NUMMER
2
AUTO
PLATFORM VOOR DE AUTOBRANCHE / JAARGANG 19 / 14 FEBRUARI 2014
DOSSIER ELEKTRISCH
MEER KENNIS NODIG VOOR MINDER ONDERHOUD
ELEKTRIFICERING WAGENPARK BIEDT KANSEN EN BEDREIGINGEN
KORTSLUITING
Een Opel Astra 1.6 met motorcode X16XEL slaat niet aan. Vermoedelijke oorzaak: kortsluiting in de kabelboom
5
cover 2-2014.indd 1
TESLASCHADE
OP DE BRUG
Bart Haans is officieel Tesla-schadebedrijf. We nemen een kijkje in zijn werkplaats
12
De Outlanders waren vorig jaar zakelijk niet aan te slepen, nu is het wachten op de eerste onderhouds- en reparatieklussen
20
06-02-14 17:24
Gemakkelijker sleutelen Altijd en overal toegang tot alle autotechnische informatie.
HĂŠt nieuwe gereedschap voor de moderne monteur! www.topmec.nl
ACTUEEL
IN DIT NUMMER Actueel 3 Diagnosepraktijk 5 7 Dossier Elektrisch Helpdesk 11 12 In de werkplaats Onderzoek 14 Branchenorm EV’s 17 Innovatie 18 Column 19 Op de brug 20 Tenslotte 22 Colofon 22
TEST DE TESTER TRAPT AF OP AUTOPROF Automotive Werkplaats start dit jaar opnieuw met een omvangrijke test van diagnoseapparatuur. De aftrap vindt plaats op de Autoprofessioneel en Schadeherstel Vakbeurs in Gorinchem.
O
p de beurs in Gorinchem kunnen bezoekers op de stand van Auto motive Werkplaats als voorproefje op de diagnosetest alvast kennismaken met een aantal diagnoseapparaten en deze uitproberen op een geprepa reerde auto. De leveranciers zijn aan wezig om vragen te beantwoorden en demonstraties te geven. Diagnose specialisten die deel willen uitmaken van het testpanel kunnen zich op de stand aanmelden en kennis maken met de overige panelleden. Leveranciers van diagnoseapparatuur die een demonstratie willen geven op de Auto motivestand kunnen contact opnemen met de redactie.
Reviewsite Het Test de tester-programma van Automotive en Autodiagnose.eu is een doorlopende test van diagnoseapparatuur waarbij een testpanel bestaande uit diagnosespecialisten die bij toerbeurt een maand lang een diagnoseapparaat aan de tand voelen
BART VAN OERS
in hun eigen werkplaats. Aan het eind van de maand wordt de tester door geschoven naar het volgende panellid. Er wordt onder meer gelet op de tech nische mogelijkheden van het apparaat (zoals het lezen en wissen van foutmel dingen, het aansturen van actuatoren en programmeren), de hardware omschrijving en bedienings- en uitbrei dingsmogelijkheden. Verder zullen we de applicatielijsten, het bedieningsge mak en de snelheid aan een kritische toets onderwerpen. De testresultaten worden doorlopend gepubliceerd op onze reviewsite www.automotive-werkplaats.nl/ review. Daarnaast zullen we ook regel matig verslag doen van de bevindingen van het panel in Automotive Werk plaats. Houd voor het definitieve beursprogramma in Gorinchem de website Automotive Werkplaats.nl in de gaten. //
GROSSIER ACCOUNTMANAGER BIJ REMA TIP TOP OSKAMP EQUIPMENT
Je werkte ruim tien jaar bij Saarloos Equipment. Vanwaar de overstap?
3
OPSCHAKELEN
equipment vooral aan tafel bij de retailbedrijven (fitters) en bandenspecialisten. Aan de grossiers leveren we vooral wielservicematerialen. Ik ga voor equipment de contacten onderhouden met grossiers en ben het aanspreekpunt voor verkoopondersteuning en techniek.
Saarloos en ik gingen in december uit elkaar. Na een aantal oriënterende gesprekken bij Rema Tip Top Oskamp merkten we dat we allebei mogelijkheden zagen. Het is een overstap van een klein familiebedrijf naar een grote, gestructureerde organisatie. Het indirecte Wat is je doelstelling? kanaal was bij Saarloos een van mijn deeltaken. Ik ga de verkoop via het indirecte kanaal (grosHier richt ik me specifiek op dat gebied. siers) analyseren en samen met de binnendienst een plan uitzetten om de relatie te verHet gaat dus om een nieuwe functie? stevigen en uit te breiden. Dat doe ik vanuit het Dat klopt. Oskamp doet van oudsher veel zaken hoofdkantoor in Arnhem en verder zal ik veel op de weg zijn om grossiers te bezoeken. met het OEM-kanaal en Rema Tip Top zit met
AUTOMOTIVE / 14 FEBRUARI 2014
pag. 3.indd 3
06-02-14 16:39
MSW VOOR ALS JE STIJLVOL OP WINTERSPORT WILT
KIJK OP WWW.VANKLEI.NL VOOR DE GEHELE COLLECTIE OF BEL 071-5814488 VOOR MEER INFORMATIE
NIEUW MODEL MSW26 VERWACHT VOORJAAR 2014
DIAGNOSE
Opel Astra F 1.6 met startproblemen
ASTRA GEEFT NIET THUIS Een Opel Astra 1.6 met motorcode X16XEL komt bij ons binnen met de klacht dat de motor niet aanslaat. De garagist geeft aan dat de auto bij de dealer is geweest en dat deze vermoedt dat er kortsluiting in de kabelboom zit.
5
TEKST EN BEELD: ASIM SAGLAM/AUTODIAGNOSE.EU
D
e garagist heeft de kabelboom grondig geïnspecteerd, maar geen kortsluiting aangetroffen. Daarop werd de auto bij ons aangeboden voor een diagnoseonderzoek. Bij binnenkomst hebben we het foutgeheugen van de auto allereerst gewist om te voorkomen dat foutcodes als gevolg van het inspecteren van de kabelboom een verkeerd beeld geven. Daarna hebben we geprobeerd de auto te starten, maar zoals verwacht wilde de motor niet aanslaan. Daarop hebben we het foutgeheugen nogmaals uitgelezen. Daaruit kwamen de volgende foutcodes naar voren: → P0443 EVAP regenereringsventiel functioneringsstoring → P0351/2/3/4 Bobine A/B/C/D primair/secundair functioneringsstoring → P0200 Verstuiver functioneringsstoring
Omdat het opmerkelijk is dat er op een drietal onderdelen tegelijkertijd allemaal foutcodes gezet worden hebben we allereerst het schema erbij gepakt. Dit is weergegeven in onderstaand schema (bron Bosch ESI[tronic]). Uit dit schema volgt dat deze onderdelen allemaal een gemeenschappelijke voeding vanaf het brandstofrelais hebben.
Relais De volgende stap was het meten van de voeding op de bobine tijdens het starten. Daaruit bleek dat de bobine in ieder geval geen spanning krijgt. Daarop hebben we de voedingsdraad van de bobine belast doorgemeten tot aan het brandstofpomprelais. Deze was niet onderbroken en had ook geen sluiting naar bijvoorbeeld massa. Vervolgens hebben we tijdens het starten de aansturing van het brandstofrelais gemeten en de voeding voor en na het relais gemeten. Daaruit kwam naar voren dat het relais op een juiste wijze werd aangestuurd en dat de voeding vóór het relais aanwezig was. Ook bleek dat de voeding, ondanks het inschakelen van het relais, onderbroken werd in het relais met als gevolg geen spanning op de bobine, het EVAP-ventiel en de verstuivers. Na het vervangen van het relais waren de problemen opgelost en startte de auto weer als vanouds. //
> Uit het schema blijkt dat de bobine, het EVAP-ventiel en de verstuivers allemaal een gemeenschappelijke voeding vanaf het brandstofrelais hebben.
AUTOMOTIVE / 14 FEBRUARI 2014
pag. 5.indd 5
06-02-14 16:40
(ADVERTORIAL)
EV-OLUTIE VAN ACCU’S Met het oog op de groei van de EV-sector richt Midtronics zich met het oog op de toekomst op accu’s met meerdere compartimenten die een hogere betrouwbaarheid in het vooruitzicht stellen. Evenals voertuigen die op brandstof rijden, zullen elektrische voertuigen (EV’s) op enig moment reparatie vereisen. Niet omdat ze niet goed worden gemaakt, maar omdat de meeste producten op een bepaald moment averij oplopen. De vraag bij EV’s is: hoe voeren we onderhoud aan het accu-pack uit? Midtronics doet al sinds 1984 onderzoek naar accubeheer en met name op het gebied van EV- en hybride accu-packs beschikken wij over bijzonder uitgebreide kennis. We werken met bijna alle OEM-leveranciers voor de automarkt over de gehele wereld om maatwerkoplossingen voor accubeheer te leveren, bijvoorbeeld voor accu- en elektrische diagnosen, oplaadfunctionaliteit en informatiesystemen, alsmede geïntegreerde oplossingen. “Wij richten ons op samenwerking met onze klanten om effectieve strategieën te ontwikkelen waarmee de kosten van elektrische voertuigen kunnen worden verminderd.”
Het GRX-5100 diagnostische station voor hybride accupacks met functionaliteit voor balancering, volledige ontlading en diagnosen, biedt een veelzijdige elektrische interface tussen voertuigaccu’s en communicatiesystemen op basis van unieke adapters voor elk voertuigmodel De HYB-1000 systeemtester voor hybride accu’s biedt functionaliteit voor accuservicetests voor diverse toonaangevende hybride voertuigen
Conclusie “Het is de grootste uitdaging om de onderhoudsmogelijkheden voor accu’s/accupacks belangrijker te maken in vroegere ontwerpfasen voor voertuigen. Nu het aantal elektrische voertuigen op de markt stijgt, zal ook de behoefte aan ontwerpen met goede onderhoudsmogelijkheden toenemen, opdat de kosten van accu’s beheersbaar blijven. Als leverancier van essentiële tools voor OEM-leveranciers voor de automarkt heeft de introductie van geavanceerde elektrische voertuigen ons de unieke kans geboden om op meerdere niveaus dealerserviceoplossingen voor deze nieuwe technologieën te leveren.
“Zolang het aantal verkochte EV’s, zoals nu, relatief klein is, zijn OEM-leveranciers sneller geneigd in te stemmen met de hoge kosten van onderhoudsbeurten, ervan uitgaande dat deze niet vaak nodig zijn. Maar wanneer het aantal EV’s op de weg stijgt, zullen de potentiële problemen en garantiekosten voor OEM-leveranciers navenant toenemen.” “Wij richten ons op samenwerking met onze klanten om effectieve strategieën te ontwikkelen waarmee de kosten van elektrische voertuigen kunnen worden verminderd.
Als er betere servicemodellen voor accu’s/ accu-packs worden ontwikkeld, zullen OEMleveranciers en klanten niet meer met buitensporige kosten worden geconfronteerd. Een accu-pack zal tevens geen tienjarige garantie meer nodig hebben omdat er voordeligere en efficiëntere onderhoudsopties bestaan dan de kostbare vervanging van het gehele accu-pack.” Will Sampson, Executive Director of Marketing, Midtronics
DOSSIER ELEKTRISCH
12 ABS HAANS
REPAREERT TESLA’S
17 VEILIGHEID IS DE NORM
HOE SCHOON IS EEN ELEKTRISCHE LUPO? 18
7 De elektrische auto als kans voor de werkplaats
STILLE REVOLUTIE Het aantal auto’s met een elektrische aandrijflijn steeg in het afgelopen jaar met 458 procent tot 28.673 personenauto’s (FEV en PHEV). Met name de Mitsubishi Outlander PHEV en de Volvo V60 Plug-in Hybrid waren niet aan te slepen. Waar moet je op letten en welke mogelijkheden bieden zo’n auto voor de garagist? TEKST: PAUL VAN DEN BOGAARD
O
ver de levensduur van een auto valt 1.300 euro minder omzet te halen uit onderhoud en reparatie aan een elektrische auto dan uit een vergelijkbare auto met een verbrandingsmotor. Het Duitse IFA (Institut fur Automobilwirtschaft) becijferde dat de onderhouds- en reparatiekosten van een EV over een periode van acht jaar bij gemiddeld 8.000 kilometer per jaar 35 procent lager liggen dan bij een auto met een diesel- of benzinemotor. Volgens IFA-professor Willi Diez is een consument gemiddeld 3.650 euro kwijt aan reparatie en onderhoud. Bij een volledig elektrische auto
zou dat 2.350 euro zijn. De besparing zit hem volgens Diez puur in het wegvallen van oliewissels met filter en de uitlaat die niet vervangen hoeft te worden, evenmin als de koppeling, terwijl slijtage aan remblokken en -schijven bij een elektrische auto veel minder is. Diez: “EV’s zijn op dit moment nog duurder dan een vergelijkbare auto met een verbrandingsmotor, maar naast de brandstofkosten en de fiscale voordelen kunnen consumenten die hogere aanschafwaarde dus ook voor een deel compenseren met de besparing op onderhoud.” Voor een hybride of een EV met range
extender gaat dit verschil niet op omdat de verbrandingsmotor dezelfde onderhoudsbehoefte en slijtdelen heeft als een normale auto. In veel gevallen zullen de blokken en schijven vanwege het regeneratieve remsysteem wel veel langer meegaan. Navraag bij een aantal grossiers leert dat het verschil kan oplopen tot 300 duizend kilometer bij een hybride tegenover 80 duizend kilometer bij een normale auto. Verder hebben vrijwel alle hybrides een cvt-aandrijving. Hier zit weinig onderhoud aan en al zeker geen dubbelmassavliegwiel of koppeling die verslijt of kapot gaat. Omdat de
AUTOMOTIVE / 14 FEBRUARI 2014
pag. 7-8-9.indd 7
06-02-14 16:41
DOSSIER ELEKTRISCH
8 > Van de Tesla Model S werden er in 2013 bijna 1.200 exemplaren verkocht. hybride en elektrische componenten in de meeste gevallen worden geproduceerd door bekende OE-leveranciers als Bosch, Denso en Valeo, is de verkrijgbaarheid volgens grossiers geen probleem. Vraag naar onderdelen van de elektrische aandrijflijn van dit soort auto’s is er nog nauwelijks in de aftermarket, maar dat kan ook aan levensduur liggen. Interessant voor de aftermarket zijn verder trekhaken. Zo was de Mitsubishi Outlander een van de eerste hybrides die 1.500 kilo mag trekken en waar een volwaardige trekhaak onder kon. Tot nu toe was een trekhaak waar een fietsenrek op kan het hoogst haalbare voor een hybride, maar ook hier geldt dat iemand ze moet leveren en monteren.
Cursus Veel grossiers bieden hun klanten nu trainingen aan voor het werken aan hybrides en deze trainingen worden ook goed bezocht. Partijen als Innovam, VOC, GMTO en ATG hebben een basiscursus samengesteld waarin de hoofdlijnen van het werken aan een elektrisch voertuig of hybride behandeld worden. De nadruk bij deze cursussen ligt vooral op het aspect veiligheid en de werking van de verschillende systemen en niet zozeer op het oplossen van storingen. Want dat komt in grote lijnen op hetzelfde neer als bij een normale auto. Het vrijschakelen van het hoogspanningssysteem en de manier waarop het systeem benaderd moet worden met diagnoseapparatuur zijn belangrijke
pag. 7-8-9.indd 8
onderdelen van zo’n cursus. Vaak kan dit, zeker in het geval van een hybride, met bestaande apparatuur. Zo heeft de KTS van Bosch volgens leverancier Nijboer Blijstra geen problemen met hybrides. Een multimeter die 1.000 volt aan kan is wel een must. Tot nu was een meter tot 12 of 24 volt voldoende. Verder is goed geïsoleerd gereedschap een must. Vrijwel iedere gerenommeerde fabrikant levert wel gereedschaplades die speciaal zijn samengesteld voor het werken aan elektrische voertuigen.
De onderhouds- en reparatiekosten aan een EV liggen 35 procent lager Bart van Nieuwenhoven heeft een garagebedrijf in het Limburgse Nederweert-Eind. Naast Nissan erkend reparateur is hij ook lid van Vakgarage. Mede dankzij de volledig elektrische Nissan Leaf kwam hij in aanraking met elektrische auto’s. Maar al veel eerder deed hij ervaring op met het sleutelen aan elektrische voertuigen via zijn andere bedrijf Green2go. Onder die naam verkopen en onderhouden Bart en zijn vrouw elektrische scooters, scootmobielen, brommobielen en fietsen.
06-02-14 16:41
DOSSIER ELEKTRISCH
De Limburgse ondernemer volgde zelf de verschillende trainingen via zijn grossier, Innovam en merkspecifieke trainignen bij Nissan. Vooralsnog is Van Nieuwenhoven zelf degene in het bedrijf die onderhoud en reparaties doet aan EV’s. “We hebben nu nog maar een paar doorgangen per maand met EV’s en hybrides. Voor veel bedrijven is het nog te vroeg om te investeren in kennis en equipment voor dit soort auto’s en de meeste auto’s zijn nu nog bij de merkdealer in onderhoud. Wij willen ons profileren als specialist in elektrische auto’s. Langzaamaan zullen die doorstromen naar de universeel en dan is de keuze voor de consument beperkt. Het kost tijd; je moet er een monteur voor vrij maken en het werkaanbod is nu nog relatief laag, maar over een paar jaar ziet het er heel anders uit. Dan zijn wij er klaar voor.”
Afgaande op de groei van het aandeel EV’s in het Nederlandse wagenpark, biedt dit type auto’s op termijn zeker kansen. Uitgaande van het gegeven dat nieuwe auto’s de eerste vier jaar van hun leven in het dealerkanaal onderhouden worden, stromen over vier jaar gebaseerd op RAI/Bovag-cijfers zo’n 100 duizend hybrides het universele kanaal in. Het is nu weliswaar nog te vroeg om er een volledig businessmodel op te richten, maar de relatieve rust op EV-gebied in het universele biedt de mogelijkheid voor een goede voorbereiding. //
Top 5 geregistreerde EV’s en hybrides in 2013
Volgens van Nieuwenhoven zijn de meeste elektrische aandrijflijnen, zowel in volledig elektrische auto’s als hydrides, relatief storingsvrij. “De aansluitingen zijn vaak gevoelig voor overbruggingsweerstand, net als de verschillende schakelaars en relais. Over het algemeen genomen zijn het stabiele producten. Vooral schade bij aanrijdingen zorgt voor werk aan de elektrische aandrijving en de bijbehorende componenten. Voor de remmen geldt dat ze minder hard slijten, maar je moet ze net zo goed controleren bij een beurt of apk als bij een normale auto.” Van Nieuwenhoven schafte als Nissan-reparateur de werkplaatsuitrusting voor de Leaf aan. Deze bestaat onder meer uit meetapparatuur en een gecertificeerde set handgereedschap van Facom. “Op zich leveren de meeste merken wel geïsoleerd handgereedschap, maar voor mij was van belang dat de certificering klopte. Verder moet je zorgen voor veiligheidsschoenen die geen stalen neus of zool hebben. De zool moet isolerend zijn, je hebt isolerende handschoenen nodig. Een voltmeter die hoogspanning aankan en de isolatiewaarden van de kabels kan meten, veiligheidskappen, waarschuwingsbordjes die om de auto gezet kunnen worden en gezichtsbescherming.” In Nederweert wordt gewerkt volgens de algemene NEN 3140-norm voor het werken aan elektrische installaties. Onderdelen betrekt Van Nieuwenhoven in het geval van Nissan bij Nissan zelf en verder bij de betreffende merkdealers. “Van een ruilsysteem is nog niet echt sprake bij de componenten van de elektrische aandrijflijn. Meestal gaat het om garantiegevallen en ben je aangewezen op het merkkanaal. Veel grossiers hebben de juiste spullen nog niet, maar het begint te komen. Delen van de kabelboom zijn het meest gevraagd.” Technische informatie haalt Van Nieuwenhoven van de bekende informatiebronnen als Autodata en Autotools.
WERKEN MET MANNEN S GEWELDIG’
%UDNH SDUWV
Werkplaatsreceptioniste Sabine Koopman Sabine Koopman gooit hoge ogen in nze verkiezing van Miss Mechanic 2010, %UDNH want zij restaureert in %UDNH haar vrije tijd igenhandig een Volkswagen bestelbus. SDUWV SDUWV ees meer op pagina 11
Mitsubishi Outlander
8.038
BRON: RDW (CIJFERS TOT 31-12-2013)
Overbruggingsweerstand
9
Volvo V60 Plug-in Hybrid
6.283
Opel Ampera
4.922
Toyota Prius Plug-in
3.891
Tesla Model S
1.194
6WHHULQJ VXVSHQVLRQ SDUWV
In 2013 was ruim 5 procent van de 419.388 nieuw geregistreerde auto’s in Nederland een EV. In totaal stonden er eind 2013 4.161 volledig elektrische auto’s op kenteken. Een toename van 217 procent ten opzichte van 2012. Het aantal stekkerhybrides groeide van 4.348 exemplaren in 2012 naar 24.512 in het afgelopen jaar, dat betekent 458 procent groei. De volledige hybrides op de Nederlandse wegen groeiden in aantal van 88.562 exemplaren in 2012 naar 106.918 stuks vorig jaar.
:KHHO EHDULQJ NLWV
INGEZONDEN MEDEDELINGEN
6WHHULQJ 6WHHULQJ VXVSHQVLRQ VXVSHQVLRQ SDUWV SDUWV
Eurol SmEErmiddElEn
:KHHO :KHHO EHDULQJ EHDULQJ NLWV NLWV 025( 7+$1 -867 %5$.(6
More than just brakes
VAN WEES OIL ALS DAVID TEGEN DE GOLIATHS
pag. 7-8-9.indd 9
Eurol BV | EnErGiESTrAAT 12 | niJVErdAl | 0548 61 51 65 | WWW.Eurol.Com
AUTOMOTIVE / 14 FEBRUARI 2014
06-02-14 16:41
De technologie in de meest betrouwbare auto’s ter wereld. Wie heeft het gestart ?
Batterijen van VARTA® zijn ontworpen om kracht en betrouwbaarheid te leveren. De geavanceerde PowerFrame ® roostertechnologie garandeert bovendien superieur startvermogen, snel opladen en een langere levensduur. Daarom vertrouwen de meest toonaangevende autofabrikanten op VARTA. En daarom kan ook u rekenen op onze ongeëvenaarde expertise, service en ondersteuning. Ga voor meer informatie naar www.varta-automotive.com
It all starts with
DOSSIER ELEKTRISCH / HELPDESK
WAAR OP TE LETTEN BIJ EEN HYBRIDE OF EV Met de groei van het hybride wagenpark in Nederland stijgt ook het aantal vragen op de Automotive Servicedesk van Mivar over deze voertuigen. De meeste zijn van algemene aard.
> De losgetrokken onderhoudsstekker niet onbeheerd achterlaten zodat deze niet per ongeluk door derden weer aangesloten wordt.
zaamheden aan het hoogspanningssysteem uitvoeren. Defecte kabelbomen en stekkers van het hoogspanningssysteem altijd vervangen. Onderdelen die voorzien zijn van waarDe meeste fabrikanten van universele diagnose- schuwingsstickers niet aanraken als het apparatuur bieden al een systeem actief is. Geïsoleerde handschoenen aantrekken en vrij complete dekking de onderhoudsstekker(s) lostrekken. voor de in hybride De losgetrokken onderhoudsstekker niet voertuigen aanwezige onbeheerd achterlaten. systemen, zoals het Geïsoleerd gereedschap gebruiken. motormanagement, veiligheidsvoorzieningen Geen metalen delen op het lichaam draals ABS en comfortsyste- gen, deze kunnen in het voertuig vallen en kortsluiting veroorzaken. men als airco. Hybride Blootliggende aansluitingen met een systemen werken met een hoogspanning geschikte hoogspanningsmeter op spandie kan oplopen tot wel 650V. Het is levensgevaarlijk om er aan te werken zon- ningsloosheid controleren. Hoogspanningsstekker/-klemmen meteen der de door de fabrikant voorgeschreven veiligheidsvoorschriften en deze algemene na het losmaken isoleren. Een waarschuwingsbordje met de tekst: richtlijnen aan te houden: ‘Voorzichtig: Hoogspanning. Niet aanraAlleen speciaal opgeleide medewerkers ken!’ op het voertuig aanbrengen. // mogen onderhouds- en reparatiewerk-
11
ELEKTRONICA
ACCU-ONDERHOUD GOED VOOR ACCUVERKOOP Accu-onderhoud wordt vaak verwaarloosd. Een klant die een week na zijn onderhoudsbeurt langs de weg staat met een ontladen accu zal weinig begrip tonen, en terecht.
P
eriodiek testen en laden van de accu voorkomt onnodige problemen en ontevredenheid bij klanten. Voor de accuverkoop is de strenge winter ideaal. Hoewel ook hitte slecht is voor de accu – accu’s gaan vaak in de zomer defect – neemt de kans op startproblemen toe naarmate het kwik daalt. De accu verliest startcapaciteit door kou. Een accu die in de zomer met de hitte capaciteit verliest, kan in winterse omstandigheden een auto niet meer starten. Gemiddeld heeft ruim één op de vijf auto’s een accuprobleem. Dit is niet alleen een kans tot omzet. Als je de probleemgevallen niet opspoort en oplost levert het ook ontevreden klanten op. Het gebeurt echter nog steeds dat klanten in het winterseizoen een onderhoudsbeurt laten uitvoeren en enkele dagen later met een lege accu staan; dat is niet alleen ongemakkelijk, maar soms ook gevaarlijk. Hoewel werkplaatsen weten dat accu’s belangrijker worden voor de energievoorziening, wordt de
eenvoudige en vlot uit te voeren accutest toch vaak overgeslagen - en dat is een gemiste kans; de motorkap staat immers toch open. Testers van bijvoorbeeld Midtronics doen een geleidingstest in tien seconden. Sluit de tester aan, voer de accuspecificaties in en de tester doet de rest. Uitbouwen is niet nodig. De testresultaten kunnen direct worden geprint voor de klant met de (optioneel) ingebouwde printer. Dat maakt het eenvoudiger een nieuwe accu te verkopen als de oude in slechte staat verkeert. Let bij een auto die onlangs heeft gereden wel op de oppervlaktespanning. Het voltage is onevenredig hoog in verhouding tot de koudstartcapaciteit. Dat kan leiden tot het onterecht afkeuren van de accu. Door de verlichting kortstondig in te schakelen wordt de oppervlaktespanning weggenomen. //
> Testen, printen: tevreden klant.
Deze rubriek wordt mogelijk gemaakt door
AUTOMOTIVE / 14 FEBRUARI 2014
pag. 11.indd 11
06-02-14 16:42
DOSSIER ELEKTRISCH / IN DE WERKPLAATS
ABS Haans Autoschades mag Tesla’s herstellen
‘INVESTEREN IN TESLA VERGT LEF’
ABS Haans Autoschades in Tilburg is een van de drie schadeherstelbedrijven in Nederland die Tesla’s mag herstellen. Directeur Bart Haans (51) is daar bijzonder trots op.
TEKST: PAUL VAN DEN BOGAARD, BEELD: WILLEM PATERIK
12
DE KENGETALLEN
ABS HAANS AUTOSCHADES // AANTAL MEDEWERKERS: 28 / AANTAL HEFBRUGGEN: 18 / AANTAL DOORGANGEN: 80 AUTO’S PER WEEK
pag. 12-13.indd 12
06-02-14 16:43
DOSSIER ELEKTRISCH
D
eze maand wordt de laatste hand gelegd aan een speciaal voor Tesla’s gebouwde schadeherstelwerkplaats van 400 vierkante meter. Dik twee ton investeerde Haans in equipment en het opleiden van twee van zijn 28 personeelsleden om aan de Amerikaanse iPad op wielen te werken. “We werden een half jaar geleden gebeld door Tesla met de vraag of we erkend schadehersteller voor hen wilden worden. De volgende ochtend stonden ze hier om negen uur op de stoep om het bedrijf te inspecteren. We zagen het allebei zitten en inmiddels hebben wie hier al een aantal Tesla Model S hersteld.” Haans geeft toe dat het gewaagd is om te investeren in een merk in opbouw zoals Tesla. “Ik zie het als een verplichting tegenover mijn bedrijf en de mensen die er werken. In deze markt waarin alles minder wordt, moet je
‘ Je moet op zoek gaan naar nieuwe kansen.’
“Zo’n Tesla is helemaal anders opgebouwd dan een normale auto”, zegt Haans. De kachel moet bijvoorbeeld ontlucht worden met een laptop. Alles zit gelijmd, gelast en geklonken, de carrosserie is van aluminium en daardoor heel licht, maar ook kwetsbaar. Wanneer je een los scherm bijvoorbeeld niet voorzichtig oppakt is de boel zo geknikt. Je mag er niet aan werken in dezelfde ruimte als een stalen auto en niet met hetzelfde gereedschap. Geen hamer of tang is hetzelfde als voor de andere auto’s die we hier herstellen. Je zou kunnen volstaan met een scheidingswand, maar wij kozen er voor een nieuwe werkplaats in te richten achter het bestaande pand. Dat is strikt genomen niet nodig, maar ik vond het wel goed bij de uitstraling van het merk passen. Ik laat de wanden daarom betegelen en er komt een systeemplafond in met ledverlichting.”
Doorstroming
De speciale werkplaats is alleen voor de- en montagewerkzaamheden, plaatwerken en voorbewerken. Het spuiten gebeurt in een van de drie spuitcabines die ook voor de rest van de auto’s gebruikt worden. “We hebben twee het lef hebben op zoek te gaan naar nieuwe combicabines die zowel voor spuiten als kansen. Ik geloof wel in de toekomst van Tesla. drogen gebruikt kunnen worden en er is een Het gaat met de Model S nu nog niet om doorschuifcabine, waar de auto als deze enorme aantallen, maar straks volgt de SUV gespoten is, doorgeschoven kan worden naar Model X en er zit nog een Tesla van het formaat de droogcabine.” Haans betrekt zijn meeste VW Golf in de pijplijn, daar heb ik wel hoge equipment van Explora en heeft diverse schaarverwachtingen van. Voor ons is een bijkomend hefbruggen van Autec VLT. De indeling van de voordeel dat de Europese assemblagefabriek werkplaats bedacht hij zelf. “Ik hecht heel veel van Tesla hier in Tilburg zit. We doen ook waarde aan efficiency. We hebben hier gemidassemblage en transportschades voor Tesla.” deld 80 auto’s in de week en die moeten elkaar niet hinderen. Er moet een continue doorstro-
Equipment
Tesla schrijft een speciale richtbank van Carbench voor die geschikt is om de geheel uit aluminium opgetrokken carrosserie van de Model S te meten. De carrosserie mag niet gericht worden. De richtbank word in dit geval alleen gebruikt om te meten. Het gedeelte dat vervormd is, wordt verwijderd en vernieuwd. Verder mag er alleen aan een Tesla gelast worden met een Fronius lasapparaat en zijn er ook speciale technieken om het laswerk van de fabriek te evenaren. Plaatwerker Bart van Loon is twee weken naar Engeland geweest voor de cursus gecertificeerd hersteller. De eerste week bestond uit een aluminiumlascursus en de tweede week uit constructietechniek. Medewerker Tom Hoogveldt is bij Tesla in Tilburg in de leer gegaan voor de systemen.
Haans Autoschades
werd 53 jaar geleden opgericht door Barts vader Jos Haans. Van jongs af aan ging Bart in zijn vrije tijd aan de slag in het bedrijf. Na tien jaar samen met zijn vader de leiding te hebben gevoerd, nam hij het bedrijf over. Vanaf 1998 bouwde hij het bedrijf verder uit. Zo besloot hij onder meer om aan te sluiten bij het ABS-netwerk. Haans hecht veel waarde aan de uitstraling van zijn bedrijf. De muren, de vloeren en de plafonds zijn overal hagelwit en brandschoon, zelfs die van de spuitcabines. Klanten worden ontvangen in een riante zithoek met designfauteuils.
Bart Haans
Bouwjaar 1962 Opleiding Autechniek Apeldoorn Loopbaan Haans Autoschade 1988, sinds 1998 eigenaar Thuis getrouwd met Karin, een dochter (23) en een zoon (20) Passie De Porsche 911, alleen de luchtgekoelde modellen. Zijn collectie bestaat op dit moment onder meer uit een in nieuwstaat verkerende speedster uit 1989 met 6.500 originele kilometers op de teller.
13
ming van auto’s zijn die in een vloeiende beweging door het bedrijf gaan. Daarom heb ik een routing door het bedrijf die altijd vrij moet blijven.” Verder heeft Haans twee volledig onafhankelijk van elkaar te bedienen mengcomputers, zodat de spuiters niet op elkaar hoeven te wachten en altijd door kunnen werken. //
Hoewel het bedrijf in de afgelopen jaren een flinke groei doormaakte wilde Haans niet aan meerdere vestigingen. “Ik wil graag als vliegende keep door het bedrijf fladderen en hier en daar wat kunnen bijsturen. Dat lukt je niet wanneer je continu in de auto zit om op en neer te rijden tussen je verschillende vestigingen.“ Inmiddels staat de derde generatie in de gedaante van Barts zoon Robbert al te popelen. Robbert brengt, net als zijn vader vroeger, veel van zijn vrije tijd door in het bedrijf. De toekomst van ABS Haans is alvast verzekerd.
AUTOMOTIVE / 14 FEBRUARI 2014
pag. 12-13.indd 13
06-02-14 16:43
DOSSIER ELEKTRISCH / ONDERZOEK
TU/e onderzoekt de kosten en CO2-uitstoot van elektrische auto’s
DE ELEKTRISCHE AUTO WINT HET NOG NIET Is de elektrische auto zuiniger en schoner dan de dieselauto? Om dat te onderzoeken, heeft de TU Eindhoven een VW Lupo 3L omgebouwd tot elektrische auto. De resultaten zijn opmerkelijk.
TEKST EN BEELD: DJANGO MATHIJSEN
D
14
e Lupo-ombouw was onderdeel van het ‘Auto van de toekomst’ project,” zegt Dr. Ir. Igo Besselink van de TU Eindhoven, faculteit Werktuigbouwkunde, Dynamics & Control. “We hebben een Lupo 3L gekozen omdat het een lichte auto is en omdat je er de lat hoog mee legt: de dieseluitvoering is al superzuinig, kun je dat met een elektrische auto nog verbeteren?” Het uitgangspunt was: aangezien je zo’n acht uur werkt of slaapt, moet een elektrische auto in maximaal acht uur op een gewoon stopcontact (230 volt, 16 ampère) opgeladen kunnen worden. Daarom kozen ze een 27 kWh accupakket: groter dan van huidige kleine elektrische auto’s (zoals de Mitsubishi Miev). Elektrische auto’s zullen alleen massaal geaccepteerd worden als ze een goede actieradius hebben en voldoende prestaties leveren. “Onze leverancier zei steeds: ‘Die 50 kW-motor is te groot’,” zegt > De ruimte onder de kap zit vooral vol accu’s. Besselink grijnzend. “Maar het ding moest wel van zijn plek gaan en rijplezier bieden!” beschikbaar stelde,” zegt Besselink. “De tractiecontrole, cruiseDe ombouw van een dieselauto naar een elektrische duurde control en alle dashboardmeters moesten werken. En als de auto anderhalf jaar. Het meeste werk was echter niet het mechanische staat te laden, mag hij niet kunnen rijden.” of elektrische gedeelte, maar de software. “We hebben systemen Het was ook zwoegen om het gewicht te beperken. “Als je energie van VW moeten reverse engineeren omdat VW de gegevens niet wilt transporteren in batterijen, dan heb je 40 keer het gewicht en 20 keer het volume van fossiele brandstoffen,” zegt Besselink. “We mikten op 1.000 kilo totaalgewicht. Uiteindelijk zijn we op 1.060 uitgekomen.” Daarvoor moesten ze onder andere de (5 kilo lichtere) aluminium/magnesium achterklep van de eerste generaOpvallend was dat er niets kapotging aan de elektrische Lupo tijdens het testprogramma. “Voor een prototype is dat heel bijzonder,” zegt Besselink. tie Lupo gebruiken. “We hadden meer problemen met onze dieselversie. Daarvan ging de versnellingsbak kapot. Een elektrische auto zit eenvoudiger in elkaar dus de Techniek van gisteren onderhoudskosten zullen lager zijn. Er zit minder in dat kapot kan gaan: geen Met een acceleratietijd van 0 tot 100 km/h in 12 seconden is de koppelingsplaat, distributieriem, bougies, nokkenas, uitlaat of olie om te elektrische Lupo 2,5 seconden sneller dan zijn dieselbroertje. De verversen. Het enige wat je nog wel hebt, is een koelsysteem met een radiatopsnelheid en actieradius zijn met respectievelijk 130 km/h en teur, elektrische waterpomp en antivries.” ruim 200 km lager, maar in de praktijk voldoende. Besselink verDe remmen slijten minder hard omdat de elektrische auto regeneratief remt. telt dat hij zelfs 231 kilometer op één lading heeft gehaald: “Het “Bij een elektrische auto hoef je bijna nooit de voorwielen schoon te maken,” idee is: je moet twee uur op de snelweg kunnen rijden en dan na zegt Besselink. een half uur aan de snellader weer verder kunnen.” De elektriAlleen de banden slijten veel harder. Dat komt omdat de auto 213 kilo zwaar- sche Lupo rijdt comfortabeler, stiller, trillingsvrijer en soepeler der is. “En omdat je ontzettend veel koppel hebt, wat meteen beschikbaar is dan de dieselvariant. “Kleine autootjes met geautomatiseerde zonder dat je met een koppeling moet balanceren,” vult Besselink aan. “Hoe- handbak rijden verschrikkelijk slecht,” vindt Besselink. “Bij de wel we het koppel al elektrisch hadden verlaagd omdat anders de aandrijfelektrische heb je geen versnellingsbak. Hij trekt als een lier bij assen kapot zouden gaan. We hadden 270 Nm, maar gebruiken maximaal elke snelheid. Als ik nu bij mijn eigen auto hoor hoe hij stationair maar 180 Nm.” draait, dan denk ik: techniek van gisteren.”
Bandenvreter
pag. 14-15.indd 14
06-02-14 16:43
DOSSIER ELEKTRISCH
‘Onze leverancier zei: ‘Die 50 kW-motor is te groot’. Maar het ding moest wel van zijn plek gaan.’ giecentrale. De CO2-uitstoot van de elektrische versie blijkt lager dan van de diesel. Maar het bouwen van de elektrische auto produceert, voor het maken van het accupakket, 4.000 kilo meer CO2-uitstoot. Wanneer je die (verdeeld over 150.000 km) erbij telt, dan is de totale CO2-uitstoot van de elektrische versie in de stad slechts 25 procent lager en op de snelweg 0 procent. > De dieselaandrijving werd vervangen door een elektrische. Er werden nauwkeurige verbruiksmetingen gedaan. Daaruit blijkt (aangenomen dat diesel 1,37 euro/liter kost en stroom 0,23 euro/ kWh) dat je met de diesel op de snelweg circa 5 euro per 100 km kwijt bent en met de elektrische versie 4 euro: een verschil van 20 procent. In de stad is het verschil 39 procent. De elektrische versie is dus 1 à 2 euro per 100 km zuiniger: te weinig om zijn meerprijs (die grotendeels in het 9.000 euro kostende accupakket zit) terug te verdienen op een normale levensduur (circa 150.000 km). Ironisch genoeg ligt dit mede aan de overheid. Want dankzij de ecobelasting betaal je tegenwoordig voor elektriciteit meer belasting dan voor brandstof. Volgens Besselinks berekeningen heft de overheid bij benzine 57 procent van de euro’s die je als particulier betaalt als belasting en bij diesel 45 procent. Bij elektriciteit is dat 69 procent. Verder werd de CO2uitstoot uitgerekend: van energiebron tot wiel. Want ook een elektrische auto stoot CO2 uit: via de schoorsteen van de ener-
15
Toekomst De elektrische Lupo is dus in de praktijk duurder. En hij wint het qua CO2-uitstoot maar nipt. Toch voorziet Besselink dat de elektrische auto het uiteindelijk duidelijk zal winnen, zeker als het een kleine auto is. De verwachting is immers dat de accucapaciteit in de komende tien jaar zal verdubbelen. Dan zou de elektrische Lupo een bereik krijgen van ruim 400 km. Verder worden batterijen zo’n 7 procent per jaar goedkoper. Zoveel valt de dieselmotor niet meer te verbeteren. Bovendien is de verwachting dat zowel de kosten als de CO2-uitstoot voor het maken van dieselbrandstof meer zullen stijgen dan voor elektriciteitsproductie. Want je moet steeds meer moeite doen om aardolie uit de grond te krijgen. “Elektriciteit zal minder snel duurder worden,” zegt Besselink. “En het aandeel duurzaam opgewekte energie wordt groter. Ik reken nu met 460 gram CO2/kWh voor het Nederlandse stroomnet. Als je het alleen met wind- en zonne-energie zou opwekken, zou je ver onder 100 gram CO2/kWh zitten.” // INGEZONDEN MEDEDELINGEN
Ga voor het origineel !
W170_Walker_Ad_NL_190x30_01.indd 1
pag. 14-15.indd 15
AUTOMOTIVE / 14 FEBRUARI 2014 30/01/14 14:50
06-02-14 16:44
Venray
3, 4 en 5 december 2013
Gorinchem
11, 12 en 13 maart 2014
DĂŠ vakbeurs voor de Automotivebranche
Kijk voor meer informatie op www.evenementenhal.nl Evenementen
HAL
HARDENBERG GORINCHEM VENRAY
Evenementenhal Venray De Voorde 30 5807 EZ Venray T 0478 - 51 97 90 E venray@evenementenhal.nl
Evenementenhal Gorinchem Franklinweg 2 4207 HZ Gorinchem T 0183 - 68 06 80 E gorinchem@evenementenhal.nl
www.evenementenhal.nl |
@AutoProf_EH
Ons evenement.
UW W MOMENT.
Dinsdag 25 maart 2014 Hotel Van der Valk Almere Van 11.45-19.00 uur
2014
Remarketing + Digitalisering = Verkoop Professionele digitalisering in Remarketing leidt tot snellere verkoop. Hoe? Dit ontdekt u tijdens het 4e Remarketing Event op dinsdag 25 maart. Een hoogwaardig congres met parallelsessies, workshops, verrassende plenaire seminars met internationale sprekers en de uitreiking van de Remarketing Award 2014 voor de occasion van het jaar 2013. Mis dit kennisevenement niet en meld u nu aan via
www.remarketingevent.nl Hier vindt u alle informatie over het programma, de sprekers, onze partners, netwerkmogelijkheden en de toegangsprijzen voor uw deelname als bezoeker.
Partners:
DOSSIER ELEKTRISCH
Garagist heeft de keuze uit twee EV-normen
VEILIG WERKEN IS DE REGEL Om veiligheidsrisico’s en aansprakelijkheid bij het werken aan elektrische voertuigen af te dekken, kunnen autobedrijven kiezen uit twee normen als richtlijn. De NEN 9140 en de door Inspectie SZW goedgekeurde Branchenorm Veilig Werken aan Hybride en Elektrische voertuigen. Welke norm het beste past, hangt af van het soort bedrijf.
dat Bovag erbij betrokken was geweest. Een aantal Bovag-leden had ook die intentie, maar helaas is dat niet doorgegaan.” De NEN 9140 is te bestellen voor een bedrag van 40,60 euro en inmiddels hebben zo’n 50 bedrijven dat gedaan. De Branchenorm Veilig werken aan Hybride en Elektrische voertuigen is voor Bovag-leden gratis en gaat, zoals de naam zegt, vooral in op het veilig werken aan deze voertuigen. Dat wil zeggen het spanningsvrij maken van het hoogspanningssysteem en het noemen van onderdelen waarbij dat nodig is wanneer er aan
TEKST: PAUL VAN DEN BOGAARD
D
e nieuwe normen zijn afgeleid van de de NEN 3140. Dat is de algemene richtlijn voor het werken aan elektrische installaties. In december 2013 werd de op elektrische auto’s toegespitste NEN 9140 gepubliceerd en in januari volgde de door Bovag, FNV Bondgenoten, CNV Vakmensen en De Unie opgestelde Branchenorm Veilig werken aan Hybride en Elektrische Voertuigen. Waar het NEN een zo breed mogelijke groep belanghebbenden wil bedienen met de NEN9140, spitst de door Bovag en vakbonden opgestelde norm zich toe op het garagebedrijf. “Het verschil zit hem vooral in de totstandkoming van beide normen”, zegt Johan van Velthoven van NEN. “Omdat
NEN 9140 wil een brede groep bedienen, de Bovag-norm is voor het garagebedrijf. gewerkt wordt. Verder beschrijft deze norm onder meer de persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) die gebruikt moeten worden en de punten die afwijken bij de inrichting van de werkplaats. Met behulp van een zesstappenplan kunnen autobedrijven nagaan wat er moet gebeuren om veilig aan een EV te werken. “We wilden een laagdrempelige norm voor onze leden”, zegt Marjolein Smit van Bovag. “Dat betekent onder meer dat ze er niet voor hoeven te betalen. Daarnaast vonden wij het belangrijk dat de vakbonden betrokken zouden zijn bij de norm. De insteek is praktisch en begrijpelijk voor zowel werkgever als werknemer. We hebben de norm ingediend voor marginale toetsing bij Inspectie SZW en zij hebben hem goedgekeurd. Dit betekent dat hij nu leidend is bij de handhaving door de inspectie.”
17
Goedkeuring
> Bij de Bovag-norm hoort een stappenplan dat vertelt wat er moet gebeuren om veilig aan een EV te werken. onze norm niet alleen bedoeld is voor automobielgarages hebben we alle partijen die met elektrische voertuigen te maken krijgen betrokken bij het opstellen ervan. Naast garageformules (AD Autobedrijf en The Alwaysbemobile Company - red.) en Focwa zijn dat dus ook onderdelenleveranciers (Robert Bosch red.), brandweer, ANWB, de branchevereniging voor bergingsbedrijven en elektrotechnische vakmensen. We zijn twee jaar bezig geweest met de NEN 9140; we hadden ook graag gehad
De NEN 9140 gaat uitgebreider in op de manier waarop het werk aan een elektrisch voertuig moet worden aangepakt. Bijvoorbeeld in ongevalsituaties buiten de buiten de werkplaats, of wanneer het voertuig beschadigd is en de oranje hoogspanningsleidingen blootliggen. Maar ook hoe een (beschadigd) elektrisch voertuig of elektrische componenten veilig opgeslagen kunnen worden. Dat de Bovag-norm goedgekeurd werd door Inspectie SZW (voorheen Arbeidsinspectie) en de NEN 9140 dat stempel niet draagt, verandert volgens Van Velthoven niets aan de juridische zekerheid. “Inspectie SWZ zal een werksituatie altijd toetsen aan de wet. Omdat er een uitgebreid deskundigenpanel aan de norm heeft meegewerkt sta je altijd sterk wanneer je de NEN 9140 volgt. Dat SWZ deze norm niet getoetst heeft, komt doordat het geen publiekelijk toegankelijke norm is, maar je er voor moet betalen.” //
AUTOMOTIVE / 14 FEBRUARI 2014
pag. 17.indd 17
06-02-14 16:45
INNOVATIE
Mercedes-dealer Baan Twente bespaart 40 euro per dag
MET DANK AAN MOEDER AARDE Mercedes-Benz-dealer Baan Twente heeft het afgelopen jaar het bedrijf voor enkele miljoenen euro’s verbouwd. In het nieuwe duurzame pand wordt per dag gemiddeld 40 euro aan energiekosten bespaard. TEKST EN BEELD: ROB BLOM
18
J
an Baan in het Twentse Rijssen was in 2013 de duurzaamste Mercedes-dealer van Nederland. Door gebruik te maken van moderne energiebesparingstechnieken en duurzame materialen en het bewustmaken van het personeel bespaart het bedrijf gemiddeld 40 euro per dag aan energiekosten.
Gratis aardwarmte Recentelijk verbouwde Baan het hele pand en bouwde 2.700 vierkante meter aan voor de bedrijfswagenafdeling. “Bij de verbouwing hebben we zoveel mogelijk nagedacht over duurzaamheid”, aldus algemeen directeur Gerd van der Kolk. Baan investeerde enkele miljoenen euro’s – het precieze bedrag wil Van der Kolk niet noemen – in de verbouwing. Een deel hiervan werd besteed aan een aardwarmtesysteem. Daarbij wordt warmte uit de bodem gecombineerd met een warmtepomp met gesloten buizensysteem met daarin vloeistof. Het buizensysteem, met een totale lengte van twintig kilometer, verdwijnt tot honderd meter onder de grond. Daar wordt in de zomer de vloeistof in de buis gekoeld tot ongeveer 16 graden en in de winter opgewarmd tot onge-
veer 11 graden. De warmtepomp wordt aangedreven door elektriciteit afkomstig van zonnepanelen op het dak van het pand. De panelen leveren voldoende energie voor het gehele pand. Op heel zonnige dagen kan er zelfs energie aan de netbeheerder teruggeleverd worden. “Door gebruik van aardwarmte wordt een geoptimaliseerd klimaat gerealiseerd; dit geeft een hoog werkcomfort en komt de productiviteit van de werknemers ten goede”, aldus Van der Kolk.
de bewustwording van de medewerkers in het bedrijf en het meewerken aan een schonere aarde. We kunnen niet continu door blijven gaan met het onbeperkt gebruiken van fossiele brandstoffen.” Het bedrijf heeft van december 2012 tot en met medio juni 2013 14,9 ton C02 bespaard.
Besparing in detail
“Niets is mooier dan gebruikmaken van energiebronnen die gratis en eindeloos zijn”, zegt Van der Kolk. Om het personeel, maar ook de klant energiebewust te maken, zijn de besparingen op grote televisieschermen door het hele bedrijf te zien. Hierop wordt het energieverbruik visueel inzichtelijk gemaakt en staan ook concrete tips om het verbruik te verlagen. Volgens Van der Kolk plukt het bedrijf hier nu al de vruchten van. Doorgerekend per jaar en uitgaande van zes “Deze inzichtelijkheid motiveert werknemers nog werkdagen per week bedraagt de totale bespa- meer om beter op het energieverbruik te letten. ring aan energiekosten ongeveer 10 duizend Zo wordt onder meer de verlichting alleen ingeeuro per jaar. De investering van ongeveer een schakeld als het echt nodig is en computers worton aan energiebesparende maatregelen is den na werktijd uitgeschakeld.” // hiermee na ongeveer tien jaar terugverdiend. Volgens Jan Baan waren de besparingsmogelijkheden ook een belangrijke voorwaarde voor de gedane investering. “Maar het gaat ook om
De investering is na 10 jaar terugverdiend.
INGEZONDEN MEDEDELINGEN
Explora werkplaatsapparatuur & wielservice materialen
pag. 18-19.indd 18
06-02-14 16:46
VAN BUSSEL Geheim recept
Zonder echo
De duurzame doelstelling van het familiebedrijf is ook duidelijk doorgevoerd in de werkplaatsen. Het hele pand is voorzien van moderne, hoogwaardige en geluidsabsorberende materialen. Er is, zelfs in de hoge truckwerkplaats, geen echo te horen. Bij Baan Twente werken 60 monteurs, waarvan 34 in de personenwagenwerkplaats en 26 in de truckwerkplaats. In het magazijn zijn nog eens 7 medewerkers fulltime actief. In de personenwagenwerkplaats staan 23 hefbruggen en in de truckwerkplaats 30. Volgens Van der Kolk zijn de werkplekken voor de monteurs zo efficiënt mogelijk ingedeeld. “Vloeistoffen en gereedschappen zijn binnen handbereik en de kolombruggen zijn vervangen door stempelhefbruggen. Er kan nu vrijuit onder en om de auto gewerkt worden waardoor het werk sneller gaat en dat scheelt weer in de portemonnee van de klant.”
Beheer snel en simpel uw voorraad met hét Alles-in-1 pakket.
OBS-VM
Na dertien jaar automotive ben ik op 1 januari jl gestart als bestuursvoorzitter van Regardz Hospitality Group. De slogan: Regardz geeft u de ruimte. We bieden bedrijven namelijk de ruimte (zalen & service) om te werken, te ontmoeten, te trainen, te vergaderen, te congressen en te vieren. Ik voel me kiplekker in dit mooie bedrijf. En toch zat ik gisteren opeens weer met mijn gedachten in de autobranche. Heel gek. Ik realiseerde me dat ik nog steeds een hevige gebruiker ben van de automotive. Drie auto’s moeten onderhouden worden en dat lukt niet zonder naar de garage te gaan. Een geweldig uitgangspunt voor een businessmodel, natuurlijk. Gelukkig heb ik niet alleen een geweldige garage in de buurt, maar nog belangrijker: ik heb een geweldige butler in de buurt, Denis. Ik noem hem mijn James, u begrijpt waarom. Toen mijn gedachten zo teruggingen naar de autobranche, schoot me ineens te binnen dat ik in de afgelopen dertien jaar nog nooit het geheim met u heb gedeeld van hoe de ideale garage eruit ziet. De geheime formule van de nieuwe garage heb ik ooit geschreven vanuit de overtuiging dat het niet verder kan zoals het gaat. De klassieke garage verandert maar niet, maar de wereld eromheen wel. Als het zo doorgaat worden garages musea waar de digi-kids van 2040 krijgen uitgelegd waar en hoe de garagist is uitgestorven. Gelukkig is er altijd hoop voor de pioniers met een visie voor de toekomst. Beste Pionier, hier is mijn recept. Zoek een makkelijk bereikbare locatie, bouw een Starbucks-achtig coffeebar-concept met openingstijden van 7.00-17.00 uur, bouw achterin de garage onder diezelfde formule, zorg dat de wifi-automobilist kan werken, ontmoeten en vergaderen. Introduceer echte gastvrijheid en regel alles digitaal, online en realtime. De coffeebar is ook de garagebalie en de bediening lijkt op die van Hooters. De werkplaats is hypercompact en efficiënt. De nieuwe slogan: Reparatie, Onderhoud, Banden en APK voor mensen die van koffie of thee houden. Gelukkig geloven de conservatieven hier niet in. Dat heeft met hun angst voor verandering te maken. De angst regeert en de klant wordt niet begeerd. Hartveroverende pioniers begrijpen de kracht van human-to-human, de opvolger van business-to-business. Just Fricking do it.
19
De coffeebar is garagebalie, met bediening à la Hooters.
LUC VAN BUSSEL IS VOORMALIG CEO VAN THE ALWAYSBEMOBILE COMPANY EN NU BRAIN AGENT EN INNOVATOR. AUTOMOTIVE / 14 FEBRUARI 2014
pag. 18-19.indd 19
06-02-14 16:46
OP DE BRUG / MITSUBISHI OUTLANDER PHEV
20
OUD BLOK MET NIEUWE TE Er zijn in Nederland inmiddels meer dan 12 duizend Mitsubishi Outlanders Phev verkocht en ze gaan nog steeds als warme broodjes over de toonbank. Wat zit er in? TEKST EN BEELD: ROB BLOM
M
itsubishi kwam op het lumineuze idee van de derde generatie Outlander SUV een hybride vierwielaandrijver te maken. Voor zakelijk Nederland betekende dit tot januari 2014 geen bijtelling, wegenbelasting of bpm. En je kan er ook nog een aanhanger tot 1.500 kilo mee trekken. Dat is best bijzonder voor een hybride. Voor de universele werkplaats is het wachten nog op software-updates voor de universele diagnoseapparatuur. De EOBD-stekker zit, net als bij veel andere auto’s, links onder het dashboard. Het hoogspanningssysteem moet na het uitlezen en tijdens onderhoud, reparatie of werkzaamheden aan het elektronische (HV)-systeem worden uitgeschakeld.
Gebruik daarbij de volgende procedure: → Markeer het voertuig om omstanders te informeren dat er aan het HV-systeem wordt gewerkt → Schakel het contact uit (‘Ready’-lampje moet uit zijn) → Leg de autosleutel meer dan vijf meter van het voertuig vandaan → Ontkoppel minimaal twee minuten na uitzetten van het contact de massakabel van de 12 volt-accu → Verwijder de twee afdekplaatjes van de serviceplug achter de middenconsole voor de achterbank → Verwijder minimaal vijf minuten na het loskoppelen van de 12 volt massakabel de serviceplug met isolerende hand schoenen aan → Plaats afdekplaatjes van serviceplug terug om veiligheids redenen → Controleer door middel van een meting of de spanning 0 volt is Het aandrijvingssysteem van de Mitsubishi Outlander Phev is opgebouwd uit een 4B11 verbrandingsmotor (4B11) en twee elektromotoren. De S61 E-Motor (voor) en Y61 E-Motor (achter) worden aangestuurd door de Rear Motor Control Unit (RMCU)
TECHNISCHE GEGEVENS MITSUBISHI OUTLANDER PHEV / Nieuwprijs (euro): 39.990 / Motortype: benzine hybride / Cilinders: 4 in lijn / Cilinderinhoud (cc) 1.998 / Boring x slag: 86 x 86 mm / Transmissie: vaste overbrenging FLATRATETIJDEN / Kleine beurt: 100 min. / Grote beurt: 130 min. / Luchtfilter vernieuwen: 10 min. / Brandstoffilter: 60 min. / Koelolie generator vervangen: 20 min. / Remvloeistof verversen: 20 min. / Remblokken vervangen (voor): 80 min. / Achterste uitlaatdemper vervangen: 60 min.
pag. 20-21.indd 20
06-02-14 16:46
Trekhaak > Verwijder minimaal vijf minuten na het loskoppelen van de 12 voltmassakabel de serviceplug met isolerende handschoenen aan
E TECHNIEK
er-
or
en Front Motor Control Unit (FMCU). Een met olie gekoelde generator levert stroom aan de elektromotoren en laadt de 300 volt lithium-ion accu. Om de accu tegen oververhitting te beschermen, zijn er koelventilatoren in het accupakket aangebracht. Om het accupakket zoveel mogelijk tijdens het rijden te kunnen laden, wordt ook remenergie teruggewonnen.
Oude motor in een nieuw jasje Niet alles is nieuw in de Phev; speciaal voor de plug-in hybrid haalde Mitsubishi de 4B11 benzinemotor die van 2007 tot 2011 werd gebruikt weer uit de kast. De Japanners hebben bewust voor de oude zestienklepper gekozen omdat hij in een breed toerengebied (1.ww – 4.600 toeren) nagenoeg hetzelfde koppel heeft. Om de motor soepeler rond te laten draaien, voorzag Mitsubishi het blok van balansassen. Omdat de balansassen onderin het motorblok zitten, moest ook een andere carterpan gemonteerd worden. De Outlander heeft een topsnelheid van 170 kilometer per uur. Volledig elektrisch rijden kan tot een snelheid van 120 kilometer per uur. Op een volle acculading kan de Phev onder gunstige omstandigheden een afstand van 52 kilometer volledig elektrisch afleggen.
Aandrijfvormen Er zijn drie aandrijfvormen; EV Mode: hierbij komt de aandrijving met maximaal 30kW van de voorste en de achterste elektromotor (totaal 60kW en volledig elektrisch, alle energie komt uit het accupakket). In de Serie Hybrid Mode: wordt er 60 kW extra vermogen geleverd door beide elektromotoren bovenop de benzinemotor (totaal 120kW). De generator wordt aangedreven
Mitsubishi dealer Van Yperen in Aalsmeer leverde eind vorig jaar ruim 100 Outlander Phev’s af. Werkplaatschef Hans Egbers. “Mitsubishi Nederland heeft ons voordat de auto’s binnenkwamen alle onderdelen en accessoires geleverd. We hebben de delen vroegtijdig besteld en gekoppeld aan de meldcode van de auto. Op het moment dat de auto binnenkwam, konden de monteurs er direct mee aan de slag.” Omdat de Outlander als een van de weinig plug-in hybrides 1.500 kilo mag trekken, is de trekhaak een veelgevraagd accessoire. Van Yperen heeft de trekhaken en kabelsets in circa 75 procent van de gevallen bij haar importeur Mitsubishi Motor Sales Nederland betrokken. Egbers: “Trekhaken van grossiers passen meestal minder goed dan een originele trekhaak. We willen storingen voorkomen en zijn loyaal aan onze importeur. Bovendien aanvaardt de importeur geen aansprakelijkheid voor storingen, die veroorzaakt zijn door imitatieonderdelen.”
21
door de benzinemotor en wekt de stroom op. Met de generatorstroom wordt de accu geladen of de aandrijving van stroom voorzien. Parallel Mode: de auto wordt aangedreven door de achterste elektromotor én de verbrandingsmotor via een transmissie met hydraulische koppeling. De verbrandingsmotor drijft de voorwielen aan (boven 120 km/h altijd). De elektromotoren kunnen ondersteunen voor extra acceleratie. De Mitsubishi Outlander kiest zelf, afhankelijk van de acculading en rijomstandigheden, de meest efficiënte en energiezuinige rijmodus en aandrijving. //
SCAN DE QR-CODE VOOR MEER TECHNISCHE GEGEVENS VAN DEZE AUTO OF GA NAAR WWW.AUTOMOTIVE-WERKPLAATS.NL
AUTOMOTIVE / 14 FEBRUARI 2014
pag. 20-21.indd 21
06-02-14 16:47
TENSLOTTE
ONLINE
IN DE BRANCHE
Anton Verhees, CED Automotive, via LinkedIn-groep. Wij zijn Automotive:
DUURZAME BEBELAAR Onlangs is de Dave Bebelaar Award in het leven geroepen. Dit initiatief van de Stichting Duurzaam Repareren is een eerbetoon aan Dave Bebelaar, de vorig jaar overleden voorzitter van de Raad van Advies van Auto Recycling Nederland. Kandidaten nomineert u tot 1 mei via info@duurzaamrepareren.nl.
Tijden veranderen, dus ook beloningen.
Eric van ’t Hof, consultant bij Innovam, via LinkedIn-groep Wij zijn Automotive:
De auto transformeert naar een rijdende computer, die ook nog eens elektrisch wordt aangedreven. Daarmee wordt van de automonteur van de toekomst veel ICTkennis verwacht. @AutoNewsEurope via Twitter:
22
New Mercedes sales boss Kaellenius sees great years ahead http://bit. ly/1inej9Q #breakingnews Paul Dobbelaar via Automotivewerkplaats.nl:
AGENDA
Tegenliggers verblinden leidt vroeg of laat tot slachtoffers. Monteurs moeten de koplampen daarom beter afstellen.
HACOM IS HIQURE
FRIES ONDERWIJS
PENSIOEN GEDEKT
De Autoschade Herstel Groep blijft gericht op kwaliteit: ook lid Hacom in Nijkerk is sinds deze maand Hiqure-gecertificeerd. Hiqure is de nieuwe kwaliteitsnorm voor schadeherstel. Theo en Martijn van den Ham zijn sinds 2006 de eigenaren van ASH Hacom en kunnen hun klanten met de Hiqure-onderscheiding naar eigen zeggen verzekeren van kwaliteit en passende service.
De Friese Toyota-dealers Galema Leeuwarden, Tolman Drachten en Strikwerda Heerenveen hebben samen een Toyota Prius geschonken aan het Friesland College. De dealers zien de sponsoring als een investering in de toekomst. “Automonteurs moeten specifieke kennis in huis hebben. Het is dus ook in ons belang dat wij die kennis delen met opleidingen”, aldus Bote Galema van het gelijknamige autobedrijf.
De dekkingsgraad van PMT is hoog genoeg om af te kunnen zien van een nieuwe pensioenverlaging. De dekkingsgraad van het fonds ligt momenteel op 104,4 procent, tweetiende procentpunt boven het in het herstelplan vereiste niveau. Eind 2013 bedroeg de dekkingsgraad 103,8 procent. Begin vorig jaar werden de pensioenen met 6,3 procent gekort. PMT kort wel op het vervroegd ouderdoms pensioen.
-> A utomotive Holland House Genève, -> T ransport Compleet, Evenementenhal Intercontinental Hotel Genève, 6-7 maart. Hardenberg, 18-20 maart. Jaarlijkse Tweedaags evenement inclusief bezoek regionale transportbeurs voor Oostaan de Autosalon van Genève, reis en verNederland. blijf. MET FIKSE KORTING VOOR AUTOMOTIVE-ABONNEES. Voor meer informatie, -> R emarketing Event, Van der Valk www.automotive-online.nl/agenda. Almere, 25 maart. Jaarlijks congres voor universele autobedrijven, dealers, leasemaatschappijen, remarketingbedrijven en -> A utoprofessioneel en Schadeherstel, fleetowners, over de nieuwste ontwikkeEvenementenhal Gorinchem, 11-13 maart. lingen op het gebied van remarketing. Regionale vakbeurs voor garagisten, schadeherstellers en toeleveranciers.
REINHARD TIBURZY / SHUTTERSTOCK.COM
COLOFON Automotive Werkplaats is een uitgave
van Mobility Media bv, Naritaweg 14, 1043 BZ Amsterdam, Tel.: 020-5800966 UITGEVER Jelle Heidstra, jelle@mobilitymedia.nl REDACTIE Luberto van Buiten (hoofdredacteur), Bart Kuijpers (adjunct hoofdredacteur), Paul van den Bogaard, Marieke Oosterom (redacteuren) redactie@automotive-online.nl. ADVERTENTIES Marc Krijnen, sales@mobilitymedia.nl, 06-27293455 TRAFFIC Sebastiaan Dekker, traffic@mobilitymedia.nl ONTWERP Curve, Haarlem OPMAAK Van Munster & Bos, Amsterdam DRUK Mediacenter Rotterdam
pag. 22.indd 22
VRAGEN OVER DE BEZORGING VAN DEZE TITEL? Stuur een e-mail naar: aboservice@ automotive-online.nl DOELGROEP: • Groot- en tussenhandel in auto’s, autoaccessoires en -onderdelen • Detailhandel in nieuwe en gebruikte personen auto’s • Detailhandel in autoaccessoires en -onder delen • Universele garages • Schadeherstelbedrijven • Autobeklederijen • Autowasserijen • Autodemontagebedrijven • Leasemaatschappijen • Carrosseriefabrikanten • Onderdelenfabrikanten • Grossiers • Specialisten ABONNEMENTSGELD €129,- (icm. Management, excl. 6% btw) per jaar, Buitenland €159,- per jaar. Losse nummers €16,-, Hoewel de informatie in deze uitgave met zorg is uitgezocht en waar
mogelijk is gecontroleerd, sluiten uitgever, redactie en auteurs uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheid en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens. GEGEVENSBESCHERMING Automotive Werkplaats is een uitgave van Mobility Media. Mobility Media legt de gegevens van abonnees vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst. Deze gegevens kunnen worden gebruikt om u te informeren over relevante andere producten, diensten en activiteiten van Mobility Media en zorgvuldig geselecteerde samenwerkende partners. Indien u geen prijs stelt op informatie van Automotive Werkplaats of indien u uw toestemming voor het gebruik van uw e-mailadres wilt intrekken, kunt u
een verzoek indienen bij Mobility Media, Naritaweg 14, 1043 BZ Amsterdam. Nadere informatie vindt u in het privacy statement op www.mobilitymedia.nl © Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.
Mobility Media is aangesloten bij het HOI. Voor oplagegegevens verwijzen wij naar de reguliere HOI publicaties.
06-02-14 16:47
AUTOSALON GENÈVE | 6-7 MAART 2014
REIZEN
Autosalon Genève | 6 - 7 maart 2014
Met automotive naar Autosalon genève Automotive organiseert in samenwerking met de Convention Company tijdens de Autosalon Genève een businessevent voor Nederlandse autobrancheprofessionals. Dit Automotive Holland House biedt iedereen die de belangrijkste Europese autobeurs wil bezoeken een ideale uitvalsbasis én ontmoetingsplek waar alle Nederlandse bezoekers samenkomen. Naast een compleet verzorgde reis bieden we een interessant inhoudelijk programma met internationale topsprekers zoals Maurine Alma, industry leader Automotive bij Google, en Gerhard Schürmann, ceo van Emil Frey, een van de grootste dealerholdings van Europa. Het geheel op maat samen te stellen programma omvat de volgende onderdelen: -
Retourvlucht Amsterdam - Genève Tweedaags verblijf in Intercontinental Hotel Genève **** incl. ontbijt en lunch Shuttle service Bezoek aan de Autosalon Toegang tot de Automotive Holland House Convention met internationale topsprekers Service en ondersteuning bij uw volledige reis
€599,-
Excl. BTW
Tarief voor Automotive abonnees. Inclusief tweedaags verblijf in het viersterrenhotel Intercontinental, ontbijt, lunch, retourvlucht, shuttle service, toegang tot de Autosalon en de Holland House Convention.
€295,-
Tarief voor Automotive abonnees. Inclusief toegang tot de Autosalon en de Holland House Convention.
Excl. BTW
Ga voor meer informatie en inschrijving naar Automotive-online.nl/agenda/
W!
Nu in prijs !
d verlaag
Als bestet! getes
Beste
koop!
Nu in prijs ! d
verlaag
Als bNeusitjset! neptres ! ig d
verlaag
Beste
koop!
Als bestet! getes
Beste
koop!