Działaczka społeczna, autorka wielu publikacji naukowych. Była prezesem Fundacji Lepsza Polska. Prywatnie matka trzech synów.

etapie łańcucha produkcji, począwszy od fazy projektowej, poprzez produkcję i serwisowanie oraz recykling, niezbędne jest zastosowanie nowoczesnych, inteligentnych technologii informatycznych, automatyzacji i robotyzacji. Tak rozumiany przemysł charakteryzuje wysoki stopień elastyczności, optymalizacja procesów produkcyjnych, a także możliwość szybkich zmian procesów produkcyjnych i logistycznych oraz lepsze wykorzystanie zasobów. Wszystko po to by móc sprostać indywidualnym potrzebom klienta. Takie przedsiębiorstwa będą miały konkurencyjną przewagę na rynku. Te zagadnienia są bardzo istotne z perspektywy reindustrializacji, dlatego poświęcamy im dużo miejsca w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Na czym ma polegać wspomniana reindustrializacja? Polityka przemysłowa, ukierunkowana na wdrażanie inteligentnej reindustrializacji bierze pod uwagę problemy polskiego przemysłu oraz uwarunkowania zewnętrzne. Jej zadaniem jest wzbudzenie impulsu do rozwoju nowych, wyłaniających się gałęzi przemysłu, opartych na technologiach cyfrowych. Takie przedsięwzięcia wymagają dużego zaangażowania wysoko wykwalifikowanej kadry pracowników naukowych, którzy będą tworzyć produkty przełomowe. Są też kołem zamacho22

wym dla rozwoju wielu innych dziedzin gospodarki. Pomagają rozwinąć tradycyjne branże, które wdrażając najnowocześniejsze technologie badawcze, produkcyjne i zarządcze, przesuną się na wyższy poziom w łańcuchu wartości. Można więc powiedzieć, że reindustrializacja polega na rozwoju innowacyjności, pozwalającej w efekcie realizować założenia Przemysłu 4.0, czyli m.in. obniżać koszty produkcji, podnosić jakość produktu, poszerzać asortyment oferowanych wyrobów czy lepiej zaspokajać potrzeby i szybciej reagować na zmiany oczekiwań konsumentów. Ponadto, daje możliwość zmniejszenia zużycia surowców i energii, obniżenia emisyjności produkcji i podniesienia bezpieczeństwa pracy. Na jakie możliwości wsparcia mogą liczyć firmy realizujące koncepcję Przemysłu 4.0? Równolegle z przygotowaniem Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju rozpoczęliśmy prace nad Nową Polityką Przemysłową – dokumentem określającym potencjał przemysłowy, globalne nisze popytowe, a także identyfikującym potrzeby przemysłu, kierunki specjalizacji oraz instrumenty wsparcia. Z czasem zostanie wdrożony nowy instrument – kontrakt branżowy, który zawierany będzie pomiędzy podmiotami publicznymi a reprezentantami danej branży. Będzie on formą

dostosowanego do potrzeb danego sektora pakietu działań. Chodzi o to, żeby pobudzić inwestycje poprzez zapewnienie stabilności otoczenia w perspektywie długookresowej. W ramach kontraktu ustalony zostanie zakres zadań do realizacji przez obie strony oraz katalog i rzecz jasna oferta instrumentów legislacyjnych, organizacyjnych, instytucjonalnych i finansowych. Kontrakt branżowy będzie podlegał okresowej rewizji, dzięki temu będzie można go dostosować do wciąż zmieniających się warunków gospodarczych. Dostępna będzie także opcja pakietowego wsparcia branż borykających się z problemami strukturalnymi. Takie wsparcie będzie jednak uzależnione od realizacji programów naprawczych o charakterze proefektywnościowym. To mogą być zarówno działania regulacyjne, jak i programy restrukturyzacyjne. Wśród podejmowanych działań znajdzie się redukcja zbędnych mocy, zmiana profilu produkcji, przekwalifikowanie lub outplacement pracowników czy budowa ekosystemu innowacyjnego. W osiąganiu sukcesu na nowym polu kluczowa może okazać się współpraca firm z uczelniami czy jednostkami naukowo-badawczymi. Jaki jest przepis na udany mariaż przemysłu z nauką? Jednostki naukowo-badawcze oraz uczelnie powinny maksymalnie się AUTOMATYKA

/ 3 # ) 0

ROZMOWA zaangaĹźować w  zagadnienia PrzemysĹ‚u 4.0, aby przygotować kompletnÄ… ofertÄ™ dla przedsiÄ™biorstw, ktĂłra powinna nie tylko skupiać siÄ™ na cyfryzacji procesu wytwĂłrczego, ale rĂłwnieĹź pozostaĹ‚ych procesĂłw wspomagajÄ…cych i zarzÄ…dczych. Aby osiÄ…gnąć ten cel, zostanie powoĹ‚ana instytucja o duĹźym potencjale badawczym, prowadzÄ…ca badania stosowane i rozwojowe – Narodowy Instytut Technologiczny. GĹ‚Ăłwnym zadaniem instytucji bÄ™dzie transfer wiedzy do gospodarki poprzez komercjalizacjÄ™ opracowanych technologii, zasilanie firm wysokiej klasy specjalistami i narzÄ™dziami zarzÄ…dzania rozwojem nowych produktĂłw. Dodatkowo w jej kompetencje wejdzie budowa branĹźowych i technologicznych centrĂłw kompetencji oraz wsparcie paĹ„stwa w prowadzeniu polityki technologicznej. Czwarta rewolucja przemysĹ‚owa wymaga, aby w ten proces wĹ‚Ä…czyli siÄ™ wszyscy: firmy, jednostki naukowe oraz uczelnie. PrzesĹ‚anie wyni-

kajÄ…ce z tego procesu jest proste: przyszĹ‚ość przemysĹ‚u bÄ™dzie zaleĹźeć od stopnia integralnoĹ›ci ludzi, baz danych oraz inteligentnych maszyn i urzÄ…dzeĹ„. To wĹ‚aĹ›nie w celu integracji i wsparcia dla inicjatyw na rzecz cyfrowego rozwoju przemysĹ‚u i usĹ‚ug powstaĹ‚ Zespół ds. Transformacji PrzemysĹ‚owej? Tak. Czwarta rewolucja przemysĹ‚owa rozpoczęła siÄ™ juĹź na dobre, jak szybko siÄ™ w niÄ… wĹ‚Ä…czymy zaleĹźy tylko od nas. Zdajemy sobie sprawÄ™, Ĺźe decydujÄ…cy wpĹ‚yw na pozycjÄ™ przedsiÄ™biorstw ma wprowadzenie automatyzacji, robotyzacji i bardziej elastycznych technik produkcyjnych. Udowodnione zostaĹ‚o, Ĺźe jednÄ… z gĹ‚Ăłwnych zalet zastosowania IoT w przemyĹ›le jest wzrost produktywnoĹ›ci o okoĹ‚o 30%. Przyczynia siÄ™ do tego m.in. ciÄ…gĹ‚a kontrola maszyn i wczesne wykrywanie usterek. Wspomniany Zespół ds. Transformacji PrzemysĹ‚owej, ktĂłry powstaĹ‚ pod

koniec czerwca br., tworzÄ… przedstawiciele ministerstw, urzÄ™dĂłw, agencji, izb branĹźowych oraz eksperci z czoĹ‚owych przedsiÄ™biorstw obszaru IT w Polsce. Na pierwszym posiedzeniu w lipcu zapadĹ‚a decyzja o utworzeniu szeĹ›ciu grup roboczych, dedykowanym róşnym dziaĹ‚aniom na rzecz rozwoju PrzemysĹ‚u 4.0 w Polsce. Aktualnie uruchamiamy prace grup roboczych, ktĂłrych zadaniem jest identyfikacja obszarĂłw oraz okreĹ›lenie priorytetĂłw i rekomendacji dziaĹ‚aĹ„ majÄ…cych na celu cyfrowy rozwĂłj przemysĹ‚u i usĹ‚ug okoĹ‚o przemysĹ‚owych. NaszÄ… intencjÄ… jest przeksztaĹ‚cenie w przyszĹ‚oĹ›ci grup roboczych w PolskÄ… PlatformÄ™ PrzemysĹ‚ 4.0. Osoby zainteresowane, zachÄ™camy do wĹ‚Ä…czenia siÄ™ w prace zespoĹ‚u. ZgĹ‚oszenia moĹźna przesyĹ‚ać na e-mail: przemysl_4.0@mr.gov.pl DziÄ™kujÄ™ za rozmowÄ™. Sylwia Batorska '$ # $I- R E K L A M A

CENA 10,00

9 772392

ZĹ (W TYM

10550 2

8 % VAT)

TEMAT WYDA ROZMOWA 20

10

NIA ZarzÄ…dz anie utrzyma

Paweł Naglik, Kubler Sp. z o.o.

TECHNIKA

niem ruchu

32

Wybór systemu SCADA – czym się kierować?

SPRZĘT

w produkc

ji

I APARA

TURA 44 Kluczowy element współcze – przegląd przemienników snych napędów częstotliw ości

AUTOMA TYKA ISSN 2392-10

56

INDEKS 403024

AUTOMA TYKAON

LINE.PL

10/2015

=HVSRĂŽ\ S

U]\JRWRZDQLD

SRZLHWU]D VHU

LL 06

,QWHJUDFMD IXQNF ML L EH]SLHF]HÆV WZR F]XMQLNL FL�QLH ]DZRU\ EH]SLHQLD SU]HSÎ\ZX L ]XÒ\FLD F]HÆVWZD ZJ ,62 SRZLHWU] 3O F G D H

< ... do 28

000 l/min

... >

2V]F]GQR�¸ NR

Dystrybutor

www.sterma

switchy HARTING

g.pl

V]WĂˆZ ]DEXGRZ

\ L HQHUJLL RV]F]ÂťGQ RV]F]ÂťGQ RĂ?¸ NRV]WĂˆZ ]DN RĂ?¸ SU]HVWU]HQL ]XSX DEXGRZ\ ZZZ IHVWR SO

TECHNIKA

EWOLUCJA

SIECI PRZEMYSĹ OWYCH A ICH BEZPIECZEĹƒSTWO " H E 2 3 J ". . H6 * 0 . H ". 2 H 0 K # " 3 ; 5@:@ 3 " * ! L ?>8M6 5? N 0 "0 ! 0 # % " ' 0 # * 3 N *E 0 " * H" O 6 " 6 " * 3 " 0 0 " " E 0H"H E GP ". ".6 " " GP E 0 H" ". 3 Marcin Zawisza

24

W

aĹźna zmiana w komunikacji ukĹ‚adĂłw sterowania dokonaĹ‚a siÄ™ na przeĹ‚omie wiekĂłw, kiedy to producenci urzÄ…dzeĹ„ automatyki przemysĹ‚owej zauwaĹźyli potencjaĹ‚ tkwiÄ…cy w sieci Ethernet. W porĂłwnaniu ze stosowanymi do tej pory rozwiÄ…zaniami, gwarantowaĹ‚ on duĹźo wiÄ™kszÄ… wydajność, potencjalnie nieograniczonÄ… liczbÄ™ urzÄ…dzeĹ„ i zasiÄ™g, upraszczajÄ…c jednoczeĹ›nie infrastrukturÄ™ sieciowÄ… i jej utrzymanie dziÄ™ki wspĂłlnemu dla wszystkich elementĂłw systemu sterowania medium. Nie bez znaczenia byĹ‚a takĹźe moĹźliwość ujednolicenia komunikacji na poziomie produkcyjnym z istniejÄ…cym juĹź zapleczem technicznym dla poziomĂłw zarzÄ…dzania i monitorowania. PoĹ‚Ä…czenie sieci przemysĹ‚owej z sieciÄ… korporacyjnÄ… umoĹźliwiaĹ‚o w prostszy, bardziej niezawodny i taĹ„szy zdalny dostÄ™p do tej pierwszej, co szybko okazaĹ‚o siÄ™ nieocenionym uĹ‚atwieniem, przyspieszajÄ…cym znacznie reakcjÄ™ w przypadku problemĂłw wymagajÄ…cych interwencji specjalistĂłw z odlegĹ‚ego nieraz serwisu. Te bezdyskusyjne zalety sprawiĹ‚y, Ĺźe kaĹźdy z wiÄ™kszych producentĂłw postawiĹ‚ sobie za punkt honoru stworzenie wĹ‚asnej specyfikacji sieci przemysĹ‚owej opartej na standardzie Ethernet i jej jak najszerszej promocji. Proces ten wymagaĹ‚ czasu, gdyĹź trzeba byĹ‚o przystosować stare mechanizmy do nowych wymagaĹ„, a czÄ™sto opracować kolejne (choćby te zapewniajÄ…ce determinizm przy dostÄ™pie do Ĺ‚Ä…cza). Klasyczne sieci polowe sÄ… systematycznie zastÄ™powane przez rozwiÄ…zania oparte na Ethernecie przemysĹ‚owym i trudno sobie wyobrazić, Ĺźeby ten trend miaĹ‚ siÄ™ w najbliĹźszym czasie zmienić. Na-

leĹźy jednak pamiÄ™tać, Ĺźe poĹ‚Ä…czenie czujnikĂłw, napÄ™dĂłw, elementĂłw rozproszonego systemu bezpieczeĹ„stwa we wspĂłlnej sieci, dostÄ™pnej w sieci rozlegĹ‚ej, jak Internet z kaĹźdego miejsca na Ziemi, poza uĹ‚atwieniem oznacza rĂłwnieĹź potencjalne zagroĹźenia. Na szczęście z podobnymi zagroĹźeniami zmagajÄ… siÄ™ na co dzieĹ„ osoby odpowiedzialne za bezpieczeĹ„stwo sieci LAN w kaĹźdej wiÄ™kszej firmie, stÄ…d nie sÄ… one nowoĹ›ciÄ… – nowe sÄ… jedynie rodzaje i skala szkĂłd, ktĂłre mogÄ… zostać wyrzÄ…dzone. Aby poznać zagroĹźenia, na ktĂłre naraĹźone sÄ… współczesne sieci przemysĹ‚owe, oparte na standardzie Ethernet, dobrze jest zrozumieć w jaki sposĂłb realizowane sÄ… na jego bazie najpopularniejsze protokoĹ‚y.

IMPLEMENTACJE ETHERNETU PRZEMYSĹ OWEGO MĂłwiÄ…c o implementacjach Ethernetu w przemyĹ›le warto przypomnieć, czym wĹ‚aĹ›ciwie jest Ethernet. W duĹźym skrĂłcie moĹźna okreĹ›lić tak standard komunikacji w dwĂłch najniĹźszych warstwach modelu OSI (a dokĹ‚adniej w warstwie fizycznej i dolnej podwarstwie warstwy Ĺ‚Ä…cza danych). Opisuje on nie tylko cechy fizyczne poĹ‚Ä…czenia, takie jak specyfikacja przewodĂłw i sygnaĹ‚Ăłw ale rĂłwnieĹź sposĂłb organizacji danych (format ramek i protokoĹ‚y) oraz zasady dostÄ™pu do Ĺ‚Ä…cza. Wszystko to zostaĹ‚o sformalizowane przez grupy robocze IEEE (ang. Institute of Electrical and Electronics Engineers) w serii dokumentĂłw oznaczonych numerem 802.3, z ktĂłrymi to zgodność cechuje kaĹźdÄ… sieć bazujÄ…cÄ… na protokole Ethernet. W praktyce oznacza to okreAUTOMATYKA

TECHNIKA

Rys. 1. J! GP * ". "0

Ĺ›lony sposĂłb realizacji warstwy fizycznej i podwarstwy MAC, warstwy Ĺ‚Ä…cza danych, kolejne poziomy modelu OSI nie sÄ… juĹź w tym standardzie okreĹ›lone. Wykorzystanie istniejÄ…cych protokoĹ‚Ăłw determinuje jednak moĹźliwość integracji nowej sieci z istniejÄ…cymi sieciami LAN, a co za tym idzie rĂłwnieĹź wykorzystanie istniejÄ…cej infrastruktury. Z drugiej jednak strony warunek komunikacji z zachowaniem okreĹ›lonych rygorĂłw czasowych, charakteryzujÄ…cy sieci przemysĹ‚owe, najĹ‚atwiej zrealizować poprzez modyfikacje lub stworzenie nowych mechanizmĂłw. Przed takim wĹ‚aĹ›nie dylematem – wydajność czy zgodność – stanÄ™li producenci aparatury przemysĹ‚owej i grupujÄ…ce ich organizacje. JednÄ… z tych organizacji byĹ‚a Modbus Organization, ktĂłra w 1999 r. opracowaĹ‚a specyfikacjÄ™ sieci Modbus TCP bazujÄ…cÄ…, w warstwie aplikacji, na protokole Modbus. ZostaĹ‚ on opracowany, jak juĹź wspomniano, przez

firmÄ™ Modicon (obecnie część koncernu Schneider Electric) i pozostaĹ‚ tym samym wspĂłlnym elementem, Ĺ‚Ä…czÄ…cym wszystkie warianty tej sieci. Wersja TCP protokoĹ‚u Modbus, jak sama nazwa wskazuje, bazuje na niĹźszych warstwach niezmodyfikowanego stosu TCP/IP oraz Ethernecie zgodnym z IEEE 802.3 (rys. 2), co umoĹźliwia Ĺ‚Ä…czenie uĹźywajÄ…cych go urzÄ…dzeĹ„ w klasycznych sieciach LAN bez dodatkowych elementĂłw infrastruktury. Ograniczenia tego rozwiÄ…zania wynikajÄ… w wiÄ™kszoĹ›ci z ograniczeĹ„ samego leciwego juĹź (opracowano go prawie cztery dekady temu) protokoĹ‚u Modbus. Jest to rozwiÄ…zanie dość proste i bazuje na architekturze master-slave z odpytywaniem, co ogranicza jego wydajność i generuje czÄ™sto zbÄ™dny ruch w sieci. Bazowanie na niezmodyfikowanym stosie TCP/IP powoduje, Ĺźe wydajność komunikacji zaleĹźy w duĹźym stopniu od zastosowanych rozwiÄ…zaĹ„ sprzÄ™towych i jakoĹ›ci uĹźytej infrastruktury sie-

ciowej. Standard Modbus jest standardem otwartym, a nad jego rozwojem czuwa Modbus Organization. W 2001 r. do rodziny rozwiÄ…zaĹ„ sieciowych opartych na protokole CIP (ang. Common Industrial Protocol), takich jak DeviceNet czy ControlNet doĹ‚Ä…czyĹ‚o kolejne – EtherNet/IP. W przypadku tej sieci, podobnie jak w przypadku Modbus TCP, mamy do czynienia z rozwiÄ…zaniem opartym na autorskich warstwach gĂłrnych (Sesji, Prezentacji i Aplikacji), wykorzystujÄ…cych protokoĹ‚y TCP/IP, jako Ĺ‚Ä…cznik z niezmodyfikowanymi warstwami: fizycznÄ… i Ĺ‚Ä…cza danych (rys. 1). Co wiÄ™cej, dane zwykĹ‚e i konfiguracyjne przesyĹ‚ane sÄ… jako tzw. „Explicit Messagesâ€? z wykorzystaniem protokoĹ‚u TCP, natomiast dane krytyczne czasowo jako „Implicit Messagesâ€?, wykorzystujÄ…c UDP. Daje to, podobnie jak w przypadku Modbus TCP, zgodność ze standardowÄ… infrastrukturÄ… sieciowÄ…. Pod wzglÄ™dem wydajnoĹ›ci EtherNet/IP nie ustÄ™puje jednak

NAZWA

POCHODZENIE

ORGANIZACJA ZARZÄ„DZAJÄ„CA

POPRZEDNIK

PROTOKOĹ Y

CC-Link IE

Mitsubishi Electric (2007)

CC-Link Partner Association (CLPA) www.cc-link.org

CC-Link

SLMP CC-Link IE

EtherCAT

Beckhoff Automation (2003)

EtherCAT Technology Group (ETG) www.ethercat.org

CAN Sercos

CANopen, Sercos EtherCAT

EtherNet/IP

Allen-Bradley / Rockwell Automation (2001)

Open DeviceNet Vendors Association (ODVA) www.odva.org

DeviceNet ControlNet

CIP TCP/IP

Ethernet Powerlink

B&R (2001)

Ethernet Powerlink Standardization Group (EPSG) www.ethernet-powerlink.org

CAN

CANopen TCP/IP

Modbus TCP

Modicon / Schneider Electric (1999)

Modbus Organization www.modbus.org

Modbus RTU

Modbus TCP/IP

Profinet

Siemens (2004)

Profibus and Profinet International (PI) www.profibus.com

Profibus

TCP/IPÂ (tryb standardowy) SRT/RTÂ (tryb rzeczywisty) IRT (tryb rzeczywisty izochroniczny)

Sercos III

Sercos International (2005)

Sercos International (SI) www.sercos.com

Sercos I/II

Sercos III

Tabela 1. . ". "0 .

11/2016

25

TECHNIKA

Rys. 2. J! GP * ". "0 L" 3M

klasycznym sieciom przemysĹ‚owym, a wykorzystane mechanizmy, takie jak priorytetyzacja ruchu sieciowego i precyzyjna synchronizacja czasu (wykorzystuje on w tym celu protokół CIP Sync, bÄ™dÄ…cy rozszerzeniem PTP) zapewniajÄ… determinizm czasowy, umoĹźliwiajÄ…cy wykorzystanie go do tak wymagajÄ…cych zadaĹ„, jak sterowanie ruchem (protokół CIP Motion) czy komunikacja pomiÄ™dzy elementami bezpieczeĹ„stwa (protokół CIP Safety). PieczÄ™ nad rozwojem EtherNet/IP, jak i pozostaĹ‚ych sieci wykorzystujÄ…cych protokół CIP sprawuje organizacja ODVA (ang. Open DeviceNet Vendors Association). RĂłwnieĹź w 2001 r. firma B&R zaprezentowaĹ‚a swoje rozwiÄ…zanie o nazwie Ethernet Powerlink. Bazuje on na niezmodyfikowanej warstwie fizycznej (rys. 2), a warstwa Ĺ‚Ä…cza danych jest rozszerzona o mechanizm kontroli dostÄ™pu do magistrali oparty na harmonogramie. Zapewnia on w danej chwili dostÄ™p tylko jednego wÄ™zĹ‚a, eli-

minujÄ…c potencjalne kolizje, co z kolei umoĹźliwia zastosowanie koncentratorĂłw sieciowych zamiast przeĹ‚Ä…cznikĂłw (takie rozwiÄ…zanie eliminuje opóźnienia zwiÄ…zane z przeĹ‚Ä…czaniem). W warstwie aplikacji Ethernet Powerlink bazuje natomiast na mechanizmach okreĹ›lonych w specyfikacji CANopen (przez co okreĹ›la siÄ™ ten standard jako CANopen over Ethernet), upraszczajÄ…c tym samym wzajemnÄ… komunikacjÄ™ miÄ™dzy tymi rozwiÄ…zaniami i ewentualnÄ… migracjÄ™. Ĺ Ä…czność miÄ™dzy warstwÄ… aplikacji i warstwami niĹźszymi odbywa siÄ™ w sposĂłb bezpoĹ›redni (obiekty PDO – ang. Process Data Object i SDO – ang. Service Data Object) lub z wykorzystaniem UDP i IP (obiekty SDO). Modyfikacje zastosowane w dolnych warstwach minimalizujÄ… opóźnienia, optymalizujÄ…c wydajność sieci ale jednoczeĹ›nie uniemoĹźliwiajÄ… bezpoĹ›rednie poĹ‚Ä…czenie urzÄ…dzeĹ„ Ethernet Powerlink z innymi urzÄ…dzeniami (prowadziĹ‚oby to do kolizji). W standardzie

wyróşniono wiÄ™c część sieci pracujÄ…cÄ… w reĹźimie czasu rzeczywistego (tzw. Real-Time Domains) oraz drugÄ…, niespeĹ‚niajÄ…cÄ… tych wymagaĹ„ (Non-Real-Time Domains). Ethernet Powerlink, podobnie jak poprzednicy, jest standardem otwartym, zarzÄ…dzanym przez EPSG (ang. Ethernet Powerlink Standarization Group). EtherCAT, opracowany w 2003 r. przez firmÄ™ Beckhoff Automation, rĂłwnieĹź bazuje na niezmodyfikowanej warstwie fizycznej, wprowadzajÄ…c w warstwie Ĺ‚Ä…cza mechanizm wysyĹ‚ania informacji do wielu wÄ™zĹ‚Ăłw z uĹźyciem pojedynczej ramki. Jest wysyĹ‚ana przez urzÄ…dzenie master i przetwarzana w locie przez wszystkie urzÄ…dzenia slave, ktĂłrych dotyczy, co pozwala optymalnie wykorzystać przepustowość sieci, zapewniajÄ…c duşą wydajność. EtherCAT nie wykorzystuje stosu TCP/IP do komunikacji w czasie rzeczywistym, a dane sÄ… przesyĹ‚ane bezpoĹ›rednio z warstwy aplikacji (rys. 1). MoĹźe on jed-

NASTĘPUJE PODZIAĹ OBSZARĂ“W ZASTOSOWAĹƒ DLA ETHERNETU I SIECI POLOWYCH BARTĹ OMIEJ BESZ, PRODUCT MANAGER RFID & FIELDBUS, TURCK SP. Z O.O. Sieci polowe od ponad 20 lat sÄ… bazÄ… rozwiÄ…zaĹ„ w automatyce przemysĹ‚owej. UrzÄ…dzenia dla Profibus-DP, DeviceNet, CANopen czy Modbus-RTU stanowiÄ… podstawÄ™ wielu wdroĹźeĹ„ i z powodzeniem zrealizowanych aplikacji. Nie ma zatem zagroĹźenia by sieci te z dnia na dzieĹ„ straciĹ‚y na znaczeniu. Trzeba jednak przyznać, Ĺźe rozwĂłj tych standardĂłw nie jest juĹź tak dynamiczny. W ostatnich latach zauwaĹźalny jest wzrost znaczenia standardu Ethernet. Opracowane na jego bazie protokoĹ‚y takie jak Profinet-IO, Ethernet/IP, Modbus-TCP zdobywajÄ… coraz wiÄ™kszÄ… popularność. Standard Ethernet dziÄ™ki poprawie parametrĂłw oraz unifikacji topologii sieci staĹ‚ siÄ™ coraz bardziej dominujÄ…cÄ… technologiÄ…. Obecnie coraz trudniej znaleźć na

26

rynku urzÄ…dzenia nieposiadajÄ…ce funkcji wspierajÄ…cych ten standard. UĹ‚atwia to scalanie systemĂłw pracujÄ…cych w róşnych miejscach zakĹ‚adĂłw przemysĹ‚owych. Producenci widzÄ… potencjaĹ‚, jaki drzemie w integracji urzÄ…dzeĹ„ na bazie Ethernetu, dlatego obszar moĹźliwych zastosowaĹ„ rozwiÄ…zaĹ„ polowych przesuwa siÄ™ w kierunku aplikacji specjalistycznych, a Ethernet jawi siÄ™ jako podstawowy sposĂłb komunikacji w automatyce. Niemniej jednak nie upatrywaĹ‚bym dominacji tylko jednego z wymienionych standardĂłw. WrÄ™cz przeciwnie, wydaje siÄ™ pewne, Ĺźe protokoĹ‚y na bazie Ethernetu oraz rozwiÄ…zania polowe bÄ™dÄ… ze sobÄ… koegzystowaĹ‚y.

AUTOMATYKA

TECHNIKA nak koegzystować w obrÄ™bie jednego przeĹ‚Ä…cznika sieciowego z innymi protokoĹ‚ami bazujÄ…cymi na Ethernecie, w tym ze standardowymi sieciami wykorzystujÄ…cymi TCP/IP. Wymagane jest jedynie wykorzystanie odrÄ™bnych portĂłw. Warstwa aplikacji EtherCAT bazuje na profilach urzÄ…dzeĹ„, opisujÄ…cych ich parametry i zachowanie, i umoĹźliwia wykorzystanie juĹź istniejÄ…cych rozwiÄ…zaĹ„ ze specyfikacji CANopen (zastÄ™pu-

po sobie okna dla kaĹźdego rodzaju komunikacji. Najbardziej wymagajÄ…ca transmisja w trybie izochronicznym, uzaleĹźniona jest od precyzyjnej synchronizacji urzÄ…dzeĹ„ i opiera siÄ™ w duĹźej mierze na warstwach Ĺ‚Ä…cza danych i fizycznych, z pominiÄ™ciem warstw wyĹźszych. W przypadku sieci Sercos III, czyli kolejnej generacji otwartego standardu, opracowanej przez Sercos Inter-

 PODSTAWOWYM SPOSOBEM UNIKANIA POTENCJALNYCH PROBLEMĂ“W JEST ZAPROJEKTOWANA W ODPOWIEDNI SPOSĂ“B ARCHITEKTURA SIECI PRZEMYSĹ OWYCH. jÄ…c CAN) czy teĹź profili serwonapÄ™dĂłw z interfejsu Sercos. Obecnie rozwojem standardu zajmuje siÄ™ organizacja ETG (EtherCAT Technology Group). W 2004 r. ostateczny ksztaĹ‚t przyjęła kolejna implementacja Ethernetu przemysĹ‚owego znana jako Profinet. ZostaĹ‚a ona opracowana przez organizacjÄ™ Profibus International (przemianowanÄ… w zwiÄ…zku z tym na Profibus and Profinet International) i miaĹ‚a za zadanie zastÄ…pić wysĹ‚uĹźonÄ…, choć ciÄ…gle bardzo popularnÄ… i szeroko stosowanÄ… w przemyĹ›le sieć, Profibus. Podobnie, jak w rozwiÄ…zaniach konkurencji, jej podstawÄ… sÄ… warstwy fizyczna i Ĺ‚Ä…cza danych opisane standardem IEEE 802.3 (rys. 2). Unikalnym podejĹ›ciem, jest jednak zastosowanie, w zaleĹźnoĹ›ci od potrzeb, trzech trybĂłw transmisji: standardowego, rzeczywistego oraz rzeczywistego izochronicznego. Ten pierwszy bazuje na niezmodyfikowanym stosie TCP/IP i wykorzystywany jest do przesyĹ‚ania niewymagajÄ…cych Ĺ›cisĹ‚ego determinizmu danych z opóźnieniami rzÄ™du 100 ms (moĹźe być to wizualizacja, konfiguracja urzÄ…dzeĹ„ czy diagnostyka), drugi dla danych czasu rzeczywistego z opóźnieniami okoĹ‚o 10 ms, a trzeci dla komunikacji wymagajÄ…cej opóźnieĹ„ poniĹźej 1 ms (precyzyjne sterowanie ruchem). WymagaĹ‚o to podziaĹ‚u czasu transmisji na cyklicznie wystÄ™pujÄ…ce 11/2016

national w 2005 r., mamy do czynienia z przeniesieniem na Ethernet bardzo rygorystycznego interfejsu czasu rzeczywistego. UrzÄ…dzenia mogÄ… być w nim poĹ‚Ä…czone z uĹźyciem wbudowanych przeĹ‚Ä…cznikĂłw, w topologii liniowej lub pierĹ›cienia. Wymiana danych bazuje na telegramach rozsyĹ‚anych przez urzÄ…dzenie master do urzÄ…dzeĹ„ typu slave (maksymalnie 511). Tak

zmodyfikowany standard Ethernet umoĹźliwia osiÄ…gniecie czasĂłw cykli rzÄ™du 30 mikrosekund na urzÄ…dzenie, co pozwala na precyzyjne sterowanie ruchem. Najbardziej znanÄ… japoĹ„skÄ… odpowiedziÄ… na przedstawione wyĹźej rozwiÄ…zania staĹ‚a siÄ™ sieć CC-Link IE, zaprezentowana przez CLPA (ang. CC-Link Partner Association) w 2007 r. Jak moĹźna siÄ™ domyĹ›lać, jest ona nastÄ™pcÄ… sieci CC-Link opracowanej przez firmÄ™ Mitsubishi Electric, a nastÄ™pnie udostÄ™pnionej jako otwarty standard. Wersja Ethernet bazuje na niezmodyfikowanych warstwach: fizycznej i Ĺ‚Ä…cza danych oraz zbiorze protokoĹ‚Ăłw warstw sieciowej i transportowej (CC-Link IE Controller, CC-Link IE Field i CC-Link IE Motion) poĹ‚Ä…czonych wspĂłlnym protokoĹ‚em warstwy aplikacji – Seamless Message Protocol (rys. 1). SLMP, jako interfejs aplikacji jest stosowany rĂłwnieĹź w wariancie sieci CC-Link opartym na RS-485, co upraszcza ewentualnÄ… integracjÄ™ tych rozwiÄ…zaĹ„. ProtokoĹ‚y warstw sieciowej i transportowej dopasowane sÄ… do konkretnych zastosowaĹ„ i róşniÄ… siÄ™ moĹźliwoĹ›ciami konfiguracji sieci, wydajnoĹ›ciÄ… i osiÄ…ganÄ… dokĹ‚adnoĹ›ciÄ…. Tak wiÄ™c gĹ‚Ăłwne implementacje Ethernetu w przemyĹ›le nie powstawaĹ‚y

Rys. 3. J " ".

27

TECHNIKA

STUXNET – GROŹNIEJSZY OD BOMB I RAKIET... Stuxnet jest o tyle ciekawym przypadkiem, że jest to pierwsza znana sytuacja, gdy złośliwe oprogramowanie w połączeniu z luką zero-day zostało wykorzystane do zainfekowania i modyfikacji programu sterowania instalacji przemysłowej – i to instalacji kompletnie odizolowanej od sieci Internet. Warto również wspomnieć, że z początku większość informacji na temat tego oprogramowania opierała się na niepotwierdzonych plotkach i domysłach różnego rodzaju specjalistów, ale w 2012 r. jego genezę potwierdzili współpracownicy prezydenta Obamy, ujawniając szczegóły i dane techniczne, znacząco zwiększając tym samym wiarygodność opisanych niżej wersji wydarzeń. Historia tego spowitego legendą oprogramowania rozpoczyna się w 2009 r., skąd pochodzą jego najstarsze znalezione kompilacje. W tym też roku miał rozpocząć infekowanie irańskich instalacji (m.in. tą najbardziej znaną w Natanz). Atak poprzedziła penetracja ich struktury za pomocą innego robaka. Co ciekawe, obiekty te nie miały połączenia z Internetem. Do infekcji wykorzystano najprawdopodobniej lekkomyślność pracowników, którzy przenieśli nieświadomie złośliwy kod z komputerów podłączonych do sieci. Na podstawie tak zgromadzonych informacji specjaliści z USA i Izraela opracowali schemat działania właściwego robaka, a nawet go wypróbowali, wykorzystując w tym celu bliźniacze urządzenia zarekwirowane w Libii w 2003 r. W efekcie Stuxnet, po znalezieniu się na zainfekowanym komputerze wyszukiwał danych konfiguracji programowo-sprzętowych (sterowanie wirówek bazowało na PLC serii S7-300/400, przemiennikach częstotliwości i systemie SCADA firmy Siemens). W przypadku stwierdzenia, że komputer jest podłączony do szukanego typu kontrolera, robak modyfikował oprogramowanie tego ostatniego. Prowadziło to do rozłożonych w czasie zmian prędkości wirówek, skutkując ich stopniowym uszkadzaniem. Stuxnet w czasie, kiedy zmieniał prędkość urządzeń, blokował alarmy i manipulował wyświetlanymi danymi. Oprogramowanie było też „złośliwe” do tego stopnia, że potrafiło „usypiać” na jakiś czas, przez co wydawało się, że problem został zażegnany. Te działania maskujące powodowały, że Irańczycy nie mogli prawidłowo określić przyczyny problemów i wymieniali urządzenia podejrzewane o awarie, generując w ten sposób dodatkowe koszty. Działalność Stuxneta została odkryta dopiero rok po infekcji przez białoruskich specjalistów z firmy zajmującej się bezpieczeństwem komputerowym. Jak się okazuje, był to dopiero początek trwającej do tej pory wojny cybernetycznej. Kolejne, coraz bardziej dopracowane i trudniejsze do wykrycia generacje złośliwego oprogramowania wycelowanego w militarne (i nie tylko) instalacje przemysłowe krążą po świecie. Co gorsza, pojawiają się informacje, że nad ewolucją niektórych z nich utracono już dawno kontrolę...

od zera, ale raczej bazowały na już istniejących i sprawdzonych protokołach komunikacyjnych. Różni producenci i zrzeszające ich organizacje, opracowali różne rozwiązania, pozwalające sprostać wymogom determinizmu i w różny sposób podeszli do zachowania kompatybilności z istniejącą infrastrukturą. Sposób, w jaki to osiągnęli, poza wpływem na wydajność i łatwość integracji, ma również wpływ na bezpieczeństwo.

NOWE MOŻLIWOŚCI I NOWE ZAGROŻENIA Sieci dedykowane dla systemów automatyki takie, jak Profibus, CAN czy DeviceNet charakteryzują się zastosowaniem specjalnie dla nich przygoto28

wanej infrastruktury i protokołów komunikacyjnych, co sprawia, że trudno sobie wyobrazić atak z ich użyciem, który nie byłby poprzedzony uzyskaniem fizycznego dostępu. Słabym ogniwem, w opartych na nich systemach sterowania mogą natomiast okazać się nieumiejętnie zabezpieczone terminale SCADA (ang. Supervisory Control And Data Acquisition). To właśnie one, w połączeniu z nieodpowiedzialną obsługą, mogą stać się jedynym i jednocześnie zgubnym w skutkach, połączeniem z „szerokim światem”. Sytuacji nie poprawia fakt, że część tych systemów pracuje na ogólnodostępnych (i co za tym idzie intensywnie analizowanych i to niekoniecznie przez ludzi o dobrych intencjach) syste-

mach operacyjnych. Ogólnoświatowa, niechlubna tendencja do pogarszania się jakości, nie omija również oprogramowania, co sprawia, że w systemach tych co rusz odkrywane są nowe luki. Oczywiście ich producenci starają się na bieżąco łatać wykryte dziury. Zdarza się jednak, że dowiadują się o nich dopiero od pokrzywdzonych przez cyberprzestępców użytkowników. Te tzw. dziury typu zero-day, są prawdziwą zmorą w przypadku komputerów osobistych, a w przypadku systemów przemysłowych mogą być katastrofalne w skutkach. Wraz z otwarciem się sieci przemysłowych na Ethernet otwiera się także droga dla dalszej migracji tych zagrożeń. Zacieranie się podziału na część „biurową” i „polową” umożliwia obok ataku pośredniego, z wykorzystaniem systemów nadzorujących, także bezpośrednie przeniknięcie do infrastruktury komunikacyjnej systemu sterowania. Jednym z głównych zagrożeń, zarówno w przypadku sieci izolowanych, jak i dostępnych z zewnątrz jest szeroko rozumiany nieautoryzowany dostęp. Oczywiście w przypadku, kiedy nie jest on możliwy z użyciem jakiegoś rodzaju łącza, a wymaga sforsowania materialnych zapór w celu wtargnięcia do obiektu, wzrasta prawdopodobieństwo jego wykrycia. Znacznie gorzej, jeśli włamywacz może wykorzystać połączenie sieciowe. Tego rodzaju ingerencje mogą być bardzo trudne do wykrycia, a tym bardziej ich źródło, które może znajdować się gdziekolwiek na świecie. Może ono wykorzystać uzyskany w ten sposób dostęp do dokonania natychmiastowych szkód w systemie lub też w sposób bardziej wyrafinowany, do instalacji złośliwego oprogramowania, odwlekając potencjalne szkody w czasie, ale też jeszcze bardziej utrudniając identyfikację źródła ataku. W zależności od charakteru obiektu, wykonanie zdalnie określonych komend, zmiana konfiguracji lub programu sterującego może prowadzić do strat materialnych, zagrożenia zdrowia lub życia osób z obsługi czy wręcz do katastrofy ekologicznej. Dodatkowo mając dostęp do systemów diagnostycznych można zatuszować AUTOMATYKA

TECHNIKA szkodliwe dziaĹ‚ania (blokujÄ…c komunikaty awarii bÄ…dĹş zmieniajÄ…c ich treść) do czasu, aş bÄ™dzie zbyt późno na jakÄ…kolwiek reakcjÄ™. W przypadku strat materialnych, w najĹ‚agodniejszym wariancie mogÄ… być one spowodowane zatrzymaniem lub zmniejszeniem produkcji, zmarnowaniem surowcĂłw lub zniszczeniem produktĂłw. Znacznie gorzej, gdy poprzez zmianÄ™ parametrĂłw pracy lub wyĹ‚Ä…czenie zabezpieczeĹ„ „wĹ‚amywaczâ€? doprowadzi do zniszczenia urzÄ…dzeĹ„ bÄ…dĹş infrastruktury pomocniczej. MoĹźe to oznaczać dĹ‚ugotrwaĹ‚Ä… przerwÄ… w funkcjonowaniu zakĹ‚adu. Jednym z gĹ‚oĹ›niejszych znanych przypadkĂłw tego typu jest odkryty w 2010 r. robak Stuxnet, obwiniany o zniszczenia w iraĹ„skich zakĹ‚adach wzbogacania uranu i opóźnienia samego programu atomowego (zobacz informacje w ramce). Ryzyko nieuprawnionej manipulacji dotyka rĂłwnieĹź współczesnych systemĂłw bezpieczeĹ„stwa, ktĂłre coraz częściej bazujÄ… na elementach programowalnych, zastÄ™pujÄ…cych rozwiÄ…zania sprzÄ™towe, takich jak przekaĹşniki programowalne, czy teĹź sterowniki bezpieczeĹ„stwa. Otwiera to kolejnÄ… furtkÄ™ osĂłbom, ktĂłre w jakiĹ› sposĂłb zdobyĹ‚y dostÄ™p do systemu sterowania. Co gorsza, w tym przypadku zamiast strat materialnych moĹźemy mieć do czynienia z realnym zagroĹźeniem zdrowia a nawet Ĺźycia obsĹ‚ugi. Wystarczy wyobrazić sobie ingerencjÄ™ polegajÄ…cÄ… na zmianie sposobu dziaĹ‚ania systemu osĹ‚on czy zmianie prÄ™dkoĹ›ci bezpiecznej. Najczarniejszy scenariusz zwiÄ…zany z nieautoryzowanym dostÄ™pem, rysuje siÄ™ w przypadku strategicznych instalacji, gdzie rozregulowanie systemu prowadzi do katastrofy, i nie musi to wcale być elektrownia atomowa. W 2000 r. jeden z australijskich pracownikĂłw po tym, jak odrzucono jego podanie o pracÄ™, zakĹ‚ĂłcaĹ‚ bezprzewodowe systemy sterowania oczyszczalni Ĺ›ciekĂłw doprowadzajÄ…c do uwolnienia przeszĹ‚o ćwierć miliona galonĂłw (okoĹ‚o milion litrĂłw) Ĺ›ciekĂłw do pobliskich rzek. Ten ostatni przykĹ‚ad obrazuje jeszcze inne zagroĹźenie, niekoniecznie zwiÄ…zane z uzyskaniem dostÄ™pu 11/2016

do systemu sterowania. Czasami wystarczy zakĹ‚Ăłcanie lub zablokowanie przepĹ‚ywu informacji czy to wywoĹ‚ane z premedytacjÄ…, czy teĹź przypadkowe. StosujÄ…c terminologiÄ™ z branĹźy IT mamy wtedy do czynienia z tzw. atakiem DoS (ang. Denial of Service). MoĹźe on spowodować kosztowne przestoje, czy teĹź wyĹ‚Ä…czenia, a w przypadku Ĺşle zaprojektowanych instalacji nawet ich nieprawidĹ‚owÄ… pracÄ™ (tak, jak w tej australijskiej oczyszczalni). OczywiĹ›cie jest to tym Ĺ‚atwiejsze, im bardziej podatne na zakĹ‚Ăłcanie jest medium transmisyjne – stÄ…d najbardziej zagroĹźone sÄ… sieci radiowe, czy to oparte na lokalnej sieci bezprzewodowej, czy teĹź na komunikacji z uĹźyciem sieci GSM. W tym drugim przypadku moĹźna sobie wyobrazić sytuacjÄ™, gdy do zdalnego sterowania i diagnostyki wykorzystywane jest urzÄ…dzenie komunikacyjne zaopatrzone w kartÄ™ SIM jednego z operatorĂłw, a ktoĹ› czy to przez pomyĹ‚kÄ™, czy teĹź zĹ‚oĹ›liwie, znajÄ…c przypisany do niej numer zaczyna pod ten numer dzwonić.

JAK SIĘ BRONIĆ? RozwĂłj sieci przemysĹ‚owych, a w szczegĂłlnoĹ›ci powszechne wykorzystanie w nich Ethernetu, sprawia, Ĺźe sÄ… one rĂłwnie podatne na ataki jak sieci biurowe. Na szczęście wraz z zagroĹźeniami, importowano do przemysĹ‚u rĂłwnieĹź nowe Ĺ›rodki techniczne i mechanizmy pozwalajÄ…ce siÄ™ bronić. Podstawowym sposobem unikania potencjalnych problemĂłw, jest zaprojektowana w odpowiedni sposĂłb architektura sieci przemysĹ‚owych. Nie jest to jednak Ĺ‚atwe zadanie gdyĹź, podobnie, jak przy projektowaniu samego systemu sterowania, tak i tutaj wymagania dotyczÄ…ce bezpieczeĹ„stwa stojÄ… czÄ™sto w sprzecznoĹ›ci z prostotÄ… i wygodÄ… obsĹ‚ugi (a czÄ™sto takĹźe z wzglÄ™dami ekonomicznymi). W procesie projektowania architektury sieciowej, z punktu widzenia bezpieczeĹ„stwa kluczowe sÄ… dwa pojÄ™cia – segmentacja i separacja. Segmentacja oznacza podziaĹ‚ sieci lokalnej na mniejsze części (segmenty) z uĹźyciem przeĹ‚Ä…cznikĂłw, czy teĹź routerĂłw. Z kolei separacja

Rys. 4. J ! ". & ".

29

TECHNIKA

WYBÓR SYSTEMU SIECIOWEGO ZALEŻY OD WIELU KRYTERIÓW TOMASZ PAWŁOWSKI, MENEDŻER DS. RYNKU ELEKTRONIKI, WEIDMÜLLER SP. Z O.O. Współczesna automatyka przemysłowa stawia coraz większe wymagania systemom sieciowym. Taki system powinien być niezawodny, prosty w obsłudze i konfiguracji oraz elastyczny, aby móc go dowolnie rozbudowywać. Szybkość transmisji danych i kompaktowa budowa to kolejne ważne cechy wpływające na decyzje klientów. Podczas eksploatacji system powinien umożliwiać szybką identyfikację awarii i wymianę uszkodzonych elementów, bez odłą-

to działanie mające na celu odizolowanie od siebie tych części. Można zauważyć, że separacja może wymagać wcześniejszej segmentacji. Postarajmy się zatem wyjaśnić dokładniej wpływ obydwu na bezpieczeństwo, a także przedstawić techniki, które mogą być pomocne przy ich praktycznej implementacji. Aby podzielić sieć na segmenty należy przede wszystkim zgrupować urządzenia, które powinny się w nich znaleźć. Z punktu widzenia bezpieczeństwa należy się zawsze kierować zasadą, że połączenia należy ograniczać tylko do tych niezbędnych. Jeśli zatem jakieś urządzenia nie muszą się komunikować ze sobą lub komunikacja ta ma mieć charakter ograniczony, to powinny się one znaleźć w osobnych segmentach. Należy również pamiętać, że segmentacja ma umożliwić łatwiejsze zarządzanie dostępem do systemu, dając swobodę różnicowania uprawnień dla osób i urządzeń, a w przypadku ataku powinna ograniczyć potencjalne straty. Oczywistym wydaje się zatem wydzielenie w pierwszej kolejności sieci systemu sterowania z sieci korporacyjnej (zakładowej). O ile w przypadku klasycznych sieci przemysłowych podział ten realizował się niejako samoczynnie za sprawą różnych typów komunikacji na poszczególnych poziomach funkcjonowania zakładu, o tyle obecnie za sprawą unifikacji i szerokiego stosowania Ethernetu często nie jest to już takie proste. Może się nawet okazać, że nie jest możliwe wyodrębnienie elementów systemu sterowania spośród innych urządzeń funkcjonujących na terenie zakładu, szczególnie jeśli 30

czania całego systemu. Wszystkie te wymagania spełnia system u-remote firmy Weidmüller. Coraz częściej jest on wybierany w aplikacjach maszynowych, tam gdzie wysoka jakość idzie w parze z rozsądną ceną. Dla klientów ważne jest również wsparcie techniczne, jakie otrzymają od producenta, zarówno na etapie projektowania, jak też integracji z systemem nadrzędnym.

znajdują się one w różnych, mniej lub bardziej oddalonych lokalizacjach. Poza wydzieleniem sieci systemu sterowania z sieci korporacyjnej, często optymalne jest też podzielenie jej na mniejsze części powiązane z elementami procesu produkcji (zgodnie z zasadą ograniczania zbędnych połączeń). Takie rozwiązanie nie tylko zwiększa bezpieczeństwo, ale też redukuje (czasami znacznie) ruch sieciowy (np. poprzez zmniejszenie domen broadcastowych), podnosząc ogólną wydajność komunikacji. Także i w tym przypadku nie zawsze możliwe jest zgrupowanie urządzeń, które chcielibyśmy umieścić w jednym segmencie i połączenie ich do portów wspólnego przełącznika sieciowego. Na obydwu etapach segmentacji sieci pomocne może okazać się rozwiązanie znane pod nazwą Wirtualnych Sieci Lokalnych (ang. VLAN – Virtual Local Area Networks) umożliwiające wydzielenie sieci logicznych bez konieczności ich fizycznego rozdzielania. Na rys. 3 pokazano na prostym przykładzie działanie tego mechanizmu. Mamy w nim dwa zarządzalne przełączniki, umieszczone w dwóch budynkach, do których podłączone są zarówno urządzenia biurowe (stacje robocze i telefony IP), jak i elementy systemu sterowania (reprezentowane tutaj przez sterowniki PLC i terminal SCADA). Narzucona struktura fizyczna nie odpowiada założonemu przez nas podziałowi funkcjonalnemu. Chcielibyśmy, aby system sterowania, podobnie jak telefony IP znajdowały się w wydzielonych segmentach sieci. Można to osiągnąć poprzez odpowiednią konfigurację przełączników i utworzenie

trzech sieci wirtualnych (VLAN 1, 2 i 3). Taka struktura logiczna będzie odpowiadała fizycznemu połączeniu tych urządzeń do trzech różnych przełączników sieciowych. Po zakończeniu procesu segmentacji sieci należy wykonać analizę potencjalnych korzyści i zagrożeń wynikających z komunikacji pomiędzy segmentami. Taka analiza może okazać się pomocna przy podejmowaniu decyzji dotyczących separacji segmentów, ewentualnie stopnia, w jakim zostanie ograniczony ruch sieciowy pomiędzy nimi. Z punktu widzenia bezpieczeństwa sieci przemysłowych najlepszym rozwiązaniem byłoby ich całkowite odizolowanie, i to najlepiej w sposób fizyczny, od reszty, „cywilnej” infrastruktury sieciowej. Oczywiście takie rozwiązania, z izolowaną siecią (najlepiej zamkniętą w betonowym bunkrze) znane z filmów szpiegowskich dotyczą raczej obiektów wojskowych, bądź przemysłowych o dużym znaczeniu strategicznym. W pozostałych przypadkach konieczne jest pozostawienie komunikacji pomiędzy częścią korporacyjną i przemysłową sieci, choćby w celu monitoringu i zarządzania produkcją, a także utrzymania systemu sterowania w odpowiednim stanie technicznym. Ważne jest natomiast, żeby komunikację tą ograniczyć do niezbędnego minimum, czemu służą rozwiązania takie, jak zapory ogniowe (ang. firewall). Zapory ogniowe, jako kluczowy element bezpieczeństwa powstały w latach 80. i od tego czasu dość mocno ewoluowały, co było możliwe dzięki rozwojowi coraz wydajniejszych i bardziej dostępnych układów elektroniczAUTOMATYKA

TECHNIKA nych. Współcześnie stosowane można podzielić na trzy główne rodzaje, w zależności od metody działania i głębokości analizy ruchu sieciowego jaka jest w nich dokonywana. Najprostsza, ale jednocześnie najszybsza metoda filtracji oparta jest na analizie adresów i portów każdego pakietu, a następnie porównaniu ich z listą reguł, celem podjęcia decyzji o jego przepuszczeniu lub zablokowaniu. Bazuje ona w większości na trzech dolnych warstwach modelu ISO, wykorzystując warstwę transportową jedynie do identyfikacji numeru portu. Filtracja pakietów tego typu była podstawą działania pierwszej generacji zapór ogniowych (określanych z ang. jako Packet Filtering Firewall). Jej skuteczność jest jednak ograniczona, ponieważ każdy pakiet jest badany osobno, jedynie przy wykorzystaniu danych w nim zawartych, przez co nie ma możliwości określenia stanu połączeń i analizy kontekstowej. Tworzy to pole do potencjalnych nadużyć, ta-

kich jak np. „przemycanie” informacji w specjalnie w tym celu spreparowanych pakietach. Dużo skuteczniejszą metodą ochrony są zapory drugiej generacji, wyposażone w mechanizm inspekcji stanów (Stateful Inspection Firewall). Tego typu firewall wyposażony jest w pamięć, w której przechowywane są dane o stanie wszystkich połączeń realizowanych za jego pośrednictwem. Dzięki temu może on powiązać pakiet z konkretnym połączeniem i na tej podstawie podejmować decyzję o jego losie. Początkowo wykorzystywano w tym celu informacje z warstwy aplikacji, co wiązało się z dużym zapotrzebowaniem na moc obliczeniową, obecnie stan połączeń określany jest z użyciem filtra pakietów warstwy sieciowej. Najbardziej zaawansowanym ale jednocześnie wprowadzającym największe opóźnienia rozwiązaniem, jest analiza ruchu sieciowego na poziomie warstwy aplikacji. Wykorzystujące ją zapory nazywane są pośredni-

czącymi (Application Proxy Firewall). Praca w warstwie aplikacji umożliwia nie tylko określenie rodzaju ruchu sieciowego, ale też kontrolowanie przesyłanych danych stąd zapory tego typu stosowane są m.in. do ograniczenia dostępu do konkretnych treści. Zapory ogniowe są powszechnie stosowane pomiędzy sieciami LAN a Internetem, zmniejszając znacząco podatność tych pierwszych na infekcje z zewnątrz. Dzięki nim i wykwalifikowanemu personelowi IT, sieci korporacyjne są najczęściej bardzo dobrze zabezpieczone przez atakami z zewnątrz. Byłoby jednak szczytem nieodpowiedzialności opierać działanie sieci przemysłowej i jej bezpieczeństwo na zabezpieczeniach sieci korporacyjnej. Są to dwa różne środowiska, i tak jak sterowania systemem przemysłowym nie powierza się komputerom z supermarketu tylko dedykowanym sterownikom PLC/PAC, tak i zabezpieczenie sieci przemysłowej powinno być realizowane przez wydzieloną do tego

R E K L A M A

11/2016

31

TECHNIKA celu zaporę ogniową. Poza uniezależnieniem się od infrastruktury, nad którą nie mamy kontroli, pozwala to również zmniejszyć zagrożenie atakiem z wewnątrz (sieci korporacyjnej), którego nie można przecież wykluczyć.

raportów wysyłanych pocztą elektroniczną lub prezentowanych na stronie WWW). Serwer taki może znajdować się w sieci systemu sterowania, ale wymaga to skonfigurowania firewalla tak, aby dopuszczał połączenia z nim kompu-

PODSTAWOWYM URZĄDZENIEM IZOLUJĄCYM PRZEMYSŁOWY UKŁAD STEROWANIA OD ZAGROŻEŃ Z WEWNĄTRZ I Z ZEWNĄTRZ SIECI KORPORACYJNEJ POWINIEN BYĆ DEDYKOWANY DO TEGO FIREWALL. Tak więc podstawowym urządzeniem izolującym przemysłowy układ sterowania od zagrożeń z wewnątrz i z zewnątrz sieci korporacyjnej powinien być dedykowany do tego firewall. Zapora sieci korporacyjnej pełni wtedy rolę pierwszej linii oporu, tak jak to przedstawiono na rys. 4. Oczywiście firewall, nawet najlepszy jest bezużyteczny bez odpowiedniej konfiguracji. Konfiguracja większości zapór ogniowych jest pomyślana tak, żeby można było ją przeprowadzić w prosty sposób dla większości popularnych usług, może się jednak okazać nieco bardziej skomplikowana w przypadku protokołów przemysłowych. Tak, jak napisano na początku, najlepsza jest taka, która pozostawia tylko niezbędny ruch, eliminując każdy pozostały. Większość protokołów używanych swobodnie w sieci korporacyjnej okaże się przecież zbyteczne w sieci przemysłowej. Ta dobra praktyka, blokowania domyślnie całego ruchu i odblokowywania w kontrolowany sposób tylko tego, co konieczne nazywane jest polityką deny-all, permit-by-exception. Jak już wspomniano, najczęściej wymóg komunikacji pomiędzy sieciami przemysłowymi i korporacyjnymi dotyczy aplikacji gromadzących i przetwarzających dane procesowe. Działają one na specjalnie przygotowanych w tym celu serwerach, które z jednej strony wymagają połączenia z urządzeniami w sieci systemu sterowania (do zbierania danych), a z drugiej strony z innymi komputerami (celem udostępniania zebranych danych, np. w postaci 32

terów z sieci korporacyjnej, co stanowi potencjalną wyrwę w systemie bezpieczeństwa. Z kolei umieszczenie serwera w sieci korporacyjnej, wymaga udostępnienia mu połączenia poprzez firewall z wybranymi urządzeniami systemu sterowania, co jest równie niebezpieczne. Rozwiązaniem, umożliwiającym dostęp serwera gromadzącego dane do systemu sterowania, a jednocześnie zabezpieczającym sam system przed dostępem z sieci korporacyjnej, są tzw. Strefy Zdemilitaryzowane (ang. DMZ – Demilitarized Zone). Pełnią one rolę obszaru buforowego, pomiędzy sieciami chronionymi przez zaporę ogniową a sieciami zewnętrznymi. Mają one ograniczony dostęp do obydwu ale nie należą do żadnej z nich. Strefy zdemilitaryzowane wydziela się na jednym z interfejsów zapory ogniowej. Zastosowanie takiej konfiguracji przedstawiono na rys. 4. Serwer gromadzący dane ma ograniczony (np. do odczytywania określonego typu danych ze sterownika PLC/PAC) dostęp do sieci systemu sterowania i jednocześnie udostępnia te dane urządzeniom z sieci korporacyjnej. Nie jest natomiast możliwa bezpośrednia komunikacja między tymi dwoma rodzajami sieci. Poziom bezpieczeństwa można dodatkowo podwyższyć, zastępując pojedynczy firewall dwoma, z wydzieloną między nimi strefą DMZ. W takim wypadku zaleca się zastosowanie firewalli różnych typów, albo nawet różnych producentów, aby zmniejszyć zagrożenie spowodowane np. niezałataną dziurą w ich oprogramowaniu.

Poza gromadzeniem danych, wygodnym rozwiązaniem z punktu widzenia konserwacji i utrzymania ruchu jest umożliwienie zdalnego dostępu do systemu. Tutaj z kolei można zapewnić bezpieczeństwo wykorzystując technikę znaną jako tunelowanie z użyciem Wirtualnych Sieci Prywatnych (ang. VPN – Virtual Private Network) opisywaną wielokrotnie na łamach miesięcznika „AUTOMATYKA (np. w artykule „Bazując na standardzie Ethernet – praktyczne aspekty projektowania sieci przemysłowych”, nr 11/2015). Oczywiście nie wszystkie aplikacje wymagają tak zaawansowanych środków bezpieczeństwa, jak już wspomniano podstawą jest analiza ryzyka, uwzględniająca potencjalne zagrożenia, prawdopodobieństwo ich wystąpienia i wywołane w efekcie straty ekonomiczne, ryzyko utraty zdrowia czy życia, obsługi czy szkody w środowisku naturalnym.

PODSUMOWANIE Nowe zagrożenia są wyzwaniem nie tylko dla producentów urządzeń przemysłowych i twórców standardów Ethernetu przemysłowego ale przede wszystkim dla inżynierów projektujących współczesne układy sterowania, którzy wkraczają coraz śmielej w obszar zastrzeżony do tej pory tylko dla specjalistów z działów IT. Koniecznością staje się zatem szkolenie wykwalifikowanej kadry potrafiącej połączyć wiedzę i doświadczenie z dziedziny automatyki przemysłowej z nowoczesnymi rozwiązaniami z zakresu technologii informacyjnych. Na szczęście wraz z ewolucją sieci przemysłowych rośnie świadomość zagrożeń płynących z cyberprzestrzeni, o czym świadczą coraz powszechniej dostępne urządzenia pomagające budować infrastrukturę sieciową z zastosowaniem najnowocześniejszych osiągnięć z zakresu bezpieczeństwa. Należy pamiętać, że zapewnienie bezpieczeństwa sieci przemysłowej jest procesem ciągłym, ponieważ ciągle pojawiają się nowe zagrożenia. Marcin Zawisza '$ # $I-

AUTOMATYKA

TECHNIKA

PEĹ NA

KONTROLA Wszyscy widzimy, jak ogromny S " 0H tomatyka, informatyka i robotyka T 6 * " 0 0H E 0 *" 03 U 0 E" 0 E H" ". 0H " " 0 6 3 3 E & "0 E ". " ".3 " 0 "0 0 S G" 6 0 0 P . 3

/ 3 - *

C

odzienność w dziaĹ‚ach utrzymania ruchu to nie tylko nadzĂłr nad prawidĹ‚owo przebiegajÄ…cym procesem produkcji, ale rĂłwnieĹź borykanie siÄ™ z awariami, dĹ‚ugotrwaĹ‚ym poszukiwaniem przyczyn oraz problemami wynikajÄ…cymi z przestojĂłw. UnikniÄ™cie wiÄ™kszoĹ›ci z tych trudnoĹ›ci byĹ‚oby moĹźliwe, gdyby dane z aplikacji przekazywane byĹ‚y operatorowi w czasie rzeczywistym. Obecnie jest to juĹź moĹźliwe – wĹ‚aĹ›nie dziÄ™ki zastosowaniu sieci Ethernet, w ktĂłrej szybkość transmisji

11/2016

danych jest znacznie wyĹźsza niĹź uzyskiwana przez standardowe sieci przemysĹ‚owe. Opracowane dla tej sieci czujniki muszÄ… być bardziej skuteczne w procesie komunikacji i automatycznej kontroli. Firma KĂźbler wyszĹ‚a naprzeciw oczekiwaniom rynku i stworzyĹ‚a liniÄ™ enkoderĂłw Sendix F5868 i F5888. SygnaĹ‚y pomiarowe z tych urzÄ…dzeĹ„ sÄ… transmitowane przez standardowÄ… sieć Ethernet, zaĹ› dokĹ‚adne czasy cyklĂłw umoĹźliwiajÄ… uzyskanie informacji w czasie rzeczywistym, co zwiÄ™ksza wydajność caĹ‚ego obiektu. Usprawniona za pomocÄ… panelu operatorskiego diagnostyka pozwala wczeĹ›nie wykrywać stany krytyczne. Innym atutem sieci Ethernet jest krĂłtki czas uruchomienia – dochodzi do niego bezpoĹ›rednio po zaĹ‚Ä…czeniu napiÄ™cia zasilajÄ…cego. Z kolei pojedyncze przerwanie przewodu transmisji nie powoduje zatrzymania caĹ‚ego obiektu. W przypadku takiej awarii DLR (ang. Device Level Ring) przeĹ‚Ä…cza adresowanie uĹźytkownikĂłw z drugiego kierunku przesyĹ‚u, co zapewnia ciÄ…gĹ‚ość informacji pozycji bez straty czasu. Ponadto do kontrolera zostaje natychmiast przekazana informacja o lokalizacji uszkodzenia, co umoĹźliwia szybkÄ… wymianÄ™ lub naprawÄ™. P R O M O C J A

Sieć EtherNet/IP, dziÄ™ki wszechstronnym moĹźliwoĹ›ciom diagnostycznym oraz szybkiemu przepĹ‚ywowi informacji, staje siÄ™ znakomitym narzÄ™dziem w rÄ™kach administratora sieci, ktĂłry moĹźe sprawować peĹ‚nÄ… kontrolÄ™ nad wszystkimi zachodzÄ…cymi procesami. Dodatkowym atutem sieci Ethernet jest moĹźliwość Ĺ‚atwej i praktycznie nieograniczonej rozbudowy struktury urzÄ…dzeĹ„. Co istotne, Ethernet nie wymaga budowy struktury w postaci ringu lub gwiazdy. W przypadku korzystania z tej sieci tylko ludzka wyobraĹşnia i potrzeby fabryki tworzÄ… schemat struktury urzÄ…dzeĹ„, a sĹ‚owo „kontrolaâ€? nabiera nowego znaczenia. Zapraszamy do odwiedzenia profilu Kubler Poland na stronach Facebook i YouTube.

KUBLER Sp. z o. o. 3 %H* ! 8856 :?9875 O 3 :5 >8 @@ @?4 9 & A * 3 3 * 3

33

TECHNIKA

W OBLICZU CYBERATAKU O ! * " 6 ! " ! 4?57 36 " G ! O " H" ". " * % 3 S6 0 0 " ". 3 - " " ! ! 6 0 6 0 " ' 6 S * P "0 K 0H" ! "0 ! " 3 D ". 0 ) V " 1 =5>?6 0 G ! " 3

Jacek Leszczuk

W

sieci lokalnego, zachodnio-ukraińskiego dostawcy energii – firmy Prykarpattyaoblenergo – 23 grudnia 2015 r., około godziny 13:00, wystąpiły przerwy w dostawach. Efektem było trwające około sześciu godzin odcięcie zasilania dla 80 000 odbiorców. Jednocześnie, z powodu awarii technicznych, klientom nie udawało się zgłosić zaistniałego problemu w call-center dystrybutora energii. Prawdopodobnie w tym samym czasie zostały zaatakowane inne regionalne spółki energetyczne na Ukrainie. Analiza uzyskanych informacji potwierdziła, şe bezpośrednią przyczyną przerw w dostawach prądu były zaawansowane cyberataki, przeprowadzone najprawdopodobniej przy silnym wsparciu finansowym. Ujawnione do tej pory dane wskazują na to, şe napastnicy uşyli co najmniej jednego rodzaju złośliwego oprogramowania (malware – z ang. malicious software) do uszkodzenia serwerów sieci OT, tj. sieci sterowania przemysłowego i umoşliwili jego rozprzestrzenianie wewnątrz zaatakowanej sieci. Najbardziej prawdopodobne jest, şe

w celu uruchomienia ataku sprawcy połączyli się on-line z siecią OT atakowanego przedsiębiorstwa. Pozwoliło im to wybrać dokładny czas dla wykonania sekwencji działań, które finalnie spowodowały przerwy w zasilaniu.

PENETRACJA SIECI Przeprowadzenie jednoczesnego ataku na kilka regionalnych energetycznych firm dystrybucyjnych było dokładnie skoordynowane, aby zwiększyć prawdopodobieństwo osiągnięcia przez atakujących zamierzonego celu. Raporty w mediach wskazują konkretnych dostawców energii, którzy zostali zaatakowani, w tym Prykarpattyaoblenergo i Kyivoblenergo. Dokładne kalendarium ataku i sekwencja zdarzeń są jednak nadal niejasne i wciąş analizowane. Firma Kyivoblenergo upubliczniła klientom informację, według której w wyniku ataku doszło do odłączenia siedmiu podstacji 110 kV i 23 podstacji 35 kV, co wywołało zanik zasilania, który dotknął 80 000 odbiorców energii. Wydaje się, şe główny składnik malware’u został osadzony w oprogramowaniu urządzeń HMI stosowanych przez przedsiębiorstwa energetyczne. Gdy operatorzy aktualizowali ich oprogramowanie, zostały pobrane zainfekowane pliki, które zawierały złośliwe oprogramowanie pochodzące od atakującego. Kiedy malware został juş pobrany, napastnicy uzyskali trwały dostęp do sieci atakowanych przedsiębiorstw.

WEWNĄTRZ SIECI OT Po infiltracji sieci za pomocą urządzeń HMI program atakujący zaczął rozprzestrzeniać się w sieci, a jego celem były serwery odpowiedzialne za kontrolę 34

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

TECHNIKA

REALIZACJA ATAKU Przeprowadzone analizy i zebrane dowody wskazują, że podczas ataku napastnicy wykonywali działania bezpośrednio z zaatakowanej sieci, prawdopodobnie za pośrednictwem portu zdalnego dostępu. Wiadomo, że atakujący użyli zmodyfikowanej wersji oprogramowania zdalnego dostępu, które zostało zainstalowane wcześniej w sieci atakowanej firmy. Po dostaniu się do sieci mogli wysłać odpowiednie polecenia do stacyjnych urządzeń wykonawczych i – koordynując te działania – wywołać zamierzone skutki. Analiza ataku ujawnia, że awaria była wynikiem użycia złośliwego oprogramowania składającego się co najmniej z dwóch elementów. Pierwszy z nich – KillDisk – był prawdopodobnie użyty do usunięcia niektórych danych z serwerów. Ten program prawdopodobnie nie spowodował bezpośrednio odcięcia dopływu energii. Atakujący podczas działań brali pod uwagę czas, miejsce i oddziaływanie skutków awarii, co nie jest typowe dla użycia programu KillDisk. Najprawdopodobniej celem zastosowania KillDisk było usunięcie z serwerów potencjalnych danych dowodowych i opóźnienie przywracania usług przez usuwanie danych z serwerów SCADA po tym, gdy awaria została już spowodowana. Inny szkodliwy program, wykorzystany przez atakujących i związany z cyberatakami, to BlackEnergy. On z kolei został użyty, aby pobrać i aktywować oprogramowanie KillDisk. Możliwe, że program BlackEnergy również był wykorzystywa11/2016

ny do zbierania informacji podczas penetracji sieci lub do bezpośredniego wykonania ataku. Kolejnym oprogramowaniem, które zastosowali atakujący był SSH backdoor. Prawdopodobnie był on użyty do komunikacji między serwerami i urządzeniami wewnątrz sieci a serwerami atakujących w czasie, gdy były one podłączone do zaatakowanej sieci. W czasie trwania blackoutu, czyli „właściwej” fazy odcięcia energii, atakujący użyli polecenia „denial of view”, za pomocą którego odcięli dyspozytorów systemu od podglądu stanu urządzeń, co spowodowało przeciążenie call center w centrum obsługi klienta. Wskutek tego pracownicy call center nie mogli przyjmować zgłoszeń o przerwie w zasilaniu.

WNIOSKI Sprawa ukraińskiego blackoutu rzuca światło na kilka zagadnień dotyczących cyberataków na przemysłowe systemy SCADA. 1. Osiągnięcie tak znaczącego efektu ataku wymagało dobrej koordynacji. Aby spowodować odcięcie dostaw energii na tak dużą skalę, hakerzy musieli dostać się do kilku sieci, i to w różnych organizacjach. Ponadto musieli koordynować wydawanie poleceń do stacyjnych urządzeń wykonawczych. 2. Firmy najsłabiej chronione są najbardziej podatne na atak. Istnieje wiele sposobów, by wywołać przestój w dostawach energii. Zakładając, że celem atakujących było po prostu spowodowanie odczuwalnej na dużą skalę przerwy w dostawach energii na Ukrainie, to zgodnie z logiką powinni oni atakować cele najbardziej narażone i najsłabiej chronione. Faktycznie stwierdzono, że podobne złośliwe działania były prowadzone także wobec innych ukraińskich firm, jednak były one lepiej zabezpieczone i na czas udało im się zmniejszyć narażenie i nie dopuścić do ataku. 3. Można mówić o stosowaniu łańcuchów dostaw jako wektorów

R E K L A M A

urządzeń stacyjnych i raportujące ich stan. Umożliwiło to atakującym – aż do zakończenia tej fazy realizacji ataku – ukrycie dokładnego stanu sieci dystrybucyjnej oraz usunięcie danych, które mogłyby posłużyć jako dowody sądowe. Oba działania wydłużyły czas reakcji spółek dystrybucyjnych na cyberatak. Co więcej, skutki tych działań wciąż utrudniają badaczom dokładne odtworzenie przebiegu ataku.

35

TECHNIKA ataku. Wydaje siÄ™, Ĺźe napastnicy manipulowali plikami urzÄ…dzeĹ„ HMI i gdy operator urzÄ…dzenia pobieraĹ‚ plik aktualizacji oprogramowania urzÄ…dzenia HMI ze strony internetowej dostawcy, mĂłgĹ‚ pobrać plik zainfekowany szkodliwym oprogramowaniem. 4. Charakterystyczna jest prĂłba ukrywania uszkodzeĹ„. Powody tego dziaĹ‚ania wpisujÄ… siÄ™ rĂłwnieĹź w przypadek ukraiĹ„ski: wydĹ‚uĹźenie czasu osĹ‚abienia ochrony podmiotu atakowanego i komplikacja prac analityczno-badawczych po ataku. 5. Mamy do czynienia z wieloma anomaliami zachowania siÄ™ sieci. Jak podano, napastnicy wykazali zdolność do przemieszczania siÄ™ w sieci miÄ™dzy podstacjami energetycznymi, wysyĹ‚ania polecenia do urzÄ…dzeĹ„ stacyjnych, zmiany konfiguracji serwerĂłw i otwarcia kanaĹ‚u komunikacyjnego z zewnÄ…trz sieci. Mechanizmy bezpieczeĹ„stwa, takie jak zapory SCADA DPI lub systemy SCADA IDS, mogĹ‚yby wykryć niektĂłre z dziaĹ‚aĹ„ w tym Ĺ‚aĹ„cuchu zdarzeĹ„. 6. Zapobieganie cyberatakom na systemy SCADA jest naprawdÄ™ moĹźliwe. Gdy atakowane firmy dowiadywaĹ‚y siÄ… o prowadzeniu wobec nich szkodliwych operacji, inicjowano wewnÄ™trzne scenariusze dziaĹ‚aĹ„ osĹ‚abiajÄ…cych atak. KoncentrowaĹ‚y siÄ™ one gĹ‚Ăłwnie na przejĹ›ciu do rÄ™cznego sterowania w podstacjach. Krok ten okazaĹ‚ siÄ™ skuteczny, ale niestety byĹ‚ zbyt późno podejmowany – dopiero po wykryciu ataku, gdy odciÄ™cie dostaw energii miaĹ‚o juĹź miejsce. Gdyby atak zostaĹ‚ wykryty w pierwszej fazie, daĹ‚oby to wiÄ™ksze szanse na zapobieĹźenie przestojom. Wczesne rozpoznanie jest wiÄ™c kluczem do caĹ‚kowitego udaremnienia atakĂłw cybernetycznych. AtakujÄ…cy potrzebuje relatywnie duĹźo czasu do przygotowania i przeprowadzenia ataku, co stwarza znaczÄ…ce i zauwaĹźalne zaburzenia zachowania siÄ™ sieci. UkraiĹ„skiemu blackoutowi moĹźna byĹ‚o zapobiec, i to w wielu punktach 36

łańcucha zdarzeń składających się na strukturę ataku (tzw. Kill-Chain). W fazie penetracji sieci skuteczna segregacja sieci OT pozwoliłaby na wykrycie podejmowanych prób przenikania do sieci przez osoby atakujące. Ten rodzaj wewnętrznej segregacji sieci informatycznej przedsiębiorstwa był juş wcześniej (w sierpniu 2014 r.) sugerowany przez ICS-CERT. Wszystko, co było konieczne, to implementacja

) ) V =5>?

firewalla rozdzielającego lokalizacje (stacje energetyczne). Radiflow Secure Gateway 3180 został zaprojektowany właśnie w tym celu. Dzięki duşym moşliwościom VPN i uwierzytelnianiu, a takşe natywnemu Deep Packet Inspection (DPI) ten przemysłowy firewall jest najodpowiedniejszym środkiem skutecznej segregacji sieci. Ponadto jest zdolny do samodzielnego uczenia się zasad DPI, co ułatwia wdroşenie wielu urządzeń Secure Gateway przy minimalnym nakładzie pracy włoşonej w konfigurację. Dowodzi to, şe podczas segregacji sieci taki firewall jest niezwykle waşnym środkiem, gdyş umoşliwia wykrywanie i zapobieganie kolejnym

fazom ataku. W przypadku blackoutu na Ukrainie, nawet bez takich urzÄ…dzeĹ„, ukraiĹ„scy operatorzy nadal mieli moĹźliwość wykrycia ataku. W obszarze ruchu poprzecznego Radiflow Industrial IDS zapewnia najwyĹźszy poziom ochrony. KorzystajÄ…c z Network Visibility Package, ukraiĹ„scy operatorzy sieci mogliby zobaczyć, Ĺźe hakerzy otworzyli poĹ‚Ä…czenia SSH miÄ™dzy róşnymi stacjami w sieci. Ponadto moĹźliwe byĹ‚oby wykrycie kanaĹ‚u komunikacji z serwerami sterowania naleşącymi do atakujÄ…cych. Innym waĹźnym pakietem oprogramowania zawartym w IDS Radiflow jest pakiet Cyber Attack – silnik wykorzystujÄ…cy algorytm detekcji sygnatur malware, umoĹźliwiajÄ…cy wykrywanie znanego zĹ‚oĹ›liwego oprogramowania komunikujÄ…cego siÄ™ wewnÄ…trz sieci. Wiadomo, Ĺźe na Ukrainie napastnicy wykorzystali malware BlackEnergy, jak rĂłwnieĹź znane warianty SSH backdoor. Oba malware’y majÄ… znane sygnatury i mogĹ‚y zostać Ĺ‚atwo wykryte. W fazie ataku operatorzy sieci mogli dokĹ‚adnie widzieć polecenia wysyĹ‚ane przez atakujÄ…cych. W nastÄ™pstwie cyberataku na Ukrainie powstaĹ‚ duĹźy problem z zebraniem dowodĂłw ze wzglÄ™du na brak danych. KorzystajÄ…c z Radiflow Industrial IDS, operatorzy mogli przeanalizować ruch, ktĂłry spowodowaĹ‚ awariÄ™ i Ĺ›ledzić wszystkie dziaĹ‚ania atakujÄ…cych. StanowiĹ‚oby to doskonaĹ‚y materiaĹ‚ kryminalistyczny, zaĹ› etap Ĺ‚agodzenia skutkĂłw ataku byĹ‚by znacznie Ĺ‚atwiejszy i krĂłtszy.

$ K ) V

Jacek Leszczuk S # ! $ ". " ! $ 3 3 3

SYSTEMY TRANSMISJI DANYCH Sp. z o.o. %E* " 5:6 :49?87 3 B *E @T@ 6 889545 1 " 3 =4 == 555 ?:6 & =4 == 555 ?@ 9 A 3 3 3

AUTOMATYKA

TECHNIKA

PRZEMYSĹ OWE

SWITCHE ETHERNET OPTYMALNY DOBĂ“R P . 0 0 0 0E 0 " 03 ; E GP S S "E E * " * 0 ". 3 U E 6 " E & 0 H" 0H 0 G " H" S " 6 E GP ". ! H * 3 0 E6 S S " H " " H ". 6 S & "0 G" H" 3

C

zym kierować się przy budowie przemysłowej sieci Ethernet? Na początku trzeba ustalić oczywiste kwestie, np. liczbę potrzebnych portów miedzianych i optycznych, sposób montaşu switcha oraz przewidywaną temperaturę otoczenia. Istnieją jednak aspekty, których często nie bierzemy pod uwagę na etapie projektowania sieci, a które mogą zawaşyć nad funkcjonalnością lub moşliwością rozbudowy sieci.

/ 3 $

MODUŠOWOŚĆ I MOBILNOŚĆ Aby zapewnić sobie moşliwość wprowadzania istotnych zmian w topologii sieci, dobrze jest zbudować jej szkielet na bazie przełączników modułowych lub przy uşyciu switchy z portami SFP. Switche modułowe umoşliwiają np. wymianę portów miedzianych na optyczne bez konieczności wymiany całego switcha. Jeśli switch ma duşo portów SFP, pole manewru jest jeszcze większe, poniewaş w przypadku kaşdego portu indywidualnie decyduje11/2016

my, czy ma to być port miedziany, czy optyczny. Ponadto kaşdy port moşe obsługiwać inny typ światłowodu. Zasilanie switcha wydaje się prostą sprawą – zwykle wybierane jest napięcie między 24 V DC a 48 V DC. Jeśli jednak zdecydujemy się na zastosowanie switcha POE, wtedy okazuje się, şe większość przełączników wymaga napięcia zasilania 48 V DC. W przypadku aplikacji mobilnych, w których zwykle mamy do dyspozycji 12 V DC lub 24 V DC, wygodnie jest wybrać switch POE z wbudowaną przetwornicą, który akceptuje napięcie z przedziału 12–48 V DC. Uchroni nas to przed zakupem dodatkowych przetwornic.

ZARZÄ„DZALNE CZY NIEZARZÄ„DZALNE? KolejnÄ… bardzo waĹźnÄ… kwestiÄ… jest to, czy switche majÄ… być zarzÄ…dzalne, czy nie. Części uĹźytkownikĂłw zarzÄ…dzalne switche kojarzÄ… siÄ™ z bardzo rozbudowanymi funkcjonalnoĹ›ciami, np. tworzeniem redundantnych poĹ‚Ä…czeĹ„ Ring, IGMP, SNMP, RSTP itd. JeĹ›li funkcje te nie sÄ… niezbÄ™dne w budowanej sieci, niektĂłrzy uĹźytkownicy wybierajÄ… wersjÄ™ niezarzÄ…dzalnÄ…, aby oszczÄ™dzić sobie potencjalnych problemĂłw z konfiguracjÄ…. Tymczasem switche zarzÄ…dzalne dajÄ… moĹźliwoĹ›ci, z ktĂłrych część uĹźytkownikĂłw nie zdaje sobie sprawy. W specyfikacji switchy wszyscy producenci uwypuklajÄ… najbardziej zaawansowane funkcje, ale trzeba pamiÄ™tać, Ĺźe wiÄ™kszość switchy zarzÄ…dzalnych ma szereg mniej spektakularnych funkcji, ktĂłre mogÄ… być bardzo przydatne w aplikacji. PrzykĹ‚adowo, jeĹ›li w jednej sieci przesyĹ‚ane sÄ… dane o róşnym priorytecie, rozsÄ…dnie jest skorzystać z funkcji Quality of Service (QoS), ktĂłra pozwala na przypisanie odpowiedniego priorytetu krytycznym danym. P R O M O C J A

BEZPIECZEĹƒSTWO IstotnÄ… sprawÄ… jest teĹź bezpieczeĹ„stwo. JeĹ›li przesyĹ‚ane informacje majÄ… charakter poufny lub z innego powodu zachodzi konieczność ograniczenia dostÄ™pu do sieci, switch zarzÄ…dzalny pozwala na wyĹ‚Ä…czenie nieuĹźywanych portĂłw i filtrowanie adresĂłw MAC na pozostaĹ‚ych. ZarzÄ…dzalne switche umoĹźliwiajÄ… monitorowanie stanu sieci i poszczegĂłlnych portĂłw, dziÄ™ki czemu administrator moĹźe szybko reagować na ewentualne problemy. Bardzo przydatnÄ… opcjÄ… jest rĂłwnieĹź moĹźliwość tworzenia wirtualnych sieci VLAN, ktĂłre pozwalajÄ… na logiczny podziaĹ‚ sieci, bez ingerencji w fizycznÄ… infrastrukturÄ™. Konfiguracja zarzÄ…dzalnych switchy nie powinna nastrÄ™czać trudnoĹ›ci. WiÄ™kszość przeĹ‚Ä…cznikĂłw ma bardzo intuicyjnÄ… konsolÄ™ web, ktĂłra znacznie uĹ‚atwia konfiguracjÄ™ w maĹ‚ych sieciach. Zaawansowani uĹźytkownicy, szczegĂłlnie w przypadku sieci rozlegĹ‚ych, chÄ™tnie korzystajÄ… z wiersza poleceĹ„ CLI oraz SNMP. WaĹźnÄ… kwestiÄ… przy wyborze switchy przemysĹ‚owych jest rĂłwnieĹź prÄ™dkość portĂłw przeĹ‚Ä…cznika. W aplikacjach, w ktĂłrych mamy do czynienia z duşą iloĹ›ciÄ… danych np. przesyĹ‚aniem obrazĂłw, szkielet sieci powinien być zbudowany na switchach Gigabit. UrzÄ…dzenia generujÄ…ce maĹ‚y ruch w sieci zadowolÄ… siÄ™ portami Fast Ethernet. OkreĹ›lenie „switch przemysĹ‚owyâ€? jest bardzo pojemne. WspĂłlnym mianownikiem jest odporność na trudne warunki zewnÄ™trzne, natomiast funkcjonalność przeĹ‚Ä…cznikĂłw powinna być dobierana w zaleĹźnoĹ›ci od aplikacji i rodzaju przesyĹ‚anych danych. ANTAIRA TECHNOLOGIES Sp. z o.o. 3 G @>6 ?4987: ; 3 44 >:4 >> >56 & 44 >:4 >> >4 9 & A 3 3 3

37

TECHNIKA

BEZPROBLEMOWY

PRZESYĹ DANYCH ; ". ". S * P " E H G GP " ". ". ! S K E* 3 J ".E" S G" H E" 0 0H ". O "0 & " 3 ; ". "0 ". E 0 * " P * H GP ".X J "H ". K ( ". & H ". - 9<<??3

J

ednym z gĹ‚Ăłwnych wymagaĹ„ stawianych sieciom przemysĹ‚owym jest niezawodność. PojÄ™cie to jest szerokie, ale switche z rodziny EKI-7700 mogÄ… sprostać wszystkim wymogom. Wiele lat doĹ›wiadczenia firmy Advantech oraz bliska współpraca z klientami zaowocowaĹ‚y maksymalnym udoskonaleniem jej produktĂłw. Firma zdecydowaĹ‚a siÄ™ na zaimplementowanie autorskiej funkcji X-Ring Pro/Elite, umoĹźliwiajÄ…cej budowÄ™ sieci redundantnych z czasem rekonfiguracji poĹ‚Ä…czenia poniĹźej 20 ms przy 250 jednostkach. To bardzo atrakcyjna alternatywa dla powszechnie znanych protokoĹ‚Ăłw STP/RSTP, ktĂłre rĂłwnieĹź sÄ… oferowane we wspomnianej serii.

SZYBKOŚĆ TRANSMISJI !

38

W zaleĹźnoĹ›ci od modelu switcha klient ma do dyspozycji 8 lub 16 portĂłw RJ-45 w standardzie Gigabit lub Fast Ethernet. DostÄ™pne sÄ… rĂłwnieĹź modele, P R O M O C J A

w ktĂłrych wymienione porty sÄ… wykonane w technologii PoE+, umoĹźliwiajÄ…cej transmisjÄ™ danych oraz zasilanie za pomocÄ… zwykĹ‚ego kabla sieciowego. Ponadto urzÄ…dzenia zostaĹ‚y wyposaĹźone w porty SFP do poĹ‚Ä…czeĹ„ Ĺ›wiatĹ‚owodowych, a moĹźliwość zaopatrzenia siÄ™ w róşnego rodzaju wkĹ‚adki zapewnia uĹźytkownikowi duşą swobodÄ™ w zakresie doboru zĹ‚Ä…cz.

ZARZÄ„DZANIE Bardzo czÄ™sto o wyborze switcha, oprĂłcz ceny, decyduje Ĺ‚atwość jego konfiguracji oraz intuicyjność obsĹ‚ugi. Z tego wzglÄ™du w serii EKI-7700 zadbano o przejrzysty interfejs webowy, w ktĂłrym bardzo szybko odnajdzie siÄ™ nawet poczÄ…tkujÄ…cy uĹźytkownik. Zmiana ustawieĹ„ oraz aktualizacja oprogramowania jest moĹźliwa z poziomu przeglÄ…darki. Co wiÄ™cej, wykorzystujÄ…c opcjÄ™ Dual Image, moĹźna tworzyć kopiÄ™ zapasowÄ… konfiguraAUTOMATYKA

TECHNIKA

/ 3

IXM – UKĹ ON W STRONĘ ADMINISTRATORĂ“W

cji bezpoĹ›rednio w pamiÄ™ci switcha. OprĂłcz wczeĹ›niej opisanego interfejsu webowego, bardzo przydatnÄ… opcjÄ… – szczegĂłlnie dla administratora i dziaĹ‚u IT â€“ jest moĹźliwość wykorzystania rodziny protokoĹ‚Ăłw SNMP. Pozwala to na scentralizowane zarzÄ…dzanie sieciÄ…. Do tego celu przeznaczone sÄ… udostÄ™pniane przez producenta biblioteki MIB (ang. Management Information Base), dziÄ™ki ktĂłrym moĹźna mieć peĹ‚ny obraz nie tylko poszczegĂłlnych urzÄ…dzeĹ„, ale takĹźe caĹ‚ej infrastruktury. Ponadto producent zaimplementowaĹ‚ opcje tworzenia wydzielonych logicznie podsieci VLAN oraz monitorowania sieci za pomocÄ… funkcji Port Mirroring. Nad bezpieczeĹ„stwem danych czuwajÄ… powszechnie znane protokoĹ‚y SSH2.0 oraz SSL, a pewność dziaĹ‚ania zwiÄ™kszajÄ… algorytmy wykrywajÄ…ce burze broadcastowe, czyli zapÄ™tlanie pakietĂłw przesyĹ‚anych w sieci. 11/2016

Innym, autorskim rozwiÄ…zaniem jest technologia IXM stworzona przez firmÄ™ Advantech do szybkiej i grupowej konfiguracji urzÄ…dzeĹ„. UĹźytkownik nie jest juĹź zmuszony do logowania siÄ™ do switcha za kaĹźdym razem, gdy chce zmienić jego podstawowe parametry, takie jak adres IP czy maska podsieci. Teraz, korzystajÄ…c z przeglÄ…darki internetowej lub protokoĹ‚Ăłw SNMP, moĹźe przeskanować sieć w poszukiwaniu innych urzÄ…dzeĹ„ z rodziny EKI-7700 lub EKI-5000 oraz grupowo nimi zarzÄ…dzać lub zmieniać konfiguracjÄ™. Seria ProView to seria niezarzÄ…dzalnych switchy usprawniajÄ…cych diagnostykÄ™ oraz protokoĹ‚y SNMP, stanowiÄ…ca doskonaĹ‚e uzupeĹ‚nienie prezentowanych w artykule przeĹ‚Ä…cznikĂłw zarzÄ…dzalnych. Technologia IXM umoĹźliwia synchronizacjÄ™ firmawe’u miÄ™dzy urzÄ…dzeniami, co oznacza, Ĺźe po zaktualizowaniu jednego ze switchy wystarczy wcisnąć przycisk i pozostaĹ‚e urzÄ…dzenia uaktualniÄ… siÄ™ automatycznie.

WYKONANIE Stosowanie nowoczesnych technologii produkcji zaowocowaĹ‚o bardzo wysokÄ… bezawaryjnoĹ›ciÄ… urzÄ…dzeĹ„. W przypadku switchy z rodziny EKI-7700 starannie zmontowane podzespoĹ‚y zostaĹ‚y zamkniÄ™te w solidnej aluminiowej obudowie o stopniu ochrony IP30. Producent zostawia instalatorowi dowolność w zakresie sposobu montaĹźu urzÄ…dzenia – moĹźe być realizowany na standardowej szynie DIN lub po prostu naĹ›ciennie. W zaleĹźnoĹ›ci od potrzeb klienta kaĹźdy

z modeli zostaĹ‚ przygotowany w dwĂłch wersjach, róşniÄ…cych siÄ™ zakresem temperatury pracy. Standardowo jest to przedziaĹ‚ od â€“10 °C do +60 °C, lecz jeĹ›li wymagania stawiane produktowi sÄ… bardziej rygorystyczne, dostÄ™pna jest takĹźe seria rozszerzona, gwarantujÄ…ca bezawaryjnÄ… pracÄ™ w temperaturze od â€“40 °C do +75 °C. CaĹ‚oĹ›ci dopeĹ‚nia redundantne zasilanie w zakresie 12–48 V DC.

DLACZEGO EKI-7700? Seria EKI-7700 to dowĂłd na nowe i Ĺ›wieĹźe podejĹ›cie producenta do tworzenia switchy zarzÄ…dzalnych. Lata doĹ›wiadczeĹ„ pozwoliĹ‚y na wyeliminowanie wszystkich moĹźliwych niedociÄ…gnięć, a uwagi klientĂłw zaprocentowaĹ‚y dostosowaniem moĹźliwoĹ›ci do ich potrzeb, czego owocem jest implementacja technologii X-Ring Pro lub IXM. Przejrzysty interfejs zostaĹ‚ stworzony z myĹ›lÄ… o wygodzie uĹźytkowania. W przypadku pytaĹ„ lub wÄ…tpliwoĹ›ci pomocÄ… sĹ‚uşą pracownicy rozbudowanego i doĹ›wiadczonego dziaĹ‚u wsparcia technicznego. Na rynku rodzina zaawansowanych technologicznie przeĹ‚Ä…cznikĂłw przemysĹ‚owych wyróşnia siÄ™ atrakcyjnÄ… cenÄ…. !

" #$ $ $ 3 U " " <: ?79?<7 ; 9; 3 44 <<= <@ =<6 & 44 <<= <@ =: 9 A 3" 3 3 3" 3

39

TECHNIKA

KONFIGURACJA SIECI ETHERNET PAKIET MOXA MXSTUDIO $ * P * * " H " H S H ". H O * ! 0H" ! & E3 # " " * ". & 3 ! U# K # S * K! H O 0H" ". U# L K # M6 S ". " 3 Kryspin Wach

P

akiet MxStudio zĹ‚oĹźony z kilku programĂłw umoĹźliwia sprawnÄ… konfiguracjÄ™ i wizualizacjÄ™ urzÄ…dzeĹ„ ethernetowych, tworzÄ…cych sieć. Pozwala to skrĂłcić czas przygotowania urzÄ…dzeĹ„ do pracy, konfiguracjÄ™ poszczegĂłlnych parametrĂłw lub tworzenia topologii i sczytywanie komunikatĂłw pochodzÄ…cych od poszczegĂłlnych urzÄ…dzeĹ„. DziÄ™ki wizualizacji topologii sieci moĹźliwe jest szybkie znalezienie ewentualnego problemu i jego rozwiÄ…zanie. Pakiet MxStudio skĹ‚ada siÄ™ z trzech gĹ‚Ăłwnych aplikacji: MxConfig, N-Snap i MxView. Wszystkie trzy sÄ… darmowe. MxConfig oraz N-Snap nie majÄ… Ĺźadnych ograniczeĹ„, natomiast oprogramowanie MxView w wersji bezpĹ‚at-

40

nej zostaĹ‚o ograniczone do obsĹ‚ugi 20 wÄ™zĹ‚Ăłw w sieci.

MxCONFIG MxConfig jest aplikacjÄ… umoĹźliwiajÄ…cÄ… wyszukiwanie urzÄ…dzeĹ„ sieciowych oraz ich podstawowÄ… konfiguracjÄ™. DziÄ™ki funkcji konfiguracji grupowej moĹźliwe jest np. nadawanie róşnych adresĂłw IP wszystkim urzÄ…dzeniom sieciowym. Zamiast konfigurować kaĹźde urzÄ…dzenie osobno moĹźna skonfigurować jednoczeĹ›nie wszystkie switche i nadać im indywidualne adresy IP. WyobraĹşmy sobie sytuacjÄ™, w ktĂłrej konieczne jest skonfigurowanie 100 switchy (nadanie im róşnych adresĂłw IP i ustawienie ich do pracy w topologii redundantnego pierĹ›cienia). Zamiast Ĺ‚Ä…czyć siÄ™ z kaĹźdym P R O M O C J A

urzÄ…dzeniem osobno (poprzez poĹ‚Ä…czenie konsolowe bÄ…dĹş przeglÄ…darkÄ™ www) moĹźna wykorzystać funkcjÄ™ konfiguracji grupowej programu MxConfig dla wszystkich urzÄ…dzeĹ„ jednoczeĹ›nie. Tym sposobem kaĹźdy switch otrzyma wĹ‚asny (indywidualny) adres IP, a odpowiednie porty na urzÄ…dzeniach bÄ™dÄ… skonfigurowane do pracy w topologii pierĹ›cienia (Turbo Ring). CaĹ‚a operacja zajmie najwyĹźej kilkanaĹ›cie minut. Oznacza to znaczne przyspieszenie i uproszczenie procesu konfiguracji. W taki sposĂłb bardzo Ĺ‚atwo przejść przez proces przygotowania do uruchomienia sieci ethernetowej.

N-SNAP N-Snap to aplikacja umoĹźliwiajÄ…ca zarzÄ…dzanie poszczegĂłlnymi konfiguracjaAUTOMATYKA

TECHNIKA mi róşnych urzÄ…dzeĹ„ tworzÄ…cych sieć. DziÄ™ki niej moĹźliwe jest sprawdzenie, jakie zmiany zaszĹ‚y w konfiguracji sieci od wykonania ostatniego obrazu (tzw. snapshot). DziÄ™ki temu moĹźna Ĺ‚atwo wrĂłcić do poprzedniej (lub dowolnej innej) konfiguracji i wycofać wprowadzone zmiany. MoĹźliwe jest rĂłwnieĹź porĂłwnanie wszystkich parametrĂłw konfiguracyjnych (np. VLAN-Ăłw przypisanych do poszczegĂłlnych portĂłw). Program wskaĹźe rĂłwnieĹź, jakie zmiany zaszĹ‚y w tzw. tabelach przeĹ‚Ä…czajÄ…cych (forwarding table), co znacznie uĹ‚atwia diagnozowanie problemĂłw wystÄ™pujÄ…cych w ruchu sieciowym.

/ 3

MxVIEW OstatniÄ… i jednoczeĹ›nie najwiÄ™kszÄ… aplikacjÄ… jest MxView – narzÄ™dzie do zarzÄ…dzania i wizualizacji sieci (Network Management Software). Oprogramowanie moĹźe być uĹźywane nie tylko z produktami firmy Moxa, ale kaĹźdym urzÄ…dzeniem obsĹ‚ugujÄ…cym otwarty protokół SNMP. Jest to aplika-

11/2016

J "0 # K! S 0H" 0 3 3 K! "0 H ". . ". 0 " G L 3 K! "0 ! M

cja typu klient-serwer, tak wiÄ™c moĹźe z niej korzystać wielu uĹźytkownikĂłw jednoczeĹ›nie. DziÄ™ki róşnym poziomom dostÄ™pu moĹźliwe jest np. zakĹ‚adanie kont uĹźytkownikom, ktĂłrzy bÄ™dÄ… mieli dostÄ™p jedynie do podglÄ…du i odczytu komunikatĂłw. Nie bÄ™dÄ… mogli zmieniać Ĺźadnych parametrĂłw, ale bÄ™dÄ… mogli odczytywać i filtrować wszystkie ko-

munikaty. Wizualizacja topologii sieci rĂłwnieĹź bÄ™dzie widoczna, ale nie bÄ™dzie moĹźna wprowadzać w niej zmian. Z kolei konto administratora zapewnia nieograniczony dostÄ™p tak do podglÄ…du, jak i do modyfikacji wszystkich parametrĂłw. Poza zwizualizowaniem caĹ‚ej sieci, MxView umoĹźliwia teĹź podglÄ…d wszystkich komunikatĂłw napĹ‚ywajÄ…cych

41

TECHNIKA

J ! ! # + 3 ; "0 N P E "0 " ! ". H" ". L H" " " M

J ! U9 T ! H K! "0 H L * " 0 0 O " G 0M

% E K! "0 ! 0 S 0 3 3 " H ! G" 6 0 H E P E 0 ". H O . ".

z poszczegĂłlnych urzÄ…dzeĹ„. Wykorzystywany jest w tym celu protokół SNMP (tzw. trapy) i standard Syslog. Co istotne, aplikacja ma wĹ‚asny wbudowany serwer Syslog i moĹźe obsĹ‚ugiwać wszystkie urzÄ…dzenia kompatybilne z tym standardem. W programie moĹźna wykorzystać zaawansowane filtrowanie komunikatĂłw wedĹ‚ug czasu, waĹźnoĹ›ci komunikatu czy adresu IP, z ktĂłrego napĹ‚ynęła informacja. Wszelkie zmiany w topologii sieci (np. wypiÄ™cie jednego urzÄ…dzenia) sÄ… natychmiast rejestrowane oraz zwizualizowane. Bardzo Ĺ‚atwo wiÄ™c zdiagnozować awariÄ™, a tym samym okreĹ›lić przyczynÄ™ jej wystÄ…pienia. Dla danego Ĺ‚Ä…cza moĹźna np. ustawić prĂłg, po przekroczeniu ktĂłrego zostanie wysĹ‚any alarm (np. gdy przepustowość Ĺ‚Ä…cza bÄ™dzie wykorzystana w wiÄ™cej niĹź 80%). Program automatycznie wylicza czas przestojĂłw urzÄ…dzeĹ„ (gdy dane urzÄ…dzenie przestaĹ‚o być widoczne w sieci) i na tej podstawie przygotowuje raporty dostÄ™pnoĹ›ci (bezawaryjnoĹ›ci). Dodatkowo aplikacja jest zgodna ze standardem OPC 2.0, co umoĹźliwia generowanie tagĂłw dla systemĂłw SCADA/HMI. Kryspin Wach

ELMARK AUTOMATYKA Sp. z o.o.

# + T ! H ! L " 0 G" H" M ! H 0H" ". " ! ". H O L " EGP M

42

3 U " " <: ?79?<7 ; 9; 3 44 <<= <@ =<6 & 44 <<= <@ =: 9 A 3" 3 3 3" 3

AUTOMATYKA

TECHNIKA

ETHERCAT P

– SZYBKA KOMUNIKACJA

/ 3 " . &&

I ZASILANIE W JEDNYM KABLU ; 0H" . $ 6 K " . && S G" ". ! . $6 " H" 0 E SH G" H G " G " 3 H" * 0 "0 48 +6 "0 S E" 6 " " H" " 3 % E S 0 E "0 " "0 D 0 L !3 6 * M6 0 "H 0 ! * H" H ! 0 H 6 " 0H" " 0 48 +6 O" H" E ". ". E" :?? +3

11/2016

E

therCAT P to technologia, w ktĂłrej napiÄ™cie staĹ‚e 24 V jest przesyĹ‚ane za pomocÄ… standardowego przewodu ethernetowego do urzÄ…dzeĹ„ podrzÄ™dnych EtherCAT P oraz czujnikĂłw i wszelkiego rodzaju aktuatorĂłw. Dwie pary ĹźyĹ‚ umoĹźliwiajÄ… realizacjÄ™ dwĂłch odizolowanych elektrycznie obwodĂłw zasilajÄ…cych. Linia US, wraz z masÄ… GNDS, sĹ‚uşą do zasilania elementĂłw sieciowych i czujnikĂłw, a linia UP z masÄ… GNDP pozwalajÄ… niezaleĹźnie zasilać elementy wykonawcze, dostarczajÄ…c prÄ…d o natęşeniu do 3 A. DziÄ™ki temu, Ĺźe prÄ…dy zasilajÄ…ce linii US i UP pĹ‚ynÄ… przez te same przewody, przez ktĂłre prowadzona jest komunikacja z szybkoĹ›ciÄ… 100 Mb/s, EtherCAT P jest niezwykle wygodnym i niedrogim rozwiÄ…zaniem. Idealnie nadaje siÄ™ do podĹ‚Ä…czania czujnikĂłw, elementĂłw wykonawczych i komponentĂłw pomiarowych oraz uĹ‚atwia Ĺ‚Ä…czenie maĹ‚ych moduĹ‚Ăłw wejść i wyjść czy systemĂłw wejść i wyjść rozproszonych. Przewody EtherCAT P sÄ… praktycznie identyczne, jak w przypadku P R O M O C J A

klasycznej sieci EtherCAT, jednak Beckhoff zaprojektowaĹ‚ specjalne wtyczki M8, ktĂłre uniemoĹźliwiajÄ… przypadkowe podĹ‚Ä…czenie kabla z zasilaniem do nieprzystosowanego moduĹ‚u. Ponadto opracowano kompletny wybĂłr kabli, umoĹźliwiajÄ…cych zasilanie wiÄ™kszym napiÄ™ciem i pozwalajÄ…cych na dostarczanie prÄ…dĂłw o wyĹźszym napiÄ™ciu. Aktualnie maksymalne moĹźliwe napiÄ™cie w oferowanych przewodach EtherCAT P to 400 V AC lub 600 V DC, a maksymalne moĹźliwe natęşenie przepĹ‚ywajÄ…cego prÄ…du to 64 A. Beckhoff zadbaĹ‚ takĹźe o ochronÄ™ zĹ‚Ä…czy przed trudnymi warunkami Ĺ›rodowiskowymi. Oferowane wraz z konektorami kable, w zaleĹźnoĹ›ci od wersji, majÄ… stopieĹ„ ochrony IP20 lub IP67. W efekcie za pomocÄ… okablowania EtherCAT P moĹźna podĹ‚Ä…czyć m.in. napÄ™dy prÄ…du przemiennego i staĹ‚ego, wszelkiego rodzaju siĹ‚owniki, sterowniki zaworĂłw, czujniki, przeĹ‚Ä…czniki, bariery Ĺ›wietlne, enkodery, kamery, czytniki kodĂłw graficznych, a nawet skanery trĂłjwymiarowe. 43

TECHNIKA JEDEN KABEL, BY RZĄDZIĆ WSZYSTKIMI

to takĹźe wiÄ™ksza przejrzystość instalacji, co uĹ‚atwia jej dalsze utrzymanie i serwisowanie.

IdeÄ… stojÄ…cÄ… za wprowadzeniem standardu EtherCAT P jest uproszczenie okablowania w automatyce przemysĹ‚owej tak, by wszystkie elementy moĹźna byĹ‚o podĹ‚Ä…czyć za pomocÄ… jednego przewodu. EtherCAT P, dziÄ™ki moĹźliwoĹ›ci doboru odmian kabla do potrzeb napiÄ™cia i prÄ…du zasilania poszczegĂłlnych urzÄ…dzeĹ„, moĹźna zastosować we wszystkich fragmentach instalacji przemysĹ‚owej. W przypadku urzÄ…dzeĹ„ zasilanych napiÄ™ciem 24 V wystarczy skorzystać z klasycznego kabla ethernetowego, zaĹ› w przypadku urzÄ…dzeĹ„ wymagajÄ…cych wiÄ™kszych napięć i prÄ…dĂłw, naleĹźy siÄ™gnąć po odpowiedni kabel, ktĂłry zapewnia wsparcie dla protokoĹ‚u EtherCAT P. Pozbycie siÄ™ oddzielnych kabli zasilajÄ…cych nie tylko zmniejsza caĹ‚kowity koszt i czas przygotowania instalacji, ale teĹź redukuje ryzyko bĹ‚Ä™dnego podĹ‚Ä…czenia. Co wiÄ™cej, mniejsza liczba przewodĂłw i zĹ‚Ä…czy umoĹźliwia budowÄ™ mniejszych urzÄ…dzeĹ„, ktĂłre jednoczeĹ›nie zajmujÄ… mniej cennej przestrzeni w szafach sterowniczych lub we wnÄ™trzu maszyn. Mniejsza liczba kabli

do EtherCAT P nie stanowi problemu, a w celu bezpiecznego podĹ‚Ä…czenia urzÄ…dzenia klasycznej sieci EtherCAT do przewodĂłw EtherCAT P wystarczy uĹźyć prostej przejĹ›ciĂłwki. Drzewiasta topologia sieci z kaskadowymi poĹ‚Ä…czeniami moĹźe wydawać siÄ™ trudna do zaprojektowania, choćby ze wzglÄ™du na problem oszacowania zapotrzebowania na prÄ…d dla poszczegĂłlnych urzÄ…dzeĹ„. Dlatego firma Beckhoff przygotowaĹ‚a w ramach pakietu TwinCAT odpowiednie narzÄ™dzie, ktĂłre uĹ‚atwia ten proces. Oprogramowanie, znajÄ…c parametry podĹ‚Ä…czanych komponentĂłw, samodzielnie oblicza zuĹźycie mocy i sprawdza, czy zaplanowana topologia bÄ™dzie wystarczajÄ…ca. Program bierze pod uwagÄ™ nawet warunki logiczne zadziaĹ‚ania róşnych podzespoĹ‚Ăłw. PrzykĹ‚adowo, jeĹ›li z algorytmu wynika, Ĺźe dziaĹ‚anie dwĂłch siĹ‚ownikĂłw nigdy nie nastÄ™puje jednoczeĹ›nie, oznacza to, Ĺźe nie bÄ™dÄ… one w tym samym czasie pracować z peĹ‚nÄ… mocÄ…. UmoĹźliwia to ograniczenie kosztĂłw instalacji, redukujÄ…c jednoczeĹ›nie konieczność stosowania dodatkowych zasilaczy lub przewodĂłw o wiÄ™kszym dopuszczalnym prÄ…dzie.

DOWOLNA TOPOLOGIA EtherCAT P, choć podobny w idei do technologii Power over Ethernet, znosi jej powaĹźne ograniczenia. Pozwala uĹźytkownikom na stosowanie dowolnej topologii, przewidzianej w klasycznej sieci EtherCAT. Dopuszczalna jest topologia liniowa, gwiazdy, a nawet drzewiasta i moĹźna je swobodnie Ĺ‚Ä…czyć. W efekcie zasilane urzÄ…dzenia, w przeciwieĹ„stwie do PoE, moĹźna Ĺ‚Ä…czyć kaskadowo, pamiÄ™tajÄ…c jedynie, by spadek napiÄ™cia nie byĹ‚ zbyt duĹźy. Jednak i jemu moĹźna zapobiec, stosujÄ…c dodatkowe punkty dostarczania mocy do sieci. Aby uĹ‚atwić tworzenie dowolnych topologii, Beckhoff przygotowaĹ‚ szereg róşnorodnych, dodatkowych komponentĂłw sieciowych, ze stopniami ochrony IP20 i IP67. Pojedynczy przewĂłd sieci EtherCAT P moĹźe mieć dĹ‚ugość nawet 50 m, a dodatkowo moĹźna je Ĺ‚Ä…czyć ze sobÄ… za pomocÄ… mostkĂłw, tworzÄ…c bardzo rozproszone sieci. Modernizacja istniejÄ…cej sieci EtherCAT

RX-

TX+

TX-

RX+

Moc: 2 Ă— 24 V DC, 3A (US, UP)

EtherCAT Power

TX-US RX+ GNDP

UP

RX-

TX-

UP

GNDS

GNDS US

GNDP

PoĹ‚Ä…czenie za pomocÄ… dwĂłch przewodĂłw: sieć EtherCAT i zasilanie

Jednoprzewodowa Automatyka: EtherCAT P

. $ * . H" * 0 0 06 ! . $ H

44

AUTOMATYKA

TECHNIKA

EtherCAT master

Połączenie

24 V DC

UrzÄ…dzenia wykonawcze

Czujniki

Systemy wizyjne

Moduły I/O

. $ S GP H" ". H O * ". "H 0 !

JEDNOPRZEWODOWA AUTOMATYKA EtherCAT P zostaĹ‚ zaprojektowany z myĹ›lÄ… o praktycznej realizacji idei Jednoprzewodowej Automatyki. Szafa sterujÄ…ca

Uproszczone okablowanie uĹ‚atwia tworzenie projektĂłw instalacji przemysĹ‚owych, zmniejszajÄ…c ich koszty. Pozwala takĹźe zredukować rozmiar szaf sterowniczych, a czasem nawet ModuĹ‚ maszynowy 1

24 V DC 24 V DC

24 V DC

Moduł maszynowy 2

EtherCAT P to EtherCAT

24 V DC

24 V DC

/ 3 " . &&

Moduł maszynowy 3

zupeĹ‚nie je wyeliminować. W efekcie tworzenie maszyn o modularnej budowie staje siÄ™ zarĂłwno taĹ„sze, jak i prostsze, a gotowe urzÄ…dzenia mogÄ… mieć mniejsze wymiary. Z czasem, gdy protokół EtherCAT P zostanie spopularyzowany, idea listew z uniwersalnymi konektorami sygnaĹ‚owo-zasilajÄ…cymi o napiÄ™ciu 24 V na potrzeby komponentĂłw automatyki stanie siÄ™ realna. PodĹ‚Ä…czenie nowego elementu w systemie bÄ™dzie wtedy wymagaĹ‚o podpiÄ™cia tylko jednego kabla do gniazda. Projektowanie maszyn stanie siÄ™ Ĺ‚atwiejsze, a tworzenie ich odmian bÄ™dzie polegaĹ‚o gĹ‚Ăłwnie na podmianie jednego komponentu na drugi, bez martwienia siÄ™ o zasilanie i interfejsy. A wszystko to dziÄ™ki nowemu standardowi EtherCAT P.Â

Moduł maszynowy 4

BECKHOFF AUTOMATION Sp. z o.o.

24 V DC

; . $ S ". T 4? :< T S "0E ! " 0 0 "0

11/2016

Y * "6 3 ) " 0 57 ?797?? " 3 44 <7? 8< ??6 & 44 <7< 48 4< 9 & A* " . &&3 3* " . &&3

45

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

CZUJNIKI WIZYJNE

W SYSTEMACH AUTOMATYKI U 0 G" * E ! 0 ". " " 0 ".3 ;G H O ". * & "0 *E ". ". H ! " ". 0 G" ". * 0 0H E " 0 0 3 % & ' (&)*&

C

zujniki wizyjne majÄ… wbudowany ukĹ‚ad analizy obrazu, oĹ›wietlacz, elementy optyczne oraz odpowiednie ukĹ‚ady wejść i wyjść. To wszystko po to, aby zapewnić inspekcjÄ™ wizyjnÄ…. Zaletami sensorĂłw tego typu jest przede wszystkim stuprocentowa kontrola jakoĹ›ci, z moĹźliwoĹ›ciÄ… wykonywania szybkich pomiarĂłw bez potrzeby zatrzymywania maszyn produkcyjnych. Zwraca siÄ™ uwagÄ™ na intuicyjnÄ… i elastycznÄ… pracÄ™ z moĹźliwoĹ›ciÄ… definiowania podstawowych parametrĂłw uĹźytkowania, takich jak obszar dziaĹ‚ania czy odlegĹ‚ość. ModuĹ‚owa budowa aplikacji umoĹźliwia Ĺ‚atwe rozbudowanie o dodatkowe elementy i narzÄ™dzia kontrolne.

PROSTE CZUJNIKI A ROZBUDOWANY SYSTEM WIZYJNY Czujniki wizyjne sÄ…Â najprostszymi urzÄ…dzeniami znajdujÄ…cymi zastosowanie 46

w kontroli wizyjnej. NiektĂłre aplikacje bazujÄ… na inteligentnych kamerach wizyjnych, mogÄ…cych samodzielnie przeprowadzać kompleksowÄ… kontrolÄ™ wizyjnÄ…. Najbardziej zaawansowanymi rozwiÄ…zaniami sÄ… kamery wizyjne współpracujÄ…ce ze specjalistycznym oprogramowaniem zainstalowanym na komputerze PC. OprĂłcz tego moĹźliwa jest współpraca z innymi urzÄ…dzeniami automatyki – np. ze sterownikami PLC. UrzÄ…dzenia serii CV-5000 firmy Keyence stanowiÄ… obszernÄ… gamÄ™ kamer o róşnej wielkoĹ›ci i rozdzielczoĹ›ci, co umoĹźliwia wybĂłr najodpowiedniejszej kamery do szerokiego zakresu zastosowaĹ„. SÄ… one bezpoĹ›rednio programowane z komputera. Do jednego kontrolera moĹźna podĹ‚Ä…czyć cztery kamery. Z kolei urzÄ…dzenia serii CA-D tego producenta to szeroka gama oĹ›wietlaczy typu bar, ring, doom, coaxial, spot, low angle, backlight ofeAUTOMATYKA

& 3 &&6 $ "

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

rowanego w postaci biaĹ‚ego, niebieskiego oraz czerwonego Ĺ›wiatĹ‚a LED. CzÄ™stotliwość emisji wynosi 100 kHz. OprĂłcz tego urzÄ…dzenia majÄ… 2-kanaĹ‚owe poĹ‚Ä…czenie oraz konstrukcjÄ™ mocowanÄ… na szynie DIN. Na etapie projektowania nowoczesnych systemĂłw wizyjnych wymagane sÄ… duĹźe szybkoĹ›ci przetwarzania obrazu, a odpowiednie funkcje mogÄ… okreĹ›lać kÄ…t obrotu kamery. Przydatnym rozwiÄ…zaniem sÄ… zĹ‚Ä…cza przeznaczone do podĹ‚Ä…czenia dwĂłch kamer oraz gniazdo kart CompactFlash pozwalajÄ…cych na przechowywanie obrazĂłw i danych. Wiele funkcji czujnika jest konfigurowana samoczynnie w zaleĹźnoĹ›ci od potrzeb aplikacji. Niejednokrotnie zastosowanie znajduje funkcja OCR. W czujnikach zazwyczaj wykorzystuje siÄ™ metody pomiarowe, takie jak porĂłwnywanie scen z zapisanym w pamiÄ™ci wzorcem, detekcjÄ™ obecnoĹ›ci, poĹ‚oĹźenia ksztaĹ‚tu i typu obiektĂłw. UmoĹźliwiajÄ… badanie jasnoĹ›ci obszarĂłw, niejednorodnoĹ›ci powierzchni, obecnoĹ›ci ciÄ…gu znakĂłw, szerokoĹ›ci obszarĂłw (wykrywanie krawÄ™dzi) oraz wykrywanie brakujÄ…cych liter, pomiar powierzchni o okreĹ›lonym kolorze i zliczanie elementĂłw. Specjalistyczne oprogramowanie nadzoruje nie tylko pracÄ™ czujnika. Steruje ono oĹ›wietleniem, filtruje itp. W niektĂłrych modelach zamontowano wyjĹ›cie do monitora, a takĹźe umoĹźliwiono konfigurowanie przez sieć Ethernet. DziÄ™ki współpracy systemu wizyjnego z aplikacjami komputerowymi automatycznie tworzone sÄ… bazy danych oraz statystyki dotyczÄ…ce jakoĹ›ci. Aplikacje komputerowe, bazujÄ…c na danych pozyskanych z systemĂłw wizyjnych, mogÄ… dokumentować wyniki kontroli zgodnie z przyjÄ™tymi kryteriami. Z oferty firmy Turck wybrać moĹźna m.in. seriÄ™ czujnikĂłw wizyjnych serii PresencePLUS. SÄ… to kompaktowe urzÄ…dzenia przeznaczone do zadaĹ„ inspekcji wizyjnych oraz identyfikacji. Kompaktowe czujniki wizyjne iVu wypeĹ‚niajÄ… lukÄ™ miÄ™dzy zaawansowanymi rozwiÄ…zaniami analizy obrazu a zwykĹ‚ymi czujnikami fotoelektrycznymi. Czujniki iVu mogÄ… być konfi11/2016

gurowane bezpoĹ›rednio za pomocÄ… zintegrowanego ekranu dotykowego. Ich stosowanie upraszcza aplikacjÄ™, zastÄ™pujÄ…c wiÄ™kszÄ… liczbÄ™ zwykĹ‚ych czujnikĂłw. Komfort uĹźytkowania i serwisowania systemu zwiÄ™ksza interfejs uĹźytkownika, obsĹ‚ugiwany za pomocÄ… wbudowanego kolorowego wyĹ›wietlacza. WytrzymaĹ‚ość na uderzenia zapewnia obudowa z odlewu aluminiowego. OchronÄ™ przed dziaĹ‚aniem czynnikĂłw zewnÄ™trznych zapewnia stopieĹ„ ochrony IP67. DostÄ™pne sÄ… teĹź obudowy odporne na chemiczne Ĺ›rodki czystoĹ›ci.

ZASTOSOWANIE CZUJNIKĂ“W WIZYJNYCH Czujniki wizyjne znajdujÄ… zastosowanie w wielu gaĹ‚Ä™ziach przemysĹ‚owych. W przemyĹ›le maszynowym systemy tego typu stosuje siÄ™ w procesach kontroli wizualnej powierzchni po obrĂłbce mechanicznej. OprĂłcz tego mogÄ… sĹ‚uĹźyć do sprawdzania ksztaĹ‚tĂłw elementĂłw. KontrolÄ™ jakoĹ›ci za pomocÄ… systemĂłw wizyjnych przeprowadza siÄ™ podczas bezdotykowego sprawdzania wymiarĂłw przewodĂłw i taĹ›m. Z kolei w przemyĹ›le kosmetycznym czujniki wraz z odpowiednimi systemami kontrolujÄ… poĹ‚oĹźenie etykiet oraz weryfikujÄ… uĹ‚oĹźenie opakowaĹ„. Na liniach produkcyjnych przemysĹ‚u elektronicznego czujniki kontrolujÄ… obecność i poĹ‚oĹźenie komponentĂłw elektronicznych oraz sprawdzajÄ… poprawność dziaĹ‚ania wskaĹşnikĂłw i pozycjonowania, a takĹźe

weryfikujÄ… zawartość opakowaĹ„. Czujniki wizyjne sÄ… stosowane rĂłwnieĹź w aplikacjach sterowania maszynami pozycjonujÄ…cymi opakowania, natomiast za kontrolowanie napeĹ‚niania blistrĂłw odpowiadajÄ… systemy wizyjne w przemyĹ›le farmaceutycznym. Firma Stemmer Imaging oferuje gotowe do zabudowy i parametryzowania systemy bazujÄ…ce na kamerach, urzÄ…dzeniach do analizy obrazu oraz specjalistycznym oprogramowaniu. OĹ›wietlacze z diodami LED, dostÄ™pne w kilkunastu wersjach, charakteryzujÄ… siÄ™ róşnÄ… budowÄ… i sposobem dziaĹ‚ania. Stosowan sÄ… teĹź diody, systemy laserowe i oĹ›wietlenie Ĺ›wiatĹ‚owodowe. Obiektywy oferowane sÄ… z bagnetami C oraz F oraz obiektywy do kamer liniowych, telecentrycznych i makro, Ĺ‚Ä…cznie z wersjami, ktĂłre majÄ… elektroniczne ustawienie przesĹ‚ony. W zakresie oprogramowania warto wspomnieć o oprogramowaniu Common Vision Blox – bibliotece narzÄ™dzi umoĹźliwiajÄ…cych szybkie wdraĹźanie niezawodnych rozwiÄ…zaĹ„ dla systemĂłw wizyjnych. Funkcjonalność oprogramowania obejmuje m.in. wyszukiwanie wzorca, odczyt, analizÄ™ 3D, inspekcjÄ™ powierzchni oraz rozpoznawanie kolorĂłw i rejestracji. W branĹźy spoĹźywczej systemy oparte na czujnikach wizyjnych sprawdzÄ… siÄ™ przy kontrolowaniu poprawnoĹ›ci zamkniÄ™cia opakowaĹ„ i daty przydatnoĹ›ci produktĂłw do spoĹźycia, a takĹźe kontroli napeĹ‚niania opakowaĹ„

47

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

i sprawdzaniu ich czystości. Dużym uznaniem systemy tego typu cieszą się w przemyśle samochodowym, zwłaszcza na liniach produkcyjnych z kontrolą położenia i obecności elementów po montażu, kontrolą obecności uszczelek przed montażem oraz pozycjonowaniem elementów i licznikiem obrotów. Systemy wizyjne są stosowane do odczytywania kolorowych oznaczeń, kontrolowania nałożenia past uszczelniających oraz sprawdzania poprawności wykonania otworów. W ofercie firmy Festo znajdują się czytniki SBSI-B, rozpoznające kody kreskowe 1D i matrycowe 2D nawet w trudnych warunkach pracy. Oprócz tego oferowane są kompaktowe systemy SBOx-M, szczególnie sprawdzające się w diagnostyce i monitoringu szybkich sekwencji ruchu.

CECHY I PARAMETRY Bardziej zaawansowane czujniki pozwalają na dokładne porównywanie znaków. Urządzenia tego typu znajdują zastosowanie w aplikacjach wymagających wysokiej wydajności oraz weryfikowania znaków najczęściej przy sprawdzaniu poprawności nadruków bądź też etykiet. Jeden czujnik jest w stanie kontrolować kilka właściwości jednocześnie. O uniwersalności czujnika decyduje również możliwość szybkiej konfiguracji. Niektóre aplikacje programujące wypo-

48

sażono w funkcję asystenta, który krok po kroku przeprowadza przez proces konfigurowania a na ekranie monitora na bieżąco można podglądać efekty zmienianych parametrów. Z chwilą wprowadzenia i zapisania ustawień czujnik pracuje samodzielnie. W przypadku linii produkcyjnych, na których wytwarzane są różne wyroby konieczne jest szybkie przeprogramowanie czujnika. Przydatny okazuje się wtedy zewnętrzny programator ze zintegrowanym oprogramowaniem. Tym sposobem programuje się urządzenie bezpośrednio w miejscu jego pracy. Programator jest wyposażony w kolorowy wyświetlacz, na którym można obserwować proces parametryzowania. W niektórych modelach czujników wizyjnych uwzględniono wejście wyzwalające oraz konfigurowalne wyjścia PNP i NPN. W nowoczesnych czujnikach wizyjnych konieczna jest komunikacja oparta na sieci Ethernet oraz web API. Tym sposobem zapewniona jest uniwersalność w zakresie łączności oraz w indywidualnych zastosowaniach z panelami HMI. Niektóre czujniki mają wbudowany web serwer. Dzięki kalibracji obrazu zyskuje się wiarygodne wyniki kontroli obiektów w ruchu, przy dowolnym kącie obrotu i odchylenia, również w aplikacjach z obiektywem szerokokątnym. Firma ifm electronic oferuje m.in. czujnik wizyjny O2V do optycznej inspekcji w produkcji, kontroli jakości i sprawdzania obecności

obiektów, a także ich rozmiaru, pozycji oraz kompletności. Zamiast zdefiniowanego konturu użytkownik wybiera określone cechy wykorzystywane przez czujnik do oceny obiektu lub tła. Z możliwą do regulacji dokładnością czujnik określa właściwości, takie jak powierzchnia obiektu (liczba pikseli), wewnętrzny i zewnętrzny wymiar obiektu o nieregularnych kształtach, okrągłość, zwartość lub liczbę dostępnych otworów. Wartości w skali szarości również mogą zostać użyte do analizy. Prace rozruchowe ułatwi klonowanie konfiguracji urządzenia skracając czas instalacji, przy czym niejednokrotnie używana jest standardowa przeglądarka internetowa. Interfejs umożliwia eksport i import nieograniczonej liczby obiektów odniesienia zwiększając elastyczność produkcji. Firma Pepperl+Fuchs oferuje m.in. czujniki wizyjne przeznaczone do weryfikacji arkuszy. Modele BIS510 i VOS412-BIS zapewniają monitorowanie poprawnej kolejności arkuszy, np. w maszynach do składu lub zszywania. Z kolei czujniki wizyjne PHA są przeznaczone do precyzyjnego pozycjonowania urządzeń obsługujących wysokie stelaże magazynowe. Wykrywają okrągłe otwory w konstrukcji stelaży oraz ich odchylenie od położenia standardowego. Czujniki wizyjne cechuje przynajmniej kilka parametrów. W pierwszej kolejności ważne jest pole widzenia oraz odległość instalacji. Główne funkcje umożliwiają wyszukiwanie kształtu, wyszukiwanie z dużą dokładnością obszaru, kolorów, określenie położenia krawędzi, nachylenia krawędzi, szerokości krawędzi oraz etykietowanie, a także jednocześnie wykonywać wielu pomiarów, kompensację położenia (np. model kompensacji położenia 360º, kompensacja położenia krawędzi), rejestrowanie wielu scen i kalibrację. Ważne jest wejście obrazu a w szczególności metoda przetwarzania obrazu oraz filtr obrazu. W zakresie filtru obrazu w czujniku serii FQ2 firmy Omron przewidziano: funkcję wysokiego zakresu dynamiAUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

ki (HDR), korygowanie obrazu (filtr skali odcieni szarości, słabe lub silne wygładzanie, podkreślanie elementów czarnych i białych, uśrednianie, wyodrębnianie krawędzi, poziomych i pionowych, podkreślanie krawędzi, eliminacja tła), filtr polaryzacyjny (przystawka) i balans bieli (tylko czujniki z kamerami kolorowymi). Oprócz tego na wejście obrazu składają się parametry obrazu (np. 1/3 cala, kolor CMOS), migawka, rozdzielczość przetwarzania (np. 752 × 480 px, 928 × 828 px, 1280 × 1024 px), a także funkcja wejścia częściowego (np. tylko w poziomie, w poziomie i pionie) oraz sposób zamocowania uchwytu. Parametry czujnika to również oświetlenie (np. impulsowe) oraz barwa oświetlenia (np. biała). Ważne jest rejestrowanie danych i obrazów oraz funkcje pomocnicze (np. funkcje matematyczne – arytmetyczne, funkcje kalkulatora, funkcje trygonometryczne i funkcje logiczne). Element wyzwalający pomiar może być np. zewnętrzny (pojedynczy lub ciągły) lub zdalny oparty na komunikacji (np. bezprotokołowy Ethernet TCP, bezprotokołowy Ethernet UDP, bezprotokołowy Ethernet FINS/TCP, EtherNet/IP, PLC Link lub Profinet). System wizyjny EyeSight V10 Sensopart z oferty firmy Sels ma 10 portów We/Wy, interfejs do IO-BOX oraz RS-422 i Ethernet. Z kolei system wizyjny Cognex In-Sight Micro, oferowany m.in. przez firmę Automatech, jest zintegrowanym systemem wizyjnym o niewielkich wymiarach. Zastosować można również system Cognex In-Sight 7000, który ma autofokus, zintegrowane oświetlenie i elementy optyczne oraz możliwość zasilania, a także obsługi zewnętrznego oświetlenia. Wszystko to jest wbudowane w jedną małą obudowę o stopniu ochrony IP67.

/ 3 $ "

OPROGRAMOWANIE KONFIGURACYJNE Najczęściej możliwe są dwie opcje konfigurowania oraz monitorowania obrazów analizy, za pomocą niewielkiego monitora z ekranem dotykowym lub narzędzia konfiguracyjnego przeznaczonego do instalacji na komputerach 11/2016

PC. To pierwsze rozwiązanie szczególnie przyda się podczas lokalnej zmiany ustawień. Oprogramowanie na komputery PC zazwyczaj jest darmowe. Parametryzacja czujników może być wykonana w czasie rzeczywistym. Tym sposobem podczas optymalizowania ustawień nie ma potrzeby zatrzymywania linii technologicznej. Próbki

tlanie informacji zwrotnych, obrazów i jasnych komunikatów systemowych. Dla danego obrazu można skonfigurować 20 procedur kontroli. Ponadto, ZFX oferuje szereg łatwych w użyciu funkcji wstępnego przetwarzania obrazu, kompensacji położenia, kalibracji i rejestrowania danych. Czujnik może być wyposażony w jedną lub

DZIĘKI WSPÓŁPRACY SYSTEMU WIZYJNEGO Z APLIKACJAMI KOMPUTEROWYMI W SPOSÓB AUTOMATYCZNY TWORZONE SĄ BAZY DANYCH ORAZ STATYSTYKI DOTYCZĄCE JAKOŚCI. są przesyłane na bieżąco, natomiast wyniki analizy zapisują się w dzienniku. Jest możliwe sprawdzenie danych uwzględniając skalę czasową w postaci wykresu i przy wykorzystaniu korekty warunków oceny. Takie rozwiązanie szczególnie sprawdzi się podczas analizowania pracy nowej linii technologicznej z systemem wizyjnej kontroli jakości. Jeżeli do monitora podłączono kilka czujników to wyświetlacz w pierwszej kolejności pokaże obraz sensora wykrywającego defekt. Jeżeli jest konieczne zamontowanie kamery w niewłaściwym położeniu w odniesieniu do kontrolowanego elementu to na potrzeby wizualizacji obraz może być obracany. Bezpieczeństwo ustawień podczas pracy zapewni zdefiniowanie hasła oraz ograniczenie przełączania z trybu pracy na tryb konfiguracji. Przydatne rozwiązanie stanowi dodawanie do ekranu trybu pracy pozycji konfiguracji, które są często zmieniane, zatem w razie potrzeby można szybko skorygować ustawienia. Warto zwrócić uwagę na funkcję automatycznej konfiguracji i dostrajania, która zapewnia dobranie optymalnych warunków pomiarowych w sposób samoczynny przez oprogramowanie konfiguracyjne. Automatycznie dobrane ustawienia można również sprawdzić i zmienić na poszczególnych ekranach konfiguracji. Czujnik ZFX firmy Omron zapewnia natychmiastowe wyświe-

dwie kamery. W zależności od podłączonej kamery narzędzia przetworzą monochromatyczny lub kolorowy obraz, stosując filtry kolorów i próbniki kolorów, co jest nowością w tej klasie rozwiązań.

OŚWIETLACZE W SYSTEMACH WIZYJNYCH Oświetlacze typu backlight podświetlają obiekt od dołu. W takim rozwiązaniu kamera widzi obraz jako zaczernione pole w kształcie badanego obiektu. Oświetlacze backlight znajdują zastosowanie do wykrywania obecności lub nieobecności obiektu, pomiaru gabarytów badanego obiektu oraz wykrywania otworów w obiekcie. Do dokładnego pomiaru krawędzi zazwyczaj wykorzystywane są polaryzatory światła eliminujące zjawisko rozmycia krawędzi obiektu. Rodzaje oświetlaczy backlight różnią się przede wszystkim konstrukcją wewnętrzną oraz wartością natężenia oświetlenia. W zakresie urządzeń tego typu należy wymienić przede wszystkim oświetlacze dużej mocy z dużą liczbą diod, a także oświetlacze mniejszej mocy zawierające np. dwa szeregi diod, przy czym powierzchnia oświetlacza emituje mniej ciepła. Zastosowanie znajdują również oświetlacze typu Ring Light (bright field, dark field), nazywane pierścieniowymi. W praktyce stosowane są oświetlacze pola jasnego (bright field) oraz 49

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

oświetlacze pola ciemnego (dark field). W pierwszym przypadku zapewnione jest równomierne i stabilne oświetlenie obiektu, przy czym żadnej z cech przedmiotu nie eksponuje się. Z kolei oświetlacze dark field montowane są z uwzględnieniem niewielkiego kąta w odniesieniu do obiektu, co powoduje lekkie przyciemnienie oświetlanych powierzchni płaskich eksponując krawędzie obiektu poddawanego kontroli. Taką zasadę działania można porównać do funkcjonowania świateł mijania w samochodzie, które skierowane na drogę pod małym kątem odbijają światło zapewniając widoczność przeszkód znajdujących się na drodze. Oświetlacze typu diffuselite oraz axial diffuselite stanowią źródło światła rozproszonego. W oświetlaczach typu diffuselite najczęściej wykorzystuje się kopuły umieszczane nad badanym obiektem. Dzięki kopule światło rozchodzi się równomiernie w każdym kierunku, jednolicie oświetlając cały przedmiot. Z kolei oświetlacze axial diffuselite mają najczęściej kształt prostopadłościanu. Znajdujące się w nim lustro o strukturze półprzepuszczalnej kieruje światło wzdłuż osi optycznej kamery. Zaletą oświetlaczy diffuselite oraz axial diffuselite jest eliminowanie refleksów świetlnych na powierzchniach, które są oświetlane. Wynika to stąd, że światło nie jest kierowane na przedmiot za pomocą bezpośredniego strumienia. Takie rozwiązania znajdują najczęściej zastosowanie w aplikacjach wymagających oświetlania dużych powierzchni z odblaskowymi powierzchniami – folia, metal itp. Firma Elautec dysponuje własnym laboratorium, które wyposażono na stałe w kamery, procesory i specjalistyczne oświetlacze, a także stanowiska umożliwiające testy produktów w ruchu kołowym, liniowym oraz w locie – nawet do 20 sztuk na sekundę. Systemy wizyjne bazują na urządzeniach firm EVT, Omron, Keyence, Adlink, Datalogic, Halcon, Dalsa, Basler, Adaptive Vision oraz Cognex. Wykorzystuje się również urządzenia firmy Advanced Illumination i TMS Lite. 50

KOMPLEKSOWA IDENTYFIKACJA W AUTOMATYCE PRZEMYSŁOWEJ Najprostszy system wizyjny bazuje na kamerze z procesorem w jednej obudowie. Niejednokrotnie w tej samej obudowie czujnik ma również niewielki monitor LCD a parametryzowanie urządzenia odbywa się za pomocą wewnętrznego oprogramowania. Rozwiązania tego typu zazwyczaj wykorzystywane są w prostych aplikacjach obejmujących np. wykrywanie obiektu, liczenie przedmiotów, czytanie kodów. Używa się przy tym wejść i wyjść typu 0/1. Nieco bardziej zaawansowane rozwiązania bazują na kamerach inteligentnych oraz prostym komputerze, który również może być zintegrowany z kamerą. Oprogramowanie zarządzające pracą urządzenia ma postać dedykowaną lub jest oparte na ogólnodostępnych systemach operacyjnych. W zależności od aplikacji zastosowanie znajdują zintegrowane kamery 3D, urządzenia pracujące samodzielnie oraz kamery, które współpracują z komputerem. Systemy tego typu są stosowane w detekcji wielokryteriowej. Umożliwia to nie tylko odrzucanie wadliwego produktu ale również kompleksowe kontrolowanie procesu produkcji z przesłaniem danych do urządzeń sterujących. W systemach inspekcji przedmiotów o różnych wysokościach uwzględnia się kamery 3D. Wynika to stąd, że użycie kamer 2 D wymagałoby zastosowania elementów optycznych ze zmienną ogniskową. Trzeci wymiar pozwala na określenie objętości badanego przedmiotu. Dzięki kamerom 3D można analizować białe obiekty na białym tle lub czarne obiekty na czarnym tle. Obiekt rozpoznawany jest z uwzględnieniem niskiej wartości kontrastu. Kamery tego typu umożliwiają dostarczenie dodatkowych informacji o obiekcie – połysk, stopień rozproszenia światła, refleksyjność powierzchni. Aplikacje wykorzystujące kamery 3D są bardzo często stosowane w robotyce oraz na liniach technologicznych wymagających chociażby sprawdzania ciągłości, identyfikowa-

nia kształtu oraz różnicowania obiektów na podstawie wysokości. Kamera ScanningRuler firmy Sick wykorzystywana jest w aplikacjach wymagających przetwarzania obrazu 3D w obsługiwanych przez roboty aplikacjach chwytania. Zebrane informacje mogą być używane do tworzenia algorytmów lokalizowania części przy przypadkowej kompletacji w pojemnikach oraz do obliczania pozycji chwytania dla robota. Kamera ma wbudowane laserowe źródło światła i umożliwia wykonywanie pomiarów w trójwymiarowej chmurze punktów na całym obszarze obrazu. Kamerę ScanningRuler można podłączyć do komputera PC przy użyciu interfejsu Gigabit Ethernet. Z kolei urządzenie Sensor Integration Machine (SIM) tego samego producenta stanowi część systemu SICK AppSpace. Moduł zapewnia scalanie danych z czujników i kamer, po czym można poddać je dalszej analizie, archiwizowaniu i przesłaniu. System BVS-E Advanced firmy Balluff jest przeznaczony do wymagających i szybkich aplikacji. Zawiera nie tylko wszystkie funkcje wersji standardowej, lecz umożliwia rozpoznawanie pozycji w zakresie 360° oraz logiczne łączenie różnych cech. Dzięki temu istnieje możliwość połączenia 25 narzędzi w taki sposób, aby można było w pełni wykorzystywać trzy wyjścia cyfrowe. Z kolei system BVS-E Standard to nieco prostszy czujnik wizyjny oferujący 20 miejsc w pamięci kontroli i dowolny wybór spośród siedmiu niezależnych narzędzi, które mogą być dowolnie obracane. Dla każdej kontroli można zaprogramować do 25 parametrów. Warto przy tym podkreślić możliwość szybkiej parametryzacji przez program, automatyczne ustawianie jasności obrazu oraz precyzyjne rozpoznawanie cech. Kilka czujników może pracować w jednej sieci.

CASE STUDY – SYSTEMY KONTROLI I IDENTYFIKACJI PRZY PRODUKCJI NAPOJÓW Specjalne systemy wizyjne znajdują zastosowanie np. przy kontroli kokpitów samochodowych na linii produkAUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

cyjnej. Kokpity mocuje się na specjalnych wózkach transportowanych za pomocą karuzeli, natomiast kontrola jest przeprowadzana podczas ruchu kokpitu na linii produkcyjnej. Specjalny moduł linii o długości 2 m stanowi miejsce kontroli. Przykładowo wydajność linii produkcyjnej może wynosić ok. 60 szt./h przy prędkości transportu 2 m/min (~33 mm/s). Oprogramowanie komputerowe odpowiada za pobieranie i analizowanie obrazu z kamer. W aplikacjach tego typu ważne są odpowiednie warunki dla ekspozycji elementów, które poddaje się kontroli zatem kluczowe miejsce zajmują odpowiednie oświetlacze. Urządzenia elektroniczne i elektryczne umieszczone są we wnętrzu konstrukcji wsporczej części statycznej, jednak niektóre elementy systemów elektroniki, odpowiadającej za kontrolowanie wybranych punktów, muszą znajdować się na części ruchomej. Jednym z wdrożeń wykonanych przez firmę Pro-Control jest wizyjny system kontroli nakrętek dla linii produkcyjnej nr 3 i nr 5 w zakładzie Polmos Żyrardów Sp. z o.o. Geneza współpracy obu firm sięga 2012 r. i rozpoczęła się wdrożeniem systemu sterowania dla części rektyfikacji, który bazował na sterowniku SIMATIC S7-400H. W ramach następnego etapu modernizacji zintegrowano dostęp do obrazów synoptycznych dla kluczowych obiektów w zakładzie. Dzięki kamerom wykonywany jest pomiar szerokości szczeliny pomiędzy rantem butelki a nakrętką. W oparciu o zebrane w ten sposób informacje określa się poprawność dokręcenia. Butelki źle dokręcone trafiają do transportera buforowego. Układ przystosowano do pracy z uwzględnieniem różnych pojemności butelek (do 1,75 l). Dla prawidłowo wykonanej kontroli jakości ważne jest zapewnienie określonych warunków oświetleniowych, dlatego też w tej aplikacji w efekcie wyników badań przeprowadzonych na stanowisku testowym zastosowano oświetlacze typu BackLight. Na kompletny system wizyjnej kontroli jakości składają się dwie inteligentne kamery In-Sight Micro 1050 firmy Cognex z obiektywem o ogniskowej 16 mm, dwa oświetlacze powierzchniowe, uchwyty na kamery i oświetlacze z regulacją wysokości, siłownik pneumatyczny separujący, siłownik pneumatyczny zrzucający źle zakręcone butelki i zawory sterujące bistabilne (wszystkie urządzenia są firmy Festo), a także transporter buforowy z silnikiem na odrzucone butelki, cztery czujniki laserowe z lusterkiem (firmy Omron), kaseta sterownicza z przyciskiem bezpieczeństwa i przyciskiem reset oraz obudowa zabezpieczająca system wizyjny. Na rynku oferowane są kompleksowe stanowiska kontroli wizyjnej konkretnych wyrobów i urządzeń. Firma Optosoft wdraża urządzenie DPFCheck-400 przeznaczone do optycznej kontroli ceramicznych filtrów DPF o dowolnym kształcie i długości do 400 mm, a także do pomiarów liniowych z dokładnością ±0,05 mm, masy z dokładnością ±0,1 g oraz przeglądu wyników kontroli wraz z podglądem graficznym. Pliki konfiguracyjne są zapisywane w standardzie XML. Urządzenie tego typu znajduje zastosowanie podczas sprawdzania ceramicznych filtrów cząstek stałych przeznaczonych do montażu w najnowszych samochodach z silnikiem wysokoprężnym. W szczególności kontroli poddaje się ceramicz11/2016

ne filtry cząstek stałych o kształcie cylindrycznym, owalnym i eliptycznym, przy czym jest możliwie uwzględnienie innych kształtów. Kompletny test wraz z wyświetleniem wyników 30 charakterystyk istotnych dla procesu technologicznego wykonywania filtrów trwa około 50 s. Wszystkie informacje odnośnie przeprowadzonych pomiarów są zachowywane w pliku CSV oraz archiwizowane na lokalnym dysku twardym lub dysku sieciowym.

PODSUMOWANIE Spektrum zastosowania systemów wizyjnych bazujących na odpowiednich czujnikach obejmuje przede wszystkim aplikacje związane z automatyczną kontrolą jakości zwłaszcza przy sprawdzaniu prawidłowości montażu, jakości nadruków (położenia i koloru), kształtów – prostopadłości powierzchni, krzywizn, itp. oraz wymiarów geometrycznych z dużą dokładnością. Oprócz tego za pomocą czujników wizyjnych można sprawdzać lokalizację i poprawność wykonania otworów, prawidłowość doboru wyposażenia do danej opcji wykonania, jakość powierzchni, obecność części (zawieszeń, śrub, przewodów) oraz oznakowania (np. oznaczeń detali czy numerów fabrycznych). % & ' (&)*& '$ # $I-

R E K L A M A

51

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

CZUJNIKI WIZYJNE

IN-SIGHT 2000 FIRMY COGNEX

C

zujniki In-Sight 2000 zawierajÄ… zintegrowany, wysokiej jakoĹ›ci system akwizycji obrazu, skĹ‚adajÄ…cy siÄ™ z wymiennych obiektywĂłw i rozproszonego oĹ›wietlenia LED, co eliminuje potrzebÄ™ stosowania kosztownych oĹ›wietlaczy zewnÄ™trznych. Obiektywy i liczne kolorowe oĹ›wietlacze mogÄ… być Ĺ‚atwo wymieniane zgodnie z wymaganiami aplikacji. Wraz z interfejsem In-Sight Explorer EasyBuilder, ktĂłry zapewnia szybkÄ… konfiguracjÄ™ aplikacji krok po kroku, czujnik wizyjny In-Sight 2000 pozwala nawet poczÄ…tkujÄ…cym uĹźytkownikom uzyskać bardzo wysokÄ… wydajność kontroli, w praktycznie dowolnym Ĺ›rodowisku produkcyjnym. Czujniki wizyjne tej serii mogÄ… być ponadto konfigurowane w wersji prostej lub kÄ…towej, co uĹ‚atwia ich instalacjÄ™. ModuĹ‚owa, kompaktowa konstrukcja korpusu zapewnia maksymalnÄ… elastyczność

52

montaĹźu w ciasnych miejscach, eliminujÄ…c konieczność zmian projektu. Lista zalet czujnikĂłw serii In-Sight 2000 jest znacznie dĹ‚uĹźsza.

SKUTECZNE, PROSTE I NIEDROGIE PrzystÄ™pne cenowo urzÄ…dzenia sÄ… oparte na oprogramowaniu In-Sight Explorer Easy Builder. PozwalajÄ… uĹźytkownikom w prosty sposĂłb prowadzić automatyczne kontrole wizyjne. WyposaĹźone sÄ… w sprawdzone, niezawodne narzÄ™dzia wizyjne Cognex In-Sight. Oprogramowanie In-Sight umoĹźliwia zarĂłwno konfiguracjÄ™ podstawowych, jak i zaawansowanych rozwiÄ…zaĹ„ wizyjnych. Czujniki majÄ… wymienne obiektywy oraz oĹ›wietlenie z filtrami i polaryzacjÄ…, co umoĹźliwia Ĺ‚atwe ich dostosowanie do praktycznie dowolnej aplikacji wizyjnej. Technologia rozproszonego Ĺ›wiatĹ‚a umoĹźliwia stabilne warunki kontroli, nawet podczas pracy w najtrudniejszym Ĺ›rodowisku, bez koniecznoĹ›ci ponoszenia wysokich kosztĂłw oĹ›wietlaczy zewnÄ™trznych.

SZYBKA I INTUICYJNA KONFIGURACJA In-Sight Elxplorer wspólne oprogramowanie dla całej serii systemów wizyjnych Cognex, prowadzi nas krok po kroku przez wszystkie etapy konfiguracji. Do komunikacji ze światem zewnętrznym, IS2000 oprócz wejść/ wyjść cyfrowych, umoşliwia zastosowanie wszelkich protokołów przemysłowych tj. ABB ActiveX, CC-Link, CIP-Sync, Denso, EtherNet/IP, Fanuc, FTP, http, Ethernet Kawasaki, KUKA, MC Protocol Mitsubishi, Modbus/TCP, Motoman, .NET, OPC Powerlink, Profibus, Profinet, Serial, Siemens, SMTP, Staubli, TCP/IP i innych. P R O M O C J A

Interfejs konfiguracji EasyBuilder jest idealny do realizacji prostych kontroli obecnoĹ›ci/nieobecnoĹ›ci. KontrolÄ™ OK/NOK moĹźna wykonać intuicyjnie, za pomocÄ… narzÄ™dzi konfiguracyjnych „wskaĹźâ€? i â€žkliknijâ€?. Gdy wymagane sÄ… bardziej zĹ‚oĹźone dziaĹ‚ania, uĹźytkownicy mogÄ… wykorzystać swoje doĹ›wiadczenie do tworze-

nia aplikacji wizyjnych przy uşyciu bardziej zaawansowanych systemów In-Sight, w tym samym oprogramowaniu In-Sight Explorer.

TRZY MODELE DO WYBORU Obecnie dostÄ™pne sÄ… trzy modele, zaczynajÄ…c od IS2000-110 z rozdzielczoĹ›ciÄ… 640-480 px, IS2000-120 z podstawowym zestawem narzÄ™dzi, do IS2000-130 z rozdzielczoĹ›ciÄ… 800Ă—600 px, z peĹ‚nym zestawem narzÄ™dzi, trybem dwukrotnego powiÄ™kszenia obrazu, narzÄ™dziami pomiarowymi, kalibracjÄ… liniowÄ…, liczeniem pikseli, wielokrotnÄ… lokalizacjÄ…, zliczaniem krawÄ™dzi/ wzorcĂłw i wiele innych. Niebawem spodziewamy siÄ™ kolejnych modeli z wersjÄ… kolorowÄ… wĹ‚Ä…cznie.

ELTRON 3 ; G" <*6 7?9?<5 ; " 3 <5 =8= @< 776 & <5 =8= @: :8 9 A 3 3 3 6 3 3 3

AUTOMATYKA

/ 3

0 9 !. 4??? H" H * " 0 ! 9 !. H E G" H " 0 0 ! 3 ' H 6 E 0 * "0 ". E 0 ". 0 "0 "0 0 ! G * 6 0H * ! " G" 3

© 2015 SCHUNK GmbH & Co. KG

www.gb.schunk.com/vero-s

Chwytaki SCHUNK. Sprawdzone od 1983 Nowe chwytaki SCHUNK PGN-plus-P oraz PGN-plus-E z

Ponad 4 000 standardowych komponentów, z szerokiego portfolio solidnych i wytrzymałych komponentów i uniwersalnych chwytaków wyznacza światowe standardy we wszystkich gałęziach przemysłu.

Jens Lehmann, legendarny bramkarz niemiecki. Od 2012 r. ambasador marki SCHUNK, reprezentuje precyzyjne chwytanie i bezpieczne trzymanie.

Generacji Permanent Zoptymalizowane opatentowane prowadnice wielozębne zaopatrzone w kanały smarowe.

25% większa siła chwytania. Pneumatyczny, miniaturowy chwytak równoległy MPG-plus.

Czas zamknięcia: 0.03 sekundy. Elektryczny chwytak równoległy do małych komponentów EGP 25-Speed.

Łatwiejsza integracja. Elektryczny chwytak równoległy o dużym skoku EGA.

PRAWO I NORMY

ANNA STAĹƒCZYK aplikant rzecznikowski PRZEMYSĹ OWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARĂ“W PIAP

BIAĹ A KSIĘGA

INNOWACYJNOĹšCI ZMIANY WARUNKĂ“W PROWADZENIA DZIAĹ ALNOĹšCI INNOWACYJNEJ 0 ". : N 4?5: 3 H E " 0 G" L G 0H" ". G" " 0 0M6 H ! G" S H ! " 0 H # 3 ; ! S O 3 0 " 4?5: 3 0GP S " 6 G O" 4?5: 3 0 S 0 6 ! 0H" 0 * 0 - E "0 3

M

ała ustawa o innowacyjności wprowadza zmiany w ustawach o podatku od osób fizycznych i od osób prawnych, które mają pozytywnie wpłynąć na rozwój działalności innowacyjnej w sektorze gospodarki i nauki. Wprowadzone zmiany dotyczą zwolnienia z podatku dochodowego aportu własności intelektualnej, poszerzenia katalogu kosztów kwalifikowanych o koszty B+R oraz zwiększenia ulgi na działalność B+R. Główne kierunki zmian i cele wskazane w Księdze znajdą odzwierciedlenie w 15 aktach prawnych, a mała ustawa o innowacyjności wprowadza zmiany w kilku obszarach, które omówiono ponişej.

PODATKI APORT WŠASNOŚCI INTELEKTUALNEJ I PRZEMYSŠOWEJ Jedną ze zmian jest zniesienie opodatkowania aportu praw własności intelektualnej i przemysłowej, co umoşliwi objęcie akcji w spółce w zamian za wniesione wartości niematerialne 54

i prawne, w tym równieş wniesione prawa autorskie, np. do programu komputerowego (art. 17 ust. 1 e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dalej PIT i art. 12 ust. 4 pkt 23 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, dalej CIT). Skutki tej regulacji oceniane są pozytywnie, jako mogące wpłynąć na zintensyfikowanie komercjalizacji zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla szkół wyşszych oraz instytutów. Ustawa nie wprowadza niestety şadnych zmian do ustawy o VAT, który jest ściśle powiązany z czynnością aportu.

ROZSZERZENIE LISTY KOSZTÓW KWALIFIKOWANYCH Kolejną zaproponowaną modyfikacją jest rozszerzenie listy kosztów kwalifikowanych o koszty związane z uzyskaniem ochrony własności przemysłowej. Katalog kosztów kwalifikowanych zostanie uzupełniony o koszty uzyskania i utrzymania patentu, prawa ochronnego na wzór uşytkowy, a takşe prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, poniesione przez mikro, AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY małe i średnie przedsiębiorstwa (dalej MŚP) na przygotowanie dokumentacji zgłoszeniowej, dokonanie zgłoszenia, koszty tłumaczeń, prowadzenie postępowania przez Urząd Patentowy RP lub odpowiedni zagraniczny organ, koszty zastępstwa prawnego i procesowego na etapie postępowania zgłoszeniowego i po jego zakończeniu oraz opłaty niezbędne do utrzymania prawa w mocy (art. 26 ust. 2 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 18 d ust. 2 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

ZWIĘKSZENIE KWOT KOSZTÓW KWALIFIKOWANYCH Przewidziano także zwiększenie kwot kosztów kwalifikowanych związanych z wydatkami na badania i rozwój, które można odliczyć od podstawy opodatkowania. Próg kosztów kwalifikowanych został zmieniony z dotychczasowych 20% do 50% kosztów kwalifikowanych (ust. 2 i 3) dla podatników mikro i MŚP (art. 26 e ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 18 d ust. 7 ustawy o CIT), a w przypadku pozostałych podatników – z 10% do odpowiednio 50% kosztów osobowych (ust. 2 pkt 1) i 30% kosztów kwalifikowanych (ust. 2 pkt 2–4 i pkt 3).

DŁUŻSZY OKRES ODLICZEŃ KOSZTÓW NA DZIAŁALNOŚĆ B+R Korzystnie uregulowano kwestie odliczeń, wydłużając okres odliczenia kosztów na działalność B+R przez przedsiębiorcę do sześciu lat (obecnie okres ten wynosi trzy lata). Odliczeń dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty kwalifikowane. W sytuacji, gdy podatnik poniósł stratę za dany rok podatkowy lub wielkość dochodu jest niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń, możliwe będzie dokonanie odliczeń w zeznaniach za kolejne sześć lat podatkowych (art. 26 e ust. 8 ustawy o PIT i art. 18 d ust. 8 ustawy o CIT). Rozwiązanie to ocenia się szczególnie pozytywnie w odniesieniu do przedsiębiorstw prowadzących działalność innowacyjną, która charakteryzuje się dłuższym okresem zwrotu. 11/2016

ZWROT GOTÓWKOWY DLA PRZEDSIĘBIORCY Przedsiębiorcy, który w roku rozpoczęcia prowadzenia działalności poniósł stratę albo osiągnął dochód niższy od kwoty przysługującego za ten rok odliczenia, przysługuje kwota niewykorzystanego odliczenia. To alternatywne rozwiązanie dla podmiotów, które poniosły stratę albo osiągnęły dochód niższy od kwoty przysługującej za ten rok odliczenia (określonej w art. 26 e ust. 1 odpowiednio art. 18 d ust. 1 CIT). Zwrot może wynieść 18% lub 19% niewykorzystanego odliczenia, przy czym kwota ta będzie uznawana za pomoc de minimis (art. 26 ea ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – PIT i art. 18 da ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – CIT). To rozwiązanie może być szczególnie istotne dla przedsięwzięć typu start-up.

ZMIANY W ORDYNACJI PODATKOWEJ Kwoty przysługujące podatnikowi, zgodnie z art. 26 ae ust. 1 i 2 oraz art. 18 da ust. 1 i 2, wykazane w zeznaniu lub wynikające z decyzji, będą traktowane na równi z nadpłatą (art. 72 § 1b ustawy Ordynacja podatkowa).

FINANSOWANIE NOWYCH TECHNOLOGII Mała ustawa o innowacyjności uwzględnia również wsparcie rozwoju i promocji technologii środowiskowych. W zakresie finansowania nowych technologii dodano możliwość udzielenia wsparcia przez Ministerstwo Śro-

nologii środowiskowych). Kraje Unii Europejskiej będą mogły korzystać z ETV jako nowego narzędzia wspierającego komercjalizację innowacyjnych technologii środowiskowych. Wprowadzony system weryfikacji polega na przeprowadzeniu badań nowej technologii w celu stwierdzenia efektu jej działania. Weryfikacja dokonywana jest przez niezależne Jednostki Weryfikujące, które mają uprawnienia do wydawania Świadectw Weryfikacji technologii. Świadectwa publikowane są w rejestrze zweryfikowanych technologii Komisji Europejskiej. Kolejnym działaniem powinno być określenie, w drodze rozporządzenia, szczegółowych warunków udzielania pomocy publicznej na te cele ze środków pozostających w dyspozycji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz funduszy wojewódzkich (art. 400 a ustawy Prawo ochrony środowiska).

SEKTOR NAUKI W ustawie znalazły się też zmiany ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, o instytutach PAN, o zasadach finansowania nauki, o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz o uprawnieniach przysługujących Skarbowi Państwa. Istotną zmianą zarówno dla nauki, jak i dla gospodarki jest wpisanie na listę wyłączonych z uzyskiwania zgody Ministra Skarbu Państwa i oddanych do odpłatnego korzystania składników aktywów trwałych ze wskazaniem ich przeznaczenia – na cele konferencyjne, szkoleniowe, dydaktyczne, rekreacyjno-

KORZYSTNIE UREGULOWANO KWESTIE ODLICZEŃ, WYDŁUŻAJĄC OKRES ODLICZENIA KOSZTÓW NA DZIAŁALNOŚĆ B+R PRZEZ PRZEDSIĘBIORCĘ DO SZEŚCIU LAT. dowiska w obszarze innowacyjności i zrównoważonego rozwoju, tj. finansowania zadań służących wsparciu polskich technologii środowiskowych w kraju i za granicą oraz przedsięwzięć związanych systemem weryfikacji technologii środowiskowych ETV (ang. Environmental Technology Verification, system weryfikacji tech-

-sportowe lub produkcji audiowizualnej. Istnieje jednak ograniczenie: łączny okres korzystania z tych składników w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć 90 dni. Dotyczy to umowy najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, zawieranych z tym samym podmiotem i dotyczących tych samych składników aktywów trwałych. 55

PRAWO I NORMY KOMERCJALIZACJA WYNIKĂ“W BADAĹƒ W Prawie o szkolnictwie wyĹźszym wprowadzono moĹźliwoĹ›ci powoĹ‚ania wiÄ™cej niĹź jednej spółki celowej utworzonej w celu komercjalizacji poĹ›redniej. Uprawnienie uczelni do tworzenia wielu spółek celowych moĹźe pozytywnie wpĹ‚ynąć na proces komercjalizacji prowadzony przez uczelnie. Przy jednoczesnym wyĹ‚Ä…czeniu czynnoĹ›ci w zakresie komercjalizacji oraz wniesienia wkĹ‚adu do spółki celowej, w tym spółki utworzonej przez uczelniÄ™ lub kilka uczelni, a takĹźe ze stosowania przepisĂłw ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnieĹ„ przysĹ‚ugujÄ…cych Skarbowi PaĹ„stwa (Dz.U. z 2012 r. poz. 1224) – czyli wymogu uzyskania zgody Ministra Skarbu PaĹ„stwa – niewÄ…tpliwie umoĹźliwi to przyspieszenie procesu komercjalizacji w szkoĹ‚ach wyĹźszych. Finansowanie komercjalizacji wynikĂłw badaĹ„ wprowadzono CELE KRĂ“TKOOKRESOWE • wsparcie procesu wprowadzania innowacyjnych produktĂłw na rynek w systemie zamĂłwieĹ„ publicznych (zamĂłwienia na innowacje) • zwiÄ™kszenie ulgi na B+R • bezterminowe zwolnienie z podatku dochodowego aportu wĹ‚asnoĹ›ci intelektualnej

• wsparcie rozwoju innowacyjnych start-upĂłw • uruchomienie programĂłw wspierajÄ…cych innowacyjność mikroprzedsiÄ™biorstw • finansowanie projektĂłw na wczesnych etapach realizacji i przy wysokim poziomie ryzyka (ang. proof-of-concept) • zwiÄ™kszenie dostÄ™pnoĹ›ci do kapitaĹ‚u na innowacje dla przedsiÄ™biorstw

• poĹ‚oĹźenie nacisku na efekty wdroĹźeniowe projektĂłw badawczych • upowszechnianie i popularyzacja informacji na temat ochrony patentowej oraz moĹźliwoĹ›ci korzystania z przyspieszonej formuĹ‚y patentowania

w ustawie o zasadach finansowania nauki. W artykule 18.1. dodano zapis (litera h) wskazujÄ…cy, Ĺźe finansowanie dziaĹ‚alnoĹ›ci statutowej obejmuje utrzymanie potencjaĹ‚u badawczego jednostki naukowej, w tym dziaĹ‚ania zwiÄ…zane z komercjalizacjÄ… wynikĂłw badaĹ„ naukowych i prac rozwojowych, polegajÄ…ce na analizie potrzeb rynku, stanu techniki, moĹźliwoĹ›ci ochrony patentowej efektĂłw tej dziaĹ‚alnoĹ›ci oraz opracowaniu projektĂłw komercjalizacji. Jednostki naukowe bÄ™dÄ… zobligowane do przeznaczenia na dziaĹ‚ania zwiÄ…zane z komercjalizacjÄ… badaĹ„ naukowych i prac rozwojowych nie mniej niĹź 2% Ĺ›rodkĂłw finansowych przyznanych na utrzymanie potencjaĹ‚u badawczego. W odniesieniu do centrĂłw transferu technologii oznacza to, Ĺźe powinny z wyĹźej wymienionych Ĺ›rodkĂłw finansować dziaĹ‚ania komercjalizacyjne. CELE ĹšREDNIOOKRESOWE • uruchomienie zamĂłwieĹ„ przedkomercyjnych

• wprowadzenie statusu innowacyjnego przedsiębiorstwa i korzyści z nim związanych • wprowadzenie Patent Box • wprowadzenie korzyści podatkowych wynikających z korzystania z własnej infrastruktury badawczej • uproszczenie sprawozdawczości B+R • wprowadzenie prostej spółki akcyjnej

• zmiana zasad oceny kondycji finansowej podmiotĂłw w grupie kapitaĹ‚owej • opracowanie mechanizmĂłw wsparcia innowacyjnoĹ›ci Ĺ›rednich i duĹźych firm • zwiÄ™kszenie atrakcyjnoĹ›ci centrĂłw badawczo-rozwojowych • stworzenie portalu innowacji Ĺ‚Ä…czÄ…cego przedsiÄ™biorcĂłw, naukowcĂłw i inwestorĂłw • wiÄ™ksze wykorzystanie audytu w obszarze przedsiÄ™wzięć innowacyjnych • specjalizacja sÄ…dĂłw w zakresie ochrony wĹ‚asnoĹ›ci intelektualnej, naruszenia patentĂłw i wzorĂłw uĹźytkowych • uĹ‚atwienie patentowania i uczestnictwa w sprawach dotyczÄ…cych wĹ‚asnoĹ›ci przemysĹ‚owej

• wsparcie rozwoju i promocji technologii środowiskowych • przyznanie beneficjentom własności intelektualnej w obszarze obronności

0 - E " 0 G" " 0 G" E*

56

UWŠASZCZENIE TWÓRCÓW Kolejnym działaniem w zakresie tzw. uwłaszczenia twórców będzie wprowadzenie zmian w zakresie praw do wyników badań. Art. 86 e ust. 1 zmieni brzmienie, wprowadzony zostanie bowiem obowiązek przekazywania przez pracownika uczelni publicznej informacji o wynikach badań naukowych lub prac rozwojowych oraz o know-how, związanym z tymi wynikami. Pracownik będzie mógł złoşyć oświadczenie o zainteresowaniu przeniesieniem na niego praw do tych wyników, a w przypadku komercjalizacji uczelni będzie przysługiwało wynagrodzenie (nie wyşsze niş 5% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za pracę). Analogiczne przepisy będą wprowadzone do ustawy o Polskiej Akademii Nauk, natomiast nie przewidziano w projekcie takich zmian w ustawie o instytutach badawczych.

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE W pierwotnych załoşeniach zgłoszonych do zmian – w pierwszej ustawie powinny znaleźć się zmiany ustawy Prawo zamówień publicznych – część zmian wprowadziła ostatnia nowelizacja PZP. Do uregulowania pozostaną: uproszczenie procedur zakupowych związanych z realizacją zamówień publicznych na innowacje, wprowadzenie jako warunku wymaganego w postępowaniach doświadczenia w realizacji i rozliczeniu projektu B+R, a takşe wyłączenie ze stosowania ustawy uzbrojenia, sprzętu i technologii będących wynikiem prac B+R pozyskiwanych przez Siły Zbrojne RP i słuşby podległe innym ministrom. Zgodnie z zapowiedziami ustawa powinna wejść w şycie jeszcze w 2016 r., a zmiany podatkowe oraz dotyczące finansowania nauki – 1 stycznia 2017 r.

ZMIANY ZAPOWIADANE W Białej Księdze Innowacji, która jest dostępna na stronie MNiSW (http://www.nauka.gov.pl/g2/oryginal/2016_09/9eea4ea7c3ea829ba5b606df4381e321.pdf) określono takşe kierunki dalszych zmian. Zostały one przedstawione w tabeli. +) * AUTOMATYKA

RYNEK

RYNEK

BĹ YSKAWICZNA TRANSMISJA DANYCH SYSTEM d-rover System d-rover oferowany przez K E ! H" E " )$16 S 0H" * " H 0E ". SH E G" H T 5? 1*[ 0 " G E" " 3

S

uwnice bramowe na koĹ‚ach ogumionych sÄ… nieodzownym elementem instalacji portowych na caĹ‚ym Ĺ›wiecie. DziÄ™ki systemowi d-rover firmy igus, specjalizujÄ…cej siÄ™ w tworzywach sztucznych w ruchu (tzw. motion plastics), moĹźna zapewnić szybkÄ… i bezpiecznÄ… cyfrowÄ… Ĺ‚Ä…czność z suwnicami RTG – nawet gdy dĹ‚ugość drogi przesuwu przekracza 800 m.Â

/ 3 ! 1 *C

BEZPIECZEĹƒSTWO I SZYBKOŚĆ PrzeĹ‚adunek kontenerĂłw jest waĹźnym elementem logistyki w Ĺ›wiatowym handlu, zarĂłwno w portach europejskich, jak i azjatyckich. Zastosowanie znajdujÄ… tutaj suwnice bramowe na koĹ‚ach ogumionych, tzw. RTG (ang. rubber tyred gantry cranes), za pomocÄ… ktĂłrych moĹźna przenosić kontenery oraz ustawiać je obok siebie lub jeden na drugim. 11/2016

Coraz wiÄ™cej suwnic RTG jest napÄ™dzanych nie silnikami wysokopręşnymi, lecz wyĹ‚Ä…cznie energiÄ… elektrycznÄ…, co sprawia, Ĺźe sÄ… poĹ‚Ä…czone z systemami przesyĹ‚ania energii i/lub danych. Z myĹ›lÄ… o bezpiecznej transmisji danych, pozwalajÄ…cej np. na przesyĹ‚anie obrazu z kamer HD umieszczonych na suwnicach RTG, firma igus opracowaĹ‚a system d-rover. Za poĹ›rednictwem teleskopowego ramienia system ten szybko Ĺ‚Ä…czy siÄ™ z suwnicÄ… i umoĹźliwia staĹ‚Ä… transmisjÄ™ danych, gwarantujÄ…c duşą przepustowość. DuĹźa szybkość przesyĹ‚ania danych – do 10 Gb/s przy drogach przesuwu o dĹ‚ugoĹ›ci ponad 800 m â€“ jest zapewniona dziÄ™ki przewodom Ĺ›wiatĹ‚owodowym chainflex. Co bardzo istotne, system nie powoduje Ĺźadnych ograniczeĹ„ prÄ™dkoĹ›ci suwnicy RTG.

PRZESYĹ ANIE ENERGII DO SUWNIC RTG OprĂłcz systemu d-rover firma igus oferuje takĹźe system e-rover, umoĹźliwiajÄ…cy doprowadzenie zasilania elektrycznego do suwnic, a tym samym obniĹźenie kosztĂłw energii oraz emisji zanieczyszczeĹ„. Gdy tylko suwnica RTG zostanie podĹ‚Ä…czona do systemu P R O M O C J A

e-prowadnika, przestaje być napÄ™dzana za pomocÄ… silnika wysokopręşnego. Do zasilania sÄ… stosowane przewody o przekroju 180 mm2 na kaĹźdÄ… fazÄ™, a podĹ‚Ä…czanie do e-prowadnika odbywa siÄ™ za pomocÄ… teleskopowego ramienia, ktĂłre jest zamontowane w suwnicy RTG. Takie rozwiÄ…zanie ma dwie zalety. Po pierwsze umoĹźliwia automatyczne podĹ‚Ä…czanie i pozwala na jednoczesne przesuwanie e-prowadnika, w ktĂłrym sÄ… poprowadzone wszystkie przewody, wraz z suwnicÄ… RTG. DziÄ™ki temu zagwarantowane jest doprowadzenie energii oraz przesyĹ‚anie danych. Po drugie system ten kompensuje nierĂłwnoĹ›ci poziome i pionowe oraz przesuniÄ™cia na drodze przesuwu. Film z prezentacjÄ… systemu d-rover jest dostÄ™pny pod adresem: https://youtu.be/_XhUu_FZuDI.

IGUS Sp. z o.o. 3 % 545 6 ?494=8 ; 3 44 >:= 7< <?6 & 44 >:= :5 :@ 9 & A ! 3 3 ! 3

57

RYNEK

REWOLUCJA PRZEMYSĹ OWA Z GARAĹťU U & "0 wej to nie tylko rewolucja tech ! " T E" cja mas. Indywidualni wytwĂłrcy " 0H "0 6 0 P * " G" szenia milionowych inwestycji, ! ! " 0 S " 0H P "0H ! S 3

Jakub Weber, Jerzy Grzesiak

O

 nadchodzÄ…cych rewolucyjnych rozwiÄ…zaniach technologicznych, ktĂłre majÄ… zmienić przyszĹ‚ość przemysĹ‚u i produkcji, napisano juĹź bardzo duĹźo. Praktyczne zastosowanie wielu z nich to jeszcze kwestia kilku lat, a faktyczne upowszechnienie, nie tylko w przypadku wysoko kapitaĹ‚ochĹ‚onnych sektorĂłw, potrwa pewnie jeszcze dĹ‚uĹźej. Prognozowanie faktycznych zastosowaĹ„ wielu nowatorskich rozwiÄ…zaĹ„ czy obliczanie realnych zyskĂłw jest obarczone znacznÄ… niepewnoĹ›ciÄ… – technologie te muszÄ… pokonać jeszcze wiele barier wdroĹźeniowych.

KLUCZ DO SUKCESU: INDYWIDUALNOŚĆ Trudna droga nowych technologii od powszechnej euforii do realistycznego wykorzystania nie oznacza jednak, Ĺźe zapowiadana rewolucja przemysĹ‚owa jeszcze dĹ‚ugo nie nadejdzie. WrÄ™cz przeciwnie, rewolucja staje siÄ™ faktem, a przychodzi niekoniecznie ze strony Ĺ›ciĹ›le technologicznej. To ruch tzw. 58

KLUCZOWE CZYNNIKI SUKCESU MAKERĂ“W Tym, co odróşnia współczesnych makerĂłw od wynalazcĂłw i ruchu DIY (do-it-yourself), jest bardzo silne oddziaĹ‚ywanie uzyskane dziÄ™ki globalizacji i szerokiemu dostÄ™powi do wiedzy. TwĂłrcy majÄ… dostÄ™p do zaawansowanych materiaĹ‚Ăłw i części maszyn z caĹ‚ego Ĺ›wiata. Fora, serwisy spoĹ‚ecznoĹ›ciowe czy dedykowane strony www pozwalajÄ… bĹ‚yskawicznie zdobywać wiedzÄ™ i wymieniać siÄ™ doĹ›wiadczeniami. DziÄ™ki takim serwisom jak Kickstarter, ktĂłre pomagajÄ… zebrać fundusze na finansowanie pomysĹ‚Ăłw na wiÄ™kszÄ… skalÄ™, we współczesnej rewolucji przemysĹ‚owej mogÄ… wziąć udziaĹ‚ rĂłwnieĹź pojedyncze osoby i maĹ‚e zespoĹ‚y. Do sukcesu makerĂłw istotnie przyczyniĹ‚y siÄ™ nastÄ™pujÄ…ce trendy:

makerĂłw (z ang. makers movement) i garaĹźowcĂłw – producentĂłw i konstruktorĂłw indywidualnych. Zjawisko polega na upowszechnieniu wytwarzania na maĹ‚Ä… skalÄ™ przez twĂłrcĂłw indywidualnych, a w szczegĂłlnoĹ›ci przez spoĹ‚eczność makerĂłw skupionych wokół lokalnej infrastruktury (z ang. hackerspace) – wspĂłlnej przestrzeni warsztatowej, wyposaĹźonej w niezbÄ™dne urzÄ…dzenia. Nie jest to zupeĹ‚nie pozatechnologiczne zjawisko, poniewaĹź upowszechnienie oraz dostÄ™pność kosztowa takich technologii jak druk 3D, istotnie przyczyniĹ‚o siÄ™ do rozwoju samego ruchu. To rĂłwnieĹź kwestia globalizacji i np. dostÄ™pu do internetu, ktĂłre umoĹźliwiajÄ… praktycznie kaĹźdemu przyĹ‚Ä…czenie siÄ™ do Ĺ‚aĹ„cucha wartoĹ›ci wytwarzania na roĹźnych jego etapach (od czerpania pomysĹ‚Ăłw i konsultacji na specjalistycznych forach interneto-

1. upowszechnienie relatywnie niedrogiego oprogramowania dla odbiorcĂłw indywidualnych (np. Autodesk 123D), 2. dostÄ™p do narzÄ™dzi zapewniany przez coraz liczniejsze lokalne centra wytwarzania (wycinarki CNC, drukarki 3D), np. TechShop czy 100kGarages, 3. otwarte rozwiÄ…zania hardware (open source hardware) z bezpĹ‚atnÄ… specyfikacjÄ… dostÄ™pnÄ… on-line, umoĹźliwiajÄ…cÄ… Ĺ‚atwÄ… modyfikacjÄ™ i rozwĂłj w dowolnym kierunku – np. Rep-rap w druku 3D lub platforma programistyczna Arduino. ( . !6 * . % & .

! 6 % ' (

wych, do e-sklepĂłw, w ktĂłrych moĹźna sprzedać produkty). PrzykĹ‚ad smartwatcha Peeble, ktĂłrego rozwĂłj zostaĹ‚ sfinansowany przez Kickstarter, pokazuje, w jaki sposĂłb, budujÄ…c prototyp swojego rozwiÄ…zania „w garaĹźuâ€?, moĹźna odnieść miÄ™dzynarodowy sukces sprzedaĹźowy i wywoĹ‚ać falÄ™ zainteresowania wĹ›rĂłd takich rynkowych gigantĂłw, jak Apple czy Samsung. Inne duĹźe korporacje rĂłwnieĹź dostrzegajÄ… nadchodzÄ…ce zmiany, starajÄ…c siÄ™ nie tylko bronić przed ewentualnymi nowymi konkurentami, ale rĂłwnieĹź adaptować nowe rozwiÄ…zania w swoim biznesie.

STUDIUM PRZYPADKU JednÄ… z moĹźliwych do zastosowania przez takich graczy strategii jest wykorzystanie ekosystemu makerĂłw do testowania rozwiÄ…zaĹ„ i badania AUTOMATYKA

RYNEK sentymentu rynkowego. Adaptacja sposobĂłw wytwarzania od makerĂłw pozwala na znaczÄ…ce uelastycznienie podejĹ›cia do tworzenia nowych produktĂłw. Ĺ atwiej jest znaleźć odpowiedniÄ… grupÄ™ docelowÄ… do testĂłw czy nawiÄ…zać współpracÄ™ z dostawcami i podwykonawcami wyspecjalizowanymi w maĹ‚ych zamĂłwieniach. DoskonaĹ‚ym przykĹ‚adem jest FirstBuild, bÄ™dÄ…cy jednostkÄ… zaleĹźnÄ… zaproponowanÄ… przez jednego z czoĹ‚owych producentĂłw AGD – firmÄ™ GE Appliances. Jest to niezaleĹźna operacyjnie firma, ktĂłrej mikrofabryka jest zlokalizowana przy Uniwersytecie w Louisville. Zespół FirstBuild zajmuje siÄ™ caĹ‚ym procesem wytwarzania sprzÄ™tĂłw AGD – od ideacji i projektowania, po produkcjÄ™ oraz sprzedaĹź. JuĹź na samym poczÄ…tku wykorzystuje siĹ‚Ä™ spoĹ‚ecznoĹ›ci, zbierajÄ…c pomysĹ‚y na nowe produkty na stworzonym w tym celu forum. Firma zachÄ™ca do partycypacji m.in. organizujÄ…c konkursy na najlepsze rozwiÄ…zanie danego problemu, a takĹźe tworzÄ…c hackatony w realnym Ĺ›wiecie. Kevin Nolan, dyrektor ds. technologii GE Appliances podkreĹ›laĹ‚ podczas konferencji Exponential Manufacturing zorganizowanej przez Singularity University we współpracy z Deloitte, Ĺźe tylko odseparowane Ĺ›rodowisko do podejmowania wysokiego ryzyka jest odpowiednie do efektywnego wdraĹźania przeĹ‚omowych innowacji. DziÄ™ki temu proces powstawania produktĂłw FirstBuild moĹźe być zupeĹ‚nie odmienny od tego, ktĂłry funkcjonuje w firmie-matce. Mikrofabryka FirstBuild jest praktycznie caĹ‚kowicie otwarta. Podzielona na sekcje – ideacji, prototypowania i wytwarzania komponentĂłw – moĹźe być wykorzystywana przez osoby z zewnÄ…trz dla ich celĂłw. Jedynie ostatnia część – montownia – jest aktualnie przeznaczona wyĹ‚Ä…cznie dla wewnÄ™trznych potrzeb jednostki. NajwaĹźniejsze jednak dzieje siÄ™ później. Projekty firmy majÄ… nabywcĂłw jeszcze zanim na ich podstawie zostanÄ… wyprodukowane pierwsze egzemplarze produktĂłw. Finansowanie produkcji odbywa siÄ™ m.in. za pomocÄ… Kickstarter lub Indiegogo, gdzie pokazywany jest prototyp rozwiÄ…zania. JeĹ›li osiÄ…gniÄ™ty zostanie odpowiedni prĂłg zainteresowania, ruszajÄ… prace w FirstBuild. 11/2016

Finansowanie spoĹ‚ecznoĹ›ciowe jest dla firmy nie tylko ĹşrĂłdĹ‚em kapitaĹ‚u, ale przede wszystkim formÄ… reklamy i walidacji pomysĹ‚Ăłw. Ten aspekt takĹźe wyróşnia system stworzony przez FirstBuild. W przypadku tradycyjnego podejĹ›cia rozpoczÄ™cie wytwarzania nowego urzÄ…dzenia wiÄ…Ĺźe siÄ™ z wielomilionowymi inwestycjami, nie gwarantujÄ…c w şadnym razie zainteresowania ze strony klientĂłw. W przypadku FirstBuild juĹź od pierwszej sztuki wyprodukowanego sprzÄ™tu osiÄ…gana jest rentowność, a nakĹ‚ady inwestycyjne sÄ… bliskie zeru. Firma ma na koncie okoĹ‚o 10 produktĂłw. Nie wszystkie byĹ‚y sukcesem – przykĹ‚adem jest ostatnia kampania crowdfundingowa ekspresu do parzenia kawy na zimno Prisma Cold Brew: mimo Ĺźe zebrano 97% zakĹ‚adanego puĹ‚apu inwestycji, projekt zostaĹ‚ zawieszony. Jednak wraz z rosnÄ…cym doĹ›wiadczeniem firmy jej rozwiÄ…zania stajÄ… siÄ™ coraz ciekawsze.

Etapy rozwoju pojedynczego wytwĂłrcy lub zespoĹ‚u Inspiracja i uczenie siÄ™

DostÄ™p do narzÄ™dzi NawiÄ…zywanie kontaktĂłw Technologie uĹźywane przez makerĂłw Wprowadzenie pomysĹ‚u na rynek Projektowanie i Design

Usługi dla makerów

Portale aukcyjne Serwisy crowdfundingowe WytwĂłrcy prototypĂłw

Inkubatory Nagłaśniacze trendu makerów

PODSUMOWANIE OczywiĹ›cie moĹźliwoĹ›ci produkcyjne FirstBuild sÄ… nieporĂłwnywalnie mniejsze niĹź GE Appliances. Jednak jednostka ta stanowi doskonaĹ‚e miejsce do eksperymentowania. W przypadku odkrycia produktu budzÄ…cego zainteresowanie rynkowe moĹźe ruszyć tradycyjna produkcja. To tylko jedna z moĹźliwoĹ›ci wykorzystania metodologii charakterystycznych dla ruchu makerĂłw przez duĹźe podmioty. RozwĂłj wĹ‚asnych, otwartych platform, otwarcie produkcji, zwinne techniki wytwarzania umoĹźliwiajÄ…ce wiÄ™kszÄ… indywidualizacjÄ™ wyrobĂłw – to kierunki, w ktĂłrych juĹź widać aktywność innych graczy. Jakub Weber S

Jerzy Grzesiak konsultant J 3 "0 % 2 $$

Od zera do makera (poczÄ…tkowe zdobywanie wiedzy) • • • • • • • •

Makerzy dla makerĂłw

Maker wchodzi na rynek

(udziaĹ‚ w projektach, (udziaĹ‚ w globalnym rynku, intensywna wymiana wiedzy) sprzedaĹź produktĂłw)

Maker Faire Make magazine Instructables Pinterest Meetup General Assembly CodeAcademy DIY Drones

• Techshop • Makerspaces

• Maker Map • Maker’s Row

• MakerBot • 3D Systems • ShopBot • Quirky • Threadless • • • • •

Thingiverse TinderCad 3D SketchUp Autodesk Geomagic

• Ponoko • Shapeways • Quickparts • Etsy • eBay • Kickstarter • Indiegogo • • • •

PCH Dragon Innovation AdaFruit SparkFun • Highway1 • Haxlr8r • Bolt • bunnie Huang • Seeed Studios

- " ! " LN % & . ! 6 % ' ( M

59

RYNEK

INTELIGENTNA FABRYKA

DZIĘKI KOMPONENTOM SCHUNK G 83? " E "0 ". ! & " ". " ". & * ".6 S 0H" ". & * 3 ; 0H E H ". " K C'U-3

Ĺš

wiat wirtualny nieustannie ewoluuje, systemy sÄ… coraz szybsze, bezpieczniejsze, bardziej skuteczne i niezaleĹźne. RozwĂłj ten postÄ™puje coraz szybciej takĹźe w Ĺ›wiecie produkcji i wytwarzania, a rosnÄ…ca liczba niestandardowych rozwiÄ…zaĹ„ stawia przed procesami produkcyjnymi nowe wyzwania.

60

KLUCZ DO SUKCESU: SYNERGIA Metody produkcji w przyszĹ‚oĹ›ci bÄ™dÄ… wszechstronne, wydajne i zintegrowane, a procesy szybko i Ĺ‚atwo adaptowalne do nowych produktĂłw. W tym celu maszyny, komponenty fabryki i usĹ‚ugi zostanÄ… poĹ‚Ä…czone, by komunikować siÄ™ i reagować w autonomicznym systemie Smart Factory w PrzemyĹ›le 4.0. Zastosowanie komponentĂłw mechatronicznych firmy SCHUNK juĹź teraz umoĹźliwia klientom wykorzystanie peĹ‚ni potencjaĹ‚u produkcji dziÄ™ki redukcji kosztĂłw i czasu zwiÄ…zanych z przezbrojeniem. Synergia gwarantowana przez firmÄ™ SCHUNK, oparta na doskonale dopasowanym współgraniu technologii mocowaĹ„ i systemĂłw chwytakowych, oznacza nowe podejĹ›cie do projektowania bardziej wydajP R O M O C J A

nych i zautomatyzowanych procesów produkcyjnych.

MOCOWANIA I SYSTEMY CHWYTAKOWE Jako partner klientĂłw koĹ„cowych, w tym integratorĂłw systemĂłw automatyki i konstruktorĂłw maszyn, firma SCHUNK oferuje najwiÄ™kszÄ… gamÄ™ inteligentnych komponentĂłw do elastycznej produkcji i automatyzacji. Ich wĹ‚aĹ›ciwoĹ›ci sÄ… dokĹ‚adnie dostosowane do potrzeb branĹźy, a dodatkowÄ… zaletÄ… jest cechujÄ…ca te produkty elastyczność – moĹźliwe jest dowolne ich pozycjonowanie, a takĹźe szybkie i intuicyjne dopasowanie. Co waĹźne, dostÄ™pna jest szeroka gama interfejsĂłw komunikacyjnych dla sieci. Kolejna istotna cecha to rozproszona/zintegrowana inteligencja – firma kĹ‚adzie bowiem AUTOMATYKA

RYNEK

Cechy produktu: • maĹ‚e wymiary: 58 mm Ă— 45 mm Ă— 89 mm • czas skrÄ™tu 0,18 s/180° • czas chwytu 0,05 s/skok • dowolnie definiowalny kÄ…t obrotu w zakresie 40–290° • bezszczotkowy silnik 24 V DC • cztery wejĹ›cia cyfrowe (otwarcie chwytaka, zamkniÄ™cie chwytaka, obrĂłt w lewo, obrĂłt w prawo) • sterowanie z 24 V D ". 9 * 1 T 0* 0 " ". 0H" 9 * G "

Cechy produktu: • opcjonalnie dostÄ™pny z interfejsami Profinet, CAN lub Ethernet • sterowanie chwytaka zintegrowane z serwerem www, a w niektĂłrych przypadkach karta mikroSD • zintegrowane w palcach porty czujnikĂłw dla opcjonalnego pomiaru siĹ‚y chwytania w typach 32 i 50 • zintegrowane monitorowanie chwytanego detalu

/ 3 C'U-

. ! ; 1 T 0 0 ! ". " "H . U $ [

bardzo duĹźy nacisk na nowoczesne standardy komunikacji, ktĂłre bÄ™dÄ… coraz bardziej dominowaĹ‚y w przyszĹ‚oĹ›ci, jak NFC czy IO-Link. EnergooszczÄ™dne napÄ™dy opracowane z myĹ›lÄ… o lekkiej konstrukcji zapewniajÄ… mobilność, a mechatronizacjÄ™ uĹ‚atwia fakt, Ĺźe komponenty SCHUNK mogÄ… być stosowane bardzo elastycznie, co przekĹ‚ada siÄ™ na duşą liczbÄ™ inteligentnych funkcji. KolejnÄ… zaletÄ… jest sprawna współpraca na linii czĹ‚owiek-maszyna – produkty firmy SCHUNK umoĹźliwiajÄ… intuicyjne uruchamianie i prostÄ… konfiguracjÄ™. BezpieczeĹ„stwo funkcjonalne gwarantujÄ… odpowiednie certyfikaty. Produkty firmy SCHUNK umoĹźliwiajÄ… kontrolÄ™ jakoĹ›ci oraz monitorowanie parametrĂłw systemowych i przetwarzanie danych. DostarczajÄ… wielu dokĹ‚adnych informacji. Istnieje takĹźe moĹźliwość konfiguracji komponentĂłw do wymagaĹ„ klienta, co niesie ze sobÄ… wiele korzyĹ›ci dla odbiorcy finalnego. 11/2016

Cechy produktu: • powtarzalność Âą0,01 mm • liniowy napÄ™d bezpoĹ›redni 24 V • sterowanie cyfrowe dla Ĺ‚atwej i szybkiej integracji z istniejÄ…cymi systemami • kompaktowa budowa dziÄ™ki zintegrowanemu sterowaniu • funkcja samouczenia kompensuje bĹ‚Ä™dne konfiguracje prÄ™dkoĹ›ci # 2 T ". " ". ". ! H H E * G 48 +

ZGODNOŚĆ Z ZAĹ OĹťENIAMI PRZEMYSĹ U 4.0 DziÄ™ki stosowaniu komponentĂłw SCHUNK juĹź dziĹ› moĹźliwa jest realizacja inteligentnych procesĂłw produkcyjnych, zgodnych z koncepcjÄ… PrzemysĹ‚u 4.0. Firma stawia na rozwiÄ…zania mechatroniczne, ktĂłrych charakterystykÄ™ moĹźna zamknąć w trzech sĹ‚owach: alternatywa, inteligencja, elastyczność. Alternatywa oznacza zamiennik 1:1 komponentĂłw pneumatycznych przez mechatroniczne kom-

ponenty SCHUNK, inteligencja wynika z faktu, Ĺźe komponenty te mogÄ… posĹ‚uĹźyć do budowy inteligentnej fabryki, a elastyczność – z tego, iş adaptowalne mechatroniczne komponenty SCHUNK umoĹźliwiajÄ… elastycznÄ… produkcjÄ™.

SCHUNK INTEC Sp. z o.o. 3 8? ?797?? " 3 44 <4: 47 ??6 & 44 <4: 47 47 9 & A 3 ". 3" 3 3 ". 3"

61

RYNEK

PRECYZYJNY POMIAR CZUJNIKI CIĹšNIENIA ABP U E 0 * " 0 ". " 0 " G K C 3 H " 0 T 3 - S H 0 * " " ! 0G" ! 6 " ". SH * H S GP " ! G" 3

Z

jawisko piezoelektryczne zostaĹ‚o odkryte w 1880 r. przez braci Curie, ktĂłrzy zaobser wowali, Ĺźe w pewnych materiaĹ‚ach, pod wpĹ‚ywem zmian geometrycznych (odksztaĹ‚cenia), indukowany jest Ĺ‚adunek elektryczny. Wielkość tego Ĺ‚adunku jest proporcjonalna do przyĹ‚oĹźonych siĹ‚ powo dujÄ…cych napręşenia, co moĹźna znakomicie wykorzystać do róşnych zastosowaĹ„. Z tego wzglÄ™du firma Honeywell oferuje czujniki z materiaĹ‚em piezorezystywnym – dwutlenkiem krzemu.

KLUCZOWE ZALETY Nowa seria czujnikĂłw Honeywell obejmuje bardzo duşą grupÄ™ przyrzÄ…dĂłw ogĂłlnego zastosowania. CechÄ… wspĂłlnÄ… tych produktĂłw i ich najwiÄ™kszÄ… zaletÄ… jest wbudowany wzmacniacz sygnaĹ‚u wyjĹ›ciowego. To znacznie upraszcza projekt ukĹ‚adu lub systemu elektronicznego, w ktĂłrym wykorzystane zostanÄ… opisywane czujniki. InnÄ… bardzo istotnÄ… cechÄ… nowych produktĂłw Honeywell jest szeroki zakres kompensacji temperatury: od 0 °C do 50 °C. Czujniki wystÄ™pujÄ… w dwĂłch typowych wariantach zasilania – 3,3 V oraz 5 V. Czujniki mogÄ… pracować w dwĂłch trybach 62

P R O M O C J A

pomiarowych: bezpoĹ›rednim oraz róşnicowym, a takĹźe w bardzo szerokim zakresie mierzonych wartoĹ›ci ciĹ›nienia wyskalowanych w trzech jednostkach: od 60 mbarĂłw do 10 barĂłw, od 6 kPa do 1 MPa i od 1 psi do 150 psi. WaĹźnÄ… cechÄ… czujnikĂłw jest ich zaskakujÄ…co niewielki pobĂłr prÄ…du – w zaleĹźnoĹ›ci od wersji (sygnaĹ‚ wyjĹ›ciowy analogowy/cyfrowy) oraz wymaganego napiÄ™cia zasilania ksztaĹ‚tuje siÄ™ nastÄ™pujÄ…co: dla 3,3 V â€“ 2,1 mA i 3,1 mA, dla 5 V â€“ 2,7 mA i 3,7 mA. Co wiÄ™cej, dziÄ™ki specjalnej funkcji oferowanej tylko przez firmÄ™ Honeywell – tzw. sleep mode, polegajÄ…cej na tym, Ĺźe miÄ™dzy odczytami zostaje znacznie ograniczone zasilanie czujnika – pobĂłr prÄ…du spada o 1 ÂľA (maksymalnie 10 ¾A). Te cechy sprawiajÄ…, Ĺźe czujniki Honeywell naleşą do urzÄ…dzeĹ„, w ktĂłrych korzystne bÄ…dĹş wymagane jest bardzo niskie zuĹźycie energii. SzczegĂłlnego znaczenia nabiera to w przypadku stosowania proponowanych czujnikĂłw w ukĹ‚adach i aplikacjach mobilnych, co znacznie przedĹ‚uĹźa Ĺźywotność baterii bÄ…dĹş akumulatora. Kolejne istotne zalety urzÄ…dzeĹ„ Honeywell to moĹźliwość pracy w szerokim zakresie wilgotnoĹ›ci – od 0% AUTOMATYKA

RYNEK do 95 % i temperatury – od â€“40 °C do +85 °C, a takĹźe odporność na przeciÄ…Ĺźenia, wibracje i wstrzÄ…sy – 15 g przy czÄ™stotliwoĹ›ciach od 10 Hz do 2 kHz, wstrzÄ…s na poziomie 100 g, maksymalnie 6 ms, a typowy czas Ĺźycia czujnika to minimum milion cyklĂłw pomiarowych.

ELASTYCZNY DOBĂ“R Czujniki dostarczane sÄ… zarĂłwno w obudowach przygotowanych do montaĹźu powierzchniowego, jak i przewlekanego, co zapewne ucieszy amatorĂłw i pasjonatĂłw projektowania oraz konstrukcji urzÄ…dzeĹ„ i systemĂłw elektronicznych. Liczba oferowanych ksztaĹ‚tĂłw obudĂłw i króćcĂłw pomiarowych (jego obecność lub brak, dĹ‚ugość, kÄ…t umocowania) jest bardzo duĹźa, co pozwoli kaĹźdemu projektantowi dobrać odpowiedni typ czujnika do swojego systemu.

Bardzo ciekawÄ… cechÄ… nowych produktĂłw Honeywell jest to, Ĺźe moĹźna je stosować zarĂłwno do pomiarĂłw ciĹ›nienia gazĂłw niekorozyjnych, takich jak powietrze, ale takĹźe do niekorozyjnych cieczy. Pozwala na to specjalna konstrukcja króćca, ktĂłry moĹźe zostać pokryty specjalnym silikonowym Ĺźelem, uniemoĹźliwiajÄ…cym kondensacjÄ™ substancji obecnych w Ĺ›rodowisku pomiarowym. Wszystkie czujniki ABP firmy Honeywell wyprodukowane sÄ… zgodnie z wymaganiami normy ISO 9001. Ponadto speĹ‚niajÄ… wymagania unijnej dyrektywy REACH i RoHS, a wiÄ™c zostaĹ‚y wyprodukowane zgodnie z ograniczeniami wprowadzania substancji niebezpiecznych do produkcji. Dodatkowe informacje i szczegółowe specyfikacje techniczne czujnikĂłw ciĹ›nienia moĹźna znaleźć na stronie dystrybutora produktĂłw Honeywell – firmy Transfer Multisort Elektronik. Czujniki z serii ABP firmy Honeywell mogÄ… być zastosowane w wielu gaĹ‚Ä™ziach przemysĹ‚u, a takĹźe w medycynie. Zastosowania w przemyĹ›le: • czujniki w hamulcach (monitorowanie ciĹ›nienia w cylindrach/bÄ™bnach), • czujniki dwutlenku wÄ™gla (CO2), czadu (CO), metanu (CH4) i innych gazĂłw, • czujniki wychylenia zaworĂłw, • czujniki w urzÄ…dzeniach przemysĹ‚owych. Zastosowania w medycynie: • pomiar ciĹ›nienia krwi, • Ĺ‚óşka szpitalne (w stabilizatorach pneumatycznych), • pomiary ciĹ›nienia tlenu, • monitorowanie snu, • czujniki ciĹ›nienia pĹ‚ynĂłw we wszelkich urzÄ…dzeniach cytometrycznych. UrzÄ…dzenia tej serii sÄ… stosowane rĂłwnieĹź w urzÄ…dzeniach AGD – przede wszystkim czujniki ciĹ›nienia wody i pary do regulacji dziaĹ‚ania np. ekspresĂłw do kawy.

R E K L A M A

/ 3 $ & #

SZEROKI ZAKRES ZASTOSOWAĹƒ

TRANSFER MULTISORT ELEKTRONIK Sp. z o.o. 3 ' 856 @=9=7? B N 3 84 :87 77 77 3 3

11/2016

63

RYNEK

BEZKONTAKTOWY

POMIAR

CZUJNIKI FIRMY ASTECH Firma Astech GmbH, reprezen " E 6 0 " * ". " 0 S ". G" ". G 3 J G" ) " U " ". 0 H * ! E G" 06 ! G" 6 " 6 ! 6 6 "0 6 G" 3 Maciej Olejniczak Marcin Prokopiak

T

rzy podstawowe grupy produktowe w ofercie Astech to bezkontaktowe czujniki prÄ™dkoĹ›ci i drogi/dĹ‚ugoĹ›ci (VLM), laserowe czujniki dystansu (LDM) oraz czujniki koloru (CROMLAVIEW).

CZUJNIKI VLM Mierzenie parametrĂłw prÄ™dkoĹ›ci oraz drogi dla bĹ‚yszczÄ…cych, gorÄ…cych, zatĹ‚uszczonych, mokrych, malowanych, delikatnych lub szorstkich powierzchni wiÄ…zaĹ‚o siÄ™ z tym, Ĺźe czujniki musiaĹ‚y wchodzić w kontakt fizyczny z badanym przedmiotem (np. enkodery z koĹ‚em pomiarowym). RozwiÄ…zanie tego problemu zaproponowaĹ‚a firma Astech, ktĂłra skonstruowaĹ‚a czujniki VLM mierzÄ…ce bezkontaktowo prÄ™dkość oraz drogÄ™. VLM500 to najnowsza generacja tych czujnikĂłw. Wyróşnia je m.in. kompaktowa obudowa (wszystkie elementy systemu pomiarowego sÄ… zamkniÄ™te w jednej, jeszcze mniejszej obudowie), dĹ‚ugoterminowa stabilność (dziÄ™ki zastosowaniu Ĺ›wiatĹ‚a LED), doskonaĹ‚e parametry pomiarĂłw, róş64

ne standardy wyjścia (HTL, TTL, analogowe, USB, Profibus DP, Profinet, Ethernet itp.) oraz pięcioletnia gwarancja. Czujniki te znajdują zastosowanie m.in. w branşy metalowej, papierniczej, włókienniczej oraz tam, gdzie konieczna jest bezkontaktowa kontrola prędkości i/lub długości materiału. Czujnik VLM znalazł zastosowanie m.in. w kontroli prędkości i długości w procesie rozciągania blachy, przy jednoczesnej kontroli wydłuşenia. Najwaşniejszą zaletą dla operatorów korzystających z czujników

0 +2#7?? Astech jest fakt, şe uşywają one białego światła LED, które jest bezpieczne dla człowieka – nie są wymagane dodatkowe środki ostroşności, dzięki czemu moşliwa jest optymalizacja kosztów. Dodatkowo czujniki VLM charakteryzują się dokładnością większą niş 0,05%, co jest bardzo istotne przy kontroli wydłuşenia. Badana powierzchnia moşe być pokryta farbą, olejem, rdzą – dla czujnika i jego optyki nie ma to znaczenia. W przypadku duşego zapylenia stosuje się dodatkowe akcesoria, które chronią optykę czujnika przed zabrudzeniem (w takiej sytuacji do czujnika naleşy doprowadzić tylko czyste powietrze). Czujnik VLM znalazł teş zastosowanie podczas procesu walcowania oraz przy odwijaniu wraz z cięciem wzdłuşnym. Zaletą zastosowania VLM w tego typu aplikacjach jest moşliwość pomiaru prędkości równieş materiałów rozgrzanych do wysokiej temperatury. Warto P R O M O C J A

jednak pamiÄ™tać, Ĺźe jeĹ›li temperatura otoczenia przekracza 50 °C, czujnik musi być zamkniÄ™ty w specjalnej obudowie, ktĂłrÄ… rĂłwnieĹź moĹźe dostarczyć firma Astech (to tylko jeden z elementĂłw szerokiej gamy akcesoriĂłw montaĹźowych do czujnikĂłw VLM, jakie proponuje firma). MogĹ‚oby siÄ™ wydawać, Ĺźe pomiar bez kontaktu bÄ™dzie sprawiaĹ‚ problemy przy pomiarze powierzchni metalicznych, bĹ‚yszczÄ…cych i silnie odbijajÄ…cych Ĺ›wiatĹ‚o (np. lustro). Jednak VLM doskonale radzi sobie w takich aplikacjach. Czujnik tego typu sprawdziĹ‚ siÄ™ m.in. na linii produkcyjnej wyrobĂłw miedzianych oraz aluminiowych (w tym silnie odbijajÄ…cych). Co wiÄ™cej, czujniki VLM mogÄ… mierzyć prÄ™dkość i drogÄ™ (odcinki) nie tylko pĹ‚yt, profili kwadratowych, ale rĂłwnieĹź kabli, rur i tub. VLM wykorzystywane sÄ… nie tylko w przemyĹ›le metalowym. Stosowane sÄ… rĂłwnieĹź w innych branĹźach i aplikacjach, w ktĂłrych czujnik prÄ™dkoĹ›ci/ drogi nie moĹźe dotykać badanej powierzchni, np. na liniach produkcyjnych papieru o delikatnej strukturze (papier ozdobny), papieru Ĺ›ciernego, wĹ‚Ăłkien, gumy, tworzyw sztucznych.

CZUJNIKI LDM W przemyśle często problemem jest pomiar przemieszczenia liniowego, a w szczególności bezkontaktowa kontrola (czujnik nie moşe dotykać badanej

2 " 0 ".

AUTOMATYKA

RYNEK powierzchni). W aplikacjach, w ktĂłrych oczekiwany zakres pomiarowy jest wiÄ™kszy niĹź 50 cm, stosuje siÄ™ laserowe czujniki dystansu. Firma Astech oferuje wĹ‚aĹ›nie tego typu urzÄ…dzenia pomiarowe – czujniki serii LDM30x (z zakresem pomiarowym do 300 m od naturalnej powierzchni), LDM4x (najpopularniejsza seria czujnikĂłw Astech), LDM51 (czujniki, ktĂłre mierzÄ… z dokĹ‚adnoĹ›ciÄ… do Âą1 mm, nawet w zakresie do 100 m) oraz LDS30 (pomiar z prÄ™dkoĹ›ciÄ… do 30 kHz w zakresie do 30 m). Czujniki LDM stosowane sÄ… m.in. w kontroli poziomu materiaĹ‚Ăłw sypkich w silosach, kontroli pozycji suwnic, pomiaru Ĺ›rednic elementĂłw metalowych i szerokoĹ›ci pĹ‚yt metalowych. Laserowe czujniki dystansu Astech sÄ… dostÄ™pne z zakresem pomiarowym 30 m, 100 m lub nawet 300 m od naturalnej powierzchni oraz do 3000 m od specjalnego lustra. MajÄ… róşne standardy wyjĹ›cia (analogowe, OC, RS-232, RS-422, SSI, Profibus, Profinet), bazujÄ… na laserze klasy 2 lub 1 (model LDM301) i mogÄ… pracować w temperaturze od –40 °C do +50 °C (dotyczy modeli z wbudowanÄ… grzaĹ‚kÄ…). Najbardziej wyróşniajÄ…cym siÄ™ czujnikiem jest LDM51 Lumos, ktĂłry – poza Ĺ›wietnymi parametrami pomiaru – umoĹźliwia mierzenie odlegĹ‚oĹ›ci wzglÄ™dem blachy rozgrzanej do temperatury 1300 °C.

CZUJNIKI CROMLAVIEW

/ 3

Trzecia grupa produktowa w portfolio Astech to czujniki koloru serii CR. W zaleşności od potrzeb aplikacji moşna

0 +2#7?? " E G" * ".

11/2016

0 ) #2 + ;

wybrać czujnik CR50 (najbardziej kompaktowa wersja), CR100, CR210 (czujniki z pamiÄ™ciÄ… do 350 kolorĂłw), CR200 (dwa kanaĹ‚y pomiarowe czujnika pozwalajÄ… na uĹźycie go do kontroli jednoczeĹ›nie dwĂłch kolorĂłw – dwa czujniki zamkniÄ™te w jednej obudowie – lub do kontroli róşnic miÄ™dzy dwoma kolorami – tryb porĂłwnywania kolorĂłw) albo CR500 (czujnik z funkcjÄ… kompensacji dystansu). Czujniki koloru stosowane sÄ… w róşnych aplikacjach w branĹźy drukarskiej, automotive, farmaceutycznej, chemicznej, spoĹźywczej oraz malarskiej. Wykorzystywane sÄ… nie tylko do kontroli jakoĹ›ci czy sortowania elementĂłw, ale rĂłwnieĹź sprawdzania obecnoĹ›ci wybranych detali (o okreĹ›lonym kolorze). Czujniki koloru moĹźna konfigurować z poziomu urzÄ…dzenia (przyciski i funkcja Teach-In) lub za pomocÄ… przeznaczonego do tego oprogramowania dla komputerĂłw PC (komunikacja z urzÄ…dzeniem odbywa siÄ™ przez porty RS-232 lub USB). Podstawowym standardem wyjĹ›cia tych czujnikĂłw sÄ… wyjĹ›cia binarne, ktĂłrych liczba zaleĹźy

od modelu (maksymalnie 12 wyjść cyfrowych). Przez 12 wyjść moĹźe być przekazywana informacja o 350 barwach (reprezentacja binarna). Dodatkowo czujniki mogÄ… być wyposaĹźone w interfejs cyfrowy – Ethernet, Profibus lub Profinet – co znacznie uĹ‚atwia integracjÄ™ elementĂłw pomiarowych z nadrzÄ™dnym ukĹ‚adem sterowania. WaĹźnym elementem czujnikĂłw kolorĂłw sÄ… elementy optyczne, ktĂłre zawsze sÄ… dobierane do okreĹ›lonej aplikacji, przy czym czujniki mogÄ… mieć je wbudowane lub zewnÄ™trzne – w tej drugiej sytuacji potrzebny jest zawsze Ĺ›wiatĹ‚owĂłd Ĺ‚Ä…czÄ…cy element optyczny z sensorem. Firma Astech ma w portfolio szereg akcesoriĂłw (w tym elementĂłw optycznych i Ĺ›wiatĹ‚owodĂłw), dziÄ™ki czemu uĹźytkownik ma moĹźliwość doboru odpowiedniego kompletu do kaĹźdej aplikacji.

GWARANTOWANE WSPARCIE Wsparcie techniczne w zakresie produktów firmy Astech (czujników prędkości i drogi VLM, czujników laserowych LDM oraz czujników koloru CR) świadczą inşynierowie firmy AP Automatyka, którzy mają odpowiednie doświadczenie w tym zakresie. Maciej Olejniczak Marcin Prokopiak

AP AUTOMATYKA s.c. 3 :< =7< 5? >? & :< =7< 5? >= 9 * A 3 3 3

0 ) * ". "0 ".

65

RYNEK

PRZYSZŠOŚĆ DOSTOSOWANA DO INDYWIDUALNYCH POTRZEB - S 0 0 * 0H 6 E GP ". 0 H H " ".E !H P * ! " 03 % ! G " 48 + & ". " ". ! 0H " H E ! "0 3 ! "0 " x' U$ ; ) K . " S * P 0H" ". K! 6 * P S ! S 0 3

- / & 0 - # & ! *&

N

owe zasilacze Quint4 majÄ… zintegrowany interfejs NFC, umoĹźliwiajÄ…cy ich parametryzacjÄ™ za pomocÄ… urzÄ…dzeĹ„ mobilnych lub komputera. DziÄ™ki temu rozwiÄ…zaniu moĹźna dokĹ‚adnie dostosować wartoĹ›ci progowe komunikatĂłw sygnalizacyjnych, jak i charakterystykÄ™ wyjĹ›ciowÄ… zasilacza do potrzeb instalacji. MoĹźliwe jest indywidualne skonfigurowanie ponad 40 parametrĂłw. KolejnÄ… zaletÄ… jest moĹźliwość skopiowania ustawieĹ„. Po wykonaniu parametryzacji zasilacza ustawienia mogÄ… być Ĺ‚atwo przeniesione do innych urzÄ…dzeĹ„ za pomocÄ… specjalnej aplikacji lub oprogramowania. Ponadto przyciski regulujÄ…ce napiÄ™cie wyjĹ›ciowe moĹźna zablokować, a konfiguracjÄ™ zabezpieczyć hasĹ‚em, aby zapobiec nieautoryzowanemu dostÄ™powi.

TECHNOLOGIA SFB WaĹźnym atutem czwartej generacji zasilaczy QUINT jest rezerwa mocy. W przypadku wystÄ…pienia zwarcia po stronie wtĂłrnej zasilacza technologia SFB zapewni dostarczanie przez 15 ms szeĹ›ciokrotnej wartoĹ›ci prÄ…du znamionowego, co umoĹźliwi selektywne i magnetyczne wyzwolenie wyĹ‚Ä…cznika nadmiarowo-prÄ…dowego w uszkodzonym obwodzie, podczas gdy reszta podĹ‚Ä…czonych rĂłwnolegle do zasilacza odbiornikĂłw bÄ™dzie pracowaĹ‚a, bez przerwy w zasilaniu. Zapewnia to niezawodnÄ… i taniÄ… ochronÄ™ obwodĂłw $ ". ! / ". H" H ".6 " ! H" ! * 0H "E

66

P R O M O C J A

24 V DC. W zaleĹźnoĹ›ci od indywidualnych potrzeb technologia SFB moĹźe zostać wyĹ‚Ä…czona.

Ĺ ATWA ROZBUDOWA SYSTEMU WiÄ™kszość instalacji moĹźe zostać w pewnym momencie rozbudowana. Jednak zdarza siÄ™, Ĺźe caĹ‚kowity wymagany pobĂłr prÄ…du nie jest poprawnie obliczony, co moĹźe prowadzić do przestoju instalacji. Przy rozbudowie instalacji moĹźna wykorzystać statycznÄ… rezerwÄ™ mocy zasilacza QUINT4, ktĂłra zapewni w sposĂłb ciÄ…gĹ‚y aş do 125% prÄ…du znamionowego. Informacja o takiej pracy moĹźe zostać wysĹ‚ana przez wyjĹ›cie sygnalizacyjne, dziÄ™ki czemu uĹźytkownik ma Ĺ›wiadomość, Ĺźe system pracuje pod duĹźym obciÄ…Ĺźeniem, zapewniajÄ…c jednoczeĹ›nie wystarczajÄ…co duĹźo czasu na podjÄ™cie odpowiednich dziaĹ‚aĹ„. W rezultacie rozbudowa instalacji moĹźe być bezpiecznie wykonana w dowolnym czasie. Drugim czynnikiem, ktĂłry moĹźe prowadzić do spadku napiÄ™cia wyjĹ›ciowego, a w konsekwencji przestojĂłw, jest zaĹ‚Ä…czanie odbiornikĂłw o duĹźym prÄ…dzie rozruchowym lub jednoczesne uruchamianie kilku odbiornikĂłw 24 V. DziÄ™ki dynamicznej rezerwie mocy QUINT4 jest w stanie w czasie 5 s dostarczyć do 200% prÄ…du znamionowego. Dlatego np. zamiast zasilacza 20 A wystarczy nam zasilacz 10 A.

FUNKCJA PREWENCYJNEGO MONITOROWANIA Zaawansowana funkcja prewencyjnego monitorowania to klucz do poAUTOMATYKA

RYNEK

ODPORNOŚĆ NA OBCIĄŝENIA MECHANICZNE I ELEKTRYCZNE

% 0 " 0G" 0

prawy dyspozycyjnoĹ›ci systemu – zapewnia szybkie wykrycie krytycznych sytuacji. Sygnalizacja jest realizowana przez diody LED na przednim panelu i wyjĹ›cia sygnalizacyjne. PrzykĹ‚adowo po zidentyfikowaniu silnika z problemem mechanicznym moĹźna go naprawić, zanim inne odbiorniki odczujÄ… spadek napiÄ™cia. W przypadku pracy w trybie statycznej rezerwy mocy zasilacz dostarcza wiÄ™cej prÄ…du niĹź okreĹ›lona wartość prÄ…du znamionowego. Podczas takiej pracy zasilacz i podĹ‚Ä…czone do niego odbiorniki bÄ™dÄ… pracować normalnie, a napiÄ™cie wyjĹ›ciowe utrzymywać siÄ™ bÄ™dzie na poziomie 24 V DC. Natomiast w przypadku, gdy podczas pracy w trybie statycznej rezerwy mocy obciÄ…Ĺźenie wzroĹ›nie jeszcze bardziej i przekroczy poziom, ktĂłry jest zbyt wysoki nawet dla dynamicznej rezerwy mocy, napiÄ™cie wyjĹ›ciowe spadnie. DziÄ™ki ciÄ…gĹ‚emu monitorowaniu napiÄ™cia i prÄ…du wyjĹ›ciowego moĹźna podjąć odpowiednie dziaĹ‚ania jeszcze przed wystÄ…pieniem awarii.

Nawet najmniejsze wahania napiÄ™cia sieciowego mogÄ… spowodować awariÄ™ caĹ‚ej instalacji. Nowy zasilacz QUINT POWER skutecznie zapobiega takim sytuacjom. Nawet wtedy, gdy po stronie wejĹ›cia wystÄ…pi zapad napiÄ™cia trwajÄ…cy do 20 ms, moc wyjĹ›ciowa bÄ™dzie utrzymywana na staĹ‚ym poziomie, a wszystkie podĹ‚Ä…czone odbiorniki bÄ™dÄ… nadal pracować. Co wiÄ™cej, zintegrowany iskiernik gazowy moĹźe zbocznikować prÄ…d przed chronionym urzÄ…dzeniem w zakresie do kilku tysiÄ™cy amperĂłw, co zapewnia niezawodnÄ… ochronÄ™ przed przepiÄ™ciami. Wszystkie zasilacze QUINT POWER mogÄ… pracować w zakresie temperatury od â€“25 °C do +70 °C, zaĹ› rozruch moĹźe być przeprowadzony w temperaturze –40 °C. Zasilacze QUINT4 sÄ… rĂłwnieĹź bardzo odporne na wstrzÄ…sy i wibracje, co jest kluczowym wymogiem np. w przypadku zastosowaĹ„ w instalacjach okrÄ™towych. UrzÄ…dzenia sÄ… odporne na wstrzÄ…sy do 30 g i wibracje do 2,3 g.Â

EFEKTYWNE WYKORZYSTANIE ZASOBĂ“W Zasilacze charakteryzujÄ… siÄ™ wysokimi wartoĹ›ciami MTBF (Ĺ›redni czas miÄ™dzy awariami) – ponad milion godzin. W poĹ‚Ä…czeniu z aktywnÄ… funkcjÄ… monitorowania za pomocÄ… diod DC-OK i wyjĹ›ciami sygnalizacyjnymi gwarantuje to niezawodne zasilanie wszystkich podĹ‚Ä…czonych odbiornikĂłw. UrzÄ…dzenia majÄ… sprawność wynoszÄ…-

PARAMETRYZACJA POPRZEZ NFC Technologia NFC (komunikacja bliskiego zasiÄ™gu) to standard komunikacji przeznaczony do bezprzewodowej wymiany danych. ZasiÄ™g transmisji wynosi do kilku centymetrĂłw, a prÄ™dkość przesyĹ‚ania – do 424 kbps. QUINT4 obsĹ‚uguje interfejs NFC, umoĹźliwiajÄ…c operatorom szybkie i Ĺ‚atwe dostosowanie parametrĂłw takich jak charakterystyki wyjĹ›ciowe i progi sygnalizacyjne. Aby zapobiec przypadkowej regulacji i ingerencji, moĹźna zablokować za pomocÄ… oprogramowania przyciski na panelu przednim, sĹ‚uşące do regulacji napiÄ™cia. Ponadto konfiguracja moĹźe być Ĺ‚atwo przeniesiona do innych urzÄ…dzeĹ„. Technologia NFC zapewnia separacjÄ™ elektrycznÄ…, co znacznie zmniejsza liczbÄ™ usterek spowodowanych wyĹ‚adowaniami elektrostatycznymi (ESD). Parametryzacja moĹźe być wykonywana nawet wtedy, gdy urzÄ…dzenie pozostaje w oryginalnym opakowaniu, co znaczÄ…co upraszcza logistykÄ™.

cÄ… do 94%. Dodatkowo moĹźna wyĹ‚Ä…czać podĹ‚Ä…czone odbiorniki przez zintegrowane wejĹ›cie, oszczÄ™dzajÄ…c w ten sposĂłb energiÄ™ i obniĹźajÄ…c koszty. Istnieje moĹźliwość zamĂłwienia zasilaczy QUINT4 skonfigurowanych od razu wedĹ‚ug okreĹ›lonych potrzeb. WymaganÄ… konfiguracjÄ™ moĹźna stworzyć na stronie www.phoenixcontact.pl. Po jej zapisaniu zostanie wygenerowany numer, ktĂłrego moĹźna uĹźyć w dowolnym momencie, aby zamĂłwić zasilacz. Stefan Grimm # ! $ ". - " 0 6 . " 1 *C

- # & ! *& & [ /{ { & 6 . " 3 3 3

/ 3 . "

5 6 7 7 #$ $

U " H E 0 ". 0 9 0& ". H 7 6 5? 4?

11/2016

3 7<97@ =[ 759=5< ; " 3 <5 =@> ?8 5? 3 . " " 3"

67

RYNEK

IO-LINK:

USB DLA CZUJNIKĂ“W 92 ! & 0 3 0 0 " 0 ! " ! ". E 6 * & 3 J 0 S 0 |' "0 } 92 0 E" * " * " " "0H ". ! ! ". S 83?3

N

owoczesne czujniki zawierajÄ… mikrosterowniki i majÄ… coraz bardziej zĹ‚oĹźone funkcje, tak wiÄ™c wzrasta liczba regulowanych parametrĂłw. Zadania parametryzacji nie mogÄ… być rozwiÄ…zane w zadowalajÄ…cy sposĂłb za pomocÄ… standardowych elementĂłw nastawczych lub wyĹ›wietlajÄ…cych, takich jak potencjometry, przeĹ‚Ä…czniki membranowe lub wyĹ›wietlacze LCD. Po pierwsze, po zainstalowaniu elementy te sÄ… czÄ™sto trudno dostÄ™pne, a po drugie, wartoĹ›ci nastaw sÄ… zapisane tylko w czujniku. JeĹ›li element jest wymieniony, parametryzacjÄ™ naleĹźy przeprowadzić ponownie. AlternatywÄ… dla przewodowych elementĂłw parametryzacji jest dodatkowy interfejs podĹ‚Ä…czony do komputera. Wygodny interfejs uĹźytkownika moĹźe być stworzony za pomocÄ… specjalnego oprogramowania. WadÄ… jest dodatkowy koszt i przestrzeĹ„ zajmowana przez interfejs parametryzacji przy czujniku oraz nieustandaryzowana transmisja danych do zewnÄ™trznego komputera. WĹ‚asne protokoĹ‚y i specjalne programy sÄ… zazwyczaj stosowane na miejscu, nie ma wiÄ™c rozwiÄ…zania uwzglÄ™dniajÄ…cego wszystkich producentĂłw. Kolejnym wyzwaniem zwiÄ…zanym z czujnikami

68

jest róşnorodność interfejsĂłw wymaganych przez uĹźytkownikĂłw, ktĂłre sÄ… wymuszane przez róşne typy czujnikĂłw. SygnaĹ‚y analogowe generujÄ… dodatkowe koszty, poniewaĹź na ogół do ich przesyĹ‚ania konieczne sÄ… ekranowane kable.

PROTOKĂ“Ĺ IO-LINK IO-Link jest odpowiedziÄ… na wspomniane wczeĹ›niej wyzwania. Protokół zostaĹ‚ zdefiniowany przez konsorcjum producentĂłw automatyki przemysĹ‚owej, a obecnie (stan na poczÄ…tek 2016 r.) juĹź ponad 100 firm jest czĹ‚onkami grupy IO-Link. Protokół transmisji jest znormalizowany (IEC 61131-9) i opisuje peĹ‚nÄ… cyfrowÄ… transmisjÄ™ wszystkich danych cyklicznych i niecyklicznych do i z urzÄ…dzeĹ„. WĹ‚aĹ›ciwoĹ›ci urzÄ…dzeĹ„ IO-Link sÄ… zdefiniowane w pliku XML jako IODD (IO Device Description). Dla kaĹźdego typu urzÄ…dzenia istnieje jeden plik, ktĂłry moĹźe zawierać wiele wersji jÄ™zykowych. Szereg narzÄ™dzi inĹźynierskich uĹ‚atwia konfiguracjÄ™. NarzÄ™dzia te sÄ… oparte na IODD i mogÄ… być aktualizowane. PeĹ‚na kompatybilność jest osiÄ…gana przy uĹźyciu standardowego okablowania okreĹ›lonego w DIN EN 60947-5-2 oraz trybu SIO, w ktĂłrych IO-Link zachowuje siÄ™ jak zwykĹ‚e urzÄ…dzenie. Istnieje zatem wiele zalet czujnikĂłw IO-Link, np. moĹźliwoĹ›ci konfiguracyjne, umoĹźliwiajÄ…ce odwzorowanie róşnych typĂłw urzÄ…dzeĹ„ za pomocÄ… parametryzacji w trybie off-line, a tym samym znaczne zmniejszenie poziomu róşnorodnoĹ›ci. W trybie IO-Link urzÄ…dzenia mogÄ… być programowane w caĹ‚oĹ›ci po stronie sterowania. Ustawienia sÄ… przechowywane centralnie, co umoĹźliwia systematyczne tworzenie zapasowych kopii danych, a takĹźe automatyczny import po wymianie elementu. W peĹ‚ni cyfrowa transmisja danych pomiarĂłw P R O M O C J A

czujnikĂłw oznacza, Ĺźe do poĹ‚Ä…czeĹ„ mogÄ… być wykorzystywane rĂłwnieĹź standardowe kable.

RODZINA CZUJNIKĂ“W OPTYCZNYCH R10X Podobnie jak wszyscy renomowani producenci czujnikĂłw, firma Pepperl+Fuchs widzi tyle istotnych zalet w IO-Link, Ĺźe wszystkie nowe rozwiÄ…zania sÄ… konsekwentnie wyposaĹźane w ten interfejs. RodzinÄ™ R10x – platformÄ™ standardowych czujnikĂłw fotoelektrycznych – moĹźna przytoczyć jako przykĹ‚ad generacji Technologii CzujnikĂłw 4.0. SkupiajÄ… one w róşnych obudowach wszystkie funkcje fotoelektryczne z maksymalnÄ… wydajnoĹ›ciÄ…. Ĺ Ä…czność IO-Link zostaĹ‚a zintegrowana we wszystkich czujnikach z rodziny produktĂłw R100, R101 i R103.

SMARTBRIDGE Opracowana przez Pepperl+Fuchs inteligentna technologia umoĹźliwia stosowanie IO-Link w urzÄ…dzeniach mobilnych, przeksztaĹ‚cajÄ…c je w wygodne mobilne jednostki. System skĹ‚ada siÄ™ z interfejsu i aplikacji dla urzÄ…dzeĹ„ mobilnych. Standardowe zĹ‚Ä…cza M12 umoĹźliwiajÄ… podĹ‚Ä…czenie kompaktowego interfejsu Bluetooth IO-Link AUTOMATYKA

/ 3 ~/ ".

RYNEK bezpoĹ›rednio do zasilania czujnikĂłw, tworzÄ…c dodatkowy kanaĹ‚ transmisji bezprzewodowej. Interfejs IO-Link ma dwa tryby pracy. W trybie „Monitorâ€? ruch danych pomiÄ™dzy masterem IO-Link i czujnikiem jest wykorzystany bez moĹźliwoĹ›ci obrĂłbki, a interfejs nie jest widoczny dla mastera w ukĹ‚adzie sterowania maszyny. W trybie „Masterâ€? interfejs SmartBridge dziaĹ‚a jako master IO-Link. W tym trybie pracy wszystkie parametry urzÄ…dzenia IO-Link mogÄ… być nie tylko wyĹ›wietlane, ale teĹź modyfikowane. W interfejs wbudowane sÄ… rĂłwnieĹź gniazdo karty mikroSD i port USB. Ruch danych w IO-Link, wraz ze znacznikami czasu w rozdzielczoĹ›ci mikrosekund, mogÄ… być przez dĹ‚uĹźszy czas zapisywane na karcie pamiÄ™ci w celu późniejszej weryfikacji, bez podĹ‚Ä…czenia do urzÄ…dzenia mobilnego. UmoĹźliwia to okreĹ›lanie i analizowanie przyczyny usterek. Aplikacja SmartBridge, dostÄ™pna dla urzÄ…dzeĹ„ z systemami operacyjny-

mi iOS i Android, tworzy wygodny interfejs, umoĹźliwiajÄ…c dostÄ™p do wszystkich parametrĂłw i danych. Przejrzysty tabelaryczny widok i graficzna prezentacja danych procesowych uĹ‚atwiajÄ… pracÄ™. IODD i plik graficznego opisu urzÄ…dzenia IO-Link sÄ… wykorzystywane w strukturze interfejsu uĹźytkownika. Te specyficzne pliki sÄ… automatycznie aktualizowane, dziÄ™ki czemu aplikacja SmartBridge pozostaje uĹźyteczna rĂłwnieĹź dla przyszĹ‚ych urzÄ…dzeĹ„ IO-Link.

PRZEMYSĹ 4.0 MoĹźliwoĹ›ci komunikacyjne wszystkich elementĂłw sÄ… istotnÄ… cechÄ… PrzemysĹ‚u 4.0. W przypadku urzÄ…dzeĹ„ takich jak czujniki komunikacja moĹźe nastÄ™pować bezpoĹ›rednio nie tylko z jednostki sterujÄ…cej na wyĹźszym poziomie, ale takĹźe z innych urzÄ…dzeĹ„ naleşących do systemu, niezaleĹźnie od marki. IO-Link speĹ‚nia wszystkie wymagania interfejsu dla inteligentnych urzÄ…dzeĹ„ w odniesieniu do Przemy-

sĹ‚u 4.0 i jest technologiÄ… sprawdzonÄ…. PeĹ‚na dwukierunkowa wymiana danych jest moĹźliwa pod warunkiem caĹ‚kowitej kompatybilnoĹ›ci wstecznej. Nie bez powodu IO-Link jest czasem okreĹ›lany takĹźe jako „USB dla automatykiâ€?, gdyĹź moĹźe zastÄ…pić caĹ‚Ä… gamÄ™ interfejsĂłw na poziomie pola i dokonać podĹ‚Ä…czenia czujnikĂłw oraz elementĂłw wykonawczych do kontrolerĂłw i bramek. IO-Link umoĹźliwia takĹźe przesyĹ‚ sygnaĹ‚Ăłw diagnostycznych z urzÄ…dzeĹ„ polowych bez dodatkowych nakĹ‚adĂłw. Monitorowanie stanu moĹźe być zatem realizowane w bardzo prosty sposĂłb. PrzyszĹ‚ość juĹź siÄ™ rozpoczęła!

PEPPERL+FUCHS Sp. z o.o. 3 546 ?=9>47 ; 3 44 47: @< <?6 & 44 47: @< <= 9 & A 3 9& ". 3" 3 9& ". 3 R E K L A M A

Kontrola nad czujnikami. Tworzenie wartości. Prostota w działaniu.

SmartBridge ÂŽ

Pierwszy na rynku system z dostępem do statusu i danych bezpośrednio z IO-Link za pomocą urządzeń mobilnych. Aplikacja SmartBridge to intuicyjny interfejs dla urządzeń kompatybilnych z IO-Link niezaleşnie od producenta

urządzenia. Wykorzystanie zebranych danych oraz statusu czujnika w systemach wyşszego stopnia zwiększa wydajność

dzięki zmniejszeniu czasu przestoju związanego z naprawami.

www.pepperl-fuchs.com/smartbridge

11/2016

69

RYNEK

WIZJA DLA AUTOMATYKĂ“W OPROGRAMOWANIE MERLIC W dzisiejszych czasach wi 0 0 G" K "0 * " 0 0 E ! H " EG" H " ".3 0 H 0 S * "0 K ! 6 " " EG" 0 H S * !E ". " H ". & * ".3 * * S 6 * 0 ! 6 ! ! " 0 0 " 0 * 3 ; G ". O #+$ " & 1 *C6 " 0 ". 0 ES 0 ". * * wizyjnych C 2 U6 ! # )2 3

M

ERLIC jest oprogramowaniem wizyjnym bazujÄ…cym na bibliotekach HALCON. Zawiera ponad sto gotowych do uĹźycia procedur obejmujÄ…cych takie elementy, jak akwizycja obrazu, kalibracja, pozycjonowanie, obrĂłbka i analiza obrazu czy komunikacja z innymi urzÄ…dzeniami z linii przemysĹ‚owej.

W wersji standardowej oprogramowanie współpracuje ze wszystkimi kamerami działającymi w standardzie GigE Vision i USB3 Vision. Kamery te są wykrywane automatycznie, a program umoşliwia konfigurowanie ich parametrów. Bardziej zaawansowani uşytkownicy, stosując biblioteki HALCON, mogą stworzyć sterowniki do dowolnej kamery.

Panel do tworzenia aplikacji

70

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

RYNEK

PROWADZENIE KROK PO KROKU MERLIC na kaşdym kroku pomaga uşytkownikowi w podejmowaniu decyzji. Funkcja easyTouch+ podpowie, które miejsca są dobre do zastosowania funkcji pozycjonowania za pomocą wzorca lub wskaşe wszystkie moşliwe do pomiaru okręgi (nawet gdy mamy tylko ich fragmenty), jeşeli wybierzemy funkcję pomiaru średnicy. Oprogramowanie dobierze równieş wstępnie parametry takich funkcji, jak OCR (wystarczy wskazać napis, który ma być odczytany), odczyt kodu kreskowego lub Data Matrix. Dodatkową zaletą oprogramowania jest wbudowany kreator panelu uşytkownika. Umoşliwia on zarówno na tworzenie prostych paneli dla operatorów maszyn, pokazujących obraz z kamery, stan maszyny czy wyniki pomiarów, jak i bardziej zaawansowanych, przeznaczonych dla pracowników utrzymania ruchu.

ELASTYCZNA KOMUNIKACJA Oprogramowanie umoşliwia równieş zdalny dostęp do paneli operatora. Zmiana panelu jest moşliwa dzięki zaawansowanemu zarządzaniu uşytkownikami i grupami uşytkowników. Z urządzeniami wykonawczymi moşna komunikować się zarówno za pomocą cyfrowych wejść/wyjść, jak i przez sieć Ethernet – stosując OPC UA.

Firma Stemmer Imaging Sp. z o.o. – przedstawiciel MVTec Software GmbH w Polsce – zapewnia szkolenia z oprogramowania oraz pomoc w doborze pozostałych komponentów potrzebnych do budowy systemów wizyjnych. Zachęcamy do przetestowania oprogramowania, dostępnego na stronie producenta www.mvtec.com.

R E K L A M A

PEĹ NE WSPARCIE

STEMMER IMAGING Sp. z o.o. 3 < 6 @@98?? B " 3 ::8 @45 @44 & 8: >=? ?4 == 9 & A 9 ! !3 3 9 ! !3

11/2016

71

RYNEK

BOOM NA ROBOTY PRZEMYSŠOWE TRWA WORLD ROBOTICS REPORT 2016 ! " H" G ! * H * " 3 # E / "0 ) * L /)M " 0 6 S ! * S * ". *E P G " 5=€ ". 4?5<T4?5@3 J 0 ! |; ) * " ) 4?5:} S6 S H " * 6 S 0H" "E * E E N 6 * * " O ". ".6 " 0 GP 0 GP "0 3 Sylwia Batorska

72

D

o 2019 r. ponad 1,4 miliona nowych robotĂłw przemysĹ‚owych zostanie zainstalowanych w fabrykach na caĹ‚ym Ĺ›wiecie. Obecnie gÄ™stość robotyzacji, szacowana jako liczba robotĂłw przypadajacych na 10 000 mieszkaĹ„cĂłw, jest najwyĹźsza w Europie. WedĹ‚ug raportu IFR w regionie tym spodziewany jest dalszy trwaĹ‚y trend wzrostowy w popycie na roboty, podobnie w obu Amerykach. Jednak to Chiny nadal pozostanÄ… gĹ‚Ăłwnym motorem napÄ™dowym wzrostu poziomu robotyzacji. Kraj ten, przy wsparciu polityki robotyzacji paĹ„stwa, w najbliĹźszych latach znaczÄ…co zwiÄ™kszy swojÄ… dominacjÄ™ – do 2019 r. blisko 40% wszystkich wyprodukowanych na Ĺ›wiecie robotĂłw zostanie zainstalowane w chiĹ„skich fabrykach. Automatyzacja produkcji staĹ‚a siÄ™ koniecznoĹ›ciÄ… - pozwala skutecznie rozwijać kluczowe gaĹ‚Ä™zie przemysĹ‚u, a na ich fundamentach budować przyszĹ‚ość caĹ‚ych gospodarek. – Inwestycjom w roboty sprzyjajÄ… zmieniajÄ…ce siÄ™ wyzwania rynkowe dotyczÄ…ce wydajnoĹ›ci, jakoĹ›ci czy efektywnoĹ›ci energetyczno - kosztowej. SÄ… to wymogi, ktĂłre producenci bezwzglÄ™dnie muszÄ… dziĹ› speĹ‚nić, by mĂłc produkować i utrzymać siÄ™ na coraz bardziej konkurencyjnym ryn-

ku – mĂłwi JÄ™drzej Kowalczyk, prezes FANUC Polska. Z podziaĹ‚u wedĹ‚ug sektorĂłw wynika, Ĺźe okoĹ‚o 70% robotĂłw przemysĹ‚owych pracuje obecnie w przemyĹ›le motoryzacyjnym, elektrycznym i elektronicznym oraz w branĹźach: metalowej i maszynowej. Roboty nie sÄ… juĹź tylko produktem zarezerwowanym dla duĹźych wytwĂłrcĂłw ale stajÄ… siÄ™ coraz powszechniejsze. – Automatyzacja jest kluczowym czynnikiem konkurencyjnoĹ›ci dla grup produkcyjnych o ugruntowanej pozycji na rynku, a ostatnio ma takĹźe coraz wiÄ™ksze znaczenie dla maĹ‚ych i Ĺ›rednich przedsiÄ™biorstw na caĹ‚ym Ĺ›wiecie – mĂłwi Joe Gemma, prezes MiÄ™dzynarodowej Federacji. Do stosowania robotĂłw na coraz wiÄ™kszÄ… skalÄ™ przyczyniajÄ… siÄ™ rĂłwnieĹź dziaĹ‚ania producentĂłw, nastawiajÄ…cych siÄ™ na rozwĂłj robotĂłw współpracujÄ…cych, przy udziale ktĂłrych moĹźna tworzyć bezpieczne i efektywne stanowiska pracy. – Jako lider branĹźy kobotĂłw, Universal Robots z zadowoleniem przyjmuje raport potwierdzajÄ…cy trafność naszej misji: pokonywania barier i dostÄ™pu do automatyzacji w obszarach, w ktĂłrych dotychczas uznawano AUTOMATYKA

RYNEK to za zbyt skomplikowane lub kosztowne – powiedziaĹ‚ Daniel Friis, dyrektor sprzedaĹźy Universal Robots. – Ponad 10 000 zainstalowanych na caĹ‚ym Ĺ›wiecie kobotĂłw naszej produkcji pokazuje ogromny potencjaĹ‚ tej gaĹ‚Ä™zi automatyzacji. MaĹ‚ym i Ĺ›rednim firmom umoĹźliwiamy wzrost ich konkurencyjnoĹ›ci na arenie globalnej dziÄ™ki Ĺ›redniemu okresowi zwrotu inwestycji w robota wynoszÄ…cemu zaledwie 195 dni.

od mniejszych firm. Utrzymanie tego trendu w przyszĹ‚oĹ›ci moĹźe powodować znaczne utrudnienia w rozwoju firm z sektora MSP i ich efektywne konkurowanie na rynku, nie tylko zagranicznym ale przede wszystkim krajowym – podkreĹ›la JÄ™drzej Kowalczyk.

Inwestycje w krajowym sektorze motoryzacyjnym potwierdza zdecydowanie wyĹźszy wskaĹşnik robotyzacji, wynoszÄ…cy 131. Ĺšrednio dla sektora produkcji w Polsce jest szacowany na 28 robotĂłw i jest jednym z najniĹźszych w regionie. Dla porĂłwnania

/ 3 ' ( ) * 6 / "

UNIA EUROPEJSKA NA CZELE GLOBALNEGO WYĹšCIGU W globalnym wyĹ›cigu do automatyzacji produkcji Unia Europejska jest obecnie jednym ze Ĺ›wiatowych liderĂłw – 65% naleşących do niej krajĂłw ma ponadprzeciÄ™tnÄ… liczbÄ™ robotĂłw przemysĹ‚owych przypadajÄ…cych na 10 000 pracownikĂłw. W przemyĹ›le samochodowym poĹ‚owa z 10 liderĂłw pod wzglÄ™dem gÄ™stoĹ›ci robotyzacji to kraje naleşące do Unii Europejskiej. Wysoki poziom automatyzacji w Europie jest widoczny rĂłwnieĹź w przemyĹ›le wytwĂłrczym. NajwyĹźsze wskaĹşniki wzrostu w Europie sÄ… odnotowywane w krajach Europy Ĺšrodkowej i Wschodniej. Wzrost sprzedaĹźy w tym regionie wyniĂłsĹ‚ okoĹ‚o 25% w 2015 r. RĂłwnieĹź w 2016 r. jest prognozowana podobna dynamika wzrostu (29%). Oczekuje siÄ™ utrzymania pozytywnej tendencji w kolejnych latach. Ĺšredni wzrost pozostanie na staĹ‚ym poziomie – okoĹ‚o 14% rocznie (2017–2019). Liderami w sprzedaĹźy robotĂłw przemysĹ‚owych w tym regionie sÄ… Czechy i Polska. W latach 2010–2015 liczba nowych wdroĹźeĹ„ robotĂłw wzrosĹ‚a w Czechach o 40%, a w Polsce o 26%. – Aktualne dane IFR potwierdzajÄ…, Ĺźe polscy przedsiÄ™biorcy coraz Ĺ›mielej patrzÄ… na technologiÄ™ umoĹźliwiajÄ…cÄ… automatyzacjÄ™ produkcji. Martwi nas tylko fakt, Ĺźe zamĂłwienia pĹ‚ynÄ… gĹ‚Ăłwnie od duĹźych koncernĂłw (czÄ™sto z zagranicznym kapitaĹ‚em), z silnie zrobotyzowanych branĹź, tj. motoryzacja, przemysĹ‚ elektroniczny czy metalowy, ktĂłre doskonale znajÄ…c korzyĹ›ci oferowane przez technologiÄ™, inwestujÄ… w kolejne maszyny, a tym samym pogĹ‚Ä™biajÄ… dystans, jaki dzieli je 11/2016

73

RYNEK w Czechach, na Słowacji czy na Węgrzech jest to odpowiednio: 93, 79, 57, a w Niemczech 301. – Polska wykazuje ogromny potencjał wzrostu, ale jednocześnie boryka się z brakiem edukacji w zakresie nowych technologii oraz licznymi stereotypami, które powodują, şe wielu

w latach 2010–2015 wynosiĹ‚ Ĺ›rednio 2,5% rocznie, a liczba robotĂłw przemysĹ‚owych w tym czasie wzrastaĹ‚a 3% Ĺ›redniorocznie. Pozytywny wpĹ‚yw automatyzacji na tworzenie nowych miejsc pracy zostaĹ‚ potwierdzony przez badania opublikowane niedawno przez ZEW (Zentrum fĂźr Europäische

Liczba robotów zainstalowanych na świecie w latach 1973-2019 3000 2589 2500 2000

1824

tys.

1632 1472

1500 923

1000 454

500 0

3

66

1973

1983

1990

605

1995

1059

750

2000

2005

2010

2014

2015

2016* 2019* *prognoza

/) ; ) * " 4?5:

producentĂłw rozwaĹźajÄ…c inwestycje w automatyzacjÄ™ wciÄ…Ĺź widzi tylko koszty, a nie dĹ‚ugofalowe efekty, szczegĂłlnie te dotyczÄ…ce wzmacniania konkurencyjnoĹ›ci rynkowej zakĹ‚adu. Panuje faĹ‚szywe przekonanie, Ĺźe nie opĹ‚aca siÄ™ automatyzować maĹ‚ych zakĹ‚adĂłw. Jednak nic bardziej mylnego. Bardzo wielu naszych klientĂłw w Polsce to firmy rodzinne, ktĂłre korzystajÄ… np. z jednej obrabiarki lub robota a oferujÄ… produkt, ktĂłry nie ma sobie rĂłwnych w Europie. Nasze maszyny coraz częściej wykorzystywane sÄ… do produkcji niewielkich serii czy wrÄ™cz produkcji prototypowej, ale za to wymagajÄ…cej niebywaĹ‚ej jakoĹ›ci i precyzji wykonania – zauwaĹźa Kowalczyk.

ROBOTY A MIEJSCA PRACY Ogromne programy automatyzacji z uĹźyciem robotĂłw miaĹ‚y pozytywny wpĹ‚yw na zatrudnienie nie tylko w Stanach Zjednoczonych. W niemieckim sektorze motoryzacyjnym, liczba pracownikĂłw zwiÄ™kszyĹ‚a siÄ™ rĂłwnieĹź proporcjonalnie do wzrostu poziomu robotyzacji. Wzrost zatrudnienia 74

Wirtschaftsforschung), we współpracy z Uniwersytetem w Utrechcie. Rezultatem wdraĹźania stanowisk zrobotyzowanych jest zmniejszenie kosztĂłw produkcji, co z kolei skutkuje niĹźszymi cenami rynkowymi wyrobĂłw. W konsekwencji wzrasta popyt, ktĂłry implikuje powstawanie nowych miejsc pracy.

WIZJA 2019 W 2016 r. liczba nowo zainstalowanych robotĂłw przemysĹ‚owych osiÄ…gnie 290 tys. sztuk, co oznacza wzrost o 14%. W latach 2017–2019 prognozowana jest kontynuacja Ĺ›redniego wzrostu, na poziomie co najmniej 13% rocznie. Producenci robotĂłw przygotowujÄ… siÄ™, aby sprostać zwiÄ™kszonemu popytowi wynikajÄ…cemu z zakĹ‚adanych perspektyw wzrostu. W tym celu wielu producentĂłw europejskich utworzyĹ‚o nowe oddziaĹ‚y na duĹźych rynkach zbytu – w Chinach i USA. Trendy technologiczne sÄ… jasno okreĹ›lone – zainteresowania firm bÄ™dÄ… w przyszĹ‚oĹ›ci koncentrować siÄ™ na współpracy czĹ‚owieka z maszynÄ…, uproszczonych aplikacjach oraz na lekkich robotach.

– W Universal Robots termin „współpracujÄ…cyâ€? rozumiemy nie tylko jako rozliczne zabezpieczenia wbudowane w nasze roboty, ale takĹźe jako Ĺ‚atwość ich obsĹ‚ugi i integracji. To wĹ‚aĹ›nie wyróşnia nas spoĹ›rĂłd konkurencji – mĂłwi Daniel Friis i dodaje – Roboty UR sÄ… coraz częściej wykorzystywane na liniach montaĹźowych samochodĂłw, gdzie pracujÄ… dosĹ‚ownie ramiÄ™ w ramiÄ™ z pracownikami, odciÄ…ĹźajÄ…c ich od powtarzalnych i nieergonomicznych czynnoĹ›ci. Mamy wiele przykĹ‚adĂłw na to, Ĺźe koboty czterokrotnie zwiÄ™kszyĹ‚y wydajność produkcji wtryskarek, a nasz nowy robot UR3 jest w tej chwili bardzo poszukiwanym rozwiÄ…zaniem do automatyzacji montaĹźu lekkiego. Z raportu IFR wynika, Ĺźe producenci bÄ™dÄ… kĹ‚aść nacisk na rozwĂłj robotĂłw dwuramiennych, rozwiÄ…zaĹ„ mobilnych i przystosowywania robotĂłw do istniejÄ…cych warunkĂłw w przedsiÄ™biorstwach. ZwiÄ™kszony nacisk bÄ™dzie kĹ‚adziony na roboty moduĹ‚owe i systemy zrobotyzowane, ktĂłre mogÄ… być sprzedawane po bardzo atrakcyjnych cenach. Liczba robotĂłw przemysĹ‚owych rozlokowanych do 2019 r. na caĹ‚ym Ĺ›wiecie wyniesie ok. 2,6 mln. Popyt na towary konsumpcyjne na rynkach caĹ‚ego Ĺ›wiata wymusza na wszystkich producentach potrzebÄ™ wytwarzania innowacyjnych wyrobĂłw o wysokiej jakoĹ›ci coraz szybciej, powtarzalniej i ekonomiczniej. Stanowiska zrobotyzowane umoĹźliwiajÄ… poĹ‚Ä…czenie kreatywnoĹ›ci ludzkiej z powtarzalnoĹ›ciÄ… robota, pozwalajÄ…c na nadÄ…Ĺźanie za ewolucjÄ… rynkĂłw i wymagaĹ„ klientĂłw. Zapotrzebowanie na roboty przemysĹ‚owe bÄ™dzie rĂłwnieĹź napÄ™dzane przez szereg dodatkowych czynnikĂłw. ObejmujÄ… one obsĹ‚ugÄ™ nowych materiaĹ‚Ăłw, efektywność energetycznÄ…, lepiej rozwiniÄ™te koncepcje odnoĹ›nie wykorzystania automatyki, umoĹźliwiajÄ…ce powiÄ…zanie ze sobÄ… Ĺ›wiata rzeczywistego i wirtualnego, zgodnie z zaĹ‚oĹźeniami PrzemysĹ‚u 4.0 i PrzemysĹ‚owego Internetu Rzeczy. Sylwia Batorska '$ # $I-

AUTOMATYKA

MIĘDZ YN A RO DOWE ROZ WIĄ Z A Ń

7-9

TARGI

INNOWAC YJNYC H

PRZEMYSŁ OW YC H

L I S T O PA D A 2016

NOWA ODSŁONA TARGÓW DLA BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ

W W W. I N D U S T R Y W E E K . P L

Wydarzenia towarzyszące:

O R G A N I Z ATO R :

AGNIESZKA CIEŚLIK DYREKTOR PROJEKTU

KRZYSZTOF ZIELIŃSKI MENADŻER PROJEKTU

TEL. +48 601 913 214 MAIL k.zielinski@warsawexpo.eu TEL. +48 518 739 275 MAIL a.cieslik@warsawexpo.eu

WYDARZENIA

NOWOCZEĹšNIE I ENERGETYCZNIE GORÄ„CA ODSĹ ONA TARGĂ“W ENERGETAB <7? " 0Hcych 22 kraje Europy oraz Azji 4? ??? ! G" T " E ! " ".6 4@3 # E narodowych Energetycznych TargĂłw Bielskich Energetab. U 0 E ! * S ! " 06 * 0H" E %E* " 6 zentowano zarĂłwno sprawdzo 0 S H 6 0 3 H 6 ". ! H" 0 " GP3 Urszula Chojnacka

76

O

statnia edycja targĂłw Energetab, ktĂłre odbyĹ‚y siÄ™ w dniach 13–15 wrzeĹ›nia 2016 r., staĹ‚a pod znakiem rozwiÄ…zaĹ„ sĹ‚uşących podnoszeniu efektywnoĹ›ci wytwarzania i uĹźytkowania energii elektrycznej, a takĹźe zwiÄ™kszeniu niezawodnoĹ›ci jej przesyĹ‚u, czyli kluczowych współczeĹ›nie kwestii dla bezpieczeĹ„stwa energetycznego, a jednoczeĹ›nie dla rynkowego sukcesu firm dziaĹ‚ajÄ…cych w tej branĹźy.

NA MIARĘ POTRZEB ENERGETYKI I NIE TYLKO Ekspozycje zajęły obszar blisko czterech hektarĂłw, a wachlarz prezentowanych rozwiÄ…zaĹ„ byĹ‚ bardzo szeroki: poczÄ…wszy od rozdzielnic niskiego i wysokiego napiÄ™cia, stacji transformatorowych, agregatĂłw prÄ…dotwĂłrczych i systemĂłw wspomagajÄ…cych produkcjÄ™ energii z OZE, przez wyĹ‚Ä…czniki, kable, przyrzÄ…dy pomiarowe i systemy automatyki, aş po specjalistyczne podnoĹ›niki i pojazdy. Część firm obecnych na organizowanych przez ZIAD Bielsko-BiaĹ‚a targach zademonstrowaĹ‚a kompleksowe rozwiÄ…zania przeznaczone dla przedstawicieli Ĺ›wiata energetyki, ktĂłry musi stawiać czoĹ‚a wciÄ…ş nowym i coraz bardziej wyĹ›rubowanym regulacjom. WĹ›rĂłd nich jest Mitsubishi Electric Europe B.V. â€“ Podczas targĂłw mieliĹ›my okazjÄ™ przedstawić róşnorodne technologie dedykowane dla sektora energetycznego, ktĂłry obecnie dÄ…Ĺźy do redukcji przestojĂłw, speĹ‚niania coraz to bardziej rygorystycznych

wymogĂłw legislacyjnych oraz wiÄ™kszej integracji odnawialnych ĹşrĂłdeĹ‚ energii – mĂłwi Krystian Woszczek, Business Development Manager Mining&Steel Works Process w Mitsubishi Electric Europe B.V. Zakres prezentowanych rozwiÄ…zaĹ„ obejmowaĹ‚ m.in. falowniki, rozdzielnice niskiego i Ĺ›redniego napiÄ™cia, rozwiÄ…zania do automatyzacji i sterowania elektrowniami z wykorzystaniem systemĂłw DCS (zarĂłwno dla nowo powstaĹ‚ych, jak i modernizowanych projektĂłw), systemy sterowania turbinami i w peĹ‚ni wirtualne rozwiÄ…zania do kontrolowania elektrowni. – SzczegĂłlnym zainteresowaniem cieszyĹ‚a siÄ™ interaktywna wirtualna elektrownia VPP (Virtual Power Plant). UwzglÄ™dniajÄ…c takie okolicznoĹ›ci, jak wprowadzanie odnawialnych ĹşrĂłdeĹ‚ energii, starzenie siÄ™ duĹźych elektrowni oraz niestabilność cen ropy naftowej i gazu ziemnego, zadaniem VPP jest zapewnienie skutecznego systemu rĂłwnowaĹźenia wielu zmiennych, pozwalajÄ…cego uzyskać kompletny i bardziej przewidywalny system zaopatrzenia w energiÄ™ przy jednoczesnej maksymalnej redukcji kosztĂłw jej wytwarzania – wyjaĹ›nia Krystian Woszczek. Na stoisku firmy Elmark Automatyka zainteresowanie wzbudzaĹ‚y z kolei switche ethernetowe nowej generacji, ktĂłre speĹ‚niajÄ… surowe wymagania normy IEC 61850-3 i sÄ… przeznaczone do zastosowaĹ„ w energetyce. – Bardzo pozytywnie zostaĹ‚y odebrane rĂłwnieĹź rozwiÄ…zania niemieckiej marki Janitza do pomiaru i analizy parametrĂłw energii elektrycznej – dodaje MirosĹ‚aw AUTOMATYKA

/ 3 '3 . 0 " L M

WYDARZENIA ZwierzyĹ„ski, Key Account Manager w firmie Elmark Automatyka. Produkty speĹ‚niajÄ…ce wymagania IEC 61850 do ustandaryzowanej komunikacji dla sieci elektroenergetycznych prezentowaĹ‚a w tym roku rĂłwnieĹź firma Phoenix Contact. Ponadto na stoisku wrocĹ‚awskiej spółki moĹźna byĹ‚o zapoznać siÄ™ z rozwiÄ…zaniami do ochrony przed przepiÄ™ciami w instalacjach fotowoltaicznych, w tym z inteligentnym, szybkim wyĹ‚Ä…cznikiem awaryjnym Solarcheck RSD, a takĹźe systemem pomiarowo-kontrolnym FAME oraz listwami kontrolno-pomiarowymi PxC-SKA. W dobie kĹ‚adzenia coraz wiÄ™kszego nacisku na aplikacje i rozwiÄ…zania inteligentne roĹ›nie zainteresowanie produktami, ktĂłre umoĹźliwiajÄ… ich tworzenie. W ten trend doskonale wpisaĹ‚a siÄ™ prezentacja firmy igus – najwiÄ™kszym zainteresowaniem zwiedzajÄ…cych cieszyĹ‚y siÄ™ produkty smart plastics, potrafiÄ…ce niejako przewidywać swojÄ… przyszĹ‚ość. – PoĹ‚Ä…czone w sieć przewody elastyczne chainflex czy e-prowadniki monitorujÄ… swĂłj bieşący stan i informujÄ… o zbliĹźajÄ…cym siÄ™ terminie wymiany, zwiÄ™kszajÄ…c wydajność maszyn i caĹ‚ego zakĹ‚adu – wyjaĹ›nia Karol KozĹ‚owski, menedĹźer produktu chainflex w spółce igus. Warszawska firma przedstawiĹ‚a podczas targĂłw takĹźe powiÄ™kszonÄ… gamÄ™ konfekcjonowanych przewodĂłw readycable. Jednak nie tylko gotowe produkty cieszyĹ‚y siÄ™ na jej stoisku popularnoĹ›ciÄ…. DuĹźe zainteresowanie wzbudziĹ‚a rĂłwnieĹź premiera najnowszego katalogu WebGuide. Ĺ Ä…czy on w sobie zalety wersji drukowanej z moĹźliwoĹ›ciami, jakie daje Internet, przyspieszajÄ…c – jak podkreĹ›la Karol KozĹ‚owski – proces poszukiwania i doboru odpowiedniego produktu, m.in. dziÄ™ki temu, Ĺźe po raz pierwszy w tym katalogu firma prezentuje ceny produktĂłw. PopularnoĹ›ciÄ… wĹ›rĂłd zwiedzajÄ…cych cieszyĹ‚a siÄ™ takĹźe aparatura pomiarowa, ktĂłrÄ… prezentowaĹ‚a m.in. firma Guenther Polska. – OdnotowaliĹ›my duĹźe zainteresowanie konstrukcjÄ… czujnikĂłw z osĹ‚onÄ… specjalnÄ… EKatech. Model ten, wprowadzony kilka lat temu, potwierdza swojÄ… dĹ‚ugÄ… Ĺźywotność i niezmienność parame11/2016

; K # * . " " * + L+ M

/ H ! E H ".6 ". 0 T 0 G" x#9<55 T * J # ! ! * 4?5:

/ 3 3 ". . 0H" !

:5>7?9=

77

WYDARZENIA

* ". E" "0 ". & " ".6 K .

" 3 3 H " 0 ! " !

& 6 3 S O - K 1 . 0 0 0 " G 0 ". " 0 H - ".

trĂłw w czasie pracy. Z zadowoleniem odnotowaliĹ›my takĹźe zwiÄ™kszajÄ…cÄ… siÄ™ popularność prowadzonego przez nas programu greenTECH, do ktĂłrego chęć przyĹ‚Ä…czenia zgĹ‚osiĹ‚y kolejne firmy – opowiada Krystian Korgiel, dyrektor wykonawczy w firmie Guenther Polska. W gronie budzÄ…cych zainteresowanie rozwiÄ…zaĹ„ pomiarowych byĹ‚y rĂłwnieĹź przyrzÄ…dy firmy Sonel, wykorzystywane w badaniach ochrony przed poraĹźeniem prÄ…dem elektrycznym. – Uczestnicy targĂłw mieli okazjÄ™ zapoznać siÄ™ rĂłwnieĹź z nowoĹ›ciami w naszej ofercie, m.in. PQM-707 – analizatorem jakoĹ›ci zasilania 78

w klasie „Sâ€? w peĹ‚ni obsĹ‚ugiwanym przez interfejs na ekranie dotykowym, LKZ-720 – nowym lokalizatorem trasy kabla z nowoczesnym przestrzennym rozwiÄ…zaniem budowy anteny 3D w odbiorniku oraz MIC-5001 – nowym miernikiem rezystancji izolacji 5 kV. SzczegĂłlnym zainteresowaniem cieszyĹ‚ siÄ™ nowoczesny przyrzÄ…d do badania jakoĹ›ci zasilania PQM-711 w klasie „Aâ€? potwierdzonej certyfikatem amerykaĹ„skiego laboratorium Power Standard Labs – mĂłwi Roman DomaĹ„ski, gĹ‚Ăłwny inĹźynier wsparcia technicznego w firmie Sonel. UrzÄ…dzenie zostaĹ‚o docenione rĂłwnieĹź przez KomisjÄ™

KonkursowÄ… 29. MiÄ™dzynarodowych Energetycznych TargĂłw Bielskich Energetab 2016, ktĂłra przyznaĹ‚a mu ZĹ‚oty Medal w konkursie „na wyróşniajÄ…cy siÄ™ produkt prezentowany na targachâ€?. Na stoisku firmy Siemens wiele rozmĂłw toczyĹ‚o siÄ™ wokół pilotaĹźowej instalacji próşniowego wyĹ‚Ä…cznika 110 kV. DuĹźe zainteresowanie budziĹ‚a rĂłwnieĹź kompleksowa oferta lokalnych systemĂłw energetycznych, tzw. microgrids. – Klienci zaciekawieni byli takĹźe najnowszÄ… ofertÄ… Siemensa w zakresie aparatury niskiego napiÄ™cia czy systemĂłw automatyzacji sieci dystrybucyjnej SN. Bardzo krzepiÄ…cy byĹ‚ dla mnie fakt, Ĺźe mimo duĹźych rozmiarĂłw naszego stoiska byĹ‚o na nim przez caĹ‚y czas trwania targĂłw gwarno i tĹ‚oczno – podkreĹ›la Mariusz Kondraciuk, dyrektor branĹźy Energy Management w spółce Siemens. Na stoisku firmy COPA-DATA, ktĂłry wystawiaĹ‚a siÄ™ w Bielsku-BiaĹ‚ej juĹź po raz siĂłdmy, prezentowane byĹ‚o m.in. rozwiÄ…zanie zenon Energy Edition przeznaczone dla branĹźy energetycznej, a najwiÄ™ksze wraĹźenie na zwiedzajÄ…cych zrobiĹ‚ innowacyjny moduĹ‚ Command Sequencer, sĹ‚uşący do konfigurowania zĹ‚oĹźonych sekwencji komend (np. w programowaniu sterownikĂłw PLC), ktĂłry znalazĹ‚ siÄ™ w najnowszej wersji oprogramowania zenon Energy Edition. Oprogramowanie to umoĹźliwia peĹ‚ny monitoring i kontrolÄ™ procesĂłw produkcji oraz dystrybucji energii. – Niezmiernie cieszy nas fakt, Ĺźe grupa klientĂłw, zdawaĹ‚oby siÄ™ zorientowanych gĹ‚Ăłwnie na energetykÄ™, tak Ĺ›wietnie orientuje siÄ™ w tym, co automatyka i nasz zenon Energy Edition ma do zaoferowania tej branĹźy – mĂłwi Urszula BizoĹ„-Ĺťaba, dyrektor operacyjny COPA-DATA Polska. Na stoisku firmy do dyspozycji zwiedzajÄ…cych byĹ‚y takĹźe stanowiska operatorskie oraz smart multimonitor. Coraz wiÄ™ksze zainteresowanie, nie tylko przedstawicieli Ĺ›wiata energetyki, wzbudza termowizja, toteĹź na targach Energetab goĹ›ciĹ‚y rĂłwnieĹź rozwiÄ…zania tego typu. Jednym z nich byĹ‚a kamera termowizyjna HD Flir T1K o rozdzielczoĹ›ci do 3,1 MP i przemysĹ‚owej konstrukcji, gwarantujÄ…ca bardzo dobrÄ… jakość obrazu i pomiaAUTOMATYKA

/ 3 '3 . 0 " L M6 D3 1 9 L M

WYDARZENIA ru – system optyczny HDIR FLIR OSX umoĹźliwia precyzyjne pomiary nawet z duĹźej odlegĹ‚oĹ›ci i w ekstremalnych warunkach, tryb ciÄ…gĹ‚ego dostrajania ostroĹ›ci gwarantuje jakość obrazu niezaleĹźnie od poĹ‚oĹźenia kamery, zaĹ› konstrukcja ukĹ‚adu optycznego eliminuje bĹ‚Ä™dy ze źrĂłdeĹ‚ termicznych spoza pola widzenia. WĹ›rĂłd wystawcĂłw na tegorocznych targach Energetab nie mogĹ‚o zabraknąć firmy Jean Mueller Polska, ktĂłra zaprezentowaĹ‚a m.in. nowÄ… seriÄ™ rozĹ‚Ä…cznikĂłw skrzynkowych Keto, wdroĹźonÄ… w tym roku do produkcji przez firmÄ™ Jean MĂźller. – Jest ona o tyle warta uwagi, Ĺźe to nastÄ™pca produktu LTL obecnego na rynku od 20 lat, ktĂłry wciÄ…Ĺź Ĺ›wietnie siÄ™ sprzedaje. ZaprezentowaliĹ›my teĹź we współpracy z polskÄ… firmÄ… rozdzielnice i skrzynki fotowoltaiczne, ktĂłre oferujemy w kilkuset wykonaniach – mĂłwi Zbigniew BĹ‚aĹźejewski, prezes Jean Mueller Polska. Ogromne zainteresowanie, Ĺźeby nie powiedzieć aplauz, wzbudzaĹ‚o takĹźe samo stoisko – to wĹ‚aĹ›nie do tej firmy trafiĹ‚ puchar za najciekawszÄ… prezentacjÄ™ targowÄ…, ktĂłra imponowaĹ‚a rozmachem, kolorystykÄ… i tematykÄ…. – PomysĹ‚, by w tym roku zrobić zupeĹ‚nie inne stoisko niĹź do tej pory, narodziĹ‚ siÄ™ w naszej firmie juĹź dość dawno temu. RozwaĹźaliĹ›my róşne koncepcje, ostatecznie stanęło na tym, Ĺźe bÄ™dzie to wyspa skarbĂłw. Stoisko powstaĹ‚o wspĂłlnymi siĹ‚ami firmy zewnÄ™trznej zajmujÄ…cej siÄ™ profesjonalnym projektowaniem tego typu miejsc i Teatru Polskiego w Bielsku-BiaĹ‚ej. Bardzo miĹ‚o wspominam tÄ™ współpracÄ™. My na koniec dodaliĹ›my jedynie kilka elementĂłw. W przyszĹ‚ym roku takĹźe zamierzamy zaskoczyć goĹ›ci nietypowÄ… prezentacjÄ… – zapowiada Zbigniew BĹ‚aĹźejewski. Targom Energetab tradycyjnie towarzyszyĹ‚y wydarzenia dodatkowe, m.in. konferencja Polskiego Stowarzyszenia Elektroinstalacyjnego na temat technologii Smart Grid oraz zorganizowane przez Polskie Towarzystwo PrzesyĹ‚u i RozdziaĹ‚u Energii Elektrycznej warsztaty, w trakcie ktĂłrych omĂłwiono zagadnienia monitorowania i ocen stanu technicznego stacji transformatorowych SN/nn i rozdzielnic WN, 11/2016

automatycznej lokalizacji uszkodzeĹ„ w sieciach SN, a takĹźe automatyzacji przeĹ‚Ä…czeĹ„ w tych sieciach.

BILANS ZYSKĂ“W Targi Energetab Anno Domini 2016 w podsumowaniach wystawcĂłw wypadajÄ… najczęściej dobrze lub bardzo dobrze. MirosĹ‚aw ZwierzyĹ„ski uznaje ostatniÄ… edycjÄ™ za jednÄ… z najbardziej udanych dla jego firmy w ostatnich latach. – Bardzo pozytywnie zaskoczyĹ‚a nas przede wszystkim liczba odwiedzajÄ…cych oraz ich Ĺźywe zainteresowanie prezentowanymi na naszym stoisku rozwiÄ…zaniami – stwierdza

przedstawiciel Elmark Automatyka. Coraz częściej goĹ›cie odwiedzajÄ…cy wystawcĂłw z szeroko pojmowanego Ĺ›wiata automatyki to przedstawiciele branĹź spoza sektora energetycznego. – Tegoroczna edycja byĹ‚a dla nas bardzo udana. GoĹ›ciliĹ›my wielu wizytujÄ…cych, rĂłwnieĹź osoby spoza branĹźy energetycznej – mĂłwi Krystian Korgiel. WiÄ™kszość firm pojawiĹ‚a siÄ™ w stolicy Podbeskidzia juĹź ktĂłryĹ› raz z rzÄ™du. JednÄ… z nich jest igus. – Targi Energetab, jako szĂłste z kolei dla naszej firmy, zakoĹ„czyĹ‚y siÄ™ sukcesem. DuĹźa liczba zwiedzajÄ…cych oraz tematy ofertowe Ĺ›wiadczÄ… o wysokiej jakoĹ›ci targĂłw,

U K ! 6 E 9 0 0 S 6 G" * " " *

/ 9% $ 3 3 Â… " 6 SH" K! S ". "0 6 E 0 0 0 ! !

79

WYDARZENIA

$ ! " * 0 E . K ! ". ! *6 0 0 ! * 0 " 0

! " ". ! ". 0 / $5- S " 0 S 0 ! G" ". ".

0 H & E 6 * "0 ! " 06 " 6 H 6 0H"

80

na ktĂłrych z pewnoĹ›ciÄ… wystawimy siÄ™ w przyszĹ‚orocznej edycji – zapowiada Karol KozĹ‚owski. Część wystawcĂłw jest z bielskimi targami zwiÄ…zana od dawna, dziÄ™ki czemu majÄ… moĹźliwość zaobserwować zmiany, jakie zachodzÄ… z upĹ‚ywem lat. – Targi Energetab, na ktĂłrych jesteĹ›my obecni od 15 lat, to dla nas najwaĹźniejsze wydarzenie tego typu w ciÄ…gu roku. JesteĹ›my zadowoleni z tej edycji i na pewno warto tu być, ale obserwujemy zmniejszanie siÄ™ liczby odwiedzajÄ…cych. Zmienia siÄ™ teĹź charakter tego typu imprez i nie dotyczy to tylko targĂłw w Bielsku-BiaĹ‚ej: takie wydarzenia coraz częściej stajÄ… siÄ™ okazjÄ… do spotkaĹ„ o charakterze towarzyskim – na stoiskach jako goĹ›cie pojawiajÄ… siÄ™ osoby, ktĂłre juĹź współpracujÄ… z danÄ… firmÄ…, rzadziej zaĹ› nowi, potencjalni klienci albo projektanci aplikacji zbierajÄ…cy materiaĹ‚y – ocenia Zbigniew BĹ‚aĹźejewski. Z pewnoĹ›ciÄ… na wraĹźeniu niĹźszej frekwencji w tym roku mogĹ‚a w duĹźym stopniu zawaĹźyć pogoda. Targi odbywajÄ… siÄ™ zawsze w przededniu kalendarzowej jesieni, co w poĹ‚Ä…czeniu z bliskoĹ›ciÄ… gĂłr sprawia, Ĺźe nikt nie spodziewa siÄ™ tam tropikalnych upaĹ‚Ăłw. Tym razem jednak pogoda zaskoczyĹ‚a wszystkich. – Temperatura na zewnÄ…trz dochodzÄ…ca do 30 °C, a w Ĺ›rodku nawet do 40 °C zachÄ™caĹ‚a raczej do spacerĂłw poza halami – stwierdza Zbigniew BĹ‚aĹźejewski. Niestety, byĹ‚ to takĹźe powĂłd do narzekaĹ„, szczegĂłlnie wystawcĂłw zlokalizowanych w namiotach, w ktĂłrych komfort spotkaĹ„ pozostawiaĹ‚ wiele do şyczenia. Imprezy targowe sÄ… swoistym barometrem nastrojĂłw, co byĹ‚o odczuwalne rĂłwnieĹź w Bielsku-BiaĹ‚ej. – Targi Energetab pozwalajÄ… na uchwycenie szerszej perspektywy w ocenie sytuacji rynkowej. Niestety, w tym roku w niektĂłrych rozmowach z kontrahentami pojawiaĹ‚y siÄ™ obawy o przyszĹ‚ość. WynikajÄ… one z odczuwalnego zmniejszenia liczby nowych przetargĂłw w minionych miesiÄ…cach – ocenia Mariusz Kondraciuk. Sama edycja wypada jednak dla firmy Siemens na plus. – Energetab to nie sÄ… to targi, podczas ktĂłrych podpisuje siÄ™ waĹźne kontrakty, za to jest czas na liczne spoAUTOMATYKA

WYDARZENIA tkania i interesujÄ…ce rozmowy. Dobrej atmosferze sprzyjaĹ‚a w tym roku fantastyczna pogoda. Jestem zadowolony z tegorocznej edycji wĹ‚aĹ›nie z powodu bardzo duĹźej liczby rozmĂłw odbytych z naszymi klientami – podkreĹ›la przedstawiciel firmy Siemens. W opinii Jacka Zarzyckiego, Application Managera w spółce Eaton Electric, targi Energetab sÄ… dobrÄ… okazjÄ… do odĹ›wieĹźenia kontaktĂłw ze staĹ‚ymi klientami i nawiÄ…zania nowych, ciekawych relacji. Tegoroczne stoisko Eaton, zlokalizowane poza namiotami, byĹ‚o najwiÄ™kszym stoiskiem firmy do tej pory i przyciÄ…gaĹ‚o powszechnÄ… uwagÄ™. – Obok wiÄ™kszej powierzchni stoiska skĹ‚adaĹ‚ siÄ™ na to rĂłwnieĹź pojazd ekspozycyjny, ktĂłry dziÄ™ki specjalnej, rozsuwanej konstrukcji mĂłgĹ‚ pomieĹ›cić dodatkowo okoĹ‚o 30 osĂłb w salce szkoleniowej na piÄ™trze, gdzie odbywaĹ‚y siÄ™ prelekcje dotyczÄ…ce naszych rozwiÄ…zaĹ„ – wyjaĹ›nia Jacek Zarzycki. Dodatkowych emocji dostarczyĹ‚y zawody w najszybszym skĹ‚adaniu szafki sterowniczej w systemie SmartWire-DT. – Uczestnicy mogli poznać, jak Ĺ‚atwo jest budować ukĹ‚ad sterowania, rĂłwnieĹź bez znajomoĹ›ci systemu i robiÄ…c to po raz pierwszy. W sumie w 50 konkursach poĹ‚Ä…czonych zostaĹ‚o ponad 100 szaf, przy czym najszybszy byĹ‚ pan Grzegorz, ktĂłremu udaĹ‚o siÄ™ poĹ‚Ä…czyć ukĹ‚ad w 8 minut i 13 sekund – mĂłwi przedstawiciel Eaton Electric.

W jubileuszowej, 30. edycji bielskich targĂłw Energetab, ktĂłra odbÄ™dzie siÄ™ w dniach 12–14 wrzeĹ›nia 2017 r., z pewnoĹ›ciÄ… nie zabraknie takĹźe firmy Mitsubishi Electric Europe B.V. â€“ Zdecydowanie obecność podczas targĂłw Energetab jest obowiÄ…zkowa dla firm, ktĂłre majÄ… rozwiÄ…zania dla przemysĹ‚u energetycznego, dlatego juĹź dziĹ› zapraszamy do odwiedzenia naszego stoiska podczas kolejnej edycji – podkreĹ›la Krystian Woszczek. Spotkanie w Bielsku-BiaĹ‚ej to takĹźe jedna z kluczowych imprez targowych dla firmy Elmark Automatyka. – To jedno z waĹźniejszych wydarzeĹ„ w naszym

kalendarzu. ZwaĹźywszy na bardzo pozytywne wraĹźenia bÄ™dziemy chcieli pojawić siÄ™ tutaj rĂłwnieĹź podczas kolejnej edycji – zapowiada MirosĹ‚aw ZwierzyĹ„ski. Nie inaczej jest w przypadku firmy Siemens. – Energetab to dla nas bardzo waĹźne cykliczne wydarzenie, ktĂłre na trwaĹ‚e jest wpisane w kalendarz naszej aktywnoĹ›ci marketingowej. W mojej ocenie sÄ… to targi przyciÄ…gajÄ…ce najwiÄ™kszÄ… liczbÄ™ klientĂłw z branĹźy energetycznej, dlatego warto być tu obecnym – podsumowuje Mariusz Kondraciuk. Urszula Chojnacka '$ # $I-

J 0" H "0E ! H * 6 " K D Mueller Polska

/ 3 '3 . 0 " L M6 D3 1 9 L M

OBECNOŚĆ OBOWIÄ„ZKOWA Zdecydowana wiÄ™kszość wystawcĂłw zapowiada swÄ… obecność w kolejnej edycji, a korzystne doĹ›wiadczenia sprawiajÄ…, Ĺźe wielu z nich juĹź teraz zaciera rÄ™ce na myĹ›l o przyszĹ‚orocznym spotkaniu w Bielsku-BiaĹ‚ej. – RekomendujÄ™ miÄ™dzynarodowe targi Energetab wszystkim niezdecydowanym wystawcom, jak i wszystkim, ktĂłrzy jeszcze do tej pory nie mieli okazji ich zwiedzić. Co roku pozytywnie zaskakuje nas zwiÄ™kszajÄ…ca siÄ™ liczba odwiedzajÄ…cych nas klientĂłw oraz przeprowadzonych merytorycznych spotkaĹ„, prowadzÄ…cych do realnych projektĂłw – mĂłwi Tomasz Papaj, dyrektor ds. sprzedaĹźy w COPA-DATA Polska. 11/2016

U ! " ". ! ". ! * * S ! "0 " ". G

81

WYDARZENIA

FABRYKA PRZYSZĹ OĹšCI

– W DRODZE DO PRZEMYSŠU 4.0 JUŝ PO RAZ TRZECI ; ; " 0 " - 6 S 0 " 0 ". ". ! 3 54 5= N 4?5: 3 " % ! ‡ H * E " "0 & "0 0 |/ * G" T 83?}3 $ E E" 0 ! " H" & ". ". ! "0 &&6 / "6 2 - * ; ! 3

82

T

egoroczna konferencja byĹ‚a podzielona na dwie części: sesjÄ™ plenarnÄ…, ktĂłra odbyĹ‚a siÄ™ w Narodowym Centrum Muzyki oraz część poĹ›wiÄ™conÄ… praktycznym rozwiÄ…zaniom, ktĂłre omĂłwiono w trakcie sesji odbywajÄ…cych siÄ™ w siedzibach trzech organizatorĂłw – firm Balluff, Fanuc i Wago.

SZANSE, WYZWANIA I ZAGROĹťENIA Podczas sesji plenarnej przedstawiono najnowsze trendy i kierunki rozwoju systemĂłw sterowania. Zaprezentowano m.in. raport o innowacyjnoĹ›ci polskiej gospodarki oraz omĂłwiono szanse i zagroĹźenia, jakie stojÄ… przed branşą przemysĹ‚owÄ…. Nowoczesna produkcja nie moĹźe rozwijać siÄ™ bez odpowiednio wyksztaĹ‚conych pracownikĂłw, dlatego znacznÄ… część sesji poĹ›wiÄ™cono rĂłwnieĹź kwestiom rozwoju edukacji (np. w ramach studiĂłw dualnych), ktĂłry powinien zapewnić odpowiednie przygotowanie kadry inĹźynierskiej i technicznej do podjÄ™cia pracy w przemyĹ›le. P R O M O C J A

FABRYKA PRZYSZĹ OĹšCI OCZAMI STUDENTĂ“W W pierwszym dniu zostaĹ‚y takĹźe ogĹ‚oszone wyniki trzeciej edycji konkursu prac studenckich – Fabryka PrzyszĹ‚oĹ›ci, a laureatom wrÄ™czono nagrody. ZwyciÄ™zcy mieli teĹź moĹźliwość przedstawienia najlepszych projektĂłw, prezentujÄ…cych ideÄ™ PrzemysĹ‚u 4.0. Jury najwyĹźej oceniĹ‚o koncepcjÄ™ Klary Sieji z Politechniki Lubelskiej (nagroda 5000 zĹ‚). Drugie miejsce zajÄ…Ĺ‚ PaweĹ‚ Bielenda z Politechniki Rzeszowskiej (nagroda 3000 zĹ‚), a trzecie – Karol Maziec z Politechniki WrocĹ‚awskiej (nagroda 2000 zĹ‚). Wyróşnienie za zajÄ™cie w konkursie czwartego miejsca przypadĹ‚o dwĂłm reprezentantom Politechniki Warszawskiej: Annie Ĺšwiecy i Piotrowi StefaĹ„skiemu (praca zespoĹ‚owa).

INNOWACYJNOŚĆ I OSZCZĘDNOŚĆ W JEDNYM Drugi dzieĹ„ konferencji staĹ‚ przede wszystkim pod znakiem sesji technologicznych, przeprowadzonych w siedzibach organizatorĂłw konferencji. AUTOMATYKA

WYDARZENIA Podczas sesji zostaĹ‚y zaprezentowane innowacyjne rozwiÄ…zania (m.in. technologie komunikacyjne, systemy MES z wykorzystaniem RFID, aplikacje i rozwiÄ…zania z zakresu zaawansowanej robotyki), dziÄ™ki ktĂłrym moĹźna monitorować i zarzÄ…dzać produkcjÄ… przy jednoczesnym ograniczaniu kosztĂłw dziaĹ‚alnoĹ›ci, w tym zuĹźycia energii.

/ 3 &&

PODSUMOWANIE – WrocĹ‚awska konferencja to nie tylko idee i rozwiÄ…zania, ale takĹźe doskonaĹ‚a okazja do spotkania i wymiany poglÄ…dĂłw z ekspertami z zakresu au-

tomatyki przemysĹ‚owej oraz przedstawicielami przodujÄ…cych uczelni technicznych w Polsce. To spotkanie dostawcĂłw zaawansowanych technologii, jak i ich odbiorcĂłw z róşnych branĹź przemysĹ‚owych – motoryzacji, RTV/AGD, lotnictwa i innych – podsumowuje Grzegorz Banakiewicz, koordynator konferencji, reprezentujÄ…cy firmÄ™ Balluff. Konferencja rozproszona „Fabryka PrzyszĹ‚oĹ›ci – w drodze do PrzemysĹ‚u 4.0â€? skierowana jest do osĂłb majÄ…cych wpĹ‚yw na rozwĂłj i unowoczeĹ›nianie fabryk: przedstawicieli utrzymania

ruchu, projektantĂłw automatyki przemysĹ‚owej, inĹźynierĂłw produkcji, szefĂłw produkcji, dyrektorĂłw technicznych, integratorĂłw systemĂłw sterowania, automatykĂłw utrzymania ruchu, a takĹźe reprezentantĂłw dziaĹ‚Ăłw planowania i rozwoju. W tegorocznej edycji wzięło udziaĹ‚ blisko 200 osĂłb.

BALLUFF Sp. z o.o. 3 1 " 45 6 78975: ; " 3 <5 =>4 ?@ ?? 9 * &&A* &&3 3* &&3

WYDARZENIA

POLSKA KRAJEM PARTNERSKIM ĹšWIATOWYCH TARGĂ“W PRZEMYSĹ OWYCH # E $ ! " 0 ". $ ". ! ". C ( # U " ". 0 S 0 G " ! 3 ; 4?5< 3 0 C ( # *E 3 K"0 H E 0 55 N 4?5: 3 ; " 0

. HS # " !6 " C ( # 3 Jolanta GĂłrska-Szkaradek

W

 Ambasadzie Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie 11 paĹşdziernika 2016 r. odbyĹ‚a siÄ™ konferencja prasowa pod hasĹ‚em „Polska krajem partnerskim Hannover Messe 2017â€?. WziÄ™li w niej udziaĹ‚ Rolf Nikel – Ambasador Republiki Federalnej Niemiec w Polsce, PaweĹ‚ ChorÄ…Ĺźy – wiceminister rozwoju, Marc Siemering – wiceprezes Hannover Messe oraz zespół z Przedstawicielstwa Deutsche Mess AG w Polsce – Targi Hanowerskie s.c.

PRZEMYSĹ I PRODUKCJA NA MIARĘ XXI W. NajbliĹźsza edycja MiÄ™dzynarodowych TargĂłw Innowacyjnych Technologii PrzemysĹ‚owych Hannover Messe odbÄ™dzie siÄ™ w dniach 24–28 kwietnia 2017 r. w Hanowerze. HasĹ‚o przyszĹ‚orocznej imprezy to â€žIntegrated Industry – Creating Valueâ€? (PrzemysĹ‚ Zintegrowany – Tworzenie WartoĹ›ci). WiodÄ…ce tematy to cyfryzacja produkcji

* ) * / 0 U " ) & U " & "0 0

84

(PrzemysĹ‚ 4.0) i systemy energetyczne, a zwiedzajÄ…cy imprezÄ™ zobaczÄ… wiele nowoĹ›ci, poczÄ…wszy od innowacyjnych robotĂłw przemysĹ‚owych, przez programy sterujÄ…ce procesami produkcyjnymi, po technologie jutra w dziedzinie wytwarzania i dystrybuowania energii. Jak powiedziaĹ‚ Marc Siemering, dominujÄ…cym trendem produkcji XXI w. jest przemysĹ‚ zintegrowany, a producenci, ktĂłrzy nie zdecydujÄ… siÄ™ na cyfryzacjÄ™ celem zwiÄ™kszenia wydajnoĹ›ci, elastycznoĹ›ci oraz produkcyjnoĹ›ci bÄ™dÄ… zmuszeni walczyć o zachowanie swoich pozycji konkurencyjnych na rynku. Impreza w 2017 r. skupi w jednym miejscu siedem wiodÄ…cych targĂłw branĹźowych: Industrial Automation, MDA–Motion, Drive&Automation, Digital Factory, Energy, ComVac, Industrial Supply oraz Research&Technology. Targi stwarzajÄ… wyjÄ…tkowÄ… okazjÄ™ do porĂłwnania wizji PrzemysĹ‚u 4.0 w skali globalnej. Organizator imprezy, Deutsche

; " 0 . HS G " 6 0 ! 0 0 ! ! C ( # 4?5<

AUTOMATYKA

WYDARZENIA Messe AG oczekuje, Ĺźe do Hanoweru przyjedzie 6500 wystawcĂłw z 70 krajĂłw i ponad 200 000 odwiedzajÄ…cych. Targi hanowerskie przyciÄ…gajÄ… zarĂłwno menedĹźerĂłw z maĹ‚ych i Ĺ›rednich firm, jak i dyrektorĂłw generalnych i prezesĂłw Ĺ›wiatowych potÄ™g. Jedna trzecia odwiedzajÄ…cych pawilony targowe to goĹ›cie z zagranicy.

POLSKA NA ARENIE MIĘDZYNARODOWEJ

2017

Polska od wielu lat odnotowuje stabilny wzrost ekonomiczny. W Unii Europejskiej jesteĹ›my szĂłstÄ… pod wzglÄ™dem wielkoĹ›ci gospodarkÄ…, a w 2015 r. znaleĹşliĹ›my siÄ™ w pierwszej piÄ…tce najszybciej rozwijajÄ…cych siÄ™ obszarĂłw gospodarczych Unii Europejskiej. – Relacje gospodarcze Polski i Niemiec sÄ… bardzo Ĺ›cisĹ‚e i korzystne dla obu stron. Dla Polski Niemcy sÄ… najwiÄ™kszym partnerem handlowym w skali globalnej. Dla Niemiec Polska jest najwiÄ™kszym partnerem handlowym w Europie Ĺšrodkowej i Wschodniej – powiedziaĹ‚ Rolf Nikel. Polska zajmuje siĂłdme miejsce wĹ›rĂłd najwaĹźniejszych partnerĂłw handlowych Niemiec, za takimi krajami, jak USA, Francja, Holandia, Chiny, Wielka Brytania i WĹ‚ochy. WedĹ‚ug danych GUS nasz eksport do Niemiec wzrĂłsĹ‚ w 2015 r. o 11,5%, a jego wartość wyniosĹ‚a 203,5 mld zĹ‚.

Koncepcja przyznawania statusu kraju partnerskiego targĂłw hanowerskich powstaĹ‚a 11 lat temu. Proces wyboru partnera targowego trwa dwa lata. O wyborze decyduje Rada WystawcĂłw, w skĹ‚ad ktĂłrej wchodzÄ… eksperci przemysĹ‚owi. W kwietniu bieşącego roku, podczas Hannover Messe 2016, podpisano memorandum „Polska krajem partnerskim Hannover Messe 2017â€?. W 2015 r. rola kraju partnerskiego przypadĹ‚a Indiom, w tym roku – Stanom Zjednoczonym, a wiÄ™c znajdujemy siÄ™ w doborowym gronie. Przyznanie Polsce statusu partnera targĂłw Hannover Messe 2017 daje nam szansÄ™ szerokiej promocji osiÄ…gnięć naszego przemysĹ‚u, jak i pozyskania nowych kontaktĂłw. Jako kraj partnerski w 2017 r. Polska bÄ™dzie najbardziej widocznym uczestnikiem targĂłw – bÄ™dziemy m.in. współautorami ceremonii otwarcia oraz zyskamy prestiĹźowy pawilon narodowy. Reindustrializacja i innowacje to kluczowe inicjatywy Ministerstwa Rozwoju. – MiÄ™dzynarodowe targi przemysĹ‚owe w Hanowerze sÄ… dla polskich przedsiÄ™biorstw Ĺ›wietnÄ… okazjÄ… do zaprezentowania ich zaawansowanych technologicznie produktĂłw oraz zawarcia nowych, cennych kontaktĂłw. Jako kraj partnerski Hannover Messe 2017 chcemy pokazać róşnorodność i dynamikÄ™ polskiej gospodarki oraz jej zdolnoĹ›ci innowacyjne, a takĹźe rozbudować nasze relacje miÄ™dzynarodowe – powiedziaĹ‚ wiceminister rozwoju PaweĹ‚ ChorÄ…Ĺźy.

Targi Hanowerskie s.c. Przedstawicielstwo Deutsche Messe AG w Polsce tel. +48 22 465 66 22 info@targihanowerskie.com.pl

TARGOWE EKSPOZYCJE Polskie maĹ‚e i Ĺ›rednie firmy, ktĂłre zechcÄ… uczestniczyć w przyszĹ‚orocznych targach w Hanowerze mogÄ… skorzystać ze specjalnego programu promocji – z Programu Operacyjnego Inteligentny RozwĂłj. Zainteresowane firmy mogÄ… ubiegać siÄ™ o wsparcie finansowe na pokrycie części 11/2016

R E K L A M A

/ 3 D3 1 9 L M

KRAJ PARTNERSKI HANNOVER MESSE 2017

Get new technology first

85

WYDARZENIA

/ 3 D3 1 9 L M

# " !6 " C ( # " ! C

wydatkĂłw promocyjnych. Maksymalna wartość wydatkĂłw kwalifikowanych objÄ™tych wsparciem to 1 mln zĹ‚. Wnioski bÄ™dzie moĹźna skĹ‚adać na poczÄ…tku 2017 r. Wsparciem polskich przedsiÄ™biorstw bÄ™dzie zajmowaĹ‚a siÄ™ Polska Agencja Rozwoju PrzedsiÄ™biorczoĹ›ci, ktĂłra otrzymaĹ‚a Ĺ›rodki na przygotowanie i promocjÄ™ polskiej ekspozycji. PARP ma za zadanie współpracować

. HS L 0M # " ! * " G" * ) * / 0 U "

z poszczegĂłlnymi regionami Polski i zorganizować ich prezentacjÄ™. Jak zaznaczyĹ‚ Marc Siemering, o ile w 2016 r. wĹ›rĂłd kilku tysiÄ™cy wystawcĂłw z caĹ‚ego Ĺ›wiata byĹ‚o kilkadziesiÄ…t firm z Polski, to w przyszĹ‚ym roku Deutsche Messe oczekuje podwojenia tej liczby – do okoĹ‚o 150 – i przygotowuje odpowiednio wiÄ™kszÄ… powierzchniÄ™ ekspozycyjnÄ….

Wszyscy zainteresowani targami Hannover Messe 2017 mogÄ… uzyskać wiÄ™cej informacji w Przedstawicielstwie Deutsche Messe AG w Polsce, Targi Hanowerskie s.c. w Warszawie pod numerem telefonu 22 465 66 22 lub na stronie www.hannovermesse.de. Jolanta GĂłrska-Szkaradek '$ # $I-

R E K L A M A

86

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

TARGI NORYMBERSKIE PLATFORMÄ„ PREZENTACJI POLSKICH FIRM NĂźrnbergMesse Group organizuje w Centrum Targowym U * " G " 54? "0 stycznych imprez targowych ! 6 ! H" " =? ??? " 3 Podczas konferencji prasowej, * E 8 N 4?5: 3 ; 6 & 0 ". O6 ". !H 0 P E K my jako wystawcy i wszyscy H " " " ! ". 3

Jolanta GĂłrska-Szkaradek

88

W

 sali konferencyjnej warszawskiego hotelu Sheraton na poczÄ…tku paĹşdziernika odbyĹ‚a siÄ™ konferencja prasowa TargĂłw Norymberskich, zorganizowana przez Przedstawicielstwo TargĂłw Norymberskich w Polsce – spółkÄ™ Meritum. W spotkaniu wziÄ™li udziaĹ‚ przedstawiciele NĂźrnbergMesse Group: Peter Ottmann, CEO i Thomas Koch, Executive Director Corporate Communications, Human Resources and Legal Affairs oraz Anna Talarek, dyrektor Meritum.

NORYMBERGA: EUROPEJSKI REGION METROPOLITALNY PoczÄ…tki miasta Norymbergii siÄ™gajÄ… XI w. NiedĹ‚ugo po zaĹ‚oĹźeniu miasto staĹ‚o siÄ™ waĹźnym oĹ›rodkiem handlu, a od XV w. urosĹ‚o do rangi centrum handlu miÄ™dzynarodowego. Jak podkreĹ›liĹ‚ Peter Ottmann, Norymberga przeĹźywaĹ‚a wĂłwczas prawdziwy rozkwit, organizujÄ…c pierwsze pokazy towarĂłw, ktĂłre daĹ‚y poczÄ…tek dzisiejszym Targom Norymberskim. Obecnie targi sÄ… na-

turalnie wiÄ™ksze, bardziej kompleksowe i wyspecjalizowane tematycznie, ale bez wÄ…tpienia wyrastajÄ… z tradycji pierwszych jarmarkĂłw.

CENTRUM TARGOWE W NORYMBERDZE Targi Norymberskie zajmujÄ… pozycjÄ™ globalnej spółki targowej zaliczanej do 15 najwiÄ™kszych firm targowych na Ĺ›wiecie oraz plasujÄ… siÄ™ na liĹ›cie dziesiÄ™ciu najlepszych i najszybciej rozwijajÄ…cych siÄ™ firm w Europie. NĂźrnbergMesse Group ma spółki-cĂłrki w Brazylii, Chinach, Indiach, USA oraz we WĹ‚oszech, a takĹźe 50 zagranicznych przedstawicielstw dziaĹ‚ajÄ…cych w 117 krajach. Centrum Targowe w Norymberdze obejmuje 15 hal, ktĂłrych powierzchnia wystawiennicza wynosi 170 000 m2 oraz nowoczesne centrum kongresowe CCN z miejscami dla 12 800 osĂłb. Portfolio TargĂłw Norymberskich obejmuje 120 krajowych i miÄ™dzynarodowych imprez targowych i konferencji, ktĂłre pokrywajÄ… caĹ‚e spektrum branĹźowe i tematyczne. SzczegĂłlnÄ… rolÄ™ odgrywajÄ… AUTOMATYKA

WYDARZENIA branĹźe takie jak: dobra konsumpcyjne, opakowania i przetwĂłrstwo, branĹźa budowlana, IT z elektronikÄ…, ochrona zdrowia oraz sektor publiczny. W kaĹźdym ze wspomnianych segmentĂłw zostaĹ‚a starannie opracowana koncepcja targĂłw specjalistycznych, ktĂłra umoĹźliwia firmom eksportujÄ…cym dotarcie do dokĹ‚adnie okreĹ›lonej grupy docelowej. – Naszym celem jest dalsza rozbudowa targowego portfolio i wczesne rozpoznawanie trendĂłw. PrzykĹ‚adem tego sÄ… nasze nowe targi, jak MTConnect, adresowane do caĹ‚ej branĹźy techniki medycznej, startujÄ…ce w 2017 r., U.T.SEC Unmanned Technologies & Security – targi technologii bezzaĹ‚ogowych i bezpieczeĹ„stwa czy Net.Law.S â€“ konferencja „Prawo, spoĹ‚eczeĹ„stwo i przemysĹ‚ w Ĺ›wiecie cyfrowymâ€? – powiedziaĹ‚ Peter Ottmann, kontynuujÄ…c swoje wystÄ…pienie.

POLSKIE FIRMY W NORYMBERDZE

/ 3 UŠ * !# 1 6 D3 1 9 L M

Targi w Norymberdze cieszÄ… siÄ™ duĹźym zainteresowaniem wĹ›rĂłd PolakĂłw. Nasza obecność notowana jest w róşnych miejscach. JesteĹ›my w pierwszej dziesiÄ…tce wĹ›rĂłd odwiedzajÄ…cych branĹźowych specjalistĂłw z zagranicy, a na liĹ›cie wystawcĂłw w 2015 r. zajÄ™liĹ›my 13. miejsce z 219 firmami. Polski handel zagraniczny rozwijaĹ‚ siÄ™ w ostatnich latach bardzo dynamicznie, a Niemcy od dwĂłch dekad sÄ… najwiÄ™kszym partnerem handlowym Polski (27% to polski eksport

WIODÄ„CE TARGI W SEGMENCIE IT+ ELECTRONICS Do najwaĹźniejszych imprez targowych w segmencie IT+Electronics naleşą: • SPS IPC Drives – targi automatyki i elektryki, • embedded world – targi technologii systemĂłw wbudowanych, • it-sa â€“ targi bezpieczeĹ„stwa IT wraz z kongresem, • PCIM Europe – targi systemĂłw zasilania, energoelektroniki, energii odnawialnej, • Sensor+Test – targi technologii pomiarowych, sensoryki i testowania, • SMT Hybrid Packaging – targi technologii dla przemysĹ‚u elektronicznego.

do Niemiec, a 23% nasz import z Niemiec). Z tego powodu niemieckie specjalistyczne imprezy targowe, bÄ™dÄ…ce jednoczeĹ›nie wiodÄ…cymi miÄ™dzynarodowymi targami w poszczegĂłlnych branĹźach, sÄ… dla polskich przedsiÄ™biorcĂłw szansÄ… nawiÄ…zania waĹźnych kontaktĂłw. WĹ›rĂłd polskich firm duĹźym zainteresowaniem cieszÄ… siÄ™ m.in. takie imprezy w Norymberdze, jak: Fensterbau Frontale (targi Okna. Drzwi. Elewacja), Chillventa (targi techniki chĹ‚odniczej i klimatyzacyjnej), Brau Beviale (targi dĂłbr inwestycyjnych dla branĹźy napojĂłw), BioFach (Ĺ›wiatowe targi ĹźywnoĹ›ci ekologicznej), FachPack (targi opakowaĹ„) czy SPS IPC Drives (targi automatyki i elektryki). Nasze rodzime firmy zainteresowane udziaĹ‚em w imprezach organizowanych przez NĂźrnbergMesse Group, podobnie jak profesjonaliĹ›ci odwiedzajÄ…cy targi, mogÄ… liczyć na wsparcie ze strony dziaĹ‚ajÄ…cego w Polsce od 16 lat Przedstawicielstwa TargĂłw Norymberskich, spółki Meritum. Wsparcie to obejmuje

; & "0 " " L 0M 6 $ $. - ".

11/2016

szerokie spektrum – poczÄ…wszy od planowania udziaĹ‚u w targach w Norymberdze i na Ĺ›wiecie, przez organizacjÄ™ stoisk, po kwestie logistyczne. – Jako przedstawicielstwo zagraniczne nie tylko oferujemy kontakty z NorymbergÄ…, ale teĹź wspieramy przedsiÄ™biorstwa w poszukiwaniu najlepszych platform dla ich produktĂłw i usĹ‚ug za granicÄ…. MoĹźliwość dostÄ™pu do takich platform niosÄ… ze sobÄ… imprezy targowe NĂźrnbergMesse odbywajÄ…ce siÄ™ poza Niemcami, ktĂłre dajÄ… szansÄ™ wejĹ›cia na rynki krajĂłw BRIC (Brazylia, Rosja, Indie, Chiny), StanĂłw Zjednoczonych i innych – powiedziaĹ‚a Anna Talarek. WiÄ™cej informacji na temat targĂłw moĹźna znaleźć na stronie internetowej www.nuernbergmesse.de i www.targimeritum.pl lub kontaktujÄ…c siÄ™ bezpoĹ›rednio ze spółkÄ… Meritum – Przedstawicielstwo TargĂłw Norymberskich w Polsce – tel. 22 828 27 34.

Jolanta GĂłrska-Szkaradek '$ # $I-

- & "0 ! " ! "

89

WYDARZENIA

UNIVERSAL ROBOTS

OTWORZYĹ PRZEDSTAWICIELSTWO W PRADZE Zamierzona ekspansja Universal Robots (UR) na rynki

‡ 9; ". 0 " " ! ! * 3 U * K S S " 6 0H" " 3 Sylwia Batorska

90

U

niwersal Robots przygotowuje siÄ™ na dalszy, dynamiczny rozwĂłj rynku robotĂłw, zapowiadany przez prognozy IFR. JednÄ… z pierwszoplanowych rĂłl w przyszĹ‚oĹ›ci bÄ™dÄ… odgrywać produkowane przez UR coboty, czyli roboty współpracujÄ…ce z czĹ‚owiekiem „ramiÄ™ w ramiÄ™â€?. Do obszarĂłw szczegĂłlnego zainteresowania firmy naleĹźy Europa Ĺšrodkowo-Wschodnia, gdzie wzrost sprzedaĹźy robotĂłw UR nastÄ™puje znacznie szybciej niĹź przeciÄ™tnie w skali globalnej. GĹ‚Ăłwnym generatorem popytu na roboty sÄ… tu kraje o silnie rozwiniÄ™tym przemyĹ›le, takie jak Czechy, Polska, WÄ™gry czy SĹ‚owacja, ale potencjaĹ‚ sprzedaĹźowy tkwi takĹźe w paĹ„stwach rozwijajÄ…cych siÄ™, do ktĂłrych naleşą kraje baĹ‚kaĹ„skie czy Rumunia.

Universal Robots planujÄ…c zwiÄ™kszenie swojej obecnoĹ›ci na obszarze Europy Ĺšrodkowo-Wschodniej utworzyĹ‚ regionalne centrum zarzÄ…dzania biznesem robotycznym, na ktĂłrego lokalizacjÄ™ wybrano Czechy. WaĹźnym determinantem wyboru tego kraju byĹ‚ wysoki poziom automatyzacji przemysĹ‚u oraz najwyĹźszy w regionie wskaĹşnik gÄ™stoĹ›ci robotyzacji. Co ciekawe, tytuĹ‚em czeskiej sztuki teatralnej „Rossum’s Universal Robotsâ€?, ktĂłrÄ… napisaĹ‚ Karel ÄŒapek w 1920 r. zostaĹ‚a zainspirowana teĹź nazwa firmy Universal Robots. Od tej ponadczasowej klasyki science fiction pochodzi przyjÄ™ta na caĹ‚ym Ĺ›wiecie nazwa robot. Firma UR zapoĹźyczyĹ‚a do swojej nazwy oba czĹ‚ony, dostrzegajÄ…c w sĹ‚owie „universalâ€? zbieĹźność z wĹ‚asnÄ… wizjÄ… – tworzenia robotĂłw prostych w obsĹ‚udze, wzglÄ™dnie niedrogich i elastycznych.

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

/ 3 3 L M6 ' ( ) *

NOWE BIURO I CENTRUM SZKOLENIOWE Nowa siedziba Universal Robots zlokalizowana jest w dogodnym dla klientĂłw punkcie Pragi, w dzielnicy StodĹŻlky, niedaleko lotniska i waĹźnych drĂłg. Na powierzchni 350 m2 znajdujÄ… siÄ™ wygodne biura, zaplecze techniczne oraz serce tego miejsca – sala treningowa, w ktĂłrej na staĹ‚e swoje miejsce znalazĹ‚y roboty UR. Oficjalne otwarcie nastÄ…piĹ‚o 22 wrzeĹ›nia 2016 r. Spotkanie otworzyĹ‚ Slavoj Musilek, General Manager w Universal Robots. W inauguracji uczestniczyĹ‚ Christian Hoppe, ambasador Danii w Czechach, ktĂłry pogratulowaĹ‚ firmie sukcesu i dokonaĹ‚ symbolicznego przeciÄ™cia wstÄ™gi. Zainteresowani goĹ›cie otrzymali pierwszÄ… lekcjÄ™ obsĹ‚ugi robota UR za pomocÄ… intuicyjnej wizualizacji 3D. Tym samym mieli moĹźliwość przekonania siÄ™, jak w prosty sposĂłb moĹźna skonfigurować ruch robota – za pomocÄ… strzaĹ‚ek na tablecie dotykowym lub dokonujÄ…c rÄ™cznie przesuniÄ™cia ramienia robotycznego do poşądanych punktĂłw orientacyjnych. KorzystajÄ…c z wĹ‚asnej infrastruktury szkoleniowej Universal Robots bÄ™dzie zwiÄ™kszać kompetencje lokalnych partnerĂłw, a takĹźe demonstrować moĹźliwoĹ›ci lekkich, elastycznych, robotĂłw współpracujÄ…cych – UR3, UR5, UR10. ZarĂłwno przedstawicielom handlowym, jak i klientom firma oferuje specjalne programy szkoleniowe i edukacyjne. Biuro zatrudnia obecnie 5 osĂłb. Do 2017 r. liczba pracownikĂłw ma siÄ™ 11/2016

podwoić, a nastÄ™pnie w miarÄ™ potrzeb sukcesywnie zwiÄ™kszać.

OD STARTUPU DO LIDERA Uniwersal Robots to przykĹ‚ad startupu, w ktĂłrym pasja pracownikĂłw, poĹ‚Ä…czona z dobrym wyczuciem rynku skutkuje dynamicznym rozwojem na caĹ‚ym Ĺ›wiecie. Spółce, prosperujÄ…cej w duĹ„skim klastrze robotycznym zlokalizowanym w Odense w Danii, udaĹ‚o siÄ™ osiÄ…gnąć bardzo wiele w krĂłtkim czasie. Dowodem jest ubiegĹ‚oroczny wzrost przychodĂłw na poziomie 91%. Potwierdza to czoĹ‚owÄ… pozycjÄ™ UR jako globalnego lidera rynku w segmencie robotĂłw współpracujÄ…cych. – Nasza unikalna propozycja w zakresie robotĂłw współpracujÄ…cych, rozwĂłj robotyzacji i zwiÄ™kszone zainteresowanie obniĹźaniem kosztĂłw produkcji powoduje, Ĺźe nasze rozwiÄ…zania cieszÄ… siÄ™ coraz wiÄ™kszÄ… popularnoĹ›ciÄ…, czego efektem jest podwojenie wartoĹ›ci sprzedaĹźy Universal Robots rok do roku. JesteĹ›my pionierem na rynku robotĂłw współpracujÄ…cych, technologii, ktĂłra zmieniĹ‚a oblicze współczesnej robotyki. DziÄ™ki tej rewolucji znaleĹşliĹ›my siÄ™ w awangardzie dostawcĂłw nie tylko na rynku europejskim, ale i Ĺ›wiatowym oferujÄ…c rozwiÄ…zania dostÄ™pne dla przedsiÄ™biorstw kaĹźdej wielkoĹ›ci, takĹźe tych maĹ‚ych i Ĺ›rednich. Otwarcie biura w Pradze jest kolejnym krokiem we wzmacnianiu naszej pozycji na rynku Europy Centralnej i Wschodniej – podsumowaĹ‚ Daniel Friis, CCO, Universal Robots.

POTENCJAĹ ROBOTYZACJI TKWI W MĹšP Universal Robots liczy na zachowanie tempa rozwoju w Europie i w regionie poprzez pozyskanie kolejnych klientĂłw w Czechach i w krajach sÄ…siadujÄ…cych. Do rosnÄ…cej liczby klientĂłw dociera coraz wiÄ™ksza grupa partnerĂłw UR. Ich rolÄ… jest edukowanie w zakresie moĹźliwoĹ›ci i obsĹ‚ugi robotĂłw współpracujÄ…cych, przedstawienie oferty, obsĹ‚uga procesu sprzedaĹźowego, i pomoc we wdroĹźeniu. SzczegĂłlny potencjaĹ‚ tkwi w maĹ‚ych i Ĺ›rednich firmach, ktĂłre coraz częściej stosujÄ… roboty do automatyzacji i usprawniania procesĂłw produkcyjnych. GĹ‚Ăłwnymi czynnikami wzrostu sÄ… chęć poprawy efektywnoĹ›ci produkcji i utrzymanie jak najwyĹźszego poziomu jakoĹ›ci. – Lekkie, Ĺ‚atwe w obsĹ‚udze roboty współpracujÄ…ce sÄ… dobrym wyborem dla firm, ktĂłre do tej pory nie rozwaĹźaĹ‚y robotyzacji, w tym z sektora MSP. WdroĹźenie urzÄ…dzeĹ„ oferowanych przez UR moĹźe przyczynić siÄ™ do podwyĹźszenia moĹźliwoĹ›ci produkcyjnych przedsiÄ™biorstw, poprawy jakoĹ›ci produktĂłw, a takĹźe obniĹźenia kosztĂłw wytwarzania, pozwalajÄ…c firmom na zwiÄ™kszenie konkurencyjnoĹ›ci. – mĂłwi Slavoj Musilek, general menedĹźer w regionie Europy Ĺšrodkowo-Wschodniej, Universal Robots. Firma wskazuje rĂłwnieĹź jako swĂłj atut okres zwrotu z inwestycji, ktĂłry dla robotĂłw UR jest najkrĂłtszym w branĹźy i wynosi jedynie 195 dni. Sylwia Batorska '$ # $I-

91

WYDARZENIA

KRYSZTAĹ OWY JUBILEUSZ POLSKIEGO ODDZIAĹ U TURCK ; 4?5: 3 0 57 S ! " 0 K $ " C ! 1 *C6 3 $ " 3 3 3 *H 3 / $ " S G 0 " " 03 D 0 " " H 0 1 3 / 0 E6 " " K 3

Jolanta GĂłrska-Szkaradek

S

półka Turck to polski oddziaĹ‚ niemieckiej firmy Turck Holding GmbH zaĹ‚oĹźonej w latach 60. ubiegĹ‚ego wieku przez Hansa i Wernera Turck. Dwaj bracia zainwestowali swoje oszczÄ™dnoĹ›ci i zaĹ‚oĹźyli firmÄ™, ktĂłrej celem byĹ‚a produkcja elementĂłw na potrzeby automatyzacji przemysĹ‚u. PoczÄ…tkowo Hans i Werner Turck byli jedynymi pracownikami firmy. Dzisiaj, po ponad 50 latach dziaĹ‚alnoĹ›ci, Turck Holding GmbH zatrudnia ponad 4000 pracownikĂłw na caĹ‚ym Ĺ›wiecie, partnerzy handlowi firmy dziaĹ‚ajÄ… w 60 lokali-

92

zacjach, a jej roczny obrĂłt wynosi okoĹ‚o 500 mln euro. Polski oddziaĹ‚ firmy Turck zostaĹ‚ powoĹ‚any do şycia aktem zaĹ‚oĹźycielskim podpisanym w Opolu 26 wrzeĹ›nia 2001 r. przez Hansa Turck. PeĹ‚nÄ… dziaĹ‚alność handlowÄ… firma podjęła z poczÄ…tkiem 2002 r. W kolejnych latach zwiÄ™kszano zatrudnienie, ale jeszcze szybciej rosĹ‚y obroty. Dzisiaj spółka zatrudnia 40 osĂłb, a tempo jej rozwoju zaskakuje wszystkich. Obecna siedziba, do ktĂłrej firma przeprowadziĹ‚a siÄ™ w 2010 r., jest jej trzeciÄ… lokalizacjÄ…. 6 paĹşdziernika 2016 r. polska spółka Turck uroczyĹ›cie Ĺ›wiÄ™towaĹ‚a 15-lecie swojej dziaĹ‚alnoĹ›ci rynkowej. Z tej okazji zaproszono liczne grono znamienitych goĹ›ci, a wieczorem w sali bankietowej hotelu Mercure w Opolu odbyĹ‚a siÄ™ uroczysta gala. Zaproszonych goĹ›ci powitaĹ‚ prezes Turck Sp. z o.o. Piotr Glinka. WĹ›rĂłd nich byli czĹ‚onkowie zarzÄ…du Hans Turck GmbH&CoKG – Ulrich Turck i Christian Wolf, Jurgen Grabow, wiceprezes ds. sprzedaĹźy Factory Automation oraz przedstawiciele firm współpracujÄ…cych ze spółkÄ… Turck: TSL-ESCHA GmbH i Banner Engineering. Ponadto w uroczystoĹ›ci uczestniczyli: reprezentant firmy Turck w Czechach, przedstawiciele firmy Marpex współpracujÄ…cej na rynku sĹ‚owackim, prezesi i dyrektorzy firm

współpracujÄ…cych z Turck Sp. z o.o. oraz pracownicy polskiej spółki. Ulrich Turck, syn Hansa Turck, jest przedstawicielem drugiego pokolenia rodziny kierujÄ…cej firmÄ…. Jego zasĹ‚ugÄ… jest m.in. rozwĂłj firmy w Ameryce i Azji, natomiast Christian Wolf odpowiada za rynki europejskie. Prezes Christian Wolf, zabierajÄ…c gĹ‚os, podziÄ™kowaĹ‚ za caĹ‚oksztaĹ‚t dziaĹ‚alnoĹ›ci polskiego oddziaĹ‚u firmy. PodkreĹ›liĹ‚ przy tym, Ĺźe polskie przedstawicielstwo na tle innych Ĺ›wiatowych oddziaĹ‚Ăłw firmy jest w Ĺ›cisĹ‚ej czoĹ‚Ăłwce, czego dowodem sÄ… nagrody przyznawane przez Turck Holding. W 2014 r. polski oddziaĹ‚ Turck otrzymaĹ‚ nagrodÄ™ Turck Business Excellence Award 2014, a w roku ubiegĹ‚ym zajÄ…Ĺ‚ trzecie miejsce w grupie „Best customer solution 2015â€? i pierwsze miejsce w grupie „Best growth 2015â€?. Christian Wolf pogratulowaĹ‚ wciÄ…Ĺź rosnÄ…cych obrotĂłw, ktĂłre od 2012 r. wzrosĹ‚y o 100%, a z okazji 15-lecia firmy wrÄ™czyĹ‚ Piotrowi Glince czek na sumÄ™ 10 000 zĹ‚otych przeznaczonych na cele charytatywne. W dalszej części gali prezes Piotr Glinka podziÄ™kowaĹ‚ przedstawicielom firm współpracujÄ…cych za wieloletniÄ… współpracÄ™ i wraz z Ulrichem Turck wrÄ™czyĹ‚ okolicznoĹ›ciowe statuetki. OczywiĹ›cie nie zapomniano o pracownikach firmy. Najpierw prezes Piotr Glinka przyAUTOMATYKA

WYDARZENIA

/ 3 $ "

pomniaĹ‚ wszystkim, jak w kolejnych latach przebiegaĹ‚ rozwĂłj firmy i jak zmieniaĹ‚o siÄ™ zatrudnienie. PrzedstawiĹ‚ zebranym goĹ›ciom caĹ‚Ä… zaĹ‚ogÄ™ wraz z jej terenowymi pracownikami, podkreĹ›lajÄ…c, Ĺźe to wĹ‚aĹ›nie tym osobom firma zawdziÄ™cza tak wiele sukcesĂłw. DziÄ™kujÄ…c caĹ‚ej zaĹ‚odze zaznaczyĹ‚, Ĺźe nie bez znaczenia jest bardzo dobra współpraca i niemalĹźe rodzinna atmosfera w firmie. NastÄ™pnie wrÄ™czyĹ‚ pracownikom

z najdĹ‚uĹźszym staĹźem okolicznoĹ›ciowe upominki. Gala 15-lecia upĹ‚ynęła w miĹ‚ym nastroju i interesujÄ…cej oprawie artystycznej, ktĂłra bez tĹ‚umacza byĹ‚a bardzo dobrze zrozumiaĹ‚a dla zagranicznych goĹ›ci. Najpierw wystÄ…piĹ‚a Tetiana Galitsyna z Ukrainy, ktĂłra malowaĹ‚a piaskiem, a nastÄ™pnie rozbawiĹ‚ wszystkich wystÄ™p Ireneusza Krosnego – mima, specjalizujÄ…cego siÄ™ w pantomimie komicz-

nej. Uroczystość zwieĹ„czyĹ‚o wwiezienie na salÄ™ wspaniaĹ‚ego tortu w stosownej oprawie Ĺ›wietlnej i muzycznej. Redakcja miesiÄ™cznika „Automatykaâ€? Ĺźyczy caĹ‚ej zaĹ‚odze firmy Turck kolejnych sukcesĂłw, dalszego rozwoju i nastÄ™pnych wspaniaĹ‚ych jubileuszy.

Jolanta GĂłrska-Szkaradek '$ # $I-

1 G" 1 6 ! K $ "

. ; &6 H $ " C ! 0 579 " ! E" 1 " G" 5? ??? ". " ".

D H " G" ". * # - 6 K - # L G M3 0 ' ". $ " 6 0 1

0 % O6 ". " 0 $ " H 1 * ! E 0 " 0 S S K

;G * 0 S S $ " " " E 1

; 4?57 3 " K * E 8? O K 6 4?5: 3 H " *E O " G E" 3 57? ! ". * 0 " ". 0

11/2016

93

BIBLIOTEKA PRZEKĹ ADNIE ĹšLIMAKOWE Henryk Grzegorz Sabiniak Wydawnictwo WNT

* ! : & ; <=>]0 (@Q V[; ^\\ 0 # ! ; ! :

Ksiąşka zawiera całkowicie nowe ujęcie wiedzy o przekładniach ślimakowych. Jest pierwszym w kraju od ponad pięćdziesięciu lat tak obszernym opracowaniem poświęconym tematyce przekładni ślimakowych. Jest zwieńczeniem dotychczasowych prac wiodącego ośrodka łódzkiego wspieranego przez zespoły najlepszych w kraju specjalistów w zakresie inşynierii materiałowej oraz tribologii. Treść tomu została podzielona na trzy główne części. Pierwsza część związana jest z poszukiwaniem rozkładu obciąşenia w zazębieniach ślimakowych. Część druga dotyczy projektowania przekładni ślimakowych – zawiera wytyczne dla projektantów i konstruktorów, natomiast ostatnia zawiera teorię i praktykę eksploatacji przekładni ślimakowych. Ksiąşka polecana jest inşynierom konstruktorom, eksploatatorom przekładni zębatych, a takşe studentom, pracownikom naukowym i innym osobom zajmującym się układami napędowymi.

PROJEKTOWANIE SYSTEMĂ“W LOGISTYCZNYCH Marianna Jacyna, Konrad Lewczuk Wydawnictwo Naukowe PWN

* ! : & ; <=>]0 (@Q V[; <\] 0 # ! ; &Q**

Celem autorów ksiąşki było uporządkowanie aktualnej wiedzy na temat procedur projektowych oraz opracowanie uniwersalnych ram projektowania systemów logistycznych. W ksiąşce przedstawione zostało praktyczne narzędzie wspomagające poznanie zasad projektowania systemów logistycznych w skali mikro, a takşe w skali makro. Ksiąşka została podzielona na dziewięć rozdziałów. Całość rozpoczynają definicje systemu logistycznego, jego składowych oraz opis procedur projektowania. Istotnymi tematami poruszanymi w ksiąşce są zagadnienia struktury kosztów logistycznych oraz zasady szacowania nakładów i kosztów. Przedstawiono teş zasady oceny jednokryterialnej i wielokryterialnej wariantów projektowych na przykładzie metody MAJA. Zaletami ksiąşki są precyzyjne sformułowania i logiczna sekwencja działań związanych z projektowaniem procesów logistycznych. Całość uzupełniają praktyczne przykłady projektowania. Ksiąşkę polecamy biurom projektów, menedşerom logistyki, specjalistom z rynku TSL.

ENERGIA JÄ„DROWA WCZORAJ I DZIĹš Grzegorz Jezierski Wydawnictwo WNT

* ! : & ; <=>?0 ! : & & & 0 (@Q V[; \]^ 0 # ! ; ! :

Energia jądrowa to temat budzący wiele kontrowersji – fascynuje i jednocześnie przeraşa. W dyskusjach nad jej wykorzystaniem głosy zwolenników i przeciwników równowaşą się. Lektura ksiąşki przyblişy w sposób rzetelny i obiektywny informacje o historii energii jądrowej (od odkrycia zjawiska rozszczepienia jądra uranu) oraz jej współczesnych zastosowaniach (reaktory i elektrownie jądrowe) i tendencjach rozwojowych. Autor postawił sobie za cel rozprawienie się z powszechnymi obecnie mitami i przyblişyć fakty. Nie pominięto tematów trudnych, związanych z awariami w elektrowniach jądrowych, m.in. w Czarnobylu i Fukushimie. Ksiąşkę uzupełniają załączniki: jednostki związane z promieniowaniem jonizującym, przykładowe aktywności w otoczeniu człowieka, dawki promieniowania jonizującego, jednostki energii, równowaşniki energetyczne oraz stosowane skróty i oznaczenia.

" T S3 # ! - " O 94

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA

ANTAIRA TECHNOLOGIES TEL. 22 862 88 81, WWW.ANTAIRA.PL ..................................................................................................... 8, 37

AP AUTOMATYKA S.C. TEL. 67 357 10 80, WWW.APAUTOMATYKA.PL .............................................................................. 64–65

AUTOMATYKA-POMIARY-STEROWANIE SA TEL. 85 748 34 00, 85 748 34 03, WWW.APS.PL ..................................................................................... 17

ASTAT TEL. 61 848 88 71, WWW.ASTAT.COM.PL.............................................................................................INSERT

AUTOMATYKAONLINE TEL. 504 126 618, WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL ..................................................................... 23, 95

AXON MEDIA GROUP TEL. 533 344 700, WWW.AXONMEDIA.PL..................................................................................................... 71

BALLUFF SP. Z O.O. TEL. 71 382 09 00, WWW.BALLUFF.PL, WWW.LEUZE.PL ........................................... 15, 31, 82–83

BECKHOFF AUTOMATION SP. Z O.O. TEL. 22 750 47 00, WWW.BECKHOFF.PL .......................................................................... II OKŁ., 43–45

PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.ELDAR.BIZ ............................................................................................................... 12

ELMARK AUTOMATYKA SP. Z O.O. TEL. 22 541 84 65, WWW.ELMARK.COM.PL ............................................................. 16, 38–39, 40–42

ELTRON TEL. 71 343 97 55, WWW.ELTRON.PL ...................................................................................................... 19, 52

IGUS SP. Z O.O. TEL. 22 863 57 70, WWW.IGUS.PL .............................................................................................................. 9, 57

KUBLER SP. Z O.O. TEL. 61 849 99 02, WWW.KUBLER.PL ...................................................................................................... 33, 51

MM CONFERENCES SA TEL. 22 379 29 00, MMCPOLSKA.PL .............................................................................................................. 86

MVM SP. Z O.O. TEL. 22 87 40 230 ..........................................................................................................................................................13

96

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA

PEPPERL+FUCHS TEL. 22 256 97 70, WWW.PEPPERL-FUCHS.PL .............................................................................. 68–69

PHOENIX CONTACT TEL. 71 39 80 410, WWW.PHOENIXCONTACT.PL............................................................... 11, 17, 66–67

PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP TEL. 22 874 00 00, WWW.PIAP.PL .......................................................................................................................13

PTAK WARSAW EXPO TEL. +48 518 739 124, WWW.WARSAWEXPO.EU .................................................................................... 75

RADWAG WAGI ELEKTRONICZNE TEL. 48 384 88 00, WWW.RADWAG.PL .............................................................................................. III OKŁ.

RS COMPONENTS TEL. 22 223 11 11, PL.RS-ONLINE.COM .............................................................................................................. 3

SCHMERSAL-POLSKA SP. J. E. NOWICKA, M. NOWICKI TEL. 22 816 85 78, WWW.SCHMERSAL.PL ..................................................................................................... 7

SCHUNK INTEC SP. Z O.O. TEL. 22 726 25 00, WWW.SCHUNK.COM ........................................................................... 15, 53, 60–61

STEMMER IMAGING TEL. 664 921 922, WWW.STEMMER-IMAGING.PL ................................................... I OKŁ., 15, 70–71

TARGI HANOWERSKIE S.C. PRZEDSTAWICIELSTWO DEUTSCHE MESSE AG W POLSCE TEL. 22 465 66 22, WWW.HANNOVERMESSE.DE................................................................................... 85

TEKNISKA TEL. 32 33 111 06–08, WWW. TEKNISKA.PL ...................................................................................... 34–36

TRANSFER MULTISORT ELEKTRONIK SP. Z O.O. TEL. 42 645 55 55, WWW.TME.EU ........................................................................................................... 62–63

TURCK SP. Z O.O. TEL. 77 443 48 00, WWW.TURCK.PL .................................................................................................... IV OKŁ.

11/2016

97

LUDZIE

STANOWISKO: S S FIRMA: C K 3 3 3

A

bsolwent z 1997 r. WydziaĹ‚u Mechatroniki Politechniki Warszawskiej na kierunku Automatyka PrzemysĹ‚owa. Jeszcze przed ukoĹ„czeniem studiĂłw podjÄ…Ĺ‚ pracÄ™ na stanowisku inĹźyniera utrzymania ruchu w Thomson Polkolor, odpowiedzialnego za produkcjÄ™ masek kineskopowych. SpecjalizujÄ…c siÄ™ w aplikacjach bazujÄ…cych na sterownikach Siemens S5 zmodernizowaĹ‚ sterowanie piecĂłw w procesie wywoĹ‚ywania emulsjÄ… Ĺ›wiatĹ‚oczuĹ‚Ä…. ZaprojektowaĹ‚ i uruchomiĹ‚ ukĹ‚ad napÄ™dĂłw komĂłr trawiÄ…cych, ukĹ‚ad nawiewu w procesie suszenia, a takĹźe kilka innych instalacji. SpÄ™dzajÄ…c wiele czasu na projektowaniu i rozruchach, pod presjÄ… utrzymania ciÄ…gĹ‚oĹ›ci produkcji, zyskaĹ‚ doĹ›wiadczenie potrzebne w pracy inĹźyniera. W 2000 r. podjÄ…Ĺ‚ siÄ™ współpracy przy realizacji projektu linii pakowania oraz organizacji utrzymania ruchu w Dziale Kompletacji ZamĂłwieĹ„ Avon Operations Polska Sp. z o.o. StworzyĹ‚ sekcjÄ™ utrzymania ruchu, wdroĹźyĹ‚ procedurÄ™

98

Preventive Maintenance w myĹ›l zasady, Ĺźe lepiej zapobiegać usterkom, niĹź je usuwać. UtworzyĹ‚ magazyn utrzymania ruchu, poprowadziĹ‚ projekt rozbudowy linii pakowania. SfinalizowaĹ‚ zabezpieczenie instalacji przez zdeponowanie kodĂłw ĹşrĂłdĹ‚owych oprogramowania sterownikĂłw producenta linii zgodnie z umowÄ… typu Escrow. Od 2002 r. jako menedĹźer dziaĹ‚u kompletacji zamĂłwieĹ„ zarzÄ…dzaĹ‚ wieloosobowym dziaĹ‚em pracujÄ…cym w systemie 7Ă—24. WdroĹźyĹ‚ system raportowania produktywnoĹ›ci. RealizowaĹ‚ powierzony budĹźet, obsĹ‚ugujÄ…c rosnÄ…cy biznes firmy Avon w Polsce. WspółtworzyĹ‚ liniÄ™ pakowania zamĂłwieĹ„ w Rumunii. W 2006 r. podjÄ…Ĺ‚ pracÄ™ w Parker Hannifin na stanowisku menedĹźera ds. obsĹ‚ugi klienta. RealizowaĹ‚ cele jakoĹ›ciowe oraz zapewniaĹ‚ ciÄ…gĹ‚ość operacji logistycznych w firmie. ReprezentowaĹ‚ firmÄ™ przy podpisywaniu umowy z klientami. ZarzÄ…dzaĹ‚ wielkoĹ›ciÄ… magazynu. WspieraĹ‚ obsĹ‚ugÄ™ klientĂłw Parker Hannifin na Litwie, Ĺ o-

twie, BiaĹ‚orusi, Ukrainie i w Gruzji. BraĹ‚ udziaĹ‚ w licznych projektach, w tym zwiÄ…zanych z rozwojem sieci dystrybucji. Od 2015 r. pracuje w dziale sprzedaĹźy, gdzie zarzÄ…dza produktami z grupy Automation. ZwiÄ™ksza udziaĹ‚ rynkowy grupy automatyki, wspierajÄ…c dystrybutorĂłw Parker Hannifin oraz pozyskujÄ…c nowych klientĂłw. WspĂłlnie z zespoĹ‚em buduje zadowolenie klienta poprzez tworzenie atmosfery zaufania, wynikajÄ…cego zarĂłwno z dobrej jakoĹ›ci rozwiÄ…zaĹ„, jak i z profesjonalnego podejĹ›cia do potrzeb uĹźytkownika. Za cel Ĺźyciowy stawia sobie współtworzenie miejsca pracy, w ktĂłrym realizacja celĂłw sprzedaĹźowych i finansowych idzie w parze z codziennym rozwojem i satysfakcjÄ… osĂłb zaangaĹźowanych w wykonywanie tych zadaĹ„. Prywatnie Piotr DziekaĹ„ski jest od dwudziestu lat szczęśliwym męşem. Wolne chwile chÄ™tnie spÄ™dza z şonÄ… AgnieszkÄ… i czwĂłrkÄ… swoich dzieci w wieku od 7 do 18 lat. Jego hobby to spĹ‚ywy kajakowe i stolarstwo. AUTOMATYKA

/ 3 C K

PIOTR DZIEKAĹƒSKI

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.