NUMMER
4
AUTO
PLATFORM VOOR DE AUTOBRANCHE / JAARGANG 19 / 9 MEI 2014
DOSSIER GARAGEFORMULES
AANTREKKELIJK AANBOD, LASTIG KIEZEN DE BELANGRIJKSTE GARAGECONCEPTEN OP EEN RIJ DWARSLIGGERS 3D-KLASSIEKER ZF ontwikkelde Noble House een negentraps maakt gebruik automaat voor van 3D printing dwarsgeplaatste om onderdelen motoren. We voor klassieke nemen ‘m onder Aston Martins de loep. te maken.
6
cover 5-2014 .indd 1
18
BEKEND MAAR ANDERS De Toyota Auris Touring Sports Hybrid deelt veel techniek met de Prius, maar is toch anders.
20
02-05-14 17:33
Kwaliteit die als gegoten zit
OE
De beste autofabrikanten in de auto-industrie maken gebruik van onze riemen, spanrollen en andere metalen componenten. En u ? Lees meer over onze aftermarket-producten op Gates.com/europe/metals
De aandrijfspecialist
O
ACTUEEL
IN DIT NUMMER
CONSOLIDATIE ONDERDELENLAND GAAT NIEUWE FASE IN
Actueel 3 Diagnosepraktijk 5 Innovatie 6 Column Van Bussel 7 9 Helpdesk Elektronica 9 11 Dossier formules Formule-overzicht 12 14 Herstart Premio In de werkplaats 18 20 Op de brug Tenslotte 22 Colofon 22
Na het nieuws dat de Sator Holding vijf van zijn grootste afnemers overneemt, leven er twee dominante vragen binnen de Nederlandse aftermarket: Wie wordt de volgende kandidaat en wat doet de concurrentie?
“Mijn collega-directieleden hebben het bewonderenswaardige besluit genomen hun carrière buiten het bedrijf voort te zetten. Vijf directeuren was al wat veel, maar met de overname door Sator zou onze top wel erg zwaar worden”, vertelt Jansen. Naast een andere samenstelling van de directie, zorgt de
I
nmiddels is via grossier Veam een zesde bedrijf overgenomen: Leoparts in Almelo, een grossier uit het ADnetwerk. Volgens Veam-directeur Gerrit Veenstra liepen de gesprekken met Leoparts-eigenaren Marcel Slomp en Angelique Kunst al langer. “In ieder geval voordat er sprake was van onze overname door Sator”, zegt Veenstra. De dertien medewerkers van Leoparts gaan mee in de overname. Slomp en Kunst zullen het bedrijf verlaten. Het streven van Veam is om een nieuwe vestigingsleider aan te stellen vanuit het bestaande team. De reorganisatie van het directieteam van CartalRijsbergen is wel een direct gevolg van de verkoop van deze grossiersgroep aan Sator. Van de vijf directieleden blijven na de afronding van de overname in juni alleen Eric Jansen (op de foto links) en Theo van der Linden over. Rob Rijsbergen (op de foto rechts) en Frank en Martin Bedorf treden op 1 juni terug.
ERIK STREURMAN
overname er ook voor dat er een einde komt aan de spagaat waar CartalRijsbergen sinds de fusie van 2009 in verkeert. Rijsbergen is van oudsher Vrooam-partner terwijl Cartal al sinds jaar en dag deel uitmaakt van het ADnetwerk. Tot een strategische keuze voor deelname aan Vrooam, dan wel Auto Distribution, is het nooit gekomen. Jansen zegt binnenkort met AD Benelux om de tafel te gaan, “om te kijken hoe we dit in goede banen kunnen leiden.” Ook voor Carprof, waar CartalRijsbergen een pilot mee draaide bij Hemcar in Leiden, zoekt AD nog een oplossing. //
OPSCHAKELEN
ZELFSTANDIG ONDERNEMER BIJ DIAGNOSES
Je was ruim 8 jaar lang de diagnoseexpert bij Rijpma Equipment en bent 1 mei zelfstandig geworden. Wat heeft je doen besluiten de Rijpma-familie te verlaten? Vier jaar geleden ben ik gestart met de webshop diagnoses.biz, met kleinere, goedkopere diagnoseapparaten die zowel hobbymatig als professioneel ingezet kunnen worden. Het werd ieder jaar drukker tot ik elke avond en ieder weekend aan het werk was. Uiteindelijk was het niet meer te combineren met mijn werk bij Rijpma. Daar verkocht ik de grote, bekende merken diagnoseapparatuur. Die activiteiten heb ik nu overgenomen.
3
Zijn dat twee verschillende doelgroepen die nu bij elkaar worden gebracht? Ja, er is wel een kleine overlap. Maar de Rijpma-portefeuille is zeer professioneel. Daarom ben ik nu ook bezig met de bouw van een nieuwe website, die naast diagnoses.biz gaat draaien. Diagnosexl.nl wil ik zo snel mogelijk live hebben en is geen webshop. Ik ga naar klanten toe zodat ze de apparatuur eerst kunnen zien en testen.
Is de auto het kantoor? Vooralsnog werk ik vanuit huis in Winsum, boven Groningen. Misschien huur ik binnenkort een ruimte in een bedrijfsverzamelgebouw. //
AUTOMOTIVE / 9 MEI 2014
pag. 3.indd 3
02-05-14 16:41
OOK GROOT IN TRUCKBANDEN
INFORMEER VOOR VOORRADEN EN SCHERPE PRIJZEN 071-5814488 WWW.VANKLEI.NL
DIAGNOSE
Kabelschade hindert Picasso
MANTELZORG Een Citroen C4 Picasso uit 2008 wordt aangeboden met een hardnekkig brandend motormanagementlampje. De auto is al enige maanden in behandeling geweest bij verschillende bedrijven, die geen van alle in staat waren de oorzaak van de storing te vinden. TEKST: ASIM SAGLAM/AUTODIAGNOSE.EU
5
O
ns onderzoek startte met het bevragen van de regeleenheden. In het foutgeheugen van de motorregeleenheid was geen foutcode opgeslagen. In het foutgeheugen van de transmissieregeleenheid daarentegen vonden we de melding ‘P0561 Systeem spanningsverzorging onderbreking’, opgeslagen als statische melding. Daarmee was meteen de oorzaak gevonden van het branden van het motormanagementlampje: een storing in de versnellingsbakregeleenheid. Omdat deze melding wijst op een verstoring van de voeding van de versnellingsbakregeleenheid hebben we in het schema opgezocht via welke pennen de versnellingsbakregeleenheid van stroom wordt voorzien. Daaruit kwam naar voren dat de regeleenheid via pen A3 en A5 in een van de twee klemaansluitingen wordt voorzien van een permanente voeding. Uit een onbelaste controle van de voeding op beide pennen kwam naar voren dat er op pen A3 een voeding stond van 1.9 Volt in plaats van 12 Volt. Een belaste meting van deze voeding liet een spanning zien van 0 Volt. Omdat de zekering van deze voeding
< Het schema toont via welke pennen de regeleenheid stroom krijgt.
< De koperen geleider is als gevolg van oxidatie verdwenen. in orde was, besloten we de kabelboom open te werken voor inspectie. Daarbij vonden we een onderbreking die is ontstaan door de beschadiging van de buitenmantel van de kabel; doordat de mantel was gescheurd, was de koperen geleider als gevolg van oxidatie verdwenen. Omdat de beschermmantel van de kabelboom zelf niet beschadigd was, onderzochten we wat de oorzaak kon zijn van de schade aan deze specifieke draad. Nadere inspectie van de kabelboom ter hoogte van de beschadiging wees uit dat de beschadiging hoogst waarschijnlijk is veroorzaakt door een te strak aangetrokken tie-rap, waardoor de buitenmantel van de draad beschadigd is als gevolg van wringen. Om de versnellingsbakregeleenheid weer op de juiste wijze van stroom te voorzien hebben we een nieuwe kabel getrokken, de kabelboom zorgvuldig dichtgewerkt en bevestigd op zo’n wijze dat een herhaling van deze storing wordt voorkomen. Na het aanleggen van de nieuwe draad kon de foutcode in het foutgeheugen gewist worden en ging het halsstarrige motormanagementlampje in het dashboard uit. //
AUTOMOTIVE / 9 MEI 2014
pag. 5.indd 5
02-05-14 16:41
INNOVATIE
Primeur: ZF negentraps automaat voor dwarsplaatsing
DWARSLIGGER EN VERZETSHELD Onder transmissiefabrikanten lijkt een wedloop gaande om automaten met steeds meer versnellingen te ontwikkelen. ZF heeft een transmissie geïntroduceerd met negen verzetten, bestemd voor dwarsgeplaatste motoren; een primeur. TEKST: NATAN TAZELAAR
6
pag. 6-7.indd 6
W
aar handgeschakelde transmissies op enkele uitzonderingen na - over maximaal zes verzetten beschikken, kijken we bij automatische versnellingsbakken al niet meer op van zeven en zelfs acht versnellingen. Dat is echter altijd het geval bij in de lengte geplaatste transmissies en motoren; de toevoeging van meer versnellingen betekent dat er meer techniek in de bak moet zitten en er dus meer ruimte nodig is. Die is schaars bij voorwielaandrijvers met dwarsgeplaatste motor, waar de afstand tussen de voorwielen immers bepalend is voor de ruimte die ontwikkelaars tot hun beschikking hebben. Ondanks zijn drie extra versnellingen is de ZF 9HP slechts zes millimeter langer dan de oude zestrapsvariant; met een gewicht van 87,5 kilo is hij ook nog eens vijf kilo lichter. De ZF 9HP combineert een grote spreiding in overbrengingsverhoudingen van 9,84 tussen de laagste en hoogste overbrengingen met kleine ‘stapjes’ tussen de versnellingen, waardoor de
motor zoveel mogelijk in het optimale toerengebied kan opereren en de verhouding tussen brandstofverbruik en krachtafgifte optimaal blijft.
Niet per se negen Wat deze 9HP een maatstaf maakt voor de komende jaren is de combinatie van slimme oplossingen die ZF heeft gekozen voor zijn nieuwe versnellingsbak. Om de transmissie zo compact mogelijk te houden heeft de 9HP onder andere zeer vernuftig in elkaar geneste tandwielsets, nieuwe hydraulische lamellenpompen en twee gepatenteerde klauwkoppelingen. Die laatsten zijn actief bij het overschakelen tussen IV en V en tussen VII en VIII. Bij de andere schakelmomenten worden twee aanzienlijk snellere frictiekoppelingen ingezet. Een belangrijke factor bij de brandstofbesparing komt direct bij het wegrijden in actie, want de koppelomvormer wordt bij zo laag mogelijke snelheden overbrugd. Dit verbetert ook het
comfort, wat eveneens geldt voor de eerste versnellingen die aanzienlijk lager zijn en de overdrives die juist hoge overbrengingen hebben. De vijfde versnelling biedt een directe 1:1 verbinding, waarmee de zesde tot en met negende ver-
Negen versnellingen is de limiet snelling dus overdrives zijn. Hierdoor wordt volgens ZF tussen de 12 en 16 procent brandstof bespaard.
Aansluiting kwijt Meer brandstofwinst is te behalen met onder meer een stop-/startsysteem en hybrideaandrijving. In het laatste geval wordt de koppelomvormer vervangen door een elektromotor en daar is vanaf de ontwikkelingsfase rekening mee gehouden, net als met de toepassing van de 9HP in AWD-auto’s. Dat verklaart ook waarom Jeep en Land Rover voor de nieuwe ZF-bak hebben gekozen (zie kader). Vierwielaandrijvers vragen ook om grote hoeveelheden trekkracht en ook daar voorziet de ZF in, dankzij een koppellimiet van 480 Nm. Dankzij die eigenschappen is de 9HP al met al zeer breed inzetbaar, en dat had het bedrijf ook nodig. Op het gebied van in lengterichting geplaatste transmissies staat ZF immers zeer sterk met zijn achttraps automaat, maar bij de voorwielaandrijvers was de fabrikant de aansluiting zo goed als kwijt. Daarnaast heeft ook ZF veel te lijden gehad onder de teruglopende autoverkopen; dankzij contracten met Jaguar
02-05-14 16:42
VAN BUSSEL Liefste auto
Land Rover en Chrysler Jeep verwacht de transmissiegigant toch een toename in omzet.
Overtreffende trappen ZF gelooft dat negen versnellingen de limiet is; nog meer verzetten in een automaat zorgen volgens Stefan Sommer, ceo van ZF Friedrichshafen AG, voor extra gewicht en technische complexiteit, zonder dat daar voordelen op het gebied van verbruik en uitstoot tegenover staan. Ford en GM werken gezamenlijk ook aan een negentraps automaat voor dwarsplaatsing, maar ook aan een variant met tien verzetten die in de lengterichting geplaatst gaat worden. Hyundai en Kia werken aan een tientraps automaat, eveneens bestemd voor plaatsing in lengterichting en grote achterwielaandrijvers. We zullen de ZF 9HP nog veelvuldig tegenkomen omdat er nog enkele volumefabrikanten gaan aanhaken. Tot het moment dat ergens een tien- of elftraps automaat opduikt natuurlijk, want voor sommige fabrikanten is alleen al de marketingwaarde van zo’n innovatie onweerstaanbaar. //
Waar zit ie in
Land Rover liet de 9HP debuteren in de Range Rover Evoque en Jeep koos de nieuwe Cherokee als debuutplatform. Land Rover – en later ook Jaguar wanneer de XE op de markt komt – neemt de transmissie direct van ZF af, terwijl Chrysler de productie zelfstandig in Indiana onder licentie verzorgt. Dat is mede de reden waarom de marktintroductie van de Cherokee enkele malen is uitgesteld. Naar verluidt kregen de Amerikanen de software niet tijdig op orde. Ook Chryslereigenaar Fiat gaat gebruik maken van de 9HP, evenals Mini en BMW met respectievelijk de opvolgers van de Countryman en Paceman in 2014 en de nieuwe X1 in 2015.
We schrijven 15 mei 2024. Mijn iPhone 12 S wekt mij met mijn favoriete deuntje. Op weg naar het toilet komt er een berichtje binnen: ‘Goedemorgen Luc, je auto wil deze week graag naar de garage, want het is tijd voor APK en onderhoud.’ In 2024 zijn APK en onderhoud onderdelen van de service-app ‘LiefsteAuto.nl’ die alles voor mijn auto regelt. De app is ooit bedacht door een gekke Vlaming met een Nederlands paspoort, maar kwam pas echt tot leven toen Shell in 2022 besloot om hem echt te bouwen. Het is een geweldige app. Hij communiceert met mijn auto via Bluetooth, maar alle auto-data gaat ook nog eens real-time via het 12G netwerk naar mijn eigen Car-Cloud-omgeving. Als de buitentemperatuur daalt, krijg ik een winterbandenalert en word ik meteen pro-actief uitgenodigd door mijn app-garage. Als mijn banden te weinig profiel hebben net zo. Voor glas- en schadeherstel maak ik alleen maar een foto met mijn smartphone en alles is zo geregeld. Soms verhuur ik zelfs mijn auto aan iemand anders. Ik herinner me nog de komst van SnappCar in 2012. Wat een goed verhaal. Ik moest toen nog even wennen aan het idee, maar nu is het de normaalste zaak van de wereld. Het verhuren van mijn auto is een mooie manier om de onderhoudskosten te betalen. Die onderhoudskosten zijn nu bijzonder duidelijk. Het is gewoon een bedrag per kilometer en dat rekent Shell gewoon bij mijn rekening als ik ga tanken. Ik betaal mijn onderhoud dus eigenlijk per liter - gewoon via mijn app. En door bij Shell te blijven tanken, zijn mijn APK en onderhoud eigenlijk bijzonder goedkoop. Mijn LiefsteAuto-app vertelt me bij welke garage ik terecht kan voor APK en onderhoud. Die garage is altijd in de buurt. Het valt me op dat die garagemensen zo ontzettend behulpzaam en vriendelijk zijn. Waarschijnlijk allemaal eigen ondernemers. Ze hebben ook allemaal een andere naam, maar ja, dat gaat zo met ondernemers. Die houden het liefst hun eigen naam. Hier en daar zie ik nog wel een gemeenschappelijk logootje, maar dat doen ze voor de voordelen van de groep. McDonalds zijn ze nooit geworden. Ze zijn allemaal een servicestation geworden van mijn geweldige Shell-app. Mooie naam trouwens: Liefste Auto.
7
Ik betaal mijn onderhoud per liter - gewoon via mijn app
LUC VAN BUSSEL IS VOORMALIG CEO VAN THE ALWAYSBEMOBILE COMPANY EN NU BRAIN AGENT EN INNOVATOR. AUTOMOTIVE / 9 MEI 2014
pag. 6-7.indd 7
02-05-14 16:42
l e s Wis r a a n
, n e h r o . o . v . u g o e
j o n r e o g o d v e o g eg .
..
o n e g d goe
wixeurope.com De geschiedenis van WIXâ&#x20AC;&#x2122; betrokkenheid bij de autosport dateert van 40 jaar geleden. Sinds de vroege jaren 60 heeft WIX samengewerkt met coureurs en teams in een aantal raceseries, met bijzondere aandacht voor NASCAR. Wij richten ons op de ontwikkeling van nieuwe technologieĂŤn en op de voortdurende ontwikkeling van het bestaande product, om nog eens duizendsten van een seconde voorsprong op de concurrentie te krijgen. Regelmatig wordt er getest op het circuit. Deze testen zijn een belangrijk onderdeel van het productontwikkelings proces. Met deze langdurige ervaring op het circuit kunnen we filters aanbieden die betrouwbaar zijn in de meest moeilijke omstandigheden.
WIXtreme protection
HELPDESK
PATROL LOOPT UIT DE MAAT Een Nissan Patrol (Y61) uit 1998 met een RD28TI motor is op spreekuur bij één van onze aangesloten garagisten. De motor kampt met gebrek aan trekkracht. Bij gas geven komt de motor langzamer op toeren dan de eigenaar van de Patrol gewend was. Als we de parameters bekijken bij een koude stationair draaiende motor zien we weinig afwijkingen. We lopen langs alle parameters en die vallen allen binnen de norm . De waarde ‘actueel inspuitmoment’ waar de garagist over twijfelde staat op -10o, onder het inspuitmoment staat de aansturing van de injectietimingsolenoïde, deze staat rond de 50%. Ook dit is normaal. Als de motor warmer wordt zien we echter dat de waarde voor het inspuitmoment steeds ‘negatiever’ wordt en dat de aansturing van de injectie timing solenoïde oploopt. Het laatste is verklaarbar, als de timing om wat voor reden niet goed is, zal de ECU dit corrigeren door de timingsolenoïde aan te sturen.
Een duty-cycle boven de 50% duidt op vervroeging, een duty-cycle onder de 50% duidt op verlating. In ons geval is de injectietiming te laat, de ECU corrigeert dit door de duty-cycle te verhogen. Wat niet klopt is dat de timing bij gelijkblijvende belasting en toerental verandert. Dit kan diverse oorzaken hebben zoals een defecte naaldlichthoogtesensor, een defecte krukaspositiesensor, een defecte timingsolenoïde of lucht in het brandstofsysteem. Omdat er geen storingen worden opgeslagen en de motor goed start lijkt dit allemaal uitgesloten. Als we de monteur een keer gas laten geven om de timing bij 2000/min te controleren zien we het actuele inspuitmoment erg fluctueren, wat opvalt is dat de aansturing van de timingsolenoïde hier direct op reageert. Als we hem een paar gasstoten laten geven vliegt
de timing heen een weer tussen -70o en +40o. Er is duidelijk wat mis met de injectietiming. Dergelijke problemen hebben we vaker gehad bij dieselmotoren met roterende pomp van een ander merk, het probleem is dan dat de krukasspie is ingeslagen. Tijdens accelereren en decelereren verloopt dan de injectietiming. Dat blijkt bij deze auto ook deels het geval te zijn. Op het krukastandwiel zit een pulswiel met drie tanden geperst, dit pulswiel zat los en gaat tijdens accelereren/decelereren verdraaien op het tandwiel, hierdoor verandert het berekende inspuitmoment en gaat de ECU bijregelen. Tijdens de vervanging van de distributieriem is ook de voorste krukaskeerring vervangen, bij het verwijderen van het tandwiel is het pulswiel waarschijnlijk losgekomen van het krukastandwiel . Na vervanging van het krukastandwiel waren de problemen verholpen.
9 ELEKTRONICA
HAAL MEER UIT ACCU’S
V
raag: Hoe voer je een accutest uit? Antwoord: met een accutester. Domme vraag? Niet als je bedenkt dat er veel mensen zijn - ook geschoolde monteurs - die vinden dat je met een voltmeter een accu kunt testen. Maar dat kan niet. Een voltmeter zegt alleen maar iets over de laadtoestand; testen hoe de werkelijke toestand van de accu is, kan alleen met een accutester. Die kun je natuurlijk alleen
Luttele seconden werk betalen zich dubbel en dwars t inzetten als een klant klachten heeft over de accu. Maar waarom zou je niet preventief testen? Steeds meer autobedrijven doen dat al, door van elke auto die de werkplaats binnenkomt de accu te controleren. Nu horen we de critici al protesteren: monteurs hebben het al zo druk, is dat niet enorm veel extra werk? Nou nee. Het testen van een accu kost misschien
een minuut, maar je doet het als de motorkap van de auto toch al open gaat. Dus kost het nog minder tijd; je sluit de klemmen aan, je voert de gegevens van de auto in en na 10 seconden rolt het printje uit de tester. En die luttele seconden werk betalen zichzelf dubbel en dwars terug. Want uit onderzoek van Midtronics blijkt dat van elke 100 accu’s die worden getest, er 17 zo slecht zijn dat ze op korte termijn vervangen moeten worden. Hetzelfde onderzoek toont aan dat je ter plekke aan 13 van die 17 klanten een nieuwe accu kunt verkopen. Heb je die 83 andere accu’s dan voor niets getest? Zeker niet. Want die klanten weten nu zeker dat ze met hun accu nog een tijd vooruit kunnen. Je kunt het printje van de accutest als extra service nog vastnieten aan de factuur. En > Bxxxxx xxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxxx als je de accu ook nog even aan de lader hangt, kun je daarvoor ook een klein bedrag op de factuur zetten. Zo levert een inspanning van Deze rubriek wordt mogelijk gemaakt door hooguit een minuut een grotere omzet aan accu’s op en bied je bovendien een extra service aan je klanten. Misschien toch niet zo’n gek idee, accu’s testen?
AUTOMOTIVE / 9 MEI 2014
pag. 9.indd 9
02-05-14 16:43
HET COMPLETE AANBOD, AIRCO-ONDERDELEN EN GEREEDSCHAP ZIE AIRCONTROL.NL HET COMPLETE AANBOD, AIRCO-ONDERDELEN EN GEREEDSCHAP ZIE AIRCONTROL.NL HET COMPLETE AANBOD, AIRCO-ONDERDELEN EN GEREEDSCHAP ZIE AIRCONTROL.NL HET COMPLETE AANBOD, AIRCO-ONDERDELEN EN GEREEDSCHAP ZIE AIRCONTROL.NL
Personenauto’s
Trucks
Agr- offroad
Bussen
Personenauto’s
Trucks
Agr- offroad
Bussen
Personenauto’s
Trucks
Agr- offroad
Bussen
Personenauto’s
Trucks
Agr- offroad
Bussen
Vanaf 4 stuks franco geleverd!
WWW.AIRCONTROL.NL WWW.AIRCONTROL.NL UDEN • ✆ 0413 253 000 WWW.AIRCONTROL.NL UDEN • ✆ 0413 253 000 UDEN • ✆ 0413 253 000 WWW.AIRCONTROL.NL UDEN • ✆ 0413 253 000
The world of your tyres is our world
Merken: Infinity Pirelli Nokian Tyre Gerutti
Hankook Toyo Tires Michelin Bridgestone
• Just in time
In onze webshop besteld u snel en gemakkelijk. Hier vindt u ons ruime aanbod van premium en budget banden tegen scherpe prijzen.
Voor 15.00 uur besteld, de volgende dag geleverd. Vanaf vier banden leveren wij franco.
• Let us do what we do best Onze ervaren en toegewijde medewerkers helpen u snel en vakkundig.
Continental Dunlop Vredestein
Years
Gebruik het in uw voordeel: • Easy ordering
Firestone Uniroyal Goodyear Yokohama
1984 - 2014
Bel ons: 077-320 28 20
www.euro-tyre.com
Hardenberg 14, 15 en 16 oktober 2014
Gorinchem 3, 4 en 5 februari 2015
Dé vakbeurs voor de Automotivebranche
VOLG ONS OP TWITTER @AutoProf_EH
vast in Noteer al a! uw agend
Evenementen
HAL
HARDENBERG GORINCHEM VENRAY
Voor meer informatie:
www.evenementenhal.nl
Ons evenement.
UW MOMENT.
DOSSIER GARAGEFORMULES
12 OVERZICHT
GARAGEFORMULES
PREMIO 17 DEALER IN DE WIL OOK HERKANSING 14 UNIVERSEEL
11
v
VOOR ELKE SMAAK EEN FORMULE Diversiteit zorgt voor groei in overvolle formulemarkt Garagisten die zich willen aansluiten bij een formule kunnen inmiddels kiezen uit tientallen verschillende concepten. Toch lijkt er van een verzadigde markt nog geen sprake. Automotive Werkplaats zet de 39 bekendste formules op een rij. TEKST: EMIL PEETERS, BEELD: SHUTTERSTOCK (BEWERKING AUTOMOTIVE)
D
e ene formule is de andere niet. Elke formule kiest zijn eigen positionering (bijvoorbeeld concurreren op prijs versus concurreren op service) of een eigen specialisatie (bijvoorbeeld op merk of techniek). De ene formule focust op marketingondersteuning, de ander op beschikbaarheid van onderdelen en informatie. En de diversiteit neemt toe. Zo brengt Group Auto met Auto Excellent een tweede formule op de markt, naast het bestaande CarXpert; AD Benelux is gestart met een pilotvestiging van CarProf, een formule waarvan nog voor de zomer 25 Ă 30
vestigingen open moeten zijn. Aan de andere kant nam het afscheid van Elitecar.
Toename Niet alleen het aantal formules groeit, ook het aantal leden neemt bij de meeste formules toe. Zeker, er gaan bedrijven failliet en er zeggen bedrijven op, maar het aantal autobedrijven dat op de een of andere manier aangesloten is bij een garageformule blijkt nog elk jaar toe te nemen, waarbij vooral grote formules als Autocrew en Vakgarage opvallen.
Opvallendste stijger is zonder twijfel Starga Mobility, dat in een jaar tijd in aantal vervijfvoudigde tot 257 vestigingen. Er vallen ook formules af; de bekendste dit jaar was AH Autoschade van de Alwaysbemobile Company. Autoglaz wordt nu ondergebracht bij de formules Profile Tyrecenter en James. Juist omdat elke formule zijn eigen achtergrond heeft, is ervoor gekozen bij de opvallendste wijzigingen per formule een toelichting te geven. //
AUTOMOTIVE / 9 MEI 2014
pag. 11 t/m 17.indd 11
02-05-14 16:49
DOSSIER GARAGEFORMULES
DE 13 GROOTSTE UNIVERSELE FORMULES Garageformule
Aantal vestigingen 2014
Aantal vestigingen 2013
Entrance fee in €
Franchise fee in € per jaar
Verplichte omzet bij grossier per monteur
V
Bosch Car Service
387
383
Starga Mobility
257
51
n.b.
n.b.
26.000
B
79
468
n.v.t.
Vakgarage
223
205
B
1.500
4.230
40.000*
Requal Erkend Reparateur
141
142
V
AD Autobedrijf
123
129
995
2.400
19.000 (minimum 40.000 per bedrijf)
Autocrew
123
A
93
513
2.160
25.650
Autoservice Totaal
99
B
n.v.t.
n.v.t.
12.000
CarXpert
91
U
103
n.v.t.
afh. van keuze mod. 250 euro basisfee
20.000
Otopartner
G
74
94
n.v.t.
n.v.t.
10.000
K
Autofirst (Autofit)
67
63
450**
3.600
50.000
H
James Auto & Service
64
64
3.000
2% van omzet, min. 500 per maand
n.v.t.
V
Checkstar
35
46
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
B
ATU
10
10
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
A
ONAFHANKELIJKE FULL SERVICE
D
* Omzet per monteur is gewenste omzet, niet verplicht, exclusief banden ** Plus 1.300 euro voor aankleding pand
12
Grootste stijger: Starga
Doorstart (1): Carprof
De formule was failliet en daarmee leek een voor tijdig einde te komen aan het in 2011 opgerichte Starga Mobility, maar wat blijkt? Na de overname door een groep investeerders begin 2013 groeide Starga Mobility uit tot een formule waar inmiddels 257 bedrijven bij aangesloten zijn. De formule is daarmee groter dan Vakgarage. Op deze manier streeft Starga binnenkort lijstaanvoerder Bosch Car Service nog voorbij. Gevraagd naar zijn ambities zegt oprichter Don Monné: “Onze doelstelling is om toch zeker 500 universele garagebedrijven onderdak te bieden, waarbij wij door dit hoge aantal onze partners kunnen motiveren om nog hogere kortingen en bonussen te geven.” Precies daar is het Starga om te doen: inkoopvoordeel voor de leden, waarmee het feitelijk niet te vergelijken is met garageformules als Bosch Car Service, waar bijvoorbeeld technische trainingen een belangrijk deel van uitmaken.
AD Benelux is bezig met een algehele herschikking van haar garageformules, al blijft AD Autobedrijf gewoon bestaan en is dat met 123 vestigingen nog altijd een van de grootste garageformules in Nederland. De formule Elitecar, ondersteund door Cartal-Rijsbergen, houdt eind dit jaar op te bestaan, een beslissing die al enkele jaren geleden is genomen, vanwege “verschillende inzichten vanuit het management en de directie”. Dit betekent dat er op dit moment met de drie eigenaren gesprekken gaande zijn over de toekomst. Daarvoor in de plaats komt Carprof, waarvoor in Leiden al enige tijd een pilotvestiging is geopend. Nog voor de zomer wil AD Benelux 25 tot 30 bedrijven bij de formule aansluiten. Werkplaatsrendement staat in de formule centraal en met het product Rendementservice moeten de interne processen in het autobedrijf dan ook dusdanig worden verbeterd dat het rendement omhoog gaat. De entrance fee bedraagt 1.250 euro en de fee per jaar 3.420. De verplichte omzet per vestiging is 20 duizend euro voor banden en 60 duizend voor materiaal.
De specialist: Checkstar
Monné: “In tegenstelling tot Bosch willen wij het garagebedrijf de vrijheid laten zelf in te kopen waar hij wil: vrijheid blijheid. Soms koopt een garage zijn automaterialen bij hem om de hoek. Dan gaan wij hem niet verplichten dat te doen bij onze partner. Wij adviseren wel om prijsvergelijkingen te maken.”
De formule Checkstar is van Magneti Marelli en daarmee geliefd onder Fiat/Alfa Romeo specialisten (MM is de onderdelenpoot van de Fiat Group). In Nederland is het concept, ondersteund door Buren Hallum Automaterialen, in 2013 behoorlijk gegroeid (van 35 naar 46 vestigingen), mede door de toevoeging van een aantal ex-dealers. Voor 2014 verwacht eigenaar Sjoerd Buren een gestage groei. “Er zal zeker nog wel een aantal bedrijven bij komen, maar zo’n groei als vorig jaar zullen we dit jaar niet doormaken.” Checkstar zit door heel Nederland verspreid, maar de onderdelen komen uit Leeuwarden. Is dat een probleem? Sjoerd Buren: “We hebben natuurlijk geen busjes rondrijden, maar voor 16.00 uur besteld is de volgende dag geleverd. Veel bedrijven werken met nachtlevering, dus die hebben het toch voor 08.00 uur in huis.”
INGEZONDEN MEDEDELINGEN
EUROL BULKSERVICE ALTIJD VOORR A AD KOSTEN BESPAREN ONE STOP SHOP BEL 0548-615 165 OF GA NAAR EUROL.COM/SERVICE
pag. 11 t/m 17.indd 12
Vroegop zoekt spanning Volg een AST’er in de praktijk ZIE PAG. 17
02-05-14 16:49
edrijf)
DOSSIER GARAGEFORMULES
Voorkeursleverancier
Bosch Brezan voor automaterialen Vrooam Doyen AD-grossier Bosch First Suppliers USN-Centuri Group Auto Koskamp/Cartal-Rijsbergen Heuts/Slager/Koskamp/Rijsbergen/Prima Parts Van Heck/Vrooam Buren Hallum Automaterialen/Magneti Marelli ATU Duitsland
Voor een compleet overzicht zie automotive-online.nl
Van de grossier: Autofirst en Otopartner Een verhaal apart zijn de beide formules die door onder meer Koskamp Automaterialen worden ondersteund, te weten Autofirst en Otopartner. De eerste is een fullservice garageformule, met een maandelijkse fee, terwijl Otopartner een veel laagdrempeliger formule is, waarbij de voornaamste eis is dat het deelnemende bedrijf per monteur 10.000 euro aan onderdelen bestelt. Alleen voor Koskamp zijn de aantallen nu: 35 vestigingen voor Autofirst en 67 voor Otopartner. Cartal-Rijsbergen ondersteunt nog zo’n tien vestigingen voor Otopartner en Heuts Automaterialen ondersteunt Autofirst met name in het zuiden.
Besparen met Merkservice Oud-directeur van Volkswagen Nederland Bas Wintjes startte in 2012 met Onno Kuiper de full service garageformule Merkservice. Het netwerk is met vijf vestigingen behoorlijk bescheiden. De bespaarservicemodule wordt echter al aan 135 autobedrijven aangeboden. Vorig jaar waren dat er nog 41. Wintjes: “Daar hebben wij onze handen vol aan, dus een verdere groei van onze fullserviceformule heeft op dit moment niet onze prioriteit. Onder die 135 bedrijven zitten overigens leden van verschillende formules. We benchmarken die bedrijven vier keer per jaar en kijken op welke punten zij hun bedrijfsvoering kunnen verbeteren.”
De perfecte balans tussen kwaliteit en prijs
Doorstart (2): QRS
13
Na de herintroductie van Quick Repair Service (QRS) eind juni 2013 zijn er nu vier deelnemers. De doelstelling is om binnen twee jaar door te groeien naar zo’n twintig deelnemers. Op de vraag of QRS nog op schema ligt, reageert directeur Nico Treur: “Het mag altijd sneller, maar een bedrijf bij een formule aansluiten, daar gaat nu eenmaal de nodige tijd overheen. En we waren met enkele dealerbedrijven al heel ver, maar bij enkele merken was de importeur uiteindelijk spelbreker. Nu de BER vervallen is, werden door hen de touwtjes strakker aangetrokken. Er blijven echter nog genoeg importeurs over die het
belang van goed renderende dealerbedrijven in hun netwerk wel degelijk zien en hun dealers niet beperken in het ondernemen en verbreden van hun markt.” De entrance fee bedraagt 1.450 euro. De vooreursleverancier is Mijngrossier.nl (Van Heck).
CarXpert-moeder presenteert: Auto Excellent Dankzij de vele nieuwe grossiers die zich de afgelopen tijd bij Group Auto hebben aangesloten, groeit ook de belangstelling voor de garageformule CarXpert. Formulemanager Erik van Lier denkt dat er dit jaar nog zeker twintig leden bij zullen komen. Van Lier: “Dit jaar zitten we grofweg op hetzelfde aantal v estigingen als vorig jaar. We hebben een aantal slechte vestigingen afgestoten en er enkele goede bij gekregen.” Daarnaast start Group Auto in september 2014 met vijf pilotvestigingen van de nieuwe, uit Duitsland overgenomen garageformule Auto Excellent, die eind 2015 zo’n 30 à 35 vestigingen zou moeten omvatten. Deze formule wordt boven CarXpert geplaatst. Van Lier: “We hebben de vestigingscriteria expres wat hoog gemaakt, zodat het niet kannibaliseert op CarXpert. Ik denk ook niet dat er veel CarXperts zullen zijn die Auto Excellent zouden kunnen worden, hoewel dat wel mogelijk is. Auto Excellent richt zich meer op ex-dealers, autobedrijven die zich geconfronteerd zien met een uitholling van het dealernetwerk en dan in Auto Excellent een passende formule vinden.” Over entrance fee, maandelijkse fee en andere toelatingscriteria wordt op het moment dat dit overzicht ter perse ging nog onderhandeld met het Duitse hoofdkantoor van Auto Excellent.
Requal: Het voordelige alternatief voor het onderhoud van uw voertuig www.requal-parts.net AUTOMOTIVE / 9 MEI 2014
pag. 11 t/m 17.indd 13
02-05-14 16:50
DOSSIER GARAGEFORMULES
Goodyear Dunlop rolt garageformule opnieuw uit in Nederland
PREMIO IN DE HERKANSING
De franchiseformule Premio Banden & Autoservice van Goodyear Dunlop verwelkomt binnenkort zijn vierde Nederlandse deelnemer. De groei verloopt daarmee minder snel dan bij de start in 2013 werd verwacht. Het doel is bijgesteld van 100 naar 60 aangesloten bedrijven.
TEKST: PAUL VAN DEN BOGAARD, BEELD: GOODYEAR DUNLOP
I
n de zomer van 2013 blies Goodyear Dunlop Retail Partners (GDRP) franchiseformule Premio Banden & Autoservice nieuw leven in. De ambitie was om het jaar af te sluiten met vijf Nederlandse vestigingen. Het bleef bij de pilot Bossche Banden Service en even leek het in Duitsland zeer succesvolle concept (300 vestigingen) in ons land, net als in 2001, een stille dood te sterven (zie kader). Niets is minder waar, blijkt uit een gesprek met retaildirecteur Benelux Edwin Coenen. Want inmiddels zit de groei er flink in. Met Jägers Banden en Wielen in Culemborg is een gerenommeerde bandenspecialist toegevoegd als franchisenemer en voor deze maand staan Roban Bandenservice in Roosendaal en Ronden Banden in Enschede op de rol. “In 2011 besloot Goodyear Dunlop om te investeren in een nieuwe retailstrategie voor de Benelux; Premio maakt daar een belangrijk deel van uit, naast de soft-franchiseformule Uw bandenspecialist. Achteraf gezien was dat niet het beste tijdstip, want 2012 en 2013 waren slechte jaren voor de bandenbranche.” Het doel om in 2016 100 vestigingen te hebben in Nederland en België is inmiddels bijgesteld. “Het is niet moeilijk om snel veel bedrijven aan te sluiten, maar wel om snel goede partners te vinden. Ze moeten bij onze formule passen. Daar was wat meer tijd voor nodig en daarnaast was het voor veel bedrijven niet het moment om te investeren. Inmiddels is de groei ingezet en onder voorbehoud dat we in dit tempo kunnen doorgaan, verwacht ik wel op zo’n zestig leden uit te komen in 2016.”
14
Valse start
In 2001 introduceerde Goodyear Dunlop de Premio-bandenketen in Nederland waarbij De Molen Banden in Son fungeerde als pilot. Kort daarna zouden de andere bedrijven van De Molen en de Brouwer Groep volgen. Daar is het echter nooit van gekomen en ook in Son verdween het Premiobord weer van de gevel. Volgens Coenen, die destijds overigens nog niet bij Goodyear Dunlop werkte, is Premio in de ijskast komen te staan door veranderingen in de markt en de distributiemodellen. “Er was een tijd minder focus op retail bij Goodyear Dunlop, ik ben drie jaar geleden gevraagd om het Europese retailmodel van Goodyear naar de Benelux te vertalen.” In Duitsland bestaat Premio al sinds 1996 en zijn er inmiddels 300 vestigingen aangesloten.
pag. 11 t/m 17.indd 14
> E dwin Coenen, directeur retail Benelux Goodyear Dunlop: ‘Het is niet moeilijk om snel veel bedrijven aan te sluiten, maar wel om de goede bedrijven te vinden’
Ondernemen Volgens Coenen is een Premio-vestiging een bandenservicebedrijf dat ook auto-onderhoud doet en niet andersom. Premio positioneert zich aan de bovenkant van de markt. “We willen vooral partner van het bandenbedrijf zijn door hulp te bieden bij het ondernemen met een businessconsultant, maar ook om meer traffic te genereren door online en klassieke marketing en advies bij de inkoop van banden en wielen, het optimaliseren van de marge, een competitief prijsbeleid, cross-selling en het vinden van gekwalificeerd personeel.” Volgens Coenen bestaat 15 procent van de Nederlandse bandenmarkt uit zakelijke klanten en wordt deze markt al 30 jaar bediend door drie grote spelers (Kwik-Fit, Profile Tyrecenter en Euromaster). “Wij willen in deze markt een extra oplossing bieden voor retailers die willen professionaliseren binnen een landelijk netwerk, een belangrijk criterium om in beeld te komen bij de zakelijke markt.” //
02-05-14 16:50
Het enige écHt onafHankelijke concept
Er zijn veel garageconcepten in Nederland. Toch is er maar één echt onafhankelijk. Vakgarage! Vakgarage is geen eigendom van een onderdelenmerk of importeursorganisatie. Het concept is eigendom van de aangesloten ondernemers. Daarom staan bij Vakgarage altijd de belangen van de aangesloten ondernemers centraal. Nu en in de toekomst.
Waarom kozen al ruim 200 garagebedrijven er voor om zich bij Vakgarage aan te sluiten?
RoadsHow
Bezoek de informatieavond. ga naar www.vakgarageworden.nl voor meer informatie.
Meer omzet en winst realiseren en samenwerken met ruim 200 collega’s? En toch baas in eigen bedrijf blijven? Dan is Vakgarage een logische keuze. Dankzij effectieve marketing en communicatie, gezamenlijke inkoop tegen scherpe tarieven en doordachte producten en diensten levert Vakgarage u grote voordelen op. Niet voor niets is Vakgarage de snelst groeiende formule van dit moment. Sluit u aan en deel mee in het succes.
Als beste uit het BOVAG-onderzoek!
BOVAG onderzoekt regelmatig hoe bij garageformules aangesloten ondernemers hun formule waarderen. En wat blijkt? Vakgarage scoort het hoogst van allemaal! Daar zijn we blij mee en zeer trots op. Vooral omdat onze ondernemers zeggen dat Vakgarage echt helpt om meer omzet te genereren.
Vakgarage worden
Wij willen graag het succes van Vakgarage delen met meer collega ondernemers. Heeft u interesse, neem dan vrijblijvend contact met ons op of neem een kijkje op www.vakgarageworden.nl.
Redenen om VakgaRage te woRden Het enige écht onafhankelijke garageconcept in Nederland. De belangen van de ondernemers staan centraal. Ondernemers blijven baas in eigen bedrijf. Sturing van werk richting de ondernemers. Ondersteuning bij verkopen occasions en nieuwe auto’s. Uitgebreide marketingondersteuning. Innovatieve producten en diensten. Een breed scala aan voortreffelijke inkoopvoordelen. Vakgarage ontzorgt, zodat u kunt ondernemen.
UW BeLang BePAAlT ONZe kOerS kijk voor meer informatie op WWW.VAkGArAGeWOrdeN.Nl.
stichting vakgarage | Melkrijder 15 | 3861 SG Nijkerk | T (033) 245 01 33 | WWW.VAkGArAGe.Nl
DOSSIER GARAGEFORMULES
MERKSPECIALISTEN
DEALERGEBONDEN
Garageformule
Aantal vestigingen 2014
Aantal vestigingen 2013
Garageformule
Aantal vest. 2014
Aantal vest. 2013
Voorkeursleverancier
PCA (Citroën- en Peugeotspecialist)
32
24
Budgetservice.nl (Koops Furness)
17
12
AD Benelux
Vetos (Toyotaspecialist)
20
20
DriveIn Car Service (Martin Schilder)
7
6
geen opgaaf
VSR (Renaultspecialist)
19
18
Stern Point (Stern)
7
4
Van Heck
Cosis (Subaruspecialist)
14
14
MBSG (Mercedes-Benzspecialist)
11
14
Vovas (VW- en Audispecialist)
9
7
PCA
Vorig jaar constateerden we al een toename van garageformules onder dealerbedrijven, iets waar ook de merkspecialisten als PCA (voor Citroën en Peugeot) garen bij spinnen. PCA-voorzitter Rutger Wemmenhove: “We merken toch dat er bedrijven zijn die in een spagaat zitten met de importeur en bijvoorbeeld hun dealerschap opzeggen. Er is ook het voorbeeld van Volvo-dealer Van de Brandt uit Boxtel; die nam de Peugeot erkend reparateur NIVO over en daarmee heeft hij zich bij PCA aangesloten. Op die manier zijn we gegroeid tot 32 vestigingen, waarvan 3 in België en verwacht ik er in 2014 nog wel enkele bij te krijgen.”
DEELCONCEPTEN Garageformule
Aantal vest. 2014
Aantal vest. 2013
Voorkeursleverancier
Hella Service Partner (verlichting, elektra, airco, diagnose)
320
370
HSP-grossier
Valvoline Service Center
169
geen opgaaf
geen opgaaf
Cars&Joy (occasions)
7
10
Van Heck
Budgetservice.nl Budgetservice.nl is in 2012 opgezet door dealergroep Koops Furness om klanten langer aan het dealerbedrijf te binden. Het ligt dan voor de hand om die vestigingen van Budgetservice.nl ín het dealerpand te huisvesten, maar daar is inmiddels al in één geval van afgeweken met een onlangs geopende vestiging in Amsterdam-West. Daarnaast is er een Budgetservice.nl gevestigd in het pand van Suzuki-dealer en Fiat-specialist Arnold van Bruchem in Zwolle, die geen deel uitmaakt van Koops Furness. Inmiddels telt het netwerk zeventien vestigingen en voor dit jaar is een grote uitbreiding gepland: Budgetservice.nl Bestelauto en Budgetservice.nl Camper worden in de loop van 2014 geïntroduceerd in diverse vestigingen van Cosmo Trucks.
DriveIn Car Service Dealerbedrijf Martin Schilder werkt in Noord-Holland langzaam maar zeker aan een groei van het aantal DriveIn Car Service-vestigingen. Met de Martin Schilder-vestiging in IJmuiden die verkocht werd en vervolgens aangesloten bij DriveIn Car Service heeft de garageformule er feitelijk de eerste franchisevestiging bij. Ruud Schilder: “Het is allemaal zo snel gegaan dat we nu nog geen franchise fee daarvoor rekenen, maar dat gaat waarschijnlijk wel komen.” Schilder sluit ook niet uit dat de groei van dergelijke franchisevestigingen zal komen. “We willen vooral in Noord-Holland ons bewerkingsgebied vergroten en vanuit de regio is er wel vraag naar onze formule.”
Hella Service Partner Het Hella Service Partner-concept draait in 2014 met 50 deelnemers minder dan vorig jaar. Coördinator William van Bekkum ziet hier echter een positieve ontwikkeling in. “We vragen nu een jaarlijkse bijdrage van 250 euro voor het Hella Service Partner-concept. Om verschillende redenen hebben we dat voorgaande jaren niet gedaan. Dit jaar wel, met de bepaling dat het bedrag kan worden terugverdiend wanneer de doelstelling van 5.000 euro omzet per jaar per bedrijf wordt gehaald. Daar krijgt het bedrijf op allerlei gebieden (marketing, technische ondersteuning, training, etc.) overigens veel voor terug. Alle partijen halen voordeel uit deze constructie. Helaas zijn er altijd bedrijven die de meerwaarde van zo’n constructie niet inzien en bij kennisneming van de gevraagde bijdrage begin 2014 zeiden: ‘Als we er geld voor moeten betalen, stoppen we ermee.’ Ik vind dat prima. Kwalitatief gezien is ons netwerk er flink op vooruit gegaan door deze filtering.”
SternPoint SternPoint, de universele garageformule van de Stern Groep, stelde zich bij de introductie in 2012 ten doel circa 24 vestigingen na twee jaar operationeel te hebben. Vorig jaar waren het er vier, inmiddels zijn het er zeven. De vraag aan aftersalesdirecteur Evert Jan Stagge is dan ook in welke zin de verwachtingen voor SternPoint zijn bijgesteld. Stagge: “We richten ons nu op een totaal van zo’n twintig vestigingen in 2016. We hebben onlangs weer een vestiging geopend in Haren en zo willen we graag door het hele land groeien. Met name in Gelderland en West-Brabant zouden we ons graag vestigen.”
FASTFITTERS
IMPORTEURSGEBONDEN
Fastfitters
Aantal vest. 2014
Aantal vest. 2013
Voorkeursleverancier
Profile Tyrecenter
186
186
geen verplichting
Kwik-Fit
182
182
USN-Centuri
geen opgaaf
Euromaster
105
103
Brezan
Brezan
Point S
48
geen opgaaf
geen opgaaf
Garageformule
Aantal vest. 2014
Aantal vest. 2013
Voorkeursleverancier
Eurorepar (Citroën)
10
8
Eurorepar
Autogilde (Mazda)
8
n.b.
De Garage (Pon)
6
6
INGEZONDEN MEDEDELINGEN
KWALITEIT WINT ALTIJD!
pag. 11 t/m 17.indd 16
02-05-14 16:50
DOSSIER GARAGEFORMULES
DEALER + FORMULE = TREND
Auto Creemers, dealer van Alfa Romeo en Mitsubishi, is sinds 2,5 jaar bij Vakgarage aangesloten. ‘Klanten hadden geen idee dat ik ook andere merken kan onderhouden en repareren.’
O
nder de naam Vakgarage Roermond bedient ondernemer Richard Creemers (45) ook de universele klant in de regio. “Wij zijn gevestigd in Roermond-Zuid en daar hebben we vrij spel.” Vorig jaar is het aantal uitgevoerde apk’s in zijn werkplaats al verdubbeld en wekelijks krijgt Creemers er naar eigen zeggen zeker vijf nieuwe klanten bij. “We groeien nog steeds in het universele kanaal. De onderhoudsintervallen van nieuwe auto’s worden steeds langer, dus moet ik meer uren verkopen om mijn werkplaats gevuld te houden.” Creemers heeft vier monteurs in dienst en hij wil volgend jaar een vijfde aannemen. “Dan is het voor mij genoeg. Ik wil niet te groot worden, het moet overzichtelijk blijven.” Creemers zocht een garageconcept dat gericht is op onderhoud in plaats van verkoop. “De formules Bosch Car Service en Vakgarage passen bij ons. Maar Bosch werkt niet met dealers en dan zou ik een aparte bv op moeten richten en een aparte ingang maken. Daarom hebben we voor Vakgarage gekozen. Bovendien was het gebied Roermond nog vrij.” Veel heeft Creemers buiten een instapfee niet hoeven investeren. “De kleuren van Mitsubishi en Alfa Romeo sluiten aan bij Vakgarage: rood, grijs en wit. De grootste uitdaging en de grootste investering is in de marketing gaan zitten. Al wordt een groot deel uit de Vakgarage-pot betaald.” Voor Creemers was het verwerven van naamsbekendheid bij de univer-
> “Ik ben Vakgarage geworden omdat automobilisten dachten dat ik alleen Mitsubishi’s en Alfa’s in de werkplaats had.” sele klant het doel in het eerste jaar. “Ik ben Vakgarage geworden omdat automobilisten dachten dat ik alleen Mitsubishi’s en Alfa’s in de werkplaats had. Klanten hadden geen idee dat ik ook andere merken kan onderhouden en repareren. Daar wilde ik vanaf.” Nu wordt hij regelmatig gebeld door dealers die willen weten hoe het bevalt, zo’n garageconcept erbij. “Het is een trend geworden om naast je dealerschappen bij een formule aan te sluiten. Ze zijn vooral geïnteresseerd in het uurloon dat ik reken als universeel.” Gelukkig voor Creemer zijn ook de Mitsubishi-verkopen inmiddels aangetrokken. “De Mitsubishi%UDNH 6WHHULQJ :KHHO dealers, dat zijn nu de lachende dealers.” //
WERKEN MET MANNEN S GEWELDIG’
SDUWV
Werkplaatsreceptioniste Sabine Koopman Sabine Koopman gooit hoge ogen in nze verkiezing van Miss Mechanic 2010, %UDNH want zij restaureert in %UDNH haar vrije tijd igenhandig een Volkswagen bestelbus. SDUWV SDUWV ees meer op pagina 11
6WHHULQJ 6WHHULQJ VXVSHQVLRQ VXVSHQVLRQ SDUWV SDUWV
VXVSHQVLRQ SDUWV
EHDULQJ NLWV
:KHHO :KHHO EHDULQJ EHDULQJ NLWV NLWV 025( 7+$1 -867 %5$.(6
More than just brakes
VAN WEES OIL ALS DAVID TEGEN DE GOLIATHS
pag. 11 t/m 17.indd 17
VROEGOP
Opleiding tot Autoschadetechnicus Vakopleiding Carrosseriebedrijf (VOC) biedt sinds vorig jaar een abonnement om personeelsleden gedurende het jaar op te leiden. Jan Vroegop (22) volgt een opleiding tot autoschadetechnicus (AST) zodat zijn werkgever een betere inschatting kan maken van de schade aan een auto. Vroegop doet in Automotive verslag van zijn opleiding.
DEEL
SPANNINGZOEKEN
11
17 Z
eker bij auto’s met een stop-start-systeem kun je makkelijk een storing veroorzaken door de lader verkeerd aan te sluiten. Eerst moet je vaststellen of het een lood- gel of AGM accu is. Een AGM accu mag je niet laden met een normale acculader. Het rechtstreeks op de plus- en min-pool aansluiten, zoals we gewend waren, kan tot schade aan accu en bodycomputer leiden. De capaciteit van een accu wordt berekend aan de hand van de accuspanning, de temperatuur en de in- en uitgaande stroom. Door de lader op de accupolen te zetten meet de elektronica in de auto de laadstroom niet. Daarnaast omzeil je ook de bodycomputer en weet deze niet wat er met de accu gebeurt. Hierdoor kan het gebeuren dat de accu wel volgeladen is, maar de computer denkt dat deze nog steeds leeg is. Foutcodes worden hierdoor opgeslagen en er ontstaan storingen. Ook de accu kan kapot gaan doordat de computer hem wil blijven laden. Ook is het belangrijk dat de acculader zelf in de goede stand staat. Een AGM-accu vraagt om een speciaal, variabel laadprogramma. Wanneer je geen geschikte acculader of programma gebruikt, krijg je de accu niet vol of gaat het laden te snel en wordt de accu te warm en raakt deze beschadigd. Bij foutmeldingen kun je proberen het systeem te resetten met de diagnosetester. Sommige auto’s resetten zichzelf, maar vaak moet je dit aan de dealer overlaten. Bij de eindcontrole van auto’s met dit systeem moet je extra controleren of laadsysteem en accu in orde zijn. Dit om terugkeer voor garantie en een bezoek aan de dealer te voorkomen. JAN VROEGOP IS OOK TE VOLGEN OP FACEBOOK: WWW.FACEBOOK.COM/JAN.VROEGOP.9. ZIJN BIJDRAGEN ZIJN OOK TE LEZEN OP AUTOMOTIVE-WERKPLAATS.NL/VROEGOP. AUTOMOTIVE / 9 MEI 2014
02-05-14 16:50
IN DE WERKPLAATS / NOBLE HOUSE CLASSICS
Noble House Classics maakt oude Astons nieuw
HIGHTECH EN HANDWERK
Noble House Classics in Almere is een van de dertien wereldwijde Heritage dealers van Aston Martin. Het bedrijf restaureert niet alleen klassieke Astons, maar bouwt binnenkort ook nieuwe. Om werk zitten ze in de polder dus niet verlegen. Om goede plaatwerkers wel.
TEKST: PAUL VAN DEN BOGAARD, BEELD: FOTOGRAAF PATRICK
18
DE KENGETALLEN
NOBLE HOUSE CLASSICS // AANTAL MEDEWERKERS: 20 / AANTAL HEFBRUGGEN: 5 / AANTAL DOORGANGEN: 10 TOT 20 PER JAAR (ONDERHOUD) 2 TOT 3 RESTAURATIES PER JAAR AFGEROND
pag. 18-19.indd 18
02-05-14 16:51
IN DE WERKPLAATS
K
lassieke Aston Martins zijn zeldzaam. Onderdelen voor de vaak in kleine oplages gebouwde sportwagens worden niet geleverd door de dichtstbijzijnde grossier; zelf maken is de enige oplossing. Behalve ambachtelijk handwerk gebruikt Noble House daarvoor ook moderne hulpmiddelen als een 3D-printer en een lasersnijder. Een twee man sterke R&Dafdeling meet het originele onderdeel op tot in de kleinste details en tekent het na op de computer. Bij gebrek aan een origineel of wanneer het om een niet bestaand onderdeel gaat, ontwerpen Rick Hahn en Leon Bousie het zelf. De restauratie van een Aston Martin uit de jaren 60 of 70 neemt volgens Hahn anderhalf tot drie jaar in beslag en kost al gauw een kwart miljoen euro.
Plaatwerkers Meestal hebben de mannen van Noble House te maken met een stalen kooiconstructie waar het aluminium plaatwerk met de hand overheen is geklopt. Een dun laagje katoen moet spanningscorrosie tussen beide metalen voorkomen, maar omdat stof ook vocht absorbeert, valt er na veertig jaar meestal heel wat te herstellen, helemaal in het geval van slecht gerepareerde schades of restauraties uit het verleden. “Plaatwerk is vaak nog wel te krijgen, maar voor het chassis is er niets te koop”, weet Hahn. “Daarom zijn wij gespecialiseerd in chassisdelen.” Soms moet bij een restauratie tot 80 procent van de bodem en de dragende delen worden vervangen. Iedere koelopening en elk verstevigingprofiel wordt nagemaakt door de vier plaatwerkers. Hahn: “Drie van onze plaatwerkers zijn Slowaken; niet omdat het goedkope arbeidskrachten zijn, maar puur omdat ze traditioneel geschoold zijn. Ze kunnen nog echt plaatdelen vormen met hun handen in plaats van nieuwe delen uit het magazijn te monteren. Goede plaatwerkers zijn in Nederland bijna niet te vinden.”
Airco Noble House moderniseert ook klassiekers als de klanten daar om vragen. Zo is een moderne
airco-installatie een gewilde aanpassing. “We hebben zelf een installatie ontwikkeld die zo min mogelijk afbreuk doet aan de uitstraling van de auto en gebruik maakt van de originele uitstroomopeningen”, zegt Hahn. “Er zijn wel inbouwkits op de markt van bijvoorbeeld Behr Hella, maar we geven er de voorkeur aan om een aantal componenten van de VW Sharan te gebruiken. De aansturing bijvoorbeeld en de servo’s. Verder ontwikkelen we op de compressor en de blower na alles zelf.”
Linksgestuurd Noble House maakt veel gebruik van 3D-printtechnologie. “Bedieningsknopjes in het interieur worden na veertig jaar uv-straling vaak poreus en verbrokkelen soms helemaal. Zulke onderdelen lenen zich heel goed voor 3D-printen.” Omdat de meeste Aston Martins vroeger rechtsgestuurd waren, is er nu veel vraag naar dashboards voor linksgestuurde auto’s. Omdat deze nergens te koop zijn, werkt Bousie aan een reproductie die lasergesneden kan worden. Ook van het portier van de DB6 is er inmiddels een digitale bouwtekening, die met een druk op de knop kan worden doorgestuurd naar de lasersnijder, waarna een paar dagen later de complete ‘bouwplaat’ in elkaar gelast kan worden. Hahn: “Leon is drie weken aan het meten geweest aan die deur, maar het was de moeite waard. In de tijd die we voorheen kwijt waren met herstelwerkzaamheden aan het deurframe kunnen we nu een nieuwe deur maken.” //
Noble House Classics
Managing director Kees Huis in ’t Veld startte 28 jaar geleden een Jaguar-garage. Naast onderhoud aan de actuele modellen werd in de loop der jaren ook steeds meer restauratiewerk verricht aan legendarische modellen als de E-type en de XK 120 en 140. De Mark II sedan uit de jaren 60 kwam ook vaak in de werkplaats, zeker toen dit model in de jaren 90 in trek raakte bij zakelijke berijders. Noble House had veel klanten die zo’n auto lieten voorzien van moderne schijfremmen,
Nieuwbouw
Noble House streeft ernaar bij zijn restauraties zo veel mogelijk de originele onderdelen te behouden. Bij de DB7 Zagato en DB AR1 gaat dat verhaal niet op; van beide modellen bouwde Aston Martin tussen 2002 en 2003 maar 99 exemplaren, maar op een paar formaliteiten na is Noble House gereed om ze in Almere opnieuw in productie te nemen. “We zijn door Aston Martin benaderd om de resterende onderdelen, de mallen, de persen, het archief en de licentie om ze te bouwen over te nemen”, vertelt managing director Kees Huis in ’t Veld. “De raad van bestuur van Aston Martin besloot drie jaar geleden dat ze deze modellen niet de aandacht kon geven die ze verdienen en besloot toen ons te vragen. We wachten alleen nog op toestemming van Aston Martins Legal Department en de RDW om zelf de chassisnummers te mogen slaan.”
19
stuurbekrachtiging en airco. Toen eind jaren 90 de belangstelling voor Jaguar bij consumenten wat begon af te nemen, besloot Huis in ’t Veld zijn horizon te verbreden naar andere Engelse merken. Dankzij de groeiende vraag naar Aston Martins en de toename van werkzaamheden aan auto’s van dit merk ontstond het specialisme vanzelf. Inmiddels bestaat 90 procent van de werkzaamheden uit restauraties aan Aston Martins, vooral voor buitenlandse klanten.
INGEZONDEN MEDEDELINGEN
Ga voor het origineel !
TOT
W170_Walker_Ad_NL_190x30_01.indd 1
pag. 18-19.indd 19
AUTOMOTIVE /30/01/14 9 MEI 2014 14:50
02-05-14 16:51
OP DE BRUG / TOYOTA AURIS TOURING SPORTS HYBRID
20
BEKENDE TECHNIEK, ANDER De Toyota Auris Touring Sports Hybrid is de eerste compacte hybride stationwagen met 14 procent bijtelling. Hoewel hij veel techniek deelt met de Prius, vereist de kleinere hybride een eigen werwijze. TEKST EN BEELD: ROB BLOM
V
olgens de RDC Automotive Market Monitor is Toyota het enige automerk waarvan het aantal leaseregistraties in 2013 ten opzichte van een jaar eerder gestegen is (+26,4 procent); goede kans dus dat er binnenkort een uw werkplaats binnen rolt. Het model is verkrijgbaar met benzinemotoren van 1,3 en 1,6 liter, een 1,4- en 2,0-liter dieselmotor én in een 1,8liter hybrideversie. Dit model is in de basis technisch identiek aan de niet-hybride versies. Het Vehicle Identification Number (VIN) is te vinden op de bodemplaat onder de rechtervoorstoel en de linker B-steun. Een lood-zuur accu rechts achterin de
bagageruimte verzorgt de stroomvoorziening voor het 12 Volt systeem van de auto. Onder de achterbank ligt een nikkel metaalhydride (NiMH) accupakket. Het pakket is opgebouwd uit 28 (7,2 Volt) in serie geschakelde laagspanningsmodules die samen ongeveer 201,6 Volt produceren. De elektrolyt in de NiMH accumodules is een mix van kalium en natriumhydroxide. De elektrolyt wordt door de accucellen geabsorbeerd; zelfs bij een aanrijding zal geen lekkage optreden.
Geen aandrijfriem De benzinemotor in de Auris Touring Hybrid is dezelfde 2ZR-FXE 1,8-litermotor die we al van de Prius kennen. Deze 1.8 wordt sinds 2009 toegepast en verving destijds de 1,5-literversie. In tegenstelling tot zijn voorganger heeft de 1.8 een elektrisch aangedreven waterpomp, waardoor de stroming van de koel vloeistof afhankelijk van de rijomstandigheden preciezer kan worden gecontroleerd; doordat de aandrijfriem is komen te ver vallen zijn de mechanische verliezen van het motorvermogen bovendien afgenomen. Toyota introduceerde zijn hybridetechniek alweer 16 jaar gele den in de Prius. Wie een Auris Hybrid met een storing in de werkplaats krijgt, kan het uitwisselen van onderdelen met een
TECHNISCHE GEGEVENS TOYOTA AURIS TOURING SPORTS HYBRID / Motorcode: 2ZR-FXE / Nieuwprijs vanaf (euro): 25.500 / Motortype: benzine / Cilinders: 4 in lijn / Klappen per cilinder: 4 / Cilinderinhoud (cc): 1.798 / Boring x slag: 80,5 x 88,3 mm / Transmissie: traploze automaat ONDERHOUDSTARIEVEN (Toyota gebruikt vaste onderhoudstarieven en publiceert geen flatrates) / kleine beurt: 164 euro / Grote beurt: vanaf 313 euro / Remblokken (voor): 68,27 euro / Uitlaat: 406,56 euro / Pakking: 14,10 (onderdelenprijzen bruto, ex btw.)
pag. 20-21.indd 20
02-05-14 16:52
De abonnee over de auto:
> Bekende motor en Power Control Unit. De zekeringkast zit in de motorruimte. Om achterlampjes te verwisselen moet de hele unit eraf.
NDERE AANPAK
ne /
Prius echter maar beter achterwege laten. De hybride hardware van beide modellen is dezelfde, maar volgens Rutger Kerstiens van importeur Louwman en Parqui zijn ze softwarematig verschillend ingeregeld. Ook de elektrische stuurbekrachtiging is door de Japanners verder verfijnd, waardoor ook hier de onderdelen niet zonder meer uitwisselbaar zijn met oudere modellen.
In de garage De Auris Hybrid kan als eerste hybride Toyota worden uitgerust met een trekhaak. De auto mag namelijk 345 kilo trekken, goed voor een kleine vouwwagen. Goed nieuws dus voor de Bosals en Tobo’s van deze wereld. Ander werk dat in de werkplaats uitgevoerd moet worden zijn het vernieuwen van de achterlichtlampjes en het dimlicht rechtsvoor. Een handige klant zal dat zelf nog kunnen, maar mensen met twee linkerhanden staan al gauw met de handen in het haar. Om het dimlicht rechtsvoor te vernieuwen moet namelijk de vulhals van het ruitensproeierreservoir worden verwijderd. Daarna kan pas de afdekkap van de koplamp worden verwijderd en kan het lampje worden vervangen. Om de achterlichtjes te vervangen moet de achterlichtunit worden gedemonteerd, met behulp van een kruiskopschroevendraaier of een doppensetje. Toyota adviseert met klem om de 12 Voltaccu niet aan de snellader te hangen. De maximale laadstroom van de gesloten accu bedraagt 3,5 Ampère. Als er te snel geladen wordt, begeeft de accu het. //
Pas op met tweekolommer
Elke maand bezoeken we voor Op de brug een abonnee van Automotive Werkplaats om hem te vragen wat hij van de testauto vindt. Ditmaal zijn we bij Robin de Vries, vestigingsmanager bij Toyota-dealer Louwman in Hoofddorp.
21
De Vries waarschuwt dat het opletten geblazen is als de Auris op een tweekoloms hefbrug wordt gezet. “De onderzijde van het linker- en rechter voorscherm lijken sterk, en nodigen uit om de armen van de hefbrug daaronder te zetten. De schermen en het punt waaraan ze zijn gemonteerd zijn echter niet sterk genoeg - zodra je de auto op dat punt gaat heffen, buigen de spatborden en kan de auto naar de schadeafdeling. Zorg dat je de armen van de tweekolommer zo’n tien centimeter achter de schermen onder de kokerbalk plaatst. Deze tip geldt trouwens ook voor de Aygo en Yaris.” Ook als abonnee uw reactie geven op onze testauto? Stuur dan een e-mail naar: redactie@automotive-werkplaats.nl SCAN DE QR-CODE VOOR MEER TECHNISCHE GEGEVENS VAN DEZE AUTO OF GA NAAR WWW.AUTOMOTIVE-WERKPLAATS.NL
INGEZONDEN MEDEDELINGEN
uro /
Werkplaatsapparatuur & Wielservice Materialen AUTOMOTIVE / 9 MEI 2014
pag. 20-21.indd 21
02-05-14 16:52
TENSLOTTE
ONLINE
IN DE BRANCHE BASICPARTS NAAR GROUPAUTO
@bbcf1 via Twitter:
‘Ayrton was our toughest rival’ Nigel Mansell leads #Senna tributes 20 years after his death
Basicparts uit het Limburgse Haelen heeft zich aangesloten bij Groupauto. Daarmee zijn er nu 80 Groupauto-grossiers. Basicparts is nieuw als grossier, maar deed al zeven jaar in autosport materialen. Eigenaar Bandi Peters is al ruim twintig jaar coureur, maar heeft die carrière nu op een laag pitje gezet.
@nieuweautokopen via Twitter:
Dit moet de maand worden dat we 250 sales in 1 maand gaan halen! #kannietbestaatniet Edwin Stolwijk via de LinkedIn-groep Hiqure Adviesplatform
22
Naar mijn mening draagt Hiqure, mits het traject op de juiste manier wordt ingestoken door het schadebedrijf, bij aan de verhoging van de kwaliteit en veiligheid van de schadereparatie Autobedrijf Bouwman @Citroen_Bouwman 3 april
Vanmiddag ‘even’ een #Citroën C3 afleveren in Rosmalen. #uvraagt wijdraaien
VERVANGING
SEATS BESTE
Grossiersgroep Veam heeft AD-grossier Leoparts in Almelo over. Opvallend is dat Leoparts in dezelfde regio actief is als Koskamp, een grote grossier die een overnamebod van Sator afsloeg. In tegenstelling tot Veam, dat sinds kort eigendom is van onderdelen gigant Sator. De dertien medewerkers van Leoparts gaan mee in de overname. Eigenaren Marcel Slomp en Angelique Kunst zullen het bedrijf verlaten.
NGK Spark Plug Europe, fabrikant van onder meer gloeiboegies en lambdasensoren, heeft zijn online productzoeker uitgebreid met kruistabellen. Hiermee kunnen aan de hand van productcodes van andere fabrikanten het passende alternatief van NGK gevonden worden. Door de nieuwe optie ‘kruistabel’ te selecteren en de productcode van de andere fabrikant in te voeren, vindt de productzoeker het corresponderende NGK-artikel.
Patrick Wuijts is afgelopen weekend in Barcelona uitgeroepen tot ’s werelds beste Seat-monteur. Eerste monteur Wuijts werkt bij Seat-dealer Verdaat (Eindhoven en Veldhoven). Paul Brandt van Martin Schilder eindigde in de categorie ‘Beste Partsmanager’ op een keurige derde plaats. Vier Nederlandse finalisten deden mee aan de finale van Seat Top Service People in Barcelona, van 25 tot en met 27 april.
-> V ynckier Open dag, Moeskroen, 17 mei. Een open dag van de leverancier van gereedschappen en gereedschapskarren.
AGENDA COLOFON
OVERNAME
-> R eifen 2014, Messe Essen, 27-30 mei. De internationale bandenvakbeurs.
-> A utomechanika, Messe Frankfurt, 16-20 september. De grootste aftermarket vakbeurs van Europa.
-> A utoweek Live, RDW Testcentrum Lely-> M ondial de l’Automobile 2014, Paris stad, 7-9 juni. Nieuw auto-/lifestyle-event Expo, 4-19 oktober. Internationale voor de Nederlandse consument. autosalon van Parijs. -> C oncours d’Elégance, Paleis Het Loo
traffic@mobilitymedia.nl ONTWERP Curve, Haarlem OPMAAK Van Munster & Bos, Amsterdam DRUK Mediacenter Rotterdam Automotive Werkplaats is een uitgave VRAGEN OVER DE BEZORGING VAN DEZE TITEL? van Mobility Media bv, Naritaweg 14, 1043 BZ Stuur een e-mail naar: aboservice@ Amsterdam, Tel.: 020-5800966 automotive-online.nl UITGEVER Jelle Heidstra, jelle@mobilitymedia.nl DOELGROEP: • Groot- en tussenhandel in auto’s, REDACTIE Luberto van Buiten (hoofdredacteur), autoaccessoires en -onderdelen • Detailhandel Bart Kuijpers (adjunct hoofdredacteur), Paul in nieuwe en gebruikte personen auto’s • Devan den Bogaard, Marieke Oosterom, Floor Vink, tailhandel in autoaccessoires en -onder delen redactie@automotive-online.nl. • Universele garages • Schadeherstelbedrijven • Autobeklederijen • Autowasserijen • AutoMEDEWERKERS Rob Blom, Luc van Bussel, demontagebedrijven • Leasemaatschappijen • Emil Peeters, Diederik Plug, Asim Saglam, Carrosseriefabrikanten • Onderdelenfabrikanten Natan Tazelaar. ADVERTENTIES Marc Krijnen, • Grossiers • Specialisten sales@mobilitymedia.nl, 06-27293455 ABONNEMENTSGELD €129,- (icm. Management, TRAFFIC Sebastiaan Dekker, excl. 6% btw) per jaar, Buitenland €159,- per
pag. 22.indd 22
Apeldoorn, 21-22 juni. Het grootste klassiekerevenement van Nederland.
jaar. Losse nummers €16,-, Hoewel de informatie in deze uitgave met zorg is uitgezocht en waar mogelijk is gecontroleerd, sluiten uitgever, redactie en auteurs uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheid en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens. GEGEVENSBESCHERMING Automotive Werkplaats is een uitgave van Mobility Media. Mobility Media legt de gegevens van abonnees vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst. Deze gegevens kunnen worden gebruikt om u te informeren over relevante andere producten, diensten en activiteiten van Mobility Media en zorgvuldig geselecteerde samenwerkende partners. Indien u geen prijs stelt op informatie van Automotive Werkplaats of indien u uw toestemming voor het gebruik van
uw e-mailadres wilt intrekken, kunt u een verzoek indienen bij Mobility Media, Naritaweg 14, 1043 BZ Amsterdam. Nadere informatie vindt u in het privacy statement op www.mobilitymedia.nl © Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.
Mobility Media is aangesloten bij het HOI. Voor oplagegegevens verwijzen wij naar de reguliere HOI publicaties.
02-05-14 16:52
Wij Wij beschikken over beschikken over de juiste kennis en en de juiste kennis apparatuur voor allealle apparatuur voor automerken! automerken! Velen gingen u voor, Velen gingen u voor, hoort u binnenkort ookook hoort u binnenkort bij ons AutoCrew team? bij ons AutoCrew team?
Ga naar www.autocrew.nl Ga naar www.autocrew.nl voor voor meermeer informatie. informatie. Wij horen graaggraag van u. Wij horen van u. AutoCrew AutoCrew A Bosch Automotive A Bosch Automotive Workshop Brand Workshop Brand
0 AD 23x30.indd 7660 AD1 23x30.indd 1
7/04/14 10:157/04/14 10:15
‘‘In drie eenvoudige stappen weet je precies wat je krijgt en wat het kost.”
Autoservice Zwart, Alphen a/d Rijn
Méér dan onderdelen
Mijngrossier.nl is voor mij het ideale informatieplatform. Van technische ondersteuning, digitale werkorders, offertes genereren tot diagnose. Het wordt pas echt eenvoudig met mijngrossier.nl